Tài liệu Luận văn hoàn thiện công tác kế toán vật liệu tại xí nghiệp than khe tam công ty than hạ long

Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi 1 Khoa Kinh tÕ Lêi nãi ®Çu Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng muèn tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mçi doanh nghiÖp ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé tay nghÒ cao,c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ kinh nghiÖm.§èi víi mét doanh nghiÖp cã m¸y mãc thiÕt bÞ tiªn tiÕn, nguån vèn dåi dµo th× cha thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. §Æc biÖt víi ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ngµy cµng ph¸t triÓn nh hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh nhau kh«ng nh÷ng chØ v× chÊt lîng, mÉu m· mµ cßn c¹nh tranh nhau vÒ gi¸ c¶ s¶n phÈm, hµng ho¸. VËy c¸i g× lµ cèt lâi, lµ quan träng ®Ó tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ vµ cã thÓ tr¶ lêi r»ng c¸i kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®ã chÝnh lµ nguyªn vËt liÖu. Nguyªn VËt liÖu lµ mét trong nh÷ng yÕu tè chi phÝ c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ thêng chiÕm tû träng lín trong chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× thÕ muèn gi¶m chi phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm th× doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý tèt nguyªn vËt liÖu tr¸nh t×nh tr¹ng cung cÊp thõa g©y l·ng phÝ, ø ®äng vèn còng nh tr¸nh t×nh tr¹ng cung cÊp thiÕu g©y ngõng trÖ s¶n xuÊt. §Ó ®a nguyªn vËt liÖu vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã ph¬ng ph¸p qu¶n lý vµ sö dông vËt liÖu mét c¸ch hîp lý, sö dông ®óng môc ®Ých . XÝ nghiÖp than Khe Tam –c«ng ty than H¹ Long lµ doanh nghiÖp nhµ níc chuyªn khai th¸c, chÕ biÕn than. V× vËy vËt liÖu sö dông còng cã thÓ bao gåm c¸c -vËt liÖu ®éc h¹i nh thuèc næ …cho nªn c¸c l·nh ®¹o cña xÝ nghiÖp ®· ®Æt môc tiªu hµng ®Çu cho viÖc sö dông vËt liÖu võa an toµn võa hiÖu qu¶… Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu lý luËn còng nh thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i xÝ nghiÖp than khe tam, nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông vËt liÖu. V× vËy t«i xin ®i s©u vµo nghiªn cøu chuyªn ®Ò “hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n vËt liÖu t¹i xÝ nghiÖp than Khe Tam – c«ng ty than H¹ Long” . Trong bµi viÕt nµy, ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn bµi viÕt gåm 3 ch¬ng Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n vËt liÖu t¹i xÝ nghiÖp than Khe Tam – C«ng ty than H¹ Long. Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi 2 Khoa Kinh tÕ Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n vËt liÖu t¹i xÝ nghiÖp than Khe Tam – c«ng ty than H¹ Long. Do kiÕn thøc cßn h¹n chÕ, thêi gian thùc tËp ng¾n nªn khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, em mong cã ®îc nhiÒu sù ®ãng gãp ý kiÕn cña tÊt c¶ c¸c thÇy c« gi¸o cïng toµn thÓ c¸c b¹n ®Ó luËn v¨n cña em ®¹t ®îc kÕt qu¶ tèt. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o trong khoa kinh tÕ nãi chung còng nh sù híng dÉn nhiÖt t×nh cña c« gi¸o TrÇn ThÞ Dung. Vµ em còng xin c¶m ¬n sù gióp ®ì cña ban l·nh ®¹o xÝ ngiÖp, sù chØ b¶o tËn t×nh cña c¸c anh chÞ, c« chó, phßng kÕ to¸n xÝ nghiÖp than Khe Tam ®· gióp ®ì em hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi 3 Khoa Kinh tÕ Ch¬ng 1 Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ nguyªn vËt liÖu 1.1.1. Kh¸i niÖm, vÞ trÝ vµ vai trß nguyªn vËt liÖu 1.1.1.1. Kh¸i niÖm nguyªn vËt liÖu Mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt lµ ®èi tîng lao ®éng. Nguyªn vËt liÖu lµ nh÷ng ®èi tîng lao ®éng ®· ®îc thÓ hiÖn díi d¹ng vËt ho¸ nh : S¾t thÐp trong doanh nghiÖp c¬ khÝ chÕ t¹o, v¶i sîi trong doanh nghiÖp dÖt, da trong doanh nghiÖp ®ãng giÇy, v¶i trong doanh nghiÖp may mÆc … Kh¸c víi t liÖu lao ®éng, nguyªn vËt liÖu chØ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt díi t¸c ®éng cña lao ®éng, chóng bÞ tiªu hao toµn bé hoÆc thay ®æi h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu ®Ó t¹o ra h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n phÈm. Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn ®©y lµ xuÊt ph¸t ®iÓm quan träng cho c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu tõ kh©u tÝnh gi¸, h¹ch to¸n tæng hîp vµ h¹ch to¸n chi tiÕt . 1.1.1.2.VÞ trÝ vµ vai trß cña nguyªn vËt liÖu trong s¶n xuÊt kinh doanh Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra lµ sù kÕt hîp cña c¸c yÕu tè: Søc lao ®éng, t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng. Nguyªn vËt liÖu lµ mét trong 3 yÕu tè c¬ b¶n kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nã lµ thµnh phÇn chñ yÕu ®Ó cÊu thµnh nªn thµnh phÈm, dÞch vô, vµ nã lµ ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. XÐt trªn c¸c ph¬ng diÖn kh¸c nhau ta thÊy râ ®Æc ®iÓm, vÞ trÝ quan träng cña nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh: - Nguyªn vËt liÖu lµ ®èi tîng lao ®éng biÓu hiÖn díi d¹ng vËt ho¸, lµ mét trong 3 yÕu tè c¬ b¶n kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ c¬ së vËt chÊt t¹o thµnh s¶n phÈm míi. KÕ ho¹ch s¶n xuÊt phô thuéc rÊt nhiÒu vµo viÖc cung cÊp nguyªn vËt liÖu cã ®Çy ®ñ, kÞp thêi, ®óng chÊt lîng hay kh«ng. NÕu nguyªn vËt liÖu cã chÊt lîng tèt, ®óng qui ®Þnh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh thuËn lîi, chÊt lîng s¶n phÈm t¹o kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng . - Nguyªn vËt liÖu chØ tham gia vµo mét chu k× s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh, khi tham gia vµo s¶n xuÊt th× nguyªn vËt liÖu chÞu sù t¸c ®éng cña lao ®éng, Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi 4 Khoa Kinh tÕ chóng sÏ bÞ tiªu hao hoµn toµn, gi¸ trÞ cña nã ®îc chuyÓn dÞch vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ nã kh«ng cßn h×nh th¸i ban ®Çu. - VÒ mÆt gi¸ trÞ: Khi tham gia vµo s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu chuyÓn dÞch mét lÇn toµn bé gi¸ trÞ cña chóng vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong k×. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë chç chi phÝ nguyªn vËt liÖu lµ kho¶n chi phÝ ph©n bæ mét lÇn. - Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu lµ mét bé phËn cña hµng tån kho thuéc tµi s¶n lu ®éng, gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu thuéc vèn lu ®éng dù tr÷ cña doanh nghiÖp, nguyªn vËt liÖu thêng chiÕm mét tû träng rÊt lín trong chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c¸c doanh nghiÖp, cho nªn viÖc qu¶n lý qu¸ tr×nh thu mua, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n, dù tr÷ vµ sö dông nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn chØ tiªu quan träng nhÊt cña doanh nghiÖp nh chØ tiªu s¶n lîng, chØ tiªu lîi nhuËn, chØ tiªu gi¸ thµnh, chÊt lîng s¶n phÈm. Nh vËy nguyªn vËt liÖu cã mét vÞ trÝ vµ vai trß ®Æc biÖt quan träng kh«ng thÓ phñ nhËn ®îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng nµy trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay th× viÖc gi¶m chi phÝ nguyªn vËt liÖu mét c¸ch hîp lý cã ý nghÜa to lín víi doanh nghiÖp. ViÖc gi¶m chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®ång thêi kh«ng lµm ¶nh hëng tíi chÊt lîng s¶n phÈm tõ ®ã h¹ gi¸ thµnh t¨ng ®îc lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n t×m mäi c¸ch qu¶n lý, sö dông nguyªn vËt liÖu h¹n chÕ tèi ®a møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu trong qóa tr×nh s¶n xuÊt. 1.1.1.3. Yªu cÇu qu¶n lý nguyªn vËt liÖu Nguyªn vËt liÖu lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu thêng chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, qu¶n lý tèt kh©u thu mua, dù tr÷ vµ sö dông vËt liÖu lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm, tiÕt kiÖm chi phÝ, gi¶m gi¸ thµnh t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt cÇn ph¶i sö dông nhiÒu lo¹i nguyªn vËt liÖu, mçi lo¹i cã c«ng dông riªng, ®Ó tr¸nh nhÇm lÉn trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu, tríc hÕt c¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng ®îc hÖ thèng danh ®iÓm vµ ®¸nh sè danh ®iÓm cho nguyªn vËt liÖu. HÖ sè danh ®iÓm vµ sè danh ®iÓm cña nguyªn vËt liÖu ph¶i râ rµng, chÝnh x¸c t¬ng øng víi quy c¸ch, chñng lo¹i cña nguyªn vËt liÖu. Nh thÕ míi qu¶n lý chÆt chÏ vÒ sè lîng, chÊt lîng, chñng lo¹i, gi¸ c¶ vµ chi phÝ mua ®Ó sao cho nguyªn vËt liÖu khi mua vÒ ph¶i ®ñ vÒ sè lîng, tèt vÒ chÊt lîng. KÕ ho¹ch mua Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi 5 Khoa Kinh tÕ nguyªn vËt liÖu ph¶i ®îc thùc hiÖn theo ®óng tiÕn ®é thêi gian phï hîp víi kÕ ho¹nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §Ó qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra liªn tôc vµ sö dông vèn tiÕt kiÖm th× doanh nghiÖp ph¶i dù tr÷ nguyªn vËt liÖu ë mét møc ®é hîp lý. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng ®Þnh møc tån kho tèi ®a vµ tèi thiÓu cho tõng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu, tr¸nh viÖc dù tr÷ qu¸ nhiÒu hoÆc qu¸ Ýt mét lo¹i nguyªn vËt liÖu nµo ®ã. §Þnh møc tån kho cña nguyªn vËt liÖu cßn lµ c¬ së ®Ó x©y dùng kÕ ho¹nh thu mua nguyªn vËt liÖu vµ kÕ ho¹ch tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. §Ó ®¶m b¶o tèt nguyªn vËt liÖu dù tr÷ gi¶m thiÓu h hao mÊt m¸t, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i x©y dùng hÖ thèng kho tµng, bÕn b·i ®ñ tiªu chuÈn kÜ thuËt, bè trÝ nh©n viªn thñ kho cã ®ñ phÈm chÊt ®¹o ®øc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n ®Ó qu¶n lý nguyªn vËt liÖu tån kho vµ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô nhËp xuÊt kho, tr¸nh viÖc bè trÝ kiªm nhiÖm chøc n¨ng thñ kho víi tiÕp liÖu vµ kÕ to¸n vËt t. Trong kh©u sö dông cÇn ph¶i sö dông tiÕt kiÖm hîp lý dùa trªn c¸c c¬ së ®Þnh møc tiªu hao, ®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt vµ dù to¸n chi phÝ, tõ ®ã ph¸t huy cao nhÊt hiÖu qu¶ sö dông nguyªn vËt liÖu n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. Trong kh©u nµy cÇn ph¶i tæ chøc tèt viÖc ghi chÐp, t×nh h×nh xuÊt dïng vµ sö dông nguyªn vËt liÖu trong s¶n xuÊt kinh doanh. Tãm l¹i qu¶n lý nguyªn vËt liÖu lµ cÇn thiÕt vµ lµ yÕu tè tÊt nhiªn cña doanh nghiÖp, nã ®ãng vai trß quan träng trong doanh nghiÖp. Nhng trªn thùc tÕ vÉn cã nh÷ng doanh nghiÖp cßn ®Ó thÊt tho¸t mét lîng nguyªn vËt liÖu kh¸ lín do kh«ng qu¶n lý tèt ë c¸c kh©u, kh«ng x©y dùng ®îc c¸c ®Þnh møc hoÆc cã x©y dùng nhng kh«ng thc hiÖn ®óng. V× vËy cÇn ph¶i lu«n lu«n c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña doanh nghiÖp. 1.1.1.4. NhiÖm vô cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu §Ó cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµ chÝnh x¸c th«ng tin cho c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp, kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu ph¶i thùc hiÖn ®îc c¸c nhiÖm vô chñ yÕu sau: - Ghi chÐp, tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, trung thùc kÞp thêi sè liÖu, chÊt lîng vµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu nhËp kho. Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi 6 Khoa Kinh tÕ - TËp hîp vµ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c kÞp thêi sè lîng vµ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho, kiÓm tra t×nh h×nh chÊp hµnh c¸c ®Þnh møc tiªu hao cña nguyªn vËt liÖu. - Ph©n bæ hîp lý gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu sö dông vµo c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. - TÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c sè lîng vµ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu tån kho, ph¸t hiÖn kÞp thêi nguyªn vËt liÖu thiÕu, thõa, ø ®äng, kÐm phÈm chÊt ®Ó doanh nghiÖp cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi, h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra. 1.2. Ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu 1.2.1. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu C¸c s¶n phÈm cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra thêng ph¶i sö dông nhiÒu lo¹i nguyªn vËt liÖu, mçi lo¹i l¹i cã mét vai trß, c«ng dông vµ tÝnh n¨ng ho¸ kh¸c nhau. §Ó cã thÓ qu¶n lý tèt nguyªn vËt liÖu vµ h¹ch to¸n chi tiÕt tõng thø, tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu. Víi ®Æc ®iÓm cña mçi doanh nghiÖp lµ kh¸c nhau v× thÕ nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp còng ®îc ph©n chia kh¸c nhau. C¨n cø vµo néi dung kinh tÕ nguyªn vËt liÖu ®îc chia thµnh c¸c lo¹i sau: - Nguyªn vËt liÖu chÝnh ( bao gåm c¶ nöa thµnh phÈm mua ngoµi ): Lµ nguyªn vËt liÖu mµ sau qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ biÕn sÏ cÊu thµnh nªn h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n phÈm. VÝ dô: s¾t, thÐp… trong c¸c doanh nghiÖp chÕ t¹o m¸y, x©y dùng - Nguyªn vËt liÖu phô: lµ nh÷ng vËt liÖu cã t¸c dông phô trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®îc sö dông thÝch hîp víi nguyªn vËt liÖu chÝnh ®Ó hoµn thiÖn vµ n©ng cao tÝnh n¨ng, chÊt liÖu cña s¶n phÈm hoÆc ®îc sö dông ®Ó ®¶m b¶o cho c«ng cô lao ®éng ho¹t ®éng b×nh thêng, hoÆc phôc vô cho nhu cÇu kü thuËt, nhu cÇu qu¶n lý. VÝ dô: c¸c lo¹i s¬n, bao b× ®ãng gãi… - Nhiªn liÖu: lµ nh÷ng thø dïng ®Ó t¹o nhiÖt n¨ng nh than ®¸, than bïn, cñi, x¨ng, dÇu…nhiªn liÖu trong c¸c doanh nghiÖp thùc chÊt lµ mét lo¹i vËt liÖu phô tuy nhiªn nã ®îc t¸ch ra thµnh mét lo¹i riªng v× viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu dïng nhiªn liÖu chiÕm mét tû träng lín vµ ®ãng mét vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, nhiªn liÖu còng cã yªu cÇu vµ kü thuËt qu¶n lý hoµn toµn kh¸c víi c¸c vËt liÖu phô th«ng thêng. Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi 7 Khoa Kinh tÕ - Phô tïng thay thÕ: Lµ lo¹i vËt t ®îc sö dông cho ho¹t ®éng söa ch÷a b¶o dìng tµi s¶n cè ®Þnh nh m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt, ph¬ng tiÖn vËn t¶i… - ThiÕt bÞ vµ vËt liÖu x©y dùng c¬ b¶n lµ c¸c lo¹i thiÕt bÞ, vËt liÖu phôc vô cho ho¹t ®éng x©y l¾p, x©y dùng c¬ b¶n. - PhÕ liÖu: lµ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu thu ®îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hay thanh lý tµi s¶n cã thÓ sö dông hay b¸n ra ngoµi nh: gç môc, thÐp vôn, v¶i vôn… - VËt liÖu kh¸c: lµ c¸c lo¹i vËt liÖu kh«ng ®îc xÕp vµo c¸c lo¹i kÓ trªn nh: bao b×, vËt ®ãng gãi, c¸c lo¹i vËt t ®Æc chñng … *Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i trªn, doanh nghiÖp cßn cã thÓ sö dông c¸ch ph©n lo¹i theo yªu cÇu qu¶n lý ( theo c«ng dông ) - Nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: t¹o lªn thùc thÓ chÝnh - Nguyªn vËt liÖu dïng cho s¶n xuÊt kh¸c - Theo nguån nhËp: mua ngoµi, tù s¶n xuÊt, thuª ngoµi, gia c«ng, nhËn gãp vèn, biÕu tÆng, viÖn trî, tµi trî, phÕ liÖu thu håi. 1.2.2. §¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu §¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu lµ viÖc dïng thíc ®o tiÒn tÖ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña nguyªn vËt liÖu theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh ®¶m b¶o yªu cÇu ch©n thùc, thèng nhÊt. §¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu cã ý nghÜa quan träng tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu sÏ gióp cho doanh nghiÖp tÝnh to¸n chÝnh x¸c nh÷ng kho¶n chi phÝ ®· bá ra ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm, ®iÒu nµy thóc ®Èy doanh nghiÖp sö dông nguyªn vËt liÖu ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n. VÒ nguyªn t¾c: Nguyªn vËt liÖu lµ tµi s¶n dù tr÷ s¶n xuÊt, thuéc tµi s¶n lu ®éng ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu mua s¾m gia c«ng hoÆc chÕ biÕn. Song do ®Æc ®iÓm cña nguyªn vËt liÖu lµ cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu thø, kÝch cì chñng lo¹i kh¸c nhau l¹i thêng xuyªn biÕn ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ do yªu cÇu cña c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu nªn trong c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu cßn cã thÓ ®¸nh gi¸ theo gi¸ h¹ch to¸n. 1.2.2.1.§¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ 1.2.2.1.1 Gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu nhËp kho: Néi dung gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu ®îc x¸c ®Þnh tuú theo tõng nguån nhËp. Theo th«ng t híng dÉn cña bé tµi chÝnh qui ®Þnh viÖc ¸p dông Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi 8 Khoa Kinh tÕ luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµo qu¸ tr×nh h¹ch to¸n tõ ngµy 1/1/1999 th× viÖc tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu nhËp kho sÏ ¸p dông mét trong hai ph¬ng ph¸p tuú theo ®Æc trng cña tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp.  Theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. C¸c ®¬n vÞ tæ chøc kinh doanh khi ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy ph¶i sö dông ho¸ ®¬n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. Ho¸ ®¬n nµy ph¶i ®Çy ®ñ ba yÕu tè: - Gi¸ b¸n cha cã thuÕ (kÓ c¶ phô thu vµ phÝ ngoµi gi¸ b¸n nÕu cã) - ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng - Tæng gi¸ thanh to¸n víi ngêi mua Khi lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng ho¸, dÞch vô c¬ së kinh doanh ph¶i ghi râ: gi¸ b¸n cha cã thuÕ, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ tæng tiÒn ngêi mua ph¶i thanh to¸n. Trong trêng hîp ho¸ ®¬n chØ ghi tæng sè tiÒn ngêi mua ph¶i thanh to¸n th× gi¸ tÝnh thuÕ lµ sè tiÒn ngêi mua ph¶i thanh to¸n ®ång thêi ®¬n vÞ mua hµng ho¸ dÞch vô còng kh«ng ®îc tÝnh khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo trong trêng hîp nµy cô thÓ viÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ khi ®¸nh gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu nhËp kho nh sau: Trong trêng hîp nguyªn vËt liÖu mua ngoµi: c¨n cø vµo ho¸ ®¬n mua hµng, phiÕu nhËp kho kÕ to¸n ghi: Nî TK 152 (gi¸ mua cha cã thuÕ) Nî TK 133 (1331) (ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc khÊu trõ) Cã TK 111, 112, 331, 141,… (Tæng gi¸ thanh to¸n) Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi 9 Khoa Kinh tÕ  Víi nguyªn vËt liÖu mua ngoµi: Gi¸ trÞ thùc = gi¸ mua + thuÕ nhËp + chi phÝ - c¸c kho¶n gi¶m TÕ NVL ghi trªn khÈu (nÕu cã) thu mua gi¸ hµng mua NhËp kho ho¸ ®¬n thùc tÕ ®îc hëng Ph¸t sinh (nÕu cã) Trong ®ã: chi phÝ thu mua cã thÓ tÝnh trùc tiÕp cho tõng lo¹i, tõng thø, tõng chuyÕn hµng vµ còng cã thÓ ph¶i tÝnh to¸n ph©n bæ cho tõng ®èi tîng, tõng lo¹i, tõng thø, tõng chuyÕn hµng thu mua nhËp kho trong th¸ng. Chi phÝ thu mua nh: chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, chi phÝ nh©n viªn thu mua, chi phÝ cña bé phËn thu mua ®éc lËp, chi phÝ thuª kho, thuª b·i, tiÒn ph¹t lu kho lu hµng, lu b·i, sè hao hôt tù nhiªn trong ®Þnh møc (nÕu cã)…  Víi NVL tù s¶n xuÊt: Gi¸ vèn thùc tÕ = gi¸ thùc tÕ NVL + NVL nhËp kho xuÊt cho gia c«ng chÕ biÕn chi phÝ gia c«ng chÕ biÕn Trong ®ã: chi phÝ gia c«ng chÕ biÕn gåm tiÒn l¬ng, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi (®iÖn,níc, ®iÖn tho¹i…), chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì…  Víi NVL thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn: Gi¸ vèn thùc tÕ = gi¸ thùc tÕ NVL NVL nhËp kho xuÊt thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn + chi phÝ liªn quan Trong ®ã : chi phÝ liªn quan gåm cã: tiÒn thuª gia c«ng chÕ biÕn, chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, hao hôt trong ®Þnh møc… Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa Kinh tÕ 10 *Víi NVL nhËn gãp vèn tõ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc, c¸ nh©n tham gia liªn doanh: Gi¸ vèn thùc tÕ = Gi¸ do héi ®ång + Chi phÝ tiÕp NVL nhËp kho liªn doanh ®¸nh gi¸ nhËn (nÕu cã) * Víi phÕ liÖu thu håi : Gi¸ vèn thùc tÕ NVL nhËp kho = gi¸ íc tÝnh * Víi NVL ®îc tÆng thëng: Gi¸ vèn thùc tÕ = Gi¸ thÞ trêng + Chi phÝ tiÕp NVL nhËp kho t¬ng ®¬ng nhËn (nÕu cã)  Theo ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng trùc tiÕp : Khi mua vËt t ®Ó s¶n xuÊt, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ vËt t theo gi¸ thùc tÕ gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo. Trong trêng hîp nµy kÕ to¸n kh«ng sö dông TK 133 (1331) ®Ó ghi thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo mµ coi thuÕ nµy lµ mét bé phËn cÊu thµnh gi¸ vèn NVL nhËp kho hoÆc chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ( nÕu vËt t mua vÒ sö dông ngay). Theo ph¬ng ph¸p nµy phÇn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc tÝnh vµo gi¸ thùc tÕ NVL, kÕ to¸n ghi : Nî TK 152 (gi¸ thùc tÕ NVL mua ngoµi bao gåm c¶ thuÕ GTGT) Cã TK 111, 112, 311, 331… (tæng gi¸ thanh to¸n) 1.2.2.1.2. Gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho: ViÖc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp vÒ sè lîng danh ®iÓm, sè lÇn nhËp xuÊt NVL, tr×nh ®é cña nh©n viªn kÕ to¸n, thñ kho, ®iÒu kiÖn kho tµng cña doanh nghiÖp. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho thêng dïng lµ:  TÝnh theo ®¬n gi¸ mua thùc tÕ tån ®Çu kú : gi¸ thùc tÕ = sè lîng NVL NVL xuÊt kho xuÊt kho  x ®¬n gi¸ mua thùc tÕ NVL tån ®Çu kú TÝnh theo gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n gia quyÒn : Theo ph¬ng ph¸p nµy gi¸ thùc tÕ cña NVL xuÊt kho trong kú ®îc tÝnh theo c«ng thøc : Gi¸ thùc tÕ = sè lîng NVL x gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n NVL xuÊt dïng xuÊt dïng Trong ®ã gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cã thÓ tÝnh theo mét trong ba c¸ch sau: Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa Kinh tÕ 11 Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL nhËp trong kú Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷ Z = + Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL tån ®Çu kú Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL nhËp tron kú Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL nhËp tron kú - C¸ch 1: Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷ : Gi¸ ®¬n vÞ b×nh = tÕ qu©n tån ®Çu Sèkú lîng thùc NVL tån ®Çu kú Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL tån ®Çu kú Sè lîng thùc tÕ + NVL nhËp trong kú - C¸ch 2: Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n tån ®Çu kú: Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi = LÇn nhËp Sè lîng thùcsau tÕ NVL tånnhËp ®Çu kú Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL tån kho mçi lÇn Sè lîng thùc tÕ NVL tån kho sau mçi lÇn nhËp - C¸ch 3: gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp  TÝnh theo gi¸ thùc tÕ nhËp tríc- xuÊt tríc ( FIFO ): Theo ph¬ng ph¸p nµy ta ph¶i x¸c ®Þnh ®îc ®¬n gi¸ thùc tÕ NVL nhËp kho cña tõng lÇn nhËp vµ gi¶ thiÕt sè hµng nµo nhËp tríc th× xuÊt tríc. Sau ®ã c¨n cø vµo sè lîng xuÊt kho ®Ó tÝnh ra gi¸ thùc tÕ xuÊt kho theo nguyªn t¾c: TÝnh theo ®¬n gi¸ thùc tÕ nhËp tríc ®èi víi lîng xuÊt kho thuéc lÇn nhËp tríc, sè cßn l¹i ( Tæng sè xuÊt kho-sè ®· xuÊt thuéc lÇn nhËp tríc ) ®îc tÝnh theo ®¬n gi¸ thùc tÕ lÇn nhËp tiÕp theo. Nh vËy gi¸ thùc tÕ cña NVL tån cuèi kú chÝnh lµ gi¸ thùc tÕ cña NVL tån kho thuéc c¸c lÇn mua sau cïng. Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi  12 Khoa Kinh tÕ TÝnh theo gi¸ thùc tÕ nhËp sau- xuÊt tríc ( LIFO ) Theo ph¬ng ph¸p nµy nh÷ng NVL nµo mua sau cïng sÏ ®îc xuÊt tríc. Theo phu¬ng ph¸p nµy ta còng ph¶i x¸c ®Þnh ®îc ®¬n gi¸ thùc tÕ nhËp kho lÇn cuèi cïng sau ®ã míi lÇn lît ®Õn c¸c lÇn nhËp tríc ®Ó tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho. Nh vËy gi¸ thùc tÕ NVL tån kho cuèi kú l¹i lµ gi¸ thùc tÕ NVL tÝnh theo ®¬n gi¸ cña c¸c lÇn nhËp ®Çu kú. Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp trong trêng hîp l¹m ph¸t.  TÝnh theo gi¸ thùc tÕ ®Ých danh: Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông víi c¸c lo¹i NVL cã gi¸ trÞ cao, c¸c lo¹i vËt t ®Æc trng. Gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho ®îc tÝnh theo ®¬n gi¸ thùc tÕ NVL nhËp kho theo tõng l« hµng, tõng lÇn nhËp vµ sè lîng xuÊt kho theo tõng lÇn.  TÝnh theo trÞ gi¸ mua hµng xuÊt kho theo ph¬ng ph¸p c©n ®èi : Theo ph¬ng ph¸p nµy, tríc hÕt tÝnh trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng cßn l¹i cuèi kú b»ng c¸ch lÊy sè lîng hµng cßn l¹i cuèi kú nh©n víi ®¬n gi¸ mua lÇn cuèi cïng trong th¸ng.Sau ®ã dïng c«ng thøc c©n ®èi ®Ó tÝnh trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng xuÊt kho. TrÞ gi¸ mua thùc = trÞ gi¸ mua + trÞ gi¸ mua - trÞ gi¸ mua TÕ hµng xuÊt kho thùc tÕ hµng thùc tÕ hµng thùc tÕ hµng ®Çu kú nhËp trong kú cßn cuèi kú §Ó tÝnh ®îc gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho cÇn ph¶i ph©n bæ chi phÝ mua cho sè hµng ®· xuÊt kho theo c«ng thøc: Chi phÝ mua ph©n Bæ cho hµng §K TrÞ gi¸ Chi phÝ mua mua ph©n bæ cho = x hµng hµg xuÊt kho xuÊt TrÞ gi¸ mua cña + trÞ gi¸ mua hµng kho hµng cßn §K nhËp trong kú Trªn c¬ së trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng xuÊt kho vµ chi phÝ mua cña hµng xuÊt kho ®· tÝnh ®îc, kÕ to¸n tæng hîp l¹i ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho. 1.2.2.2. §¸nh gi¸ NVL theo gi¸ h¹ch to¸n: §èi víi c¸c Doanh nghiÖp mua vËt t hµng ho¸ thêng xuyªn cã sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶, khèi lîng vµ chñng lo¹i vËt t hµng ho¸ nhËp – xuÊt Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 + chi phÝ mua hµng PS trong kú LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa Kinh tÕ 13 kho nhiÒu th× cã thÓ sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó tÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho. Gi¸ h¹ch to¸n lµ lo¹i gi¸ æn ®Þnh do Doanh nghiÖp tù x©y dùng, gi¸ nµy kh«ng cã t¸c dông giao dÞch víi bªn ngoµi. ViÖc nhËp – xuÊt kho hµng ngµy ®îc thùc hiÖn theo gi¸ h¹ch to¸n, cuèi kú kÕ to¸n ph¶i tÝnh ®æi sang gi¸ thùc tÕ ®Ó cã sè liÖu ghi vµo c¸c tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ b¸o c¸o kÕ to¸n. ViÖc ®iÒu chØnh gi¸ h¹ch to¸n sang gi¸ thùc tÕ ® îc tiÕn hµnh nh sau: - Tríc hÕt x¸c ®Þnh hÖ sè gi¸ gi÷a gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n cña NVL ( ký hiÖu lµ H ): Gi¸ thùc tÕ NVL + gi¸ thùc tÕ NVL tån ®Çu kú nhËp trong kú H = Gi¸ h¹ch to¸n NVL + gi¸ h¹ch to¸n NVL tån ®Çu kú nhËp trong kú - Sau ®ã tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho c¨n cø vµo gi¸ h¹ch to¸n xuÊt kho vµ hÖ sè gi¸: Gi¸ thùc tÕ = NVL xuÊt kho gi¸ h¹ch to¸n NVL xuÊt kho x hÖ sè gi¸ C¸c ph¬ng ph¸p nµy cã ¶nh hëng ®Õn chi phÝ NVL vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. NÕu trong mét thÞ trêng æn ®Þnh gi¸ kh«ng ®æi viÖc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ lµ kh«ng quan träng, ngîc l¹i nÕu trong mét thÞ trêng kh«ng æn ®Þnh khi gi¸ lªn hay xuèng thÊt thêng th× mçi ph¬ng ph¸p cã thÓ cho mét kÕt qu¶ kh¸c nhau. Trong thùc tÕ, nÕu gi¸ mua nhËp NVL t¨ng lªn qua c¸c kú th× ph¬ng ph¸p NT-XT cho s¶n phÈm thÊp nhÊt, ngù¬c l¹i ph¬ng ph¸p NS-XT cho gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ cao nhÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm cña ph¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷ n»m gi÷a 2 ph¬ng ph¸p trªn, ph¬ng ph¸p ®Ých danh th× phô thuéc vµo NVL nµo ®îc xuÊt dïng. Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña DN mµ c¸c DN cã thÓ lùa chän c¸c ph¬ng ph¸p thÝch hîp. 1.3. KÕ to¸n chi tiÕt NVL NVL trong Doanh nghiÖp thêng cã nhiÒu chñng lo¹i kh¸c nhau, nÕu thiÕu mét lo¹i nµo ®ã cã thÓ x¶y ra ngõng s¶n xuÊt, chÝnh v× vËy h¹ch to¸n Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi 14 Khoa Kinh tÕ NVL ph¶i ®¶m b¶o theo dâi ®îc t×nh h×nh biÕn ®éng cña tõng lo¹i NVl. NVl lµ mét trong nh÷ng ®èi tîng kÕ to¸n, lµ tµi s¶n cÇn ph¶i ®îc tæ chøc, h¹ch to¸n chi tiÕt kh«ng chØ vÒ mÆt gi¸ trÞ mµ c¶ vÒ hiÖn vËt, kh«ng chØ ë tõng kho mµ ph¶i chi tiÕt theo tõng lo¹i, nhãm, thø… vµ ph¶i ®îc tiÕn hµnh ®ång thêi ë c¶ kho vµ trªn phßng kÕ to¸n cïng c¬ së c¸c chøng tõ nhËp – xuÊt kho. H¹ch to¸n chi tiÕt NVL ®îc hiÓu lµ c¸c DN tæ chøc hÖ thèng chøng tõ, më c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt vµ lùa chän, vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt NVL cho phï hîp nh»m t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý tµi s¶n nãi chung, qu¶n lý NVL nãi riªng. 1.3.1. Chøng tõ sö dông Theo chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n ban hµnh theo quyÕt ®Þnh 1141/TC/Q§/C§KT ngµy 1/11/1995 cña Bé trëng Bé Tµi ChÝnh, c¸c chøng tõ kÕ to¸n vÒ NVL bao gåm. - PhiÕu nhËp kho ( MÉu 01- VT ) - PhiÕu xuÊt kho ( MÉu 02 - VT ) - PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé ( MÉu 03 –VT ) - Biªn b¶n kiÓm kª vËt t, s¶n phÈm hµng ho¸ (MÉu 08 – VT ) - Ho¸ ®¬n kiÓm phiÕu xuÊt kho ( MÉu 02 – BH ) - Ho¸ ®¬n cíc phÝ vËn chuyÓn ( MÉu 03 – BH ) - Ho¸ ®¬n GTVT - PhiÕu mua hµng ( MÉu 13 – PH ) Ngoµi c¸c chøng tõ b¾t buéc sö dông theo mÉu thèng nhÊt theo quy ®Þnh cña nhµ níc, c¸c DN cã thÓ sö dông thªm c¸c chøng tõ kÕ to¸n theo híng dÉn kh¸c nh: - PhiÕu xuÊt vËt t theo h¹n møc ( MÉu sè 04 – VT ) - Biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt t ( MÉu sè 05 – VT ) - PhiÕu b¸o vËt t cßn l¹i cuèi kú ( MÉu sè 07 – VT ) 1.3.2. Sæ chi tiÕt nguyªn vËt liÖu Tuú thuéc vµo ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt ¸p dông trong DN mµ sö dông c¸c sæ ( ThÎ ) kÕ to¸n chi tiÕt sau: - Sæ ( thÎ ) kho - Sæ ( thÎ ) kÕ to¸n chi tiÕt NVL - Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn - Sæ sè d Ngoµi c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt nªu trªn, cßn cã thÓ më thªm c¸c b¶ng kª nhËp – xuÊt, b¶ng kª luü kÕ tæng hîp nhËp xuÊt vµ lËp b¶ng tæng hîp Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi 15 Khoa Kinh tÕ nhËp – xuÊt – tån kho NVL phôc phô kÞp thêi cho viÖc ghi sæ kÕ to¸n chi tiÕt ®îc ®¬n gi¶n, nhanh chãng, kÞp thêi. 1.3.3. C¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu: Trong thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n hiÖn nay ë níc ta nãi chung vµ c¸c DN nãi riªng ®ang ¸p dông 3 ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt NVL - Ph¬ng ph¸p thÎ song song - Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn - Ph¬ng ph¸p sæ sè d Mçi ph¬ng ph¸p cã u ®iÓm, nhîc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông riªng, ë mét sè nh Mü viÖc h¹ch to¸n chi tiÕt rÊt ®¬n gi¶n nh mét d¹ng h¹ch to¸n phô, kÕ to¸n Mü chØ dïng mét sè kho më chi tiÕt cho tõng NVL. Sæ kho theo dâi liªn tôc nhËp- xuÊt- tån vÒ sè lîng, ®¬n gi¸, thµnh tiÒn vµ dïng ®Ó ®èi chiÕu víi sæ c¸i t¹i mäi thêi ®iÓm. Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi  16 Khoa Kinh tÕ Ph¬ng ph¸p thÎ song song Theo ph¬ng ph¸p nµy ®Ó h¹ch to¸n nghiÖp vô nhËp - xuÊt- tån kho NVL, ë kho thñ kho ph¶i më thÎ kho ®Ó ghi chÐp vÒ mÆt sè lîng vµ ë phßng kÕ to¸n ph¶i më sæ kÕ to¸n chi tiÕt NVL ®Ó ghi chÐp vÒ mÆt sè lîng vµ gi¸ trÞ. ThÎ kho do kÕ to¸n lËp theo mÉu quy ®Þnh thèng nhÊt (mÉu 06- VT ) cho tõng danh ®iÓm NVL vµ ph¸t cho thñ kho sau khi ®· vµo sæ ®¨ng ký thÎ kho. + T¹i kho: Thñ kho dïng thÎ kho ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh nhËp xuÊt- tån NVL vÒ mÆt sè lîng. Mçi chøng tõ ghi mét dßng vµo thÎ kho, thÎ ®îc më cho tõng danh ®iÓm vËt t. Cuèi ngµy thñ kho ph¶i tiÕn hµnh tæng céng sè nhËp - xuÊt ®Ó tÝnh ra sè tån kho vÒ mÆt sè lîng theo tõng danh ®iÓm vËt t. + T¹i phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n vËt t më thÎ kÕ to¸n chi tiÕt vËt t cho tõng danh ®iÓm vËt t t¬ng øng víi thÎ kho më ë kho. ThÎ nµy cã néi dung t¬ng tù thÎ kho chØ kh¸c lµ theo dâi c¶ vÒ gi¸ trÞ. Hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú khi nhËn c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt kho do thñ kho chuyÓn tíi nh©n viªn kÕ to¸n vËt t ph¶i kiÓm tra, ®èi chiÕu vµ ghi ®¬n gi¸ h¹ch to¸n vµo thÎ kÕ to¸n chi tiÕt vËt t vµ tÝnh ra sè tiÒn, sau ®ã lÇn lît ghi c¸c nghiÖp vô nhËp, xuÊt vµo c¸c thÎ kÕ to¸n chi tiÕt vËt t cã liªn quan. Cuèi th¸ng tiÕn hµnh céng thÎ vµ ®èi chiÕu víi thÎ kho. §Ó thùc hiÖn ®èi chiÕu gi÷a kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt, kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo c¸c thÎ kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó lËp b¶ng tæng hîp nhËp - xuÊt- tån kho vÒ mÆt gi¸ trÞ cña tõng lo¹i vËt t. Sè liÖu cña b¶ng nµy ®îc ®èi chiÕu víi sè liÖu cña phÇn kÕ to¸n tæng hîp. Ngoµi ra ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ thÎ kho, nh©n viªn kÕ to¸n vËt t cßn më sæ ®¨ng ký thÎ kho, khi giao thÎ kho cho thñ kho kÕ to¸n ph¶i ghi vµo sæ. + ¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ ghi chÐp ®¬n gi¶n, dÔ kiÓm tra, ®èi chiÕu. + Nhîc ®iÓm: ViÖc ghi chÐp trïng lÆp vÒ chØ tiªu sè lîng gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n. H¬n n÷a viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu chñ yÕu tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng do vËy h¹n chÕ chøc n¨ng cña kÕ to¸n. + §iÒu kiÖn ¸p dông: ¸p dông thÝch hîp víi nh÷ng DN cã Ýt chñng lo¹i NVL, khèi lîng c¸c nghiÖp vô nhËp - xuÊt Ýt, ph¸t sinh kh«ng thêng xuyªn vµ tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n cña c¸c nh©n viªn kÕ to¸n cha cao. Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Khoa Kinh tÕ 17 S¬ ®å 01: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt NVL theo ph¬ng ph¸p song song PhiÕu nhËp kho ThÎ kho thÎ hoÆc sæ chi tiÕt NVL B¶ng tæng hîp N – X– T kho NVL KÕ to¸n tæng hîp PhiÕu xuÊt kho Ghi chó: Ghi hµng ngµy Quan hÖ ®èi chiÕu Ghi cuèi th¸ng  Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn: + T¹i kho: thùc hiÖn nh ph¬ng ph¸p ghi thÎ song song + T¹i phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp – xuÊt - tån cña tõng thø NVL theo tõng kho dïng cho c¶ n¨m. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn chØ ghi mçi th¸ng mét lÇn vµo cuèi th¸ng. §Ó cã sè liÖu ghi vµo sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn kÕ to¸n ph¶i lËp c¸c b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt theo tõng thø NVL trªn c¬ së c¸c chøng tõ nhËp - xuÊttån do thñ kho ®Þnh kú göi lªn. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn còng ®îc theo dâi c¶ vÒ chØ tiªu sè lîng vµ gi¸ trÞ. Cuèi th¸ng kÕ to¸n tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn víi thÎ kho vµ sè liÖu kÕ to¸n tæng hîp. + ¦u ®iÓm: Gi¶m bít khèi lîng c«ng viÖc ghi chÐp, chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng do ®ã gi¶m ®îc sè lîng sæ s¸ch. + Nhù¬c ®iÓm: Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn theo dâi c¶ chØ tiªu sè lîng vµ gi¸ trÞ nªn viÖc ghi chÐp vÉn cßn trïng lÆp vÒ chØ tiªu sè lîng. ViÖc kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n chØ tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng nªn h¹n chÕ kiÓm tra trong c«ng t¸c qu¶n lý. Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi 18 Khoa Kinh tÕ + §iÒu kiÖn ¸p dông: ¸p dông thÝch hîp cho c¸c DN kh«ng cã nhiÒu nghiÖp vô nhËp-xuÊt, kh«ng bè trÝ riªng nh©n viªn kÕ to¸n chi tiÕt NVL do vËy kh«ng cã ®iÒu kiÖn ghi chÐp, theo dâi t×nh h×nh nhËp - xuÊt hµng ngµy. S¬ ®å 02: S¬ ®å ho¹ch to¸n chi tiÕt NVL theo ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n ChuyÓn PhiÕu nhËp kho B¶ng kª nhËp ThÎ kho Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn PhiÕu xuÊt kho B¶ng kª xuÊt Ghi chó: KÕ to¸n tæng Hîp N-X-T Ghi hµng th¸ng hoÆc ®Þnh kú Ghi cuèi th¸ng §èi chiÕu kiÓm tra  Ph¬ng ph¸p sæ sè d Ph¬ng ph¸p sæ sè d lµ mét bíc c¶i tiÕn c¨n b¶n trong viÖc tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt NVL. §Æc ®iÓm næi bËt cña ph¬ng ph¸p nµy lµ kÕt hîp chÆt chÏ viÖc h¹ch to¸n nghiÖp vô cña thñ kho víi viÖc ghi chÐp cña phßng kÕ to¸n. ë kho chØ h¹ch to¸n vÒ mÆt sè lîng, ë phßng kÕ to¸n chØ h¹ch to¸n vÒ gi¸ trÞ cña NVL. V× vËy ®· xo¸ bá ®îc sù ghi chÐp trïng lÆp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n, t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn kiÓm tra thêng xuyªn vµ cã hÖ thèng cña kÕ to¸n ®èi víi thñ kho, ®¶m b¶o sè liÖu chÝnh x¸c, kÞp thêi. + T¹i kho: Thñ kho v½n dïng thÎ kho ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp xuÊt- tån NVL vÒ mÆt sè lîng. Cuèi th¸ng ph¶i ghi sè tån kho ®· ®îc tÝnh ë trªn thÎ kho ( vÒ sè lîng ) Vµo sæ sè d, cét sè lîng. + T¹i phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ sè d theo tõng kho dïng cho c¶ n¨m ®Ó ghi sæ tån kho cña tõng thø , nhãm , lo¹i NVL vµo cuèi th¸ng theo chØ tiªu gi¸ trÞ. Tõ c¸c chøng tõ nhËp - xuÊt kÕ to¸n lËp b¶ng kª nhËp, b¶ng Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi 19 Khoa Kinh tÕ kª xuÊt kÕ to¸n lËp b¶ng luü kÕ nhËp, b¶ng luü kÕ xuÊt råi lËp b¶ng tæng hîp N- X- T kho theo tõng nhãm, lo¹i nguyªn vËt liÖu theo chØ tiªu gi¸ trÞ Cuèi th¸ng khi nhËn sæ sè d do thñ kho göi lªn, kÕ to¸n c¨n cø vµo sè tån kho vÒ sè lîng mµ thñ kho ®· ghi ë sæ sè d vµ ®¬n gi¸ h¹ch to¸n ®Ó tÝnh ra sè tån kho cña tõng thø, nhãm, lo¹i NVL theo chØ tiªu gi¸ trÞ ®Ó ghi vµo cét sè tiÒn ë sæ sè d. + ¦u ®iÓm: Gi¶m bít ®îc khèi lîng ghi sæ kÕ to¸n, c«ng viÖc tiÕn hµnh ®Òu trong th¸ng. + Nhîc ®iÓm: Do kÕ to¸n chØ theo dâi vÒ mÆt gi¸ trÞ nªn qua sè liÖu kÕ to¸n kh«ng thÓ biÕt tríc ®îc sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng, gi¶m cña tõng thø NVL mµ ph¶i xem sè liÖu trªn thÎ kho. Ngoµi ra viÖc kiÓm tra, ph¸t hiÖn sai sãt nhÇm lÉn gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n gÆp khã kh¨n. + §iÒu kiÖn ¸p dông: ¸p dông phï hîp víi c¸c DN cã khèi lîng c¸c nghiÖp vô nhËp - xuÊt NVL diÔn ra thêng xuyªn, nhiÒu chñng lo¹i vµ ®· x©y dùng ®îc hÖ thèng danh ®iÓm NVL, dïng gi¸ h¹ch to¸n hµng ngµy t×nh h×nh N-X- T kho NVL, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é c¸n bé kÕ to¸n cña DN t¬ng ®èi cao. S¬ ®å 03: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt NVL theo ph¬ng ph¸p sæ sè d ThÎ kho PhiÕu nhËp xuÊt kho kho B¶ng Sækª kªsèxuÊt nhËp d B¶ng B¶ng luü kª tæng kÕ B¶ng lòyXkÕT hîpnhËp NxuÊt Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp KÕ to¸n tæng hîp Trêng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp Hµ Néi Ghi chó: 20 Khoa Kinh tÕ Ghi hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú Ghi cuèi th¸ng §èi chiÕu kiÓm tra 1.4. KÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu: NVL lµ tµi s¶n lu ®éng thuéc nhãm hµng tån kho. ViÖc biÕn ®éng cña chóng trªn c¸c tµi kho¶n (TK) tæng hîp tuú thuéc vµo DN lùa chän. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (KKTX) hay kiÓm kª ®Þnh kú (KK§K) kh«ng cã g× kh¸c nhau, mµ sù kh¸c nhau ë ®©y lµ gãc ®é kÕ to¸n tæng hîp. 1.4.1. KÕ to¸n tæng hîp NVL theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. Ph¬ng ph¸p KKTX hµng tån kho lµ ph¬ng ph¸p ghi chÐp ph¶n ¸nh thêng xuyªn liªn tôc t×nh h×nh N-X-T kho c¸c lo¹i NVL,thµnh phÈm,hµng ho¸…trªn c¸c TK vµ sæ kÕ to¸n tæng hîp khi cã c¸c chøng tõ nhËp - xuÊt hµng tån kho. Nh vËy viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ NVL xuÊt dïng ®îc c¨n cø trùc tiÕp vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho sau khi ®· ®îc tËp hîp, ph©n lo¹i theo c¸c ®èi tîng sö dông ®Ó ghi vµo c¸c tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n. 1.4.1.1. Tµi kho¶n sö dông §Ó h¹ch to¸n NVL kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau:  TK 152 “ Nguyªn liÖu,vËt liÖu”: +Néi dung cña TK 152 TK nµy ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng, gi¶m NVL theo trÞ gi¸ vèn thùc tÕ (hay gi¸ thµnh thùc tÕ) TK 152 cã thÓ ®îc më thµnh c¸c TK cÊp 2, ®Ó kÕ to¸n chi tiÕt theo tõng lo¹i NVL phï hîp víi c¸ch ph©n lo¹i néi dung kinh tÕ vµ yªu cÇu kÕ to¸n qu¶n trÞ cña DN bao gåm: - TK 1522 “Nguyªn vËt liÖu phô” - TK 1523 “Nhiªn liÖu” - TK 1524 “Phô tïng thay thÕ” - TK 1525 “VËt liÖu vµ thiÕt bÞ XDCB” - TK 1528 “Nguyªn vËt liÖu kh¸c” Sinh viªn: NguyÔn BÝch Hîi - C§KT3-K4 LuËn v¨n tèt nghiÖp