Tài liệu Kiểm toán khoản mục tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính

Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật Kiểm toán Khoản mục Tiền trong Kiểm toán Báo cáo tài chính do Công ty TNHH Kiểm toán COM.PT thực hiện tại đơn vị khách hàng MỤC LỤC MỤC LỤC.................................................................................................... 1 LỜI MỞ ĐẦU...............................................................................................4 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT....................................................................... 6 CHƯƠNG I: ĐẶC ĐIỂM KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH........................................................7 1. Đặc điểm của Tiền ảnh hưởng đến Kiểm toán Khoản mục Tiền trong Kiểm toán Báo cáo tài chính.........................................................................7 1.1.Đặc điểm của Tiền.................................................................................. 7 1.1.1.Phân loại tiền....................................................................................... 7 1.1.2.Nguyên tắc hạch toán Khoản mục Tiền...............................................7 1.1.3.Kiểm soát nội bộ đối với Khoản mục Tiền..........................................8 1.2.Đặc điểm của qui trình Thu – Chi.......................................................... 9 1.2.1.Tổng quan qui trình Thu – Chi............................................................ 9 1.2.2.Qui trình Thu..................................................................................... 11 1.2.3.Qui trình chi....................................................................................... 12 2.Mục tiêu Kiểm toán và những sai phạm thường gặp...............................13 2.1.Mục tiêu Kiểm toán...............................................................................13 2.2.Những sai phạm thường gặp.................................................................14 1.3.1. Đối với Tiền mặt...............................................................................14 1.3.2.Đối với Tiền gửi Ngân hàng.............................................................. 14 1.3.3.Đối với Tiền đang chuyển..................................................................15 3.Qui trình Kiểm toán Khoản mục Tiền..................................................... 15 Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 1 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật 3.1.Giai đoạn chuẩn bị Kiểm toán..............................................................16 3.1.1.Tìm hiểu thông tin về Khoản mục Tiền.............................................16 3.1.2.Phân tích thông tin khoản mục tiền.................................................. 16 3.1.3.Nghiên cứu về hệ thống KSNB và đánh giá rủi ro Kiểm soát...........17 3.1.4.Đánh giá trọng yếu & rủi ro...............................................................17 3.1.5.Chương trình Kiểm toán Khoản mục Tiền........................................ 19 3.2.Giai đoạn thực hiện Kiểm toán............................................................. 24 3.2.1.Thực hiện thủ tục Kiểm soát..............................................................24 3.2.2.Thực hiện thủ tục Phân tích............................................................... 24 3.2.3.Thực hiện thủ tục Kiểm tra chi tiết.................................................... 25 3.3.Giai đoạn Kết thúc Kiểm toán.............................................................. 26 3.3.1.Tổng hợp kết quả của Khoản mục Tiền.............................................26 3.3.2.Soát xét giấy tờ làm việc....................................................................27 3.3.3.Chuyển thông tin cơ bản lên BCKT.................................................. 27 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG VẬN DỤNG QUI TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN COM.PT THỰC HIỆN TẠI KHÁCH HÀNG.........................................................................................................28 1.Thông tin về khách hàng..........................................................................28 1.1. Công ty TNHH một thành viên ABC....................................................28 1.1.1.Khái quát chung................................................................................. 28 1.1.2.Hoạt động kinh doanh........................................................................28 1.2. Công ty TNHH một thành viên XYZ.....................................................29 1.2.1.Khái quát chung................................................................................. 29 1.2.2.Hoạt động kinh doanh........................................................................29 Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 2 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật 2.Thực trạng vận dụng Qui trình Kiểm toán Khoản mục Tiền thực hiện tại 2 đơn vị khách hàng Công ty TNHH một thành viên ABC và Công ty TNHH một thành viên XYZ của Công ty TNHH Kiểm toán COM.PT.....30 2.1.Giai đoạn chuẩn bị Kiểm toán..............................................................30 2.1.1.Tìm hiểu thông tin về Khoản mục Tiền.............................................30 2.1.2.Phân tích thông tin Khoản mục Tiền................................................. 35 2.1.3.Nghiên cứu hệ thống KSNB và Đánh giá rủi ro Kiểm soát...............35 2.1.4.Đánh giá trọng yếu và rủi ro.............................................................. 36 2.1.5.Chương trình Kiểm toán.................................................................... 41 2.2.Giai đoạn thực hiện Kiểm toán............................................................. 42 2.2.1.Thực hiện thủ tục Kiểm soát..............................................................42 2.2.2.Thủ tục Kiểm Phân tích..................................................................... 47 2.2.3.Thủ tục Kiểm tra chi tiết.................................................................... 53 2.3.Kết thúc Kiểm toán............................................................................... 71 2.3.1.Tổng hợp kết quả Khoản mục Tiền................................................... 71 2.3.2.Soát xét giấy tờ làm việc....................................................................73 2.3.3.Chuyển thông tin cơ bản lên BCKT.................................................. 75 CHƯƠNG III: NHẬN XÉT VÀ CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUI TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN COM.PT THỰC HIỆN TẠI ĐƠN VỊ KHÁCH HÀNG.........................................................77 1.Nhận xét qui trình Kiểm toán Khoản mục Tiền.......................................77 1.1.Nhận xét chung..................................................................................... 77 1.2.Nhận xét về qui trình Kiểm toán Khoản mục Tiền................................78 1.2.1.Ưu điểm…. Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 3 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật …………………………………………………………………………….78 1.2.2. Nhược điểm.......................................................................................78 2.Một số kiến nghị hoàn thiện qui trình Kiểm toán Khoản mục Tiền.......81 2.1.Hoàn thiện tìm hiểu hệ thống KSNB.....................................................81 2.2.Hoàn thiện đánh giá mức trọng yếu rủi ro........................................... 82 2.3.Hoàn thiện phương pháp chọn mẫu......................................................82 2.4.Hoàn thiện thủ tục phân tích.................................................................83 KẾT LUẬN.................................................................................................84 DANH MỤC SƠ ĐỒ BẢNG BIỂU........................................................... 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................87 Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 4 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật LỜI MỞ ĐẦU Báo cáo tài chính là tập hợp các báo cáo Kế toán cung cấp các thông tin về tình hình tài chính, tình hình kinh doanh và luồng tiền của doanh nghiệp đáp ứng các cầu cho những người sử dụng chúng trong việc đưa ra các quyết định về kinh tế, quản lý. Có thể nói người sử dụng Báo cáo tài chính thường xuyên và nhiều nhất là các nhà đầu tư. Báo cáo tài chính được lập và được chịu trách nhiệm bởi chính người đại diện của công ty, vì vậy tính khách quan của những thông tin trên Báo cáo tài chính là chưa đủ thuyết phục. Để tăng độ tin cậy cho Báo cáo tài chính một bên thứ ba ra đời với chức năng chính là xác minh và bày tỏ ý kiến về thông tin trên Báo cáo tài chính. Bên thứ ba này là Kiểm toán, với chức năng này Kiểm toán không chỉ tăng thêm độ tin cậy cho Báo cáo tài chính của công ty mà còn nâng cao tay nghề cho các Kế toán viên. Tiền là một khoản mục không thể thiếu trên Báo cáo tài chính vì mục đích của việc kinh doanh cũng như đầu tư là Tiền phải đẻ ra Tiền. Trên Báo cáo tài chính, khoản mục Tiền có quan hệ với nhiều khoản mục khác mang tính trọng yếu như: Khoản mục phải thu khách hàng, Khoản mục phải trả người bán, Khoản mục chi phí bán hàng, Khoản mục chi phí quản lý doanh nghiệp, Khoản mục vay ngắn hạn, Khoản mục hàng tồn kho… Vì vậy, Kiểm toán Khoản mục Tiền trong Kiểm toán Báo cáo tài chính cũng như Kiểm toán Khoản mục Tiền trong mối quan hệ với Kiểm toán các khoản mục liên quan là không thể thiếu trong Kiểm toán Báo cáo tài chính. Mặt khác, khả năng sai phạm đối với Khoản mục Tiền là rất lớn và thường được đánh giá là khoản mục trọng yếu trong mọi cuộc Kiểm toán Báo cáo tài chính. Điều này càng làm cho việc Kiểm toán Khoản mục Tiền trở nên quan trọng. Được sự giới thiệu của trường cùng với sự tìm hiểu của em, theo kế hoạch thực tập em xuống và tiếp cận với thực trạng hoạt động Kiểm toán Báo cáo tài chính do Công ty TNHH Kiểm toán COM.PT thực hiện. Được sự giúp đỡ và chỉ bảo của các Anh (Chị) trong Công ty cùng với Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 5 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật hướng dẫn tận tình của thầy TS. Tô Văn Nhật, em càng thấy được mức độ quan trọng của Kiểm toán Khoản mục Tiền trong cuộc Kiểm toán Báo cáo tài chính. Vì vậy, Em xin được trình bày đề tài Kiểm toán Khoản mục Tiền trong Kiểm toán Báo cáo tài chính do Công ty TNHH Kiểm toán COM.PT thực hiện tại đơn vị khách hàng. Nội dung của chuyên đề thực tập gồm ba chương: Chương I: Đặc điểm Kiểm toán Khoản mục Tiền trong Kiểm toán Báo cáo tài chính . Chương II: Thực trạng vận dụng Qui trình Kiểm toán vào Kiểm toán Khoản mục Tiền trong Kiểm toán Báo cáo tài chính do Công ty TNHH Kiểm toán COM.PT thực hiện tại khách hàng Chương III: Nhận xét và các giải pháp hoàn thiện Qui trình Kiểm toán Khoản mục Tiền trong Kiểm toán Báo cáo tài chính do Công ty TNHH Kiểm toán COM.PT thực hiện tại khách hàng Kinh nghiệm thực tế em còn nhiều hạn chế, bài viết không tránh khỏi những thiếu sót em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến và bổ sung của thầy, cô giáo và các anh, chị trong công ty để chuyên đề thực tập của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên Nguyễn Anh Tuấn Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 6 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BCĐKT Bảng cân đối kế toán BCKT Báo cáo kiểm toán BCTC Báo cáo tài chính BGĐ Ban giám đốc DN Doanh nghiệp KSNB Kiểm soát nội bộ KTV Kiểm toán viên TK Tài khoản TNDN Thu nhập doanh nghiệp TNHH Trách nhiệm hữu hạn TSCĐ Tài sản cố định UNT/UNC Ủy nhiệm thu/ Ủy nhiệm chi Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 7 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật CHƯƠNG I: ĐẶC ĐIỂM KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH 1. Đặc điểm của Tiền ảnh hưởng đến Kiểm toán Khoản mục Tiền trong Kiểm toán Báo cáo tài chính. 1.1.Đặc điểm của Tiền Tiền là một loại tài sản ngắn hạn của doanh nghiệp, được trình bày trước tiên trên bảng cân đối Kế toán. Khoản mục Tiền đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích khả năng thanh toán. Nếu số dư tiền quá cao, chứng tỏ doanh nghiệp quay vòng vốn không hiệu quả hay sử dụng tiền không tốt. Nếu số dư tiền quá thấp, khả năng thanh toán tức thời của doanh nghiệp có thể không được đáp ứng (khả năng thanh toán tức thời <1) điều này đưa doanh nghiệp vào tình trạng nguy hiểm (trên bờ vực phá sản). 1.1.1.Phân loại tiền Trên góc độ Kế toán, tiền được phân thành ba loại theo tính chất cất trữ chúng, đó là: Tiền mặt, Tiền gửi ngân hàng, Tiền đang chuyển. Trong mỗi hình thái cất trữ này, người ta phân loại Tiền thành ba loại khác nhau là Tiền Việt Nam Đồng; Tiền ngoại tệ các loại; Vàng bạc, đá quý, kim quý… ngân phiếu. Tiền mặt: Là số tiền được doanh nghiệp lưu trữ tại két của mình. Tiền gửi ngân hàng: Là số tiền mà doanh nghiệp lưu trữ trên các tài khoản ngân hàng. Tiền đang chuyển: Là số tiền của doanh nghiệp đang trong quá trình sử lý như đang trong quá trình chuyển gửi vào ngân hàng, kho bạc; chuyển trả cho khách hàng; khách hàng thanh toán qua ngân hàng hoặc chuyển qua đường bưu điện nhưng doanh nghiệp chưa nhận được giấy báo có hoặc thông báo của bưu điện về hoàn thành nghiệp vụ. Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 8 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật 1.1.2.Nguyên tắc hạch toán Khoản mục Tiền Theo chế độ Kế toán hiện hành, hạch toán Khoản mục Tiền phải tuân thủ 2 đại nguyên tắc cơ bản, đó là: 1. Nguyên tắc tiền tệ thống nhất: Tất cả các nghiệp vụ kinh tế phát sinh đều được ghi chép theo một đồng tiền thống nhất được qui định là Việt Nam đồng(VND). Điều này có nghĩa là các nghiệp vụ liên quan tới các ngoại tệ khác nhau khi hạch toán phải qui đổi theo đồng Việt Nam Đồng tỷ giá qui đổi là tỷ giá thực tế liên ngân hàng tại thời điểm phát sinh nghiệp vụ. Đối với một số loại hình doanh nghiệp có thể sử dụng nguyên tệ để hạch toán. 1. Nguyên tắc cập nhật thường xuyên: Các nghiệp vụ liên quan tới Tiền dều phải cập nhật, ghi chép thường xuyên. Nguyên tắc này cũng bao hàm cả việc ghi chép hạch toán nghiệp vụ Tiền phải đúng thời điểm phát sinh nghiệp vụ. Trong hạch toán tiền nguyên tắc này được xem như là một mắt xích kiểm soát quan trọng ngăn chặn khả năng dùng tiền của doanh nghiệp sử dụng sai mục đích, phát hiện sớm các sai phạm đối với tiền. 1.1.3.Kiểm soát nội bộ đối với Khoản mục Tiền  Hoạt động quản lý Trong hoạt động quản lý Tiền cũng như Khoản mục Tiền, doanh nghiệp phải tuân thủ các qui định, nguyên tắc sau đây: 1. Về nguyên tắc quản lý Tiền mặt phải được qui định rõ ràng và được cụ thể hóa trong qui định cụ thể về phạm vi sử dụng, quyền hạn xét duyệt chi tiền mặt, định mức tồn quỹ tiền mặt, chế độ bảo vệ tiền mặt trong két và trong quá trình di chuyển tiền mặt, chế độ bảo vệ các séc khống chỉ và các hồ sơ về thu chi tiền mặt ( đặc biệt trên các phần Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 9 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật mềm máy tính), trách nhiệm và quyền hạn của các bộ phận, các cá nhân liên quan trong việc quản lý tiền mặt… 2. Rà soát thường xuyên các qui định trong chế độ quản lý tiền mặt; đổi mới phù hợp với thực tiễn, đặc biệt là các tiêu chuẩn định lượng như định mức tồn quỹ, các giới hạn về qui mô tiền tệ được phần quyền, ủy quyền xét duyệt chi tiêu, tỷ lệ tạm ứng theo loại hàng hóa và nhà cung cấp...  Hoạt động hạch toán Cùng với những qui định chung về quản lý tiền mặt cần có chính sách Kế toán phù hợp với đặc điểm của tiền mặt, với yêu cầu quản lý đối tượng này. Nhấn mạnh mối quan hệ đặc biệt giữa hoạt động Thu tài chính và Chi tài chính với Kế toán tài chính như hai mặt của hoạt động tài chính cơ bản theo quan niệm của Kiểm toán nội bộ hiện đại. Cùng với các nguyên tắc hạch toán chung của Kế toán, Kế toán tiền mặt cần áp dụng những qui tắc Kế toán đặc thù như cập nhật các nghiệp vụ phát sinh về tiền mặt, xây dựng các Qui trình luân chuyển chứng từ thể hiện sự chuyển giao trách nhiệm giữa các nhà quản lý trong mỗi nghiệp vụ Thu - Chi và cất giữ tiền mặt, kết hợp đồng thời giữa Kế toán đơn trên sổ quỹ với Kế toán kép trên sổ cái trong Kế toán tổng hợp, lưu trữ đầy đủ sổ sách chính thức lẫn những ghi chép khác có liên quan đến tiền mặt làm tài liệu tham khảo và để chuẩn bị viết báo cáo định kỳ...Đồng thời với các qui định, cần tổ chức triển khai cụ thể và hữu hiệu trong thực tiễn quản lý để đảm bảo hiệu lực của công tác kiểm soát nói riêng và quản lý nói chung.  Yêu cầu cơ bản Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 10 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật Với khả năng sai phạm tiềm tàng đối với Khoản mục Tiền cao cùng với nguyên tắc trong quản lý và hạch toán tiền thì kiểm soát nôi bộ đối với tiền chỉ hiệu quả trong trường hợp nó đáp ứng được các yêu cầu cơ bản sau: 1. Thu đủ: Tất cả các khoản tiền thu được đều phải nộp vào két tiền mặt hoặc vào tài khoản tiền gửi ngân hàng đúng theo thời gian qui định. 2. Chi đúng: Tất cả các khoản chi tiền đều phải thực hiện đúng với mục đích được phê chuẩn và phải được ghi chép đúng đắn. 3. Duy trì số dư tiền hợp lý trên cơ sở từng loại tiền để đảm bảo khả năng chi trả những nhu cầu kinh doanh cũng như khoản nợ đến hạn thanh toán. Tỷ lệ dự trữ hợp lý là rất cần thiết trong khi dự trữ thiếu hay thừa đều ảnh hưởng không tốt tới hoạt động sản xuất kinh doanh nói chung và có thể làm tăng mức rủi ro đối với tiền mặt. 1.2.Đặc điểm của qui trình Thu – Chi 1.2.1.Tổng quan qui trình Thu – Chi Nhìn chung qui trình Thu - Chi tiền mặt gồm bảy bước chính: 1. Bộ phận Kế toán tiền tiếp nhận Đề nghị Thu - Chi  Chứng từ kèm theo yêu cầu chi tiền (Phiếu chi, uỷ nhiệm chi) là: Giấy đề nghị thanh toán, giấy đề nghị tạm ứng, giấy thanh toán tiền tạm ứng, thống báo nộp tiền, hóa đơn, hợp đồng,...  Chứng từ kèm theo yêu cầu thu tiền (Phiếu thu, Ủy nhiệm thu) có thể là: Giấy thanh toán tiền tạm ứng, hóa đơn, hợp đồng, biên bản thanh lý TSCĐ, biên bản góp vốn,... 2. Kế toán tiền mặt (Kế toán ngân hàng) đối chiếu các chứng từ và đề nghị Thu - Chi đảm bảo tính hợp lý, hợp lệ (đầy đủ phê duyệt của phụ trách bộ phận liên quan và tuân thủ các quy định, qui chế tài chính của công ty). Sau đó chuyển cho Kế toán trưởng xem xét. Phiếu thu Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 11 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật tiền và Phiếu chi tiền phải tuân thủ theo mẫu do bộ tài chính ban hành tùy theo từng chế độ Kế toán ban hành. 3. Kế toán trưởng kiểm tra lại, ký vào giấy đề nghị thanh toán và các chứng từ liên quan. 4. Phê duyệt của Giám đốc hoặc Phó giám đốc. Căn cứ vào các quy định và quy chế tài chính, qui chế chi tiêu, quy định về hạn mức phê duyệt của công ty, Giám đốc hoặc Phó giám đốc được ủy quyền xem xét phê duyệt đề nghị Thu - Chi. Các đề nghị chi/ mua sắm không hợp lý, hợp lệ bị từ chối hoặc yêu cầu làm rõ hoặc bổ sung các chứng từ liên quan. 5. Lập chứng từ thu chi Khi đề nghị mua sắm được duyệt, Kế toán thanh toán tiến hành lập Phiếu thu, Phiếu chi, UNT, UNC. Sau khi lập xong Kế toán thanh toán chuyển cho Kế toán trưởng ký duyệt. 6. Ký duyệt chứng từ Thu - Chi: Căn cứ vào giấy đề nghị và Phiếu chi, Kế toán trưởng ký duyệt vào Phiếu thu/ Ủy nhiệm thu hoặc Phiếu chi/ Ủy nhiệm Chi. 7. Thực hiện Thu- Chi tiền: Căn cứ vào Phiếu thu, chi thủ quỹ phải: - Kiểm tra số tiền trên Phiếu thu (Phiếu chi) với chứng từ gốc - Kiểm tra nội dung ghi trên Phiếu thu (Phiếu chi) có phù hợp với chứng từ gốc - Kiểm tra ngày, tháng lập Phiếu thu (Phiếu chi) và chữ ký của người có thẩm quyền - Kiểm tra số tiền thu vào hoặc chi ra cho chính xác để nhập hoặc xuất quỹ tiền mặt - Cho người nộp tiền hoặc nhận tiền ký vào Phiếu thu hoặc Phiếu chi - Thủ quỹ ký vào Phiếu thu hoặc Phiếu chi và giao cho người nộp tiền hoặc người nhận tiền 01 liên Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 12 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật - Sau đó thủ quỹ căn cứ vào Phiếu thu, Phiếu chi ghi vào Sổ Quỹ - Cuối cùng thủ quỹ giao 02 liên còn lại của Phiếu thu hoặc Phiếu chi cho Kế toán. Đối với Kế toán thu chi tiền qua ngân hàng: Kế toán ngân hàng lập và nộp Ủy nhiệm thu/ Ủy nhiệm Chi, séc,...cho ngân hàng Các quyển sổ Phiếu thu, Phiếu chi thường có 03 liên và theo quy định là phải lập 03 liên. Tuy nhiên trong thực tế thường thì: - Lập 03 liên cho Phiếu thu - Lập 02 liên cho Phiếu chi (vì đa số khách hàng nhận tiền không lấy Phiếu chi) Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 13 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật 1.2.2.Qui trình Thu Sơ đồ 1: Qui trình thu Người nộp tiền Kế toán tiền mặt Chuyên đề thực tập Kiểm toán Kế toán trưởng Page 14 Kế toán liên quan Thủ quỹ Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật Bắt đầu (1) A (2) Duyệt, ký Phiếu thu Viết Phiếu thu 3 liên (4) Phiếu thu (2,3) Tiền (3) (5) Phiếu thu Thu tiền, ký nhận (5) Nộp tiền (6) Phiếu thu (2,3) Phiếu thu (2,3) (7) Phiếu thu (2) (8) Phiếu thu (2) (9) Ghi sổ Kế toán tiền mặt Lưu CTCT (10) Phiếu thu (2) (7) (11) (12) Ghi sổ Kế toán liên quan Ghi sổ quỹ Kết thúc B Kiểm soát nội bộ đối với Qui trình Thu cần tôn trọng những yêu cầu cơ bản sau:  Đối với các nghiệp vụ thu tiền từ hoat động bán hàng và cung cấp dịch vụ thì phổ biến là áp dụng thủ tục kiểm soát thu tiền tập trung Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 15 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật và phân công cho một nhân viên thực hiện, đảm nhận để ngăn ngừa khả năng sai phạm. Cùng với nó là việc đánh số trước đối với các chứng từ thu tiền như Phiếu thu, biên lai nhận tiền,...Với các trường hợp bán lẻ hàng hóa, sản phẩm còn phải áp dụng các chính sách riêng, đặc trưng đối với nghiệp vụ thu tiền.  Đối với nghiệp vụ thu nợ khách hàng, thủ tục kiểm soát như cung cấp Phiếu thu, biên lai thu tiền là cần thiết. Đơn vị phải quản lý chặt chẽ đối với các giấy giới thiệu trong trường hợp thu tiền tại người mua hoặc khi đối chiếu công nợ với khách hàng. Trường hợp thanh toán qua ngân hàng hay khách hàng chuyển tiền thanh toán thì kiểm soát đối với giấy báo có và định kỳ đối chiếu công nợ để ngăn chặn khả năng sai phạm trong những nghiệp vụ này 1.2.3.Qui trình chi Sơ đồ 2: Qui trình chi Người đề nghị chi Kế toán thanh toán Chuyên đề thực tập Kiểm toán Kế toán trưởng Page 16 Giám đốc Thủ quỹ Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật Bắt đầu Lập giấy đề nghị thanh toán, tạm ứng Lập Phiếu chi Ký và Duyệt chi Ký Phiếu chi Nhận Phiếu chi Nhận Phiếu chi Nhận tiền và Ký Phiếu chi Xuất tiền Ghi Kế toán tiền mặt Ghi sổ Quỹ Kết thúc Kiểm soát nội bộ qui trình Chi tiền mặt cần tôn trọng những yêu cầu sau:  Hạn chế tối đa việc sử dụng tiền mặt trong thanh toán. Khi các phương tiện thanh toán điện tử phát triển thì việc sử dụng các phương tiện thanh toán điện tử, thanh toán qua ngân hàng sẽ giúp ích hơn trong việc ngăn chặn và phát hiện khả năng sai phạm trong thanh toán  Vận dụng triệt để nguyên tắc ủy quyền và phê chuẩn trong chi tiền. Khi phê chuẩn thực hiện chi tiền cần dựa trên cơ sở là các văn bản cụ thể về xét duyệt chi tiêu và kiểm soát chi này phải để lại dấu vế trực tiếp  Thực hiện đối chiếu định kỳ với ngân hàng, với nhà cung cấp. Nó là thủ tục kiểm soát tốt để phát hiện ra các chênh lệch giữa những ghi chép của bản thân doanh nghiệp với những ghi chép độc lập của bên kia.  Sử dụng chứng từ là Phiếu chi phải đánh số trước. Trong quá trình phát hành nếu có sai phạm phải lưu trữ chứng từ sai làm căn cứ cho đối chiếu Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 17 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật 2.Mục tiêu Kiểm toán và những sai phạm thường gặp 2.1.Mục tiêu Kiểm toán Mục tiêu Kiểm toán đối với Khoản mục Tiền trong Báo cáo tài chính là: Đảm bảo các khoản tiền và tương đương tiền là có thực, thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp, được ghi nhận và đánh giá đầy đủ, chính xác, đúng niên độ và trình bày trên BCTC phù hợp với khuôn khổ về lập và trình bày BCTC theo Chế độ Kế toán hiện hành. Theo đó các mục tiêu Kiểm toán cụ thể của Khoản mục Tiền được xác định theo mục tiêu Kiểm toán chung như sau: Bảng 1: Mục tiêu Kiểm toán Mục tiêu Kiểm toán Mục tiêu Kiểm toán cụ thể chung Hiện hữu Số dư tài khoản tiền vào ngày lập báo cáo là có thực Đầy đủ Tất cả các nghiệp vụ liên quan tới tiền đều được ghi chép, tất cả các loại tiền đều được ghi chép, phản ánh Tính giá Tiền các loại phải được tính giá đúng đắn theo các nguyên tắc được qui định trong hạch toán tiền Chính xác số học Số dư tài khoản tiền mặt phải được tính toán, ghi sổ và chuyển sổ chính xác Phân loại và trình bày Tiền phản ánh trên báo cáo bao gồm tiền mặt, tiền gửi, tiền đang chuyển theo đúng cách phân loại Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 18 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật đối với tiền qui định Quyền và nghĩa vụ Tiền của doanh nghiệp phải phản ánh đúng là tài sản của doanh nghiệp 2.2.Những sai phạm thường gặp Trong hoạt động Kế toán của doanh nghiệp, Khoản mục Tiền có liên quan tới nhiều chu trình khách nhau. Vì vậy nó chịu ảnh hưởng từ những sai phạm của các khoản mục có liên quan và ngược lại. Sai phạm có thể xảy ra với cả ba loại tiền Tiền mặt, Tiền gửi ngân hàng, Tiền đang chuyển. Sau đây là các sai phạm thường xảy ra đối với 3 loại Tiền. 1.3.1. Đối với Tiền mặt - Khả năng hợp tác giữa thủ quỹ và nhân viên khác làm công tác thanh toán hoặc trực tiếp với khách hàng để biển thủ tiền. - Các khả năng chi khống, chi tiền quá giá trị thực bằng cách làm chứng từ khống, sửa chữa chứng từ khai tăng chi, giảm thu để biển thủ tiền. - Tiền được ghi chép không có thực trong két - Đối với ngoại tê, khả năng có thể ghi sai tỷ giá khi quy đổi với mục đích trục lợi khi tỷ giá thay đổi hoặc hạch toán sai do áp dụng sai nguyên tắc hạch toán ngoại tệ. Ngoài ra các trường hợp sai với đồng Việt Nam cũng có thể xảy ra với ngoại tệ. - Khả năng mất mát tiền do điều kiện bảo quản, quản lý không tốt 1.3.2.Đối với Tiền gửi Ngân hàng - Quên không tính toán khách hàng - Thanh toán một hóa đơn nhiều lần - Tính tiền khách hàng với giá thấp hơn do công ty quy định - Thanh toán tiền lãi cho một phần tiền cao hơn hiện hành Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 19 Nguyễn Anh Tuấn _ Kiểm toán 52A GVHD: TS. Tô Văn Nhật - Chênh lệch giữa số liệu theo ngân hàng và theo tính toán của Kế toán tại đơn vị. - Khả năng hợp tác giữa nhân viên ngân hàng và nhân viên thực hiện giao dich thường xuyên với ngân hàng 1.3.3.Đối với Tiền đang chuyển - Tiền bị chuyển sai địa chỉ - Ghi sai số tiền chuyển vào ngân hàng, chuyển thanh toán - Nộp vào tài khoản muộn và dùng tiền vào mục đích khác 3.Qui trình Kiểm toán Khoản mục Tiền Sơ đồ 3: Qui trình Kiểm toán Khoản mục Tiền Chuyên đề thực tập Kiểm toán Page 20