Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp I
------------------
NguyÔn thÞ ph−¬ng lan
Kh¶o s¸t mét sè dßng ng« nÕp tù phèi
Vµ tæ hîp lai F1 t¹i Xu©n quan – H−ng Yªn
LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp
Chuyªn ngµnh: trång trät
M· sè: 60.62.01
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: pgs.tS. NguyÔn ThÕ Hïng
Hµ néi - 2007
Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè
liÖu, kÕt qu¶ nªu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ ch−a tõng ®−îc ai c«ng bè
trong bÊt k× c«ng tr×nh nµo kh¸c.
T«i xin cam ®oan r»ng c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®2
®−îc chØ râ nguån gèc.
T¸c gi¶ luËn v¨n
NguyÔn ThÞ Ph−¬ng Lan
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
i
Lêi c¸m ¬n
§Ó hoµn thµnh luËn v¨n, t«i ®2 nhËn ®−îc sù gióp ®ì tËn t×nh, sù ®ãng
gãp quý b¸u cña nhiÒu c¸ nh©n vµ tËp thÓ.
Tr−íc hÕt, t«i xin tr©n träng c¶m ¬n PGS.TS. NguyÔn ThÕ Hïng Gi¶ng viªn khoa N«ng häc - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi ®2 tËn
t×nh h−íng dÉn, chØ b¶o t«i trong suèt thêi gian t«i thùc hiÖn ®Ò tµi.
T«i xin tr©n träng c¶m ¬n sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c ThÇy, C« gi¸o
Khoa N«ng häc, Khoa Sau ®¹i häc - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi ®2
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i thùc hiÖn vµ hoµn thµnh ®Ò tµi.
T«i xin c¶m ¬n ®Õn gia ®×nh, ng−êi th©n, c¸c c¸n bé ®ång nghiÖp vµ b¹n
bÌ ®2 ®éng viªn, gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn vÒ mäi mÆt cho t«i trong qu¸ tr×nh thùc
hiÖn ®Ò tµi nµy.
Mét lÇn n÷a t«i xin tr©n träng c¶m ¬n !
Hµ Néi - 2006
NguyÔn ThÞ Ph−¬ng Lan
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
ii
Môc Lôc
Lêi cam ®oan
i
Lêi c¶m ¬n
ii
Môc lôc
iii
Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t
v
Danh môc c¸c b¶ng
vi
Danh môc c¸c h×nh
viii
1. Më ®Çu ...........................................................................................................i
1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi..............................................................................1
1.2. Môc tiªu cña ®Ò tµi: ....................................................................................3
2. Tæng quan tµi liÖu vµ c¬ së khoa häc.........................................................4
2.1. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ s¶n xuÊt ng« trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam................4
2.1.1. T×nh h×nh nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt ng« trªn thÕ giíi ................................4
2.1.2 T×nh h×nh nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt ng« ë ViÖt Nam ..................................8
2.2. Vai trß vµ gi¸ trÞ sö dông cña c©y ng«......................................................13
2.2.1. ChÊt l−îng dinh d−ìng cña h¹t ng«.......................................................13
2.2.2. Gi¸ trÞ sö dông cña c©y ng« ...................................................................14
2.3. C¬ së khoa häc cña ®Ò tµi. ........................................................................17
2.3.1. ¦u thÕ lai (¦TL) vµ øng dông trong chän t¹o gièng ng« .....................17
2.3.2. Dßng thuÇn vµ ph−¬ng ph¸p t¹o dßng thuÇn .........................................19
2.4. C¸c kÕt qu¶ vÒ chän t¹o ng« nÕp ..............................................................22
2.4.1. KÕt qu¶ nghiªn cøu nguån gen ..............................................................24
2.4.2. KÕt qu¶ chän t¹o vµ sö dông ng« nÕp....................................................25
2.5. Sö dông ch−¬ng tr×nh Selindex (ChØ sè chän läc) trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸
vµ chän dßng ng« ............................................................................................27
3. VËt liÖu, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ......................................29
3.1. VËt liÖu, ®Þa ®iÓm, ®iÒu kiÖn nghiªn cøu..................................................29
3.1.1. VËt liÖu nghiªn cøu................................................................................29
3.2. §Þa ®iÓm vµ thêi gian tiÕn hµnh thÝ nghiÖm .............................................30
3.3. Quy tr×nh thÝ nghiÖm ................................................................................30
3.3.1. Lµm ®Êt ..................................................................................................30
3.3.2. Ch¨m sãc thÝ nghiÖm .............................................................................30
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
iii
3.4. Bè trÝ thÝ nghiÖm.......................................................................................31
3.5. ChØ tiªu vµ ph−¬ng ph¸p theo dâi. ............................................................32
3.5.1. C¸c chØ tiªu theo dâi ..............................................................................32
3.5.2. Ph−¬ng ph¸p theo dâi thÝ nghiÖm ..........................................................35
3.6. Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu........................................................................35
4. KÕt qu¶ nghiªn cøu....................................................................................36
4.1. KÕt qu¶ nghiªn cøu c¸c dßng ng« tham gia thÝ nghiÖm ..........................36
4.1.1. §Æc ®iÓm sinh tr−ëng cña c¸c dßng ng« trong thÝ nghiÖm....................36
4.1.2. §Æc tr−ng h×nh th¸i c©y cña c¸c dßng ng« tham gia thÝ nghiÖm ...........39
4.1.3. C¸c ®Æc tr−ng h×nh th¸i b¾p ...................................................................41
4.1.4. C¸c ®Æc tr−ng sinh lý cña c©y ng« .........................................................43
4.1.5. Møc ®é nhiÔm s©u bÖnh h¹i cña c¸c dßng ng« tham gia thÝ nghiÖm ....45
4.1.6. C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt c¸c dßng ng« thÝ nghiÖm ....................48
4.1.7. ChØ sè chän läc vµ c¸c ®Æc tr−ng chÝnh cña mét sè dßng ng« ..............51
4.2. KÕt qu¶ nghiªn cøu c¸c tæ hîp lai tham gia thÝ nghiÖm . .........................54
4.2.1. Giai ®o¹n sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña c¸c tæ hîp lai ...............................54
4.2.2. §éng th¸i t¨ng tr−ëng cña c¸c tæ hîp lai...............................................56
4.2.3. C¸c ®Æc tr−ng vÒ h×nh th¸i c©y cña c¸c tæ hîp lai .................................60
4.2.3.1. Tæng sè l¸ ...........................................................................................60
4.2.4. C¸c ®Æc tr−ng vÒ h×nh th¸i b¾p ..............................................................62
4.2.5. ChØ sè diÖn tÝch l¸ ..................................................................................64
4.2.6. Kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh..............................................................66
4.2.7. C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt .............................................................70
4.2.8. §¸nh gi¸ c¶m quan vÒ mét sè chØ tiªu chÊt l−îng cña c¸c THL ...........72
5. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ....................................................................................76
5.1. KÕt luËn.....................................................................................................76
5.1.1. KÕt qu¶ kh¶o s¸t dßng ng« nÕp vô Thu §«ng 2006 .............................76
5.1.2. KÕt qu¶ so s¸nh c¸c tæ hîp lai trong vô Xu©n 2007 .............................76
5.1.3. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ chÊt l−îng cña c¸c tæ hîp lai.....................................77
5.2. §Ò nghÞ .....................................................................................................77
Tµi liÖu tham kh¶o.........................................................................................78
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
iv
Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t
CIMMYT
: Trung t©m c¶i ng« vµ lóa mú quèc tÕ
CS
: Céng sù
CV%
: HÖ sè biÕn ®éng
DTL
: DiÖn tÝch l¸
LAI
: ChØ sè diÖn tÝch l¸
LSD0,05
: Sù sai kh¸c ý nghÜa nhá nhÊt ë møc 0,05
M1000
: Khèi l−îng 1000 h¹t
NS
: N¨ng suÊt
NSLT
: N¨ng suÊt lý thuyÕt
NSTT
: N¨ng suÊt thùc thu
TB
: Trung b×nh
TGST
: Thêi gian sinh tr−ëng
THL
: Tæ hîp lai
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
v
Danh môc c¸c b¶ng
B¶ng 2.1. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng ng« thÕ giíi .................................4
B¶ng 2.2. S¶n xuÊt ng« ë ViÖt Nam tõ 1985- 2005...........................................9
B¶ng 2.3. Gi¸ trÞ dinh d−ìng cña ng« rau vµ mét sè rau kh¸c ........................16
B¶ng 3.1. C¸c dßng ng« nÕp tham gia thÝ nghiÖm..........................................29
B¶ng 3.2. C¸c tæ hîp lai (THL) tham gia thÝ nghiÖm: .....................................30
B¶ng 4.1: Thêi gian sinh tr−ëng c¸c giai ®o¹n cña c¸c dßng ng« thÝ nghiÖm vô
Thu §«ng n¨m 2006 .......................................................................................37
B¶ng 4.2: C¸c ®Æc tr−ng vÒ h×nh th¸i c©y cña c¸c dßng ng« thÝ nghiÖm vô thu
®«ng n¨m 2006 ................................................................................................40
B¶ng 4.3: C¸c ®Æc tr−ng h×nh th¸i b¾p cña c¸c dßng ng« thÝ nghiÖm .................
vô thu ®«ng n¨m 2006 ....................................................................................42
B¶ng 4.4: C¸c ®Æc tr−ng sinh lý cña c¸c dßng ng« thÝ nghiÖm vô thu ®«ng n¨m
2006 ................................................................................................................44
B¶ng 4.5. Mét sè ®Æc ®iÓm h×nh th¸i b«ng cê cña c¸c dßng ng« thÝ nghiÖm vô
Thu §«ng 2006 ...............................................................................................45
B¶ng 4.6: Kh¶ n¨ng chèng chÞu cña c¸c dßng ng« thÝ nghiÖm vô thu ®«ng n¨m
2006 ................................................................................................................48
B¶ng 4.7: C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt lý thuyÕt cña c¸c dßng
ng« thÝ nghiÖm vô thu ®«ng n¨m 2006............................................................49
B¶ng 4.8. ChØ sè chän läc vµ c¸c chØ tiªu vÒ h×nh th¸i, n¨ng suÊt cña 5 dßng
ng« tù phèi tèt nhÊt vô §«ng n¨m 2006……………………………………..53
B¶ng 4.9. Thêi gian sinh tr−ëng cña c¸c tæ hîp lai vô Xu©n 2007 .................55
B¶ng 4.10. §éng th¸i t¨ng tr−ëng chiÒu cao c©y cña c¸c tæ hîp lai vô Xu©n
2007 ................................................................................................................57
B¶ng 4.11: §éng th¸i t¨ng tr−ëng sè l¸ cña c¸c tæ hîp lai vô Xu©n .............58
B¶ng 4.12. C¸c ®Æc tr−ng vÒ h×nh th¸i c©y cña c¸c tæ hîp lai vô Xu©n...........61
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
vi
B¶ng 4.13: C¸c ®Æc tr−ng h×nh th¸i b¾p cña c¸c tæ hîp lai vô Xu©n .............63
B¶ng 4.14. ChØ sè diÖn tÝch l¸ cña c¸c tæ hîp lai vô Xu©n 2007 ...................65
B¶ng 4.15. Kh¶ n¨ng chèng chÞu cña c¸c tæ hîp lai vô Xu©n 2007 ................67
B¶ng 4.16: C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt cña c¸c tæ hîp lai vô
Xu©n 2007........................................................................................................71
B¶ng 4.17 : B¶ng ®¸nh gi¸ chÊt l−îng cña c¸c tæ hîp ng« nÕp lai vô Xu©n
2007 ................................................................................................................74
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
vii
DANH MôC C¸C H×NH
H×nh 4.1: N¨ng suÊt lý thuyÕt cña mét sè dßng ng« thÝ nghiÖm vô thu ®«ng
n¨m 2006 ........................................................................................................50
H×nh 4.2: §éng th¸i t¨ng tr−ëng chiÒu cao c©y cña c¸c tæ hîp ng« nÕp lai vô
Xu©n 2007 .......................................................................................................57
H×nh 4.3: §éng th¸i t¨ng tr−ëng sè l¸ cña c¸c tæ hîp lai vô Xu©n 2007 .......59
H×nh 4.4. ChØ sè diÖn tÝch l¸ cña c¸c tæ hîp ng« nÕp lai vô Xu©n 2007..........66
H×nh 4.5: N¨ng suÊt thùc thu cña c¸c tæ hîp lai vô Xu©n 2007 .....................72
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
viii
1. Më ®Çu
1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Ng« lµ c©y l−¬ng thùc quan träng trªn thÕ giíi, ng« kh«ng chØ cung cÊp
l−¬ng thùc cho con ng−êi mµ cßn cung cÊp thøc ¨n cho ch¨n nu«i vµ lµ
nguyªn liÖu phôc vô cho c¸c ngµnh kh¸c nh− y häc, c«ng nghiÖp nhÑ, c«ng
nghiÖp thùc phÈm…Ngoµi ra, ng« cßn lµ nguyªn liÖu cho nhµ m¸y s¶n xuÊt
r−îu cån, tinh bét, dÇu, glucoza, b¸nh kÑo... Ng−êi ta ®2 s¶n xuÊt ra kho¶ng
670 mÆt hµng kh¸c nhau cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp l−¬ng thùc - thùc phÈm,
c«ng nghiÖp d−îc vµ c«ng nghiÖp nhÑ [13]. Do d©n sè thÕ giíi t¨ng nhanh,
thªm vµo ®ã lµ sù ph¸t triÓn cao cña nÒn ch¨n nu«i ®¹i c«ng nghiÖp ®ßi hái
mét khèi l−îng lín ng« trong thêi gian tíi. ¦íc tÝnh nh©n lo¹i ph¶i s¶n xuÊt
thªm 266 triÖu tÊn ng« ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô kho¶ng 850 triÖu tÊn trªn
toµn thÕ giíi vµo n¨m 2020 [34].
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ng« cßn lµ c©y thùc phÈm cã gi¸ trÞ cao vµ ng« cßn
lµ nguån hµng xuÊt khÈu mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Ng« ®−îc coi lµ mét
c©y ngò cèc b¸o hiÖu sù Êm no cña loµi ng−êi vµ nu«i sèng 1/3 d©n sè thÕ
giíi.
ë ViÖt Nam ng« lµ c©y l−¬ng thùc cã vÞ trÝ quan träng ®−îc trång ë
nhiÒu vïng sinh th¸i kh¸c nhau. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do ®æi míi c¸c chÝnh
s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, ®ång thêi víi sù nç lùc nghiªn cøu cña c¸c nhµ
khoa häc, cïng víi sù ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ vÒ gièng vµ kü thuËt nªn
c©y ng« ®2 cã nh÷ng b−íc tiÕn ®¸ng kÓ trong t¨ng tr−ëng c¶ vÒ diÖn tÝch, n¨ng
suÊt vµ s¶n l−îng. Trong thêi gian qua, ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn ng« lai ë ViÖt
Nam ®2 ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng. N¨m 2006, diÖn tÝch trång ng« c¶
n−íc lµ 1033,0 ngh×n ha, n¨ng suÊt lµ 36,9 t¹/ha vµ s¶n l−îng lµ 3,81 triÖu tÊn
(Tæng côc thèng kª, 2006) [19], diÖn tÝch trång b»ng c¸c gièng ng« lai kho¶ng
trªn 84% (Ph¹m §ång Qu¶ng vµ cs, 2005; Trung t©m khuyÕn n«ng Quèc gia
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
1
2005) [8], [20]. Trong viÖc t¹o gièng ng« tÎ, tuy cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ®−îc
tiÕp tôc nghiªn cøu nh−ng c¬ b¶n lµ chóng ta ®2 ®Þnh ®−îc h−íng ®óng. Tuy
nhiªn, m¶ng ng« thùc phÈm – ng« nÕp (Zeamays L.subsp. Ceratina Kulesh),
ng« ®−êng (Zeamays L.subsp. Saccharata sturt) chóng ta ch−a ®¹t ®−îc kÕt
qu¶ g× ®¸ng kÓ. Tr−íc ®©y, n−íc ta chØ cã truyÒn thèng trång ng« nÕp ®Þa
ph−¬ng, hoµn toµn kh«ng cã tËp qu¸n trång ng« rau, ng« ®−êng vµ ng« nÕp
lai, cho nªn ®Õn nay diÖn tÝch trång ng« thùc phÈm míi chØ chiÕm kho¶ng 2 3% diÖn tÝch trång ng« cña c¶ n−íc [5]. Trong khi ®ã, nhu cÇu vÒ c¸c gièng
ng« trªn t¨ng kh¸ nhanh trong thêi gian qua. MÆt kh¸c, c¸c nhµ chän t¹o
gièng trong n−íc chØ tËp trung chän t¹o vµ ®−a ra trång ngoµi s¶n xuÊt c¸c
gièng ng« tÎ lai n¨ng suÊt cao, ch−a chó träng chän t¹o c¸c gièng ng« thùc
phÈm lai. V× vËy, ng−êi s¶n xuÊt ph¶i mua h¹t gièng ng« ®−êng, ng« nÕp tõ
c¸c c«ng ty liªn doanh nh− CP - Group, c«ng ty N«ng H÷u... víi gi¸ h¹t gièng
rÊt cao. §øng tr−íc nhu cÇu cña thÞ tr−êng trong n−íc vµ xuÊt khÈu, c«ng t¸c
nghiªn cøu vµ chän t¹o ng« thùc phÈm lµ nhiÖm vô cÊp b¸ch cña c¸c nhµ chän
t¹o gièng. §©y còng lµ mét trong nh÷ng h−íng ph¸t triÓn quan träng cña s¶n
xuÊt ng« n−íc ta hiÖn nay, ®Æc biÖt lµ c¸c vïng ven ®«, ven thÞ vµ vïng ®ång
b»ng kÓ c¶ vïng hiÖn nay ®ang trång ng« §«ng trªn ®Êt hai lóa ë miÒn B¾c.
T×nh h×nh ®ã ®Æt ra cho c¸c nhµ t¹o gièng ng« ViÖt Nam ph¶i nhanh chãng t¹o
ra c¸c dßng ng« ®−êng, ng« nÕp lai ®¸p øng nhu cÇu cña s¶n xuÊt.
Tuy nhiªn, viÖc nghiªn cøu chän t¹o ra ®−îc gièng ng« nÕp lai gÆp rÊt
nhiÒu khã kh¨n. Mét lo¹t vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi t¹o gièng ng« nÕp lai hiÖn nay:
Tr−íc tiªn lµ nguån nguyªn liÖu ban ®Çu ®Ó t¹o dßng lµ g×? LiÖu tõ c¸c gièng
ng« nÕp ®Þa ph−¬ng cã t¹o ®−îc dßng cã ý nghÜa hay kh«ng? Trong khi ®ã,
c¸c nguån nÕp lai tèt ®−îc trång ë n−íc ta lµ rÊt h¹n chÕ. TiÕp theo lµ ph−¬ng
ph¸p t¹o dßng sao cho cã hiÖu qu¶, liÖu c¸c dßng t¹o ra cã chÞu ®−îc ¸p lùc tù
phèi ®Ó ®¹t ®−îc ®é ®ång hîp tö cao, cã kh¶ n¨ng sinh tr−ëng ph¸t triÓn tèt vµ
chèng chÞu ®−îc hay kh«ng? Vµ sau n÷a lµ t¹o gièng ng« nÕp lai víi ph−¬ng
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
2
ph¸p lai nµo lµ thÝch hîp nhÊt? §ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®−îc
trong mét thêi gian ng¾n vµ cÇn ®−îc ®Çu t− ®óng møc.
§Ó gãp phÇn gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò trªn chóng t«i tiÕn hµnh ®Ò tµi:
“Kh¶o s¸t mét sè dßng ng« nÕp tù phèi vµ tæ hîp lai F1 t¹i Xu©n
Quan – H−ng Yªn”.
1.2. Môc tiªu cña ®Ò tµi:
- Chän ra mét sè dßng cã triÓn väng phôc vô c«ng t¸c chän t¹o gièng
ng« nÕp.
- Chän ra mét sè tæ hîp lai −u tó, gãp phÇn phôc vô cho c«ng t¸c chän
t¹o gièng ng« nÕp lai.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
3
2. TæNG QUAN TµI LIÖU Vµ C¥ Së KHOA HäC
2.1. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ s¶n xuÊt ng« trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam
2.1.1. T×nh h×nh nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt ng« trªn thÕ giíi
Ng« (Zeamays L.) cïng víi lóa mú vµ lóa n−íc lµ ba c©y l−¬ng thùc
quan träng nhÊt trªn thÕ giíi. Cho ®Õn cuèi thÕ kû XX, ng« vÉn cßn kÐm hai
c©y trång kia vÒ diÖn tÝch vµ tæng s¶n l−îng. B−íc sang thÕ kû XXI, −u thÕ vÒ
n¨ng suÊt cña ng« ®−îc kh¼ng ®Þnh, tuy kÐm lóa mú vµ lóa n−íc vÒ diÖn tÝch
song s¶n l−îng ng« ®2 v−¬n lªn ®øng ®Çu mét c¸ch v÷ng ch¾c. N¨m 2005, s¶n
l−îng ng« trªn thÕ giíi ®¹t 701 triÖu tÊn trong khi s¶n l−îng lóa mú lµ 623
triÖu tÊn vµ lóa n−íc lµ 618 triÖu tÊn. §iÒu nµy thËt kú diÖu khi vµo n¨m 2000
s¶n l−îng ng« míi ®¹t 592 triÖu tÊn so víi 599 triÖu tÊn lóa n−íc vµ 586 triÖu
tÊn lóa mú (Faostat Database, 2006) [42].
B¶ng 2.1. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng ng« thÕ giíi
vµ mét sè khu vùc n¨m 2005
Khu vùc
ThÕ giíi
DiÖn tÝch
N¨ng suÊt
S¶n l−îng
(triÖu ha)
(t¹/ha)
(triÖu tÊn)
147.577
47.55
701.666
C¸c n−íc ph¸t triÓn
49.441
78.80
389.593
C¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn
98.136
31.80
312.073
Mü
30.395
92.86
282.260
Trung Quèc
26.222
51.54
135.145
1.150
36.35
4.180
Th¸i Lan
Nguån: FAOSTAT, 2006 [42]
Cã thÓ nãi viÖc chän t¹o vµ ®−a vµo s¶n xuÊt c¸c lo¹i gièng ng« lai lµ
mét thµnh tùu quan träng ®èi víi nÒn n«ng nghiÖp thÕ giíi. Ng« lai t¹o ra
b−íc nh¶y vät vÒ n¨ng suÊt nh−ng lóc ®Çu nã chØ ph¸t huy hiÖu qu¶ ë Mü vµ
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
4
c¸c n−íc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. §èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, ng«
lai míi chØ b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû tr−íc.
Thµnh tùu khoa häc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp lín nhÊt cña c¸c nhµ chän
gièng c©y trång trong thÕ kû 20 lµ viÖc øng dông −u thÕ lai vµo s¶n xuÊt h¹t
gièng ng« lai (TrÇn ViÖt Chi, 1993) [2]. Vai trß cña gièng lai ®−îc ®¸nh gi¸ lµ cã
tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh trong viÖc t¨ng n¨ng suÊt ng«. T×nh h×nh s¶n xuÊt ng« trªn
thÕ giíi n¨m 2005 ®−îc tæng hîp qua b¶ng 2.1. N¨m 2005, toµn thÕ giíi cã
147,577 triÖu ha ng«, n¨ng suÊt trung b×nh 47,55 t¹/ha, ®¹t s¶n l−îng 701,666
triÖu tÊn. Riªng ë Mü, n¨m 2005 trªn diÖn tÝch 30,395 triÖu ha ®2 cho n¨ng
suÊt trung b×nh 92,86 t¹/ha vµ s¶n l−îng ®¹t 282,260 triÖu tÊn (FAOSTAT,
2006) [42], lµ n−íc ®øng ®Çu trong s¶n xuÊt ng« trªn thÕ giíi. HiÖn nay, Mü lµ
n−íc cã diÖn tÝch trång ng« lín nhÊt thÕ giíi vµ hÇu hÕt diÖn tÝch nµy ®−îc
trång b»ng gièng lai. ë Mü chØ cßn 48% gièng ng« ®−îc sö dông lµ ®−îc
chän t¹o theo c«ng nghÖ truyÒn thèng, cßn l¹i 52% lµ b»ng c«ng nghÖ sinh
häc (nhiÒu h¬n n¨m 2004 lµ 5%)(Ming-Tang Chang et al, 2005) [52]. Theo
tÝnh to¸n cña Duvick (1990) [39], møc t¨ng n¨ng suÊt ng« cña Mü trong giai
®o¹n 1930-1986 lµ 103kg/ha/n¨m, trong ®ã ®ãng gãp do c¶i tiÕn di truyÒn lµ
63kg/ha/n¨m .
Theo sè liÖu cña §¹i häc Tæng hîp Nebraska (2005) lý do n¨ng suÊt ng«
ë Mü t¨ng lªn trong 50 n¨m qua lµ:
- 50% do c¶i t¹o nÒn di truyÒn cña c¸c gièng lai;
- Kho¶ng 50% do c¶i thiÖn canh t¸c bao gåm:
+ Bãn N hîp lý (t¨ng hiÖu qu¶ sö dông ®¹m, gi¶m bèc bay ®¹m, kh«ng
lµm « nhiÔm ®¹m vµo nguån n−íc) vµ c©n b»ng dinh d−ìng víi P vµ K;
+ MËt ®é gieo trång cao h¬n;
+ Lµm ®Êt tèi thiÓu (c¶i thiÖn kh¶ n¨ng gi÷ Èm cña ®Êt);
+ Gi¶m møc ®é röa tr«i ®Êt canh t¸c ng«;
+ Më réng diÖn tÝch ng« cã t−íi vµ c¶i thiÖn ph−¬ng ph¸p t−íi.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
5
ViÖc nghiªn cøu vµ sö dông gièng ng« lai ë Ch©u ¢u b¾t ®Çu muén h¬n
Mü kho¶ng 20 n¨m nh−ng còng ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu quan träng. N−íc
cã n¨ng suÊt ng« cao nhÊt thÕ giíi hiÖn nay lµ Israel víi 16tÊn/ha, sau ®ã lµ BØ
12,2tÊn/ha, Chilª 11 tÊn/ha, T©y Ban Nha 9,9tÊn/ha, …(Faostat Database,
2005) [41]. T−¬ng tù nh− ë Mü vµ Ch©u ¢u, tuy cã xuÊt ph¸t ®iÓm muén h¬n
trong viÖc nghiªn cøu vµ sö dông gièng ng« lai nh−ng Trung Quèc lµ n−íc cã
diÖn tÝch ng« thø 2 trªn thÕ giíi vµ lµ c−êng quèc ng« lai sè mét Ch©u ¸ víi
diÖn tÝch n¨m 2004 lµ 25,6 triÖu ha trong ®ã tíi 90% diÖn tÝch ®−îc trång
b»ng gièng lai (Chang Shi Huang, 2005) [30]. N¨ng suÊt ng« b×nh qu©n cña
Trung Quèc ®2 t¨ng tõ 1,5tÊn/ha n¨m 1950 lªn 5,15tÊn/ha n¨m 2005 (Faostat
Database, 2006) [42]. N¨m 2000, Th¸i Lan xuÊt khÈu 5.853,6 tÊn ng« rau, thu
®−îc 69,28 triÖu USD, ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ s¶n xuÊt ng« thùc phÈm. N¨m
2001, theo Bé N«ng nghiÖp Th¸i Lan, Th¸i Lan ®2 xuÊt khÈu ®−îc 466.457
tÊn ng« ®−êng, thu l2i 64.432 ngh×n USD [5]. N¨ng suÊt ng« cña ViÖt Nam
b»ng kho¶ng 2/3 n¨ng suÊt ng« b×nh qu©n cña thÕ giíi, lµ n−íc cã n¨ng suÊt
kh¸ trong khu vùc vµ trªn møc trung b×nh cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn.
Ng« nÕp hiÖn nay ®−îc trång réng r2i ë Mü, phÇn lín diÖn tÝch n»m
chñ yÕu ë gi÷a c¸c bang Illinois vµ Indiana, phÝa B¾c Iowa, nam Minnesota vµ
Nebraska. DiÖn tÝch trång ng« nÕp hiÖn t¹i ®ang æn ®Þnh vµo kho¶ng 500
ngh×n ha, nh−ng trong vµi n¨m tíi cã thÓ t¨ng lªn kho¶ng 700 ngh×n ha [5].
Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn ng« lai ph¸t triÓn chËm ë c¸c n−íc ®ang
ph¸t triÓn lµ do ®iÒu kiÖn kinh tÕ x2 héi vµ yÕu tè m«i tr−êng. ë c¸c n−íc
®ang ph¸t triÓn, mét mÆt lµ do ®Çu t− thÊp, mÆt kh¸c do phÇn lín diÖn tÝch ng«
trång nhê vµo n−íc trêi, ®Êt nghÌo dinh d−ìng, hiÖn t−îng röa tr«i, xãi mßn
th−êng xuyªn, kh«ng khèng chÕ ®−îc s©u bÖnh h¹i, … Do vËy ë c¸c n−íc nµy
mÆc dï diÖn tÝch chiÕm 68% diÖn tÝch ng« toµn cÇu nh−ng chØ ®¹t 46% tæng
s¶n l−îng ng« thÕ giíi (CIMMYT, 2001) [33], (Lª QuÝ Kha, 2006) [6].
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
6
N¨m 1985, ch−¬ng tr×nh ng« lai cña CIMMYT ®−îc tiÕn hµnh víi môc
tiªu ph¸t triÓn c¸c vËt liÖu míi phôc vô cho chän t¹o gièng lai, tÝch luü vµ
c«ng bè KNKH vµ c¸c nhãm ¦TL cña c¸c vËt liÖu nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi
mµ CIMMYT ®ang cã, ®ång th¬i tiÕn hµnh t¹o dßng thuÇn. Nh÷ng nghiªn cøu
cña Beck vµ CS (1990, 1991) [27] [28], Crossa vµ CS (1990a, 1990b) [36][37],
Vasal vµ CS (1986, 1995a, 1992a, 1992b) [62] [63][64][65] ®2 x¸c ®Þnh ®−îc
nh÷ng nhãm ¦TL cña c¸c quÇn thÓ vµ nh÷ng cÆp lai cã ¦TL tèt gióp cho c¸c
nhµ t¹o gièng ®Þnh h−íng trong c«ng t¸c cña m×nh.
Nghiªn cøu lai t¹o gièng ng« hiÖn nay ®ang b−íc sang mét giai ®o¹n
ph¸t triÓn míi nhê vµo sù hç trî cña khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn gióp cho
viÖc t¹o ra gièng míi nhanh chãng h¬n, chÊt l−îng tèt h¬n vµ ®ãng gãp vµo
viÖc t¨ng s¶n l−îng gi¶i quyÕt n¹n ®ãi ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vïng Ch©u
¸, Ch©u Phi, Ch©u Mü La Tinh (NguyÔn ThÕ Hïng, 1995) [4]. Víi viÖc øng
dông c«ng nghÖ gen ng−êi ta cã thÓ chuyÓn c¸c gen ngo¹i lai ®Ó cho c¸c s¶n
phÈm ®a d¹ng, cã gen kh¸ng s©u bÖnh, kh¸ng h¹n, kh¸ng l¹nh, kh¸ng mÆn…
nh− gièng ng« Bt kh¸ng s©u ®ôc th©n cña c«ng ty Monsanto. Kü thuËt nu«i
cÊy bao phÊn, h¹t phÊn t¸ch rêi vµ no2n ch−a thô tinh ®−îc øng dông trong
viÖc t¹o dßng thuÇn nhanh chãng. Kü thuËt nu«i cÊy ph«i non sö dông nh»m
t¹o ra nguyªn liÖu ban ®Çu phôc vô kü thuËt chuyÓn gen vµ thiÕt lËp gen.
Trong c¶i t¹o c©y ng«, c¸c nhµ khoa häc còng ®2 thµnh c«ng trong viÖc t¹o
dßng tõ ®¬n béi, chän läc dßng v« tÝnh, chuyÓn n¹p AND ngo¹i lai… Cã tíi
52% diÖn tÝch ng« ë Mü ®−îc trång b»ng gièng chän t¹o b»ng ph−¬ng ph¸p
c«ng nghÖ sinh häc (Ming Tang Chang, 2005) [52]. N¨m 2005, ng« chuyÓn
gen ®2 chiÕm tíi 14% diÖn tÝch trång ng« trªn toµn thÕ giíi (Gregory Conko,
2006) [45]. MÆc dï ng« biÕn ®æi gen vµ s¶n phÈm cña chóng ®ang cßn nhiÒu ý
kiÕn tr¸i ng−îc nhau song kü thuËt nµy ®−îc dù b¸o lµ sÏ cã vai trß rÊt to lín
trong t−¬ng lai. HiÖn nay kü thuËt nu«i cÊy bao phÊn lµ mét trong nh÷ng
h−íng nghiªn cøu t¹o dßng thuÇn invitro cã nhiÒu triÓn väng nhÊt.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
7
2.1.2 T×nh h×nh nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt ng« ë ViÖt Nam
ë ViÖt Nam, ng« lµ c©y l−¬ng thùc ®øng thø hai sau c©y lóa n−íc. C©y
ng« ®−îc ®−a vµo ViÖt Nam tõ cuèi thÕ kû 17 (Ng« H÷u T×nh, 1999) [12], qua
h¬n 3 thÕ kû, ng« ®2 trë thµnh c©y l−¬ng thùc quan träng thø hai sau c©y lóa.
Ng« cã nhiÒu ®Æc ®iÓm n«ng sinh häc quý, tiÒm n¨ng n¨ng suÊt cao, cã kh¶
n¨ng thÝch nghi réng víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i ®a d¹ng cña ViÖt Nam. Do ®iÒu
kiÖn chiÕn tranh kÐo dµi nªn nh÷ng nghiªn cøu vÒ c©y ng« còng b¾t ®Çu rÊt
muén so víi c¸c n−íc trong khu vùc. Cho ®Õn gi÷a thÕ kû 20, «ng cha ta trång
ng« b»ng kinh nghiÖm lµ chÝnh. Ng−êi n«ng d©n tù trång ng« vµ ®Õn khi thu
ho¹ch th× chän nh÷ng b¾p to, h¹t ch¾c ®Ó lµm gièng cho vô sau.
ë miÒn B¾c, giai ®o¹n 1955-1974 ng« ®−îc trång víi diÖn tÝch trung
b×nh hµng n¨m lµ 209,2 ha víi n¨ng suÊt 10,75t¹/ha vµ s¶n l−îng lµ 224,6
tÊn/n¨m (Cao §¾c §iÓm, 1998) [3]. Trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn ng« ë ViÖt
Nam, n¨m 1973 míi cã nh÷ng ®Þnh h−íng ph¸t triÓn ng« ë ViÖt Nam (TrÇn
Hång Uy, 2001) [24]. N¨m 1975 ®Êt n−íc míi gi¶i phãng, khã kh¨n chång
chÊt nªn c©y ng« ch−a ®−îc chó träng [22].
Tõ n¨m 1985 trë l¹i ®©y, sè liÖu b¶ng 2.2 cho thÊy trong 20 n¨m qua,
diÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng ng« ViÖt Nam t¨ng liªn tôc víi tèc ®é cao.
Tû lÖ t¨ng tr−ëng b×nh qu©n hµng n¨m vÒ diÖn tÝch lµ 7,9%/n¨m, vµ n¨ng suÊt
lµ 6,7%/n¨m vµ s¶n l−îng lµ 25,8%/n¨m, cao h¬n nhiÒu giai ®o¹n 1975-1985
(4,2%, 3,9% vµ 10,0%). Sè liÖu tuyÖt ®èi cña 2 n¨m ®Çu vµ cuèi giai ®o¹n, vÒ
diÖn tÝch n¨m 2005 cao h¬n n¨m 1985 lµ 2,7 lÇn, n¨ng suÊt 2,4 lÇn vµ s¶n
l−îng 6,4 lÇn. Tuy nhiªn ®Õn giai ®o¹n hiÖn nay diÖn tÝch ng« khã t¨ng tiÕp
trong khi ®ã n¨ng suÊt ng« cña ViÖt Nam t¨ng chËm. N¨m 2005 chóng ta ®¹t
b×nh qu©n 36,0 t¹/ha, vÉn cßn thÊp h¬n n¨ng suÊt trung b×nh thÕ giíi (48,5
t¹/ha), thÊp h¬n nhiÒu so víi Mü (100,0 t¹/ha) vµ Trung Quèc (51,5 t¹/ha) tuy
®2 v−ît ®−îc n¨ng suÊt b×nh qu©n khèi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn (31,3 t¹/ha).
So víi n¨m 2005, n¨m 2006 diÖn tÝch ng« cña ViÖt Nam ®¹t 1.033 ngh×n ha
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
8
(gi¶m 0,96% so víi 2005) nh−ng s¶n l−îng vÉn v−ît 1,4% (3.810 ngh×n tÊn)
do n¨ng suÊt v−ît 2,5% (3,96 t¹/ha).
B¶ng 2.2. S¶n xuÊt ng« ë ViÖt Nam giai ®o¹n 1985- 2005
ChØ tiªu
N¨m
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
T¨ng tr−ëng
2005/1985 (lÇn)
T¨ng tr−ëng b×nh
qu©n n¨m
2005/1985 (%)
DiÖn tÝch
(ngh×n ha)
392,2
393,6
405,6
510,5
509,4
392,2
447,6
478,0
496,5
534,7
556,8
615,2
662,9
649,7
691,8
730,2
729,5
816,4
912,7
990,4
1043,0
1033,0
N¨ng suÊt
(t¹/ha)
14,9
14,2
13,8
16,0
16,5
14,9
15,0
15,6
17,8
21,4
21,1
25,0
24,9
24,8
25,3
27,5
29,6
30,8
34,4
34,9
36,0
36,9
S¶n l−îng
(ngh×n tÊn)
584,9
559,3
561
814,8
837,9
584,9
672,0
747,9
882,2
1.143,9
1.177,2
1.536,7
1650,6
1612,0
1.753,1
2.005,9
2161,7
2.511,2
3.136,3
3.453,6
3.757,0
3.810,0
2,7
2,4
6,4
7,9
6,7
25,8
5,7
15,8
T¨ng tr−ëng
7,8
2005/2001 (%)
Nguån: Tæng côc thèng kª 2006 [19]
Tû lÖ gièng
lai (%)
1
8
19
26
30
36
42
44
48
55
61
69
82
87
90
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
9
Lý do n¨ng suÊt ng« cña ViÖt Nam cßn thÊp so víi n¨ng suÊt b×nh qu©n
thÕ giíi ®2 ®−îc nªu trong nhiÒu héi nghÞ trong n−íc vµ quèc tÕ lµ:
- VÒ kh¸ch quan:
+ S¶n xuÊt ng« ë ViÖt nam chñ yÕu nhê n−íc trêi (>80%), h¬n 60%
diÖn tÝch ng« trång trªn ®Êt dèc;
+ BiÕn ®éng lín vÒ ®é ph× ®Êt trång ng« gi÷a c¸c vïng miÒn trªn toµn
quèc;
+ Thêi tiÕt nhiÖt ®íi g©y qu¸ nhiÒu biÕn ®éng vÒ nhiÖt ®é, m−a vµ giã
b2o vµ sè giê n¾ng;
+ Tr×nh ®é canh t¸c vµ kh¶ n¨ng ®Çu t− th©m canh ng« cña n«ng d©n
gi÷a c¸c vïng biÕn ®éng rÊt lín vµ ë møc thÊp.
- VÒ chñ quan:
+ §èi víi gièng: Chóng ta ch−a cã nh÷ng ®ét ph¸ gièng míi n¨ng suÊt
cao, v−ît tréi mét sè gièng ng« cña n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam.
+ VÊn ®Ò kü thuËt canh t¸c: Tõ khi tû lÖ diÖn tÝch ng« lai t¨ng m¹nh
ngoµi s¶n xuÊt, chóng ta ch−a ®Çu t− thÝch ®¸ng vµo nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p:
mËt ®é, liÒu l−îng NPK, ¶nh h−ëng cña n−íc t−íi, sö dông thuèc trõ cá v.v....
§−îc nhµ n−íc ®Æc biÖt quan t©m vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nãi chung
vµ c©y ng« nãi riªng ®Õn nay, diÖn tÝch trång ng« c¶ n−íc ®¹t 990,4 ngh×n ha,
n¨ng suÊt 3,49 tÊn /ha vµ s¶n l−îng ®¹t 3453,6 ngh×n tÊn (Tæng côc thèng kª,
2004) [17]. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c©y ng« giai ®o¹n nµy ph¶i kÓ ®Õn hai
sù kiÖn t¹o sù chuyÓn biÕn quan träng, ®ã lµ “ Ng« §«ng trªn ®Êt hai lóa ë
§ång b»ng B¾c Bé” vµ “ Sù bïng næ ng« lai ë c¸c vïng trång ng« trong c¶
n−íc” (Ng« H÷u T×nh, 2003) [13]. §Ó ®¹t ®−îc n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng trªn th×
kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn ng« lai. Qu¸ tr×nh chän t¹o gièng ng« ®−îc tiÕn hµnh
víi hai qu¸ tr×nh song song.
- Qu¸ tr×nh chän t¹o gièng ng« thô phÊn tù do lµ ch−¬ng tr×nh ®−îc −u
tiªn trong vßng 10 - 15 n¨m ®Çu khi ®iÒu kiÖn kinh tÕ, d©n trÝ thÊp. Qu¸ tr×nh
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
10
nµy sÏ lµ b−íc ®Öm nh»m t¹o tiÒn ®Ò ph¸t triÓn ch−¬ng tr×nh ng« lai.
- Qu¸ tr×nh t¹o gièng ng« lai
Song song qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ng« trªn thÕ giíi vµ c¸c n−íc trong khu
vùc, ng« lai ë ViÖt Nam trong nh−ng n¨m gÇn ®©y ®2 ph¸t triÓn kh«ng ngõng.
Giai ®o¹n 1990 ban ®Çu víi diÖn tÝch 5ha trång ng« lai, sau ®ã diÖn tÝch ®2 më
réng nhanh chãng. N¨m 1991, diÖn tÝch ®¹t 500 ha ®Õn n¨m 1996 diÖn tÝch
trång ng« lai lµ 230 ngh×n ha, chiÕm 40% diÖn tÝch vµ 74% s¶n l−îng (Qu¸ch
Ngäc ¢n, 1997) [1], ®Õn n¨m 2000 diÖn tÝch ng« lai trong c¶ n−íc ®2 ®¹t tíi
500 ngh×n ha chiÕm 65% diÖn tÝch ng« c¶ n−íc. Theo dù kiÕn nhu cÇu h¹t
gièng ng« lai giai ®o¹n 2002 - 2005, trong nh÷ng n¨m tõ 2002 - 2004 tû lÖ sö
dông ng« lai tõ 80 - 87% vµ dù kiÕn ®Õn n¨m 2005 tû lÖ nµy ®¹t 90%, nhiÒu
tØnh ng« lai ®¹t gÇn 100% diÖn tÝch nh− An Giang, Trµ Vinh, §ång Nai, Bµ
RÞa - Vòng Tµu, S¬n La, Hµ T©y, VÜnh Phóc... (Ng« H÷u T×nh, 2003) [13].
Nhê ph¸t triÓn ng« lai mµ n¨ng suÊt ng« lai trong c¶ n−íc b×nh qu©n ®¹t 5 - 6
tÊn /ha (TrÇn Hång Uy, 2001) [24]. §iÓn h×nh mét sè tØnh n¨ng suÊt cao trong
mét sè n¨m nh− §akL¨c: 5,37 tÊn/ha. Bµ RÞa - Vòng Tµu: 6,22 tÊn/ha vµ An
Giang: 7,82 tÊn/ha (Ng« H÷u T×nh vµ CS, 1997) [11].
Nh÷ng thµnh tùu mµ ng« lai mang l¹i ®2 phÇn nµo ®¸nh gi¸ tèc ®é ph¸t
triÓn ng« lai ViÖt Nam so víi thÕ giíi. M−êi n¨m trë l¹i ®©y, t¨ng tr−ëng ng«
b×nh qu©n hµng n¨m ë ViÖt Nam ®¹t 3,7% diÖn tÝch, 5,5% n¨ng suÊt, 9,2% s¶n
l−îng trong khi tû lÖ t−¬ng øng trªn thÕ giíi lµ: 0,7% diÖn tÝch, 2,4% n¨ng
suÊt vµ 3,1% s¶n l−îng (Lª Thµnh ý, 2000) [26].
ë ViÖt Nam, cuéc c¸ch m¹ng vÒ ng« lai ®2 vµ ®ang lµm thay ®æi tËn
gèc rÔ nh÷ng tËp qu¸n canh t¸c l¹c hËu tr−íc ®©y gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc
gi¶i quyÕt nhu cÇu vÒ ng« (ViÖn Nghiªn cøu ng«, 1996) [25].
HiÖn nay, diÖn tÝch trång ng« trªn c¶ n−íc ®¹t 1 triÖu ha, n¨ng suÊt b×nh
qu©n 3 tÊn/ha, nh−ng hµng n¨m ViÖt Nam vÉn ph¶i nhËp hµng triÖu USD ng«
®Ó s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i. §Ó ph¸t triÓn diÖn tÝch ë c¸c vïng miÒn vµ t¨ng
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp................................
11
- Xem thêm -
.PDF 
110 
2 
123 
