Tài liệu Kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác theo pháp luật tố tụng hình sự việt nam từ thực tiễn tỉnh quảng ngãi

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHÙNG THANH LIỄU KIỂM SÁT ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN CỐ Ý GÂY THƢƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC CỦA KHỎE NGƢỜI KHÁC THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI, năm 2017 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHÙNG THANH LIỄU KIỂM SÁT ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN CỐ Ý GÂY THƢƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC CỦA KHỎE NGƢỜI KHÁC THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG NGÃI C u nn n Lu t H n sự v tố tụn M số 60 38 01 04 n sự NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS PHẠM MẠNH HÙNG HÀ NỘI, năm 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam kết luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các tài liệu, tư liệu được sử dụng trong luận văn có nguồn dẫn rõ ràng, các kết quả nghiên cứu là quá trình lao động trung thực của tôi. Hà Nội, Ngày 31 tháng 7 năm 2017 Tác giả luận văn P ùn T an Liễu MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ LẬP PHÁP TỐ TỤNG HÌNH SỰ VỀ KIỂM SÁT ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN CỐ Ý GÂY THƢƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE CỦA NGƢỜI KHÁC.......................7 1.1. Khái niệm kiểm sát điều tra các vụ hình sự .........................................................7 1.2. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa hoạt động kiểm sát điều tra các vụ án hình sự đối với cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác ................11 1.3. Nội dung của hoạt động kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác của Viện kiểm sát....................................14 1.4. Khái quát lịch sử các quy định của pháp luật về kiểm sát điều tra nói chung, kiểm sát điều tra các vụ án hình sự từ khi thành lập Viện kiểm sát nhân dân đến trước khi có Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 .........................................................36 1.5. Các quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 về kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. ............39 CHƢƠNG 2 KIỂM SÁT ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN CỐ Ý GÂY THƢƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE CỦA NGƢỜI KHÁC THỰC TIỄN THỰC HIỆN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NGÃI ............................43 2.1. Thực trạng kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe người khác trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ...........................................43 2.2. Những hạn chế, khó khăn, vướng mắc trong kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi và nguyên nhân .....................................................................................54 CHƢƠNG 3 HOÀN THIỆN CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VÀ CÁC GIẢI PHÁP KHÁC NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KIỂM SÁT ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN CỐ Ý GÂY THƢƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE CỦA NGƢỜI KHÁC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NGÃI ........................................................................................................................66 3.1. Hoàn thiện các quy định của pháp luật về kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe người khác ............................................66 3.2. Các giải pháp khác nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. ..............................................................................................................68 KẾT LUẬN ..............................................................................................................79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BLHS : Bộ luật hình sự BLTTHS : Bộ luật tố tụng hình sự CQĐT : Cơ quan điều tra CSĐT : Cảnh sát điều tra CYGTT : Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe người khác ĐTV : Điều tra viên KSĐT : Kiểm sát điều tra KSV : Kiểm sát viên TTHS : Tố tụng hình sự VKS : Viện kiểm sát VKSND : Viện kiểm sát nhân dân VKSNDTC : Viện kiểm sát nhân dân tối cao DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Số hiệu bảng Tên bảng Trang Số vụ án và bị cáo xét xử sơ thẩm về tội cố ý gây thương tích 2.1. hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác thực hiện so 44 với số tội phạm ở Quảng Ngãi 2.2. Số vụ án, bị can VKS phải thụ lý KSĐT (Điều 104 BLHS) 47 2.3. Số vụ án Viện kiểm sát đã đình chỉ điều tra (Điều 104 BLHS) 49 2.4. Số vụ án Tòa án đã đình chỉ điều tra (Điều 104 BLHS) 50 MỞ ĐẦU 1 Tín cấp t iết của đề t i Trong những năm qua, thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Đảng bộ và nhân dân tỉnh Quảng Ngãi đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trên nhiều mặt về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, du lịch...góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, nhiều vấn đề tiêu cực trong xã hội cũng nảy sinh, tình hình tội phạm diễn biến phức tạp. Đáng chú ý là tình hình tội phạm cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe người khác xảy ra trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi tăng về số vụ và người phạm tội ngày càng gia tăng, hậu quả thiệt hại gây ra ngày càng lớn về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản và gây ra dư luận xấu trong xã hội. Việc thu thập tài liệu, chứng cứ của các cơ quan tiến hành tố tụng, trong đó có VKSND trong giai đoạn điều tra đối với các vụ án này còn nhiều hạn chế. Vì vậy, việc nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động điều tra và xử lý của các cơ quan tiến hành tố tụng đối với loại tội phạm cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi là rất cần thiết. Trong những năm gần đây Đảng ta đã có những chủ trương hết sức quan trọng về trách nhiệm của Viện kiểm sát trong giai đoạn điều tra: Nghị quyết số 08NQ/TW ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị về “Một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới” đã nhấn mạnh: Viện kiểm sát các cấp thực hiện tốt chức năng công tố và kiểm sát tuân theo pháp luật trong hoạt động tư pháp…nhằm đảm bảo không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội, xử lý kịp thời những trường hợp sai phạm của những người tiến hành tố tụng khi thi hành nhiệm vụ [2]. Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về “Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020” đặt ra nội dung “Tăng cường trách nhiệm của công tố trong hoạt động điều tra” [3]; Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X của Đảng xác định: “Cải cách tư pháp khẩn trương, đồng bộ; lấy cải cách hoạt động xét xử làm 1 trọng tâm”. Tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, Đảng ta tiếp tục khẳng định: “Bảo đảm tốt hơn các điều kiện để VKSND thực hiện hiệu quả chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp” [5]. Theo quy định Hiến pháp năm 2013 [20] và Điều 4 Luật tổ chức VKSND năm 2014 [21] thì VKSND thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình bằng hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, trong đó có hoạt động kiểm sát tuân theo pháp luật trong việc điều tra các vụ án hình sự của các Cơ quan điều tra và các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra nhằm góp phần đảm bảo cho pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất. Trong những năm qua công tác kiểm sát điều tra các vụ án hình sự cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe người khác của VKSND tỉnh Quảng Ngãi đã có sự tiến bộ, góp phần đảm bảo cho hoạt động giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, khởi tố vụ án, khởi tố bị can, hoạt động điều tra thu thập chứng cứ và lập hồ sơ đề nghị truy tố của Cơ quan điều tra được tuân thủ theo quy định của pháp luật. Thông qua hoạt động này của VKSND tỉnh Quảng Ngãi đã góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa loại tội phạm cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác ở địa phương. Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động của VKSND trong giai đoạn kiểm sát điều tra các vụ án hình sự nói chung, các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác nói riêng còn bộc lộ nhiều hạn chế, thiếu sót như: Chưa thực hiện tốt công tác kiểm sát việc phân loại xử lý tố giác, tin báo về tội phạm, hoạt động kiểm sát điều tra từ đầu, kiểm sát việc lập hồ sơ vụ án còn chưa thật chủ động, chưa đầy đủ, toàn diện, việc phát hiện những vi phạm trong hoạt động điều tra của CQĐT chưa được thường xuyên, kiên quyết, còn hiện tượng nể nang. Do vậy, đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng của việc giải quyết các vụ án hình sự. Để góp phần nâng cao hiệu quả công tác kiểm sát điều tra và xử lý các loại tội phạm hình sự nói chung, tội phạm cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác nói riêng, tác giả đã chọn đề tài nghiên cứu: “Kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác 2 theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi” làm luận văn Thạc sĩ Luật học. 2 Tn n n i n cứu đề t i Đến nay chưa có một công trình khoa học nghiên cứu về kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. Chỉ có một số một số bài báo khoa học đề cập tới một số khía cạnh và ở những mức độ khác nhau về hoạt động của VKSND trong giai đoạn điều tra tội phạm hoặc có một số công trình khoa học nghiên cứu về hoạt động của VKSND. Trong đó, có một số đề tài khoa học sau: Kỹ năng thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự, NXB Đại học quốc gia Hà Nội, 2006 [12]. ''Nâng cao chất lượng kiểm sát hoạt động tư pháp và thực hành quyền công tố với vấn đề thông khâu và chuyên khâu trong công tác kiểm sát hình sự'', đề tài nghiên cứu cấp Bộ, do Ngô Văn Đọn chủ biên, năm 2004 [10]; ''Quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp'', của Lê Hữu Thể (chủ biên), Đỗ Văn Đương, Nông Xuân Trường, năm 2008 [25]. Bài nghiên cứu đăng trên các tạp chí có: "Nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp góp phần đẩy mạnh cải cách tư pháp" của Hà Mạnh Trí, đăng trên Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 1/2003. Chuyên đề: “Thực trạng và giải pháp đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy” trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi do VKSND tỉnh Quảng Ngãi thực hiện năm 2016 hoặc Luận văn thạc sĩ Luật học: “Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động điều tra các vụ án về tham nhũng từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi” của tác giả Trần Hoàng Tuấn, năm 2015; Luận văn thạc sĩ Luật học: “Biện pháp ngăn chặn tạm giam từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi” của tác giả Nguyễn Công Thành năm 2016; Luận văn thạc sĩ Luật học: “Kiểm sát khám nghiệm hiện trường từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi” của tác giả Đinh Trường Giang, năm 2016;... Mặc dù có nhiều công trình khoa học nghiên cứu ở những góc độ, phạm vi khác nhau về KSĐT ở những giai đoạn khác nhau của tố tụng hình sự, trong đó có nghiên cứu về KSĐT đối với một số loại tội phạm, nhưng chưa có công trình nào 3 nghiên cứu, khảo sát về KSĐT đối với tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên một địa bàn cụ thể là tỉnh Quảng Ngãi. Luận văn là công trình nghiên cứu đầu tiên về vấn đề này ở cấp độ luận văn thạc sĩ. Các công trình nghiên cứu đã được thực hiện là nguồn tư liệu tham khảo cho học viên thực hiện luận văn tốt nghiệp cao học của mình. 3 Mục đíc v n iệm vụ n i n cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi, nhằm đánh giá một cách khách quan thực trạng kiểm sát điều tra tội phạm này trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi từ năm 2012 đến 2016, từ đó rút ra những mặt tích cực và hạn chế, nguyên nhân tồn tại và những vướng mắc đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nêu trên, quá trình nghiên cứu, tác giả tập trung giải quyết các nhiệm vụ cụ thể sau: - Nghiên cứu làm sáng tỏ mặt lý luận về kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. - Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi từ năm 2012 đến 2016. Chỉ ra những mặt tích cực, hạn chế, nguyên nhân tồn tại trong kiểm sát điều tra đối với loại án này. - Đề xuất các giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả công tác kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong thời gian tới. 4 Đối tƣợn v p ạm vi n i n cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu 4 Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động Kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu các vấn đề về công tác kiểm sát điều tra của VKSND đối với các vụ án hình sự cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác theo quy định tại Điều 104 Bộ luật hình sự năm 1999[19] xảy ra trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi từ năm 2012 đến 2016. 5 P ƣơn p áp lu n v p ƣơn p áp n i n cứu 5.1 Phương pháp luận Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng và Nhà nước về công tác điều tra, xử lý tội phạm nói chung, công tác điều tra, xử lý các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác nói riêng. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện các nội dung nghiên cứu, tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: Phân tích, tổng hợp, so sánh, điều tra xã hội học, thảo luận, tọa đàm và trực tiếp khảo sát …. 6 Ýn ĩa lý lu n v t ực tiễn của lu n văn 6.1. Ý nghĩa lý luận của luận văn Luận văn làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn kiểm sát điều tra các vụ án về cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian từ năm 2012 đến 2016. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn Luận văn đưa ra Những giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, là tài liệu tham khảo để phục vụ cho cán bộ của Viện kiểm sát trong hoạt động thực tiễn. 7 Kết cấu của lu n văn 5 Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm ba chương: Chương 1. Những vấn đề lý luận và lập pháp tố tụng hình sự về kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Chương 2. Các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 về kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác và thực tiễn thực hiện trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi Chương 3. Hoàn thiện các quy định của pháp luật và các giải pháp khác nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. 6 CHƢƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ LẬP PHÁP TỐ TỤNG HÌNH SỰ VỀ KIỂM SÁT ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN CỐ Ý GÂY THƢƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE CỦA NGƢỜI KHÁC 1 1 K ái niệm kiểm sát điều tra các vụ n sự Theo quy định của Hiến pháp thì VKSND thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp. Tại Điều 4 Luật tổ chức Viện KSND năm 2014[21] quy định chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân để kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp, được thực hiện ngay từ khi tiếp nhận và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình giải quyết vụ án hình sự…Theo quy định này thì kiểm sát điều tra là một trong những nội dung thuộc kiểm sát hoạt động tư pháp cho nên nhiệm vụ của VKSND là kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc điều tra của các Cơ quan điều tra mà các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. Theo từ điển Luật học thì: Công tác kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong điều tra của Cơ quan điều tra và các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra bằng các hoạt động sau: kiểm sát việc tiếp nhận giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; kiểm sát việc khởi tố, kiểm sát các hoạt động điều tra; Giải quyết tranh chấp về thẩm quyền điều tra; Phê chuẩn, không phê chuẩn các quyết định của cơ quan điều tra; Quyết định áp dụng, thay đổi hoặc hủy bỏ các biện pháp ngăn chặn; Hủy bỏ các quyết định trái pháp luật của Cơ quan điều tra; Yêu cầu Cơ quan điều tra khắc phục các vi phạm pháp luật trong hoạt động điều tra, thay đổi, xử lý Điều tra viên vi phạm pháp luật; nếu hành vi của Điều tra viên đó có dấu hiệu phạm tội thì khởi tố về mặt hình sự; Quyết định đình chỉ hoặc tạm tạm đình chỉ điều tra, quyết định truy tố bị can; Kiến nghị với các cơ quan, tổ chức, đơn vị hữu quan áp dụng các biện pháp phòng ngừa tội phạm. Mục đích của kiểm sát điều tra là nhằm đảm bảo pháp luật được tuân thủ một 7 cách nghiêm chỉnh và thống nhất trong suốt cả quá trình điều tra vụ án hình sự. Kiểm sát điều tra các vụ án hình sự là hoạt động của VKSND kiểm sát việc tuân theo pháp luật của các chủ thể tham gia quan hệ pháp luật tố tụng hình sự phát sinh trong giai đoạn tiền khởi tố đến giai đoạn điều tra (từ khi CQĐT tiếp nhận giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố đến khởi tố vụ án hình sự và đến khi CQĐT làm bản kết luận điều tra đề nghị truy tố hoặc ra quyết định đình chỉ điều tra), nhằm đảm bảo cho quá trình điều tra vụ án được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, bảo đảm việc điều tra phải khách quan, toàn diện đầy đủ, chính xác; những vi phạm pháp luật trong quá trình điều tra phải được phát hiện, khắc phục kịp thời và xử lý nghiêm minh. Như vậy, kiểm sát điều tra trong các vụ án hình sự là hoạt động của VKSND kiểm sát việc tuân theo pháp luật của các chủ thể tham gia quan hệ pháp luật TTHS phát sinh trong quá trình tiếp nhận, giải quyết thông tin về tội phạm và khởi tố, điều tra, nhằm đảm bảo cho quá trình giải quyết thông tin về tội phạm và điều tra vụ án được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. * Phân biệt chức năng thực hành quyền công tố với chức năng kiểm sát điều tra trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự Tại Khoản 1, Điều 107 Hiến pháp năm 2013[20] có quy định: “Viện kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp” và Điều 2 Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014[21]cũng quy định: “Viện kiểm sát nhân dân là cơ quan thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”. Như vậy, thực hành quyền công tố là một trong hai chức năng hiến định Viện kiểm sát nhân dân. Về bản chất, thực hành quyền công tố là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân trong tố tụng hình sự để thực hiện việc buộc tội của Nhà nước đối với người phạm tội, được thực hiện ngay từ khi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự (Khoản 1, Điều 3 Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014) [21]. Trong quá trình tố tụng hình sự, hoạt động thực hành quyền công tố bao gồm: 8 - Khởi tố bị can: Để có được quyết định khởi tố bị can, cơ quan công tố phải khởi tố vụ án và điều tra, xác minh. - Truy tố bị can ra trước tòa án trên cơ sở kết quả điều tra vụ án và chứng minh được người phạm tội. - Buộc tội bị cáo và bảo vệ sự buộc tội trước phiên tòa bằng cách công bố bản cáo trạng, tham gia xét hỏi, trình bày lời luận tội và tranh luận trước phiên tòa sơ thẩm; nếu vụ án bị kháng cáo hoặc kháng nghị thì có mặt để tham gia xét hỏi và trình bày lời kết luận về kháng cáo, kháng nghị trước phiên tòa phúc thẩm. Tại Khoản 1, Điều 3 Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân 2014[21] xác định: "Thực hành quyền công tố là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân trong tố tụng hình sự để thực hiện việc buộc tội của Nhà nước đối với người phạm tội, được thực hiện ngay từ khi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự". Theo đó, Viện kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố của mình trong những lĩnh vực sau: - Thực hành quyền công tố trong việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố. - Thực hành quyền công tố trong giai đoạn khởi tố, điều tra vụ án hình sự. - Thực hành quyền công tố trong giai đoạn truy tố tội phạm. - Thực hành quyền công tố trong giai đoạn xét xử vụ án hình sự. - Điều tra một số loại tội phạm - Thực hành quyền công tố trong hoạt động tương trợ tư pháp về hình sự. Từ bản chất, nội dung, phạm vị hoạt động thực hành quyền công tố nêu trên có thể thấy công tác thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát nhằm bảo đảm: - Mọi hành vi phạm tội đều phải được khởi tố, điều tra và xử lý kịp thời, không để lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội. - Không để người nào bị khởi tố, bị bắt, tạm giữ, tạm giam, bị hạn chế các quyền công dân, bị xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, tài sản, tự do, danh dự và nhân phẩm một cách trái pháp luật. - Việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với bị can phải có căn cứ và đúng pháp luật. 9 Tại Điều 4 Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014[21] quy định:chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân để kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp, được thực hiện ngay từ khi tiếp nhận và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình giải quyết vụ án hình sự…Mục đích của kiểm sát hoạt động tư pháp nhằm: đảm bảo việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, việc giải quyết vụ án hình sự … được thực hiện đúng quy định của pháp luật. Kiểm sát điều tra là bộ phận của kiểm sát hoạt động tư pháp. Theo quy định tại khoản 2 Điều 23 của BLTTHS[18] thì VKSND kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong TTHS có trách nhiệm phát hiện kịp thời vi phạm pháp luật của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng, áp dụng những biện pháp do Bộ luật này quy định để loại trừ việc vi phạm pháp luật của những cơ quan hoặc cá nhân này. Kiểm sát các hoạt động điều tra là một khái niệm mới, nhưng trên thực tế đã được VKSND thực hiện từ những năm 1960 tức là ngay từ khi được thành lập. Đó là công tác kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động điều tra các vụ án hình sự... Theo Hiến pháp, BLTTHS và pháp luật hiện hành thì kiểm sát điều tra là một lĩnh vực hoạt động chỉ thuộc một cơ quan duy nhất là VKSND. Hoạt động KSĐT bắt đầu từ giai đoạn phát hiện tội phạm (tiếp nhận giải quyết tố giỏc, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố) đến khi VKS có quyết định truy tố người phạm tội ra Tòa án nhân dân hoặc ra quyết định đình chỉ điều tra vụ án đã có hiệu lực pháp luật. Mục đích của kiểm sát các hoạt động điều tra là bảo đảm cho các hoạt động điều tra phải chấp hành đúng các trình tự, thủ tục, thẩm quyền, thời hạn đã được pháp luật quy định. Do vậy, khái niệm kiểm sát các hoạt động điều tra được hiểu là: Hoạt động của VKSND trong việc bảo đảm cho các hoạt động điều tra được thực hiện theo quy định pháp luật. Từ phân tích nêu trên, chúng tôi rút ra nhận thức về chức năng KSĐT trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự là: Hoạt động kiểm sát các hoạt động điều tra của 10 Cơ quan CSĐT các vụ án hình sự từ khi CQĐT tiếp nhận giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, đến giai đoạn khởi tố, điều tra vụ án nhằm bảo đảm cho các hoạt động điều tra được tuân thủ theo trình tự đúng quy định của BLTTHS và đúng pháp luật. 1 2 K ái niệm, đặc điểm, ý n ĩa oạt độn kiểm sát điều tra các vụ án n sự đối với cố ý â t ƣơn tíc oặc â tổn ại c o sức k ỏe của n ƣời khác 1.2.1. Khái niệm Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác được quy định ở Điều 104 BLHS năm 1999[19]. Tội này bao gồm hành vi: "Gây thương tích cho người khác". Đây là hành vi dùng sức mạnh vật chất tác động lên thân thể con người, gây ra những thương tích nhất định (để lại dấu vết) và những thương tật nhất định cho người khác. "Gây tổn hại cho sức khỏe của người khác" là hành vi dùng sức mạnh vật chất tác động lên thân thể con người gây ra những tổn hại nhất định (tỷ lệ thương tật nhất định) cho sức khỏe của nạn nhân, mặc dù không để lại dấu vết trên thân thể họ, hoặc làm mất chức năng hoạt động của một bộ phận cơ thể của nạn nhân, làm giảm chức năng hoạt động của bộ phận đó. Từ sự phân tích trên có thể đưa ra khái niệm kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác như sau: Kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân trong việc kiểm sát việc tuân theo pháp luật của các chủ thể tham gia quan hệ pháp luật tố tụng hình sự phát sinh từ khi tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình giai đoạn điều tra vụ án đối với người có hành vi gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác đã bị cơ quan có thẩm quyền khởi tố nhằm đảm bảo cho quá trình điều tra được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. 1.2.2. Đặc điểm Hoạt động kiểm sát điều tra các vụ án CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác có một số đặc điểm cụ thể như sau: 11 - Kiểm sát điều tra các vụ án hình sự nói chung và các vụ án CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác nói riêng là hoạt động chỉ do VKSND tiến hành, là một chức năng của VKS được quy định trong TTHS: Theo quy định của pháp luật thì VKSND các cấp là cơ quan có chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp. Thông qua việc thực hiện chức năng này, VKSND góp phần thực hiện quyền lực Nhà nước, bảo đảm mọi hành vi xâm phạm tới lợi ích Nhà nước, của tổ chức, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân phải được xử lý nghiêm minh trước pháp luật. - Chủ thể thực hiện hoạt động KSĐT là Viện kiểm sát và các chủ thể có chức danh trong Ngành kiểm sát gồm: Viện trưởng, Phó viện trưởng VKSND, Kiểm sát viên (sau đây gọi chung là Kiểm sát viên) theo quy định của BLTTHS, Luật tổ chức VKSND. - Quá trình kiểm sát điều tra các vụ án CYGTT các Kiểm sát viên chỉ được áp dụng các biện pháp và phương tiện theo quy định của pháp luật và theo chức năng, quyền hạn của ngành Kiểm sát nhân dân và của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án. - Hoạt động KSĐT của VKSND trong giai đoạn điều tra các vụ án CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác được diễn ra trực tiếp đối với mọi hành vi tố tụng của Cơ quan điều tra và cơ quan khác được giao tiến hành một số hoạt động điều tra, nhằm mục đích bảo đảm tuân thủ pháp luật trong hoạt động điều tra. - Là hoạt động kiểm sát điều tra các hoạt động điều tra của Cơ quan CSĐT và cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra từ tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố, đến khi khởi tố vụ án hình sự và kết thúc khi vụ án được kết thúc điều tra chuyển sang giai đoạn truy tố. Hoạt động kiểm sát điều tra này của VKSND được tiến hành công khai theo đúng trình tự, thủ tục do BLTTHS. Ngoài ra đặc điểm của hoạt động kiểm sát điều tra đối với các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe người khác còn góp phần bảo đảm việc tiếp nhận tin báo tố giác về tội phạm, khởi tố vụ án, khởi tố bị can điều tra vụ án 12 được chính xác. 1.2.3. Ý nghĩa của hoạt động kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác Một là, hoạt động kiểm sát điều tra các vụ án CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác sẽ đảm bảo mọi hành vi phạm tội cố ý gây thương tích điều phải được điều tra và xử lý kịp thời, không để lọt người phạm tội, không làm oan người vô tội. Mặc khác, giúp việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với bị can có căn cứ, đúng pháp luật; đồng thời tìm ra nguyên nhân và điều kiện phạm tội để kiến nghị khắc phục, góp phần răn đe và phòng ngừa tội phạm. Thực tiễn trong những năm qua đã chứng minh, công tác KSĐT các vụ án CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác đã có tác dụng góp phần trong cuộc phòng ngừa và đấu tranh loại tội phạm này, giữ vững trật tự an toàn xã hội. Hai là, hoạt động kiểm sát điều tra các vụ án CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác bảo đảm sự tuân thủ pháp luật của Cơ quan điều tra, cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. Hoạt động kiểm sát việc tuân theo pháp luật của Viện kiểm sát trong tố tụng hình sự là một trong những bảo đảm của nguyên tắc Pháp chế xã hội chủ nghĩa trong tố tụng hình sự với nhiệm vụ làm cho mọi hoạt động tố tụng hình sự của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng phải tuân thủ các quy định của Bộ luật tố tụng hình sự [18]. Đối tượng của kiểm sát điều tra là sự tuân thủ pháp luật trong hoạt động điều tra các vụ án hình sự của CQĐT, các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, người tiến hành tố tụng, những người tham gia tố tụng trong quá trình điều tra vụ án hình sự để xác định tội phạm và người phạm tội. Khi phát hiện có vi phạm pháp luật của các đối tượng kể trên trong vụ án CYGTT hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, Viện kiểm sát có trách nhiệm kịp thời áp dụng các biện pháp thích hợp do pháp luật quy định để loại trừ vi phạm đó. Với việc quy định trách nhiệm, quyền năng này, Nhà nước đòi hỏi ở Viện kiểm sát giám sát, thực hiện và bảo đảm một nền tố tụng công bằng, 13