Tài liệu Luận văn hoàn thiện hạch toán tài sản cố định hữu hình tại xí nghiệp dịch vụ khoa học kỹ thuật

Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n LỜI MỞ ĐẦU T µi s¶n cè ®Þnh (TSC§) lµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n còng nh trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nã ph¶n ¸nh n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã, tr×nh ®é tiÕn bé khoa häc kü thuËt còng nh t×nh h×nh sö dông vèn cña doan nghiÖp. TSC§, ®Æc biÖt lµ m¸y mãc thiÕt bÞ lµ ®iÒu kiÖn quan träng vµ cÇn thiÕt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt x· héi vµ sù tiÕn bé nhanh chãng cña khoa häc kü thuËt, TSC§ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ trong c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng ®æi míi, hiÖn ®¹i ho¸ vµ t¨ng lªn nhanh chãng, nã trë thµnh yÕu tè quan träng ®Ó t¹o søc m¹nh c¹nh tranh cho c¸c doanh nghiÖp. Thùc tÕ ®ã ®· ®Æt ra cho c«ng t¸c qu¶n lý tµi s¶n nh÷ng yªu cÇu ngµy cµng cao. KÕ to¸n TSC§ nhanh chãng trë thµnh ph¬ng tiÖn ®¾c lùc trong c«ng t¸c qu¶n lý, theo dâi, ®Þnh híng cho viÖc sö dông TSC§ mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n, ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vµ b¶o tån vèn cho doanh nghiÖp. XÝ nghiÖp dÞch vô khoa häc kü thuËt lµ mét doanh nghiÖp Nhµ níc chØ míi ®îc thµnh lËp h¬n 10 n¨m. Nh÷ng n¨m qua, XÝ nghiÖp ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu khã kh¨n trong kinh doanh còng nh trë ng¹i vÒ vèn ®Çu t. Tuy nhiªn, TSC§ h÷u h×nh cña XÝ nghiÖp vÉn ®ang tõng bíc ®îc ®æi míi, c¶i t¹o, ®¸p øng nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh.Víi nhiÖm vô chÝnh lµ x©y l¾p c¸c ®êng d©ydíi 35 KV nªn c¸c thiÕt bÞ sö dông kh«ng cÇn cã c«ng suÊt lín, phÇn lín lµ c«ng cô, Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 3 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n dông cô. Bëi vËy, t¹i XÝ nghiÖp TSC§ trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chiÕm tû träng thÊp trong toµn bé TSC§ cña XÝ nghiÖp, ®èi víi nh÷ng TSC§ tham gia trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt th× hÇu nh ®· l¹c hËu s¾p khÊu hao hÕt cÇn ph¶i thanh lý vµ ®æi míi. Tuy nhiªn, trong thêi gian gÇn ®©y cïng víi viÖc më réng ®Þa bµn ho¹t ®éng, khèi lîng c¸c c«ng tr×nh t¨ng lªn. C«ng t¸c thiÕt kÕ rÊt ®îc quan t©m, nªn XÝ nghiÖp ®· ®Çu t mua s¾m nhiÒu thiÕt bÞ v¨n phßng míi (m¸y vi tÝnh, m¸y in, m¸y quÐt h×nh ¶nh. Bªn c¹nh ®ã, ban l·nh ®¹o ®ang cã chñ tr¬ng ®æi míi mét sè lo¹i m¸y thi c«ng chuyªn dông, ®¶m b¶o cho chÊt lîng vµ tiÕn ®é thi c«ng; X©y míi thªm khu lµm viÖc(khu nhµ C- dù tÝnh hoµn thµnh cuèi n¨m 2002). Thùc tÕ ®ã ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu míi cho c«ng t¸c ®Çu t, qu¶n lý vµ sö dông TSC§. XuÊt ph¸t tõ vÞ trÝ vµ vai trß cña TSC§, thùc tr¹ng qu¶n lý, sö dông vµ h¹ch to¸n TSC§ t¹i XÝ nghiÖp, cïng víi sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o TS NguyÔn V¨n C«ng vµ c¸c c« chó, anh chÞ trong phßng kÕ to¸n XÝ ngiÖp, em ®· chän chuyªn ®Ò nghiªn cøu: “Hoµn thiÖn h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh t¹i XÝ nghiÖp dÞch vô KHKT” lµm chuyªn ®Ò tèt nghiÖp. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, chuyªn ®Ò gåm ba phÇn chÝnh sau: PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò ý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n TSC§ h÷u h×nh trong c¸c doanh nghiÖp. PhÇn II: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n TSC§ h÷u h×nh t¹i XÝ nghiÖp dÞch vô khoa häc kü thuËt. Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 4 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n PhÇn III: Hoµn thiÖn h¹ch to¸n TSC§ h÷u h×nh t¹i XÝ nghiÖp dÞch vô khoa häc kü thuËt. PhÇn i Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 5 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh i Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, ph©n lo¹i vµ tÝnh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh 1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm Tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§) lµ c¸c t liÖu lao ®éng vµ c¸c tµi s¶n kh¸c cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö dông dµi. Theo chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ sè 16 (IAS 16), tµi s¶n ®îc sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cung cÊp hµng ho¸ dÞch vô hoÆc cho c¸c môc ®Ých hµnh chÝnh vµ cã thêi gian sö dông nhiÒu h¬n mét kú kÕ to¸n ®îc gäi lµ TSC§. XÐt vÒ h×nh th¸i vËt chÊt, TSC§ ë doanh nghiÖp gåm cã TSC§ h÷u h×nh vµ TSC§ v« h×nh. TSC§ h÷u h×nh lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng chñ yÕu cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ (tõng ®¬n vÞ tµi s¶n cã kÕt cÊu ®éc lËp hoÆc lµ mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn tµi s¶n liªn kÕt víi nhau, ®Ó thùc hiÖn mét sè chøc n¨ng nhÊt ®Þnh ), cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông theo quy ®Þnh. Hai tiªu chuÈn nµy thay ®æi theo tõng thêi k× kh¸c nhau, nã phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ còng nh tiÕn bé khoa häc kü thuËt cña mçi quèc gia. ë ViÖt nam, mét t liÖu lao ®éng ®îc ghi nhËn lµ TSC§ h÷u h×nh ph¶i tho¶ m·n c¶ tiªu chuÈn vÒ gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông. Theo QuyÕt ®Þnh sè 507 –TC / §TXD ngµy 22/7/1986, TSC§ h÷u h×nh ph¶i tho¶ m·n c¶ hai tiªu chuÈn sau: Gi¸ trÞ ®Çu t ban ®Çu tõ 10.000® trë lªn, cã thêi gian Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 6 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n sö dông Ýt nhÊt lµ 1 n¨m. §Õn ngµy 2/10/1990 Bé Tµi chÝnh l¹i ®a ra quyÕt ®Þnh sè 215 TC/TC quy ®Þnh TSC§ h÷u h×nh lµ tµi s¶n cã gi¸ trÞ tõ 5.000.000 ®ång trë lªn vµ thêi gian sö dông tèi thiÓu 1 n¨m. §Õn n¨m 1996, Bé Tµi chÝnh ra QuyÕt ®Þnh sè 1062 /TSC§ /Q§/CSTC ngµy 14/11/1996 nªu râ tiªu chuÈn vÒ TSC§: “ Mäi t liÖu lao ®éng lµ tõng tµi s¶n cã kÕt cÊu ®éc lËp, hoÆc lµ mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn riªng lÎ liªn kÕt víi nhau ®Ó cïng thùc hiÖn mét hay mét sè chøc n¨ng nhÊt ®Þnh, mµ thiÕu bÊt cø mét bé phËn nµo trong ®ã th× c¶ hÖ thèng kh«ng ho¹t ®éng ®îc, nÕu tho¶ m·n ®ång thêi c¶ hai tiªu chuÈn díi ®©y th× ®îc coi lµ TSC§ h÷u h×nh: + Cã thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë lªn + Cã gi¸ trÞ tõ 5 triÖu ®ång trë lªn. N¨m 1999 cã QuyÕt ®Þnh sè 166 /1999/Q§-BTC ngµy 30-12-1999 cña Bé Trëng Bé Tµi chÝnh ban hµnh vÒ chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§, thay cho Q§1062 /TSC§ /Q§/CSTC. Vµ gÇn ®©y nhÊt lµ chuÈn kÕ to¸n TSC§ h÷u h×nh (sè 3), ban hµnh vµ c«ng bè theo QuyÕt ®Þnh sè 149 /2001/Q§ -BTC ngµy 31/12/2001 cña Bé trëng Bé Tµi chÝnh, nªu râ c¸c TSC§ ®îc ghi nhËn lµ TSC§ h÷u h×nh ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi c¶ 4 tiªu chuÈn sau: + Ch¾c ch¾n thu ®îc lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã; + Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy; + Thêi gian sö dông íc tÝnh trªn 1 n¨m; Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 7 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n + Cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. Cã thÓ thÊy râ tiªu chuÈn nµy lµ sù kÕt hîp gi÷a CMKT quèc tÕ vµ quy ®Þnh hiÖn hµnh trong chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ (QuyÕt ®Þnh sè 166 / 1999/Q§-BTC). Song, giíi h¹n chi tiÕt nh thÕ vÒ thêi gian sö dông vµ gi¸ trÞ tèi thiÓu cña TSC§ sÏ kh«ng thÓ phï hîp hoµn toµn ®èi víi mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ thêi ®iÓm ghi nhËn. Sù ®a d¹ng vÒ lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ quy m« ho¹t ®éng còng nh sù thay ®æi vÒ thêi gi¸, ®Æt ra yªu cÇu kh¸c nhau ®èi víi gi¸ trÞ TSC§. Trong khi ®ã, chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ kh«ng quy ®Þnh tiªu chuÈn cô thÓ vÒ gi¸ trÞ, c¸c quèc gia còng cã quy ®Þnh riªng ®Ó thèng nhÊt qu¶n lý, song kh«ng giíi h¹n gi¸ trÞ tèi thiÓu cña TSC§ h÷u h×nh. Nhê ®ã, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ h¹ch to¸n linh ho¹t, phï hîp víi quy m« kinh doanh cña m×nh. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, TSC§ h÷u h×nh cã ®Æc ®iÓm lµ: Tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh nhng vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn khi h háng ph¶i lo¹i bá. Trong qu¸ tr×nh sö dông, gi¸ trÞ cña TSC§ h÷u h×nh hao mßn dÇn vµ chuyÓn dÇn tõng phÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. TSC§ h÷u h×nh bÞ hao mßn v« h×nh trong qu¸ tr×nh sö dông do c¸c tiÕn bé vÒ khoa häc kü thuËt. 2. Ph©n lo¹i Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 8 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n TSC§ h÷u h×nh trong doanh nghiÖp cã rÊt nhiÒu lo¹i, do vËy cÇn thiÕt ph©n lo¹i ®Ó thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n. Cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Ó ph©n lo¹i TSC§ h÷u h×nh nh ph©n lo¹i theo quyÒn së h÷u, theo nguån h×nh thµnh, theo c«ng dông vµ t×nh h×nh sö dông, theo kÕt cÊu ...  Theo nguån h×nh thµnh TSC§ h÷u h×nh gåm cã: TSC§ h÷u h×nh ®îc h×nh thµnh b»ng nguån vèn Ng©n s¸ch cÊp: Bao gåm nh÷ng TSC§ h×nh thµnh b»ng nguån vèn ng©n s¸ch cÊp khi míi thµnh lËp doanh nghiÖp hoÆc ®îc ng©n s¸ch nhµ níc cÊp bæ sung trong qóa tr×nh ho¹t ®éng. TSC§ h÷u h×nh ®îc h×nh thµnh b»ng nguån vèn tù bæ sung: Bao gåm nh÷ng TSC§ ®îc h×nh thµnh tõ c¸c quü chuyªn dïng cña doanh nghiÖp hoÆc ®îc biÕu tÆng. TSC§ h÷u h×nh ®îc h×nh thµnh b»ng nguån vèn liªn doanh: Bao gåm nh÷ng TSC§ do c¸c bªn tham gia liªn doanh gãp vèn. TSC§ h÷u h×nh ®îc h×nh thµnh b»ng nguån vèn tÝn dông: Bao gåm nh÷ng TSC§ h×nh thµnh b»ng nguån vèn vay c¸c Ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông vµ c¸c ®èi tîng kh¸c. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp ngêi qu¶n lý x¸c ®Þnh chÝnh x¸c nguån h×nh thµnh vµ thu håi vèn vÒ TSC§ trong ®¬n vi. §ång thêi cã biÖn ph¸p huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ TSC§.  Theo c«ng dông vµ t×nh h×nh sö dông, TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp chia thµnh: Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 9 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n TSC§ h÷u h×nh dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh: Lµ nh÷ng TSC§ doanh nghiÖp sö dông cho c¸c môc ®Ých kinh doanh cña doanh nghiÖp TSC§ h÷u h×nh dïng cho môc ®Ých phóc lîi, sù nghiÖp, an ninh quèc phßng: Lµ nh÷ng TSC§ doanh nghiÖp qu¶n lý, sö dông cho c¸c môc ®Ých phóc lîi, sù nghiÖp, an ninh, quèc phßng cña doanh nghiÖp TSC§ h÷u h×nh b¶o qu¶n, gi÷ hé, cÊt gi÷ hé Nhµ níc, chê xö lý: Lµ nh÷ng TSC§ doanh nghiÖp b¶o qu¶n, gi÷ hé cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c hoÆc gi÷ hé Nhµ níc theo quy ®Þnh c¸c c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn C¸ch ph©n lo¹i nµy phï hîp víi yªu cÇu ph©n tÝch hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña TSC§ h÷u h×nh tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trªn tæng sè TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp. Qua ®ã doanh nghiÖp x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch ®Çu t sö dông, qu¶n lý, ®æi míi TSC§ mang l¹i nguån thu nhËp chÝnh, phï hîp víi chøc n¨ng nhiÖm vô cña doanh nghiÖp ®ã. Lµ c¬ së ®Ó ph©n bæ chÝnh x¸c chi phÝ sö dông tµi s¶n theo ®èi tîng sö dông TSC§.  Theo kÕt cÊu, TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp ®îc chia thµnh: Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc: Bao gåm nh÷ng TSC§ ®îc h×nh thµnh sau qu¸ tr×nh thi c«ng, x©y dùng nh nhµ cöa lµ trô së lµm viÖc, nhµ xëng, nhµ kho, nhµ ¨n...; vËt kiÕn tróc nh hµng rµo, bÓ, th¸p níc, s©n b·i; c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng nh ®êng x¸, cÇu cèng, ®êng s¾t, bÕn c¶ng ...phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phóc lîi . Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 10 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n M¸y mãc, thiÕt bÞ : Gåm toµn bé m¸y mãc, thiÕt bÞ chuyªn dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh nh m¸y mãc, thiÕt bÞ chuyªn dïng, m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng t¸c, d©y truyÒn c«ng nghÖ, thiÕt bÞ ®éng lùc ... Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn: Gåm cã c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i ®êng s¾t ®êng thuû, ®êng bé, ®êng kh«ng, ®êng èng vµ c¸c thiÕt bÞ truyÒn dÉn nh hÖ thèng ®iÖn, níc, b¨ng truyÒn t¶i ... ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý: Gåm c¸c thiÕt bÞ, dông cô dïng trong qu¶n lý nh m¸y tÝnh, m¸y fax, thiÕt bÞ ®iÖn tö, tñ bµn lµm viÖc, thiÕt bÞ dông cô ®o lêng, thÝ nghiÖm, kiÓm tra chÊt lîng ... C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm: Gåm c¸c lo¹i c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc ( tr©u, bß, ngùa,...) vµ sóc vËt cho s¶n phÈm (tr©u, bß s÷a ...) TSC§ h÷u h×nh kh¸c: Gåm c¸c TSC§ h÷u h×nh kh¸c cha liÖt kª vµo c¸c lo¹i trªn nh TSC§ kh«ng cÇn dïng, chê thanh lý, nhîng b¸n, c¸c t¸c phÈm nghÖ thuËt, s¸ch chuyªn m«n, tranh ¶nh,... C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho doanh nghiÖp qu¶n lý c¶ vÒ mÆt hiÖn vËt lÉn gi¸ trÞ TSC§. §ång thêi, trªn c¬ së ph©n tÝch c¬ cÊu tõng lo¹i tµi s¶n trong tæng TSC§ h÷u h×nh, doanh nghiÖp sÏ x¸c ®Þnh ®îc møc ®é ®ãng gãp vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ tõng lo¹i tµi s¶n ®ã mang l¹i. Ph©n lo¹i theo c¸ch nµy cßn hç trî cho doanh nghiÖp x¸c ®Þnh møc khÊu hao hîp lý theo ®óng quy ®Þnh hiÖn hµnh Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 11 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n (Q§ 166/1999/Q§-BTC ngµy 30-12-1999 ) nh»m thu håi vèn ®Çu t ban ®Çu. Tãm l¹i, viÖc lùa chän tiªu thøc ®Ó ph©n lo¹i TSC§ h÷u h×nh xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu qu¶n lý, sö dông, thay thÕ, ®Çu t, ®æi míi hay ®Æc trng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nh»m huy ®éng tèi ®a kh¶ n¨ng ®ãng gãp còng nh lîi Ých kinh tÕ mµ chóng ®em l¹i. V× vËy, ngoµi viÖc qu¶n lý, x©y dùng kÕ ho¹ch cô thÓ cho tõng lo¹i TSC§ h÷u h×nh theo tiªu thøc ®· lùu chän, doanh nghiÖp ph¶i ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ cña chóng qua tõng kú kinh doanh. 3. §¸nh gi¸ TSC§ h÷u h×nh §¸nh gi¸ TSC§ lµ biÓu hiÖn gi¸ trÞ TSC§ b»ng tiÒn theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. §¸nh gi¸ TSC§ lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó h¹ch to¸n TSC§, trÝch khÊu hao vµ ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong doanh nghiÖp. TSC§ ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. Së dÜ kÕ to¸n sö dông nguyªn gi¸ v× gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh lu«n lu«n thay ®æi trong qu¸ tr×nh sö dông. Do vËy, khi sö dông nguyªn gi¸ sÏ ph¶n ¸nh ®îc gi¸ trÞ ®Ých thùc cña tµi s¶n t¹i thêi ®iÓm b¾t ®Çu ®a vµo sö dông, h¬n n÷a nã cßn ®¶m b¶o ®îc mét nguyªn t¾c kÕ to¸n lµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng liªn tôc. ViÖc ghi sæ ph¶i b¶o ®¶m ph¶n ¸nh ®îc tÊt c¶ 3 chØ tiªu cña TSC§ lµ nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ trÞ hao mßn X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 12 - Gi¸ Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n Theo QuyÕt ®Þnh sè 166/1999/Q§ BTC 30/12/1999, nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh lµ toµn bé chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra ®Ó cã TSC§ h÷u h×nh cho ®Õn khi ®a TSC§ ®ã vµo ho¹t ®éng. Tuy nhiªn, c¸c kho¶n chi phÝ ®îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh chØ nªn tÝnh nh÷ng c¸c phÝ tæn hîp lý vµ cÇn thiÕt ®Ó mua TSC§ ®ã, ®a nã vµo vÞ trÝ s½n sµng sö dông. Lu ý r»ng, ®èi víi c¬ së thuéc ®èi tîng nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (GTGT) theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, trong chØ tiªu nguyªn gi¸ TSC§ kh«ng bao gåm phÇn thuÕ GTGT ®Çu vµo. Ngîc l¹i, ®èi víi c¬ së thuéc ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hay trêng hîp TSC§ mua s¾m dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh nh÷ng mÆt hµng kh«ng thuéc diÖn ®èi tîng chÞu thuÕ GTG, trong chØ tiªu nguyªn gi¸ TSC§ l¹i gåm c¶ thuÕ GTGT ®Çu vµo. Tuú theo tõng lo¹i TSC§ h÷u h×nh cô thÓ, tõng c¸ch thøc h×nh thµnh, nguyªn gi¸ TSC§ sÏ ®îc x¸c ®Þnh kh¸c nhau. Cô thÓ:  TSC§ h÷u h×nh lo¹i mua s¾m (kÓ c¶ mua cò vµ míi): Nguyªn gi¸ TSC§ mua s¾m bao gåm gi¸ mua (trõ c¸c kho¶n ®îc gi¶m gi¸, chiÕt khÊu), vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®a TSC§ vµo tr¹ng th¸i s½n s¸ng sö dông nh: chi phÝ vËn chuyÓn vµ bèc dì ban ®Çu, chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö, chi phÝ chuyªn gia vµ c¸c kho¶n chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp kh¸c.  Trêng hîp mua TSC§ h÷u h×nh lµ nhµ cöa, vËt kiÕn tróc g¾n liÒn víi quyÒn sö dông ®Êt th× gi¸ trÞ quyÒn sö Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 13 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n dông ®Êt ph¶i ®îc x¸c ®Þnh riªng biÖt vµ ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh.  Trêng hîp TSC§ h÷u h×nh mua s¾m ®îc thanh to¸n theo ph¬ng thøc tr¶ chËm, nguyªn gi¸ TSC§ ®ã ®îc ph¶n ¸nh theo gi¸ mua tr¶ ngay t¹i thêi ®iÓm mua. Kho¶n chªnh lÖch gi÷a tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n vµ gi¸ mua tr¶ ngay ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ theo kú h¹n thanh to¸n, trõ khi sè chªnh lÖch ®îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh (vèn ho¸) theo quy ®Þnh hiÖn hµnh.  TSC§ h÷u h×nh lo¹i do bé phËn XDCB tù lµm bµn giao: Nguyªn gi¸ lµ gi¸ thùc tÕ cña c«ng tr×nh x©y dùng víi c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c cã liªn quan vµ thuÕ tríc b¹ (nÕu cã).  TSC§ h÷u h×nh do bªn nhËn thÇu (bªn B ) bµn giao: Nguyªn gi¸ lµ gi¸ ph¶i tr¶ cho bªn B céng c¸c kho¶n phÝ tæn míi tríc khi dïng (ch¹y thö, thuÕ tríc b¹,...)trõ c¸c kho¶n ®îc gi¶m gi¸ (nÕu cã).  TSC§ h÷u h×nh ®îc cÊp, ®îc ®iÒu chuyÓn ®Õn: NÕu lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp: Nguyªn gi¸ bao gåm gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña TSC§ ë ®¬n vÞ cÊp hoÆc gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña héi ®ång giao nhËn céng c¸c phÝ tæn tríc khi dïng mµ bªn nhËn ph¶i chi ra (vËn chuyÓn, bèc dì, l¾p ®Æt, ch¹y thö, lÖ phÝ tríc b¹ nÕu cã ). NÕu TSC§ ®iÒu chuyÓn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc: Nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i vµ sè khÊu hao luü kÕ ®îc ghi theo sæ ë ®¬n vÞ ®îc cÊp. C¸c phÝ tæn Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 14 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n míi tríc khi dïng ®îc ph¶n ¸nh trùc tiÕp vµo chi phÝ kinh doanh mµ kh«ng tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§.  TSC§ h÷u h×nh nhËn gãp vèn liªn doanh, nhËn tÆng thëng, viÖn trî, nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh, ph¸t hiÖn thõa: Nguyªn gi¸ tÝnh theo gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn cïng c¸c phÝ tæn mµ bªn nhËn ph¶i chi ra tríc khi ®a TSC§ vµo sö dông.  Thay ®æi nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh Nguyªn gi¸ cña TSC§ h÷u h×nh trong doanh nghiÖp chØ ®îc thay ®æi trong c¸c trêng hîp sau: + §¸nh gi¸ l¹i TSC§; + N©ng cÊp TSC§; + Th¸o dì mét hoÆc mét sè sè bé phËn cña TSC§. Khi thay ®æi nguyªn gi¸ TSC§, doanh nghiÖp ph¶i lËp biªn b¶n ghi râ c¸c c¨n cø thay ®æi vµ x¸c ®Þnh laÞ c¸c chØ tiªu nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i, sè khÊu hao luü kÕ cña TSC§ vµ ph¶i ¸nh kÞp thêi vµo sæ s¸ch. II. H¹ch to¸n chi tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh Yªu cÇu qu¶n lý TSC§ trong doanh nghiÖp ®ßi hái ph¶i kÕ to¸n chi tiÕt TSC§. §©y lµ kh©u quan träng vµ phøc t¹p nhÊt trong toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ th«ng qua kÕ to¸n chi tiÕt TSC§, kÕ to¸n sÏ cung cÊp nh÷ng chØ tiªu quan träng vÒ c¬ cÊu tµi s¶n, t×nh h×nh ph©n bæ TSC§ theo ®Þa ®iÓm sö dông còng nh t×nh h×nh b¶o qu¶n, tr¸ch nhiÖm vËt chÊt cña c¸c bé phËn vµ c¸ nh©n trong viÖc b¶o qu¶n vµ sö dông TSC§. C¸c chØ tiªu quan träng ®ã lµ c¨n cø ®Ó doanh nghiÖp c¶i tiÕn trang bÞ vµ sö dông TSC§, ph©n Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 15 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n bæ chÝnh x¸c sè khÊu hao TSC§, n©ng cao tr¸ch nhiÖm vËt chÊt trong viÖc b¶o qu¶n vµ sö dông TSC§. Tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ ph¶i dùa vµo c¸c c¸ch ph©n lo¹i TSC§, ®ång thêi ph¶i c¨n cø vµo c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, yªu cÇu ph©n cÊp qu¶n lý, chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé ¸p dông cho doanh nghiÖp. KÕ to¸n chi tiÕt TSC§ h÷u h×nh ®îc thùc hiÖn theo tõng ®èi tîng ghi TSC§ c¶ ë bé phËn kÕ to¸n doanh nghiÖp vµ c¸c ®¬n vÞ, bé phËn b¶o qu¶n, sö dông TSC§ theo c¶ chØ tiªu hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ. KÕ to¸n chi tiÕt TSC§ ®îc tiÕn hµnh dùa vµo c¸c chøng tõ vÒ t¨ng, gi¶m TSC§, khÊu hao TSC§ vµ c¸c chøng tõ gèc cã liªn quan. Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, c¸c chøng tõ ban ®Çu vÒ TSC§ gåm cã: +Biªn b¶n giao nhËn TSC§ mÉu 01-TSC§ /BB +Biªn b¶n thanh lý TSC§ mÉu 03-TSC§ /BB +Biªn b¶n giao nhËn TSC§ söa ch÷a lín hoµn thµnh mÉu 04-TSC§/HD +Biªn b¶n ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ mÉu 05-TSC§ /HD  KÕ to¸n chi tiÕt TSC§ ë bé phËn kÕ to¸n doanh nghiÖp T¹i phßng kÕ to¸n doanh nghiÖp, kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ ®îc thùc hiÖn trªn thÎ TSC§ (theo mÉu 02-TSC§ /BB). ThÎ TSC§ ®îc lËp mét b¶n vµ ®Ó l¹i phßng kÕ to¸n, dïng ®Ó theo dâi chi tiÕt tõng TSC§ cña doanh nghiÖp, t×nh h×nh thay ®æi nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn ®· trÝch hµng n¨m cña TSC§. Toµn bé thÎ TSC§ ®îc b¶o qu¶n tËp trung t¹i hßm Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 16 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n thÎ, trong ®ã chia lµm nhiÒu ng¨n ®Ó x¾p xÕp thÎ theo yªu cÇu ph©n lo¹i TSC§. Mçi ng¨n ®îc dïng ®Ó xÕp thÎ cña mét nhãm TSC§, chi tiÕt theo ®¬n vÞ sö dông vµ sè hiÖu tµi s¶n. Mçi nhãm nµy ®îc lËp chung mét phiÕu h¹ch to¸n t¨ng gi¶m hµng th¸ng trong n¨m. ThÎ TSC§ sau khi lËp xong ph¶i ®¨ng ký vµo sæ TSC§. Sæ nµy lËp chung cho toµn doanh nghiÖp mét quyÓn vµ cho tõng ®¬n vÞ sö dông TSC§ mçi n¬i mét quyÓn ®Ó theo dâi.  KÕ to¸n chi tiÕt TSC§ h÷u h×nh ë c¸c ®¬n vÞ, bé phËn sö dông, b¶o qu¶n TSC§ T¹i c¸c phßng ban, hay ®éi, c«ng trêng, ph©n xëng hoÆc c¸c xÝ nghiÖp thµnh viªn trùc thuéc doanh nghiÖp sö dông “Sæ TSC§ theo ®¬n vÞ sö dông” ®Ó theo dâi t×nh h×nh t¨ng gi¶m TSC§ do ®¬n vÞ m×nh qu¶n lý vµ sö dông. C¨n cø ®Ó ghi sæ nµy lµ c¸c chøng tõ gèc vÒ t¨ng, gi¶m TSC§. Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã Ýt lo¹i tµi s¶n vµ tµi s¶n cã tÝnh chuyªn dïng theo bé phËn, thêng kÕt hîp trªn cïng mét sæ chi tiÕt theo dâi c¶ tµi s¶n vµ n¬i sö dông. III H¹ch to¸n tæng hîp biÕn ®éng TSC§ h÷u h×nh 1. Tµi kho¶n sö dông Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh viÖc h¹ch to¸n TSC§ h÷u h×nh ®îc thùc hiÖn trªn c¸c tµi kho¶n sau: + TK 211 “Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh”: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã, t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng, gi¶m Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 17 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n cña toµn bé TSC§ h÷u h×nh thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp theo nguyªn gi¸. Bªn Nî: - Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ cña TSC§ h÷u h×nh t¨ng do mua s¾m, x©y dùng, ®îc cÊp, ®îc tÆng, nhËn gãp vèn ...; - §iÒu chØnh t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh do c¶i t¹o, n©ng cÊp, trang bÞ thªm; ®¸nh gi¸ l¹i...; Bªn Cã: - Nguyªn gi¸ TSC§ gi¶m do thanh lý, nhîng b¸n, mang gãp vèn liªn doanh, ®iÒu chuyÓn cho ®¬n vÞ kh¸c: - Nguyªn gi¸ TSC§ gi¶m do th¸o dì mét hoÆc mét sè bé phËn, do ®¸nh gi¸ l¹i Sè d bªn Nî: Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh hiÖn cã cña doanh nghiÖp TK 211 chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n cÊp 2: TK 2112 - Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc TK 2113 - M¸y mãc thiÕt bÞ TK 2114 - Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn TK 2115 - ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý TK 2116 - C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm TK 2118 - TSC§ h÷u h×nh kh¸c + TK214 “Hao mßn TSC§”: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña toµn bé TSC§ hiÖn cã trong doanh nghiÖp. Bªn Nî: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn gi¶m do gi¶m TSC§ Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 18 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n Bªn Cã: Gi¸ trÞ hao mßn t¨ng do trÝch khÊu hao TSC§ vµ c¸c nguyªn nh©n kh¸c. Sè d bªn Cã: Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ hiÖn cã. TK 214 cã 3 TK cÊp 2: TK2141: Hao mßn TSC§ h÷u h×nh TK2142: Hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh. TK2143: Hao mßn TSC§ v« h×nh. Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n, kÕ to¸n cßn sö dông mét sè tµi kho¶n cã liªn quan kh¸c nh: TK 331, TK 341, TK 411,TK 112, TK 111,TK 241,... 2. KÕ to¸n t¨ng TSC§ h÷u h×nh TSC§ cña doanh nghiÖp t¨ng do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n nh t¨ng do mua s¾m, do c«ng t¸c x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh ®· nghiÖm thu vµ bµn giao ®a vµo sö dông, do nhËn gãp vèn liªn doanh, nhËn vèn cÊp ph¸t, nhËn ®iÒu chuyÓn, nhËn viÖn trî, ®îc biÕu tÆng ... KÕ to¸n c¨n cø vµo tõng trêng hîp cô thÓ ®Ó ghi sæ cho phï hîp. Tr×nh tù kÕ to¸n t¨ng TSC§ h÷u h×nh trong mét sè trêng hîp chñ yÕu sau: 2.1 T¹i c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ  Trßng hîp mua s¾m b»ng nguån vèn chñ së h÷u: KÕ to¸n c¨n cø vµo c¸c tµi liÖu, chøng tõ cã liªn quan, x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ cña TSC§ mua s¾m, lËp hå s¬ TSC§ vµ ghi sæ kÕ to¸n: - Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 19 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n Nî TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§ Nî TK 133 (1332): ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ Cã TK liªn quan (331, 111, 112,...): Tæng gi¸ thanh to¸n. - KÕt chuyÓn nguån vèn t¬ng øng: Nî TK 414: NÕu dïng quü ®Çu t ph¸t triÕn ®Ó ®Çu t Nî TK 4312: NÕu dïng quü phóc lîi ®Ó ®Çu t Nî TK 441: §Çu t b»ng nguån vèn x©y dùng c¬ b¶n Cã TK 411: NÕu TSC§ dïng cho ho¹t ®éng kinh doanh. §èi víi nh÷ng TSC§ mµ doanh nghiÖp mua s¾m b»ng quü ho¹t ®éng phóc lîi, sö dông cho môc ®Ých v¨n ho¸, phóc lîi c«ng céng, th× ®ång thêi víi bót to¸n ghi t¨ng TSC§ nh trªn, kÕ to¸n ph¶i ghi t¨ng quü phóc lîi ®· h×nh thµnh TSC§ vµ ghi gi¶m quü phóc lîi: Nî TK 431(4312 ): Qòy phóc lîi Cã TK 431 (4313): Quü phóc lîi h×nh thµnh TSC§.  Trêng hîp mua s¾m b»ng vèn vay dµi h¹n KÕ to¸n chØ ph¸n ¸nh bót to¸n t¨ng nguyªn gi¸ TSC§: Nî TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§ Nî TK 133 (1332) : ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ Cã TK 341: Sè tiÒn vay dµi h¹n ®Ó mua TSC§. Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 20 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n  Trêng hîp mua s¾m ph¶i qua l¾p ®Æt trong thêi gian dµi KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt theo tõng ®èi tîng. Khi hoµn thµnh, bµn giao míi ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ vµ kÕt chuyÓn nguån vèn TËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt (gi¸ mua, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö vµ c¸c chi kh¸c tríc khi ®a TSC§ vµo sö dông ): Nî TK 241(2411): TËp hîp chi phÝ thùc tÕ Nî TK 133 (1332): ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ Cã TK liªn quan (111, 112, 331, 341,...) Khi hoµn thµnh nghiÖm thu ®a vµo sö dông: - Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ Nî TK 211 Cã TK 241(2411) - KÕt chuyÓn nguån vèn t¬ng øng: Nî TK 414, 4312, 441 Cã TK 411  Trêng hîp t¨ng do ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n Chi phÝ ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®îc tËp hîp riªng trªn TK 241(2412), chi tiÕt theo c«ng tr×nh. Khi hoµn thµnh, bµn giao ®a vµo sö dông th× ghi t¨ng nguyªn gi¸ vµ kÕt chuyÓn nguån vèn gièng nh trêng hîp mua TSC§ ph¶i qua l¾p ®Æt. Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 21 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n  Trêng hîp t¨ng do c¸c bªn liªn doanh gãp b»ng TSC§ h÷u h×nh C¨n cø vµo gi¸ trÞ vèn gãp do hai bªn tho¶ thuËn, kÕ to¸n ghi: Nî TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§ Cã TK 411 (Chi tiÕt vèn gãp liªn doanh): Gi¸ trÞ vèn gãp  Trêng hîp nhËn l¹i TSC§ h÷u h×nh tríc ®©y ®· gãp vèn liªn doanh víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c C¨n cø vµo gi¸ trÞ (cßn l¹i) cña TSC§ do c¸c bªn ®¸nh gi¸ khi tr¶ l¹i, ghi: Nî TK 211: Nguyªn gi¸ (theo gi¸ trÞ cßn l¹i) Cã TK 128: NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh ng¾n h¹n Cã TK 222: NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh dµi h¹n. NÕu cã chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ víi gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ (NÕu hÕt h¹n liªn doanh hoÆc rót vèn kh«ng tham gia): Nî TK liªn quan (111, 112, 152, 1388,...) Cã TK 128, 228  Trêng hîp t¨ng do ®îc cÊp ph¸t, ®îc biÕu tÆng C¨n cø vµo gi¸ trÞ trong biªn b¶n giao nhËn, hoÆc lÖnh cÊp ph¸t vµ c¸c chi phÝ tríc khi sö dông, ghi: Nî TK 211 Nî TK 133(1332) Cã TK 411  Trêng hîp nhËn ®iÒu ®éng trong néi bé, ghi: Phan ThÞ Thu Ph¬ng Líp KÕ to¸n 40C 22