Tài liệu Luận án tiến sĩ quản lý giáo dục quản trị trường trung học cơ sở ngoài công lập trên địa bàn thành phố hà nội trong bối cảnh hiện nay(la00021)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC ---------- TRẦN MAI PHƯƠNG QUẢN TRỊ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ NGOÀI CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9.14.01.14 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2020 Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Đặng Quốc Bảo PGS.TS. Đỗ Tiến Sỹ Phản biện 1: GS.TS. Nguyễn Thị Mỹ Lộc Trường Đại học Giáo dục Phản biện 2: PGS.TS. Nguyễn Tiến Hùng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam Phản biện 3: PGS.TS. Nguyễn Xuân Thức Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Luận văn được bảo vệ tại hội đồng chấm Luận án Tiến sĩ họp tại Học viện Quản lý giáo dục Vào hồi 8 giờ 30 ngày 14 tháng 01 năm 2021 Có thể tìm hiểu luận án tại: - Thư viện Quốc gia Việt Nam - Trung tâm Thông tin thư viện Học viện Quản lý Giáo dục 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục phổ thông có vai trò và vị trí vô cùng quan trọng góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Ở bất kì cơ sở giáo dục nào thì công tác quản lý, cơ chế quản lý, đội ngũ của nhà trường nói chung quyết định đến chất lượng hoạt động giáo dục, dạy học và các hoạt động khác của nhà trường. Loại hình trường phổ thông ngoài công lập vẫn thường được gọi là trường dân lập ra đời từ hai thập niên qua với nhiều mô hình như trường song ngữ, trường quốc tế, trường phổ thông liên cấp, trường liên kết với nước ngoài.... cùng với hệ thống trường phổ thông công lập, đã có những đóng góp lớn trong việc thực hiện các chính sách xã hội hóa giáo dục, huy động đầu tư cho giáo dục. Hệ thống trường phổ thông ngoài công lập, trong đó có các trường THCS ngoài công lập đã khẳng định được vị trí trong hệ thống giáo dục, đã bước đầu đạt được những thành công và được xã hội người dân thừa nhận. Trong bối cảnh đổi mới giáo dục của nước ta, mô hình trường phổ thông ngoài công lập có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh giữa các cơ sở giáo dục công lập và ngoài công lập, mở ra nhiều cơ hội học tập cho học sinh. Khi mô hình trường phổ thông ngoài công lập với đa dạng loại hình phát triển về số lượng, quy mô, nhất là trong bối cảnh giáo dục phổ thông đang phát triển theo hướng tự chủ, trách nhiệm xã hội, thì việc quản lý loại hình trường này trở nên cấp bách và cần thiết. Thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Nghị quyết 29NQ/TƯ ngày 04 tháng 11 năm 2013 Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương khóa XI đã xác định một trong các nhiệm vụ giải pháp: “Đổi mới căn bản công tác quản lý giáo dục, đào tạo, đảm bảo dân chủ, thống nhất; tăng quyền tự chủ và trách nhiệm xã hội của các cơ sở giáo dục, đào tạo; coi trọng quản lý chất lượng”. Trên thực tế, tại thành phố Hà Nội đang tồn tại khá nhiều trường phổ thông ngoài công lập, đặc biệt là trường THCS ngoài công lập đã san sẻ gánh nặng giáo dục với các trường THCS công lập. Tuy nhiên, sự sống còn và phát triển của mỗi nhà trường THCS ngoài công lập lại phụ thuộc rất nhiều vào năng lực quản trị của đội ngũ lãnh đạo nhà trường. Phần lớn, các hiệu trưởng của hệ thống các trường ngoài công lập thường do Hội đồng quản trị chỉ định và vừa phải đảm bảo tiêu chí đạt chuẩn hiệu trưởng và đảm bảo yếu tố điều hành quản trị nhà trường hiệu quả và có các năng lực quản trị theo mô hình trường học của doanh nghiệp. Đây là một thử thách đối với các hiệu trưởng các trường phổ thông NCL nói chung và trường THCS NCL nói riêng. Nhiều cán bộ quản lý ở các nhà trường THCS ngoài công lập còn quản lý theo kiểu truyền thống, chưa có sáng tạo, đổi mới nên chất lượng giáo dục chưa cạnh tranh được với các trường THCS công lập và ngoài công lập khác trên địa bàn. Bên cạnh một số trường THCS ngoài công lập đã đầu tư cơ sở vật chất đồng bộ, hiện đại để phục vụ cho việc dạy và học thì vẫn còn một số trường THCS ngoài công lập cơ sở vật chất còn hẹp, diện tích chật chội, thiết bị dạy học chưa đủ đồng bộ theo quy định …. Nhiều học sinh và phụ huynh học sinh chỉ quan tâm tới kết quả học tập và sự thoải mái của học sinh trên nhà trường mà chưa quan tâm nhiều tới các nội dung giáo dục toàn diện. Đội ngũ giáo viên cơ hữu của trường THCS ngoài công lập còn mỏng, thiếu và trẻ hóa, song công tác bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên, nhân viên chưa được quan tâm. Tỉ lệ giáo viên cơ hữu và 2 hợp đồng thỉnh giảng có tính ổn định chưa cao tạo nên sự bấp bênh và trì trệ trong công tác quản trị nguồn nhân lực của nhà trường. Một số nhà trường THCS ngoài công lập chưa quan tâm thực hiện các dịch vụ giáo dục đáp ứng nhu cầu của học sinh như: dịch vụ tư vấn tâm lý, dịch vụ tư vấn học tập, tư vấn hướng nghiệp, tuyên dương khen thưởng.... Xuất phát từ cơ sở tiếp cận trên, luận án “Quản trị trường Trung học cơ sở ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội trong bối cảnh hiện nay” được nghiên cứu với mong muốn góp phần cho lý thuyết quản trị nhà trường, giải quyết những bất cập, hạn chế trong việc quản trị các trường Trung học cơ sở ngoài công lập của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận về quản trị trường phổ thông, kinh nghiệm quốc tế trong quản trị trường phổ thông và đánh giá thực trạng quản trị của các trường THCS ngoài công lập trên địa bàn Hà Nội, luận án đề xuất các giải pháp quản trị trường THCS ngoài công lập trên địa bàn Thành phố Hà Nội bao quát các vấn đề Tổ chức – Sư phạm và Kinh tế - Giáo dục thúc đẩy nâng cao chất lượng giáo dục nhà trường trong bối cảnh hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động quản trị trường THCS ngoài công lập trong bối cảnh hiện nay. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản trị trường THCS ngoài công lập trên địa bàn Thành phố Hà Nội trong bối cảnh hiện nay. 4. Câu hỏi nghiên cứu 4.1. Bối cảnh hiện nay đặt ra cho quản trị các trường phổ thông nói chung và các trường THCS ngoài công lập nói riêng những cơ hội đổi mới, sáng tạo, các thách thức, bất cập gì về năng lực quản trị của đội ngũ lãnh đạo nhà trường? 4.2. Làm thế nào để kết hợp hài hòa giữa lợi ích kinh tế và các hoạt động giáo dục trong nhà trường, phối hợp và quản trị mối quan hệ và sự tham dự của các bên liên quan, nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ dạy học, giáo dục học sinh, thực hiện chương trình phổ thông 2018, quản trị hiệu quả nhân sự, quản trị nền tảng công nghệ hỗ trợ hoạt động dạy học? 4.3. Vậy những giải pháp nào trong quản trị trường THCS ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội để đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục trong bối cảnh hiện nay? 5. Giả thuyết khoa học Quản trị trường phổ thông ngoài công lập nói chung và quản trị các trường THCS ngoài công lập nói riêng đã có những kết quả nhất định trên cơ sở đảm bảo tính cam kết và cạnh tranh cao trong cung ứng dịch vụ giáo dục đáp ứng nhu cầu của thị trường xã hội. Trong quản trị trường THCS ngoài công lập thì dịch vụ giáo dục được cung ứng ra xã hội phải được xây dựng trên triết lý là sản phẩm của một thiết chế nhà trường - tổ chức sư phạm và loại hình là cung cấp dịch vụ đặc thù. Đó cũng chính là điểm khó khăn của các trường THCS ngoài công lập trong việc hài hòa giữa lợi nhuận kinh doanh của nhà trường và lợi ích của người học cũng như giá trị cốt lõi mà nhà trường xây dựng và theo đuổi. Quản trị trường THCS ngoài công lập được coi là hiệu quả khi hệ thống quản trị vận hành thông minh theo hướng quản trị tinh 3 gọn được thiết lập trên cơ sở kết nối các lĩnh vực quản trị trong nhà trường và đặc biệt là đảm bảo tính chuyên nghiệp của mỗi thành viên nhà trường. Vì vậy, nếu thực hiện các giải pháp mang tính cấp thiết và khả thi mà luận án đề xuất thì sẽ nâng cao hiệu quả hoạt động quản trị của hiệu trưởng các trường THCS ngoài công lập trong bối cảnh hiện nay. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản trị trường THCS ngoài công lập 6.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản trị trường THCS ngoài công lập trên địa bàn TP Hà Nội 6.3. Đề xuất giải pháp quản trị trường THCS ngoài công lập trên địa bàn TP Hà Nội trong bối cảnh hiện nay. 6.4. Tổ chức khảo nghiệm và thử nghiệm giải pháp đề xuất trong luận án. 7. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu nghiên cứu 7.1. Cách tiếp cận 7.1.1. Tiếp cận hệ thống 7.1.2. Tiếp cận kinh tế giáo dục 7.1.3. Tiếp cận theo Chuẩn và Khung năng lực quản trị nhà trường 7.1.4. Tiếp cận lý thuyết quản trị tinh gọn 7.1.5. Tiếp cận mô hình nhà trường tự chủ 7.1.6. Tiếp cận sư phạm - hoạt động giáo dục 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận 7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.3. Nhóm phương pháp thống kê 8. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 8.1. Về nội dung nghiên cứu Luận án tập trung nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan đến quản trị các trường THCS ngoài công lập, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp quản trị hiệu quả trường THCS ngoài công lập trên địa bàn Thành phố Hà Nội trong bối cảnh hiện nay. Chủ thể thực hiện các giải pháp quản trị trường THCS ngoài công lập là hiệu trưởng các nhà trường. 8.2. Về khách thể nghiên cứu - Trong điều kiện nghiên cứu, luận án nghiên cứu khách thể ở 10 trường THCS tư thục (Loại hình trường THCS ngoài công lập) trên địa bàn thành phố Hà Nội. - Thử nghiệm giải pháp mà luận án đề xuất tại trường THCS Vinschool Times City, Quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. 9. Những luận điểm bảo vệ 9.1. Quản trị nhà trường phổ thông nói chung và quản trị trường THCS ngoài công lập nói riêng tại Việt Nam được xây dựng trên thiết chế của một tổ chức sư phạm theo cơ chế tự chủ gắn liền với loại hình kinh doanh dịch vụ giáo dục đặc thù. 9.2. Cần phải có chương trình bồi dưỡng năng lực quản trị cho đội ngũ CBQL các cấp các trường THCS ngoài công lập dựa trên khung năng lực quản trị của đội ngũ. 9.3. Cần phải xây dựng và áp dụng triển khai hệ thống quản trị vận hành ứng dụng công nghệ thông tin theo hướng quản trị tinh gọn trong quản trị nhà trường THCS ngoài công lập sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng bối cảnh hiện nay. 4 9.4. Thiết lập mối quan hệ tham dự và chịu trách nhiệm giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng xã hội trong quản trị nhà trường là một giải pháp cấp thiết và khả thi trong bối cảnh hiện nay. 10. Đóng góp mới của Luận án 10.1. Xây dựng hệ thống quản trị vận hành ứng dụng công nghệ thông tin theo hướng quản trị tinh gọn trong quản trị trường THCS ngoài công lập sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng bối cảnh hiện nay và đóng góp cho lý thuyết khoa học quản lý nhà trường hiện đại. 10.2. Phân tích và đánh giá những điểm hạn chế, bất cập về thực tiễn quản trị nhà trường THCS ngoài công lập trên địa bàn Hà Nội. 10.3. Đề xuất được 6 giải pháp quản trị trường THCS ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội trong bối cảnh hiện nay để khắc phục các hạn chế đã xác định và đã tổ chức thử nghiệm Giải pháp 1 “Tổ chức bồi dưỡng về năng lực quản trị nhà trường cho đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục trường Trung học cơ sở ngoài công lập” để đánh giá mức độ cấp thiết, khả thi cũng như so sánh năng lực quản trị của đội ngũ quản lý tại thời điểm trước và sau thử nghiệm giải pháp. 10.4. Đề xuất chương trình bồi dưỡng năng lực quản trị trường Trung học cơ sở ngoài công lập cho các cán bộ quản lý giáo dục trong bối cảnh đổi mới hiện nay. 11. Cấu trúc luận án Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, Luận án trình bày trong 3 Chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị trường Trung học cơ sở ngoài công lập trong bối cảnh hiện nay. Chương 2: Cơ sở thực tiễn về quản trị trường Trung học cơ sở ngoài công lập trên địa bàn Thành phố Hà Nội trong bối cảnh hiện nay. Chương 3: Giải pháp quản trị trường Trung học cơ sở ngoài công lập trên địa bàn Thành phố Hà Nội trong bối cảnh hiện nay. 5 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ NGOÀI CÔNG LẬP TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY 1.1. Tổng quan các nghiên cứu về vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu về quản trị nhà trường phổ thông 1.1.2. Nghiên cứu về giáo dục ngoài công lập 1.1.3. Đánh giá chung các công trình nghiên cứu và những vấn đề đặt ra cho luận án tiếp tục nghiên cứu 1.1.3.1. Đánh giá chung về các công trình nghiên cứu trong nước và quốc tế về quản trị trường phổ thông ngoài công lập Nhìn chung, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước về quản trị trường phổ thông được nghiên cứu trên các quan điểm rất phong phú và đa dạng. Do mô hình tự chủ của các nhà trường, thể chế chính sách và các điều kiện văn hóa, kinh tế, chính trị khác nhau dẫn đến viêc tiếp cận các quan điểm về quản trị trường phổ thông cũng khác nhau. Các nghiên cứu tập trung chủ yếu gồm hai nội dung chính: các nghiên cứu về quản trị nhà trường phổ thông và các nghiên cứu về giáo dục ngoài công lập được các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước đưa ra một số vấn đề chính sau đây: Trên cơ sở bắt nguồn từ các lý thuyết về quản trị doanh nghiệp, các nghiên cứu về quản trị trường phổ thông trong nước và quốc tế tập trung vào các vấn đề: - Quản trị nhà trường theo nguyên tắc phân quyền và hỗ trợ; - Cải cách phát triển và đào tạo đội ngũ giáo viên là khâu then chốt trong hoạt động quản trị nhà trường; - Quản trị nhà trường theo hướng cải cách giáo dục diễn ra đồng bộ; - Quản trị trên quan điểm thống nhất giữa phát triển văn hóa giáo dục và văn hóa nhà trường; - Quản trị các nguồn lực cơ sở vật chất và công nghệ dạy học bắt đầu từ đổi mới và nâng cao chất lượng không gian học tập trong nhà trường; - Quản trị chuyên môn trong nhà trường phải đồng bộ với thay đổi cách đánh giá chất lượng giáo dục và thay đổi cách dạy học; - Quản trị kiểm soát chất lượng giáo dục thông qua xây dựng thống nhất hệ thống thi cử và đánh giá chất lượng giáo dục; - Tăng cường đẩy mạnh và phát triển công nghệ giáo dục (EduTech) trong quản trị nhà trường; - Quản trị nhà trường gắn với cải cách đầu tư tài chính dựa trên nguyên tắc trách nhiệm của địa phương và phân cấp quản lý, đa dạng hóa các nguồn lực; - Phân cấp và giao quyền tự chủ cho các nhà trường; - Giao trách nhiệm giải trình về các nhà trường; - Đào tạo, bồi dưỡng năng lực quản trị của hiệu trưởng dựa trên khung chuẩn năng lực quản trị đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Về nghiên cứu giáo dục ngoài công lập thì các kết quả nghiên cứu tập trung vào phân tích các mô hình giáo dục phổ thông ngoài công lập. Trong đó bao gồm hệ thống giáo dục ngoài công lập (cơ sở giáo dục ngoài công lập tư thục và dân lập) đang phát triển khá phong phú để đáp ứng nhu cầu học tập của xã hội và nâng cao chất lượng giáo dục xã hội. Các nghiên cứu hệ thống giáo dục ngoài công lập tập 6 trung nghiên cứu chính sách và các điều kiện để phát triển hệ thống này. Song, mỗi một công trình chỉ nhấn mạnh được một số nội dung chưa thể hiện tính đồng bộ để tạo tính đột phá giúp cho hệ thống giáo dục ngoài công lập tồn tại và phát triển mạnh mẽ, đáp ứng yêu cầu của xã hội. Tuy đã đạt được những thành tựu trong các kết quả nghiên cứu, nhưng các công trình nghiên cứu đã được công bố đang dừng lại ở việc nghiên cứu lý thuyết hoặc đề cập đến một khía cạnh của quản trị nhà trường, vẫn thiếu hẳn một phạm vi cần thiết về hệ thống lý thuyết đầy đủ của quản trị nhà trường, đặc biệt là xây dựng khung lý thuyết quản trị trường THCS ngoài công lập trong bối cảnh hiện nay. Các công trình nghiên cứu trong nước đang tập trung cho vấn đề quản trị trường đại học vì gắn với bối cảnh tự chủ đại học trong giai đoạn vừa qua và chưa có một công trình nào nghiên cứu về quản trị nhà trường phổ thông ngoài công lập ở Việt Nam. Điều này rất khó khăn trong việc đặt ra các nội dung nghiên cứu cho quản trị nhà trường phổ thông và cũng tạo ra những khoảng trống trong nghiên cứu để luận án tiếp tục làm sáng tỏ hơn. 1.1.3.2. Những vấn đề tiếp tục nghiên cứu trong luận án Các công trình nghiên cứu được khai thác ở các góc độ khác nhau và vấn đề quản trị nhà trường phổ thông ngoài công lập còn có những vấn đề để luận án tiếp tục nghiên cứu. Cụ thể: + Trên cơ sở tiếp cận quan điểm nhà trường tự chủ và nhà trường phổ thông ngoài công lập có thiết chế của một tổ chức sư phạm theo cơ chế tự chủ gắn liền với loại hình kinh doanh dịch vụ giáo dục đặc thù đòi hỏi hiệu trưởng cần phải nhận thức, xây dựng cơ chế và phương thức trong quản trị các lĩnh vực của nhà trường nhằm tăng hiệu quả giáo dục, đáp ứng yêu cầu của xã hội và lợi ích của chủ đầu tư. + Trong thời kỳ cách mạng công nghệ 4.0 thì vấn đề nhanh chóng ứng dụng công nghệ trong quản lý và điều hành cũng như tổ chức dạy học và phát triển hệ thống truyền thông, giám sát và tăng cường tính minh bạch trong giải trình xã hội của nhà trường chính là sự sống còn của trường phổ thông ngoài công lập. Vì vậy, xây dựng hệ thống quản trị vận hành ứng dụng công nghệ thông tin theo hướng quản trị tinh gọn trong quản trị nhà trường THCS ngoài công lập là một giải pháp rất cấp thiết và sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng bối cảnh hiện nay. + Cần xây dựng các nội dung và giải pháp quản trị tăng cường tính tham dự, tính minh bạch và chịu trách nhiệm của các bên liên quan trong mô hình quản trị nhà trường trong bối cảnh hiện nay. + Cần có đánh giá khảo sát thực tiễn về vấn đề quản trị trường THCS ngoài công lập của hiệu trưởng để có số liệu dự báo cho năng lực quản trị hiệu trưởng trong hệ thống giáo dục ngoài công lập để có thể thực hiện các hoạt động đào tạo bồi dưỡng dựa trên Khung năng lực quản trị của các trường THCS nói chung và của trường THCS ngoài công lập nói riêng trong bối cảnh hiện nay. 1.2. Khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Quản trị 1.2.2. Quản trị nhà trường 1.2.3. Trường phổ thông ngoài công lập 1.2.4. Quản trị trường phổ thông ngoài công lập Quản trị trường phổ thông ngoài công lập là hoạt động chỉ đạo, giám sát một cách hiệu quả của lãnh đạo nhà trường (đứng đầu là hiệu trưởng) thông qua hệ 7 thống quản trị vận hành trong và ngoài nhà trường (bao gồm hệ thống quản trị nội bộ và hệ thống quản trị ngoài nhà trường) dựa trên nguyên tắc phân cấp, trao quyền, tự chủ, cam kết và giải trình xã hội theo Luật, Chính sách, Chuẩn và các quy định hiện có nhằm đạt được mục tiêu chiến lược phát triển của nhà trường và đáp ứng nhu cầu cung ứng các dịch vụ giáo dục cho xã hội. Đây là khái niệm công cụ được sử dụng trong nghiên cứu luận án. 1.3. Bối cảnh hiện nay và những vấn đề đặt ra đối với quản trị trường Trung học cơ sở ngoài công lập 1.3.1. Trường Trung học cơ sở ngoài công lập trong hệ thống giáo dục quốc dân 1.3.1.1. Mục tiêu, nhiệm vụ, chức năng và quyền hạn của trường Trung học cơ sở ngoài công lập 1.3.1.2. Phân cấp quản lý và vai trò, trách nhiệm của Hiệu trưởng trong trường Trung học cơ sở ngoài công lập 1.3.1.3. Đặc điểm học sinh, đội ngũ giáo viên, nhân viên trường Trung học cơ sở ngoài công lập 1.3.1.4. Chương trình giáo dục, chương trình dạy học của trường Trung học cơ sở ngoài công lập 1.3.1.5. Điều kiện cơ sở vật chất, tài chính và tài sản trường Trung học cơ sở ngoài công lập 1.3.1.6. Công tác đảm bảo chất lượng giáo dục của trường Trung học cơ sở ngoài công lập 1.3.1.7. Chính sách phát triển của trường Trung học cơ sở ngoài công lập 1.3.2. Những yêu cầu đặt ra đối với quản trị trường Trung học cơ sở ngoài công lập trong bối cảnh hiện nay 1.3.2.1. Đổi mới giáo dục phổ thông và chương trình giáo dục phổ thông 2018 1.3.2.2. Cách mạng công nghệ 4.0 và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản trị nhà trường Trung học cơ sở ngoài công lập 1.3.2.3. Giáo dục công dân toàn cầu theo xu hướng hội nhập quốc tế tác động đến quản trị chiến lược các trường Trung học cơ sở ngoài công lập 1.3.2.5. Yêu cầu của bối cảnh hiện nay đặt ra đối với quản trị trường Trung học cơ sở ngoài công lập  Yêu cầu về vai trò và năng lực của hiệu trưởng trường Trung học cơ sở ngoài công lập nhằm phát huy tính tự chủ và tự chịu trách nhiệm giải trình xã hội  Yêu cầu mô hình quản trị nhà trường theo hình thức quản trị tinh gọn trong doanh nghiệp  Yêu cầu về ứng dụng công nghệ thông tin nâng cao hiệu quả quản trị nhà trường  Yêu cầu về tính hội nhập và hợp tác quốc tế trong xây dựng kế hoạch và chương trình dạy học, giáo dục của nhà trường  Yêu cầu về tăng cường huy động các nguồn lực từ cá nhân và các tổ chức xã hội phát triển chất lượng dịch vụ giáo dục của nhà trường 1.4. Quản trị trường Trung học cơ sở ngoài công lập trong bối cảnh hiện nay 1.4.1. Cơ sở đề xuất nội dung quản trị trường Trung học cơ sở ngoài công lập trong bối cảnh hiện nay 1.4.1.1. Mục tiêu quản trị trường Trung học cơ sở ngoài công lập trong bối cảnh hiện nay 8 1.4.1.2. Phân cấp quản trị các hoạt động trường Trung học cơ sở ngoài công lập trong bối cảnh hiện nay 1.4.2. Nội dung quản trị trường Trung học cơ sở ngoài công lập trong bối cảnh hiện nay 1.4.2.1. Quản trị chiến lược của nhà trường 1.4.2.2. Quản trị hoạt động dạy – học trong nhà trường 1.4.2.3. Quản trị hoạt động dạy học, giáo dục trong nhà trường 1.4.2.4. Quản trị cơ cấu tổ chức, nhân sự 1.4.2.5. Quản trị tài chính, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và công nghệ dạy học 1.4.2.6. Quản trị các hoạt động hỗ trợ giáo dục 1.4.2.7. Quản trị hoạt động đảm bảo chất lượng giáo dục 1.4.2.8. Quản trị vấn đề giải trình xã hội 1.5. Yếu tố ảnh hưởng đến quản trị trường THCS ngoài công lập trong bối cảnh hiện nay 1.5.1. Quy định, chính sách của nhà nước, thành phố Hà Nội đối với các trường Trung học cơ sở ngoài công lập trong bối cảnh hiện nay 1.5.2. Chủ trương, chính sách và quy định của Hội đồng quản trị 1.5.3. Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên 1.5.4. Văn hóa nhà trường 1.5.5. Trình độ dân trí xã hội 1.5.6. Nhu cầu học tập của học sinh trong các trường Trung học cơ sở ngoài công lập KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 Chương 1 luận án đã phân tích và làm rõ một số vấn đề cơ bản như sau: Luận án đã phân tích một số vấn đề lý luận cơ bản nhất về công tác quản trị trường học, làm rõ sự giống và khác nhau của hai thuật ngữ “quản lý” và “quản trị”. Luận án đã tìm hiểu và phân tích một số kinh nghiệm trong nước và quốc tế về quản trị trường phổ thông và hệ thống giáo dục ngoài công lập. Luận án đã chỉ ra được đặc điểm trường THCS ngoài công lập về mục tiêu, vai trò và quyền hạn cũng như các yêu cầu của bối cảnh hiện nay với các trường THCS ngoài công lập. Luận án cũng đã phân tích được rõ 7 nội dung quản trị trường THCS ngoài công lập trong bối cảnh hiện nay. Hoạt động quản trị các trường ngoài công lập về cơ bản giống như công tác quản lý các trường công lập nhưng do yếu tố tự chủ về tài chính, tổ chức bộ máy, ưu thế về cơ sở vật chất mà hình thành việc quản trị trường THCS ngoài công lập với một số đặc điểm riêng, đòi hỏi nhà quản trị cần làm tốt các nội dung quản trị nhà trường. Luận án đã chỉ ra được những yếu tố tác động đến quản trị trường THCS ngoài công lập như: Quản trị trường THCS ngoài công lập cần quan tâm tới sự tác động của quy luật kinh tế thị trường; Tính cạnh tranh của thị trường đầu vào và thị trường đầu ra của giáo dục; Tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các trường ngoài công lập cần được thể chế hóa bằng văn bản của cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục; Tăng cường thanh tra, kiểm soát chất lượng đối với các trường ngoài công lập là một trong những biện pháp quản lý nhà nước đảm bảo tính định hướng xã hội chủ nghĩa trong giáo dục của các trường ngoài công lập. 9 Vai trò của hội đồng quản trị, cổ đông, hội đồng trường, ban kiểm soát độc lập, ban giám hiệu, chất lượng giáo viên và văn hóa nhà trường ảnh hưởng tới hiệu quả quản trị nhà trường. Trình độ dân trí và nhu cầu học tập của học sinh cũng có ảnh hưởng đến công tác quản trị các trường THCS ngoài công lập. Việc phân tích các khái niệm cốt lõi, các vấn đề lý luận liên quan đến đề tài của luận án trong Chương 1 sẽ là cơ sở giúp tác giả tổ chức khảo sát thực trạng quản trị trường THCS ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội trong Chương 2, từ đó có cơ sở đề xuất các giải pháp quản trị trường THCS ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội trong bối cảnh hiện nay ở Chương 3. CHƯƠNG 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN TRỊ CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ NGOÀI CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY 2.1. Kinh nghiệm quốc tế về quản trị trường phổ thông 2.2. Khái quát địa bàn nghiên cứu 2.3. Giới thiệu tổ chức khảo sát 2.4. Thực trạng quản trị trường Trung học cơ sở ngoài công lập trên địa bàn Thành phố Hà Nội trong bối cảnh hiện nay 2.4.1. Thực trạng nhận thức về vai trò quản trị các trường Trung học cơ sở ngoài công lập Khi đánh giá về vai trò của hoạt động quản trị tại các trường THCS NCL, đa số các đối tượng khảo sát đều có chung nhận định đây là một nội dung có vai trò rất quan trọng chiếm 56.1% và 43.9% cho rằng quan trọng. 2.4.2. Thực trạng quản trị chiến lược giáo dục tại trường Trung học cơ sở ngoài công lập Kết quả khảo sát cho thấy: hoạt động quản trị chiến lược tại các nhà trường THCS NCL được tiến hành chất lượng và tương đối có hiệu quả khi được các đối tượng CBQL đánh giá ở mức hoàn thành khá (ĐTB = 3.38), giáo viên đánh giá ở mức hoàn thành tốt (ĐTB = 3.52). 2.4.3. Thực trạng quản trị hoạt động giáo dục nhà trường tại các trường Trung học cơ sở ngoài công lập 2.4.3.1. Thực trạng quản trị mục tiêu, nội dung chương trình giáo dục nhà trường tại các trường Trung học cơ sở ngoài công lập Theo kết quả khảo sát cho thấy, hoạt động quản trị về mục tiêu, nội dung chương trình giáo dục tại nhà trường THCS ngoài công lập được tiến hành ở mức khá tốt và có hiệu quả khi có X = 3.41 và 3.46. Giữa hai đối tượng khảo sát có sự tương đồng, thống nhất trong đánh giá kết quả thực hiện các nội dung. 2.4.3.2. Thực trạng tổ chứ và xây dựng chính sách quản trị hoạt động giáo dục nhà trường tại các trường Trung học cơ sở ngoài công lập Theo kết quả khảo sát, nội dung tổ chức và xây dựng chính sách quản trị hoạt động giáo dục nhà trường tại các trường THCS ngoài công lập được CBQL và GV đánh giá có mức độ kết quả thực hiện lần lượt là 3.35 và 3.42. 10 2.4.4. Thực trạng quản trị cơ cấu tổ chức, nhân sự tại trường Trung học cơ sở ngoài công lập Kết quả khảo sát với điểm trung bình chung cho các nội dung đạt 3.25 và 3.40 cho thấy thực trạng thực hiện quản trị về cơ cấu tổ chức, nhân sự tại trường THCS ngoài công lập đạt ở mức khá. Giữa các nội dung có mức độ đánh giá khác nhau, giữa đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên cũng có sự đánh giá khác nhau ở một số nội dung của hoạt động quản trị về cơ cấu tổ chức, nhân sự tại nhà trường. 2.4.5. Thực trạng quản trị tài chính, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và công nghệ dạy học tại nhà trường Trung học cơ sở ngoài công lập 2.4.5.1. Thực trạng quản trị tài chính tại nhà trường Trung học cơ sở ngoài công lập Quản trị tài chính tại các trường THCS ngoài công lập được các khách thể khảo sát đánh giá có mức độ thực hiện chưa cao với điểm trung bình lần lượt của các đối tượng là 3.39 và 3.58. 2.4.5.2. Thực trạng quản trị hệ thống thông tin, công nghệ dạy học tại trường Trung học cơ sở ngoài công lập Kết quả khảo sát cho thấy: Ở các trường THCS ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội việc thực hiện quản trị hệ thống thông tin được tiến hành tương đối có hiệu quả khi có giá trị trung bình lần lượt là 3.58 và 3.57. 2.4.5.3. Thực trạng quản trị cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của nhà trường Trung học cơ sở ngoài công lập Để đánh giá thực trạng quản trị cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của các trường THCS ngoài công lập thì sẽ tập trung vào hai nội dung như sau: Thứ nhất là quản trị sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và thứ hai là đánh giá mức độ hài lòng của người được sử dụng. Với kết quả khảo sát về mức độ hài lòng của 300 học sinh và 100 phụ huynh học sinh với các điều kiện cơ sở vật chất và thiết bị dạy học các trường THCS ngoài công lập trên địa bàn Hà Nội đã cho thấy: thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học ở các trường THCS ngoài công lập với giá trị trung bình là 2.25. 2.4.6. Thực trạng quản trị các hoạt động hỗ trợ giáo dục tại nhà trường Trung học cơ sở ngoài công lập 2.4.6.1. Thực trạng quản trị vận hành nhà trường tại trường Trung học cơ sở ngoài công lập Với giá trị trung bình cho các nội dung đạt 3.48 và 3.37 cho ta thấy: Thực trạng quản trị vận hành nhà trường tại trường THCS ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay được tiến hành tương đối có hiệu quả và chất lượng. 2.4.6.2. Thực trạng quản trị truyền thông, marketing tại trường Trung học cơ sở ngoài công lập Theo kết quả khảo sát, hiệu quả của hoạt động quản trị truyền thông, marketing tại nhà trường THCS ngoài công lập được đội ngũ CBQL đánh giá ở mức độ khá (ĐTB = 3.31) và được đánh giá ở mức độ tốt với sự đánh giá của đội ngũ giáo viên (ĐTB = 3.43). 11 2.4.6.3. Thực trạng quản trị các dịch vụ giáo dục của các trường Trung học cơ sở ngoài công lập Thực trạng các dịch vụ giáo dục tại các trường THCS ngoài công lập tại Hà Nội về cơ bản chưa đáp ứng các quy định và nhu cầu của học sinh, cha mẹ học sinh, với giá trị trung bình là 2.23. Theo kết quả khảo sát đối tượng giáo viên, CBQL thực trạng quản trị các dịch vụ hỗ trợ học sinh tại nhà trường THCS ngoài công lập được đội ngũ giáo viên đánh giá có mức độ thực hiện Tốt với X = 3,54, còn đội ngũ CBQL đánh giá nó chỉ đạt ở mức độ thực hiện Khá với X = 3,38. 2.4.7. Thực trạng quản trị hoạt động đảm bảo chất lượng giáo dục tại trường Trung học cơ sở ngoài công lập Theo đánh giá của các đối tượng khảo sát, nhìn chung đại đa số các nội dung trong hoạt động quản trị công tác đảm bảo chất lượng giáo dục của các nhà trường THCS ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội được thực hiện tương đối tốt, với ĐTB là 3.49 và 3.52. 2.4.8. Thực trạng quản trị vấn đề giải trình xã hội tại nhà trường Trung học cơ sở ngoài công lập Kết quả khảo sát cho thấy, với ĐTB 3.43 và 3.44 chứng tỏ đa số đối tượng khảo sát cho rằng hoạt động quản trị vấn đề giải trình xã hội tại nhà trường trung học cơ sở ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội được thực hiện tương đối tốt. 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng tới quản trị nhà trường tại nhà trường Trung học cơ sở ngoài công lập Bảng 2.19. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng tới quản trị nhà trường tại các trường THCS NCL CBQL GV TT Nội dung t(280) ĐTB ĐLC ĐTB ĐLC Môi trường xã hội, trình độ dân 1 3.42 1.238 3.77 1.227 0.169 trí địa phương 2 Tác động của kinh tế thị trường 3.65 0.977 3.59 0.892 0.749 Các chính sách phát triển giáo 3 3.54 1.104 3.49 1.113 0.840 dục THCS ngoài công lập Vai trò, lợi ích của hội đồng cổ 4 3.85 0.967 3.99 1.002 0.478 đông Điều kiện cơ sở vật chất, tài 5 3.35 1.093 3.69 1.006 0.098 chính của nhà trường Năng lực của đội ngũ CBQL nhà 6 3.77 0.908 4.09 0.919 0.086 trường THCS ngoài công lập Nhu cầu học tập của học sinh và 7 3.19 0.895 3.34 0.859 0.411 cha mẹ học sinh Văn hóa và thương hiệu của nhà 8 3.96 0.720 3.87 0.901 0.602 trường Điểm trung bình 3.59 0.607 3.73 0.609 0.269 12 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản trị các trường THCS ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội 2.6.1. Những điểm mạnh Trong những năm gần đây, các trường THCS ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội có sự tăng lên đáng kể về cả quy mô, số lượng và chất lượng. Sự tồn tại đồng thời hai loại hình nhà trường công lập và ngoài công lập đã tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh trong giáo dục. Sự cạnh tranh này, một mặt khích lệ tiết kiệm kinh phí trong các trường công lập và mặt khác khích lệ việc bảo đảm và nâng cao chất lượng đào tạo trong các nhà trường ngoài công lập. Mặt khác, các trường THCS ngoài công lập đã gánh đỡ một khoản rất lớn ngân sách nhà nước chi cho giáo dục, góp phần thực hiện chủ trương xã hội hóa giáo dục của Đảng và Nhà nước. Các trường THCS ngoài công lập được tự chủ rất nhiều đặc biệt là về tài chính, nội dung chương trình, đội ngũ giáo viên, do đó, nếu được đầu tư đúng cách thì chất lượng giáo dục tại các trường THCS ngoài công lập tạo ra sự cạnh tranh rất to lớn đối với các trường THCS ngoài công lập, đặc biệt là các trường THCS ngoài công lập có yếu tố nước ngoài và chất lượng cao. Các chính sách phát triển giáo dục ngoài công lập của Đảng, Nhà nước đã được các nhà trường THCS ngoài công lập tận dụng một cách triệt để, linh hoạt và hiệu quả. Đội ngũ CBQL tại các trường THCS ngoài công lập là những người có trình độ năng lực và nhiều năm kinh nghiệm do đó họ có thể điều hành các hoạt động dạy học và giáo dục trong nhà trường một cách hiệu quả. Các nội dung quản trị trường THCS ngoài công lập được thực hiện khá đầy đủ, bài bản với các nội dung cụ thể như: Quản trị chiến lược; Quản trị cơ cấu tổ chức, nhân sự; Quản trị các hoạt động hỗ trợ như vận hành; Quản trị công tác giám sát, kiểm soát chất lượng; Quản trị vấn đề giải trình xã hội... Một số nội dung được thực hiện tốt hơn như: Quản trị nội dung chương trình; Quản trị hoạt động giáo dục nhà trường; Quản trị truyền thông, marketing; Quản trị các nguồn lực… 2.6.2. Những hạn chế Trong hoạt động quản trị của nhà quản trị chưa thực sự chú ý đến chiến lược phát triển nhà trường. Hiệu trưởng chủ yếu là thường điều hành theo năng lực cá nhân mà ít chú trọng đến lộ trình mục tiêu đã được Hội đồng quản trị và Ban lãnh đạo, hội đồng nhà trường xây dựng và phát triển qua các giai đoạn phát triển của nhà trường. Các tầm nhìn, sứ mệnh, mục tiêu và các giá trị cốt lõi của nhà trường ít được quan tâm chia sẻ. Đây cũng là một điểm còn hạn chế trong năng lực quản trị của hiệu trưởng và tạo nên tính bất cập và thiếu hệ thống trong việc theo đuổi các đích đến của nhà trường. Đôi khi còn chưa xác định được rõ các mục tiêu đạt được và bị mơ hồ chưa tạo ra sự sáng tạo, đột phá và việc tạo dựng thương hiệu riêng còn chưa thể hiện rõ ràng. Các điều kiện để chuẩn bị cho lộ trình chiến lược chưa được xác định rõ ràng nên sự đầu tư các nguồn lực còn manh mún, thiếu tính chiến lược và nhiều khi quá trình thực hiện các mục tiêu chiến lược bị chậm lại và thậm chí là khó trụ lại như cam kết cung ứng chất lượng giáo dục lúc mới thành lập. Vấn đề quản trị chương trình dạy học, giáo dục nhà trường là một điểm mạnh của các trường THCS ngoài công lập vì yếu tố tự chủ toàn phần đã tạo ra các cơ hội 13 phát triển cho nhà trường nhưng bên cạnh đó thì yếu tố bám sát các thông tin và phương pháp thực hiện còn mang tính chủ quan và thiếu tính liên kết với cách làm của các trường THCS công lập. Vì vậy, yếu tố chỉ đạo chuyên môn của các cấp quản lý còn đứng bên ngoài nhà trường rất nhiều. Một số trường THCS ngoài công lập đã đầu tư cơ sở vật chất đồng bộ, hiện đại để phục vụ cho việc dạy và học. Tuy nhiên, vẫn còn một số trường ngoài công lập cơ sở vật chất, thiết bị dạy học chưa đủ đồng bộ theo quy định. Nhiều học sinh và phụ huynh học sinh chỉ quan tâm tới kết quả học tập và sự thoải mái của học sinh trên nhà trường mà chưa quan tâm nhiều tới các nội dung giáo dục toàn diện. Do đặc điểm của trường ngoài công lập có một bộ phận học sinh có trình độ văn hóa không cao, học lực không khá, một số là con em gia đình có thu nhập cao, quen với nếp sống tiêu xài, ít chịu gò bó trong cuộc sống tập thể kỷ cương, kỷ luật nên chất lượng giáo dục toàn diện ở nhiều nhà trường THCS ngoài công lập còn chưa cao. Một số nhà trường chưa đảm bảo các điều kiện tốt cho việc tổ chức các hoạt động dạy - học như cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, đội ngũ giáo viên, đội ngũ cán bộ quản lý và các tổ chức đoàn thể trong nhà trường: đội ngũ cán bộ thiếu và yếu, tỷ lệ giáo viên cơ hữu chưa cao, chất lượng dịch vụ của các trường THCS ngoài công lập chưa thực sự tốt. Đội ngũ giáo viên cơ hữu của trường THCS ngoài công lập còn mỏng, thiếu và trẻ hóa, tuy nhiên công tác bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên, nhân viên chưa được quan tâm. Mặt khác, tỷ lệ giáo viên cơ hữu và hợp đồng thỉnh giảng có tính ổn định chưa cao tạo nên sự bấp bênh và trì trệ trong công tác quản trị nhân sự của nhà trường. Một số nhà trường THCS ngoài công lập chưa quan tâm thực hiện các dịch vụ giáo dục đáp ứng nhu cầu của học sinh như: dịch vụ tư vấn tâm lý, dịch vụ tư vấn học tập, tư vấn hướng nghiệp, tuyên dương khen thưởng, hỗ trợ gia đình khó khăn,... Đội ngũ CBQ của nhà trường THCS ngoài công lập còn quản lý theo kiểu truyền thống, chưa có sáng tạo, đổi mới nên chất lượng giáo dục chưa cao, chưa cạnh tranh được với các trường THCS công lập và ngoài công lập trên địa bàn. Vấn đề quản trị marketing truyền thông trong tuyển sinh và xây dựng thương hiệu còn thiếu bài bản và có kế hoạch chiến lược rõ ràng. Công tác tuyển sinh của một số trường đơn lẻ, không có hệ thống, thường chỉ nghĩ đến tính thời cơ thời vụ trong tuyển sinh mà chưa xây dựng được lộ trình truyền thông theo năm, nhân sự tham gia truyền thông chưa được đào tạo để tổ chức các hoạt động marketing truyền thông, xây dựng thương hiệu bền vững. Nhiều trường THCS ngoài công lập chưa ứng dụng hệ thống CNTT một cách đồng bộ và chưa xác định được hệ thống công nghệ thông tin như là một công cụ quản trị hiệu quả và quản trị tinh gọn nhân sự. Nhiều trường còn sử dụng các phương thức và điều kiện CNTT lạc hậu và kém hiệu quả do thiếu sự đầu tư và còn hạn chế trong vấn đề nhận thức, không muốn truyền thông và chia sẻ các thông tin của nhà trường ra bên ngoài. 2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế Các hoạt động quản lý của cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục đối với các trường THCS ngoài công lập còn chưa sát sao, các văn bản hướng dẫn thực hiện quản lý các hoạt động dạy học, giáo dục trong nhà trường còn chưa rõ ràng, chưa linh hoạt; công tác giám sát, kiểm tra chất lượng giáo dục chưa được thường xuyên và hiệu quả 14 chưa cao. Một số văn bản pháp lý về quản lý hoạt động các cơ sở giáo dục có yếu tố nước ngoài, hoạt động liên kết đào tạo với nước ngoài và các cơ sở giáo dục nước ngoài ở Việt Nam không còn phù hợp với tình hình thực tế. Hội đồng quản trị của một số trường THCS ngoài công lập còn chưa sát sao với hoạt động của trường hoặc hiểu biết chưa đầy đủ về giáo dục nhưng cũng chưa mạnh dạn trao quyền cho hiệu trưởng chủ động tham mưu và thực thi trong quá trình quản trị nhà trường, chưa thực hiện hết các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định. Chỉ đạo thực hiện các hoạt động chuyên môn, hoạt động bồi dưỡng nhân sự còn chưa hiệu quả, chưa quyết liệt. Nhiều cán bộ quản lý nhà trường còn chưa thoát được tâm lý quản lý truyền thống trong việc coi học sinh và phụ huynh học sinh là khách hàng và nhà trường cần phải cung cấp các dịch vụ đáp ứng nhu cầu của khách hàng đó là điều kiện tồn tại và phát triển của nhà trường. Một số nhà quản trị còn lúng túng trong thực hiện các nội dung quản trị như: quản trị vận hành; quản trị truyền thông, marketing; quản trị hệ thống thông tin; quản trị tài chính… nên kết quả chưa cao. Cơ sở vật chất, trang thiết bị của một số trường THCS ngoài công lập còn thiếu so với quy định nên khó khăn trong tuyển sinh và chất lượng giáo dục chưa được nâng cao, chưa tạo được uy tín với học sinh và phụ huynh. Việc khai thác, sử dụng đồ dùng dạy học và các trang thiết bị dạy học, phòng chức năng… của giáo viên còn yếu nên hiệu quả chưa cao. Một số nhà trường THCS ngoài công lập chưa tổ chức được các phong trào thi đua r n luyện cho học sinh, một bộ phận học sinh ý thức kỷ luật chưa tốt, thực hiện nội quy, nề nếp của nhà trường chưa nghiêm. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 Bằng việc sử dụng các phương pháp nghiên cứu thực tiễn, luận án đã phân tích cơ sở thực tiễn về hoạt động quản trị tại các trường THCS ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội, kết quả thu được có thể khái quát lại như sau: Luận án đã phân tích các kinh nghiệm quốc tế của các nước như: Anh, Mỹ, Phần Lan, Singapore, Trung Quốc, Isarel,... về quản trị giáo dục phổ thông ngoài công lập và vận dụng vào hoạt động quản trị các trường THCS ngoài công lập ở Việt Nam ở một số nội dung như: Khuyến khích và trao quyền tự chủ cho các nhà quản trị nhà trường, đảm bảo quá trình cải cách giáo dục diễn ra đồng bộ, sâu rộng; Cải cách đầu tư tài chính dựa trên nguyên tắc trách nhiệm của địa phương và phân cấp quản lý, đa dạng hóa các nguồn tài chính; Phát triển và đào tạo đội ngũ giáo viên; Mô hình trường học ưu việt và cách đổi mới và nâng cao chất lượng không gian học tập; Mở rộng cơ hội nghề nghiệp cho giáo viên; Phân cấp phân quyền trong quản lý giáo dục, giao quyền tự chủ cho các trường tư thục; đề xuất hệ thống thi cử và đánh giá chất lượng giáo dục,... Trên cơ sở nghiên cứu về thực trạng quản trị tại các trường THCS ngoài công lập như: quản trị chiến lược của nhà trường; quản trị hoạt động giáo dục trong nhà trường; quản trị cơ cấu tổ chức, nhân sự; quản trị tài chính, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và công nghệ dạy học; quản trị các hoạt động hỗ trợ như vận hành, marketing, truyền thông; quản trị công tác thanh tra, giám sát, kiểm soát chất lượng giáo dục; 15 quản trị vấn đề giải trình xã hội....Các nội dung quản trị này về cơ bản được CBQL các nhà trường THCS ngoài công lập thực hiện khá đầy đủ nhưng kết quả cho thấy mức độ thực hiện chỉ đạt trên trung bình hoặc công tác quản trị của các cấp quản lý của các trường THCS NCL còn mang tính cá biệt, thiếu đồng bộ trong phương thức quản lý và các điều kiện chưa đủ để đáp ứng chất lượng nhà trường. Luận án đã phân tích điểm mạnh, điểm hạn chế và các nguyên nhân của hạn chế của các hoạt động quản trị trường THCS ngoài công lập. Bên cạnh đó, luận án cũng khảo sát mức độ ảnh hưởng của các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị các trường THCS ngoài công lập bao gồm các yếu tố: môi trường xã hội, trình độ dân trí địa phương; tác động của kinh tế thị trường; các chính sách phát triển giáo dục ngoài công lập; vai trò, lợi ích của hội đồng cổ đông; điều kiện cơ sở vật chất, tài chính của nhà trường; năng lực của đội ngũ CBQL nhà trường; nhu cầu học tập của học sinh và phụ huynh học sinh; văn hóa và thương hiệu của nhà trường. Trong đó năng lực của CBQL nhà trường là yếu tố ảnh hưởng có tính quyết định đến sự tồn tại và phát triển của một nhà trường THCS ngoài công lập trong bối cảnh tự chủ và cạnh tranh hiện nay. Đây là cơ sở thực tiễn khoa học để đề xuất các giải pháp quản trị nhà trường THCS ngoài công lập trên địa bàn Thành phố Hà Nội trong bối cảnh hiện nay tại chương 3 của luận án. CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP QUẢN TRỊ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ NGOÀI CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY 3.1. Định hướng phát triển trường Trung học cơ sở ngoài công lập của thành phố Hà Nội trong bối cảnh đổi mới giáo dục 3.2. Nguyên t c đề uất giải pháp 3.3. Các giải pháp quản trị trường Trung học cơ sở ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội 3.3.1. Tổ chức bồi dưỡng về năng lực quản trị nhà trường cho đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục trường Trung học cơ sở ngoài công lập. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực quản trị cho đội ngũ lãnh đạo nhà trường là yêu cầu và đòi hỏi cấp bách trong bối cảnh hiện nay. Trong đó đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục các cấp sẽ tham gia các lớp bồi dưỡng về quản trị nhà trường. Xác định được những năng lực quản trị, nội dung công việc mà nhà quản trị cần được đào tạo để áp dụng vào thực tiễn công tác quản trị nhà trường bên cạnh những phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp và các năng lực lãnh đạo, năng lực quản lý vốn dĩ cần thiết hiện nay. Khung năng lực quản trị nhà trường của đội ngũ CBQL các cấp các trường THCS ngoài công lập (3 mức độ thực hiện: Mức 1: Cơ bản, Mức 2: Thành thạo, Mức 3: Vận dụng sáng tạo và có chuyển giao). 16 TIÊU CHÍ CHỈ SỐ THỰC HIỆN Tiêu chí 1: 1.Có năng lực chuyên môn của nghề giáo Đạo đức 2.Có năng lực nghiệp vụ quản lý giáo dục nghề nghiệp 3. Có phẩm chất, thái độ của nhà giáo dục 1. Năng lực xây dựng, phát triển giá trị cốt lõi Tiêu chí 2: nhà trường phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế Quản trị chiến 2. Năng lực quản trị chiến lược phát triển chuyên lược nhà môn - học thuật của nhà trường trường 3. Năng lực quản trị chiến lược phát triển nhân sự của nhà trường 4. Năng lực quản trị chiến lược sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục và môi trường giáo dục 5. Năng lực quản trị chiến lược marketing và xây dựng thương hiệu nhà trường 6. Năng lực huy động và kiểm soát các bên liên quan tham gia chiến lược nhà trường 1. Năng lực quản trị xây dựng kế hoạch giáo dục Tiêu chí 3: của nhà trường Quản trị hoạt 2. Năng lực quản trị phát triển chương trình giáo động dạy học, dục nhà trường giáo dục 3. Năng lực quản trị tổ chức hoạt động dạy học, giáo dục của nhà trường 4. Năng lực quản trị việc đánh giá kết quả học tập, r n luyện của học sinh Tiêu chí 4: 1. Năng lực quy hoạch tổng thể về tuyển chọn, đào Quản trị cơ tạo và phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu cấu tổ chức, của nhà trường nhân sự 2. Năng lực định hướng chính sách thu hút hiền tài, tạo ra thương hiệu của nhà tuyển dụng mạnh 3. Năng lực xây dựng chính sách thúc đẩy văn hóa học tập, tổ chức học tập, môi trường làm việc văn minh, công bằng, hiệu quả 4. Năng lực tổ chức bồi dưỡng, phát triển giáo viên cốt cán và cán bộ nguồn lãnh đạo tại nhà trường 5. Năng lực để truyền động lực cho giáo viên, cán bộ nhân viên 6. Năng lực làm việc và gắn kết tập thể Tiêu chí 5: 1.Năng lực khai thác và tối ưu hóa hiệu quả sử Quản trị tài dung các nguồn lực tài chính, tài sản của nhà chính, tài sản trường 2. Năng lực quản lý sử dụng CSVC và TBDH và giáo dục một cách hiệu quả 3.Năng lực xã hội hóa các nguồn lực tài chính và CSVC, TBDH&GD cho nhà trường Mức độ 17 TIÊU CHÍ CHỈ SỐ THỰC HIỆN Tiêu chí 6: 1. Năng lực quản trị vận hành nhà trường Quản trị các hoạt động hỗ 2. Năng lực quản trị truyền thông nội bộ trợ giáo dục 3. Năng lực quản trị hoạt động kinh doanh và marketing Tiêu chí 7: 1. Năng lực đánh giá, kiểm soát chất lượng giáo Quản trị hoạt dục nội bộ của nhà trường động đảm bảo 2. Năng lực quản trị quá trình đánh giá trong (tự chất lượng đánh giá) giáo dục Tiêu chí 8: 1. Năng lực giải quyết vấn đề và ra quyết định sao Quản trị vấn cho phù hợp với quyền tự chủ được giao đề giải trình ã 2. Năng lực giải trình nguồn thu chi của nhà trường hội 3. Năng lực cam kết và giải trình chất lượng chuẩn đầu ra. 4. Năng lực quản trị các mối quan hệ trong và ngoài nhà trường Mức độ Nội dung chương trình bồi dưỡng về năng lực quản trị nhà trường cho đội ngũ quản lý các cấp trường THCS ngoài công lập được thiết kế bao gồm 07 modul: + Modul 1: Bồi dưỡng năng lực quản trị chiến lược nhà trường THCS ngoài công lập. + Modul 2: Bồi dưỡng các năng lực quản trị, tổ chức các hoạt động giáo dục, dạy học trong trường THCS ngoài công lập. + Modul 3: Bồi dưỡng năng lực quản trị nhân sự, cơ cấu tổ chức trường THCS ngoài công lập. + Modul 4: Bồi dưỡng các năng lực quản trị vận hành nhà trường THCS ngoài công lập. + Modul 5: Bồi dưỡng năng lực quản trị hoạt động đảm bảo chất lượng giáo dục trường THCS ngoài công lập. + Modul 6: Bồi dưỡng năng lực quản trị tài chính trường THCS Ngoài công lập. + Modul 7: Bồi dưỡng năng lực quản trị giải trình xã hội trường THCS ngoài công lập. 3.3.2. Quản trị xây dựng chiến lược phát triển nhà trường theo yêu cầu của bối cảnh đổi mới giáo dục Trong phạm vi công việc của mình, các hiệu trưởng cần thực hiện kế hoạch chiến lược của nhà trường, tạo ra tính đột phá và ứng phó khẩn cấp trong hoạt động quản trị của hiệu trưởng với mỗi hoàn cảnh biến động, đảm bảo tính chiến lược rõ ràng trong hoàn thành các chỉ tiêu của các lĩnh vực quản trị mà hiệu trưởng cần phải luôn bám sát. Xây dựng và thực hiện chiến lược phát triển trường thông qua ba giai đoạn: lập kế hoạch chiến lược, thực hiện kế hoạch, đánh giá kế hoạch. Quản trị xây dựng và thực hiện chiến lược phát triển nhà trường cần làm song song với việc thực hiện đổi mới hoạt động quản trị nhà trường. 18 3.3.3. Quản trị phát triển chương trình giáo dục đặc thù của nhà trường trên nền tảng chương trình giáo dục quốc gia đáp ứng chuẩn đầu ra Với mỗi trường THCS NCL, tính đặc thù của chương trình nhà trường là vô cùng quan trọng, tồn tại song song với chương trình của Bộ giáo dục và đào tạo. Vì vậy việc lập kế hoạch đảm bảo thực hiện đúng theo yêu cầu chuẩn kiến thức, kĩ năng theo chương trình của Bộ GD-ĐT song song với việc xây dựng và hoàn thiện nội dung, chương trình giáo dục đặc thù của nhà trường theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, tiếp cận với trình độ tiên tiến của giáo dục khu vực, thế giới, theo hướng gắn liền lý thuyết với thực tiễn để giáo dục toàn diện cho học sinh, bảo đảm hài hòa các mặt giáo dục đức – trí - thể - mỹ và các năng lực xã hội, phẩm chất cho người học. Một chương trình hiện đại sẽ chỉ được thực hiện thành công khi có đội ngũ giáo viên sẵn sàng đổi mới cùng với phương pháp dạy học hiện đại, theo hướng “lấy người học làm trung tâm”, “thầy dạy ít, trò hiểu nhiều”, nâng cao tinh thần tự học của học sinh, thay đổi hình thức và phương pháp kiểm tra đánh giá chú trọng các hoạt động giáo dục toàn diện cho học sinh. 3.3.4. Quản trị nguồn lực của cộng đồng cho nhà trường để đầu tư phát triển bền vững Xây dựng cơ chế tài chính đảm bảo sự thống nhất trong các bên liên quan: nhà đầu tư, cổ đông, hội đồng trường… Xây dựng các chính sách giúp cho các hỗ trợ dịch vụ giáo dục ưu tiên cho học sinh và phụ huynh theo nguyên tắc là phụ huynh người đóng góp nguồn thu lớn nhất của nhà trường. Phát huy tối đa các huy động nguồn lực đầu tư cho phát triển nhà trường gắn liền với việc xây dựng phương thức hợp tác theo mục tiêu giáo dục chung và định hướng phát triển của Ban lãnh đạo nhà trường... Liên tục tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phục vụ cho các hoạt động dạy và học, chăm sóc, phát triển toàn diện cho học sinh để nâng cao được uy tín, thương hiệu nhà trường, giúp phụ huynh yên tâm, tin tưởng lựa chọn nhà trường, góp phần tăng tính phát triển bền vững cho mỗi nhà trường và đáp ứng tính cam kết và giải trình xã hội cao của nhà trường THCS ngoài công lập. 3.3.5. Quản trị mối quan hệ giữa nhà trường với các lực lượng xã hội và gia đình trong thực hiện cam kết và giải trình xã hội Giáo dục và đào tạo các thế hệ học sinh là yêu cầu và công việc đòi hỏi phải có sự chung tay, kết hợp của ba lực lượng: nhà trường, gia đình (phụ huynh học sinh) và xã hội. Vì vậy nhà quản trị cần thiết lập mối quan hệ gắn bó, trách nhiệm, hợp tác giữa nhà trường với gia đình và cộng đồng xã hội để thực hiện được mục tiêu giáo dục học sinh trở thành những công dân có tinh thần yêu nước, yêu quê hương, gia đình và tự tôn dân tộc, có lý tưởng, lòng nhân ái, ý thức tôn trọng pháp luật… với đầy đủ các phẩm chất, kĩ năng để trở thành công dân toàn cầu, đóng góp cho xã hội. Mục tiêu hàng đầu và mũi nhọn của quốc gia cũng là đào tạo và phát triển nguồn nhân lực cho xã hội sau này, nên tập trung trọng điểm vào đầu tư cho giáo dục. Nếu nhà quản trị tận dụng triệt để được các ưu thế, sự sẵn sàng đó của cộng đồng xã hội và gia đình trong việc phối hợp giáo dục học sinh sẽ tạo ra được môi trường gắn kết như thế kiềng ba chân, cùng hỗ trợ phát triển cho học sinh. 3.3.6. Tổ chức xây dựng hệ thống quản trị vận hành nhà trường tinh gọn theo hướng ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông Nghị quyết 29 của Đại hội Đảng cũng đã chỉ rõ cần “phát huy vai trò của công nghệ thông tin và các thành tựu khoa học công nghệ hiện đại trong quản lý nhà nước