Tài liệu Luận án tiến sĩ đầu tư phát triển kinh tế thủ đô viêng chăn giai đoạn 2007 2011 và tầm nhìn đến năm 2020

i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số liệu và trích dẫn trong luận án là trung thực. Các kết quả nghiên cứu của luận án đã được tác giả công bố trên tạp chí, không trùng với bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận án BOUNGNUEN XAYKUEYACHONGTUA ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i MỤC LỤC ................................................................................................................. ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................................... vi DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... vii MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ ĐỊA PHƯƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN - THỰC TIỄN ........................................................................................ 7 1.1. Khái niệm đầu tư phát triển kinh tế địa phương và tác động của đầu tư phát triển kinh tế đến tăng trưởng và phát triển ........................................ 7 1.1.1. Các khái niệm .................................................................................. 7 1.1.2. Tác động của đầu tư phát triển kinh tế đến tăng trưởng và phát triển ..................................................................................................... 14 1.2. Nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế ..................................................... 19 1.2.1. Bản chất của nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế ......................... 19 1.2.2. Nguồn vốn đầu tư trong nước ....................................................... 22 1.2.3. Nguồn vốn đầu tư nước ngoài ....................................................... 23 1.2.4. Mối quan hệ tác động qua lại giữa hai loại nguồn vốn ................. 25 1.4. Nội dung quản lý Nhà nước về đầu tư phát triển kinh tế ..................... 33 1.4.1. Định hướng đầu tư phát triển kinh tế ở địa phương ...................... 34 1.4.2. Tạo lập khuôn khổ pháp luật thuận lợi cho đầu tư phát triển kinh tế ở địa phương ................................................................................ 35 1.4.3. Tổ chức chỉ đạo, điều hành hoạt động đầu tư phát triển kinh tế ở địa phương ............................................................................................ 36 1.4.4. Kiểm tra, kiểm soát và điều chỉnh hoạt động đầu tư phát triển kinh tế ở địa phương ................................................................................ 36 iii 1.5. Các chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu đầu tư phát triển kinh tế địa phương ......................................................................................................... 37 1.5.1. Các chỉ tiêu đánh giá kết quả của hoạt động đầu tư phát triển kinh tế địa phương ................................................................................... 37 1.5.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả của hoạt động đầu tư phát triển kinh tế địa phương ................................................................................... 41 1.6. Những nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động đầu tư phát triển kinh tế trên địa bàn địa phương ............................................................................... 46 1.6.1. Môi trường chính trị, thể chế, phong tục tập quán, văn hóa ......... 47 1.6.2. Ảnh hưởng của môi trường tự nhiên và nguồn tài nguyên thiên nhiên ..................................................................................................... 48 1.6.3. Các yếu tố kinh tế chủ yếu ............................................................ 48 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỦ ĐÔ VIÊNG CHĂN ........................................................................................................ 51 2.1. Khái quát chung về kinh tế - xã hội Thủ đô Viêng Chăn..................... 51 2.1.1 Vị trí địa lý...................................................................................... 51 2.1.2 Điều kiện tự nhiên .......................................................................... 51 2.1.3 Điều kiện kinh tế xã hội ................................................................. 54 2.2 Tình hình đầu tư phát triển ở Thủ đô Viêng Chăn những năm gần đây ......................................................................................................... 58 2.2.1 Đầu tư phát triển kinh tế phân theo nguồn vốn .............................. 61 2.2.2 Tình hình thực hiện vốn đầu tư vào các ngành kinh tế cơ bản ...... 64 2.3 Thực trạng công tác quản lý hoạt động đầu tư phát triển kinh tế.......... 94 2.3.1 Xây dựng định hướng đầu tư phát triển kinh tế cơ bản đã được thực hiện .................................................................................................. 94 2.3.2 Môi trường đầu tư được tạo dựng thông thoáng và có lòng tin hơn ........................................................................................................... 95 iv 2.3.3 Thực hiện hỗ trợ, điều tiết đầu tư phát triển kinh tế....................... 96 2.3.4 Công tác thanh tra, kiểm tra ........................................................... 97 2.4 Đánh giá thực trạng đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2007- 2012 ................................................................................... 97 2.4.1 Những kết quả và hiệu quả đầu tư............................................... 97 2.4.2 Những tồn tại và nguyên nhân ..................................................... 112 2.4.3 Hạn chế và yếu kém ..................................................................... 122 2.4.4 Nguyên nhân của các hạn chế ...................................................... 126 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ TỈNH VIÊNG CHĂN ĐẾN NĂM 2020 .................. 129 3.1.Quan điểm và định hướng đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn ....................................................................................................... 129 3.1.1.Các bối cảnh phát triển quốc tế và trong nước ............................. 129 3.1.2. Quan điểm đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn trong thời gian tới............................................................................................ 132 3.1.3. Mục tiêu phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn.......................... 134 3.2.Phân tích SWOT trong đầu tư phát triển kinh tế của Thủ đô Viêng Chăn ....................................................................................................... 138 3.2.1.Điểm mạnh ................................................................................... 138 3.2.2.Điểm yếu ...................................................................................... 139 3.2.3.Cơ hội ........................................................................................... 139 3.2.4.Thách thức .................................................................................... 140 3.3.Một số giải pháp nhằm tăng cường hoạt động đầu tư phát triển kinh té Thủ đô Viêng Chăn thời gian tới ........................................................... 140 3.3.1.Giải pháp hoàn thiện hệ thống chính sách quản lý nhà nước về đầu tư phát triển kinh tế Viêng Chăn .................................................... 141 v 3.3.2 Tái cấu trúc đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn góp phần làm tăng hiệu lực quản lý nhà nước về đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô .................................................................................................... 145 3.3.3 Giải pháp huy động tối đa các nguồn vốn đầu tư cho phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn ................................................................... 148 3.3.4 Giải pháp tổ chức điều hành và kiểm tra, kiểm soát hoạt động đầu tư phát triển kinh tế ......................................................................... 151 3.3.5. Ưu tiên đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng phát triển kinh tế ............................................................................................................ 154 3.3.6. Tăng cường công tác quảng bá, xúc tiến đầu tư phát triển kinh tế ............................................................................................................ 155 3.3.7. Nâng cao năng lực nguồn nhân lực và doanh nghiệp của Thủ đô ........................................................................................................... 158 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 162 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ..................... 165 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 166 vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CHDCND Lào : Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào CNH - HĐH : Công nghiệp hoá - hiện đại hoá DN : Doanh nghiệp DNNN : Doanh nghiệp nhà nước DNNQD : Doanh nghiệp ngoài quốc doanh DNTW : Doanh nghiệp Trung ương ĐTNN : Đầu tư nước ngoài FDI : Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (Foreign Direct Investment) GDP : Tổng sản phẩm quốc nội NSNN : Ngân sách nhà nước NQD : Ngoài quốc doanh ODA : Vốn hỗ trợ phát triển chính thức (Official Development Assistance) TP : Thành phố TTCK : Thị trường chứng khoán TW : Trung ương VĐT : Vốn đầu tư VĐTNN : Vốn đầu tư nước ngoài XD : Xây dựng XH : Xã hội vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Diện tích, dân số các đơn vị hành chính ......................................... 52 Bảng 2.2: Quy mô và cơ cấu dân số dự báo năm 2010 và năm 2020 ............. 55 Bảng 2.3: Tốc độ tăng trưởng GDP của Thủ đô Viêng Chăn theo từng lĩnh vực từ năm 2007- 2011 ................................................................... 59 Bảng 2.4: Cơ cấu tổng sản phẩm trong Thủ đô giai đoạn 2007-2011 ............ 59 Bảng 2.5: Vốn đầu tư phát triển kinh tế toàn xã hội Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2007 - 2011 (giá hiện hành) ............................................ 60 Bảng 2.6: Vốn đầu tư phát triển kinh tế theo nguồn vốn giai đoạn 20072011 (theo giá thực tế)..................................................................... 62 Bảng 2.7: Cơ cấu vốn đầu tư phân theo các thành phần kinh tế ..................... 63 Bảng 2.8: Cơ cấu vốn đầu tư theo nguồn vốn của Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2007-2011 ............................................................................... 63 Bảng 2.9: Vốn đầu tư vào các ngành lĩnh vực của Thủ dô Viêng Chăn ......... 64 Bảng 2.10: Số lượng nhà máy và cơ sở chế biến gỗ Thủ đô Viêng Chăn tính đến cuối năm 2011 ................................................................... 68 Bảng 2.11: Các nhà máy chế biến lương thực, thực phẩm, đồ uống .............. 71 Bảng 2.12: Sản lượng khai thác đến 2010 và dự báo đến 2020 ...................... 71 Bảng 2.13: GDP và vốn đầu tư cho du lịch Viêng Chăn đến 2010 và dự báo nhu cầu đến 2020 ...................................................................... 84 Bảng 2.14: Cơ cấu GDP của Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2007-2011 ....... 98 Bảng 2.15: Cơ cấu GDP theo thành phần kinh tế của Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2007-2011 ........................................................................ 99 Bảng 2.16: Tốc độ tăng trưởng GDP của Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2007-2011 ...................................................................................... 100 viii Bảng 2.17: Giá trị sản xuất ngành nông nghiệp Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn (2007 – 2011)........................................................................ 102 Bảng 2.18: Giá trị sản xuất công nghiệp Thủ đô Viêng Chăn ...................... 104 Bảng 2.19: Giá trị sản xuất công nghiệp theo thành phần kinh tế ................ 105 Bảng 2.20: Cơ cấu GDP phân theo thành phần kinh tế................................. 106 Bảng 2.21: Quy mô lao động Thủ đô Viêng Chăn ........................................ 107 Đồ thị 1.1. Tác động của đầu tư đến tổng cung và tổng cầu .......................... 15 Biểu đồ 2.1: Vốn đầu tư phát triển kinh tế toàn xã hội Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2007-2011 .................................................................... 61 Biểu đồ 2.2: Vốn đầu tư vào một số lĩnh vực của Viêng Chăn từ 2007-2011 65 Biểu đồ 2.3: Tốc độ tăng trưởng kinh tế BQ giai đoạn 2007-2011............... 100 Biểu đồ 2.4: Tổng sản phẩm Thủ đô Viêng Chăn năm 2007 ........................ 101 Biểu đồ 2.5: Tổng sản phẩm Thủ đô Viêng Chăn năm 2011 ....................... 101 Biểu đồ 2.6: Giá trị sản xuất công nghiệp ..................................................... 106 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong thời đại ngày nay, khi xu hướng toàn cầu hoá đang diễn ra mạnh mẽ thì ranh giới giữa các quốc gia ngày càng trở nên ít quan trọng, các nhà đầu tư dễ dàng hơn trong việc tiếp cận tới các thị trường của một quốc gia. Nguy cơ tụt hậu kinh tế giữa các quốc gia nói chung, các địa phương trong nước nói riêng ngày càng thể hiện rõ rệt, do đó để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo ra nhiều việc làm, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế cũng như ổn định và nâng cao đời sống của nhân dân các bộ tộc, một điều kiện cần thiết và quan trọng là phải có sự đầu tư phát triển kinh tế cũng như phải sử dụng hiệu quả nhất các nguồn vốn đầu tư cho công cuộc phát triển. Nhận thức sâu sắc vấn đề này, Đảng bộ Thủ đô, Ủy ban nhân dân Thủ đô Viêng Chăn đã đưa ra nhiều giải pháp để thu hút đầu tư phát triển kinh tếxã hội của Thủ đô, huy động tối đa mọi nguồn lực, tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tạo sự phát triển nhanh và bền vững, phấn đấu đến năm 2015 cơ bản đưa Thủ đô ra khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, tạo tiền đề quan trọng để Viêng Chăn cơ bản trở thành Thủ đô công nghiệp hóa hiện đại hóa trước năm 2020, tốc độ tăng trưởng kinh tế phấn đấu bình quân hàng năm tăng 12,62%. Thực hiện chủ trương trên Thủ đô đã ban hành nhiều quyết định về thu hút đầu tư, các quy trình đầu tư liên quan đến cấp phép đầu tư, báo cáo đánh giá tác động môi trường, thanh quyết toán vốn đầu tư, dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp, tổ chức hội nghị mời gọi đầu tư tại Viêng Chăn và đã có những thành công nhất định như tạo môi trường đầu tư thuận lợi, giải quyết những vướng mắc cho nhà đầu tư. Phát triển phải đứng trên quan điểm bền vững đảm bảo hiệu quả của sự phát triển đó phát huy tác dụng lâu dài. Điều đó đặt ra cho đất nước cũng như các Thủ đô, thành phố phải chủ động, sáng tạo, khai thác triệt 2 để các lợi thế để phát triển kinh tế. Quá trình này đòi hỏi phải có sự nghiên cứu, phân tích cho Thủ đô, thành phố để tìm ra những đặc điểm, lợi thế riêng từ đó xác định phương hướng, giải pháp phát triển kinh tế cho phù hợp. Trên cơ sở lý luận và thực tiễn đó mà tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2007- 2011 và tầm nhìn đến năm 2020”. Qua đề tài sẽ làm rõ những cơ sở lý luận, thực tiễn về hoạt động đầu tư phát triển, đầu tư phát triển kinh tế, phân tích những điểm mạnh, yếu, thuận lợi và khó khăn để đề xuất những giải pháp và phương hướng cho sự phát triển kinh tế của Thủ đô Viêng Chăn. 2. Tổng quan các nghiên cứu thực nghiệm về phát triển kinh tế tại các nước trong khu vực và trên thế giới. Lịch sử phát triển kinh tế cho thấy, mỗi quốc gia tuỳ theo quan niệm khác nhau cả vấn đề chủ quan và khách quan của các nhà lãnh đạo đã lựa chọn những con đường phát triển khác nhau: Nhấn mạnh vấn đề tăng trưởng nhanh, nhấn mạnh vấn đề bình đẳng, công bằng xã hội và phát triển toàn diện. - Theo học thuyết kinh tế chính trị học của Các Mác đã phản ánh bản chất yếu tố tăng trưởng kinh tế như quá trình tuần hoàn, chu chuyển của tư bản, cơ cấu kỹ thuật tái sản xuất xã hôi Các Mác đã đề cập đến quá trình hình thành cơ sở vật chất tạo “Cái cốt” cho nền kinh tế phát triển qua các giai đoạn. Hiệp tác và công trường thủ công là quá trình chuyển sang chuyên môn hoá lao động, góp phần làm tăng sức sản xuất. Quá trình công nghiệp hoá thay đổi cơ cấu sản xuất là tác nhân tăng năng suất lao động và làm tăng hiệu quả của nền sản xuất xã hôi, mở rộng sản lượng tiền năng của nền kinh tế. Do đó tăng tích luỹ đầu tư vốn, thay đổi cơ cấu kỹ thuật của sản xuất là cơ sở của tăng trưởng và động thái tăng trưởng trong nền kinh tế phát triển. ( tr118 – 119) * Ở Việt Nam đã có nhiều nhà nghiên cứu viết về vấn đề liên qua đến đầu tư phát triển kinh tế thể hiện như sau: - Luận án tiễn sĩ, Nguyễn Phương Bắc ,Trường đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội. “Định hướng và giải pháp đầu tư phát triển kinh tế tỉnh Bắc 3 Ninh” : Luận án cũng đã nêu ra Một số vấn đề lý luận về đầu tư phát triển trong nền kinh tế của một quốc gia. Thực trạng đầu tư phát triển kinh tế và định hướng, giải pháp chủ yếu về đầu tư phát triển kinh tế ở Bắc Ninh, nhưng về phạm vi, thời gian và mức độ nghiên cứu và đánh giá của luận án là có sự khác nhau. - Đề tài luận án tiến sỹ: “ Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bằng sông Hồng giai đoạn 2001 –2010”, của NCS Trần Đức Lộc, năm 2005. Đề tài đã đề xuất các nhóm giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, nghiên cứu sâu và tương đối kỹ vào lĩnh vực hiệu quả việc sử dụng vốn đầu tư. Làm rõ thêm các cơ sở lý luận về đầu tư phát triển nói chung và việc sử dụng vốn đầu tư như thế nào là hợp lý nhất. Hiệu quả nhất, nhưng tác giả cũng chưa nghiên cứu sâu về đầu tư phát triển kinh tế của một vùng hoặc địa phương nhất định; - Luận án tiến sĩ : Từ Quang Phương (hiện tại là PGS.TS), Hiệu quả đầu tư và các giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư phát triển của doanh nghiệp nhà nước/ Từ Quang Phương, 2003. Tác giả đã làm rõ thêm những vấn đề lý luận chung về hiệu quả đầu tư phát triển của doanh nghiệp, nêu ra thực trạng hiệu quả hoạt động đầu tư phát triển của doanh nghiệp nhà nước ở thời điểm nghiên cứu, những quan điểm định hướng và một số giải pháp chủ yếu; - Luận án tiến sĩ: Nguyễn Thị Thu Hương, “ Hoàn thiện công tác xúc tiến đầu tư nhằm phát triển các khu công nghiệp ở Việt Nam” ; 2005. Luận án đã đưa ra những vấn đề lý luận cơ bản về công tác xúc tiến đầu tư nhằm phát triển các khu công nghiệp. Thực trạng của công tác xúc tiến đầu tư nhằm phát triển các khu công nghiệp ở Việt Nam trong thời gian qua. Sau đó định hướng và đề ra một số giải pháp để thực hiện công tác xúc tiến đầu tư nhằm phát triển các khu công nghiệp ở Việt Nam trong thời gian tới. Đề tài nghiên cứu sâu về công tác xúc tiến đầu tư phát triển với góc độ của doanh nghiệp; - Luận văn thạc sĩ: Nguyễn Ngọc Tú, “ Đầu tư phát triển kinh tế tỉnh Yên Bái thực trạng và giải pháp” , 2010. Luân văn đã nêu ra các vấn đề về 4 đầu tư phát triển kinh tế và từ đó phân tích các khía cạnh như nguồn vốn; - Luận văn thạc sĩ : Phạm Thị Mai Anh, “ Nghiên cứu thống kê mối quan hệ giữa vốn đầu tư phát triển với tăng trưởng kinh tế Việt Nam giai đoạn 1995 – 2001”, 2003. Lý luận chung về vốn đầu tư phát triển và tăng trưởng kinh tế. Lựa chọn hệ thống chỉ tiêu thống kê mối quan hệ giữa vốn đầu tư phát triển với tăng trưởng kinh tế, phân tích mối quan hệ giữa vốn đầu tư phát triển với tăng trưởng kinh tế giai đoạn 1995 – 2001; - Đầu tư phát triển kinh tế tỉnh Bắc Ninh - Thực trạng và giải pháp, Nguyễn Trọng Bình, 2008. - Đầu tư phát triển kinh tế tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2001-2015: Thực trạng và giải pháp/ Hoàng Thị Ngọc Huệ, 2008. - Giải pháp thu hút vốn đầu tư phát triển kinh tế nông nghiệp tỉnh Bắc Giang đến năm 2010/ Nguyễn Văn Dũng, 2008 - Một số giải pháp tăng cường huy động vốn cho đầu tư phát triển kinh tế Hà Nội giai đoạn 2006-2010 / Hoàng Quốc Thắng, 2006. - Các nghiên cứu trên mặc dù tên của đề tài có sự tương đồng nhưng, đều được nghiên cứu với nội dung, khía cạnh và góc độ tiếp khác nhau. - Riêng ở nước CHDCND Lào việc nghiên cứu chủ đề này là rất ít và phần lớn là các cơ quan có thẩm quyền như sở kế hoạch đầu tư, bộ kế hoạch và đầu tư đứng ra nghiên cứu và nghiên cứu một cách tổng quát tức là quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội 5 năm của các tình thành phố và cả nước trong từng giai đoạn. 3. Mục tiêu nghiên cứu Hệ thống hóa và góp phần hoàn thiện lý luận về đầu tư trong phát triển kinh tế, trong đó xác định rõ vai trò của đầu tư đối với sự tăng trưởng và phát triển kinh tế, nội dung, các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư để vận dụng vào điều kiện cụ thể của Thủ đô Viêng Chăn. Phân tích thực trạng đầu tư phát triển kinh tế trên địa bàn Thủ đô, đánh giá những ưu nhược điểm, làm rõ những cơ sở khoa học và thực tiễn, từ đó đề 5 xuất những giải pháp cho đầu tư phát triển kinh tế trên địa bàn Thủ đô Viêng Chăn trong thời gian tới đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu những cơ sở khoa học và thực tiễn trong nội dung của hoạt động đầu tư phát triển kinh tế, giải pháp đầu tư phát triển kinh tế trên địa bàn Thủ đô Viêng Chăn. Phạm vi nghiên cứu: Về mặt lý luận: Chủ yếu đề cập đến những vấn đề lý luận về đầu tư và đầu tư phát triển, các lý thuyết về đầu tư và phát triển kinh tế. Về mặt thực tiễn: Tìm hiểu, phân tích, đánh giá về thực trạng đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn, đưa ra những giải pháp chủ yếu về đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn trong thời gian tới. Phạm vi về không gian và thời gian: Đề tài thực hiện nghiên cứu trong phạm vi các đối tượng và hoạt động đầu tư phát triển trên địa bàn Thủ đô Viêng Chăn, các số liệu phục vụ cho nghiên cứu tập trung trong thời gian từ năm 2007- 2011. 5. Phương pháp nghiên cứu: Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu: phương pháp biện chứng duy vật, kết hợp với phương pháp lịch sử và logic, phân tích và tổng hợp, phương pháp thống kê, mô hình toán và tiếp cận hệ thống. - Phương pháp duy vật lịch sử và phương pháp hệ thống: Việc nghiên cứu hoạt động huy động vốn đầu tư phát triển tại Thủ đô Viêng Chăn được thực hiện một cách đồng bộ, gắn với hoàn cảnh, điều kiện và các giai đoạn cụ thể. Huy động vốn đầu tư phát triển được xem xét trong mối liên hệ chặt chẽ với nhau cả về không gian và thời gian, đồng thời được đặt ra trong bối cảnh chung của toàn bộ nền kinh tế trong quá trình đổi mới và mở rộng quan hệ đối ngoại của Thủ đô Viêng Chăn. - Phương pháp thống kê: Luận án sử dụng các số liệu thống kê thích 6 hợp để phục vụ cho phân tích quá trình hoạt động huy động vốn đầu tư phát triển ở Thủ đô Viêng Chăn. - Phương pháp so sánh, đối chiếu: Huy động vốn đầu tư phát triển của Thủ đô Viêng Chăn được xem xét trên cơ sở có sự so sánh tác động của nó đối với sự tăng trường và phát triển kinh tế của Thủ đô Viêng Chăn qua từng giai đoạn huy đông, cũng như thực việc huy động vốn đầu tư phát triển của một số nước trong khu vực. 6. Những đóng góp mới của luận án: - Luận giải cơ sở lý luận của quá trình đầu tư phát triển kinh tế các yếu tố tác động đến tăng trưởng và phát triển kinh tế thủ đô Viêng Chăn, đưa ra hệ thống các chỉ tiêu đo lường hiệu quả của quá trình đầu tư phát triển kinh tế. - Vận dụng lý thuyết để đo lường và đánh giá hoạt động đầu tư phát triển kinh tế ở thủ đô Viêng Chăn - Đề xuất các giải pháp cho sự phát triển kinh tế thủ đô Viêng Chăn từ đầu tư phát triển theo chiều rộng đến đầu tư phát triển theo chiều sâu, đảm bảo phát triển ổn định và biền vững. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, mục lục bảng biểu, các tài liệu tham khảo và kết luận, nội dung luận án được chia làm 3 chương: Chương 1: Đầu tư phát triển kinh tế địa phương- cơ sở lý luận, thực tiễn. Chương 2: Thực trạng đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2007 – 2011 Chương 3: Một số giải pháp tăng cường đầu tư phát triển kinh tế Thủ đô Viêng Chăn đến năm 2020. 7 CHƯƠNG 1: ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ ĐỊA PHƯƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN - THỰC TIỄN 1.1. Khái niệm đầu tư phát triển kinh tế địa phương và tác động của đầu tư phát triển kinh tế đến tăng trưởng và phát triển 1.1.1. Các khái niệm 1.1.1.1 Đầu tư Theo từ điển kinh tế học hiện đại thì đầu tư theo nghĩa rộng có nghĩa là sự hy sinh các nguồn lực ở hiện tại để tiến hành các hoạt động nào đó nhằm đem lại cho nhà đầu tư các kết quả nhất định trong tương lai mà kết quả này thường phải lớn hơn các chi phí về các nguồn lực đã bỏ ra. Nguồn lực bỏ ra có thể là tiền, là tài nguyên thiên nhiên, là tài sản vật chất khác hoặc sức lao động. Sự biểu hiện bằng tiền tất cả các nguồn lực đã bỏ ra trên đây gọi là vốn đầu tư . Theo khái niệm trên thì những kết quả của đầu tư đem lại là sự tăng thêm tài sản tài chính (tiền vốn), tài sản vật chất (nhà máy, đường xá, của cải vật chất khác), tài sản trí tuệ (trình độ văn hoá, chuyên môn, khoa học kỹ thuật,... của người dân). Các kết quả đã đạt được của đầu tư đem lại góp phần tăng thêm năng lực sản xuất của xã hội. Theo nghĩa hẹp, đầu tư chỉ bao gồm những hoạt động sử dụng các nguồn lực ở hiện tại nhằm đem lại cho nhà đầu tư hoặc xã hội kết quả trong tương lai lớn hơn các nguồn lực đã sử dụng để đạt được kết quả đó.[16] Theo Luật khuyến khích đầu tư năm 2009 của Lào, định nghĩa đầu tư là việc nhà đầu tư đưa các loại tài sản của mình có thể là tài sản hữu hình hoặc tài sản vô hình để tiến hành các hoạt động đầu tư tại Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào[19]. Nếu xem xét trên giác độ đầu tư thì đầu tư là những hoạt động sử dụng 8 các nguồn lực hiện có để làm tăng thêm các tài sản vật chất, nguồn nhân lực và trí tuệ để cải thiện mức sống của dân cư hoặc để duy trì khả năng hoạt động của các tài sản và nguồn lực sẵn có. 1.1.1.2 Đầu tư phát triển Đầu tư phát triển có vai trò quan trọng đến tăng trưởng và phát triển kinh tế địa phương. Trước khi đánh giá vai trò này, chúng ta sẽ nghiên cứu khái niệm tăng trưởng và phát triển kinh tế, cụ thể: • Tăng trưởng kinh tế: Tăng trưởng kinh tế là sự gia tăng thu nhập của nền kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm). Sự gia tăng thường được thể hiện ở quy mô và tốc độ. Quy mô tăng trưởng phản ánh sự gia tăng nhiều hay ít, còn tốc độ tăng trưởng được sử dụng với ý nghĩa so sánh tương đối và phản ánh sự tăng trưởng nhanh hay chậm của các thời kỳ. Như vậy, bản chất của tăng trưởng là phản ánh sự thay đổi về lượng của nền kinh tế. Ngày nay, yêu cầu tăng trưởng được gắn liền với tính bền vững hay việc đảm bảo chất lượng tăng trưởng càng cao.. • Phát triển kinh tế: Phát triển được hiểu là quá trình tăng tiến về mọi mặt của nền kinh tế. Phát triển kinh tế được xem như quá trình biến đổi cả về mặt lượng và chất, nó là sự kết hợp chặt chẽ quá trình hoàn thiện của hai vấn đề kinh tế và xã hội. Theo cách hiểu như vậy, phát triển phải là một quá trình lâu dài và do các nhân tố nội tại của nền kinh tế quyết định.[16] Đầu tư phát triển là bộ phận cơ bản của đầu tư, là việc chi dùng vốn trong hiện tại để tiến hành các hoạt động nhằm làm tăng thêm hoặc tạo ra những tài sản vật chất (nhà xưởng, thiết bị...) và tài sản trí tuệ (tri thức, kỹ năng...), gia tăng năng lực sản xuất, tạo thêm việc làm và vì mục tiêu phát triển. 9 Loại đầu tư đem lại các kết quả không chỉ người đầu tư mà cả nền kinh tế xã hội được thụ hưởng, không chỉ trực tiếp làm tăng tài sản của người chủ đầu tư mà cả của nền kinh tế chính là đầu tư phát triển. Đầu tư phát triển đòi hỏi rất lớn nhiều loại nguồn lực. Theo nghĩa hẹp, nguồn lực sử dụng cho đầu tư phát triển là tiền vốn. Theo nghĩa rộng, nguồn lực đầu tư bao gồm cả tiền vốn, đất đai, lao động, máy móc thiết bị, tài nguyên. Như vậy khi xem xét lựa chọn dự án đầu tư hay đánh giá hiệu quả hoạt động đầu tư phát triển cần tính đúng tính đủ các nguồn lực tham gia. Đối tượng của đầu tư phát triển là tập hợp các yếu tố được chủ đầu tư bỏ vốn thực hiện nhằm đạt những mục tiêu nhất định. Kết quả của đầu tư phát triển là sự tăng thêm về tài sản vật chất (nhà xưởng, thiết bị...) và tài sản trí tuệ (trình độ văn hóa, chuyên môn, khoa học kỹ thuật...) và tài sản vô hình (những phát minh sáng chế, bản quyền...). Các kết quả của đầu tư góp phần làm tăng thêm năng lực sản xuất của xã hội. Hiệu quả của đầu tư phát triển phản ánh quan hệ so sánh giữa kết quả kinh tế xã hội thu được với chi phí chi ra để đạt kết quả đó. Kết quả và hiệu quả đầu tư phát triển cần được xem xét cả trên phương diện chủ đầu tư và xã hội, đảm bảo kết hợp hài hòa giữa các lợi ích, phát huy vai trò chủ động sáng tạo của chủ đầu tư, vai trò quản lý, kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước các cấp. Do đó trong thực tế có những khoản đầu tư không trực tiếp tạo ra tài sản cho hoạt động sản xuất kinh doanh nhưng lại rất quan trọng để nâng cao chất lượng cuộc sống như đầu tư cho y tế, giáo dục, xóa đói giảm nghèo...và vì mục tiêu phát triển đó cũng được xem là đầu tư phát triển. Mục đích của đầu tư phát triển là vì sự phát triển bền vững, vì lợi ích quốc gia, cộng đồng và nhà đầu tư. Hoạt động đầu tư phát triển là một quá trình, diễn ra trong thời kỳ dài và tồn tại vấn đề “độ trễ thời gian”. “Độ trễ thời gian” là sự không trùng khớp 10 giữa thời gian đầu tư và thời gian vận hành các kết quả đầu tư, đầu tư hiện tại nhưng kết quả đầu tư thường thu được trong tương lai. Đặc điểm này của đầu tư cần được quán triệt khi đánh giá kết quả, chi phí và hiệu quả hoạt động đầu tư phát triển. Nội dung đầu tư phát triển ở phạm vi doanh nghiệp và phạm vi nền kinh tế có thể khác nhau. Trên góc độ nền kinh tế, đầu tư phát triển phải làm gia tăng tài sản cho nền kinh tế chứ không phải hiện tượng chu chuyển tài sản giữa các đơn vị. 1.1.1.3 Đầu tư phát triển kinh tế Trên cơ sở quan niệm về đẩu tư như trên, đầu tư phát triển kinh tế được hiểu là hoạt động chi dùng vốn cùng các nguồn lực khác trong giai đoạn hiện tại nhằm duy trì sự hoạt động và làm tăng thêm tài sản (các tài sản vật chất hữu hình và tài sản vô hình) và giá trị khác của nền kinh tế, tạo thêm việc làm và nâng cao đời sống của các bộ phận dân cư. Với khái niệm này, đầu tư phát triển kinh tế được xem xét ở các giác độ: Thứ nhất, hoạt động đầu tư phát triển kinh tế là hoạt động chi dùng vốn cho phát triển kinh tế. Vốn đầu tư phát triển kinh tế không chỉ giới hạn trong phạm vi vốn ngân sách mà nó bao gồm cả vốn của các thành phần kinh tế khác... do vậy, khi đánh giá hiệu quả đầu tư phát triển kinh tế cũng không giới hạn ở việc xem xét hiệu quả của một nguồn vốn nhất định. Thứ hai, mục tiêu của đầu tư phát triển kinh tế. Một trong những mục tiêu của đầu tư phát triển kinh tế là nhằm duy trì hoạt động đầu tư và làm tăng thêm tài sản, giá trị kinh tế cho nền kinh tế. Các giá trị kinh tế bao gồm cả tài sản vật chất, tài sản trí tuệ, hữu hình và vô hình, cố định và lưu động, cho cả hoạt động sản xuất kinh doanh và phi sản xuất kinh doanh. Thứ ba, nội dung đầu tư phát triển kinh tế. Do, mục đích đầu tư phát triển kinh tế là duy trì hoạt động đầu tư và làm tăng giá trị kinh tế, tạo ra việc 11 làm và nâng cao đời sống của các tầng lớp dân cư, nên nội dung đầu tư phát triển kinh tế bao gồm nhiều lĩnh vực như đầu tư phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh, đầu tư xây dựng cơ bản, đầu tư cho khoa học công nghệ... Luận án nghiên cứu trong phạm vi quản lý nhà nước về đầu tư phát triển kinh tế, do vậy nội dung nghiên cứu về đầu tư phát triển kinh tế giới hạn trong các vấn đề như lượng vốn đầu tư theo thành phần kinh tế, khu vực kinh tế, nguồn đầu tư, hình thức quản lý và theo ngành kinh tế. 1.1.1.4 Đầu tư phát triển kinh tế địa phương Cũng từ quan niệm đầu tư và đầu tư phát triển đề cập ở trên, đầu tư phát triển kinh tế địa phương được hiểu là hoạt động chi dùng vốn cùng các nguồn lực khác trong từng giai đoạn nhằm khai thác một cách hợp lý các nguồn lực địa phương, làm tăng khả năng cạnh tranh của nền kinh tế địa phương, góp phần làm tăng trưởng kinh tế, tạo thêm việc làm và nâng cao đời sống của các bộ phận dân cư trong địa bàn địa phương quản lý. Như vậy, đầu tư phát triển kinh tế địa phương được hiểu là toàn bộ các hoạt động chi vùng vốn của Trung ương và địa phương nhằm đảm bảo thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế địa phương trong từng giai đoạn, từng thời kì. Có thể hiểu "đầu tư phát triển kinh tế địa phương" trên các nội dung sau: - Đầu tư phát triển kinh tế địa phương trước hết bao hàm các hoạt động đầu tư nhằm thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế địa phương. Nghĩa là đầu tư phải đảm bảo phát triển kinh tế thể hiện ở khía cạnh mỗi suất đầu tư tăng lên mang lại mức tăng lượng của cải (tài sản) tính bằng hiện vật, hay giá trị trong một thời kỳ nhất định. Những chỉ tiêu quan trọng nhất để đo mức độ phát triển kinh tế do đầu tư mang lại có thể là: ICOR, GDP, tốc độ tăng GDP; GDP/người; tốc độ tăng GDP/người... Mức độ phát triển này phải được duy trì theo thời gian, dựa trên cơ sở tăng năng suất lao động và hiệu 12 quả cao, chứ không phải chỉ dựa trên cơ sở gia tăng lượng vốn đầu tư một cách thuần tuý. - Đầu tư phát triển kinh tế địa phương là hoạt động đầu tư, theo đó bao hàm đầu tư phát triển theo các ngành nghề, lĩnh vực tạo ra giá trị sản phẩm hàng hóa hoặc phi hàng hóa tại địa phương nhằm khai thác các nguồn lực, phát huy thế mạnh và mối liên kết ngành trong và ngoài địa phương. Sự thay đổi cơ cấu đầu tư phát triển kinh tế địa phương phản ánh mức độ thay đổi của phương thức sản xuất theo hướng ngày càng hiện đại và tính hiệu quả của đầu tư tại nền kinh tế địa phương. Những ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh có hiệu quả, lĩnh vực kinh tế có năng suất lao động cao, có giá trị gia tăng cao tại địa phương sẽ hấp dẫn và thu hút đầu tư phát triển kinh tế nhanh và nhiều hơn các ngành khác. - Đầu tư phát triển kinh tế địa phương cũng bao hàm hai khía cạnh đầu tư tạo ra của cải hàng hóa hoặc đầu tư phi tạo ra hàng hóa của địa phương. Đầu tư nhằm làm tăng sản lượng hàng hóa dựa trên thế mạnh của địa phương là loại đầu tư có tầm quan trọng đối với bất cứ địa phương nào, theo đó một đơn vị vốn đầu tư được bỏ ra nhằm mang lại một lượng giá trị sản phẩm hàng hóa lớn hơn nhằm đáp ứng nhu cầu dân cư và xuất khẩu sang các địa bàn khác. Đầu tư phi hàng hóa cũng gắn liền với đầu tư tạo hàng hóa, bao hàm khía cạnh tạo ra các giá trị tinh thần, giá trị hỗ trợ hoặc gián tiếp tạo ra giá trị hàng hóa. Cái đích của đầu tư phát triển kinh tế là tạo ra của cải hàng hóa nhằm phục vụ con người. Mức sống cũng được hiểu theo nghĩa rộng không chỉ là thu nhập cao hay thiếu đói mà còn bao hàm hàng loạt vấn đề như nước sạch, quyền lợi học tập, các vấn đề bảo vệ bà mẹ trẻ em, chữa bệnh, nhà ở... Đầu tư cho các lĩnh vực này cũng gọi là đầu tư phát triển kinh tế. Cùng với mức sống còn vấn đề bình đẳng; vấn đề xã hội văn minh (con người sống tin cậy, hài hoà, xã hội an toàn...). Do đó, đầu tư phi hàng hóa là