Tài liệu Luận văn hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở công ty nhựa hàm rồng

Lêi më ®Çu ™˜ Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi cêng ®é c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t th× c«ng t¸c qu¶n lý chi phi s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trë thµnh mét trong nh÷ng chiÕn lîc cña doanh nghiÖp. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ : “Lµm thÕ nµo ®Ó chi phÝ bá ra lµ thÊp nhÊt nhng hiÖu qu¶ kinh tÕ ®¹t ®îc cao nhÊt? ”. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu nµy th× doanh nghiÖp ph¶i ®Æt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trë thµnh mét kh©u quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh kh«ng nh÷ng cã mèi quan hÖ h÷u c¬ ®Õn lîi nhuËn mµ cßn liªn quan ®Õn nhu cÇu vèn kinh doanh. TiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét nh©n tè quan träng t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp cã thÓ gi¶m ®îc lîng vèn lu ®éng sö dông vµo s¶n xuÊt, tõ ®ã cã thÓ më réng s¶n xuÊt c¶ bÒ réng lÉn chiÒu s©u. §Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cÇn ph¶i tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. X¸c ®Þnh lîng chi phÝ ®· chuyÓn dÞch vµo s¶n phÈm hoµn thµnh cã ý nghÜa quan träng vµ lµ yªu cÇu cÊp b¸ch trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn nay. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ vµ qua thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty Nhùa Hµm Rång, em ®· chän chuyªn ®Ò thùc tËp víi ®Ò tµi : “H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng Ty Nhùa Hµm Rång“. Chuyªn ®Ò gåm 3 ch¬ng: Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh t¹i C«ng Ty Nhùa Hµm Rång. Ch¬ng 3 : Mét sè kiÕn nghÞ gãp phÇn hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Nhùa Hµm Rång. 1 Ch¬ng1 Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1.1 Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong dnsx. 1.1.1 Chi phÝ s¶n xuÊt (CPSX). 1.1.1.1/ Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt. Sù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. NÒn s¶n xuÊt x· héi cña bÊt kú ph¬ng thøc nµo còng g¾n liÒn víi sù vËn ®éng vµ tiªu hao c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nãi c¸ch kh¸c, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp cña 3 yÕu tè: T liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao ®éng. §ång thêi, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh tiªu hao cña chÝnh b¶n th©n c¸c yÕu tè trªn. Nh vËy, ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸, ngêi s¶n xuÊt ph¶i bá chi phÝ vÒ thï lao lao ®éng, vÒ t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. V× thÕ sù h×nh thµnh nªn c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, kh«ng phô thuéc vµo ý trÝ chñ quan cña ngêi s¶n xuÊt. CÇn chó ý vµ ph©n biÖt gi÷a chi phÝ vµ chi tiªu. Chi phÝ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra trong mét kú kinh doanh. Ngîc l¹i, chi tiªu lµ sù gi¶m ®i ®¬n thuÇn c¸c lo¹i vËt t , tµi s¶n , tiÒn vèn cña doanh nghiÖp, bÊt kÓ nã ®îc dïng vµo môc ®Ých g×. Chi phÝ vµ chi tiªu lµ hai kh¸i niÖm kh¸c nhau nhng cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Chi tiªu lµ c¬ së ph¸t sinh chi phÝ, kh«ng cã chi tiªu th× kh«ng cã chi phÝ. Tæng sè chi phÝ trong kú cña doanh nghiÖp bao gåm toµn bé gi¸ trÞ hao phÝ hoÆc tiªu dïng hÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh tÝnh vµo kú nµy. Chi phÝ vµ chi tiªu kh«ng nh÷ng kh¸c nhau vÒ lîng mµ cßn kh¸c nhau vÒ thêi gian, cã nh÷ng kho¶n chi tiªu nµy nhng tÝnh vµo chi phÝ kú sau ( chi mua NVL nhËp kho cha sö dông) vµ cã nh÷ng kho¶n tÝnh vµo chi phÝ kú nµy nhng thùc tÕ cha chi tiªu ( chi phÝ ph¶i tr¶). Së dÜ cã sù kh¸c biÖt gi÷a chi tiªu vµ chi phÝ trong doanh nghiÖp lµ do ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt vËn ®éng vµ ph¬ng thøc chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña tõng lo¹i tµi s¶n vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ yªu cÇu kü thuËt h¹ch to¸n chóng. 1.1.1.2/ Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt: @.Ph©n lo¹i CPSX theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ. Nh÷ng chi phÝ chi ra theo cïng néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ ®îc xÕp cïng vµo mét lo¹i, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë ®©u, vËn ®éng ra sao. Theo tiªu thøc nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè sau: 2 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: lµ toµn bé chi phÝ vÒ ®èi tîng lao ®éng nh: nguyªn vËt liÖu chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, vËt liÖu thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n… - Chi phÝ nh©n c«ng: bao gåm toµn bé tiÒn l¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch trªn l¬ng (BHXH, BHYT, KPC§) cña toµn bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp. - Chi phÝ khÊu hao TSC§: lµ tæng sè trÝch khÊu hao trong kú cña tÊt c¶ TSC§ sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh trong kú cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp nh: ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i… - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: lµ toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ngoµi c¸c yÕu tè chi phÝ kÓ trªn. * ý nghÜa: Cho biÕt trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp ®· chi nh÷ng kho¶n chi phÝ g× vµ chi bao nhiªu?. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc x©y dùng - ph©n tÝch còng nh viÖc lËp , kiÓm tra vµ lËp dù to¸n chi phÝ. @. Ph©n lo¹i CPSX theo môc ®Ých c«ng dông. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®îc chia thµnh c¸c kho¶n môc chi phÝ sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: bao gåm chi phÝ vÒ c¸c lo¹i NVL chÝnh, NVL phô, nhiªn liÖu,… sö dông trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng , phô cÊp ph¶i tr¶, c¸c kho¶n trÝch trªn l¬ng ( BHXH, BHYT, KPC§)cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ toµn bé chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng qu¶n lý vµ phôc vô s¶n xuÊt chung ë ph¹m vi ph©n xëng s¶n xuÊt. Kho¶n môc nµy gåm c¸c chi phÝ nh: + Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng: bao gåm chi phÝ vÒ l¬ng, thëng… vµ c¸c kho¶n trÝch trªn l¬ng (BHXH, BHYT, KPC§) cña nh©n viªn phôc vô vµ qu¶n lý ph©n xëng. + Chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô dông cô: chi phÝ vÒ vËt liÖu, c«ng cô dông cô dïng ®Ó söa ch÷a hoÆc dïng cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung vµ qu¶n lý t¹i ph©n x ëng. + Chi phÝ khÊu hao TSC§: lµ toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao TSC§ sö dông ë c¸c ph©n xëng cña doanh nghiÖp. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. + Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. 3 * ý nghÜa: Lµ c¬ së kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo tõng kho¶n môc. Qua ®ã, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, ph©n tÝch møc ®é ¶nh hëng cña tõng kho¶n môc chi phÝ ®Õn gi¸ thµnh. @. Ph©n lo¹i CPSX theo mèi quan hÖ t¬ng quan gi÷a CPSX víi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh: - Chi phÝ bÊt biÕn: lµ chi phÝ kh«ng thay ®æi khi khèi lîng s¶n xuÊt s¶n phÈm cã sù thay ®æi.VD: chi phÝ khÊu hao TSC§… - Chi phÝ kh¶ biÕn: lµ chi phÝ cã kh¶ n¨ng biÕn ®æi tû lÖ thuËn víi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. VD: chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ NVL trùc tiÕp… * ý nghÜa: RÊt quan träng trong viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh tiÕt kiÖm chi phÝ ®Ó ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó x¸c ®Þnh ®iÓm hoµ vèn, lµ c¬ së cho c¸c nhµ qu¶n lý tiÕn hµnh ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ s¶n xuÊt vµ ®Þnh ra gi¸ b¸n s¶n phÈm. @. Ph©n lo¹i CPSX c¨n cø vµo mèi quan hÖ gi÷a CPSX víi quy tr×nh c«ng nghÖ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt gåm: - Chi phÝ c¬ b¶n: lµ chi phÝ cã quan hÖ trùc tiÕp víi quy tr×nh c«ng nghÖ. VD: chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ, chi phÝ NVL… - Chi phÝ s¶n xuÊt chung. - ThiÖt h¹i s¶n phÈm háng. * ý nghÜa: §Ó x¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p c¶i tiÕn quy tr×nh c«ng nghÖ, h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. @. Ph©n lo¹i CPSX c¨n cø vµ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt gåm: - Chi phÝ trùc tiÕp: lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ. KÕ to¸n c¨n cø vµo chøng tõ ban ®Çu ®Ó ghi trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ. - Chi phÝ chung: lµ chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng chÞu chi phÝ. KÕ to¸n cÇn ph©n bæ chóng cho tõng ®èi tîng, theo tiªu thøc ph©n bæ hîp lý. 1.1.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt (Zsp). 1.1.2.1/ Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng t¸c, s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh. 1.1.2.2/ Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm. 4 §Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ to¸n ho¸ gi¸ thµnh còng nh yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®îc xem xÐt nhiÒu gãc ®é, nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. V× thÕ, gi¸ thµnh thêng ®îc ph©n lo¹i thµnh nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. @. Ph©n lo¹i Zsp theo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh. C¨n cø vµo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia thµnh 3 lo¹i: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch do bé phËn kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp thùc hiÖn vµ ®îc tiÕn hµnh tríc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø ®Ó so s¸nh, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®îc thùc hiÖn tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ thíc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng trong s¶n xuÊt, gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh vµ tËp hîp ®îc trong kú còng nh s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ cã thÓ tÝnh to¸n ®îc sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm vµ ®îc tÝnh to¸n cho c¶ chØ tiªu tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ- kü thuËt- tæ chøc vµ c«ng nghÖ… ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp ®èi víi Nhµ Níc còng nh c¸c ®èi t¸c liªn doanh liªn kÕt. @. Ph©n lo¹i Zsp theo ph¹m vi c¸c chi phÝ cÊu thµnh. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, trong kÕ to¸n tµi chÝnh, cÇn ph©n biÖt 2 lo¹i gi¸ thµnh: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô. - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt: bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm ( chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung) tÝnh cho s¶n phÈm, c«ng viÖc hay lao vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm ®îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n thµnh phÈm nhËp kho vµ gi¸ vèn hµng b¸n (trong 5 trêng hîp b¸n th¼ng cho kh¸ch hµng kh«ng qua kho). Gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n vµ møc l·i gép trong kú ë c¸c doanh nghiÖp. - Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô: Bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm tiªu thô. Nh vËy, gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô chØ x¸c ®Þnh vµ tÝnh to¸n khi s¶n phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô ®· ®îc x¸c nhËn lµ tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh møc lîi nhuËn tríc thuÕ cña doanh nghiÖp. 1.1.3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng t¸c, s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh. VÒ thùc chÊt, chi phÝ vµ gi¸ thµnh lµ 2 mÆt kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¶n ¸nh hao phÝ s¶n xuÊt, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh mÆt kÕt qu¶ s¶n xuÊt. TÊt c¶ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh ( ph¸t sinh trong kú, kú tríc chuyÓn sang) vµ c¸c chi phÝ tÝnh tríc cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm,lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh trong kú sÏ t¹o nªn chØ tiªu gi¸ thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nãi c¸ch kh¸c, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra bÊt kÓ ë kú nµo nhng cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng viÖc, s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong kú. Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.2 = CPSX dë dang ®Çu kú CPSX ph¸t sinh trong kú + - CPSX dë dang cuèi kú §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n suÊt. 1.2.1. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi ( giíi h¹n) chi phÝ cÇn tËp hîp, cã thÓ tËp hîp theo ph©n xëng, theo bé phËn, theo s¶n phÈm, theo ®¬n ®Æt hµng. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ cô thÓ ph¶i dùa vµo c¸c yÕu tè sau: - §Æc ®iÓm vµ c«ng dông cña chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. - §Æc ®iÓm c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, cÊu t¹o s¶n phÈm. - §Æc ®iÓm s¶n phÈm ( ®Æc tÝnh kü thuËt, ®Æc ®iÓm sö dông...) - Yªu cÇu qu¶n lý kiÓm tra, kiÓm so¸t chi phÝ vµ yªu cÇu h¹ch to¸n néi bé cña doanh nghiÖp. 6 Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm vµ t×nh h×nh, yªu cÇu cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp mµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cã thÓ lµ: - Tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ s¶n xuÊt, tõng quy tr×nh c«ng nghÖ. - Tõng ph©n xëng, ®éi, tæ. - Tõng nhãm s¶n phÈm, tõng s¶n phÈm, chi tiÕt s¶n phÈm. - Tõng ®¬n ®Æt hµng. TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng ®· quy ®Þnh, hîp lý cã t¸c dông phôc vô tèt cho viÖc t¨ng cêng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ phôc vô cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kÞp thêi ®óng ®¾n. 1.2.2 §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ kÕt qu¶ cuèi cïng thu ®îc cã thÓ lµ s¶n phÈm, cã thÓ lµ c«ng viÖc, cã thÓ lµ lao vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra cÇn ph¶i tÝnh ®îc tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn trong viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Bé phËn kÕ to¸n c¨n cø vµo: - §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. - Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. - §Æc ®iÓm sö dông cña thµnh phÈm, b¸n thµnh phÈm. - Yªu cÇu qu¶n lý, cung cÊp th«ng tin cho c¸c quyÕt ®Þnh cña nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp. - Kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é bé m¸y kÕ to¸n. Mçi doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm kh¸c nhau nªn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh kh¸c nhau. - NÕu doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm, c«ng viÖc h×nh thµnh. - NÕu doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t th× tõng s¶n phÈm, tõng ®¬n ®Æt hµng lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. - Víi quy tr×nh c«ng nghÖ gi¶n ®¬n th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ mét s¶n phÈm hoµn thµnh cña qu¸ tr×nh c«ng nghÖ. - Víi quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p kiÓu song song th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm hay s¶n phÈm ®îc l¾p r¸p hoµn chØnh. - Tuú theo yªu cÇu qu¶n lý mµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ chi tiÕt hay tæng hîp. 1.2.3. Kú tÝnh gi¸ thµnh. 7 Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi kú bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn tiÕn hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh ph¶i ®îc x¸c ®Þnh phï hîp, c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt vµ chu kú s¶n xuÊt ®Ó tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n gi¸ thµnh ®îc khoa häc, hîp lý, ®¶m b¶o khèi lîng th«ng tin vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm kÞp thêi cho c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghiÖp. 1.2.4. Vai trß,nhiÖm vô vµ c¸c nguyªn t¾c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.2.4.1/ Vai trß h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ quan träng lu«n ®îc c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp quan t©m. V× chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. TÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ tiÒn ®Ò ®Ó tiÕn hµnh h¹ch to¸n kinh doanh, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh còng nh tõng lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô vµ dÞch vô trong doanh nghiÖp. Tµi liÖu chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ cßn lµ c¨n cø quan träng ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ vµ dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh sö dông tµi s¶n, lao ®éng, tiÒn vèn, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp, ®Ó cã c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý phï hîp nh»m t¨ng cêng h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé doanh nghiÖp. 1.2.4.2/ NhiÖm vô h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó tæ chøc tèt kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¸p øng tèt nhu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh ë doanh nghiÖp, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: - X¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®Æc ®iÓm doanh nghiÖp vµ yªu cÇu qu¶n lý. - Tæ chøc vËn dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm phï hîp víi ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho mµ doanh nghiÖp ®· lùa chän. - Tæ chøc tËp hîp, kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh, theo yÕu tè chi phÝ vµ kho¶n môc gi¸ thµnh. - LËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè ( trªn thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh); ®Þnh kú tæ chøc ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp. - Tæ chøc kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ khèi lîng s¶n phÈm dë dang khoa häc, hîp lý, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh vµ h¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh s¶n xuÊt trong kú mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. 1.2.4.3/ Nguyªn t¾c cña h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 8 - Ph¶i n¾m v÷ng néi dung vµ b¶n chÊt kinh tÕ cña chi phÝ. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh ( th¸ng, n¨m,quý). Nãi c¸ch kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i tiªu dïng trong mét thêi kú ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Thùc chÊt, chi phÝ lµ sù chuyÓn dÞch vèn- chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµo ®èi tîng tÝnh gi¸ ( s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô..) - Ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt hîp lý theo yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n. Do chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cã rÊt nhiÒu lo¹i nªn cÇn ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ , nh»m t¹o thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi phÝ. Ph©n lo¹i chi phÝ lµ viÖc s¾p xÕp c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c nhau vµo tõng nhãm theo nh÷ng ®Æc trng nhÊt ®Þnh. Trªn thùc tÕ, cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ kh¸c nhau,tuy nhiªn, lùa chän tiªu thøc ph©n lo¹i nµo ph¶i dùa vµo yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n. - Ph¶i ph©n ®Þnh chi phÝ víi gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ n¾m râ mèi quan hÖ gi÷a chóng. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng t¸c, s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh. VÒ thùc chÊt, chi phÝ vµ gi¸ thµnh lµ 2 mÆt kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¶n ¸nh mÆt hao phÝ s¶n xuÊt, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh mÆt kÕt qu¶ s¶n xuÊt. TÊt c¶ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh vµ c¸c chi phÝ tÝnh tríc cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh sÏ t¹o nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nãi c¸ch kh¸c, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra bÊt kÓ ë kú nµo nhng cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng viÖc, s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong kú. - Ph¶i n¾m ®îc c¸c c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau, phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n. §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng nh yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®îc xem xÐt díi nhiÒu gãc ®é, nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. Mçi mét c¸ch ph©n lo¹i cã mét t¸c dông kh¸c nhau ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n. Gi¸ thµnh cã thÓ ph©n theo ph¹m vi, theo nguån sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh. - X¸c ®Þnh ®èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm phï hîp. 9 §Ó h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chÝnh x¸c, ®ßi hái c«ng viÖc ®Çu tiªn mµ nhµ qu¶n lý ph¶i lµm lµ x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n CPSX vµ ®ãi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. X¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n CPSX chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ chÞu chi phÝ. Cán x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm, c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®ßi hái ph¶i tÝnh gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ. Do cã sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh mµ cã sù ph©n biÖt gi÷a ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong phËm vi giíi h¹n cña ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét ph¬ng phÊp hoÆc hÖ thèng ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®¬n vÞ s¶n phÈm,nã mang tÝnh thuÇn tuý kü thuËt tÝnh to¸n chi phÝ cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. - X¸c ®Þnh tr×nh tù h¹ch to¸n vµ tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt thÝch øng. Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña tõng ngµnh, nghÒ, tõng doanh nghiÖp, víi mèi quan hÖ gi÷a c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp vµo tr×nh ®é c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n…mµ tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ ë c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau th× kh«ng gièng nhau.Tuy nhiªn, cã thÓ kh¸i qu¸t chung vÒ viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt qua c¸c bíc sau: + Bíc 1: TËp hîp c¸c chi phÝ c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp víi tõng ®èi tîng sö dông. + Bíc 2: TÝnh to¸n vµ ph©n bæ lao vô cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh phô cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng sö dông trªn c¬ së khèi lîng lao vô vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ lao vô. + Bíc 3: TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan. + Bíc 4: X¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú. Tuú theo ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho ¸p dông trong doanh nghiÖp mµ néi dung, c¸ch thùc hiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau. 1.3 KÕ to¸n tËp hîp CPSX trong DN thùc hiÖn kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. * CPSX tËp hîp trªn c¸c tµi kho¶n: TK 621: Chi PhÝ Nguyªn VËt LiÖu Trùc TiÕp (CPNVL T2). TK 622: Chi PhÝ Nh©n C«ng Trùc TiÕp (CPNC T2). TK 627: Chi PhÝ S¶n XuÊt Chung (CPSXC). 10 TK 142: Chi PhÝ Tr¶ Tríc. TK 335: Chi PhÝ Ph¶i Tr¶ . TK154: Chi PhÝ S¶n XuÊt Kinh Doanh Dë Dang (CPSXKD D2) 1.3.1 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (CP NVL T2 ). 1.3.1.1/ Kh¸i niÖm CPNVL T2. Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn,vËt liÖu chÝnh,vËt liÖu phô,nhiªn liÖu... ®îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm. §èi víi nh÷ng vËt liÖu khi xuÊt dïng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt ( ph©n xëng,bé phËn s¶n xuÊt hoÆc s¶n phÈm, lo¹i s¶n phÈm, lao vô... ) th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi tîng ®ã. Trêng hîp vËt liÖu xuÊt dïng cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, kh«ng thÓ tæ chøc h¹ch to¸n riªng ®îc th× ph¶i ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan.Tiªu thøc ph©n bæ thêng ®îc sö dông lµ ph©n bæ theo ®Þnh møc tiªu hao, theo hÖ sè, theo träng lîng, sè lîng s¶n phÈm... C«ng thøc ph©n bæ nh sau: Chi phÝ vËt liÖu Tæng chi phÝ tû lÖ ph©n bæ = vËt liÖu * ( hay hÖ sè) cho tõng ®èi tîng cÇn ph©n bæ ph©n Trong ®ã: Tû lÖ (hay hÖ sè) ph©n bæ Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi tîng = Tæng tieu thøc ph©n bæ cña tÊt c¶ ®èi tîng 1.3.1.2/ Tµi kho¶n sö dông. §Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕp theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ( ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt…). Bªn Nî : Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô. Bªn Cã: - Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt. - KÕt chuyÓn chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp. TK 621 cuèi kú kh«ng cã sè d. 1.3.1.3/ S¬ ®å h¹ch to¸n. 11 S¬ ®å 1: Tr×nh tù h¹ch to¸n kÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK 621(chi tiÕt: ®èi tîng) TK 152,153,(142) TK 152 NVL xuÊt kho ®a vµo trùc tiÕp s¶n xuÊt NVL kh«ng dïng hÕt nhËp l¹i kho TK 111,112 141,311,331 TK 154(chi tiÕt:§T) NVL mua ngoµi ®a vµo trùc tiÕp s¶n xuÊt TK 133 VAT TK 411,336,3388 NVL ®îc cÊp, gãp,®i vay ®a vµo trùc tiÕp s¶n xuÊt 12 Cuèi kú kÕt chuyÓn CP NVLT2 cho c¸c ®èi tîng 1.3.2. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (CPNC T2 ). 1.3.2.1/ Kh¸i niÖm CPNC T2. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ kho¶n thï lao lao ®éng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô nh tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt lîng ( phô cÊp khu vùc, ®¾t ®á,®éc hai, phô cÊp lµm ®ªm, thªm giê…). Ngoµi ra, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cßn bao gåm c¸c kho¶n ®ãng gãp cho c¸c quü: B¶o hiÓm x· héi, B¶o hiÓm Y tÕ, Kinh phÝ c«ng ®oµn do chñ sö dông lao ®éng chÞu vµ ®îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh víi sè tiÒn l¬ng ph¸t sinh cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. 1.3.2.2/ Tµi kho¶n sö dông. §Ó theo dâi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 622 – Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ nh tµi kho¶n 621. Bªn Nî : Chi phÝ nh©n c«ng thùc tÕ ph¸t sinh. Bªn Cã : KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. TK 622 cuèi kú kh«ng cã sè d. 1.3.2.3/ S¬ ®å h¹ch to¸n. 13 s¬ ®å 2: Tr×nh tù h¹ch to¸n kÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. TK 622(chi tiÕt: ®èi tîng) TK 334 TK 154(chi tiÕt:§T) TiÒn l¬ng & phô cÊp ph¶i tr¶ CNV KÕt chuyÓn CP NCT2 TK 338 (2,3,4) C¸c kho¶n ®ãng gãp theo tû lÖ víi tiÒn l¬ng CNV TK 335 TiÒn trÝch tríc l¬ng nghØ phÐp cña CN s¶n xuÊt T2 1.3.3. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung (CPSXC). 1.3.3.1/ Kh¸i niÖm CPSXC. Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm sau chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. §©y lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi c¸c ph©n xëng,bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. 1.3.3.2/ Tµi kho¶n sö dông. 14 §Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 627 – Chi phÝ s¶n xuÊt chung. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt, dÞch vô. Bªn Nî : Chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. Bªn Cã: - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung. - KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo chi phÝ s¶n phÈm hay lao vô, dÞch vô. TK 627 cuèi kú kh«ng cã sè d. 1.3.3.3/ S¬ ®å h¹ch to¸n. . 15 S¬ ®å 3: tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung TK 627(chi tiÕt:®èi tîng) TK334,338(2,3,4) TK 154(chi tiÕt:§T) L¬ng+ 19% trÝch nép cña NV sx chung (6271) TK 152 NVL cho s¶n xuÊt chung (6272) TK153 CC-DC xuÊt dïng mét kú (6273) TK 1421,335 Chi phÝ dù to¸n (…) TK 214(1,2,3) Chi phÝ KH TSC§ cho sx chung (6274) TK 111,141,311… C¸c chi phÝ kh¸c (6277) TK 133 (6278) VAT 16 Ph©n bæ chi phÝ sx chung 1.3.4. KÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ tr¶ tríc. 1.3.4.1/ Kh¸i niÖm chi phÝ tr¶ tríc. Chi phÝ tr¶ tríc ( cßn gäi lµ chi phÝ chê ph©n bæ ) lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh nhng cha tÝnh hÕt vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña kú nµy mµ ®îc tÝnh cho hai hay nhiÒu kú h¹ch to¸n sau ®ã. §©y lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh mét lÇn qu¸ lín hoÆc do b¶n th©n chi phÝ ph¸t sinh cã t¸c dông tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng nhiÒu kú h¹ch to¸n. Chi phÝ tr¶ tríc cã thÓ gåm c¸c kho¶n sau: - Gi¸ trÞ c«ng cô, dông cô nhá xuÊt dïng thuéc lo¹i ph©n bæ nhiÒu lÇn ( Tõ 2 lÇn trë lªn). - Gi¸ trÞ söa ch÷a lín TSC§ ngoµi kÕ ho¹ch. - TiÒn thuª TSC§, ph¬ng tiÖn kinh doanh…tr¶ tríc. - Gi¸ trÞ bao b× lu©n chuyÓn, ®å dïng cho thuª. - DÞch vô mua ngoµi tr¶ tríc ( ®iÖn, ®iÖn tho¹i, vÖ sinh, níc…). - Chi phÝ mua b¶o hiÓm tµi s¶n, b¶o hiÓm kinh doanh, lÖ phÝ giao th«ng, bÕn b·i… - V.v… 1.3.4.2/ Tµi kho¶n sö dông. §Ó theo dâi chi phÝ tr¶ tríc kÕ to¸n sö dông TK 142-Chi phÝ tr¶ tríc. Bªn Nî: TËp hîp c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tríc thùc tÕ ph¸t sinh. Bªn Cã: C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tríc ®· ph©n bæ vµo chi phÝ kinh doanh. D Nî: C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tríc thùc tÕ ®· ph¸t sinh nhng cha ph©n bæ vµo chi phÝ kinh doanh. * Chi tiÕt 2 TK cÊp 2: TK142.1: Chi phÝ tr¶ tríc. TK 142.2: Chi phÝ chê kÕt chuyÓn. 1.3.4.3/ S¬ ®å h¹ch to¸n. 17 S¬ ®å 4: tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ tr¶ tríc TK 1421 TK 153 CCDC xuÊt dïng nhiÒu kú TK 627,641,642 TK 342 L·i thuª TSC§ thuª TC TK 2413 S/c TSC§ ngoµi dù kiÕn ph©n bæ cho bé phËn sö dông TK 111,112… TiÒn mua BH,… TK133 VAT TK 1422 TK 641,642 TK 911 K/c phÇn CP kh«ng phï hîp K/c CP ngay khi cã phï hîp víi DT víi DT K/c CP thêi kú phÇn phï hîp víi DT kú ®ã 18 1.3.5. KÕ to¸n chi phÝ ph¶i tr¶. 1.3.5.1/ Kh¸i niÖm chi phÝ ph¶i tr¶. Chi phÝ ph¶i tr¶ (cßn gäi lµ chi phÝ trÝch tríc) lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ thùc tÕ cha ph¸t sinh nhng ®îc ghi nhËn lµ chi phÝ cña kú h¹ch to¸n. §©y lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ trong kÕ ho¹ch cña ®¬n vÞ mµ do tÝnh chÊt hoÆc yªu cÇu qu¶n lý nªn ®îc tÝnh tríc vµo chi phÝ kinh doanh cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ nh»m ®¶m b¶o cho gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp khái ®ét biÕn t¨ng khi nh÷ng kho¶n chi phÝ nµy ph¸t sinh. Chi phÝ ph¶i tr¶ trong doanh nghiÖp thêng bao gåm : - TiÒn l¬ng phÐp cña c«ng nh©n s¶n xuÊt (víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt thêi vô) - Chi phÝ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh trong kÕ ho¹ch. - ThiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt trong kÕ ho¹ch. - Chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm trong kÕ ho¹ch. - L·i tiÒn vay cha ®Õn h¹n tr¶. - V.v… 1.3.5.2/ Tµi kho¶n sö dông. C¸c chi phÝ ph¶i tr¶ ®îc theo dâi, ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n 335- Chi phÝ ph¶i tr¶. Bªn Nî: Chi phÝ ph¶i tr¶ thùc tÕ ph¸t sinh. Bªn Cã: C¸c kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ ®îc ghi nhËn vµo chi phÝ trong kú theo kÕ ho¹ch. D Cã: C¸c kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ ®· tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh nhng thùc tÕ cha ph¸t sinh. 1.3.5.3/ S¬ ®å h¹ch to¸n. 19 S¬ ®å 5 tr×nh tù h¹ch to¸n kÕ to¸n chi phÝ ph¶I tr¶ TK 335 TK 334 TK 622 L¬ng phÐp thùc tÕ cña CN TrÝch tríc l¬ng nghØ phÐp s¶n xuÊt T2 ®· p/s trõ vµo cho CN s¶n xuÊt T2 trÝch tríc TK 2413 TK 641,642,627 Gi¸ trÞ s/c línTSC§ trong KH thùc tÕ ®· ph¸t sinh TrÝch tríc ®Ó s/c lín TSC§ trong KH TK 154,155,156 TK 642 Gi¸ trÞ s/c, g/trÞ SP ®· x¶y ra TK 721 TrÝch tríc l·I tiÒn vay tr¶ sau nhiÒu kú TK 6415 Sè trÝch tríc s/c lín kh«ng dïng hÕt TrÝch tríc ®Î b¶o dìng s¶n phÈm háng TK 111,112,331 TiÒn thuª TSC§ h/®,… TK 133 VAT 1.3.6. KÕ to¸n thiÖt h¹i s¶n phÈm háng trong s¶n xuÊt. S¶n phÈm háng lµ nh÷ng s¶n phÈm kh«ng tho¶ m·n c¸c tiªu chuÈn chÊt lîng, vµ ®Æc ®iÓm kü thuËt cña s¶n xuÊt vÒ mµu s¾c, kÝch cì, träng lîng, c¸ch thøc, l¾p r¸p. Tuú theo møc ®é háng mµ s¶n phÈm háng ®îc chia thµnh 2 lo¹i : s¶n phÈm háng cã thÓ söa ch÷a ®îc vµ s¶n phÈm háng kh«ng thÓ söa ch÷a ®îc. 1.3.6.1/ KÕ to¸n s¶n phÈm háng cã thÓ söa ch÷a ®îc. 1.3.6.1.1/ Kh¸i niÖm s¶n phÈm háng cã thÓ söa ch÷a ®îc. 20