Tài liệu Khóa luận kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm tại cn công ty cp xi măng hà tiên i trạm nghiền phú hữu​

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM KHOA KẾ TOÁN - TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CN CÔNG TY CP XI MĂNG HÀ TIÊN I – TRẠM NGHIỀN PHÚ HỮU Ngành : KẾ TOÁN Chuyên ngành : KẾ TOÁN TÀI CHÍNH Giảng viên hướng dẫn : TS. PHAN MỸ HẠNH Sinh viên thực hiện : LÊ TÚ OANH Mã số sinh viên : 1054030962 Lớp: 10DKTC02 TP. Hồ Chí Minh, 2014 i ii LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến gia đình tôi, ba mẹ và người thân đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để tôi có thể học tập và nên người. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu trường ĐH Công Nghệ TP Hồ Chí Minh, Khoa Kế toán – Tài chính – Ngân hàng cùng toàn thể các thầy cô trong trường đã truyền đạt kiến thức quý báu cho tôi trong thời gian tôi học tại trường. Đặc biệt tôi xin cảm ơn cô Phan Mỹ Hạnh đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình viết khóa luận tốt nghiệp này. Cảm ơn cô đã cho tôi những lời khuyên bổ ích khi chọn đề tài, viết báo cáo cũng như những hướng đi cho con đường sau này của mình. Bên cạnh đó, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc CN Công ty CP Xi măng Hà Tiên 1 – Trạm nghiền Phú Hữu đã tạo điều kiện cho tôi thực tập tại công ty. Cám ơn tất cả các anh chị phòng Kế toán – Tài chính đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn tôi hoàn thành báo cáo này cũng như những kinh nghiệm trong công việc mà anh chị đã chia sẻ. Sau cùng tôi cảm ơn tất cả bạn bè đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện báo cáo này. Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn! iii iv MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài: ....................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu: ................................................................................................. 2 3. Phƣơng pháp nghiên cứu: ......................................................................................... 2 3.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu: ...........................................................................2 3.2. Phƣơng pháp xử lý dữ liệu: ................................................................................2 4. Phạm vi nghiên cứu:................................................................................................... 2 5. Kết cấu khoá luận: ..................................................................................................... 2 CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM .........................................................................................................4 1.1. Những vấn đề chung: .............................................................................................. 4 1.1.1. Chi phí sản xuất: ...............................................................................................4 1.1.1.1. Khái niệm: .................................................................................................... 4 1.1.1.2. Phân loại chi phí sản xuất: ........................................................................... 4 1.1.2. Giá thành sản phẩm: ........................................................................................6 1.1.2.1. Khái niệm: .................................................................................................... 6 1.1.2.2. Phân loại giá thành sản phẩm: ..................................................................... 6 1.2. Tổ chức kế toán Chi phí sản xuất: ......................................................................... 7 1.2.1. Đối tƣợng và kỳ tính giá thành sản phẩm: .....................................................7 1.2.2. Phƣơng pháp tập hợp chi phí sản xuất và phân bổ chi phí sản xuất: .........8 1.2.2.1. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất: ........................................................ 8 1.2.2.2. Phân bổ chi phí sản xuất (nếu tập hợp CPSX gián tiếp) .............................. 8 1.2.2.3. Phân bổ chi phí sản xuất phụ: .................................................................... 10 1.3. Kế toán chi phí sản xuất: ...................................................................................... 11 1.3.1. Kế toán Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: ................................................... 11 1.3.2. Kế toán Chi phí nhân công trực tiếp: ...........................................................12 1.3.3. Kế toán Chi phí sản xuất chung: ...................................................................13 1.3.4. Kế toán về các khoản thiệt hại trong sản xuất:............................................15 1.3.4.1. Kế toán sản phẩm hỏng trong sản xuất: ..................................................... 15 1.3.4.2. Kế toán các khoản thiệt hại về ngừng sản xuất: ........................................ 16 v 1.3.5. Tổng hợp Chi phí sản xuất: ...........................................................................17 1.3.6. Kiểm kê và đánh giá sản phẩm dở dang: .....................................................18 1.3.6.1. Phương pháp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: ......................................... 18 1.3.6.2. Phương pháp ước lượng SP hoàn thành tương đương: .............................. 19 1.3.6.3. Tính trị giá SPDD theo chi phí sản xuất định mức: ................................... 20 1.4. Phƣơng pháp tính giá thành sản phẩm ............................................................... 20 1.4.1. Phƣơng pháp tính giá thành giản đơn (trực tiếp) .......................................20 1.4.2. Phƣơng pháp tính giá thành theo hệ số: .......................................................21 1.4.3. Phƣơng pháp tính giá thành theo tỷ lệ: ........................................................21 1.4.4. Phƣơng pháp loại trừ chi phí sản xuất phụ: ................................................22 1.4.5. Phƣơng pháp tính giá thành theo định mức: ...............................................23 CHƢƠNG II: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CN CÔNG TY CP XI MĂNG HÀ TIÊN I – TRẠM NGHIỀN PHÚ HỮU ........................................................................................................26 2.1. Giới thiệu về Công ty CP Xi măng Hà Tiên I và CN Công ty CP Xi măng Hà Tiên I – Trạm nghiền Phú Hữu: .................................................................................. 26 2.1.1. Tổng quan về Công ty CP Xi măng Hà Tiên I: ............................................26 2.1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển: ............................................................ 26 2.1.1.2. Lĩnh vực hoạt động: ................................................................................... 27 2.1.1.3. Tổ chức bộ máy quản lý: ........................................................................... 27 Sơ đồ 2.1 Bộ máy tổ chức Công ty CP Xi măng Hà Tiên I ...........................................27 2.1.2. Trạm nghiền Phú Hữu: ..................................................................................29 2.1.2.1. Lịch sử hình thành: .................................................................................... 29 2.1.2.2. Bộ máy tổ chức của Trạm: ......................................................................... 29 2.1.2.3. Phòng Kế toán tài chính ............................................................................. 32 2.1.2.4. Hình thức sổ kế toán áp dụng: ................................................................... 33 2.1.2.5. Phương pháp hạch toán .............................................................................. 34 2.2. Thực trạng về “Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại CN Công ty CP Xi măng Hà Tiên I – Trạm nghiền Phú Hữu” ....................................... 35 2.2.1. Phân loại chi phí sản xuất kinh doanh: ........................................................35 2.2.2. Đặc điểm kế toán tập hợp chi phí và giá thành: ..........................................35 2.2.3. Quá trình tập hợp chi phí và tính giá thành: ...............................................35 vi 2.2.3.1. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: .............................................................. 35 2.2.3.2. Chi phí nhân công trực tiếp:....................................................................... 40 2.2.3.3. Chi phí sản xuất chung: ............................................................................. 41 2.2.4. Đánh giá SPDD và tính giá thành sản phẩm: ..............................................43 2.2.4.1. Đánh giá sản phẩm dở dang: theo chi phí nguyên vật liệu chính. ............. 43 2.2.4.1. Tính giá thành sản phẩm: ........................................................................... 45 CHƢƠNG III: MỘT SỐ ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CN CÔNG TY CP XI MĂNG HÀ TIÊN I – TRẠM NGHIỀN PHÚ HỮU ................................................58 3.1. Đánh giá thực trạng công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại CN Công ty CP Xi măng Hà Tiên I – Trạm nghiền Phú Hữu: ................ 58 3.1.1. Ƣu điểm: ..........................................................................................................58 3.1.2. Nhƣợc điểm: ....................................................................................................59 3.2. Kiến nghị: ............................................................................................................... 60 KẾT LUẬN .......................................................................................................................62 Phụ lục 1.2 SỔ CÁI TK.622 ............................................................................................76 Phụ lục 1.3 SỔ CÁI TK.627 ............................................................................................82 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................................................72 vii DANH SÁCH CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1 Tổng nguyên vật liệu sử dụng trong tháng 11/2012 ...........................................37 Bảng 2.2 Bảng kê Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp sản xuất (ĐVT: VND) .....................39 Bảng 2.3 Bảng kê Chi phí nhân công trực tiếp tháng 11/2012 (ĐVT: VND) ....................41 Bảng 2.4 Chi phí các phòng ban và chi phí khác ...............................................................42 Bảng 2.5 Bảng tính Sản phẩm dở dang tháng 11/2012 ......................................................44 Bảng 2.6 Sản lượng xuất xi măng tháng 11/2012 (ĐVT: Tấn) ..........................................45 Bảng 2.7 Bảng phân bổ chi phí NVL vào giá thành (ĐVT: VNĐ) ....................................47 Bảng 2.8 Phân bổ chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung vào từng loại sản phẩm (ĐVT: VNĐ) ............................................................................................................49 Bảng 2.9 Định mức nguyên vật liệu ..................................................................................49 Bảng 2.10 Bảng đơn giá và định mức chung vỏ bao .........................................................49 Bảng 2.11 Bảng tính giá thành sản phẩm (ĐVT: VNĐ) ....................................................51 Bảng 2.12 Nhập, xuất, tồn xi măng tháng 11/2012............................................................56 viii DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Sơ đồ 1.1 Hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. ......................................................12 Sơ đồ 1.2 Hạch toán chi phí nhân công trực tiếp ...............................................................13 Sơ đồ 1.3 Hạch toán Chi phí sản xuất chung .....................................................................14 Sơ đồ 1.4 Hạch toán Chi phí phải trả sản phẩm hỏng sửa chữa được ...............................16 Sơ đồ 1.5 Hạch toán sản phẩm hỏng không thể sửa chữa. ................................................16 Sơ đồ 1.6 Hạch toán các khoản thiệt hại về ngừng sản xuất có kế hoạch .........................17 Sơ đồ 1.8 Hạch toán tập hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm .......................................18 Sơ đồ 2.1 Bộ máy tổ chức Công ty CP Xi măng Hà Tiên I ...............................................27 Sơ đồ 2.2 Tổ chức bộ máy Trạm nghiền Phú Hữu.............................................................29 Sơ đồ 2.3 Sơ đồ tổ chức phòng Kế toán tài chính..............................................................32 Sơ đồ 2.4 Trình tự luân chuyển chứng từ: .........................................................................34 Sơ đồ 2.5 Hạch toán Chi phí nguyên vật liệu ....................................................................39 Sơ đồ 2.6 Hạch toán Chi phí nhân công trực tiếp ..............................................................41 Sơ đồ 2.7 Hạch toán Chi phí sản xuất chung .....................................................................43 ix DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BHTN Bảo hiểm thất nghiệp KPCĐ Kinh phí công đoàn CCDC Công cụ dụng cụ CP Chi phí CPSX Chi phí sản xuất NVL Nguyên vật liệu NC Nhân công SP Sản phẩm SPDD Sản phẩm dở dang TK Tài khoản SXSP Sản xuất sản phẩm SXKD Sản xuất kinh doanh DN Doanh nghiệp PP Phương pháp XM Xi măng TSCĐ Tài sản cố định CĐ Công đoạn x PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Đối với một doanh nghiệp, mục đích của họ là tạo ra lợi nhuận trên số vốn họ bỏ ra. Lợi nhuận ấy là chênh lệch giữa chi phí bỏ ra để đầu tư vào sản phẩm, dịch vụ mà họ kinh doanh và giá bán sản phẩm, dịch vụ mà họ thu về. Công việc tính toán ấy là nhiệm vụ của kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Sự cần thiết của kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm có thể hiểu một cách đơn giản qua ví dụ về người bán xôi. Hiện nay, giá một hộp xôi bình dân trên thị trường là 10.000đ/hộp. Với giá bán này hẳn nhiên không phải người bán muốn hay thích bán theo giá đó, mà bị ảnh hưởng bởi giá mua nếp, đậu, than,...và giá bán chung trên thị trường (trước khi bán, người đó đã tìm hiểu giá bán của những người bán khác trên thị trường để có giá bán hợp lý). Chỉ với những ghi chép đơn giản về những thứ đã mua để nấu, người bán đã có thể ước lượng được chi phí và tính giá bán, từ đó ước lượng xem mình thu được bao nhiêu khi bán. Có thể nói đây là ví dụ đơn giản nhất về “Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm” nhưng cũng không kém phần quan trọng. Trong các doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất với quy mô lớn, sản xuất nhiều mặt hàng có tính cạnh tranh cao, ngoài các yếu tố như quy mô vốn, nguồn nguyên liệu, thị trường,...thì một trong những yếu tố cũng không kém phần quan trọng đó là “quản trị chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm”. Bên cạnh chất lượng là yếu tố được người tiêu dùng quan tâm hàng đầu, giá bán cũng là yếu tố được quan tâm không kém. Là một trong những thương hiệu nổi tiếng, đi đầu trong nền công nghiệp sản xuất xi măng, xi măng Hà Tiên I luôn là một trong những lựa chọn hàng đầu của người tiêu dùng, tuy nhiên giá thành của xi măng Hà Tiên hiện nay lại cao hơn so với các sản phẩm cùng ngành. Một phần là do nguyên vật liệu tăng nên giá thành cũng phải tăng, một phần là do toàn bộ chi phí sản xuất chung phát sinh trong một kỳ được tính toàn bộ vào giá thành toàn bộ của kỳ đó nên có sự chênh lệch về giá thành giữa các kỳ. Để tìm hiểu rõ vấn đề trên và tìm hiểu sự khác nhau giữa lý thuyết được học và thực tế công tác kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm tại doanh nghiệp, em chọn đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình là “Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại CN Công ty CP Xi măng Hà Tiên I – Trạm nghiền Phú Hữu”. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu: Đi sâu nghiên cứu các yếu tố cấu thành nên giá thành và các phương pháp tính giá thành nói chung và cách tính giá thành sản phẩm tại CN Công ty CP Xi măng Hà Tiên I – Trạm nghiền Phú Hữu nói riêng. Từ đó phân tích một số tác động của kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, đề ra một số biện pháp tiết kiệm chi phí sản xuất nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 3. Phƣơng pháp nghiên cứu: 3.1. Phương pháp thu thập số liệu:  Dữ liệu sơ cấp: Phỏng vấn, tìm hiểu tình hình thực tế tại các khâu dây chuyền sản xuất để nắm khái quát về quy trình sản xuất.  Dữ liệu thứ cấp: - Thu thập số liệu từ phân xưởng sản xuất chính và phòng kế toán. - Tham khảo những tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu (cùng ngành nghề, lĩnh vực). 3.2. Phƣơng pháp xử lý dữ liệu: Phương pháp so sánh, đối chiếu, tổng hợp số liệu. 4. Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi về nội dung: tập trung đi sâu nghiên cứu, tìm hiểu về công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Chi nhánh Công ty CP Xi măng Hà Tiên I – Trạm nghiền Phú Hữu. - Phạm vi thời gian: Bắt đầu từ ngày 28/4/2014 đến ngày 20/7/2014. Số liệu thu thập trong báo cáo, sổ sách của tháng 11/2012. - Phạm vi không gian: Chi nhánh Công ty CP Xi măng Hà Tiên I – Trạm nghiền Phú Hữu. Địa chỉ: Tổ 8, khu phố 4, phường Phú Hữu, quận 9, TP.HCM. 5. Kết cấu khoá luận: Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, khóa luận gồm 3 chương: - Chương 1:Cơ sở lý luận về kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm. - Chương 2:Thực trạng công tác kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm tại CN Công ty CP Xi măng HÀ Tiên I – Trạm nghiền phú hữu. - Chương 3:Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm tại CN Công ty Xi măng Hà Tiên I- -Trạm nghiên Phú Hữu. 2 PHẦN NỘI DUNG 3 CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM 1.1. Những vấn đề chung: 1.1.1. Chi phí sản xuất: 1.1.1.1. Khái niệm: Chi phí sản xuất là toàn bộ hao phí lao động sống và lao động vật hóa được biểu hiện dưới hình thức tiền tệ phát sinh trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định. ( ThS.Trịnh Ngọc Anh, 2012) Chi phí sản xuất được hình thành do có sự dịch chuyển giá trị của các yếu tố sản xuất vào sản phẩm sản xuất ra và được biểu hiện trên hai mặt: - Về mặt định tính: đó là bản thân các yếu tố vật chất phát sinh và tiêu hao tạo nên trong quá trình sản xuất để đạt được mục đích tạo ra sản phẩm dịch vụ. - Về mặt định lượng: đó là mức tiêu hao cụ thể của các yếu tố vật chất tham gia vào quá trình sản xuất và được biểu hiện qua thước đo phù hợp, mà thước đo tổng quát là tiền tệ.  Cả hai mặt định tính và định lượng của chi phí sản xuất chịu sự chi phối thường xuyên của quá trình tái sản xuất và đặc điểm sản xuất sản phẩm của doanh nghiệp. 1.1.1.2. Phân loại chi phí sản xuất:  Theo chức năng hoạt động: toàn bộ chi phí sản xuất kinh doanh chia ra làm hai loại là "chi phí sản xuất và chi phí ngoài sản xuất".  Chi phí sản xuất: là toàn bộ các khoản CP phát sinh tại các phân xưởng, tổ, đội, bộ phận sản xuất gắn liền với hoạt động sản xuất sản phẩm như CP nguyên vật liệu trực tiếp, CP tiền lương công nhân sản xuất, CP khấu hao TSCĐ,... - CP nguyên vật liệu trực tiếp: toàn bộ CP nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ,...được sử dụng trực tiếp để sản xuất sản phẩm. - CP nhân công trực tiếp: toàn bộ khoản CP phải trả cho công nhân trực tiếp SXSP, như tiền lương, các khoản phụ cấp, các khoản BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ, tiền ăn giữa ca,... - CP sản xuất chung: toàn bộ các khoản CP sản xuất sau khi trừ đi CP nguyên vật liệu trực tiếp và CP nhân công trực tiếp, như CP nhân viên quản lý phân xưởng, chi 4 phí CCDC phục vụ sản xuất, CP khấu hao TSCĐ, CP dịch vụ,... - CP máy thi công: CP sử dụng xe, máy thi công phục vụ trực tiếp cho hoạt động xây lắp công trình trong trường hợp DN thực hiện xây lắp công trình theo phương thức thi công hỗn hợp (vừa thủ công,vừa kết hợp bằng máy).  Chi phí ngoài sản xuất: bao gồm CP bán hàng và CP quản lý DN - Chi phí bán hàng: biểu hiện bằng tiền toàn bộ các khoản hao phí về lao động sống, lao động vật hóa và các khoản CP phục vụ cho quá trình bảo quản và tiêu thụ hàng hóa. - Chi phí quản lý doanh nghiệp: biểu hiện bằng tiền toàn bộ các khoản hao phí về lao động sống, lao động vật hóa và các khoản CP cần thiết khác phục vụ cho quá trình quản lý và điều hành hoạt động SXKD của DN. Phân loại CPSX theo chức năng hoạt động giúp quản lý định mức CP, cung cấp số liệu cho công tác tính giá thành sản phẩm của DN.  Theo nội dung kinh tế: toàn bộ CPSX kinh doanh được chia làm năm yếu tố.  Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: bao gồm CP nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, CP nhiên liệu, CP phụ tùng thay thế và CP vật liệu khác sử dụng vào sản xuất.  Chi phí tiền lương: toàn bộ các khoản phải trả cho công nhân viên (tiền lương và các khoản trích theo lương).  Chi phí khấu hao TSCĐ: toàn bộ số trích khấu hao của những TSCĐ dùng cho SXKD.  Chi phí dịch vụ mua ngoài: CP trả cho các dịch vụ mua ngoài phục vụ cho hoạt động SXKD ( tiền điện, tiền nước, điện thoại, CP quảng cáo, CP sửa chữa,...)  Chi phí bằng tiền khác: các khoản chi phí SXKD bằng tiền phát sinh trong quá trình SXKD.  Theo mối quan hệ ứng xử chi phí: tổng CP gồm ba loại  Biến phí: là những khoản CP biến đổi theo mức độ hoạt động (như CP nguyên vật liệu thay đổi theo số lượng sản phẩm sản xuất ra, CP hoa hồng bán hàng thay đổi theo số lượng sản phẩm tiêu thụ được,...).  Định phí: là những khoản CP không thay đổi theo bất kỳ một chỉ tiêu nào trong một kỳ nhất định (ví dụ: tiền lương của bộ phận quản lý doanh nghiệp, CP khấu hao TSCĐ theo phương pháp đường thẳng,...). 5  Chi phí hỗn hợp: là loại CP có đặc điểm bao gồm cả hai yếu tố biến phí và định phí.  Theo phương pháp tập hợp CP và đối tượng chịu CP:  Chi phí trực tiếp: là những CP có quan hệ trực tiếp đến hoạt động SXKD một loại SP, một hoạt động kinh doanh nhất định. Kế toán căn cứ vào số liệu trên chứng từ kế toán để ghi trực tiếp cho từng đối tượng chịu CP.  Chi phí gián tiếp: là những CP có liên quan đến nhiều loại SP, nhiều hoạt động kinh doanh trong kỳ của doanh nghiệp. Đối với những CP này, khi phát sinh kế toán phải tập hợp chung, sau đó tính toán, phân bổ cho từng đối tượng liên quan theo tiêu thức phù hợp. Phân loại CP theo tập hợp chi phí và đối tượng chịu chi phí giúp xác định phương pháp kế toán tập hợp và phân bổ chi phí cho các đối tượng đúng đắn và hợp lý. 1.1.2. Giá thành sản phẩm: 1.1.2.1. Khái niệm: Giá thành sản phẩm là toàn bộ hao phí lao động sống và lao động vật hóa trong quá trình sản xuất sản phẩm của doanh nghiệp được biểu hiện bằng tiền liên quan đến khối lượng công việc, sản phẩm hay lao vụ, dịch vụ hoàn thành trong một kỳ hạn nhất định. ( ThS.Trịnh Ngọc Anh, 2012) 1.1.2.2. Phân loại giá thành sản phẩm:  Theo thời điểm và nguồn số liệu: bao gồm ba loại  Giá thành kế hoạch: tính trên cơ sở chi phí sản xuất kế hoạch và sản lượng sản phẩm sản xuất kế hoạch.  Giá thành định mức: tính trên cơ sở sản lượng sản phẩm sản xuất thực tế và chi phí sản xuất định mức.  Giá thành thực tế: tính trên cơ sở sản lượng sản phẩm sản xuất thực tế và chi phí sản xuất thực tế.  Theo phạm vi phát sinh chi phí: được chia làm hai loại  Giá thành sản xuất: tính trên cơ sở toàn bộ chi phí liên quan đến việc sản xuất ra sản phẩm, gồm CP nguyên vật liệu trực tiếp, CP nhân công trực tiếp, CP máy thi công và CP sản xuất chung.  Giá thành toàn bộ: tính trên cơ sở toàn bộ CP liên quan đến việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, gồm CP nguyên vật liệu trực tiếp, CP nhân công trực tiếp, CP máy thi công, CP sản xuất chung, CP bán hàng và CP quản lý doanh nghiệp. 6 Phân biệt CP sản xuất và Giá thành sản phẩm:  Giống nhau: giống nhau về chất, cùng là loại chi phí sản xuất và được biểu hiện bằng tiền của lao động sống và lao động vật hóa.  Khác nhau: về lượng. CP sản xuất gắn liền với một kỳ nhất định, còn Giá thành sản phẩm gắn liền với một loại sản phẩm, công việc, lao vụ nhất định. 1.2. Tổ chức kế toán Chi phí sản xuất: 1.2.1. Đối tƣợng và kỳ tính giá thành sản phẩm:  Đối tượng tính giá thành sản phẩm: là những thành phẩm, bán thành phẩm hoặc công việc lao vụ. Tùy theo đặc điểm SXKD của doanh nghiệp mà chọn đối tượng tính giá thành cho phù hợp và đơn vị đo lường phổ biến trong nền kinh tế. Do đó đối tượng tính giá thành cụ thể trong các doanh nghiệp có thể là: - Từng sản phẩm, công việc, đơn đặt hàng đã hoàn thành. - Từng chi tiết, bộ phận sản phẩm. Đối tượng tính giá thành là căn cứ để kế toán tổ chức việc tập hợp chi phí sản xuất, lựa chọn phương pháp tính giá thành thích hợp, tổ chức công nghệ, tính giá thành hợp lý, lập các bảng tính giá thành sản phẩm phục vụ việc kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch giá thành.  Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất: có thể là từng phân xưởng, từng bộ phận, đội sản xuất hoặc toàn doanh nghiệp, từng giai đoạn công nghệ hoặc toàn bộ qui trình công nghệ, từng sản phẩm, đơn đặt hàng, từng nhóm sản phẩm hoặc bộ phận, chi tiết sản phẩm. Đối tượng tính giá thành có nội dung khác với đối tượng tập hợp chi phí sản xuất, nhưng chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, mối quan hệ đó thể hiện ở việc tính giá thành sản phẩm phải sử dụng số liệu chi phí sản xuất đã tập hợp.  Kỳ tính giá thành: là thời điểm tính giá thành, có thể là tháng, quí, 6 tháng. Tùy theo DN tổ chức sản xuất đơn chiếc hay hàng loạt, chu kỳ sản xuất dài hay ngắn. 7 Trình tự tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm: - Bước 1: tập hợp CP sản xuất vào các đối tượng chịu CP liên quan. - Bước 2: tính toán phân bổ và kết chuyển các CP đã tập hợp vào các tài khoản tính giá thành và theo các đối tượng chịu CP đã được xác định. - Bước 3: kiểm kê và đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ. - Bước 4: tính giá thành của sản phẩm hoàn thành trong kỳ. 1.2.2. Phƣơng pháp tập hợp chi phí sản xuất và phân bổ chi phí sản xuất: 1.2.2.1. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất:  Phương pháp tập hợp CPSX trực tiếp: được áp dụng trong trường hợp CPSX có quan hệ trực tiếp với từng đối tượng tập hợp chịu chi phí riêng biệt. Trên cơ sở đó kế toán tập hợp số liệu theo từng đối tượng liên quan vào sổ kế toán.  Phương pháp tập hợp CPSX gián tiếp: được áp dụng trong trường hợp CPSX liên quan đến nhiều đối tượng chịu chi phí mà không thể ghép riêng rẽ theo từng đối tượng chịu chi phí. Doanh nghiệp phải tổ chức ghi chép ban đầu cho các CPSX theo địa điểm phát sinh CP để kế toán tập hợp chi phí. Sau đó chọn tiêu thức phân bổ để tính toán, phân bổ CPSX đã tập hợp cho các đối tượng có liên quan một cách hợp lý nhất và đơn giản thủ tục tính toán phân bổ. 1.2.2.2. Phân bổ chi phí sản xuất (nếu tập hợp CPSX gián tiếp) Quá trình phân bổ: - Bƣớc 1: Xác định hệ số phân bổ [Hệ số phân bổ chi phí H] = - [Tổng số chi phí cần phân bổ] [Tổng tiêu thức cần phân bổ] Bƣớc 2: Tính số chi phí phân bổ cho từng đối tượng: [CP phân bổ cho từng đối tượng] = [Tiêu thức phân bổ cho từng đối tượng] * [Hệ số phân bổ CP]  Phân bổ theo định mức tiêu hao: thực chất là tiêu hao nguyên vật liệu, áp dụng việc tách riêng chi phí NVL cho từng sản phẩm trong chi phí sản xuất chung. 8 Doanh nghiệp phải xây dựng được định mức CPSX cho từng loại sản phẩm, làm cơ sở cho kế toán phân bổ chi phí NVL cho từng sản phẩm. Kế toán phải tính tỷ suất hao phí thực tế NVL chính dùng sản xuất từng loại sản phẩm so với định mức chi phí NVL chính dùng để sản xuất loại sản phẩm đó.Rồi lấy tỷ suất này nhân với định mức NVL chính của từng loại SP để có được chi phí NVL chính thực tế tính cho SP. Tổng chi phí NVL ] Chi phí NVL Chi phí NVL thực tế [ ]= × [theo định mức] phân bổ cho SP A Tổng chi phí NVL [ ] của SP A định mức [  Phân bổ theo hệ số tiêu hao: áp dụng việc tách chi phí NVL cho từng loại sản phẩm. Doanh nghiệp phải xây dựng được hệ số tiêu hao cho từng sản phẩm để làm cơ sở cho kế toán phân bổ chi phí. Kế toán phải xây dựng hệ số tiêu hao của từng loại SP, trong đó chọn một SP nào đó làm hệ số chuẩn là 1, từ đó qui đổi hệ số các SP còn lại theo hệ số chuẩn, rồi xác định mức tiêu hao cho từng loại SP. Từ đó, kế toán tính toán tỷ lệ giữa hao phí thực tế NVL chính dùng sản xuất các loại SP, so với hệ số chi phí NVL chính dùng để sản xuất các loại SP đó, lấy tỷ lệ này nhân với hệ số NVL chính của từng loại SP để có được chi phí NVL chính thực tế cho từng loại SP. Tổng chi phí NVL ] Chi phí NVL Chi phí NVL thực tế [ ]= [ × theo hệ số ] phân bổ cho SP A Tổng chi phí NVL [ ] của SP A theo hệ số [  Phân bổ theo khối lượng thành phẩm: áp dụng việc tách chi phí NVL cho từng SP, thực hiện theo khối lượng NVL tính cho từng SP ứng với khối lượng (hay trọng lượng) thành phẩm sản xuất ra. Kế toán tính tỷ lệ giữa trị giá NVL chính tiêu hao thực tế với tổng sản lượng của thành phẩm sản xuất trong kỳ của các loại SP. Trên cơ sở đó, lấy tỷ lệ này nhân với khối lượng của từng loại SP để xác định được giá trị NVL chính tính cho từng loại SP. Tỷ lệ phân bổ NVL cho từng loại sản phẩm: [Tổng tiêu thức cần phân bổ] [Tỷ lệ phân bổ] = [Tổng sản lượng SP] NVL 9  Phân bổ theo số giờ máy hoạt động: áp dụng cho việc tách CPSX theo chi phí giờ chạy máy như chi phí vật liệu phụ, nhiên liệu, động lực,.... Kế toán tính chi phí vật liệu phụ cho 1 giờ máy hoạt động và tính chi phí vật liệu phụ cho từng loại sản phẩm. [  Chi phí vật liệu Chi phí vật liệu Số giờ máy hoạt động ]=[ ]×[ ] phụ từng loại SP phụ cho 1h máy cho từng SP Phân bổ theo chi phí nguyên vật liệu: áp dụng cho việc tách chi phí tiền lương của công nhân sản xuất từng loại SP theo tỷ suất chi phí NVL của từng loại SP đó. Chi phí NVL Mức phân bổ chi phí Tổng tiền lương [ ] của SP đó * tiền lương của công + = × [ của công nhân ] [Tổng chi phí NVL] nhân sản xuất một loại SP sản xuất  Phân bổ theo tiền lương của công nhân trực tiếp sản xuất: áp dụng phân bổ CPSX chung theo tỷ suất tiền lương của công nhân trực tiếp sản xuất ra SP. Tiền lương công nhân Mức phân bổ [ ] sản xuất SP đó * CPSX chung + = × [Tổng CPSX chung] Tổng tiền lương công [ ] một loại SP nhân sản xuất 1.2.2.3. Phân bổ chi phí sản xuất phụ:  Khái niệm: sản xuất phụ là những bộ phận sản xuất ra SP hoặc thực hiện lao vụ nhằm phục vụ cho quá trình tạo ra SP chính của doanh nghiệp, như sản xuất phụ điện, nước, sửa chữa,..tùy theo đặc điểm SXKD của DN. Tất cả các khoản CP liên quan đến sản xuất phụ phát sinh trong kỳ được kế toán tập hợp riêng biệt trên sổ kế toán chi tiết của TK.154 "Sản xuất phụ", sau đó phân bổ CPSX phụ vào từng đối tượng sử dụng có liên quan.  Chi phí sản xuất phụ được phân bổ cho các đối tượng sử dụng trên cơ sở khối lượng sử dụng và giá thành đơn vị thực tế của SP sản xuất phụ CPSX phụ CPSX phụ CPSX phụ Giá thành kế Tổng giá *thành SP + = * dở dang + + [ phát sinh ] − * dở dang + − * hoạch cung cấp + trong kỳ phụ đầu kỳ cuối kỳ cho sản xuất phụ Giá thành kế + * hoạch nhận từ + sản xuất phụ khác 10