Tài liệu Kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan ở việt nam hiện nay tt

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN VIẾT LONG KIỂM SOÁT HÀNG HÓA NHẬP KHẨU QUA BIÊN GIỚI THEO PHÁP LUẬT HẢI QUAN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY Ngành: Luật kinh tế Mã số: 9380107 LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2019 Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THƢƠNG HUYỀN Phản biện 1: PGS.TS. Tăng Văn Nghĩa Phản biện 2: PGS.TS. Dương Đăng Huệ Phản biện 3: PGS.TS. Lê Thị Thu Thủy Luận án được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Học viện họp tại Học viện Khoa học xã hội, 477 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội Thời gian: vào hồi giờ ngày tháng năm 2019 Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện Quốc gia Thư viện Học viện Khoa học xã hội MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trong xu thế toàn cầu hóa, giao thương giữa các quốc gia trên thế giới đã được thiết lập một cách mạnh mẽ thông qua việc gia nhập, ký kết các điều ước quốc tế về thương mại. Ở Việt Nam, hoạt động hợp tác thương mại đã mang lại nhiều lớn ích to lớn cho sự phát triển kinh tế quốc gia, đặc biệt sau khi gia nhập WTO quan hệ thương mại ghi nhận những “dấu mốc” ấn tượng, kinh tế có nhiều sự thay đổi vượt bậc, góp phần thúc đẩy công cuộc xây dựng, phát triển đất nước. Hàng hóa xuất nhập khẩu qua biên giới đã có những quy định cụ thể, đặc biệt, kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan đã mang lại những mặt tích cực đối với nền kinh tế, đáp ứng yêu cầu về hội nhập, hỗ trợ hiệu quả trong thực thi chính sách của Đảng và nhà nước về hải quan, đảm bảo tính thiết thực đối với việc kiểm tra, giám sát, thanh tra, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật xuất nhập khẩu; Hạn chế các hành vi gian lận thương mại, đầu tư, bảo vệ an ninh kinh tế quốc gia, thực thi hiệu quả các cam kết đối với thương mại, hải quan trong các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia. Quá trình cải cách hải quan cũng đã xây dựng lực lượng hải quan đạt trình độ cao, chuyên nghiệp, chuyên sâu, đầu tư trang thiết bị kỹ thuật hiện đại. Tuy nhiên, kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan cũng tồn tại bất cập về góc độ pháp luật và tổ chức thực hiện. Vì vậy cần được hoàn thiện, nâng cao hiệu quả là yêu cầu cấp thiết. Trước thực trạng đó, yêu cầu đặt ra ở Việt Nam hiện nay là nghiên cứu những vấn đề lý luận có khoa học, phân tích, đánh giá khách quan thực trạng pháp luật và tổ chức thực hiện để đề xuất quan điểm, giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan có tính hệ thống, chuẩn mực và tương thích với hệ thống pháp luật quốc tế đáp ứng yêu cầu đặt ra trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay có ý nghĩa quan trọng. Từ những luận giải trên, tác giả chọn đề tài “Kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan ở Việt Nam hiện nay” để làm luận án tiến sĩ. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 2.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận án là trên cơ sở nghiên cứu lý luận về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới, đưa ra các luận cứ khoa học pháp lý và thực tiễn nhằm đánh giá khách quan thực trạng kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới để đề xuất quan điểm, giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát hàng hóa nhập khẩu theo pháp luật hải quan ở Việt Nam hiện nay. 1 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Thứ nhất, làm rõ những vấn đề lý luận về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới; Thứ hai, phân tích, đánh giá thực trạng kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan Việt Nam hiện nay; Thứ ba, đưa ra các quan điểm và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan Việt Nam hiện nay và thời gian tới có tính khả thi và hiệu quả. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án 3.1.Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là những vấn đề lý luận, thực trạng kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới, các quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan Việt Nam. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Luận án nghiên cứu các nội dung về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan ở góc độ lý luận và thực tiễn. Luận án tập trung nghiên cứu nội dung liên quan đến kiểm soát tên hàng, mã số hàng hóa, số lượng, chất lượng, xuất xứ, trị giá hải quan và thực thi quyền sở hữu trí tuệ đối với hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan. Các vấn đề về nghiệp vụ chuyên sâu luận án chỉ đề cập mức độ nhất định trong quá trình triển khai nội dung chủ yếu mà luận án nghiên cứu đặt ra. - Luận án tập trung nghiên cứu kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan ở Việt Nam từ năm 2005 đến nay. 4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở lý luận Luận án được nghiên cứu dựa trên quan điểm, thế giới quan của Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Chủ tịch Hồ Chí Minh về định hướng và giải pháp hoàn thiện các quy định pháp luật về kinh tế thị trường và vai trò của nhà nước trong nền kinh tế thị trường, về hội nhập kinh tế. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Ngoài phương pháp truyền thống là duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, luận án đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu phổ biến của khoa học xã hội và khoa học pháp lý: phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, phương pháp thống kê, phương pháp luật học so sánh, phương pháp thu thập thông tin và xử lý thông tin. Luận án được thực hiện theo cách tiếp cận chuyên 2 ngành pháp lý và hải quan, tiếp cận liên ngành, đa ngành trong nghiên cứu khoa học. 5. Đóng góp mới về khoa học của luận án Một là, luận án hệ thống và làm rõ thêm cơ sở khoa học của kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan qua các vấn đề cụ thể như làm rõ nội hàm của kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật. Các vấn đề cơ bản về tính tất yếu của kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới nhằm đưa ra các yêu cầu kiểm soát hiệu quả đối với hàng hóa nhập khẩu; phân tích, làm rõ những vấn đề lý luận về phạm vi, chủ thể, đối tượng nhằm đánh giá vai trò của kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. Hai là, luận án đã làm rõ pháp luật về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan, đánh giá và phân tích thực trạng kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo quy định của pháp luật hải quan Việt Nam hiện nay một cách khá đầy đủ và hệ thống. Qua đó, còn những tồn tại nhất định về góc độ pháp luật và tổ chức thực hiện kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan Việt Nam hiện nay. Ba là, luận án đã đưa ra quan điểm nhất quán, có hệ thống; đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Việt Nam hiện nay trên cơ sở đảm bảo nguyên tắc quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu phù hợp với chính sách quản lý ngoại thương. Những đề xuất các nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới mà luận án đưa ra chưa được công bố trong các công trình nghiên cứu khoa học khác. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Luận án đưa ra khái niệm, các vấn đề pháp lý khoa học, có thể gợi mở những nội dung quan trọng đối với cơ quan có thẩm quyền khi kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan. Luận án gợi mở những vấn đề lý luận và thực tiễn đặt ra trong bối cảnh nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy tự do thương mại ở Việt Nam hiện nay đối với hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. Luận án cũng là tài liệu hữu ích, tư liệu bồi dưỡng trong các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ về hải quan, thương mại liên quan đến mua bán hàng hóa hoặc chính sách quản lý đối với lĩnh vực có liên quan. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận án được cấu trúc thành 4 chương cụ thể như sau: 3 Chƣơng 1: Tổng quan về tình hình nghiên cứu và các vấn đề liên quan đến đề tài luận án Chƣơng 2: Cơ sở lý luận về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan Chƣơng 3: Thực trạng kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan Việt Nam hiện nay Chƣơng 4: Giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan Việt Nam Chƣơng 1 TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Tình hình nghiên cứu lý luận về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới 1.1.2. Tình hình nghiên cứu cơ sở khoa học của điều chỉnh pháp luật đối với hoạt động kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới và thực trạng pháp luật về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới 1.1.3. Tình hình nghiên cứu về các giải pháp kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới và hoàn thiện pháp luật, cơ chế, chính sách về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới 1.2. Đánh giá tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án 1.2.1.Về lý luận Các tác giả có cái nhìn tổng quát về hải quan và các vấn đề pháp lý liên quan đến nghiệp vụ, chức năng, vai trò, hoạt động giám sát, kiểm tra, kiểm soát của cơ quan hải quan, kiểm tra sau thông quan, hải quan điện tử trong nước và quốc tế... Trên cơ sở tiếp cận các vấn đề lý luận, đánh giá, phân tích các nội dung trong các công trình trên, các tác giả đã có cách tiếp cận đa chiều, theo từng lĩnh vực, theo phương thức cụ thể. 1.2.2. Về thực tiễn Nhiều đề tài, công trình khoa học đã được triển khai, thực tiễn thực hiện theo pháp luật hải quan, đặc biệt là áp dụng hải quan điện tử, quản lí hải quan, quản trị rủi ro, các công trình đã đánh giá những hoạt động cụ thể, đưa ra các 4 vấn đề vướng mắc, hạn chế trong quy định pháp luật và thực trạng thi hành pháp luật hải quan như tính thống nhất, tương thích của văn bản pháp luật hải quan với hệ thống pháp luật khác, hiện trạng cơ chế, chính sách và thủ tục hải quan; thực trạng thực thi pháp luật từ cơ quan hải quan, cơ quan quản lý. Những công trình này có giá trị hữu ích, có mối quan hệ tương hỗ và giúp nghiên cứu sinh có cách tiếp cận những hiểu biết về luận án đang thực hiện. Tuy nhiên, đa số các đề tài được nghiên cứu tập trung vào các nội dung liên quan đến thống kê, phân tích tình hình xuất nhập khẩu hàng hóa ở Việt Nam, nghiên cứu và thống kê các vụ buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, xử lý đối với vi phạm sở hữu trí tuệ, kiểm tra hàng hóa sau thông quan, kiểm tra hải quan mà chưa có khái quát các vấn đề thực tiễn có hệ thống về nội dung kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan cụ thể trong tình hình hiện nay. Vì vậy, tiếp tục kế thừa các nghiên cứu về thực trạng pháp luật và thực tiễn kiểm soát hàng hóa xuất nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan là công việc cần tiếp tục nghiên cứu trong luận án “Kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan ở Việt Nam hiện nay”. 1.2.3.Về giải pháp Các công trình nghiên cứu khoa học cho đến nay mà tác giả được tiếp cận chủ yếu đề xuất giải pháp ở góc độ quản lý nhà nước quá trình thực hiện pháp luật hải quan về kiểm soát hàng hóa xuất nhập khẩu, các giải pháp được đưa ra ở góc độ thể chế, cơ chế là chủ yếu. Những giải pháp đưa ra cơ bản phù hợp với yêu cầu thiết yếu trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ở Việt Nam hiện nay, các giải pháp đã được đưa ra theo hướng nghiên cứu đa chiều, có những tác động hiệu quả trong quá trình cải cách hải quan về góc độ pháp luật cũng như cơ chế thực hiện, giải pháp nâng cao tính thực thi trong xu thế hội nhập thương mại; các đề tài mặc dù đã dự tính đến điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Qua nghiên cứu các công trình trên giúp cho nghiên cứu sinh rút ra được nhiều bài học và kinh nghiệm quý báu để thực hiện luận án một cách hiệu quả, đưa ra quan điểm, giải pháp có tính thực tiễn phù hợp với điều kiện thương mại quốc tế ở nước ta hiện nay. 1.3. Những nội dung luận án cần tiếp tục nghiên cứu 1.3.1. Về phương diện lý luận Kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới là một nội dung nghiên cứu mới nên cần được làm rõ các vấn đề lý luận bằng những luận cứ khoa học chặt chẽ. Đó là việc nghiên cứu và tiếp cận khái niệm kiểm soát hàng hóa nhập khẩu 5 qua biên giới để đưa ra các quan điểm, giải pháp phù hợp đáp ứng về hội nhập thương mại quốc gia và liên kết quốc tế. Luận án đồng thời sẽ phân tích các nội dung về tính tất yếu, phạm vi, chủ thể, đối tượng, vai trò kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới một cách có hệ thống, có căn cứ. Mặt khác, xây dựng yêu cầu kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới để hoàn thiện thiện ở góc độ pháp luật và thực tiễn. Phân tích các nội dung kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật; Các yếu tố tác động đối với kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. 1.3.2.Về phương diện thực tiễn Trên cơ sở tiếp tục kế thừa các khảo cứu của các tác giả, luận án sẽ cụ thể hóa các nghiên cứu về thực trạng kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan ở Việt Nam ở góc độ thực trạng pháp luật kiểm soát hàng hóa nhập khẩu như: kiểm soát tên hàng, mã hàng, số lượng, chất lượng, xuất xứ, trị giá hải quan, thực thi quyền sở hữu trí tuệ một cách có hệ thống, đồng bộ. Đồng thời luận án phân tích các phương thức kiểm soát đối với hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. Luận án làm rõ nguyên nhân hạn chế, tồn tại khi thực hiện kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan Việt Nam hiện nay. Qua đó, phân tích một số vấn đề đặt ra đối với kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới ở Việt Nam. 1.3.3. Các quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan ở Việt Nam Luận án xác định quan điểm hoàn thiện kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan ở Việt Nam hiện gắn với các chính sách, chủ trương của Đảng và nhà nước trong quá trình phát triển thương mại nói chung và thương mại quốc tế nói riêng. Trên cơ sở các quan điểm hoàn thiện, luận án đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan phù hợp với yêu cầu quản lý, kiểm soát thương mại xuất nhập khẩu hiện nay, hài hòa và tương thích với các chuẩn mực quốc tế về hải quan. 1.4. Cơ sở lý thuyết nghiên cứu Trong luận án tác giả đã sử dụng một số cơ sở lý thuyết nghiên cứu: lý thuyết về vai trò của nhà nước; Lý thuyết quản lý nhà nước về kinh tế; Lý thuyết về kiểm tra, kiểm soát; Lý thuyết về rủi ro trong hoạt động thương mại và quản lý rủi ro trong hoạt động thương mại quốc tế; Lý thuyết về bảo hộ 6 thương mại nội địa như bảo hộ, chống bảo hộ khi hội nhập quốc tế; Lý thuyết thị trường về chính sách ngành hàng, chính sách cạnh tranh, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Lý thuyết về thương mại quốc tế; Lý thuyết về sở hữu trí tuệ. Kết luận chƣơng 1 Luận án khẳng định tính cấp thiết của việc nghiên cứu cơ sở lý luận đối với kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. Tính cấp thiết của luận án đã được phân tích thông qua các yếu tố tác động ảnh hưởng đến nhận thức, thực trạng pháp luật và thực tiễn thực hiện trong quá trình kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. Luận án đã phân tích tình hình nghiên cứu theo các nhóm vấn đề, cụ thể: Tình hình nghiên cứu lý luận về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới; Tình hình nghiên cứu cơ sở khoa học của điều chỉnh pháp luật đối với hoạt động kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới; Tình hình nghiên cứu thực trạng kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới và thực trạng pháp luật về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới và tình hình nghiên cứu các giải pháp kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới và hoàn thiện pháp luật, cơ chế, chính sách về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. Các công đảm bảo được các yêu cầu cơ bản về yêu cầu quản lý, kiểm soát đối với hàng hóa xuất nhập khẩu về góc độ tiếp cận theo đối tượng nghiên cứu của đề tài. Tuy nhiên, các công trình tổng hợp nghiên cứu chưa chuyên sâu về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới về góc độ luật học, chủ yếu các tác giả nghiên cứu theo hệ thống khoa học kinh tế, khoa học quản lý. Vì thế, luận án tiếp tục nghiên cứu về phương diện lý luận, phương diện thực trạng pháp luật và thực trạng thực hiện pháp luật, đưa ra quan điểm, một số giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. Luận án đã đưa ra cơ sở lý thuyết nghiên cứu phù hợp với yêu cầu kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. Theo đó, một số lý thuyết được sử dụng trong luận án liên quan đến quản lý nhà nước về thương mại. Chƣơng 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT HÀNG HÓA NHẬP KHẨU QUA BIÊN GIỚI THEO PHÁP LUẬT HẢI QUAN 2.1. Những vấn đề lý luận cơ bản về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới 2.1.1. Khái niệm kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới 2.1.1.1. Khái niệm hàng hóa nhập khẩu qua biên giới 7 Hàng hóa nhập khẩu qua biên giới là hoạt động thương mại, theo đó hàng hóa được dịch chuyển vào lãnh thổ hải quan của một nước khác, được cơ quan hải quan và các cơ quan chức năng tiến hành kiểm soát theo đúng quy định theo một trình tự, thủ tục thống nhất. 2.1.1.2. Khái niệm kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới là những hoạt động bao gồm các hoạt động nghiệp vụ như kiểm tra, giám sát, thanh tra và các hoạt động khác nhằm xem xét, theo dõi, đánh giá việc đưa hàng hóa qua biên giới. Qua đó, nhằm hạn chế các hành vi gian lận thương mại. 2.1.2. Phạm vi, chủ thể, đối tượng kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới 2.1.2.1. Phạm vi kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới 2.1.2.2 Chủ thể, đối tượng kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới - Chủ thể kiểm soát - Về chủ thể bị kiểm soát - Đối tượng kiểm soát 2.1.3. Yêu cầu kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Một là, kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới phải mang tính toàn diện Hai là, kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới bảo đảm tính thống nhất, thiết thực Ba là, kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới bảo đảm tính minh bạch Bốn là, kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới bảo đảm hài hòa chính sách kinh tế nội địa và chính sách xuất khẩu, nhập khẩu. 2.1.4. Vai trò của kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Thứ nhất, kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới thể hiện vai trò chỉ đạo về chính sách thương mại, tăng cường quan hệ thương mại có yếu tố nước ngoài nhập khẩu trong xu thế toàn cầu hóa. Thứ hai, kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới tạo sự minh bạch đối với hoạt động quản lý nhà nước đối với xuất nhập khẩu, thiết lập sự công bằng đối với doanh nghiệp, thúc đẩy sự tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp trong quá trình thực hiện kinh doanh nhập khẩu hàng hóa. Thứ ba, kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới là cơ sở để cơ quan thực hiện chức năng kiểm soát tăng cường hiệu quả công tác phối hợp, nâng cao chất lượng đội ngũ. 8 Thứ tư, kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới là cơ sở để đánh giá chất lượng hàng hóa, các quyền về sở hữu trí tuệ, chính sách mặt hàng đối với hàng hóa nhập khẩu nhằm đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng. 2.1.5. Các yếu tố tác động đến kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới 2.1.5.1. Yếu tố pháp luật 2.1.5.2. Bộ máy quản lý và nguồn nhân lực kiểm soát 2.1.5.3. Cơ chế phối hợp trong hoạt động kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới 2.1.5.4.Ý thức tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp 2.1.5.5. Khoa học công nghệ và ứng dụng công nghệ thông tin 2.1.5.6. Xu thế tự do hóa thương mại và hợp tác quốc tế về hải quan 2.2. Kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan 2.2.1. Sự cần thiết khách quan của kiểm soát hàng hóa nhập khẩu theo pháp luật hải quan - Một là, pháp luật hải quan xác định chủ thể, đối tượng, phạm vi kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. - Hai là, pháp luật hải quan xác lập nghĩa vụ và quyền của các bên trong kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. - Ba là, pháp luật hải quan quy định nội dung, phương thức cũng như quy trình kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. 2.2.2. Nội dung kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan 2.2.2.1. Kiểm soát tên hàng, mã số hàng hóa nhập khẩu - Kiểm soát tên hàng Một là, đảm bảo được sự điều chỉnh của pháp luật và chính sách quản lý trong thực thi kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. Hai là, kiểm soát tên hàng hóa nhập khẩu qua biên giới giúp nhà nước rà soát hệ thống danh mục các hàng hóa nhập khẩu đối với chính sách quản lý mặt hàng. Ba là, kiểm soát tên hàng hóa nhập khẩu qua biên giới tạo ra sự minh bạch, công bằng đối với doanh nghiệp, xây dựng được niềm tin cho cộng đồng thương nhân. Nội dung kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới đảm bảo được các yêu cầu cơ bản: 9 Thứ nhất, mô tả rõ ràng, đầy đủ thành phần, hàm lượng, tính chất, cấu tạo, đặc điểm và công dụng, đáp ứng các tiêu chí về tên gọi, mô tả hàng hóa tại danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Thứ hai, đối chiếu tên hàng khai báo với nội dung chú giải phần, chương, phân chương, nhóm, phân nhóm liên quan tại danh mục hàng hóa nhập khẩu; tài liệu kỹ thuật, chứng từ khác liên quan đến hàng hóa tại hồ sơ hải quan. Thứ ba, quá trình kiểm soát tên hàng phải được thực hiện thường xuyên, liên tục và được thực hiện bởi quy trình, nghiệp vụ chặt chẽ. Thứ tư, kiểm soát tên hàng hóa nhập khẩu qua biên giới phải đảm bảo sự thuận lợi cho doanh nghiệp thực thi pháp luật hải quan, tạo điều kiện kiểm soát nhanh để thuận tiện cho doanh nghiệp chấp hành tốt và xử lý hiệu quả doanh nghiệp vi phạm. - Kiểm soát mã số hàng hóa Kiểm soát mã số hàng hóa nhập khẩu qua biên giới là nội dung, cách thức, biện pháp pháp lý đối với hoạt động thương mại của doanh nghiệp nhằm thực hiện các quy định pháp luật phù hợp với quy định về nhập khẩu của các quốc gia nhằm giám sát, kiểm tra, thanh tra thực hiện pháp luật nhập khẩu của doanh nghiệp, các chủ thể khác khi thực hiện hoạt động thương mại qua biên giới. 2.2.2.2. Kiểm soát số lượng, chất lượng hàng hóa nhập khẩu - Kiểm soát số lượng Kiểm soát số lượng hàng hóa nhập khẩu qua biên giới là cách thức, phương pháp có thể tổng hợp được số lượng thực tế chính xác các hàng hóa mà doanh nghiệp nhập khẩu vào lãnh thổ quốc gia nhằm thực hiện các quy định của pháp luật hải quan và pháp luật khác nhằm đánh giá sự tuân thủ quy định về chính sách thuế, kiểm soát nguồn gốc sản phẩm và sự tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp trong hoạt động nhập khẩu hàng hóa. Các cách thức kiểm soát: + Kiểm soát qua thông tin trên tờ khai hải quan + Kiểm soát trên cơ sở xác định số lượng thực tế + Kiểm soát bằng cách thức giám sát hải quan - Kiểm soát chất lượng Kiểm soát chất lượng hàng hóa nhập khẩu qua biên giới là những hoạt động xem xét, theo dõi như kiểm tra, giám sát, theo dõi, xử lý vi phạm và các hoạt động khác đối hàng hóa nhập khẩu qua biên giới liên quan đến đặc tính 10 của sản phẩm, hàng hóa, loại bỏ những nguy cơ, những việc làm sai trái các chủ thể trong việc quản lý, tổ chức và thực hiện các quy định của pháp luật về chất lượng hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo một quy chuẩn hay tiêu chí nhất định được doanh nghiệp công bố hay theo tiêu chuẩn mà quốc gia nhập khẩu quy định. 2.2.2.3. Kiểm soát xuất xứ hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Kiểm soát xuất xứ hàng hóa nhập khẩu qua biên giới là hoạt động kiểm soát các tiêu chí cơ bản trên thông tin chứng nhận xuất xứ hàng hóa, sự phù hợp với nội dung trên giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa và các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan như vận đơn, hợp đồng thương mại, hóa đơn thương mại hay các chứng từ theo quy định của pháp luật các quốc gia đối với hàng hóa làm thủ tục nhập khẩu qua biên giới. Vai trò cụ thể đối với kiểm soát xuất xứ hàng hoá nhập khẩu: Thứ nhất, kiểm soát xuất xứ hàng hóa nhập khẩu qua biên giới là căn cứ để xác định nguồn gốc của hàng hóa, cách tính thuế nhập khẩu. Thứ hai, kiểm soát xuất xứ hàng hóa nhập khẩu qua biên giới nhằm thống kê hoạt động ngoại thương; Thứ ba, kiểm soát xuất xứ hàng hóa nhập khẩu qua biên giới nhằm nâng cao uy tín, trách nhiệm của doanh nghiệp khi cung ứng hàng hóa ra thị trường, khách hàng và vị trí của nước xuất. Thứ tư, kiểm soát xuất xứ hàng hóa nhập khẩu qua biên giới thực thi các công cụ phòng vệ thương mại như thuế chống bán phá giá, thuế đối kháng, biện pháp tự vệ thương mại. 2.2.2.4.. Kiểm soát trị giá hải quan hàng hóa nhập khẩu Kiểm soát trị giá hải quan hàng hóa nhập khẩu qua biên giới là hoạt động thường xuyên của cơ quan hải quan trong việc xác định tính chính xác giá trị hàng hóa nhập khẩu do doanh nghiệp hoặc chủ thể khác làm thủ tục hải quan cung cấp nhằm thực hiện việc quản lý chính sách nhà nước về thuế và các quy định nhập khẩu khác theo luật định đối với hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo quy định của pháp luật. Nội dung kiểm tra trị giá hải quan: - Kiểm tra tờ khai trị giá - Kiểm tra trị giá tại cơ quan hải quan - Kiểm tra trị giá tại cơ sở nhập khẩu - Tham vấn trị giá hải quan 11 2.2.2.5. Thực thi quyền sở hữu trí tuệ hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Kiểm soát quyền sở hữu trí tuệ hàng hóa nhập khẩu qua biên giới là hoạt động của cơ quan hải quan và các lực lượng chức năng được nhà nước trao quyền thực hiện các nội dung theo quy định của pháp luật nhằm xác định việc tuân thủ pháp luật sở hữu trí tuệ và hành vi vi phạm của các chủ thể thực hiện hoạt động thương mại hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. Các biện pháp kiểm soát quyền sở hữu trí tuệ hàng hóa nhập khẩu qua biên giới: - Tạm dừng thông quan: - Kiểm tra, giám sát để phát hiện vi phạm: 2.2.3. Các phương thức kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan 2.2.3.1. Kiểm tra hải quan Theo Luật Hải quan năm 2014: “kiểm tra hải quan là việc kiểm tra hồ sơ hải quan và kiểm tra thực tế hàng hoá, phương tiện vận tải do cơ quan hải quan thực hiện”. Nội dung chính của kiểm tra hải quan bao gồm: Thứ nhất, kiểm tra tư cách pháp lý của người khai hải quan Thứ hai, kiểm tra tính đầy đủ, hợp pháp, hợp lệ của bộ hồ sơ hải quan Thứ ba, kiểm tra đối chiếu thực tế hàng hoá và chứng từ kèm theo Thứ tư, kiểm tra quá trình chấp hành pháp luật của chủ hàng 2.2.3.2. Giám sát hải quan Giám sát hải quan là biện pháp nghiệp vụ do cơ quan hải quan áp dụng để bảo đảm sự nguyên trạng của hàng hóa, sự tuân thủ quy định của pháp luật trong việc bảo quản, lưu giữ, xếp dỡ, vận chuyển, sử dụng hàng hóa, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh phương tiện vận tải đang thuộc đối tượng quản lý hải quan [Khoản 5, Điều 4, Luật hải quan năm 2014]. Giám sát hải quan nhằm các mục tiêu cơ bản sau: Một là, nhằm đảm bảo tính nguyên trạng của hàng hóa nhập khẩu. Hai là, cách thức để nhà nước kiểm soát hàng hóa nhập khẩu bên cạnh các phương thức khác, xác định sự tuân thủ pháp luật hải quan. Thứ ba, giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu qua biên giới cũng là cách để nhà nước rà soát lại các chính sách thương mại. 2.2.3.3. Các phương thức kiểm soát khác 12 Một số phương thức kiểm soát khác như: Tuần tra hải quan; Điều tra hải quan và các biện pháp nghiệp vụ khác (như Biện pháp điều tra nghiên cứu nắm tình hình; Biện pháp sưu tra; Biện pháp cơ sở bí mật; Biện pháp trinh sát ngoại tuyến; Biện pháp trinh sát kỹ thuật; Biện pháp đấu tranh chuyên án... Nội dung của các phương thức kiểm soát này gồm: Thứ nhất, tổ chức hoạt động thu thập, phân tích và xử lý thông tin nghiệp vụ hải quan, phục vụ quản lý hải quan hiện đại. Thứ hai, chủ động phát hiện, ngăn chặn và phòng ngừa các hành vi buôn lậu hoặc vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới. Thứ ba, điều tra và xử lý vi phạm pháp luật hải quan. Thứ tư, hợp tác hải quan quốc tế. Kết luận chƣơng 2 Chương 2 luận án làm rõ các vấn đề như khái niệm, tính tất yếu của kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới, chủ thể, đối tượng, phạm vi, vai trò, yêu cầu và sự cần thiết khách quan của kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan. Chương 2 luận án phân tích các yếu tố tác động đối với kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới như yếu tố pháp luật, xu thế tự do hóa thương mại và hợp tác quốc tế về hải quan, khoa học công nghệ và ứng dụng công nghệ thông tin, tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp, Bộ máy và nguồn nhân lực hải quan, sự phân công, phối hợp về thẩm quyền giữa các cơ quan kiểm soát. Chương 2 luận án làm rõ các vấn đề kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan về nội dung pháp luật kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới gồm kiểm soát tên hàng, mã hàng, số lượng, chất lượng, xuất xứ, trị giá hải quan và thực thi quyền sở hữu trị tuệ biên giới của kiểm soát hàng hóa nhập khẩu. Luận án cũng đề cập các phương thức kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan như kiểm tra hải quan, giám sát hải quan và các phương thức kiểm soát khác. Những nội dung và phương thức kiểm soát được nhìn nhận và tiếp cận theo những yêu cầu có tính liên kết trong khoa học quản lý, khoa học pháp lý về thương mại quốc tế và hải quan. Chƣơng 3 THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT HÀNG HÓA NHẬP KHẨU QUA BIÊN GIỚI THEO PHÁP LUẬT HẢI QUAN VIỆT NAM HIỆN NAY 13 3.1. Thực trạng các quy định của pháp luật hải quan Việt Nam về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới 3.1.1. Các quy định chung về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới của pháp luật hải quan Việt Nam Thứ nhất, về nguyên tắc tiến hành thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan Thứ hai, về hiện đại hóa hải quan trong kiểm soát hàng hóa nhập qua biên giới Thứ ba, nhiệm vụ của Hải quan trong kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Thứ tư, về hợp tác, phối hợp kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Thứ năm, về xử lý kết quả kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Thứ sáu, về quyền khiếu nại, khiếu kiện liên quan đến hoạt động kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Thứ bảy, hợp tác quốc tế trong kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới 3.1.2. Thực trạng các quy định về phương thức kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới của pháp luật hải quan Việt Nam 3.1.2.1. Quy định về kiểm tra hải quan 3.1.2.2. Quy định về giám sát hải quan 3.1.2.3. Quy định về kiểm soát hải quan 3.1.3. Các quy định về nội dung kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới của pháp luật hải quan Việt Nam 3.1.3.1. Quy định về nội dung kiểm tra tên hàng, mã số hàng hóa nhập khẩu 3.1.3.2. Quy định về nội dung kiểm tra số lượng, chất lượng hàng hóa nhập khẩu 3.1.3.3. Quy định về nội dung kiểm tra trị giá hải quan hàng hóa nhập khẩu 3.1.3.4. Quy định về nội dung kiểm tra xuất xứ hàng hóa nhập khẩu 3.1.3.5. Quy định về nội dung thực thi quyền sở hữu trí tuệ tại biên giới đối với hàng hóa nhập khẩu 3.1.4. Một số bất cập, hạn chế của pháp luật hải quan Việt Nam về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Thứ nhất, pháp luật hải quan quy định về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới vẫn còn chưa đảm bảo yếu tố đồng bộ và hài hóa với pháp luật quốc tế Một là, nội hàm khái niệm về kiểm soát hải quan chưa đáp ứng được chuẩn mực theo Công ước Kyoto sửa đổi 14 Hai là, quy định về địa bàn kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới chưa tương thích với Công ước Kyoto Thứ hai, pháp luật điều chỉnh quy định về nội dung kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan còn bất cập Một là, quy định pháp luật hải quan về kiểm soát xuất xứ gây khó khăn cho cơ quan hải quan trong việc xác định hành vi vi phạm và xử lý vi phạm. Hai là, bất cập trong quy định liên quan đến trị giá hải quan Ba là, bất cập trong quy định của pháp luật liên quan đến thực thi quyền sở hữu trí tuệ 3.2. Thực tiễn thực hiện nội dung kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan Việt Nam 3.2.1. Thực tiễn kiểm soát tên hàng, mã hàng hóa nhập khẩu 3.2.1.1 Kiểm soát tên hàng Kiểm soát tên hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan được quy định thông qua các phương thức như kiểm tra hải quan, giám sát hải quan và kiểm soát hải quan, thanh tra và xử lý vi phạm trong lĩnh vực hải quan. Quá trình kiểm soát tên hàng hóa nhập khẩu đã có sự phối hợp tích cực giữa cơ quan hải quan và các đơn vị kiểm soát chuyên ngành, đơn vị quản lý hành chính đã tạo được thuận lợi đối với hoạt động nhập khẩu hàng hóa của doanh nghiệp. Một số bất cập cụ thể: Thứ nhất, tình trạng doanh nghiệp không khai hoặc khai sai về tên hàng trong danh mục hàng hoá nhập khẩu vào Việt Nam còn tồn tại Thứ hai, các doanh nghiệp đã lợi dụng sự bất cập trong quy định kiểm tra tên hàng hóa để thực hiện hành vi khai báo hàng hóa sai tên so với thực tế nhập khẩu. Thứ ba, doanh nghiệp lợi dụng sự đa dạng hàng hóa nhập khẩu qua biên giới không khai báo tên hàng khi nhập khẩu 3.2.1.2. Kiểm soát mã số hàng hóa Pháp luật hải quan Việt Nam quy định về mã số hàng hóa đã đáp ứng được cơ bản các quy định chung của pháp luật hải quan thế giới, tạo ra những sự tương thích trong quản lý hàng hóa xuất nhập khẩu qua biên giới. Tuy nhiên, bên cạnh đó còn có một số bất cập, tồn tại sau: Thứ nhất, vẫn còn tình trạng chưa thống nhất trong việc áp mã hàng hóa tính thuế đối với doanh nghiệp nhập khẩu. 15 Thứ hai, việc thực hiện một số quy định pháp luật về mã hàng hóa của doanh nghiệp còn mơ hồ, chưa hiệu quả do nắm bắt quy định không chính xác, quy trình không chắc chắn Thứ ba, doanh nghiệp kê khai các tiêu chí để cơ quan hải quan xác định áp mã còn chưa đầy đủ gây khó khăn khi xác định đối với hàng hóa nhập khẩu. Thứ tư, tồn tại tình trạng doanh nghiệp lợi dụng các chính sách, pháp luật ưu đãi đối với hàng hóa nhập khẩu đã có hành vi bất chính. Thứ năm, một số bộ phận cán bộ hải quan và cán bộ doanh nghiệp thực hiện nghiệp vụ xuất nhập khẩu chưa nắm rõ quy định, quy trình pháp lý đối với quy định mã hàng. 3.2.2. Thực tiễn kiểm soát số lượng, chất lượng hàng hóa nhập khẩu 3.2.2.1. Kiểm soát số lượng Cơ quan hải quan và các đơn vị chức năng đã kịp thời nắm bắt, triển khai có hiệu quả và thực hiện tốt các yêu cầu về kiểm soát số lượng hàng hóa nhập khẩu kịp thời ngăn chặn, phát hiện nhiều lô hàng vi phạm như chủ thể nhập khẩu khai không đúng số lượng, số lượng chênh lệch giữa thực tế hàng hóa nhập khẩu và thông tin trên tờ khai hải quan. Doanh nghiệp đã ý thức được việc tuân thủ pháp luật đối với việc thực hiện các quy định trong pháp luật hải quan, pháp luật thương mại khi kê khai số lượng hàng hóa. 3.2.2.2. Kiểm soát chất lượng hàng hóa nhập khẩu Kiểm soát chất lượng hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan Việt Nam đã cơ bản hoàn thiện như Luật chất lượng sản phẩm hàng hóa, Luật tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và các văn bản hướng dẫn cơ bản giữa các Bộ ngành đã có sự đồng bộ và công tác phối hợp được quan tâm trong thực hiện pháp luật quản lý chất lượng sản phẩm. Một số tồn tại như: Thứ nhất, chồng chéo về thẩm quyền kiểm soát chất lượng hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Thứ hai, về quy định thời gian kiểm định chất lượng hàng hóa còn kéo dài Thứ ba, tỷ lệ hàng hóa bị kiểm tra chuyên ngành vẫn cao ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh xuất nhập khẩu, gây bất cập về thời gian thông quan, tác động xấu đến tâm lý doanh nghiệp. Thứ tư, kiểm soát hàng hóa nhập khẩu còn hạn chế về con người, phương tiện kiểm soát. 16 3.2.3. Thực tiễn kiểm soát xuất xứ hàng hóa nhập khẩu Quy định pháp luật về xuất xứ hàng hóa đã cụ thể, có điều chỉnh phù hợp và đáp ứng các tiêu chí về quản lý cũng như chính sách thương mại nội địa và chính sách thương mại quốc tế. Một số tồn tại: Thứ nhất, khai sai xuất xứ hàng hóa Thứ hai, tồn tại tình trạng doanh nghiệp lợi dụng chính sách ưu đãi xuất nhập khẩu để khai báo sai loại hình hàng hóa nhập khẩu. Thứ ba, hiện tượng gian lận, làm giả về tờ khai xuất xứ còn phổ biến Thứ tư, tình trạng doanh nghiệp lợi dụng các chính sách ưu đãi, cơ chế thuận lợi đã nhập khẩu hàng hóa hoàn chỉnh vào Việt Nam để làm thủ tục cấp chứng nhận xuất xứ tại Việt Nam để hưởng lợi bất hợp pháp. 3.2.4. Thực tiễn kiểm soát trị giá hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu Thực hiện pháp luật về kiểm soát trị giá hải quan hàng hóa nhập khẩu qua biên giới ở Việt Nam đã có những hiệu quả tích cực, ý thức của doanh nghiệp được nâng cao, doanh nghiệp đã cơ bản tuân thủ tốt các yêu cầu về kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. Lực lượng hải quan kiểm soát trị giá hải quan có chuyên môn cao và sự phối hợp hiệu quả trong quá trình hoạt động. Kiểm soát trị giá hải quan đã nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật. Kiểm soát trị giá hải quan hàng hóa nhập khẩu qua biên giới ở Việt Nam còn hạn chế: Một là, kiểm tra trị giá còn chưa hiệu quả, bỏ lọt nhiều trường hợp trị giá khai báo thấp hơn mặt hàng giống hệt, tương tự trên hệ thống cơ sở dữ liệu giá. Hai là, kiểm tra sau thông quan chưa thực sự đem lại hiệu quả Ba là, một số doanh nghiệp chưa am hiểu phương pháp xác định trị giá hải quan nên nhận thức về quyền lợi, nghĩa vụ còn hạn chế. 3.2.5.Thực tiễn thực thi quyền sở hữu trí tuệ hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Một số mặt đạt được: Thứ nhất, đã hình thành bộ phận chuyên trách làm công tác đầu mối, tham mưu về sở hữu trí tuệ ở hải quan các cấp và tổ chức đào tạo cơ bản, chuyên sâu cho đội ngũ cán bộ. Thứ hai, cơ quan hải quan đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý nhà nước về sở hữu trí tuệ, tổ chức và cộng đồng doanh nghiệp. 17 Thứ ba, tăng cường trao đổi, hợp tác quốc tế nhằm thu hút các nguồn lực phục vụ cho công tác kiểm soát bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ thực hiện liên tục. Một số bất cập, tồn tại sau: Một là, hành vi doanh nghiệp không khai báo trên tờ khai hải quan nhãn hiệu của hàng hóa nhập khẩu khi vận chuyển qua biên giới Hai là, việc phát hiện và xử lý hàng hoá xâm phạm quyền SHTT do cơ quan hải quan tiến hành thông qua việc áp dụng các biện pháp kiểm tra, giám sát và các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan chỉ được thực hiện trên cơ sở có đơn yêu cầu của chủ sở hữu quyền hoặc có dấu hiệu nghi ngờ chắc chắn về hàng giả, hàng vi phạm quyền SHTT, thời gian tạm dừng làm thủ tục hải quan ngắn, chủ sở hữu quyền nếu nộp đơn yêu cầu tạm dừng làm thủ tục hải quan phải nộp một khoản tiền bảo đảm nhất định. 3.3. Nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại và một số vấn đề đặt ra qua thực tiễn kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan Việt Nam hiện nay 3.3.1. Nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại 3.3.1.1. Nguyên nhân khách quan 3.3.1.2. Nguyên nhân chủ quan 3.3.2. Một số vấn đề đặt ra từ thực tiễn kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới ở Việt Nam hiện nay Một là, phạm vi nội dung và phương thức kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan ở Việt Nam còn rộng. Hai là, kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới theo pháp luật hải quan ở Việt Nam còn tồn tại cục bộ, rời rạc và chưa đồng bộ. Ba là, kiểm soát tuân thủ thông qua quản lý rủi ro là mô hình kiểm soát tích cực. Bốn là, đối với mỗi phương thức kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới cần đơn giản, hiệu quả, thiết thực và chặt chẽ. Năm là, về công tác hiện đại hóa trang thiết bị kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Sáu là, về áp dụng nghiệp vụ kiểm toán trong KTSTQ Bảy là, chồng chéo trong quản lý/kiểm tra chuyên ngành của các Bộ, ngành: Tám là, về tình hình tuân thủ pháp luật của DN hoạt động XK, NK. Kết luận chƣơng 3 18