Tài liệu Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại công ty khai thác công trình thuỷ lợi mỹ đức

Lêi nãi ®Çu Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay, lîi nhuËn võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc cña c¸c doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. Doanh nghiÖp muèn ®¶m b¶o cã lîi nhuËn vµ ph¸t triÓn lîi nhuËn tõ ®ã n©ng cao lîi Ých cña ngêi lao ®éng th× c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i t×m mäi c¸ch tiÕt kiÖm chi phÝ trong qu¸ tr×nh kinh doanh. Chi phÝ tiÒn l¬ng trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm ®ãng vai trß then chèt trong vÊn ®Ò thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Díi nÒn kinh tÕ thÞ trêng, søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸, nã nhËn ®îc mét gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh biÓu hiÖn b»ng tiÒn l¬ng (tiÒn c«ng) - Lµ thï lao tr¶ cho ngêi lao ®éng ®Ó bï ®¾p vµ t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. TiÒn l¬ng lµ nguån thu nhËp chñ yÕu cña ngêi lao ®éng do ®ã hä ®ßi hái mét møc tiÒn l¬ng xøng ®¸ng víi søc lao ®éng hä ®· bá ra vµ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cuéc sèng cña hä. V× vËy ®èi víi mçi doanh nghiÖp, lùa chän h×nh thøc tr¶ l¬ng nµo cho hîp lý ®Ó tho¶ m·n lîi Ých ngêi lao ®éng vµ trë thµnh ®ßn bÈy kinh tÕ, khuyÕn khÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµ mét vÊn ®Ò quan träng. ViÖc h¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng khoa häc; tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ tiÒn l¬ng ®¶m b¶o quyÒn lîi vËt chÊt cho ngêi lao ®éng, mÆt kh¸c ®¶m b¶o cho c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra ®îc dÔ dµng. G¾n chÆt víi tiÒn l¬ng lµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng gåm b¶o hiÓm x· héi (BHXH), b¶o hiÓm y tÕ (BHYT), kinh phÝ c«ng ®oµn (KPC§). §©y lµ quü x· héi thÓ hiÖn sù quan t©m cña toµn x· héi ®Õn tõng thµnh viªn. C¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch vÒ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng ®· ®îc nhµ níc ban hµnh song nã ®îc vËn dông linh ho¹t ë mçi doanh nghiÖp phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm qu¶n lý tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh vµ phô thuéc vµo tÝnh chÊt c«ng viÖc. C«ng ty khai th¸c c«ng tr×nh thuû lîi Mü §øc lµ mét doanh nghiÖp Nhµ níc víi nhiÖm vô chÝnh lµ qu¶n lý, khai th¸c c«ng tr×nh thuû lîi trong huyÖn Mü §øc ®¶m b¶o tíi tiªu níc phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· vµ ®ang cã nh÷ng cè g¾ng trong c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n lao ®éng - tiÒn l¬ng. 1 NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò trªn, víi sù híng dÉn nhiÖt t×nh cña c¸c c«, chó trong C«ng ty khai th¸c c«ng tr×nh thuû lîi Mü §øc, ®Æc biÖt lµ sù híng dÉn chØ b¶o cÆn kÏ cña thÇy gi¸o TS NguyÔn ViÕt TiÕn ®· gióp em hoµn thµnh kho¸ luËn tèt nghiÖp víi ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng t¹i C«ng ty khai th¸c c«ng tr×nh thuû lîi Mü §øc - Hµ T©y ". Ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung kho¸ luËn gåm 3 ch¬ng: Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng t¹i C«ng ty khai th¸c c«ng tr×nh thuû lîi Mü §øc - Hµ T©y. Ch¬ng III: Ph¬ng híng hoµn thiÖn kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng t¹i C«ng ty khai th¸c c«ng tr×nh thuû lîi Mü §øc - Hµ T©y. 2 Ch¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp 1.1/ Kh¸i qu¸t chung vÒ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng. 1.1.1) Néi dung b¶n chÊt cña tiÒn l¬ng. Con ngêi lµ yÕu tè quan träng nhÊt, lao ®éng lµ ho¹t ®éng ch©n tay vµ trÝ ãc cña con ngêi nh»m t¸c ®éng, biÕn ®æi vËt tù nhiªn thµnh c¸c vËt phÈm ®¸p øng cho nhu cÇu sinh ho¹t cña con ngêi. Trong mäi chÕ ®é x· héi, viÖc s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®Òu kh«ng t¸ch rêi lao ®éng. Lao ®éng lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn cÇn thiÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt quyÕt ®Þnh nhÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nãi chung vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp nãi riªng ®îc diÔn ra thêng xuyªn liªn tôc th× mét vÊn ®Ò thiÕt yÕu lµ ph¶i t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. V× vËy, khi hä tham gia lao ®éng s¶n xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp th× ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thï lao lao ®éng cho hä. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, thï lao lao ®éng ®îc biÓu hiÖn b»ng thíc ®o gi¸ trÞ gäi lµ tiÒn l¬ng. TiÒn l¬ng lµ sè lîng tiÒn tÖ mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng theo chøc n¨ng nghiÖp vô quy ®Þnh. TiÒn l¬ng lµ c¶ søc lao ®éng ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ søc lao ®éng th«ng qua sù tho¶ thuËn gi÷a ngêi cã søc lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng. Hai ®èi tîng trªn chÞu sù chi phèi cña c¸c quy luËt kinh tÕ, trong quy luËt cung cÇu vµ quy luËt gi¸ trÞ gi÷ vai trß chñ ®¹o. Bªn c¹nh ®ã Nhµ níc còng tham gia mét c¸ch gi¸n tiÕp vµo viÖc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng trong c¸c lao ®éng s¶n xuÊt, mçi chÕ ®é chÝnh trÞ vµ c¸c møc l¬ng cô thÓ ®Òu do Nhµ níc thèng nhÊt ban hµnh ®Ó ®¶m b¶o cho ngêi lao ®éng cã nguån thu nhËp tèi thiÓu ®Ó hä tho¶ m·n nhu cÇu tèi thiÓu nh: ¨n, ë, sinh ho¹t, ®i l¹i ë møc cÇn thiÕt. Qua kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt tiÒn l¬ng nh trªn ®· kh¾c phôc ®îc quan ®iÓm cho r»ng: TiÒn l¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña søc lao ®éng, lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng biÓu hiÖn ra ngoµi gi¸ c¶ cña lao ®éng (trong x· héi TBCN). Hay cã quan ®iÓm cho r»ng: TiÒn l¬ng lµ mét phÇn thu nhËp quèc d©n vµ mét phÇn tiªu dïng ®Ó ph©n phèi cho ngêi lao ®éng. Chóng ta còng ®õng lÇm tëng r»ng cø cã chÕ ®é së h÷u toµn d©n vµ chÕ ®é së h÷u tËp thÓ vÒ t liÖu s¶n xuÊt, nÒn kinh tÕ XHCN kh«ng thÓ lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng hay nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung theo quan niÖm cha hoµn chØnh cña mét sè ngêi. Do vËy khi hiÓu ®óng b¶n chÊt cña tiÒn l¬ng th× ta cã c¬ së ®Ó gióp Nhµ níc ban hµnh ®îc c¸c chÝnh s¸ch vÒ tiÒn l¬ng míi ®óng ®¾n, c¸c doanh nghiÖp lùa chän ®îc c¸c ph¬ng thøc tr¶ l¬ng phï hîp. 3 TiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp quèc doanh hiÖn nay phÇn lín dùa vµo c¸c yÕu tè sau: - Kh¶ n¨ng ®¸p øng cña ngêi lao ®éng ®èi víi c«ng viÖc cña doanh nghiÖp. - Yªu cÇu thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. - C¨n cø vµo møc l¬ng tèi thiÓu cña tõng ngµnh, tõng ®Þa ph¬ng. - C¸c chÕ ®é kh¸c vÒ tiÒn l¬ng nh c¸c kho¶n phô cÊp, trî cÊp theo l¬ng. 1.1.2) Chøc n¨ng cña tiÒn l¬ng 1.1.2.1, Chøc n¨ng thíc ®o gi¸ trÞ. BiÓu hiÖn gi¸ c¶ søc lao ®éng, lµ c¬ së ®iÒu chØnh gi¸ c¶ cho phï hîp mçi khi gi¸ c¶ biÕn ®éng (bao gåm gi¸ c¶ søc lao ®éng). 1.1.2.2, Chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt lao ®éng. §©y lµ yªu cÇu tèi thiÓu cña tiÒn l¬ng ®óng theo nghÜa cña nã. TiÒn l¬ng tríc hÕt ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt tøc lµ ph¶i nu«i sèng ngêi lao ®éng ®Ó duy tr× søc, n¨ng lùc lµm viÖc l©u dµi, cã hiÖu qu¶ trªn c¬ së tiÒn l¬ng ®¶m b¶o bï ®¾p hao phÝ søc lao ®éng ®· bÞ hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng tiÒn l¬ng ph¶i ®îc tÝnh to¸n ®Çy ®ñ trªn ba mÆt: - Duy tr× vµ ph¸t triÓn søc lao ®éng cña chÝnh b¶n th©n ngêi lao ®éng. - S¶n xuÊt ra søc lao ®éng míi. - TÝch luü kinh nghiÖm, hoµn thµnh kü n¨ng lao ®éng, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ, t¨ng cêng chÊt lîng lao ®éng. 1.1.2.3, Chøc n¨ng kÝch thÝch lao ®éng. ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng lµ nh÷ng ®¶m b¶o cã tÝnh ph¸p lý cña Nhµ níc buéc ngêi sö dông lao ®éng ph¶i tr¶ theo c«ng viÖc ®· hoµn thµnh cña ngêi lao ®éng, ®¶m b¶o quyÒn lîi tèi thiÓu mµ hä ®îc hëng. Tõ ®ã míi ph¸t huy ®îc chøc n¨ng kÝch thÝch søc lao ®éng, c¨n cø vµo yªu cÇu c¬ b¶n nµy th«ng qua thùc tiÔn t×nh h×nh kinh tÕ x· héi mµ Nhµ níc ®Þnh ra chÕ ®é tiÒn l¬ng phï hîp nh mét v¨n b¶n b¾t buéc ®èi víi ngêi sö dông lao ®éng. C¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh lÊy mét phÇn thu nhËp do kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ m×nh ®Ó tr¶ l¬ng. Ngêi lao ®éng hëng l¬ng ®îc giíi h¹n møc l¬ng gi÷a møc l¬ng tèi thiÓu do Nhµ níc quy ®Þnh vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ, chÝnh ®iÒu nµy cã t¸c dông buéc ngêi lao ®éng tù gi¸c tiÕt kiÖm lao ®éng còng nh c¸c chi phÝ kh¸c trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. 1.1.2.4, Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt lao ®éng. Th«ng qua hÖ thèng bËc l¬ng, thang l¬ng vµ c¸c chÕ ®é phô cÊp theo l¬ng ®îc x¸c ®Þnh cho tõng vïng, tõng ngµnh nghÒ nhÊt ®Þnh, víi møc tiÒn 4 l¬ng ®óng ®¾n vµ tho¶ m·n ngêi c«ng nh©n tù gi¸c hoµn thµnh nhiÖm vô ®îc giao. TiÒn l¬ng chÝnh lµ yÕu tè t¹o ®éng lùc trong s¶n xuÊt lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt lao ®éng gi÷a c¸c vïng, c¸c ngµnh trªn toµn l·nh thæ t¹o ra c¬ cÊu lao ®éng hîp lý. §ã lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó Nhµ níc thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn c©n ®èi gi÷a ngµnh vµ l·nh thæ. 1.1.3) Nguyªn t¾c tr¶ l¬ng trong doanh nghiÖp. Tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng mét mÆt ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, thÓ hiÖn n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng ®îc t¨ng lªn, sö dông lao ®éng cã hiÖu qu¶ nhÊt, ph©n phèi lao ®éng hîp lý gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng, c¸c ®¬n vÞ vµ c¸c bé phËn cña tõng cÊp qu¶n lý b¶o ®¶m khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng. MÆt kh¸c tr¶ l¬ng ph¶i tu©n thñ quy luËt ph©n phèi theo lao ®éng cã tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè nhu cÇu søc lao ®éng ®îc tho¶ thuËn gi÷a chñ doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng. Bëi thÕ yªu cÇu cña vÊn ®Ò nµy ph¶i tu©n theo c¸c nguyªn t¾c sau: ∗ Tr¶ l¬ng ngang nhau cho nh÷ng ngêi lao ®éng ngang nhau: Lao ®éng nh nhau lµ lao ®éng cña nh÷ng ngêi cã cïng møc l¬ng, chÊt lîng lao ®éng. Trong doanh nghiÖp ph¶i vËn dông quy luËt ph©n phèi theo lao ®éng, viÖc tr¶ l¬ng kh«ng ph©n biÖt giíi tÝnh hoÆc tuæi t¸c, t«n gi¸o.... ph¶i ®¶m b¶o tr¶ l¬ng c«ng b»ng cho ngêi lao ®éng gióp hä tÝch cùc phÊn ®Êu vµ yªn t©m c«ng t¸c, x©y dùng doanh nghiÖp ngµy cµng ph¸t triÓn. ∗ §¶m b¶o tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng b×nh qu©n. Do tiÒn l¬ng lµ bé phËn cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ trong doanh nghiÖp cho nªn viÖc tr¶ l¬ng ph¶i c¨n cø vµo n¨ng suÊt lao ®éng, g¾n chÆt tiÒn l¬ng víi n¨ng suÊt lao ®éng. Ngoµi yÕu tè tiÒn l¬ng cßn cã c¸c yÕu tè vÒ c«ng nghÖ, khoa häc kü thuËt, lao ®éng, ®iÒu kiÖn lµm viÖc... Do ®ã tiÒn l¬ng ph¶i cã t¸c dông kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn, kh«ng ngõng c¶i tiÕn khoa häc kü thuËt trong s¶n xuÊt. TiÒn l¬ng b×nh qu©n chØ t¨ng lªn trªn c¬ së n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ, gi¶m bít thêi gian lao ®éng kÐm hiÖu qu¶... nÕu nguyªn t¾c nµy bÞ vi ph¹m th× sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ ph¸ s¶n doanh nghiÖp. C¸c nguyªn t¾c trªn ph¶i ®¶m b¶o ®óng víi nh÷ng quy ®Þnh ®· ghi trong ®iÒu 55 cña Bé luËt lao ®éng. Møc l¬ng ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së tho¶ thuËn gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng. Møc l¬ng trong hîp ®ång ph¶i lín h¬n møc l¬ng tèi thiÓu do Nhµ níc quy ®Þnh. Ngêi lao ®éng ph¶i ®îc hëng theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng vµ kÕt qu¶ c«ng viÖc. Tuy nhiªn, c¸i mµ ngêi lao ®éng yªu cÇu kh«ng ph¶i lµ mét khèi lîng yªu cÇu tiÒn l¬ng lín mµ thùc chÊt hä quan t©m tíi khèi lîng t liÖu sinh ho¹t mµ hä nhËn ®îc th«ng qua tiÒn l¬ng. 5 ∗ §Ó ®¸p øng vÊn ®Ò trªn ta t×m hiÓu xem vÒ tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ nh thÕ nµo? - TiÒn l¬ng danh nghÜa: Lµ khèi lîng tiÒn tr¶ cho ngêi lao ®éng díi h×nh thøc tiÒn tÖ. §ã lµ sè tiÒn thùc tÕ ngêi lao ®éng nhËn ®îc, tuy vËy cïng víi mét sè tiÒn nh nhau, ngêi lao ®éng sÏ mua ®îc khèi lîng hµng ho¸, dÞch vô kh¸c nhau ë c¸c thêi ®iÓm, c¸c vïng kh¸c nhau do sù biÕn ®æi thêng xuyªn cña gi¸ c¶. - TiÒn l¬ng thùc tÕ: §îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh sè lîng hµng ho¸ tiªu dïng vµ dÞch vô mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc th«ng qua tiÒn l¬ng danh nghÜa. TiÒn l¬ng thùc tÕ phô thuéc vµo hai yÕu tè c¬ b¶n: Mét lµ: Tæng tiÒn nhËn ®îc (TiÒn l¬ng danh nghÜa) Hai lµ: ChØ sè gi¸ c¶ hµng ho¸ tiªu dïng vµ dÞch vô. Nh vËy tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt víi nhau. Mèi quan hÖ ®ã ®îc biÓu hiÖn qua c«ng thøc: Wm Wr = CPI Trong ®ã: Wr: TiÒn l¬ng thùc tÕ Wm: TiÒn l¬ng danh nghÜa CPI: ChØ sè gi¸ c¶ hµng ho¸ tiªu dïng vµ dÞch vô. Khi chØ sè tiÒn l¬ng danh nghÜa t¨ng nhanh h¬n chØ sè gi¸ c¶ ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ thu nhËp thùc tÕ cña ngêi lao ®éng t¨ng lªn khi tiÒn l¬ng kh«ng ®¶m b¶o ®îc ®êi sèng cña c¸n bé CNV, khi ®ã tiÒn l¬ng kh«ng hoµn thµnh chøc n¨ng quan träng nhÊt cña nã lµ t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¶i lu«n quan t©m tíi tiÒn l¬ng thùc tÕ, nhng quyÒn quyÕt ®Þnh l¹i tõ phÝa ngêi lao ®éng, bëi v× nhµ s¶n xuÊt tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n dùa trªn sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng cña hä. Sè lîng vµ chÊt lîng lµ hai mÆt cña mét thÓ thèng nhÊt trong mèi liªn quan chÆt chÏ víi nhau. Sè lîng lao ®éng: ThÓ hiÖn møc hao phÝ thêi gian dïng ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. ChÊt lîng lao ®éng: ThÓ hiÖn tr×nh ®é tay nghÒ cña ngêi c«ng nh©n. V× vËy, viÖc x¸c ®Þnh sè lîng, chÊt lîng lao ®éng sÏ cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vÒ tiÒn l¬ng tr¶ cho mäi c«ng viÖc. Tãm l¹i, tiÒn l¬ng cã vai trß quan träng ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mét doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, ®Ó thÊy hÕt t¸c dông cña nã th× chóng ta ph¶i nhËn thøc ®óng, ®Çy ®ñ vÒ tiÒn l¬ng, lùa chän h×nh thøc tr¶ l¬ng thÝch hîp khi cã ngêi lao ®éng míi h¨ng h¸i, s¸ng t¹o ®a chÊt lîng lao ®éng lªn cao. Nhng ®Ó ngêi lao ®éng thùc sù yªn t©m lµm viÖc th× cÇn cã mét ®¶m b¶o kh¸c trong 6 nh÷ng trêng hîp ngêi lao ®éng gÆp khã kh¨n, rñi ro, mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, trong thêi gian nghØ thai s¶n, èm ®au... th× cÇn cã chÕ ®é B¶o hiÓm x· héi. 1.1.4) C¸c kho¶n trÝch theo l¬ng. 1.1.4.1, B¶o hiÓm x· héi (BHXH). BHXH lµ kho¶n trî cÊp b¶o ®¶m quyÒn lîi vËt chÊt cho ngêi lao ®éng khi hä gÆp èm ®au, tai n¹n lao ®éng, thai s¶n... kh«ng thÓ lµm viÖc ®îc gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng cho ngêi lao ®éng trªn c¬ së ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng víi sù b¶o hé cña Nhµ níc. Cßn theo kh¸i niÖm cña Tæ chøc Lao ®éng quèc tÕ (TLO) th×: BHXH ®îc biÓu hiÖn lµ sù b¶o vÖ cña x· héi ®èi víi c¸c thµnh viªn cña m×nh th«ng qua mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p c«ng céng ®Ó chèng l¹i t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ vµ x· héi do bÞ ngõng trÖ hoÆc bÞ gi¶m vÒ thu nhËp g©y ra bëi èm ®au, thai s¶n, mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng... thªm vµo ®ã BHXH b¶o vÖ viÖc ch¨m sãc y tÕ, søc khoÎ vµ trî cÊp cho c¸c gia ®×nh khã kh¨n. VÒ ®èi tîng: Tríc ®©y BHXH chØ ®îc ¸p dông ®èi víi ngêi lao ®éng ë khu vùc Nhµ níc, nay theo quy ®Þnh 45-CP chÝnh s¸ch BHXH ®îc ¸p dông ®èi víi: + Mäi thµnh viªn trong x· héi: Chñ yÕu lµ ngêi nghÌo, ngêi cã thu nhËp thÊp, ngêi tµn tËt... ®îc Nhµ níc b¶o trî. + §èi víi tÊt c¶ c¸n bé CNV lµm viÖc trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. §©y lµ ®èi tîng b¾t buéc. + §èi víi nh÷ng ngêi cã thu nhËp cao hoÆc cã ®iÒu kiÖn tham gia b¶o hiÓm ®Ó ®îc hëng møc trî cÊp BHXH cao h¬n. §ång thêi chÝnh s¸ch BHXH cßn quy ®Þnh nghÜa vô ®ãng gãp nµy gãp phÇn t¹o nªn quü ®îc gäi lµ quü BHXH. Quü nµy ®îc h×nh thµnh chñ yÕu tõ sù ®ãng gãp cña ngêi sö dông lao ®éng, ngêi lao ®éng vµ mét phÇn hç trî cña Nhµ níc. ViÖc qu¶n lý vµ sö dông quü BHXH theo nguyªn t¾c h¹ch to¸n ®éc lËp nhng ®îc Nhµ níc b¶o hé. Nh vËy, BHXH lµ kho¶n thu nhËp chñ yÕu cña ngêi lao ®éng ®îc nhËn sau mét qu¸ tr×nh lao ®éng tõ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã, viÖc tr¶ l¬ng kh«ng chØ c¨n cø vµo hîp ®ång lao ®éng mµ cßn c¨n cø vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ngoµi tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng nÕu ®¬n vÞ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, thu l·i nhiÒu th× phÇn nµy tiÕp tôc ®îc ph©n phèi cho ngêi lao ®éng trªn c¬ së ®ãng gãp lao ®éng cña tõng ngêi (gäi lµ tiÒn thëng). ∗ C¸ch tÝnh vµ ph¹m vi sö dông quü BHXH. 7 Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ níc, quyÕt ®Þnh sè 1141 TC/C§KT ngµy 01/11/1995 cña Bé trëng bé tµi chÝnh: C¸c DN quèc doanh ®îc phÐp tÝnh 25% tæng quü l¬ng cña ®¬n vÞ ®Ó lËp quü b¶o hiÓm vµ kinh phÝ c«ng ®oµn trong ®ã: 20% lµ quü b¶o hiÓm x· héi (15% tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt, 5% trõ vµo thu nhËp cña c«ng nh©n viªn, ngêi lao ®éng) ∗ Trî cÊp bhxh lµ mét phÇn trong thu nhËp cña ngêi lao ®éng trong c¸c trêng hîp sau: ChÕ ®é b¶o hiÓm khi èm ®au: Khi c¸n bé CNV èm ®au t¹m nghØ ®Ó ch÷a bÖnh ®îc hëng mét kho¶n trî cÊp, sè ngµy ®îc nghØ tuú thuéc vµo sè n¨m ®ãng bhxh cô thÓ lµ: + 30 ngµy trong mét n¨m, nÕu ®· ®ãng bhxh díi 15 n¨m. + 40 ngµy trong mét n¨m, nÕu ®· ®ãng gãp b¶o hiÓm tõ 15 n¨m ®Õn díi 30 n¨m. + 50 ngµy trong mét n¨m, nÕu ®· ®ãng b¶o hiÓm tõ 30 n¨m trë lªn vµ ®îc hëng theo tû lÖ 75% tiÒn l¬ng. Thñ tôc thanh to¸n trî cÊp èm ®au do b¸c sü chøng nhËn: ghi râ tæng sè ngµy nghØ vµ ch÷ ký cña b¸c sü vµ dÊu cña bÖnh viÖn ®Õn kh¸m hoÆc ®iÒu trÞ. C«ng thøc tÝnh bhxh: Møc trî cÊp 1 ngµy = TiÒn l¬ng lµm c¨n cø ®ãng bhxh cña th¸ng tríc khi èm x 75% 22 ngµy ChÕ ®é bhxh khi c¸n bé CNV cã thai, nghØ ®Î. Thêi gian ®Ó kh¸m thai ®îc hëng l¬ng b×nh thêng. NÕu sau khi kh¸m ®îc thÇy thuèc ®Ò nghÞ cho nghØ ®Ó ®iÒu trÞ th× thêi gian nµy ®îc ®·i ngé chÕ ®é èm ®au, thêi gian nghØ ®Î ®îc quy ®Þnh cho tõng lo¹i lao ®éng: + NghØ 4 th¸ng ®èi víi ngêi lao ®éng ë ®iÒu kiÖn b×nh thêng. + NghØ 5 th¸ng ®èi víi ngêi lao ®éng ë ®iÒu kiÖn nÆng nhäc khã kh¨n. C«ng thøc tÝnh bhxh: 8 Tæng sè tiÒn l¬ng lµm c¨n cø tÝnh bhxh cña th¸ng tríc khi nghØ ®Î Møc trî cÊp khi nghØ = x 100% ngµy nghØ 22 ngµy Ngoµi ra, s¶n phô cßn ®îc hëng tiÒn båi dìng b»ng mét th¸ng l¬ng lµm c¨n cø ®ãng b¶o hiÓm tríc khi nghØ ®Î. ChÕ ®é bhxh vÒ tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp. ChÕ ®é trî cÊp b¶o ®¶m quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng khi hä gÆp rñi ro, thÓ hiÖn sù quan t©m cña Nhµ níc ®èi víi ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp, gióp ngêi lao ®éng yªn t©m ®iÒu trÞ ®Ó tiÕp tôc c«ng t¸c. Tuú tõng trêng hîp cô thÓ, ®iÒu kiÖn cô thÓ hay møc ®é m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp mµ hä ®îc hëng trî cÊp hay kh«ng. Trong thêi gian ®iÒu trÞ møc ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp b»ng 100% l¬ng tèi thiÓu (L¬ng tèi thiÓu hiÖn nay lµ: 290.000 ®ång). - ChÕ ®é hu trÝ: ChÕ ®é nµy ¸p dông ®èi víi CNV ®· vµ ®ang lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp trong thêi gian nhÊt ®Þnh thêng th× nam ®ñ 60 tuæi vµ n÷ ®ñ 55 tuæi vµ thêi gian ®ãng bhxh tõ 15 n¨m trë lªn. §èi víi ngêi võa ®ãng bhxh theo c¸c møc tiÒn l¬ng th¸ng trong c¸c hÖ thèng bËc l¬ng, th¸ng l¬ng do Nhµ níc quy ®Þnh th× ®îc tÝnh nh sau: Møc b×nh qu©n cña tiÒn l¬ng ®Ó tÝnh l¬ng hu = Tæng sè tiÒn l¬ng lµm c¨n cø ®ãng bhxh cña 5 n¨m cuèi tríc khi nghØ 60 th¸ng Ngoµi ra trêng hîp cô thÓ c¸ch tÝnh l¬ng hu cho c¸c ®èi tîng Nhµ níc cã nh÷ng v¨n b¶n híng dÉn râ rµng ®Ó c¸c cÊp, c¸c ngµnh thùc hiÖn. 1.1.4.2, Kinh phÝ c«ng ®oµn (KPC§). Lµ nguån bï ®¾p chi phÝ ho¹t ®éng cña c«ng ®oµn. KPC§ ®îc h×nh thµnh b»ng c¸ch trÝch theo tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c¸n bé CNV theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh. KPC§ khi trÝch ®îc ph¶i nép mét phÇn cho c«ng ®oµn cÊp trªn. Theo quyÕt ®Þnh sè 1141TC/C§KT ngµy 01/11/1995 cña Bé trëng bé tµi chÝnh: Trong sè 25% tÝnh tõ tæng quü l¬ng cña ®¬n vÞ ®Ó lËp quü b¶o hiÓm th× cã 2% chi cho 9 KPC§ (tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp) trong ®ã 1% nép lªn c«ng ®oµn cÊp trªn cßn l¹i 1% cho c«ng ®oµn doanh nghiÖp. 1.1.4.3, Quü b¶o hiÓm y tÕ (bhyt). Lµ quü ®µi thä cho c¸n bé CNV trong viÖc kh¸m ch÷a bÖnh, quü bhyT h×nh thµnh b»ng c¸ch trÝch tû lÖ tiÒn l¬ng nhÊt ®Þnh. Theo quyÕt ®Þnh sè 1141 TC/C§KT ngµy 01/11/1995 cña bé trëng bé Tµi chÝnh: C¸c doanh nghiÖp quèc doanh ®îc phÐp tÝnh 25% trong tæng quü l¬ng cña ®¬n vÞ ®Ó lËp quü b¶o hiÓm vµ KPC§. Trong ®ã cã 3% quü bhyt gåm: 2% tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt vµ 1% trõ vµo thu nhËp cña ngêi lao ®éng. Nh vËy toµn bé sè tiÒn b»ng 25% tæng quü l¬ng cña doanh nghiÖp ®Ó lËp quü b¶o hiÓm vµ KPC§ th× ngêi sö dông lao ®éng ®ãng 19% cßn ngêi tham gia b¶o hiÓm vµ ngêi lao ®éng ®ãng 6% tæng quü l¬ng cña hä. Sù ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng thÓ hiÖn trªn hai mÆt: Mét lµ: ViÖc ®ãng gãp cã tÝnh chÊt dù phßng, tÝnh luü ®Ó khi gÆp khã kh¨n cßn sö dông. Hai lµ: ViÖc ®ãng gãp nµy cã tÝnh t¬ng trî céng ®ång cho nªn nã võa lµ tr¸ch nhiÖm nghÜa vô, võa lµ quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng vµ x· héi. 1.1.5) C¸c kho¶n thu nhËp kh¸c. 1.1.5.1, Kh¸i qu¸t vÒ chÕ ®é tiÒn thëng. §Ó bæ sung cho tiÒn l¬ng nh»m qu¸n triÖt h¬n n÷a nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng, tr¶ ®óng gi¸ trÞ søc lao ®éng cho c¸c doanh nghiÖp ®Ó ¸p dông nhiÒu h×nh thøc tiÒn thëng kh¸c nhau c¨n cø vµo gi¸ trÞ lµm lîi cña ngêi lao ®éng, tõ ®ã Gi¸m ®èc xÝ nghiÖp quyÕt ®Þnh tû lÖ vµ sè lîng tiÒn thëng cho phï hîp. Cô thÓ nh÷ng h×nh thøc ®îc ¸p dông phæ biÕn nh : ∗ Thëng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. - Thëng gi¶m tû lÖ lµm háng: Cho nh÷ng ngêi lao ®éng hoµn thµnh hoÆc gi¶m tû lÖ hµng háng so víi møc quy ®Þnh. Møc vµ nguån tiÒn thëng trÝch tèi ®a kh«ng qu¸ 50% sè tiÒn tiÕt kiÖm ®îc ®Ó thëng cho tæ chøc, c¸ nh©n cã thµnh tÝch n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. - Thëng n©ng cao tû lÖ hµng cã chÊt lîng cao (lo¹i 1): ChØ tiªu xÐt thëng lµ hoµn thµnh vµ hoµn thµnh vît møc s¶n phÈm lo¹i 1 trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Møc nguån vµ møc tiÒn thëng dùa vµo chªnh lÖch gi÷a s¶n phÈm c¸c lo¹i ®¹t tû lÖ s¶n phÈm tõng lo¹i mÆt hµng ®· quy ®Þnh. Møc trÝch tiÒn thëng cã thÓ ®¹t tèi ®a lµ 50% cña gi¸ trÞ chªnh lÖch ®ã. ∗ Thëng thêng xuyªn tõ quü l¬ng: ChØ tiªu xÐt thëng: Hoµn thµnh vµ hoµn thµnh vît møc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña c¶ c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt vµ c«ng nh©n gi¸n tiÕp s¶n xuÊt. 10 Nguån vµ møc thëng: Dùa vµo tû lÖ trÝch lËp tiÒn thëng trong quü l¬ng lµ 10% l¬ng cÊp bËc th¸ng (kh«ng vît qu¸ 10%) ®èi víi c«ng nh©n ®îc trÝch thëng hµng th¸ng nÕu hoµn thµnh vît møc nhiÖm vô sÏ ®îc thëng thªm nhng kh«ng qu¸ 30% l¬ng cÊp bËc th¸ng. Nh÷ng c«ng nh©n lµm s¶n phÈm còng ®îc thëng nhng ®Þnh møc lao ®éng ph¶i ®îc c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn xÐt duyÖt. ∗ Thëng tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu: ChØ tiªu xÐt thëng: Hoµn thµnh vµ hoµn thµnh vît møc chØ tiªu vÒ tiÕt kiÖm vËt t nhng ph¶i ®¶m b¶o quy ph¹m kû luËt, chØ tiªu chÊt lîng s¶n phÈm, an toµn lao ®éng. Theo nguyªn t¾c trÝch tõ 30% ®Õn 40% gi¸ trÞ vËt t tiÕt kiÖm ®îc, ®èi víi lo¹i vËt t th«ng thêng møc thëng cao nhÊt kh«ng qu¸ 40% l¬ng cÊp bËc. ∗ Thëng ®ét xuÊt: PhÇn thëng nµy kh«ng n»m trong kÕ ho¹ch khen thëng cña xÝ nghiÖp, nã ®îc ¸p dông mét c¸ch linh ho¹t trong c¸c trêng hîp nh: Thëng cho c¸c ph¸t minh, s¸ng kiÕn, thëng cho ngêi lao ®éng khi hä hoµn thµnh mét c¸ch xuÊt s¾c nhiÖm vô ®îc giao... Thëng díi h×nh thøc nµy sÏ lµm cho ngêi lao ®éng thÊy m×nh ®îc quan t©m ®ång thêi ®©y còng lµ ®éng lùc thóc ®Èy h¨ng say lao ®éng. ∗ Thëng cña h·ng: H×nh thøc nµy ®îc ¸p dông trong trêng hîp mµ lîi nhuËn cña h·ng t¨ng lªn, lóc ®ã h·ng quyÕt ®Þnh trÝch ra tû lÖ nhÊt ®Þnh ®Ó thëng cho ngêi lao ®éng. Th«ng thêng thëng cña h·ng bao gåm: - TrÝch mét phÇn ®Ó thëng tÝnh ®ång ®Òu cho ngêi lao ®éng. - PhÇn cßn l¹i sÏ thëng tuú theo møc ®é ®ãng gãp cña tõng ngêi. Trªn ®©y lµ nh÷ng h×nh thøc tiÒn thëng ®ang ®îc ¸p dông phæ biÕn ë níc ta. Ngoµi ra chóng ta ®· vµ ®ang thùc hiÖn thªm mét h×nh thøc tiÒn thëng n÷a lµ: Thëng cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. BiÖn ph¸p nµy nh»m khuyÕn khÝch c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c ngµnh, c¸c xÝ nghiÖp vµ ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ tham gia thùc hiÖn mét trong ba ch¬ng tr×nh kinh tÕ lín cña §¶ng. 1.1.5.2, Kh¸i qu¸t vÒ phô cÊp ca ba vµ phô cÊp ®éc h¹i. Phô cÊp ca ba lµ kho¶n ¸p dông ®èi víi nh÷ng ngêi lao ®éng lµm ®ªm hoÆc lµm thªm giê t¹i c¸c doanh nghiÖp. Dùa vµo c¸c phiÕu b¸o lµm thªm giê mµ kÕ to¸n lµm c¨n cø tÝnh phô cÊp cho c¸c ®èi tîng lao ®éng ®îc hëng. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh phô cÊp lµm ®ªm ¸p dông ®èi víi ngêi lao ®éng lµm tõ 22h h«m tríc ®Õn 6h h«m sau. Phô cÊp gåm hai møc: + 30% l¬ng cÊp bËc hoÆc chøc vô ®èi víi c«ng viÖc kh«ng lµm thêng xuyªn ban ®ªm. + 40% l¬ng cÊp bËc hoÆc chøc vô ®èi víi ngêi lao ®éng thêng xuyªn lµm viÖc theo ca hoÆc chuyªn lµm vÒ ®ªm. 11 - §èi víi phô cÊp lµm thªm giê: Khi lµm viÖc ngoµi giê tiªu chuÈn th× giê lµm thªm ®îc tr¶ b»ng 15% tiÒn l¬ng giê tiªu chuÈn nÕu lµm thªm vµo ngµy thêng, hëng 20% nÕu lµm thªm vµo ngµy nghØ hµng tuÇn hoÆc ngµy lÔ. - Phô cÊp ®éc h¹i: Lµ kho¶n phô cÊp ¸p dông ®èi víi nh÷ng ngêi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c c«ng viÖc nguy hiÓm, cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn søc khoÎ ngêi lao ®éng nh: T¹i c¸c má khai th¸c than, nhµ m¸y ho¸ chÊt... Tuú vµo tÝnh chÊt tõng c«ng viÖc vµ cÊp bËc chøc vô mµ ngêi lao ®éng ®îc hëng møc phô cÊp kh¸c nhau. 1.2/ C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng trong doanh nghiÖp. h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian vµ theo s¶n phÈm lµ hai h×nh thøc ®îc ¸p dông chñ yÕu cho c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay, nã ®îc kÕt hîp hoÆc kh«ng kÕt hîp trong viÖc tr¶ l¬ng sao cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cu¶ tõng doanh nghiÖp, ®Æc biÖt t¹o ra sù c©n b»ng trong ph©n phèi thu nhËp. 1.2.1) H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian. §©y lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng c¨n cø vµo thêi gian lao ®éng, vµo l¬ng cÊp bËc ®Ó tÝnh cho c«ng nh©n. H×nh thøc ¸p dông nµy chñ yÕu cho c¸c c¸n bé CNV qu¶n lý, y tÕ, gi¸o dôc, s¶n xuÊt trªn d©y truyÒn tù ®éng, trong ®ã cã hai lo¹i: - Tr¶ l¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n: §©y lµ sè tiÒn tr¶ cho ngêi lao ®éng c¨n cø vµo bËc l¬ng vµ thêi gian thùc tÕ lµm viÖc kh«ng xÐt ®Õn th¸i ®é lao ®éng vµ kÕt qu¶ c«ng viÖc. ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy chØ ¸p dông cho ngêi lao ®éng mµ kh«ng thÓ ®Þnh møc vµ tÝnh to¸n chÆt chÏ hoÆc c«ng viÖc cña ngêi lao ®éng chØ ®ßi hái ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm mµ kh«ng ®ßi t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. + L¬ng th¸ng: ¸p dông ®èi víi c¸n bé cnv lµm bé phËn gi¸n tiÕp. Møc l¬ng = L¬ng c¬ b¶n + Phô cÊp (nÕu cã) + L¬ng ngµy: §èi tîng ¸p dông nh l¬ng th¸ng, khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng ®i lµm ®Òu. L¬ng c¬ b¶n x HÖ sè phô cÊp x Ngµy lµm viÖc thùc tÕ Møc l¬ng = Sè ngµy lµm viÖc theo chÕ ®é + L¬ng giê: ¸p dông ®èi víi ngêi lµm viÖc t¹m thêi vµ ®èi víi tõng viÖc cô thÓ: Møc l¬ng ngµy L¬ng giê = Sè giê lµm viÖc thùc tÕ x 8 giê 12 HiÖn t¹i ë níc ta míi chØ tÝnh l¬ng ngµy vµ l¬ng th¸ng. Tuy chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy dÔ tÝnh, dÔ tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng nhng nhîc ®iÓm lín nhÊt cña nã lµ mang tÝnh b×nh qu©n, cho nªn kh«ng khuyÕn khÝch ®îc ngêi lao ®éng tÝch cùc trong c«ng viÖc nªn xu híng tr¶ l¬ng nµy ngµy cµng gi¶m bít mµ nã ®îc thay thÕ b»ng h×nh thøc tr¶ l¬ng kh¸c phï hîp h¬n. - Tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng: H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy thùc chÊt lµ sù kÕt hîp gi÷a viÖc tr¶ l¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n vµ tiÒn thëng khi c«ng nh©n vît møc chØ tiªu sè lîng vµ chÊt lîng quy ®Þnh. H×nh thøc nµy thêng ¸p dông cho c«ng nh©n phô lµm viÖc phô nh: C«ng nh©n söa ch÷a, ®iÒu chØnh thiÕt bÞ hoÆc c«ng chÝnh lµm viÖc ë nh÷ng n¬i cã tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸, tù ®éng ho¸ cao hay nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái ph¶i chÊt lîng cao. Møc l¬ng = L¬ng theo thêi gian + TiÒn thëng H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy cã u ®iÓm h¬n h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n, nã võa ph¶n ¸nh ®îc tr×nh ®é thµnh th¹o trong chuyªn m«n võa khuyÕn khÝch ®îc ngêi lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm trong c«ng viÖc. Nhng viÖc x¸c ®Þnh l¬ng bao nhiªu lµ hîp lý lµ rÊt khã, nã cha ®¶m b¶o ®îc h×nh thøc ph©n phèi theo lao ®éng. 1.2.2) H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng ®ang ®îc ¸p dông trong khu vùc s¶n xuÊt vËt chÊt hiÖn nay. TiÒn l¬ng mµ c«ng nh©n nhËn ®îc phô thuéc vµo ®¬n gi¸ ®Ó hoµn thµnh mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. So víi h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian nã cã nhiÒu u ®iÓm h¬n v× thÕ mét trong nh÷ng ph¬ng híng c¬ b¶n cña c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng ë níc ta lµ kh«ng ngõng më réng h×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm ë c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt hiÖn nay. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã t¸c dông qu¸n triÖt ®Çy ®ñ h¬n, nguyªn t¾c tr¶ l¬ng theo sè lîng, chÊt lîng lao ®éng, g¾n thu nhËp vÒ tiÒn l¬ng víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña mçi c«ng nh©n. Do khuyÕn khÝch ®îc ngêi c«ng nh©n n©ng cao n©ng suÊt lao ®éng, ra søc häc tËp v¨n ho¸ kü thuËt nghiÖp vô ®Ó n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ, ra søc ph¸t huy s¸ng t¹o c¶i tiÕn kü thuËt, c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p, sö dông tèt m¸y mãc thiÕt bÞ gãp phÇn thóc ®Èy viÖc c¶i tiÕn kü thuËt, qu¶n lý doanh nghiÖp thùc hiÖn tèt chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ. NÕu mét doanh nghiÖp ph©n c«ng, bè trÝ lao ®éng cha hîp lý, cung cÊp vËt t cha kÞp thêi... sÏ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng. N¨ng suÊt lao ®éng thÊp dÉn ®Õn thu nhËp cña ngêi lao ®éng gi¶m. Tuy nhiªn, ®Ó ph¸t huy ®Çy ®ñ t¸c dông cña c«ng t¸c tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cßn ph¶i phô thuéc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n sau: - Ph¶i x©y dùng ®îc møc l¬ng cã c¨n cø khoa häc. §iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh to¸n c¸c ®¬n gi¸ l¬ng cho chÝnh x¸c. NÕu nh c¸c møc l¬ng lao ®éng qu¸ thÊp sÏ dÉn ®Õn tÝnh ®¬n gi¸ cao vµ do ®ã béi chi quü l¬ng. Tæ chøc s¶n xuÊt vµ 13 tæ chøc lao ®éng ph¶i t¬ng ®èi hîp lý vµ æn ®Þnh, ®ång thêi tæ phôc vô tèt ë n¬i lµm viÖc t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng hoµn thµnh møc lao ®éng trong ca lµm viÖc ®¹t kÕt qu¶ cao. - Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c thèng kª, kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm xuÊt ra ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm lµm ra, tr¸nh lµm bõa, lµm Èu ch¹y theo sè lîng. - Bè trÝ c«ng nh©n vµo lµm viÖc phï hîp víi bËc thî cña hä. Theo quy ®Þnh hiÖn nay: Gi¸m ®èc c¸c doanh nghiÖp cã quyÒn lùa chän c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng cho phï hîp víi tõng tËp thÓ hay c¸ nh©n ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp nhng sù lùa chän h×nh thøc tr¶ l¬ng nµo cã hiÖu qu¶ hoµn toµn kh«ng ®¬n gi¶n. 1.2.2.1, ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n: ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy ®îc ¸p dông réng r·i ®èi víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn quy tr×nh lao ®éng cña ngêi c«ng nh©n, mang tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi, cã thÓ ®Þnh møc kiÓm tra vµ nghiÖm thu s¶n phÈm mét c¸ch riªng biÖt. §¬n gi¸ tiÒn l¬ng cña c¸ch tr¶ l¬ng nµy lµ cè ®Þnh vµ theo c«ng thøc: Trong ®ã: L L: L¬ng cÊp bËc c«ng nh©n Q Q: Møc s¶n lîng §G = HoÆc: §G: §¬n gi¸ s¶n phÈm T: Møc thêi gian §G = L x T TiÒn l¬ng cña c«ng nh©n ®îc tÝnh theo c«ng thøc: L = §G x Q ¦u ®iÓm næi bËt cña chÕ ®é tiÒn l¬ng nµy lµ: Mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n nhËn ®îc vµ kÕt qu¶ lao ®éng thÓ hiÖn râ rµng, ngêi c«ng nh©n x¸c ®Þnh ®îc ngay tiÒn l¬ng cña m×nh. Do ®ã khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn n¨ng suÊt, chÊt lîng s¶n phÈm cña hä. Nhîc ®iÓm: Ngêi c«ng nh©n Ýt quan t©m ®Õn m¸y mãc, ch¹y theo sè lîng kh«ng quan t©m ®Õn chÊt lîng, tinh thÇn tËp thÓ, t¬ng trî lÉn nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kÐm hay t×nh tr¹ng dÊu nghÒ, dÊu kinh nghiÖm. 1.2.2.2, ChÕ ®é tiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm tËp thÓ: ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy chØ ¸p dông ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc cÇn mét tËp thÓ c«ng nh©n trùc tiÕp thùc hiÖn nh l¾p r¸p thiÕt bÞ, s¶n xuÊt c¸c bé phËn lµm viÖc d©y truyÒn. §¬n gi¸ ë ®©y tÝnh theo c«ng thøc: 14 Trong ®ã: L §¬n gi¸ = Q L: Tæng quü l¬ng tÝnh theo cÊp bËc c«ng viÖc cña tæ. Q: Møc s¶n lîng. TiÒn l¬ng cña tæ, nhãm s¶n xuÊt ®îc tÝnh theo c«ng thøc: L = §G x Q + ¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch c«ng nh©n trong tæ n©ng cao tr¸ch nhiÖm tríc tËp thÓ, quan t©m ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña tæ. + Nhîc ®iÓm: S¶n phÈm cña c«ng nh©n kh«ng trùc tiÕp quyÕt ®Þnh tiÒn l¬ng cña hä do vËy Ýt kÝch thÝch n©ng cao chÊt lîng n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n, tiÒn l¬ng vÉn mang tÝnh b×nh qu©n. 1.2.2.3, ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp: ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy chØ ¸p dông cho nh÷ng c«ng nh©n phô mµ c«ng viÖc cña hä cã ¶nh hëng nhiÒu ®Õn kÕt qu¶ c«ng viÖc cña nh÷ng c«ng nh©n chÝnh, hëng l¬ng theo s¶n phÈm nh: c«ng nh©n söa ch÷a, c«ng nh©n ®iÒu chØnh thiÕt bÞ ®iÖn trong nhµ m¸y... §Æc ®iÓm cña chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy lµ thu nhËp vÒ tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n l¹i phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña c«ng nh©n chÝnh. Do ®ã ®¬n gi¸ ®îc tÝnh theo c«ng thøc: Trong ®ã: §G: §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp. L §G = x Q M L: L¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n phô. M: Sè m¸y mãc c«ng nh©n phô vô. Q: S¶n lîng cña c«ng nh©n chÝnh. Cßn tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n phô tÝnh theo c«ng thøc: L = §G x Q ∗ ¦u ®iÓm: C¸ch tr¶ l¬ng nµy ®· khuyÕn khÝch ®îc c«ng nh©n phô phôc vô tèt h¬n cho c«ng nh©n chÝnh nhê ®ã mµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cho c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh. ∗ Nhîc ®iÓm: V× phô thuéc nhiÒu vµo kÕt qu¶ cña c«ng nh©n chÝnh do ®ã viÖc tr¶ l¬ng cha thËt chÝnh x¸c, cha thËt ®¶m b¶o ®óng hao phÝ lao ®éng mµ c«ng nh©n phô ®· bá ra. 1.2.2.4, ChÕ ®é tr¶ l¬ng kho¸n: ChÕ ®é tr¶ l¬ng kho¸n ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc nÕu giao chi tiÕt bé phËn sÏ kh«ng cã lîi b»ng giao toµn bé khèi lîng cho c«ng nh©n hoµn thµnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy thêng ¸p dông cho nh÷ng 15 c«ng nh©n khi lµm viÖc ®ét xuÊt nh: Söa ch÷a, th¸o l¾p nhanh mét sè thiÕt bÞ ®Ó nhanh chãng ®a vµo s¶n xuÊt (¸p dông cho c¸ nh©n vµ tËp thÓ). ¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch ngêi lao ®éng hoµn thµnh nhiÖm vô tríc thêi h¹n, ®¶m b¶o chÊt lîng c«ng viÖc th«ng qua hîp ®ång giao kho¸n chÆt chÏ, tû mØ ®Ó x©y dùng ®¬n gi¸ l¬ng chÝnh x¸c cho c«ng nh©n kho¸n. 1.2.2.5, ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thëng: C¸ch tr¶ l¬ng nµy thùc chÊt lµ kÕt hîp víi h×nh thøc tiÒn l¬ng, tiÒn thëng. Khi ¸p dông c¸ch tr¶ l¬ng nµy, toµn bé s¶n phÈm ®îc tÝnh theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh, cßn tiÒn thëng sÏ c¨n cø vµo møc ®é hoµn thµnh vît møc c¸c chØ tiªu ®· quy ®Þnh. TiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm cã thëng tÝnh theo c«ng thøc: L + L(mh) Lth = 100 Trong ®ã: Lth: TiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm cã thëng. L: TiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm víi ®¬n gi¸ cè ®Þnh. m: PhÇn tiÒn thëng cho 1% hoµn thµnh vît møc chØ tiªu tiÒn thëng. h: % hoµn thµnh vît møc chØ tiªu tiÒn thëng. ¦u ®iÓm: C¸ch tr¶ l¬ng nµy lµ khuyÕn khÝch c«ng nh©n t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Nhîc ®iÓm: Ngêi lao ®éng Ýt quan t©m ®Õn m¸y mãc do qu¸ quan t©m ®Õn khèi lîng s¶n phÈm lµm ra, dÔ dÉn ®Õn sù qu¸ t¶i cña m¸y mãc. TiÒn l¬ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ ph¹m trï kinh tÕ quan träng vµ phøc t¹p, lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng, nã kh«ng chØ phô thuéc vµo quan hÖ cung cÇu søc lao ®éng mµ cßn phô thuéc vµo cuéc sèng cña ngêi lao ®éng cã t¸c dông tÝch cùc tíi viÖc lín m¹nh cña doanh nghiÖp. Trong c¸c DNNN chñ doanh nghiÖp (Gi¸m ®èc) tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng th«ng qua hîp ®ång lao ®éng vµ tho¶ íc lao ®éng tËp thÓ. TiÒn l¬ng vµ thu nhËp cña ngêi lao ®éng phô thuéc vµo khèi lîng s¶n phÈm dÞch vô thùc hiÖn, n¨ng suÊt, chÊt lîng hiÖu qu¶ kinh doanh, do ®ã mäi s¶n phÈm dÞch vô cña doanh nghiÖp ®Òu ph¶i cã ®Þnh møc lao ®éng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng, khi thay ®æi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô chÊt lîng vËt t nguyªn liÖu s¶n xuÊt th× ®Þnh møc lao ®éng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng l¹i ph¶i ®îc x¸c ®Þnh l¹i. C¨n cø vµo tÝnh chÊt ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña n¨m tríc vµ thùc hiÖn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã thÓ chän c¸c chØ tiªu sau ®©y ®Ó x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng: * C¸ch tÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp. 16 - §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh theo ®¬n vÞ s¶n phÈm: Ph¬ng ph¸p nµy t¬ng øng víi chØ tiªu kÕ ho¹ch, s¶n xuÊt kinh doanh ®îc chän lµ tæng s¶n phÈm b»ng hiÖn vËt, thêng ¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp Ýt mÆt hµng, mét lo¹i s¶n phÈm hoÆc mét sè s¶n phÈm cã thÓ quy ®æi ®îc nh: VËt liÖu x©y dùng, ®iÖn, thÐp... §¬n gi¸ tiÒn l¬ng ®îc tÝnh theo c«ng thøc: §G = T x Lcb Trong ®ã: §G: §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh cho mét s¶n phÈm hoÆc ®¬n vÞ s¶n phÈm quy ®æi. T: Thêi gian hao phÝ lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm gåm: Hao phÝ thêi gian lao ®éng c«ng nghiÖp, thêi gian lao ®éng phô trî, thêi gian lao ®éng qu¶n lý (trõ thêi gian lao ®éng cña gi¸m ®èc, phã gi¸m ®èc, kÕ to¸n trëng). Lcb: L¬ng cÊp bËc (kÓ c¶ phô cÊp). Quü l¬ng thùc hiÖn (Qlth) cña doanh nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua: - §¬n gi¸ tiÒn l¬ng vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. C«ng thøc tÝnh: Qlth = §G x Q x QLBS Trong ®ã: Q: S¶n phÈm hµng ho¸ thùc hiÖn. QLBS: Quü l¬ng bæ sung (®©y lµ quü l¬ng thêi gian kh«ng tham gia s¶n xuÊt theo chÕ ®é hëng l¬ng vµ tiÒn l¬ng chøc vô cña gi¸m ®èc, phã gi¸m ®èc, kÕ to¸n trëng). ∗ §¬n gi¸ tiÒn l¬ng x¸c ®Þnh trªn tæng doanh thu trõ tæng chi phÝ. ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cha cã ®Þnh møc lao ®éng cho tõng lo¹i s¶n phÈm. §¬n gi¸ tiÒn l¬ng nµy ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: VKH §¬n gi¸ = Doanh thu kÕ ho¹ch - Chi phÝ kÕ ho¹ch (Cha cã V) Trong ®ã: VKH: Quü l¬ng kÕ ho¹ch (kh«ng kÓ tiÒn l¬ng cña gi¸m ®èc, phã gi¸m ®èc, kÕ to¸n trëng) ®îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo tiÒn l¬ng b×nh qu©n theo chÕ ®é (kÓ c¶ phô cÊp) vµ ®Þnh biªn lao ®éng hîp lý. Qlth = §G x (Doanh thu thùc hiÖn – Chi phÝ thùc hiÖn) (Cha cã V) 17 C¸ch nµy ®· lo¹i trõ c¸c yÕu tè t¨ng, gi¶m doanh thu, chi phÝ do c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan. ∗ §¬n gi¸ x¸c ®Þnh trªn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Ph¬ng ph¸p nµy t¬ng øng víi chØ tiªu s¶n xuÊt kinh doanh ®îc chän lµ lîi nhuËn, thêng ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp qu¶n lý tæng thu, tæng chi vµ x¸c ®Þnh lîi nhuËn kÕ ho¹ch s¸t víi thùc hiÖn. §¬n gi¸ tiÒn l¬ng ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: VKH Trong ®ã: PKH: Lîi nhuËn kÕ ho¹ch. §G = PKH C¸ch tÝnh quü l¬ng thùc hiÖn: Doanh thu thùc hiÖn - Chi phÝ thùc hiÖn (trõ V) Qlth = §G x PTH = §G x 1 + §G Trong ®ã: PTH: Lîi nhuËn thùc hiÖn. ∗ §¬n gi¸ tiÒn l¬ng x¸c ®Þnh trªn doanh thu. ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt kh«ng æn ®Þnh, kh«ng x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng b»ng c¸c ph¬ng ph¸p trªn. Theo ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng b»ng: VKH §G = DTKH Qlth = §G x Doanh thu thùc hiÖn ViÖc tr¶ l¬ng, tr¶ c«ng ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp c¨n cø vµo hÖ thèng thang b¶ng l¬ng thèng nhÊt do Nhµ níc quy ®Þnh. TiÒn l¬ng thùc tÕ lµ c¬ së ®Ó tÝnh møc l¬ng cho mäi ngµnh nghÒ, cha tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè kh«ng æn ®Þnh so víi ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ sinh ho¹t b×nh thêng. V× vËy, cïng víi hÖ thèng thang b¶ng l¬ng cßn cã c¸c chÕ ®é phô cÊp. . Phô cÊp chøc vô l·nh ®¹o bæ nhiÖm: ¸p dông ®èi víi gi¸m ®èc, phã gi¸m ®èc, ngoµi l¬ng chuyªn viªn ®îc hëng hä cßn ®îc hëng phô cÊp nµy. 18 . Phô cÊp khu vùc: ¸p dông ®èi víi nh÷ng ngêi lµm viÖc ë vïng xa x«i hÎo l¸nh, trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n ®Ó gãp phÇn æn ®Þnh lao ®éng ë nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn ®Þa lý tù nhiªn kh«ng thuËn lîi. . Phô tr¸ch tr¸ch nhiÖm: Lµ kho¶n bï ®¾p cho nh÷ng ngêi võa trùc tiÕp s¶n xuÊt hoÆc lµm c«ng t¸c nghiÖp vô võa kiªm chøc vô qu¶n lý kh«ng thuéc chøc vô l·nh ®¹o bæ nhiÖm, hoÆc nh÷ng ngêi lµm viÖc ®ßi hái tr¸ch nhiÖm cao mµ cha x¸c ®Þnh trong møc l¬ng. . Phô cÊp lu ®éng: Phô cÊp cho nh÷ng ngêi cã c«ng viÖc ph¶i thêng xuyªn thay ®æi n¬i ë vµ n¬i lµm viÖc, ®iÒu kiÖn sinh ho¹t kh«ng æn ®Þnh cã nhiÒu khã kh¨n. ViÖc x¸c ®Þnh c¸c kho¶n phô cÊp nµy ®¶m b¶o sù c©n b»ng trong ph©n phèi thu nhËp, ngêi lµm viÖc nÆng nhäc hay trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n th× tiÒn c«ng cña hä ph¶i ®îc nhiÒu h¬n so víi c«ng viÖc b×nh thêng ë ®iÒu kiÖn b×nh thêng, chÕ ®é phô cÊp nµy cã t¸c dông ph©n phèi lao ®éng hîp lý. Nh vËy, t¹i bÊt cø mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh nµo, ®Ó ®¶m b¶o sù c©n b»ng vÒ quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng lµm viÖc ë c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau, c«ng viÖc kh¸c nhau th× ngoµi thu nhËp chÝnh nh tiÒn l¬ng c¬ b¶n, c¸c kho¶n phô cÊp kÌm theo (phô cÊp khu vùc, phô cÊp tr¸ch nhiÖm, phô cÊp thu hót...) còng nh nh÷ng kho¶n trî cÊp bhxh bao giê ngêi lao ®éng còng ®îc hëng thªm c¸c kho¶n vÒ tiÒn l¬ng, phô cÊp ca ba, phô cÊp ®éc h¹i, nguy hiÓm... t¬ng xøng víi søc lao ®éng mµ hä bá ra. 1.3/ kÕ to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng. 1.3.1) Vai trß, nhiÖm vô cña kÕ to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng. TiÒn l¬ng ®ãng mét vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp kh«ng chØ trªn ph¬ng diÖn ®ßn bÈy kinh tÕ mµ tiÒn l¬ng cßn liªn quan trùc tiÕp tíi gi¸ thµnh s¶n phÈm, nã lµ mét chØ tiªu tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt lîng s¶n xuÊt kinh doanh, nã cßn lµ mét bé phËn cÊu thµnh nªn chi phÝ s¶n xuÊt. V× vËy, viÖc tÝnh to¸n tiÒn l¬ng cho ngêi lao ®éng sau mçi kú s¶n xuÊt vµ ph©n bæ kho¶n tiÒn l¬ng nµy vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ chi phÝ lu th«ng chÝnh x¸c, tr¸nh hiÖn tîng l·i gi¶, lç thËt lµ yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp. Tõ c«ng t¸c h¹ch to¸n tiÒn l¬ng, BHXH gióp c¸c nhµ qu¶n lý biÕt ®îc t×nh h×nh sö dông lao ®éng quü l¬ng vµ c¸ch ph©n phèi quü l¬ng. Lµ c¬ së ®Ó tÝnh to¸n chi phÝ lao ®éng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm hoÆc tÝnh tæng chi phÝ ®· bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Th«ng qua c¸c lo¹i sæ s¸ch, chøng tõ kÕ to¸n vÒ tiÒn l¬ng, BHXH vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cô thÓ cho thêi kú sau vµ th«ng qua ®ã cã biÖn ph¸p nh»m h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, gi¶m chi phÝ ®Ó t¨ng lîi nhuËn. H¬n n÷a, h¹ch to¸n tiÒn l¬ng bhxh t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc kiÓm tra kiÓm so¸t cña cÊp trªn trong viÖc ph©n phèi cña doanh nghiÖp ®¶m b¶o sù c«ng khai trong viÖc ph©n phèi nµy, qua viÖc 19 tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ thanh to¸n kÞp thêi tiÒn l¬ng, t¹o cho ngêi lao ®éng tin tëng ch¾c ch¾n vµo thµnh qu¶ lao ®éng cña hä, khuyÕn khÝch hä lµm viÖc h¨ng say h¬n, ph¸t huy cao nhÊt tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña m×nh. Nh vËy, chøc n¨ng c¬ b¶n nhÊt cña kÕ to¸n lao ®éng tiÒn l¬ng lµ c«ng cô phôc sù ®iÒu hµnh, qu¶n lý lao ®éng cã hiÖu qu¶ ®Ó thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: ∗ §èi víi kÕ to¸n tiÒn l¬ng: - Ghi chÐp, ph¶n ¸nh t×nh h×nh sö dông quü l¬ng theo ®óng nguyªn t¾c vµ chÕ ®é hiÖn hµnh. - KiÓm tra t×nh h×nh biªn chÕ sè lîng vµ chÊt lîng cña c¸n bé CNV trong doanh nghiÖp - TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c tiÒn l¬ng vµo chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ lu th«ng - Thanh to¸n kÞp thêi tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n thanh to¸n kh¸c cho c¸n bé CNV. ∗ §èi víi kÕ to¸n bhxh: - TÝnh chÝnh x¸c, trÝch chÝnh x¸c sè bhxh ®îc trÝch theo chÕ ®é x· héi. - KiÓm tra, gi¸m s¸t chÆt chÏ t×nh h×nh chi tiªu quü bhxh. - Thanh to¸n kÞp thêi bhxh ®èi víi CNV còng nh ®èi víi c¬ quan bhxh cÊp trªn. C«ng cô ®Ó thanh to¸n bhxh thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô trªn tiÕn hµnh h¹ch to¸n theo 2 ph¬ng ph¸p: + KÕ to¸n chi tiÕt. + KÕ to¸n tæng hîp tiÒn l¬ng bhxh cïng c¸c chøng tõ sæ s¸ch cã liªn quan. 1.3.2) Tµi kho¶n sö dông. - Tµi kho¶n 334: Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn. - Tµi kho¶n 335: Chi phÝ ph¶i tr¶. - Tµi kho¶n 338: Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c. 1.3.3) Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt. ∗ KÕ to¸n chi tiÕt tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng. - Tr×nh tù kÕ to¸n chi tiÕt tiÒn l¬ng diÔn ra nh sau: §èi víi c¸c bé phËn lao ®éng yªu cÇu tÝnh tr¶ l¬ng theo thêi gian th× c¬ së ®Ó tÝnh tiÒn l¬ng lµ b¶ng chÊm c«ng. B¶ng chÊm c«ng dïng ®Ó ghi chÐp thêi gian lµm viÖc thùc tÕ vµ v¾ng mÆt cña c¸n bé cnv, b¶ng chÊm c«ng lËp cho tõng tæ s¶n xuÊt, tõng phßng ban, mét th¸ng lËp mét tê theo dâi tõng ngµy lµm viÖc thùc tÕ. Trong b¶ng chÊm c«ng ghi râ nh÷ng ngµy ®îc nghØ theo quy ®Þnh nh ngµy lÔ, 20