Tài liệu Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng tmcp Ngoại thương Việt Nam, chi nhánh Đà Nẵng

LUẬN VĂN THAM KHẢO KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG Chuyên ngành: Tài Chính Ngân Hàng Mã số: 60.34.02.01 ĐỀ CƯƠNG NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Đà Nẵng - Năm 2020 0 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu được sử dụng trong bài nghiên cứu có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng, kết quả nêu trong đề cương là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả đề cương 1 MỤC LỤC MỞ ĐẦU........................................................................................................................... 6 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu..........................................................................6 2. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................................9 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài...........................................................................12 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................13 5. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................13 6. Nội dung nghiên cứu và tiến độ thực hiện.........................................................15 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu.......................................18 8. Bố cục của luận văn.............................................................................................18 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI........................20 1.1. Những vấn đề cơ bản về rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại............................................................................................................20 1.1.1.Các khái niệm liên quan.......................................................................................20 1.1.2. Đặc điểm của hoạt động cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại..........23 1.1.3. Dấu hiệu của rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại .............................................................................................................................. 24 1.1.4. Phân loại rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại 28 1.1.5. Tác động của rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại .............................................................................................................................. 30 1.2. mại Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương .............................................................................................................................. 31 1.3. mại Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương .............................................................................................................................. 33 1.3.1. Khái niệm kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp.........................33 1.3.2. Mục tiêu và đặc điểm của kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại..............................................................................................34 2 1.3.3. Sự cần thiết của kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp đối với ngân hàng thương mại.............................................................................................................35 1.3.4. Nội dung cơ bản của kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại....................................................................................................36 1.3.5. Các chỉ tiêu phản ảnh kết quả công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại.............................................................40 1.3.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác kiểm soát rủi ro trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại................................................................................43 KẾT LUẬN CHƯƠNG I...............................................................................................46 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG.....................................................47 2.1. Giới thiệu về Ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đà Nẵng...............................................................................................................47 2.1.1. Giới thiệu sơ lược về Ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng.........................................................................................................47 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và bộ máy quản lý của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng......................................................................................................48 2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2017 – 2019.....................................................................52 2.2. Bối cảnh kinh doanh của Ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đà Nẵng............................................................................................63 2.3. Thực trạng công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2017 – 2019 .............................................................................................................................. 69 2.3.1. Mục tiêu kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2017 – 2019...............69 2.3.2. Các biện pháp kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đà Nẵng...................................................71 2.3.3. Kết quả của công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đà Nẵng.................................95 2.4. Đánh giá chung công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng giai 3 đoạn 2017 – 2019................................................................................................................ 101 2.4.1. Kết quả đạt được của công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2017 – 2019........................................................................................................................ 101 2.4.2. Những hạn chế trong công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2017 – 2019........................................................................................................................ 103 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2017 – 2019.........................................................................................104 KẾT LUẬN CHƯƠNG II............................................................................................108 CHƯƠNG III: KHUYẾN NGHỊ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG....................................109 3.1. Mục tiêu và định hướng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đà Nẵng..........................................................109 3.2. Khuyến nghị hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đà Nẵng 111 3.2.1. Tăng cường phổ biến và truyền đạt chính sách kiểm soát rủi ro tín dụng nói chung và cho vay doanh nghiệp nói riêng trên toàn chi nhánh................................................111 3.2.2. Nâng cao hiệu quả công tác thẩm định tín dụng..................................................111 3.2.3. Tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát trước, trong và sau cho vay................114 3.2.4. Tập trung thực hiện các biện pháp nâng cao đạo đức nghề nghiệp của cán bộ, nâng cao chất lượng nguồn lực..............................................................................................116 3.2.5. Nâng cao chất lượng thẩm định tài sản bảo đảm và chú trọng kiểm tra định kỳ tài sản bảo đảm..................................................................................................................118 3.2.6. Xác định giới hạn tín dụng phù hợp....................................................................120 3.3. Khuyến nghị đối với Trụ sở chính VCB..........................................................121 3.3.1. Hoàn thiện quy trình tín dụng..............................................................................121 4 3.3.2. Cập nhật hệ thống chấm điểm xếp hạng tín dụng nội bộ, nâng cấp hệ thống lưu trữ thông tin tín dụng trên toàn hệ thống............................................................................122 3.3.3. Thường xuyên tổ chức các buổi đào tạo tập trung, trao đổi về chuyên môn, cập nhật các văn bản, quy định liên quan đến công tác tín dụng cho cán bộ và lãnh đạo....123 3.3.4. Giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng phù hợp.........................................................124 3.4. Một số khuyến nghị đối với các tổ chức, cơ quan liên quan...........................125 3.4.1. Nâng cao chất lượng thông tin của Trung tâm thông tin tín dụng (CIC).............125 3.4.2. Tăng cường thanh tra, kiểm soát hoạt động tín dụng của NHNN........................126 KẾT LUẬN CHƯƠNG III..........................................................................................127 KẾT LUẬN...................................................................................................................128 TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................129 PHỤ LỤC...................................................................................................................... 130 5 MỞ ĐẦU 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Trong những năm gần đây, có rất nhiều nghiên cứu khác nhau xoay quanh vấn đề về hoạt động cho vay đối với các nhóm khách hàng khác nhau, trong đó những nghiên cứu về đối tượng khách hàng doanh nghiệp là một chủ đề nhận được nhiều sự quan tâm, các ngân hàng thương mại hiện đang tập trung phát triển mạnh mảng cho vay đối với nhóm khách hàng doanh nghiệp vì đây là mảng kinh doanh mang lại lợi nhuận lớn, đồng thời tạo ra lợi thế cạnh tranh cho ngân hàng, có thể kể đến nhiều nghiên cứu của một số tác giả: Nguyễn Hồng Minh (2018), Vũ Thị Song Thương (2017), Hà Quốc Tuấn (2017), Trần Ngọc Vân (2017),…. Mỗi nghiên cứu được thực hiện tại các chi nhánh ngân hàng cụ thể (Chi nhánh quận Ngũ Hành Sơn - Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam, Ngân hàng thương mại cổ phần quốc tế Việt Nam VIB – Chi nhánh Đaklak,…) các tác giả đã sử dụng cách tiếp cận định tính để nghiên cứu, sử dụng các phương pháp cơ bản trong nghiên cứu là phương pháp tổng hợp, thống kê mô tả, so sánh đối chiếu để phân tích và phát hiện những hạn chế cũng như đề xuất những giải pháp mang tính thực tiễn cao để hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng hoạt động cho vay doanh nghiệp tại các ngân hàng thương mại. Thông qua việc phân tích thực trạng, các tác giả đã đề xuất những giải pháp mang tính thực tiễn để hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp như: Nâng cao hiệu quả công tác thẩm định tín dụng, chú trọng thực hiện kiểm tra sau cho vay chặt chẽ (Hà Quốc Tuấn), nâng cao chất lượng thẩm định tài sản đảm bảo, xác định giới hạn tín dụng phù hợp, chú trọng hơn việc mua bảo hiểm đối với tài sản đảm bảo (Vũ Thị Song 6 Thương) cũng như nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đồng thời khắc phục những mặt còn hạn chế (Nguyễn Hồng Minh, Trần Ngọc Vân). Tuy nhiên, các đề tài trên vẫn tồn tại một số hạn chế chưa được giải quyết, có thể kể đến như tác giả Nguyễn Hồng Minh (2018) đề cập những khái niệm cơ bản về rủi ro tín dụng, kiểm soát rủi ro tín dụng, các phương thức kiểm soát rủi ro tín dụng,... Đồng thời, phân tích thực trạng, nguyên nhân phát sinh, mức độ tổn thất đã xảy ra của một số tình huống rủi ro tín dụng cụ thể phát sinh thực tế tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam - Chi nhánh quận Ngũ Hành Sơn, TP. Đà Nẵng. Tuy nhiên, hạn chế của đề tài là tập trung hoàn toàn vào hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay trung – dài hạn, chưa đưa ra được cái nhìn tổng quát về hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay, hoặc luận văn của Vũ Thị Song Thương (2017), đề tài đã trình bày khá rõ ràng về cơ sở lý thuyết về rủi ro, rủi ro tín dụng và kiểm soát rủi ro tín dụng. Tuy nhiên, phần thực trạng chủ yếu mới chỉ trình bày lại quy trình tín dụng, chính sách tín dụng, hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của ngân hàng, chưa đánh giá các biện pháp cụ thể mà chi nhánh đang sử dụng. Ngoài ra, phần đánh giá, phân tích các chỉ tiêu tín dụng chủ yếu là phân tích xu hướng, chưa nêu được các nguyên nhân biến động các chỉ tiêu qua các năm, tiếp đến tác giả Hà Quốc Tuấn (2017), đề tài đã xây dựng được nội dung và các tiêu chí đánh giá hiệu quả việc kiểm soát rủi ro tín dụng, làm cơ sở đánh giá chất lượng kiểm soát rủi ro tín dụng, phân tích khá chặt chẽ tình hình kiểm soát rủi ro tín dụng tại ngân hàng, tuy nhiên lại chưa đi sâu phân tích về các chỉ tiêu phản ánh chất lượng công tác kiểm soát rủi ro tín dụng để từ đó đưa ra được các giải pháp có tính thực tiễn để áp dụng trong thực tế. Hay luận văn của Trần Ngọc Vân (2017), về cơ bản, đề tài đã nêu được những khái niệm cơ bản về rủi ro tín dụng, kiểm soát rủi ro tín dụng, các biện pháp kiểm soát rủi ro tín dụng tại ngân hàng. Ở phần thực trạng, luận văn đã trình bày chi tiết về các biện pháp kiểm soát rủi ro tín dụng thực hiện tại ngân hàng và tính toán các chỉ 7 tiêu liên quan. Tuy nhiên, về tình hình thực hiện từng biện pháp kiểm soát rủi ro tín dụng tại chi nhánh còn chưa rõ ràng, cụ thể. - Khoảng trống nghiên cứu: Từ tổng quan tình hình nghiên cứu cho thấy đã có không ít đề tài nghiên cứu về hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp, các công trình nghiên cứu trước đây đã hệ thống hoá được cơ sở lý luận, phân tích và đánh giá thực trạng, qua đó đề xuất được các khuyến nghị, kiến nghị thích hợp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp. Tuy nhiên, tác giả nhận thấy một số khoảng trống từ các công trình nghiên cứu trước đây cần làm rõ thêm, cụ thể: Một số công trình nghiên cứu chỉ thực hiện nghiên cứu hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng đối với một phân khúc trong hoạt động cho vay doanh nghiệp (ngắn hạn/trung-dài hạn) hoặc nghiên cứu chỉ nêu ra cơ sở lý thuyết về hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay đối với nhóm khách hàng doanh nghiệp mà lại chưa có sự đánh giá, phân tích làm rõ nguyên nhân đối với một số hạn chế còn tồn tại; hay luận văn có đề cập đến tình hình thực hiện của một số biện pháp đề xuất nhằm hoàn thiện hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp áp dụng tại chi nhánh nhưng mang tính khái quát, một số chỉ tiêu phản ảnh kết quả hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp mới chỉ mang tính giới thiệu, chưa có sự giải thích về bản chất, mục đích và tình hình áp dụng cụ thể tại từng chi nhánh. Tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng, hiện đã có đề tài nghiên cứu về hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp, tuy nhiên lại được nghiên cứu trong giai đoạn 2013 – 2017, trong giai đoạn 2017 – 2019, đã có rất nhiều sự thay đổi về chính sách cũng như quyết định đối với hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng, do đó tính kịp thời của đề tài nghiên cứu trước đó là chưa đáp ứng. 8 Trên cơ sở tham khảo các tài liệu, công trình nghiên cứu, luận văn sẽ kế thừa và phát triển các nội dung cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng, kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại. Dựa trên những khoảng trống về không gian, thời gian nghiên cứu, địa bàn, đối tượng nghiên cứu kết hợp với quy trình nội bộ của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đà Nẵng, luận văn sẽ đi sâu phân tích đặc thù hoạt động cho vay doanh nghiệp, đặc điểm rủi ro tín dụng và nội dung kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đà Nẵng. Từ cơ sở lý luận trên kết hợp với thực trạng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đà Nẵng, luận văn sẽ phân tích thực trạng tình hình công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp này tại chi nhánh, đưa ra những kết quả đạt được, hạn chế phát sinh và nguyên nhân của những hạn chế đó. Từ đó, tác giả đưa ra những đánh giá chủ quan và đề xuất một số kiến nghị thích hợp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại chi nhánh trong thời gian đến. 2. Tính cấp thiết của đề tài  Bối cảnh nghiên cứu Hoạt động cấp tín dụng là nghiệp vụ chính yếu và chủ đạo của các ngân hàng thương mại Việt Nam vì nghiệp vụ này mạng lại lợi nhuận chủ yếu cho họ. Trong giai đoạn 2017 – 2019, hoạt động tín dụng tại Việt Nam phát triển mạnh mẽ nhằm cung ứng vốn cho nền kinh tế, theo thống kê tính đến cuối 2019 tín dụng ngân hàng tiếp tục là kênh cung ứng vốn chủ yếu, chiếm khoảng 86% tổng cung ứng cho nền kinh tế. Đi kèm với sự phát triền tín dụng thì rủi ro tín dụng gia tăng là điều tất yếu và chính vì thế các ngân hàng thương mại luôn quan tâm đến vấn đề kiểm soát rủi ro tín dụng, đặc biệt là rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay doanh nghiệp. 9 Ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam (Vietcombank VCB) với vị thế là một trong bốn ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước, có vai trò cốt lõi trong hệ thống ngân hàng nói riêng và nền kinh tế nói chung. Theo chiều hướng chung của nền kinh tế thì hoạt động tín dụng cũng là nghiệp vụ chủ yếu tại ngân hàng này. Trong giai đoạn 2017 – 2019, dư nợ tín dụng liên tục tăng dần từ 68,53% đến 75,30% so với giá trị tổng tài sản, trong đó dư nợ cho vay tăng dần từ 61,3% đến 69,7%. Rủi ro tín dụng có thể xảy ra với tất cả các khách hàng, thuộc bất kỳ phân khúc khách hàng nào trong hệ thống ngân hàng, cá nhân hoặc doanh nghiệp, tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng với dư nợ doanh nghiệp chiếm đến 67,67% trong tổng số dư nợ cho vay nền kinh tế năm 2019, có thể thấy đây là mảng kinh doanh mang tính chất quyết định lợi nhuận của toàn hệ thống. Việc kiểm soát rủi ro tốt giúp Ban lãnh đạo lựa chọn triển khai các biện pháp quản lý các hoạt động tín dụng nhằm hạn chế và loại trừ rủi ro trong quá trình cấp tín dụng, đặc biệt trong hoạt động cho vay doanh nghiệp để tối đa hóa lợi nhuận cho Ngân hàng. Thời gian qua, ở Việt Nam hệ thống tổ chức tín dụng (TCTD), đặc biệt là hệ thống các ngân hàng thương mại đã phần nào giữ được ổn định một bước căn bản, năng lực tài chính quản trị của các ngân hàng thương mại, nhất là quản trị rủi ro đã có chuyển biến mạnh mẽ và tích cực, từng bước đáp ứng được yêu cầu của hội nhập quốc tế. Khuôn khổ pháp lý về chuẩn mực an toàn lành mạnh, an toàn của các TCTD được cải thiện, tiến gần hơn tới thông lệ, chuẩn mực ngân hàng quốc tế, tạo nền tảng cho các TCTD hoạt động an toàn hơn và thúc đẩy cơ cấu lại theo các mục tiêu, định hướng đã đề ra. Các ngân hàng thương mại Việt Nam từng bước triển khai, áp dụng chuẩn an toàn vốn Basel II theo đúng lộ trình. Tuy nhiên, quản trị rủi ro trên thị trường tài chính vẫn là vấn đề cần đặc biệt chú trọng của các ngân hàng 10 thương mại Việt Nam, bởi hệ thống ngân hàng đang gánh số nợ xấu cao so với chuẩn quốc tế… Hoạt động tín dụng (chủ yếu là hoạt động cho vay) là hoạt động kinh doanh chính, cơ bản mang lại phần lớn lợi nhuận cho ngân hàng. Thực tế thời gian qua cho thấy, thu nhập của ngân hàng chủ yếu từ hoạt động tín dụng (chiếm 70 - 80% doanh thu trở lên), trong đó tín dụng doanh nghiệp là chủ yếu. Tuy nhiên, hoạt động này luôn tiềm ẩn rủi ro, bởi hệ thống thông tin thiếu minh bạch và không đầy đủ, dự báo nhận biết và đo lường rủi ro tín dụng chưa chính xác, hoạt động xử lý rủi ro tín dụng chưa hiệu quả, trình độ quản trị rủi ro còn nhiều hạn chế, tính chuyên nghiệp của cán bộ ngân hàng chưa cao… Trong bối cảnh, nền kinh tế đối mặt với nhiều khó khăn; thách thức, rủi ro trong kinh doanh có xu hướng tăng cao và phức tạp ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Vì mục tiêu lợi nhuận, các doanh nghiệp có thể sử dụng nguồn vốn vay một cách kém hiệu quả, sai mục đích, thiếu quản lý nguồn vốn vay... dẫn đến thiệt hại không chỉ cho doanh nghiệp mà còn phương hại đến kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại. Rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp không chỉ là nguy cơ cá biệt của mỗi ngân hàng thương mại mà còn là mối quan tâm của hệ thống ngân hàng trong phạm vi mỗi quốc gia và toàn cầu, ảnh hưởng tới sự phát triển của nền kinh tế. Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đà Nẵng được thành lập từ năm 1975, là chi nhánh thứ 04 của hệ thống và là một trong những tổ chức tín dụng được thành lập sớm nhất trên địa bàn TP. Đà Nẵng. Với bề dày hoạt động hơn 40 năm, chi nhánh đã tạo dựng được uy tín và thương hiệu, trở thành một điểm đến quen thuộc của khách hàng trên địa bàn khi có nhu cầu sử dụng các dịch vụ tài chính ngân hàng. Để thực hiện mục tiêu tăng trưởng tín dụng trong điều kiện cạnh tranh gay gắt về thị phần của các tổ chức tín dụng khác trên địa bàn, chi nhánh cũng cần tiếp tục mở rộng hoạt động cho vay đối tượng doanh nghiệp qua đó đáp 11 ứng nhu cầu ngày một lớn của khách hàng, đồng thời cũng đem lại nguồn thu nhập đáng kể cho ngân hàng. Quy mô dư nợ cho vay doanh nghiệp của chi nhánh có xu hướng ngày càng được mở rộng với tốc độ tăng trưởng bình quân 32,71%/năm. Đến 31/12/2019, dư nợ cho vay doanh nghiệp đạt 7.543 tỷ đồng, tăng 1.276 triệu đồng so với đầu năm, tương ứng mức tăng 20,36% và gấp 1,71 lần dư nợ doanh nghiệp năm 2017. Trong giai đoạn 2017 – 2019, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đà Nẵng đã chú trọng thực hiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng, đặc biệt là rủi ro trong công tác cho vay doanh nghiệp. Mặc dù tỉ lệ nợ xấu bình quân toàn hệ thống luôn nhỏ hơn 3% (năm 2019 là 1,9%) nhưng thực tế vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro do tỉ lệ nợ khó thu hồi, nợ có dấu hiệu khó đòi vẫn còn tồn tại. Trên quan điểm điều hành của Ban lãnh đạo ngân hàng TMCP ngoại thương Việt Nam nói chung và Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng nói riêng, nhận thức được tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng tín dụng, công tác kiểm soát rủi ro tín dụng tại hệ thống Ngân hàng phải được quan tâm và sâu sát, đây là một trong những tiêu chí quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành chỉ tiêu hoạt động kinh doanh của toàn hệ thống, đặc biệt là mảng tín dụng doanh nghiệp. Chính vì vậy, vấn đề kiểm soát rủi ro tín dụng nói chung và kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp nói riêng luôn là vấn đề cần thiết mà Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng phải quan tâm. Từ đó đưa ra những giải pháp thiết thực để kiểm soát rủi ro, hạn chế tỷ lệ nợ xấu nhằm mang lại lợi nhuận cao nhất cho Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng. Do đó, tác giả lựa chọn đề tài luận văn “Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đà Nẵng” để thực hiện. 12 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 3.1. Mục tiêu tổng quát Phân tích, đánh giá thực trạng kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp giai đoạn 2017 – 2019 tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đà Nẵng và đưa ra giải pháp, đề xuất kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại trong thời gian tới. 3.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp và kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại một ngân hàng thương mại. - Phân tích thực trạng kiểm soát rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2017 – 2019. - Phân tích các nguyên nhân, hạn chế và đưa ra giải pháp, đề xuất kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đà Nẵng trong thời gian tới. 3.3. Câu hỏi nghiên cứu Luận văn tập trung giải quyết các câu hỏi sau: - Hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng trong giai đoạn 2017 – 2019 có những thành công và hạn chế nào? Tại sao? - Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng cần phải làm gì để hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp trong thời gian tới? 13 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đà Nẵng. - Phạm vi nghiên cứu:  Về nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung phân tích công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng doanh nghiệp, một trong bốn bước của hoạt động quản trị rủi ro tín dụng.  Về không gian và thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đà Nẵng. Các số liệu được sử dụng để đánh giá và phân tích được thu thập trong giai đoạn 2017 – 2019. 5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn xem xét kiểm soát rủi ro tín dụng là một trong bốn nội dung cơ bản của hoạt động quản trị rủi ro tín dụng, đồng thời dựa trên cơ sở kế thừa những nghiên cứu trước đây kết hợp với so sánh giữa lý thuyết và thực tiễn về hoạt động cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại để nhận diện và giải quyết vấn đề gặp phải Trong quá trình nghiên cứu, luận văn vận dụng một số phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp nghiên cứu chủ yếu của đề tài là phương pháp định tính, trên cơ sở kết hợp giữa các phương pháp thống kê mô tả, tổng hợp, đối chiếu, phân tích và so sánh. - Phương pháp thống kê mô tả bao gồm phương pháp mô tả, so sánh và đối chiếu: Tác giả sẽ phân tích và xử lý các thông tin thu thập để phục vụ cho mục tiêu nghiên cứu, vận dụng trong phân tích các dữ liệu thứ cấp định tính, giải pháp đề xuất nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp. Tác giả thực hiện so sánh về mặt không gian tại Ngân hàng TMCP Ngoại 14 thương Việt Nam – Chi nhánh Đà Nẵng và các đối thủ trên địa bàn, so sánh về mặt thời gian giữa các năm nghiên cứu để hỗ trợ đánh giá hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng. - Phương pháp tổng hợp: Trên cơ sở số liệu đã được thu thập và các chỉ tiêu đã được tính toán, tác giả tiến hành phân tích nhằm đưa ra những nhận xét tổng quát, nhận định về thực trạng, kết quả, nguyên nhân, hạn chế trong công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng, từ đó đưa ra các giải pháp, đề xuất kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng. Từ đó có cơ sở để đưa ra những kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại các ngân hàng thương mại nói chung và tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng nói riêng. Dữ liệu nghiên cứu của luận văn được thu thập thông qua một số nguồn sau: - Dữ liệu sơ cấp: Tác giả thực hiện chọn mẫu có chọn lọc thông qua hoạt động phỏng vấn đối với một số nhân viên ngân hàng hiện đang trực tiếp công tác tại bộ phận tín dụng cho vay doanh nghiệp của chi nhánh nhằm khảo sát tình hình thực tế trong hoạt động cho vay doanh nghiệp cũng như kiểm soát rủi ro đối với hoạt động này. Tác giả thực hiện phỏng vấn dựa trên một số câu hỏi mở như sau: + Trong quá trình thực hiện vay vốn tại ngân hàng, khách hàng có đáp ứng được các tiêu chuẩn về cung cấp thông tin cho phía ngân hàng không? + Hệ thống kiểm soát rủi ro tín dụng, đặc biệt đối với hoạt động cho vay doanh nghiệp còn tồn tại những hạn chế gì và cần làm gì để khắc phục được tình trạng này? 15 + Quá trình kiểm soát rủi ro trước, trong và sau cho vay có được thực hiện thường xuyên và đồng bộ với nhau chưa? Và anh/chị gặp khó khăn gì đối với các hoạt động này? - Dữ liệu thứ cấp: Tác giả sử dụng số liệu thứ cấp được tổng hợp từ các báo cáo (báo cáo hoạt động kinh doanh qua các năm 2017 – 2019 đối với hoạt động cho vay, báo cáo tăng trưởng theo nhóm khách hàng và ngành hàng qua các năm 2017 – 2019, báo cáo về tình hình kiểm soát nợ xấu giai đoạn 2017 - 2019...), kết hợp các tài liệu thống kê kinh doanh của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng thành các chỉ tiêu có thể so sánh nhằm đánh giá công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp. Đồng thời, tác giả cũng sử dụng nguồn dữ liệu thông qua các văn bản về định hướng kinh doanh của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam áp dụng cho chi nhánh Đà Nẵng, quy trình tín dụng cho vay doanh nghiệp và các văn bản liên quan. 6. Nội dung nghiên cứu và tiến độ thực hiện - Xem xét tổng quan các nghiên cứu liên quan đến vấn đề cần nghiên cứu nhằm tìm ra khoảng trống về không gian, thời gian nghiên cứu, địa bàn, đối tượng nghiên cứu. - Nội dung nghiên cứu của đề tài tập trung vào việc hệ thống hóa cơ sở lý luận về kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp, cụ thể: Luận văn trình bày những vấn đề cơ bản về rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại (thông qua một số khái niệm liên quan, trình bày đặc điểm của hoạt động cho vay doanh nghiệp và rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại, đồng thời phân loại và chỉ ra tác động của rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại), trình bày nội dung cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại và nội dung của hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp 16 của ngân hàng thương mại. Qua đó, có cái nhìn khái quát và định hình rõ nét về các nội dụng cần phân tích của đề tài. - Làm rõ bối cảnh kinh doanh của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đà Nẵng thông qua bối cảnh bên ngoài (tình hình kinh tế - xã hội, tình hình hoạt động của doanh nghiệp trên địa bàn TP. Đà Nẵng, xem xét các đối thủ cạnh tranh,...) cũng như xem xét bối cảnh bên trong (chiến lược cho vay của ngân hàng, những quy định, quy trình nội bộ và cơ sở pháp lý đứng ở góc độ ngân hàng,...). - Thực hiện phân tích, đánh giá thực trạng công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng doanh nghiệp giai đoạn 2017 – 2019 tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng (thông qua hoạt động thống kê, phân tích các báo cáo số liệu,...), đồng thời đưa ra những nhận định về kết quả đạt được, hạn chế của công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng, qua đó đưa ra một số giải pháp, đề xuất kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng. - Để đảm bảo luận văn được hoàn thành theo đúng kế hoạch, các công việc cụ thể sẽ được thực hiện theo lộ trình sau: STT 1 Các nội dung, công việc Kết quả/Sản phẩm Thời gian (bắt đầu - thực hiện - Tìm hiểu khái quát các Xác định được đề tài kết thúc) Tháng 11/2019 – vấn đề lý luận và tình nghiên cứu 12/2019 17 hình thực tiễn - Nghiên cứu tổng quan các công trình, tài liệu nghiên cứu liên quan - Hệ thống hóa cơ sở lý 2 thuyết về quản trị rủi ro, kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay Hoàn thành đề cương nghiên cứu Tháng 01/2020 04/2020 doanh nghiệp. - Hoàn thiện đề cương nghiên cứu - Nghiên cứu, phân tích làm rõ thực trạng hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà 3 Nẵng giai đoạn 2017 – 2019. Hoàn thành chương 2 - Thực hiện đánh giá công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng. 18 Tháng 05/2020 Nghiên cứu, trình bày một số đề xuất, kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng 4 trong cho vay doanh Hoàn thành chương 3 và nghiệp tại Ngân hàng luận văn hoàn chỉnh Tháng 06/2020 TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Đà Nẵng 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu Đề tài nghiên cứu mang tính ứng dụng nhằm đưa ra các giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đà Nẵng, qua đó góp phần hạn chế, giảm thiểu tổn thất xảy ra. 8. Bố cục của luận văn Luận văn ngoài phần mở đầu, kết thúc, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn bao gồm 03 chương chính như sau: Chương I: Cơ sở lý luận về kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại. Chương II: Thực trạng công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đà Nẵng. Chương III: Các giải pháp, kiến nghị đối với công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đà Nẵng. 19