-1-
LỜI MỞ ĐẦU
X©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp
t¹o nªn c¬ së h¹ tÇng cho x· héi, t¹o ra nÒn mãng ph¸t triÓn cña
mçi Quèc gia. §øng tríc xu thÕ khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸, thÞ trêng x©y dùng c¬ b¶n ®ang diÔn ra mét c¸ch ®a d¹ng vµ phøc
t¹p. C¸c doanh nghiÖp lu«n lu«n ®Èy m¹nh tiÕn ®é thi c«ng,
n©ng cao chÊt lîng c«ng tr×nh ®Ó n©ng cao uy tÝn víi c¸c doanh
nghiÖp kh¸c, vµ ®ã lµ sù c¹nh tranh trong thÞ trêng x©y dùng
c¬ b¶n.
Trong x©y dùng c¬ b¶n, viÖc “S¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt
cho ai” ®· ®îc c¸c chñ ®Çu t cã yªu cÇu rÊt cô thÓ, rÊt chi tiÕt
trong hå s¬ thiÕt kÕ. VÊn ®Ò cßn l¹i, c¸c nhµ thÇu ph¶i tù x¸c
®Þnh cÇn ph¶i lµm nh thÕ nµo ®Ó võa ®¶m b¶o chÊt lîng c«ng
tr×nh võa tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ, rót ng¾n thêi gian x©y dùng
sao cho gi¸ b¸n ( gi¸ dù thÇu ) cã thÓ c¹nh tranh ®îc. V× vËy,
®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong mét thÞ trêng cã sù c¹nh tranh,
gi¶i ph¸p quan träng lµ ph¶i sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc,
®ßi hái c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i x¾p xÕp c«ng viÖc vµ
thùc hiÖn mét c¸ch khoa häc, ph¶i n¾m b¾t kÞp thêi, ®Çy ®ñ
mäi th«ng tin cô thÓ, chi tiÕt. §Ó cã ®îc ®iÒu ®ã c¸c doanh
nghiÖp lu«n ph¶i nghiªn cøu ®Ó t×m ra cho m×nh mét m« h×nh
tæ chøc, qu¶n lý, vµ thùc hiÖn c«ng viÖc mét c¸ch tèt nhÊt nh»m
n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña C«ng ty. Trong ®ã cã c«ng
t¸c kÕ to¸n TSC§ vµ qu¶n lý TSC§ á c¸c bé phËn trong C«ng ty
Nh×n chung, c«ng t¸c h¹ch to¸n nãi chung vµ viÖc
h¹ch to¸n vµ qu¶n lý TSC§ ë c¸c doanh nghiÖp x©y dùng c¬ b¶n
hiÖn nay cßn nhiÒu thiÕt sãt vµ cha phï hîp víi chÕ ®é kÕ to¸n
-2hiÖn hµnh. XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tÕ, trong thêi gian thùc
tËp ë C«ng ty x©y dùng sè 2 – Tæng c«ng ty xuÊt nhËp khÈu
x©y dùng ViÖt Nam em ®· chän ®Ò tµi “Hoµn thiÖn h¹ch to¸n
tµi s¶n cè ®Þnh víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n
cè ®Þnh t¹i C«ng ty x©y dùng sè 2 – Vinaconco2” ®Ó thùc
hiÖn LuËn v¨n tèt nghiÖp.
Néi dung cña luËn v¨n bao gåm ba phÇn:
PhÇn I: C¬ së lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè
®Þnh víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh
trong doanh nghiÖp
PhÇn II: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh t¹i
c«ng ty x©y dùng sè 2- vinaconco2
PhÇn III: Ph¬ng híng hoµn thiÖn h¹ch to¸n tµi s¶n cè
®Þnh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh
t¹i C«ng ty x©y dùng sè 2 - Vinaconco2
Do sù hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ nªn luËn v¨n cßn nhiÒu thiÕu
xãt, rÊt mong thÇy gi¸o chØ b¶o ®Ó luËn v¨n ®îc hoµn thiÖn
h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o trÇn quý liªn ®· tËn
t×nh chØ b¶o gióp em hoµn thiÖn ®Ò tµi nµy.
-3-
PhÇn I
C¬ së lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh
víi vÊn ®Ò n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp
I.
Tµi s¶n cè ®Þnh - ®Æc ®iÓm vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n
tµi s¶n cè ®Þnh.
1.1. Kh¸i niÖm tµi s¶n cè ®Þnh
Tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§) lµ t liÖu lao ®éng, lµ mét trong ba
yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Song kh«ng ph¶i tÊt c¶
c¸c t liÖu lao ®éng trong doanh nghiÖp ®Òu lµ tµi s¶n cè ®Þnh
mµ tµi s¶n cè ®Þnh chØ gåm nh÷ng t liÖu chñ yÕu cã ®ñ tiªu
chuÈn vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông quy ®Þnh trong chÕ
®é tµi chÝnh hiÖn hµnh cña Nhµ níc.
-4Theo quyÕt ®Þnh sè 166/ 1999/ Q§ - BTC ngµy 30/ 12/ 1999 vµ
quyÕt ®Þnh sè 149/ 2001/ Q§ - BTC ngµy 31/ 12/ 2001 cña Bé
trëng Bé tµi chÝnh.
Tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ h÷u h×nh:
TSC§ h÷u h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n cã h×nh th¸i vËt chÊt do
doanh nghiÖp n¾m gi÷ ®Ó sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh phï hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ h÷u h×nh. C¸c tµi s¶n
®îc ghi nhËn lµ TSC§ h÷u h×nh ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi tÊt c¶
bèn tiªu chuÈn ghi nhËn sau:
+ Ch¾c ch¾n thu ®îc lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai tõ viÖc sö
dông tµi s¶n ®ã;
+ Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin
cËy;
+ Thêi gian sö dông íc tÝnh trªn mét n¨m;
+ Cã ®ñ tiªu chuÈn theo tiªu chuÈn ghi nhËn hiÖn hµnh.
Khi x¸c ®Þnh c¸c bé phËn cÊu thµnh TSC§ h÷u h×nh,
doanh nghiÖp ph¶i ¸p dông c¸c tiªu chuÈn TSC§ h÷u h×nh cho
tõng trêng hîp cô thÓ. Doanh nghiÖp cã thÓ hîp nhÊt c¸c bé phËn
riªng biÖt kh«ng chñ yÕu nh khu«n ®óc, c«ng cô, khu«n dËp vµ
¸p dông c¸c tiªu chuÈn TSC§ h÷u h×nh vµo tæng gi¸ trÞ ®ã. C¸c
phô tïng vµ thiÕt bÞ phô trî thêng ®îc coi lµ tµi s¶n lu ®éng vµ
®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ khi sö dông. C¸c phô tïng chñ yÕu vµ
c¸c thiÕt bÞ b¶o tr× ®îc x¸c ®Þnh lµ TSC§ h÷u h×nh khi doanh
nghiÖp íc tÝnh thêi gian sö dông chóng nhiÒu h¬n mét n¨m. NÕu
phô tïng vµ thiÕt bÞ b¶o tr× chØ ®îc dïng g¾n liÒn víi TSC§ h÷u
h×nh vµ viÖc sö dông chóng lµ kh«ng thêng xuyªn th× chóng ®îc
h¹ch to¸n lµ TSC§ h÷u h×nh riªng biÖt vµ ®îc khÊu hao trong
thêi gian Ýt h¬n thêi gian sö dông h÷u Ých cña TSC§ h÷u h×nh
liªn quan.
-5 Tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ v« h×nh:
TSC§ v« h×nh lµ tµi s¶n kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt nhng
x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ vµ do doanh nghiÖp n¾m gi÷, sö dông
trong s¶n xuÊt kinh doanh, cung cÊp dÞch vô hoÆc cho ®èi tîng
kh¸c thuª phï hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ v« h×nh.
Mét tµi s¶n v« h×nh ®îc ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh ph¶i
tho¶ m·n ®ång thêi: §Þnh nghÜa vÒ TSC§ v« h×nh vµ tho¶ m·n
c¶ bèn ®iÒu kiÖn trªn mµ kh«ng h×nh thµnh TSC§ h÷u h×nh.
Nh vËy qua nh÷ng ph©n tÝch trªn cã thÓ rót ra ®Þnh
nghÜa vÒ TSC§ trong doanh nghiÖp: “Tµi s¶n cè ®Þnh lµ nh÷ng
t liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông dµi. Khi tham gia
vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt – kinh doanh, tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao
mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi
phÝ kinh doanh. Kh¸c víi ®èi tîng lao ®éng, tµi s¶n cè ®Þnh
tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh vµ gi÷ nguyªn h×nh th¸i
vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn lóc h háng”.
1.2. §Æc ®iÓm cña tµi s¶n cè ®Þnh
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh TSC§ vÉn gi÷ nguyªn
h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu nhng gi¸ trÞ cña nã gi¶m dÇn sau
mçi chu kú s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, trong c«ng t¸c qu¶n lý
TSC§ c¸c doanh nghiÖp cÇn theo dâi c¶ vÒ mÆt hÞªn vËt vµ mÆt
gi¸ trÞ cña TSC§.
+ VÒ mÆt hiÖn vËt: Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh TSC§
gi÷ nguyªn ®îc h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn lóc h háng.
+ VÒ mÆt gi¸ trÞ: Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®îc
chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
1.3 NhiÖm vô cña h¹ch to¸n TSC§
-6H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp ph¶i
®Èm b¶o c¸c nhiÖm vô chñ yÕu sau ®©y:
Ghi chÐp, ph¶n ¸nh tæng hîp chÝnh x¸c, kÞp thêi sè lîng, gi¸
trÞ tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng gi¶m vµ hiÖn
tr¹ng tµi s¶n cè ®Þnh trong ph¹m vi an toµn cña ®¬n vÞ, còng
nh t¹i tõng bé phËn sö dông tµi s¶n cè ®Þnh, t¹o ®iÒu kiÖn
cung cÊp th«ng tin ®Ó kiÓm tra, gi¸m s¸t thêng xuyªn viÖc
gi÷ g×n, b¶o qu¶n tµi s¶n cè ®Þnh vµ kÕ ho¹ch ®Çu t ®æi
míi tµi s¶n cè ®Þnh trong tõng ®¬n vÞ.
TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c møc khÊu hao tµi s¶n cè
®Þnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt – kinh doanh theo ®é hao mßn cña
tµi s¶n vµ chÕ ®é quy ®Þnh.
Tham gia lËp kÕ ho¹ch söa ch÷a vµ dù to¸n chi phÝ söa ch÷a
tµi s¶n cè ®Þnh, gi¸m s¸t viÖc söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh vÒ
chi phÝ vµ kÕt qu¶ cña c«ng viÖc söa ch÷a.
TÝnh to¸n ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c t×nh h×nh x©y dùng
trang bÞ thªm, ®æi míi n©ng cÊp hoÆc th¸o dì bít lµm t¨ng
gi¶m nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh còng nh t×nh h×nh thanh lý,
nhîng b¸n tµi s¶n cè ®Þnh.
Híng dÉn, kiÓm tra c¸c ®¬n vÞ, c¸c bé phËn trùc thuéc trong
c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é ghi chÐp ban
®Çu vÒ tµi s¶n cè ®Þnh; më c¸c sæ, thÎ kÕ to¸n cÇn thiÕt vµ
h¹ch to¸n TSC§ chÕ ®é quy ®Þnh.
Tham gia kiÓm tra ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n cè ®Þnh theo quy
®Þnh cña Nhµ níc vµ yªu cÇu b¶o qu¶n vèn, tiÕn hµnh ph©n
tÝch t×nh h×nh trang bÞ, huy ®éng b¶o qu¶n, sö dông tµi s¶n
cè ®Þnh t¹i ®¬n vÞ.
II. Ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh
-72.1. Ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh
Tµi s¶n cè ®Þnh cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu thø, cã ®Æc ®iÓm vµ
yªu cÇu qu¶n lý rÊt kh¸c nhau. §Ó thuËn tiÖn cho c«ng t¸c qu¶n
lý vµ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh, cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i tµi s¶n
cè ®Þnh.
2.1.1. Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn
TSC§ ®îc ph©n thµnh tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh vµ tµi s¶n
cè ®Þnh v« h×nh.
- Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cã
h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ. Thuéc vÒ lo¹i nµy gåm cã:
+ Nhµ cöa vËt kiÕn tróc: Bao gåm c¸c c«ng tr×nh XDCB nh: nhµ
cöa, vËt kiÕn tróc, hµng rµo, bÓ th¸p níc, c¸c c«ng tr×nh c¬ së
h¹ tÇng nh ®êng x¸, cÇu cèng…
+ M¸y mãc thiÕt bÞ: Bao gåm c¸c lo¹i thiÕt bÞ dïng trong SX –
KD.
+ ThiÕt bÞ ph¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn: Lµ c¸c ph¬ng tiÖn
vËn t¶i truyÒn dÉn nh c¸c lo¹i ®Çu m¸y, ®êng èng vµ c¸c ph¬ng
tiÖn kh¸c («t«, m¸y kÐo, xe goßng, xe t¶i…).
+ ThiÕt bÞ, dông cô dïng cho qu¶n lý: Bao gåm dông cô ®o lêng,
m¸y vi tÝnh, m¸y ®iÒu hoµ…
+ C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm: Bao gåm c¸c
lo¹i c©y l©u n¨m (cµ phª, chÌ, cao su), sóc vËt lµm viÖc, nu«i lÊy
s¶n phÈm (bß s÷a, sóc vËt sinh s¶n…).
+ Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh kh¸c: Bao gåm nh÷ng tµi s¶n cè
®Þnh cha ®ùoc quy ®inh ph¶n ¸nh vµo c¸c lo¹i trªn (t¸c phÈm
nghÖ thuËt, s¸ch chuyªn m«n kü thuËt…).
-8- TSC§ v« h×nh: Lµ c¸c TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt nhng
cã gi¸ trÞ kinh tÕ lín. Thuéc vÒ TSC§ v« h×nh gåm cã:
+ QuyÒn sö dông ®Êt: Bao gåm toµn bé chi phÝ mµ doanh ngiÖp
bá ra liªn quan ®Õn viÖc giµnh quyÒn sö dông ®Êt ®ai, mÆt níc… trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh.
+ Chi phÝ thµnh lËp, chuÈn bÞ s¶n xuÊt: Bao gåm c¸c chi phÝ nh
chi cho c«ng t¸c nghiªn cøu th¨m dß, lËp dù ¸n ®Çu t, chi phÝ vÒ
huy ®éng vèn ban ®Çu…
+ B»ng ph¸t minh s¸ng chÕ: Lµ c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp
ph¶i bá ra ®Ó mua l¹i c¸c b¶n quyÒn t¸c gi¶, b»ng s¸ng chÕ,
c«ng tr×nh nghiªn cøu…
+ ChÝ phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn: Lµ c¸c chi phÝ cho viÖc nghiªn
cøu ph¸t triÓn do doanh nghiÖp thùc hiÖn hoÆc thuª ngoµi.
+ Lîi thÕ th¬ng m¹i: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ vÒ lîi thÕ th¬ng m¹i do
doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thªm ngoµi gi¸ trÞ thùc tÕ cña c¸c TSC§
h÷u h×nh bëi sù thuËn lîi cñavÞ trÝ th¬ng m¹i, sù tÝn nhiÖm ®èi
víi kh¸ch hµng hoÆc danh tiÕng cña doanh nghiÖp.
+ TSC§ v« h×nh kh¸c: Bao gåm quyÒn ®Æc nhîng, b¶n quyÒn
t¸c gi¶, quyÒn sö dông hîp ®ång…
2.1.2.
Theo quyÒn së h÷u
TSC§ ®îc ph©n thµnh TSC§ tù cã vµ thuª ngoµi.
- TSC§ tù cã: Lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh x©y dùng, mua s¾m
hoÆc chÕ t¹o b»ng nguån vèn cña doanh nghiÖp do ng©n s¸ch
cÊp, do ®i vay cña Ng©n hµng, b»ng nguån vèn tù bæ xung…
- TSC§ ®i thuª: L¹i ®ùoc ph©n thµnh:
+ TSC§ thuª ho¹t ®éng: Lµ nh÷ng TSC§ ®¬n vÞ ®i thuª cña
®¬n vÞ kh¸c ®Ó sö dông trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh theo hîp
®ång ký kÕt.
-9+ TSC§ thuª tµi chÝnh: Thùc
chÊt ®ang lµ sù thuª vèn, lµ
nh÷ng TSC§ mµ doanh nghiÖp cã quyÒn sö dông, cßn quyÒn së
h÷u sÏ thuéc vÒ doanh nghiÖp nÕu ®· tr¶ hÕt nî.
2.1.3.
Theo nguån h×nh thµnh, TSC§ ®îc ph©n
thµnh:
- TSC§ mua s¾m, x©y dùng b»ng vèn ®îc cÊp (ng©n s¸ch hoÆc
cÊp trªn).
- TSC§ mua s¾m, x©y dùn b»ng nguån vèn bæ sung cña ®¬n vÞ
(quü ph¸t triÎn s¶n xuÊt, quü phóc lîi…).
- TSC§ nhËn gãp vèn liªn doanh b»ng hiÖn vËt.
2.1.4.
Theo c«ng cô vµ t×nh h×nh sö dông, TSC§ ®-
îc ph©n thµnh c¸c lo¹i sau:
- TSC§ dïng trong SX – KD: §©y lµ TSC§ ®ang thùc tÕ sö dông
trong c¸c ho¹t ®éng SX- KD cña ®¬n vÞ. Nh÷ng TSC§ nµy b¾t
buéc ph¶i trÝch khÊu hao vµ t×nh vµo chi phÝ SX – KD.
- TSC§ hµnh chÝnh sù nghiÖp: Lµ TSC§ cña c¸c ®¬n vÞ hµnh
chÝnh sù nghiÖp (®oµn thÓ quÇn chóng, tæ chøc y tÕ, v¨n ho¸
thÓ thao…).
- TSC§ phóc lîi: Lµ nh÷ng TSC§ cña ®¬n vÞ dïng cho nhu cÇu
phóc lîi c«ng céng (nhµ v¨n ho¸, nhµ trÎ, c©u l¹c bé, nhµ nghØ
m¸t…).
- TSC§ chê xö lý: Bao gåm nh÷ng TSC§ kh«ng cÇn dïng, cha cÇn
dïng v× thõa so víi nhu cÇu sö dông hoÆc v× kh«ng thÝch hîp víi
sù ®æi míi quy tr×nh c«ng nghÖ, bÞ h háng chê thanh lý.
2.2. §¸nh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh
Trong mäi trêng hîp, tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i ®îc ®¸nh gi¸
theo nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. Do vËy, viÖc ghi sæ ph¶i b¶o
-10®¶m ph¶n ¸nh ®îc tÊt c¶ 3 chØ tiªu vÒ gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè
®Þnh lµ nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i:
Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn
CÇn lu ý r»ng, ®èi víi c¸c c¬ sá thuéc ®èi tîng nép thuÕ gi¸
trÞ gi¸ t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, trong chØ tiªu nguyªn gi¸
tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng bao gåm phÇn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu
vµo. Ngîc l¹i, ®èi víi c¸c c¬ sá thuéc ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo
ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hay trêng hîp tµi s¶n cè ®Þnh mua s¾m
dïng ®Ó s¶n xuÊt - kinh doanh nh÷ng mÆt hµng kh«ng thuéc
®èi tîng chÞu thuÕ GTGT, trong chØ tiªu nguyªn gi¸ tµi s¶n cè
®Þnh l¹i gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo.
X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh
Tuú theo tõng lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh cô thÓ, tõng c¸ch thøc
h×nh thµnh, nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh sÏ ®îc x¸c ®Þnh kh¸c
nhau. Cô thÓ:
- Tµi s¶n cè ®Þnh mua s¾m (bao gåm c¶ mua míi vµ cò):
Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh mua s¾m gåm gi¸ mua thùc tÕ ph¶i
tr¶ (®· trõ (-) c¸c kho¶n triÕt khÊu thîng m¹i hoÆc gi¶m gi¸ ®îc
hëng) vµ céng (+) c¸c kho¶n thuÕ (kh«ng bao gåm c¸c kho¶n
thuÕ ®îc hoµn l¹i) cïng víi c¸c kho¶n phÝ tæn míi chi ra liªn quan
®Õn viÖc ®a TSC§ vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông (phÝ vËn
chuyÓn, bèc dì, l¾p ®Æt, ch¹y thö, thuÕ tríc b¹, chi söa ch÷a,
t©n trang…).
- Tµi s¶n cè ®Þnh do bé phËn x©y dùng c¬ b¶n tù lµm bµn
giao: Nguyªn gi¸ lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh x©y dùng
cïng víi kho¶n chi phÝ kh¸c cã liªn quan vµ thuÕ tríc b¹ (nÕu cã).
Khi tÝnh nguyªn gi¸, cÇn lo¹i trõ c¸c kho¶n l·i néi bé, c¸c kho¶n
-11chi phÝ kh«ng hîp lý, c¸c chi phÝ vît qua møc b×nh thêng trong
qu¸ tr×nh tù x©y dùng hoÆc tù chÕ.
- Tµi s¶n cè ®Þnh do bªn nhËn thÇu (bªn B) bµn giao: Nguyªn
gi¸ lµ gi¸ trÞ ph¶i tr¶ cho bªn B céng víi c¸c kho¶n phÝ tæn míi
tríc khi dïng (ch¹y thö, thuÕ tríc b¹,…) trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m gi¸
(nÕu cã).
- Tµi s¶n cè ®Þnh ®îc cÊp, ®îc ®iÒu chuyÓn ®Õn:
+ NÕu lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp: Nguyªn gi¸ bao
gåm gi¸ trÞ cßn l¹i ghi sæ ë ®¬n vÞ cÊp (hoÆc gi¸ trÞ ®¸nh
gi¸ thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn) céng víi c¸c phÝ tæn míi
tríc khi dïng mµ bªn nhËn ph¶i chi ra (vËn chuyÓn, bèc dì,
l¾p ®Æt, ch¹y thö…).
+ NÕu ®iÒu chuyÓn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n
phô thuéc: Nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i vµ sè khÊu hao luü kÕ ®îc
ghi theo sæ cña ®¬n vÞ cÊp. C¸c phÝ tæn míi tríc khi dïng ®îc
ph¶n ¸nh trùc tiÕp vµo chi phÝ kinh doanh mµ kh«ng tÝnh vµo
nguyªn gi¸ TSC§.
-
Tµi s¶n cè ®Þnh nhËn gãp vèn liªn doanh, nhËn tÆng thëng,
viÖn trî, nhËn l¹i gãp vèn liªn doanh…. Nguyªn gi¸ tÝnh theo gi¸
trÞ ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn cïng víi c¸c phÝ tæn
míi trãc khi dïng (nÕu cã).
Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª dµi h¹n
Theo chÕ ®é tµi chÝnh quy ®Þnh hiÖn hµnh, ë ViÖt Nam,
khi ®i thuª dµi h¹n tµi s¶n cè ®Þnh, bªn thuª c¨n cø vµo c¸c
chøng tõ liªn quan do bªn cho thuª chuyÓn ®Õn ®Ó x¸c ®Þnh
nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®i cho thuª. Nãi c¸ch kh¸c, nguyªn
-12gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª dµi h¹n ®îc c¨n cø vµo nguyªn gi¸ do
bªn thuª chuyÓn giao.
Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh.
Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh lµ toµn bé c¸c chi phÝ
thùc tÕ ph¶i bá ra ®Ó cã ®îc tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh tÝnh ®Õn
thêi ®iÓm ®a tµi s¶n ®ã vµo sö dông theo dù tÝnh. Cô thÓ, theo
chuÈn mùc sè 04 (chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam), viÖc x¸c ®Þnh
nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh trong c¸c trêng hîp sau:
- Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh mua ngoµi: Nguyªn gi¸ ®· bao gåm
gi¸ mua (®· trõ (-) chiÕt khÊu th¬ng m¹i hoÆc gi¶m gi¸ hµng
mua ®îc hëng), céng (+) c¸c kho¶n thuÕ (kh«ng gåm c¸c kho¶n
thuÕ ®îc hoµn l¹i) vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®a tµi s¶n vµo sö dông theo dù tÝnh.
Trêng hîp quyÒn dö dông ®Êt ®îc mua cïng nhµ cöa, vËt
kiÕn tróc trªn ®Êt th× gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ph¶i ®îc x¸c
®Þnh riªng biÖt vµ ghi nhËn lµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh.
- Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®îc Nhµ níc cÊp hoÆc ®îc biÕu,
tÆng: Nguyªn gi¸ ®îc x¸c ®Þnh theo gi¸ trÞ hîp lý ban ®Çu céng
(+) c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®a tµi s¶n cè ®Þnh
vµo sö dông theo dù tÝnh.
- Tµi s¶n cè ®Þnh ®îc t¹o ra tõ néi bé doanh nghiÖp: Nguyªn
gi¸ lµ toµn bé c¸c chi phÝ ph¸t sinh trùc tiÕp hoÆc ®îc ph©n bæ
theo tiªu thøc hîp lý vµ nhÊt qu¸n tõ kh©u thiÕt kÕ, x©y dùng,
s¶n xuÊt thö nghiÖm ®Õn chuÈn bÞ ®a tµi s¶n ®ã vµo sö dông
theo dù tÝnh.
Thay ®æi nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh
-13Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh chØ thay ®æi khi doanh nghiÖp
®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n cè ®Þnh, söa ch÷a n©ng cÊp tµi s¶n cè
®Þnh, th¸o gì hoÆc bæ xung mét sè bé phËn cña tµi s¶n cè
®Þnh. Khi thay ®æi nguyªn gi¸, doanh nghiÖp ph¶i lËp biªn b¶n
ghi râ c¸c c¨n cø thay ®æi vµ x¸c ®Þnh l¹i chØ tiªu nguyªn gi¸,
gi¸ trÞ cßn l¹i, sè khÊu hao luü kÕ cña TSC§ vµ ph¶n ¸nh kÞp hêi
vµo sæ s¸ch.
III. tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n TSC§ trong doanh nghiÖp
3.1. Thñ tôc vµ hå s¬
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt – kinh doanh, tµi s¶n cè ®Þnh
cña doanh nghiÖp thêng xuyªn biÕn ®éng. §Ó qu¶n lý tèt tµi s¶n
cè ®Þnh, kÕ to¸n cÇn ph¶i theo dâi chÆt chÏ, ph¶n ¸nh mäi trêng
hîp biÕn ®éng t¨ng, gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh.
Mçi khi tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng thªm, doanh nghiÖp ph¶i
thµnh lËp ban nghiÖm thu, kiÓm nhËn tµi s¶n cè ®Þnh. Ban nµy
cã nhiÖm vô nghiÖm thu vµ cïng víi ®¹i diÖn ®¬n vÞ giao tµi s¶n
cè ®Þnh, lËp “biªn b¶n giao, nhËn tµi s¶n cè ®Þnh”. Biªn b¶n nµy
lËp cho tõng ®èi tîng tµi s¶n cè ®Þnh. Víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh
tõng lo¹i, giao nhËn cïng mét lóc, do cïng mét ®¬n vÞ chuyÓn
giao th× cã thÓ lËp chung mét biªn b¶n. Sau ®ã phßng kÕ to¸n
ph¶i sao cho mçi ®èi tîng mét b¶n ®Ó lu vµo hå s¬ riªng. Hå s¬
®ã bao gåm biªn b¶n giao nhËn tµi s¶n cè ®Þnh, c¸c b¶n sao tµi
liÖu kü thuËt, c¸c ho¸ ®¬n, giÊy vËn chuyÓn, bèc dì. Phßng kÕ
to¸n d÷ l¹i ®Ó lµm c¨n cø h¹ch to¸n tæng hîp vµ h¹ch to¸n chi
tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh.
C¨n cø vµo hå s¬, phßng kÕ to¸n më thÎ ®Ó h¹ch to¸n chi
tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh theo mÉu thèng nhÊt. ThÎ tµi s¶n cè ®Þnh
®îc lËp mét b¶n vµ ®Ó t¹i phßng kÕ to¸n ®Ó theo dâi, ph¶n ¸nh
-14diÔn biÕn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh dö dông. Toµn bé thÎ tµi s¶n
cè ®Þnh ®îc b¶o qu¶n tËp chung t¹i hßm thÎ, trong ®ã chia
thµnh nhiÒu ng¨n ®Ó xÕp thÎ theo yªu cÊu ph©n lo¹i tµi s¶n cè
®Þnh. Mçi ng¨n ®îc dïng ®Ó xÕp thÎ cña mét nhãm tµi s¶n cè
®Þnh, chi tiÕt theo ®¬n vÞ sö dông vµ sè hiÖu tµi s¶n. Mçi nhãm
nµy ®ùoc lËp chung mét phiÕu h¹ch to¸n t¨ng, gi¶m hµng th¸ng
trong n¨m.
ThÎ tµi s¶n cè ®Þnh sau khi lËp xong ph¶i ®îc ®¨ng ký vµo
sæ tµi s¶n cè ®Þnh. Sæ nµy lËp chung cho toµn doanh nghiÖp
mét quyÓn vµ cho tõng ®¬n vÞ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh mçi n¬i
mét quyÓn ®Ó theo dâi (tõng ph©n xëng, phßng, ban…).
3.2. H¹ch to¸n chi tiÕt TSC§
3.2.1. Tæ chøc chøng tõ kÕ to¸n
Chøng tõ kÕ to¸n lµ c¬ së ban ®Çu ®Ó thùc hiÖn c¸c
nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vÒ tµi s¶n cè ®Þnh, nã cßn lµ c¨n cø
®Ó kÕ to¸n ghi sæ kÕ to¸n, tiÕn hµnh theo dâi t×nh h×nh biÕn
®éng cña TSC§ , tõ ®ã ®a ra c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. Theo hÖ
thèng kÕ to¸n th× c¸c chøng tõ ban ®Çu vÒ kÕ to¸n TSC§ bao
gåm:
- Chøng tõ mÖnh lÖnh: Bao gåm c¸c quyÕt ®Þnh vÒ ®Çu t míi
TSC§ , quyÕt ®Þnh söa ch÷a, n©ng cÊp TSC§ , c¸c quyÕt ®Þnh
vÒ thanh lý, nhîng b¸n TSC§ , c¸c quyÕt ®Þnh vÒ kiÓm kª ®¸nh
gi¸ TSC§…
- Chøng tõ thùc hiÖn: Bao gåm:
Biªn b¶n giao nhËn TSC§ ( mÉu 01 – TSC§/ BB).
Biªn b¶n thanh lý TSC§ (mÉu sè 03 – TSC§/ BB).
-15
Biªn b¶n giao nhËn söa ch÷a lín hoµn thµnh (mÉu 04 –
TSC§/ HD).
Biªn b¶n ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ (mÉu 05 – TSC§/ HD).
ThÎ TSC§ ( mÉu 02 – TSC§ ).
Ngoµi ra, kÕ to¸n cßn sö dông c¸c chøng tõ kh¸c liªn quan
®Ó thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vÒ TSC§ nh c¸c
chøng tõ liªn quan vÒ tiÒn mÆt, thanh to¸n…
Quy tr×nh tæ chøc chøng tõ kÕ to¸n TSC§
Thñ trëng
KÕ to¸n tr
ëng
Héi
®ång
(ban )
KÕ to¸n
TSC§
NghiÖp
vô TSC§
Lu hå s¬
kÕ to¸n
(4)
Ra
(3)
quyÕt
®Þnh
(1) nhËn
Giao
TSC§
(chøng tõ
TSC§ )
LËp thÎ,
huû thÎ,
b¶ng
vÒ
tÝnh
TSC§
khÊu hao,
(4)
(2)
ghi sæ
3.2.2. Tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt TSC§ kÕ to¸n
Quy tr×nh h¹ch to¸n chi tiÕt TSC§
Chøng
tõ TSC§
(hå s¬
giao
nhËn)
LËp
thÎ,
huû
thÎ
Sæ
chi
tiÕt
Tæng
hîp
t¨ng,
gi¶m
TSC§
B¸o
c¸o
kÕ
to¸n
Hµng ngµy, c¨n cø vµo c¸c chøng tõ gèc TSC§ nh biªn b¶n
giao nhËn, thanh lý TSC§ kÕ to¸n lËp hoÆc huû thÎ TSC§ ®îc më
cho tõng TSC§, trªn c¬ së ®ã kÕ to¸n tiÕn hµnh vµo sæ chi tiÕt
-16TSC§. Cuèi th¸ng c¨n cø vµo sæ chi tiÕt TSC§ kÕ to¸n tiÕn hµnh
lËp sæ tæng hîp t¨ng gi¶m TSC§ vµ ®a ra c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n.
3.3. H¹ch to¸n tæng hîp TSC§
3.3.1. Tµi kho¶n sö dông
Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, ®Ó h¹ch to¸n TSC§ kÕ
to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n chñ yÕu sau:
- Tµi kho¶n 211”Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh”: Tµi kho¶n nµy
dïng ®Ó ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ cña toµn bé TSC§ h÷u h×nh thuéc
quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng, gi¶m
trong kú.
Bªn Nî: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng tµi s¶n
cè ®Þnh h÷u h×nh theo nguyªn gi¸ (mua s¾m, x©y
dùng, cÊp ph¸t…).
Bªn Cã: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh
h÷u h×nh theo nguyªn gi¸ (thanh lý, nhîng b¸n, ®iÒu chuyÓn…).
D Nî: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã.
Tµi kho¶n 211 chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n:
+ TK 2112 – Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc
+ TK 2113 – M¸y mãc, thiÕt bÞ
+ TK 2114 – Ph¬ng tiÖn vËn t¶i,
truyÒn dÉn
+ TK 2115 – ThiÕt bÞ, dông cô
qu¶n lý
+ TK 2116 – C©y l©u n¨m, sóc vËt
lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm
+ TK 2118 – Tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c
- Tµi kho¶n 213 “Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh”:
Bªn nî: Nguyªn gi¸ t×µi s¶n cè ®Þnh v« h×nh t¨ng thªm.
Bªn cã: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh gi¶m trong kú.
D Nî: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã.
-17Tµi kho¶n 213 chi tiÕt thµnh 7 tiÓu kho¶n:
+ TK 2131 – QuyÒn sö dông ®Êt.
+ TK 2132 – QuyÒn ph¸t hµnh.
+ TK 2135 – PhÇn mÒm m¸y vi
tÝnh.
+ TK 3133 – B¶n quyÒn, b»ng + TK 2136 – GiÊy phÐp vµ giÊy
s¸ng chÕ.
+ TK 2134 – Nh·n hiÖu hµng ho¸.
chuyÓn nhîng.
+ TK 2138 – Tµi s¶n cè ®Þnh v«
h×nh kh¸c.
Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n, kÕ to¸n cßn sñ dông
mét sè tµi kho¶n kh¸c cã liªn quan nh tµi kho¶n 214, 331, 341,
111, 112, 131…
-183.3.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n TSC§
TK 111, 112,
341…
Thanh to¸n ngay (kÓ c¶ phÝ
tæn míi)
ThuÕ GTGT ®îc khÊu
TK
trõ
1332
TK
331
TK 411
Ph¶i tr¶ ngêi
b¸n
Tr¶ tiÒn cho ngêi
b¸n
NhËn cÊp ph¸t, nhËn vèn
gãp
TK 414, 431,
§Çu t bµng vèn chñ së 441…
h÷u
SD
xxx
TK 211,
213
Nguyª
n
gi¸
tµi
s¶n
cè
®Þnh
t¨ng
TK 128, 222, 412,
711…
C¸c trêng hîp t¨ng kh¸c (nhËn l¹i
gãp vèn
liªn doanh, ®¸nh gi¸ t¨ng, nhËn
biÕu tÆng…)
trong
kú
S¬ ®å 3.3.2.a: Quy tr×nh h¹ch to¸n tæng qu¸t t¨ng TSC§ do mua s¾m, do
XDCB bµn giao…
(Doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ)
-19-
TK 211,
213
Nguyªn gi¸ tµi s¶n
cè ®Þnh gi¶m do
nhîng b¸n, thanh lý
TK 334, 338, 152,
Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ
cña tµi s¶n
cè ®Þnh thanh lý nhîng b¸n
Gi¸ trÞ cßn l¹i cha thu håi
(nÕu cã)
cñaTSC§ thanh lý, nhîng
b¸n
C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn nhîng b¸n,
thanh lý tù lµm (nh©n c«ng,
vËt liÖu…)
TK
TK
811
TËp hîp
chi phÝ
liªn
quan
®Õn
Gi¸ dÞch vô thuª
ngoµi
(Gi¸ cha cã thuÕ
GTGT)
C¸c chi phÝ liªn quan
®Õn
ThuÕ GTGT ®Çu
nhîng b¸n, thanh lý
TK 111, 112,
331…
TK
214
TK
1331…
TK 111, 112, 152,
Gi¸ nhîng b¸n TSC§ (kh«ng
vµ c¸c kho¶n thu håi kh¸c tõ
TK
ThuÕ GTGT ®Çu ra
do nhîng b¸n, thanh lý
C¸c
kho¶n thu
liªn quan
®Õn
nhîng b¸n,
S¬ ®å 3.3.2.b: Quy tr×nh h¹ch to¸n gi¶m TSC§ do nhîng b¸n thanh lý
-20-
TK 211, 213
SD xxx
Nguyªn
gi¸
tµi s¶n
cè
®Þnh
gi¶m
do c¸c
nguyªn
nh©n
kh¸c
Gi¸ trÞ hao mßn cña
gi¶m do c¸c nguyªn
Gi¸ trÞ thiªt h¹i do thiÕu,
mÊt
(theo gi¸
trÞ cßn
Gi¸ trÞ vèn gãp ®îc
liªn doanh x¸c nhËn
Kho¶n chªnh lÖch gi÷a
lín h¬n gi¸ trÞ vèn gãp
Tr¶ l¹i vèn gãp liªn doanh,
Vèn cæ phÇn, vèn cÊp
ph¸t…
TK
214
TK
TK 222,
TK 412
TK 411
S¬ ®å 3.3.2.c: Quy tr×nh h¹ch to¸n gi¶m TSC§ do gãp vèn liªn doanh, do thiÕu, mÊt…
IV. H¹ch to¸n khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
4.1. Kh¸i niÖm vµ ph¬ng ph¸p tÝnh
4.1.1. Kh¸i niÖm
Trong qu¸ tr×nh ®Çu t vµ sö dông, díi t¸c ®éng cña m«i trêng tù nhiªn vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc còng nh tiÕn bé kü thuËt,
TSC§ bÞ hao mßn. Hao mßn nµy thÓ hiÖn díi 2 d¹ng:
+ Hao mßn h÷u h×nh: Lµ sù hao mßn vËt lý trong qu¸ tr×nh sö
dông do bÞ cä s¸t, ¨n mßn, h háng…
+ Hao mßn v« h×nh: Lµ sù gi¶m gi¸ trÞ cña TSC§ do tiÕn bé
khoa häc kü thuËt ®· s¶n xuÊt ra nh÷ng TSC§ cïng lo¹i cã tÝnh
n¨ng víi n¨ng suÊt cao h¬n vµ chi phÝ Ýt h¬n.
§Ó thu håi l¹i gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§, ngêi ta tiÕn hµnh
trÝch khÊu hao b»ng c¸ch chuyÓn phÇn gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§
vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm ra. Nh vËy, hao mßn la mét hiÖn tîng
kh¸ch quan lµm gi¶m gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña TSC§, cßn
- Xem thêm -
.DOC 
121 
29 
130 
