Tài liệu Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại công ty cổ phần đường minh hoà.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG LẠI THỊ KIỀU MY KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐƢỜNG NINH HÒA Chuyên ngành : Kế toán Mã số : 60.34.30 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN TRỊ KINH DOANH Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN MẠNH TOÀN Đà Nẵng - Năm 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình nào khác Tác giả luận văn Lại Thị Kiều My MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................ 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 2 4. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................... 2 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................. 3 6. Kết cấu luận văn ....................................................................................... 3 7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu.................................................................. 3 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT ...................................................... 7 1.1. KH I QU T CHUNG V K TO N QUẢN TR CHI PH .................. 7 1.1.1. Khái niệm kế toán quản trị chi phí ..................................................... 7 1.1.2. Bản chất và vai trò của kế toán quản trị chi phí ................................. 8 1.2. NỘI DUNG K TO N QUẢN TR CHI PH SẢN XUẤT TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT ..................................................................... 11 1.2.1.Phân loại chi phí sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất 11 1.2.2.Lập dự toán chi phí sản xuất ............................................................. 16 1.2.3.Xác định giá thành trong doanh nghiệp sản xuất .............................. 22 1.2.4.Kiểm soát chi phí sản xuất ................................................................ 24 1.2.5. Phân tích chi phí để ra quyết định kinh doanh của nhà quản trị ............ 29 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 .............................................................................. 31 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐƢỜNG NINH HÒA ........................ 32 2.1. KH I QU T CHUNG V CÔNG TY CỔ PHẦN ĐƢỜNG NINH HÕA ............................................................................................................ 32 2.1.1.Giới thiệu chung về Công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa .................. 32 2.1.2.Chức năng, nhiệm vụ của công ty..................................................... 33 2.1.3.Đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh tại Công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa .................................................................................................... 34 2.1.4.Tổ chức bộ máy quản lý tại công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa ....... 38 2.1.5.Tổ chức công tác kế toán tại công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa ...... 40 2.2. THỰC TRẠNG K TO N QUẢN TR CHI PH SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐƢỜNG NINH HÕA ................................................ 42 2.2.1.Phân loại chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa .... 42 2.2.2.Tổ chức công tác lập dự toán chi phí sản xuất tại công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa ........................................................................................ 44 2.2.3.Kế toán chi tiết chi phí sản xuất, tính giá thành sản phẩm tại công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa .......................................................................... 57 2.2.4.Kiểm soát chi phí sản xuất tại công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa ... 68 2.3. Đ NH GI THỰC TRẠNG K TO N QUẢN TR CHI PH SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐƢỜNG NINH HÕA ............................ 72 2.3.1.Về phân loại chi phí sản xuất ............................................................ 72 2.3.2.Về công tác lập kế hoạch và dự toán chi phí sản xuất ...................... 72 2.3.3.Về công tác tổ chức kế toán quản trị tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty .................................................................... 73 2.3.4.Về công tác kiểm soát chi phí sản xuất ............................................. 73 2.4. NGUYÊN NHÂN CỦA NHỮNG HẠN CH TRONG VIỆC THỰC HIỆN KTQT CHI PH SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐƢỜNG NINH HÒA ..................................................................................................... 74 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 .............................................................................. 74 CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐƢỜNG NINH HÒA .................................................................................... 75 3.1.SỰ CẦN THI T VÀ YÊU CẦU HOÀN THIỆN K TO N QUẢN TR CHI PH SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐƢỜNG NINH HÕA .... 75 3.1.1.Sự cần thiết phải hoàn thiện .............................................................. 75 3.1.2.Yêu cầu của việc hoàn thiện ............................................................. 76 3.2. GIẢI PH P HOÀN THIỆN CÔNG T C K TO N QUẢN TR CHI PH SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐƢỜNG NINH HÕA ............ 77 3.2.1.Phân loại chi phí sản xuất theo cách ứng xử chi phí......................... 77 3.2.2.Hoàn thiện công tác lập kế hoạch và dự toán chi phí sản xuất ......... 83 3.2.3.Hoàn thiện công tác tổ chức kế toán quản trị tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ......................................................................... 85 3.2.4.Hoàn thiện hệ thống các báo cáo chi phí và phân tích chi phí cung cấp thông tin cho yêu cầu quản trị ..................................................................... 87 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 .............................................................................. 96 KẾT LUẬN CHUNG .................................................................................... 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN PHỤ LỤC. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BHTN Bảo hiểm thất nghiệp KPCĐ Kinh phí công đoàn KTQT Kế toán quản trị KTTC Kế toán tài chính NVL Nguyên vật liệu CCDC Công cụ dụng cụ NVLTT Nguyên vật liệu trực tiếp CPNVLTT Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp NCTT Nhân công trực tiếp CPNCTT Chi phí nhân công trực tiếp NCTTSX Nhân công trực tiếp sản xuất SXC Sản xuất chung CPSXC Chi phí sản xuất chung SX Sản xuất KH Kế hoạch TSCĐ Tài sản cố định BHLĐ Bảo hộ lao động VPP Văn phòng phẩm TK Tài khoản SXKD Sản xuất kinh doanh WTO Tổ chức thƣơng mại thế giới UBND Ủy ban nhân dân CNĐKKD Chứng nhận đăng ký kinh doanh ĐHĐCĐ Đại hội đồng cổ đông HĐQT Hội đồng quản trị TGĐ Tổng giám đốc CBCNV Cán bộ công nhân viên CCS Chữ số đƣờng DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu bảng 2.1 Tên bảng Trang Định mức về lƣợng nguyên vật liệu vụ mía 2012-2013 48 2.2 Định mức về giá nguyên vật liệu vụ mía 2012-2013 49 2.3 Dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp vụ mía 2012- 51 2013 2.4 Dự toán chi phí nhân công trực tiếp vụ mía 2012-2013 53 2.5 Dự toán chi phí sản xuất chung vụ mía 2012-2013 55 2.6 Giá thành kế hoạch năm 2013 56 2.7 Tính giá thành nguyên liệu chính 57 2.8 Sổ chi tiết chi phí nguyên vật liệu trực tiếp 60 2.9 Sổ chi tiết chi phí nhân công trực tiếp 61 2.10 Bảng phân bổ khấu hao 62 2.11 Sổ chi tiết chi phí sản xuất chung 63 2.12 Theo dõi sản phẩm dở dang tháng 12 64 2.13 Đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ 64 2.14 Sổ chi tiết TK 154 66 2.15 Bảng tính giá thành đƣờng tháng 12 năm 2012 67 2.16 Tổng hợp báo cáo kiểm soát chi phí NVL 71 2.17 Tổng hợp báo cáo kiểm soát chi phí nhân công trực tiếp 72 3.1 Phân loại chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần Đƣờng Ninh 80 3.2 Hòa theo cách ứng xử Tổng hợp chi phí hỗn hợp 81 3.3 Tập hợp chi phí sản xuất 82 3.4 Phân loại chi phí sản xuất theo cách ứng xử của chi phí 83 3.5 Dự toán linh hoạt về chi phí sản xuất năm 2013 85 3.6 Hệ thống tài khoản kết hợp kế toán quản trị và kế toán tài 86 3.7 chính áp dụng tại Công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa Tính giá thành theo phƣơng pháp trực tiếp 88 3.8 Báo cáo định mức tiêu hao nguyên vật liệu thực tế 89 3.9 Báo cáo thực hiện chi phí nguyên vật liệu trực tiếp 92 3.10 Kết quả kiểm soát chi phí nguyên vật liệu 94 3.11 Báo cáo thực hiện chi phí nhân công trực tiếp 95 3.12 Báo cáo thực hiện chi phí sản xuất chung 96 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Số hiệu Tên sơ đồ Trang sơ đồ 2.1 Công nghệ sản xuất đƣờng 36 2.2 Tổ chức phân xƣởng đƣờng 37 2.3 Bộ máy quản lý Công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa 38 2.4 Tổ chức bộ máy kế toán 40 2.5 Trình tự ghi sổ kế toán 42 2.6 Quy trình lập dự toán chi phí sản xuất 45 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nền kinh tế thế giới đang chững lại sau cuộc khủng hoảng, các doanh nghiệp trong nƣớc đang phải đối diện với nhiều khó khăn, vì vậy các quyết định về sản xuất cần đƣợc cân nhắc cẩn trọng và thông tin về chi phí trở nên cần thiết. Do đó, kế toán quản trị trở thành công cụ tài chính đắc lực cho các nhà quản trị, cung cấp thông tin hỗ trợ nhà quản trị trong việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch, kiểm tra đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch từ đó đƣa ra những quyết định sản xuất kinh doanh. Để có thể tồn tại trong môi trƣờng cạnh tranh khốc liệt, đòi hỏi doanh nghiệp phải tìm cách tiết kiệm chi phí đặc biệt là chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm đồng thời ra quyết định nhanh chóng chính xác và kịp thời. Qua quá trình khảo sát và thực tế tại Công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa, tác giả nhận thấy công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất tại công ty đã và đang thực hiện tƣơng đối tốt bắt đầu từ khâu xây dựng định mức chi phí, lập kế hoạch giá thành, thiết lập quy trình kiểm soát đến khâu tổ chức quá trình sản xuất. Tuy nhiên, công tác lập kế hoạch giá thành chỉ là kế hoạch tĩnh tức là kế hoạch này chỉ hƣớng về một mức độ hoạt động, việc lập các báo cáo chi phí sản xuất vẫn chƣa chỉ rõ chiều hƣớng biến động của các chi phí và nguyên nhân của các biến động. Với mục tiêu năm 2015, công ty nâng công suất chế biến của Nhà máy lên đến 6.000 TMN, điều này đòi hỏi công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất tại công ty phải linh hoạt hơn trong việc lập kế hoạch giá thành , hoàn thiện hệ thống các báo cáo chi phí và phân tích chi phí cung cấp thông tin kịp thời, tin cậy cho việc ra quyết định kinh doanh của nhà quản trị. Xuất phát từ những vấn đề lý luận và thực tiễn nêu trên, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần 2 Đường Ninh Hòa”. 2. Mục tiêu nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất trong Công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa, nhằm tìm ra những mặt còn tồn tại, từ đó mạnh dạn đề xuất các giải pháp cụ thể, khoa học nhằm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu  Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu về thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa từ đó đƣa ra nội dung hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty.  Phạm vi nghiên cứu Phạm vi vấn đề nghiên cứu: Luận văn đi sâu tìm hiểu, nghiên cứu và hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty với hoạt động sản xuất đƣờng. Phạm vi không gian nghiên cứu: Công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa Phạm vi thời gian nghiên cứu: Tác giả lựa chọn vụ mía năm 2012-2013 để minh họa cho vấn đề nghiên cứu. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Phƣơng pháp nghiên cứu dữ liệu thứ cấp: Các giáo trình, tạp chí kế toán, BCTC, chính sách công ty công bố ra bên ngoài và các công trình của các tác giả nghiên cứu. Phƣơng pháp nghiên cứu dữ liệu sơ cấp: Tác giả tiến hành phỏng vấn và trao đổi với kế toán trƣởng tại đơn vị về công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất, thu thập số liệu từ phòng Tài chính - Kế toán, phòng Nguyên liệu, phòng Kỹ thuật. Dựa vào việc thu thập dữ liệu sơ cấp, tác giả có thể rút ra kết luận về thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty. 3 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài  Về mặt lý luận Luận văn nghiên cứu, hệ thống hóa lý thuyết cơ bản về kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất.  Về mặt thực tiễn Phân tích thực trạng công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa, từ đó đánh giá thực trạng. Trên cơ sở lý thuyết và thực tiễn tại Công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa, luận văn đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất tại công ty. 6. Kết cấu luận văn Ngoài Phần mở đầu, Phần kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục; nội dung luận văn đƣợc trình bày làm 3 chƣơng nhƣ sau: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất Chƣơng 2: Thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa Chƣơng 3: Giải pháp hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí sản suất tại Công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa. 7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu Từ khi ra đời đến nay KTQT chi phí sản xuất ngày càng trở nên quan trọng và không thể thiếu trong công tác quản lý của DN sản xuất. Tuy nhiên một thực trạng khá phổ biến hiện nay ở các DN sản xuất Việt Nam là chƣa xây dựng cho mình một hệ thống KTQT hữu hiệu. Tác giả xét thấy DN cần tạo dựng nền tảng cho những phát triển bền vững thông qua hệ thống KTQT hữu hiệu, là một trong những việc làm hết sức cụ thể để nâng cao năng lực cạnh tranh trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, mặc dù đây là công việc của 4 một quá trình với nhiều nỗ lực cả về thời gian, tiền bạc và trí tuệ của DN. Trƣớc đây nhiều tác giả đã nghiên cứu về kế toán quản trị, kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp nhƣ: tác giả Lê Thị Huyền Trâm (2011)“ Kế toán quản trị chi phí tại Tổng công ty cổ phần dệt may Hòa Thọ”-Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh, chuyên ngành kế toán, Đại học Đà Nẵng; tác giả Phạm Thị Thúy Nga (2011) “Kế toán quản trị tại Công ty cổ phần du lịch Quảng Ngãi” – Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh, chuyên ngành kế toán, Đại học Đà Nẵng; tác giả Nguyễn Thùy Phƣơng (2011)“Hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần du lịch Xanh-Huế”- Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh, chuyên ngành kế toán, Đại học Đà Nẵng; tác giả Nguyễn Thị Minh Tâm (2010)“Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại Viễn thông Quảng Ngãi”- Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh, chuyên ngành kế toán, Đại học Đà Nẵng. Qua các nghiên cứu cho thấy vấn đề kế toán quản trị, kế toán quản trị chi phí đã đƣợc các tác giả nghiên cứu cụ thể về việc ứng dụng KTQT, KTQT chi phí không chỉ các doanh nghiệp sản xuất mà cả các doanh nghiệp kinh doanh ngành dịch vụ, bởi vì tính linh hoạt của KTQT, KTQT chi phí là rất cao, phụ thuộc vào đặc điểm sản xuất kinh doanh của từng ngành, từng doanh nghiệp. Trong các công trình này, các tác giả đã hệ thống các nội dung cơ bản của KTQT và đề xuất phƣơng hƣớng ứng dụng KTQT vào các ngành cụ thể theo phạm vi nghiên cứu của các đề tài. Các luận văn trên chƣa chú trọng nghiên cứu sâu về KTQT chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp sản xuất. Đối với các doanh nghiệp sản xuất thì chi phí sản xuất chiếm tỷ trọng rất cao trong tổng chi phí phát sinh tại doanh nghiệp. Vì vậy, việc ứng dụng kế toán quản trị chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp sản xuất là công việc không thể thiếu, nó giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt chi phí, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. 5 Đã có một số tác giả nghiên cứu về kế toán quản trị chi phí sản xuất trong doanh nghiệp nhƣ: tác giả Nguyễn Thị Hồng Oanh (2010) đã nghiên cứu“Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Tổng Công ty cổ phần dệt may Hòa Thọ”- Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh, chuyên ngành kế toán, Đại học Đà Nẵng. Trong luận văn này, tác giả đã đƣa ra một số giải pháp để hoàn thiện công tác KTQT chi phí sản xuất tại Tổng Công ty cổ phần dệt may Hòa Thọ, các giải pháp chủ yếu tập trung vào vấn đề tổ chức theo dõi, phân loại chi phí, lập báo cáo phân tích biến động chi phí sản xuất để chỉ ra các nhân tố ảnh hƣởng, nâng cao tính hữu hiệu của thông tin kế toán phục vụ cho hoạt động quản trị doanh nghiệp. Xuất phát từ đặc thù kinh doanh của đơn vị, luận văn chủ yếu đi vào đặc trƣng của doanh nghiệp sản xuất may mặc, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác KTQT chi phí sản xuất. Tác giả Đinh Thị Tuyết Diệu (2011) nghiên cứu“Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần Thực phẩm Xuất nhập khẩu Lam Sơn”- Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh, chuyên ngành kế toán, Đại học Đà Nẵng. Trong luận văn này đã đánh giá đƣợc thực trạng công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất tại doanh nghiệp và đƣa ra một số giải pháp để hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất tại đơn vị: phân loại chi phí sản xuất theo cách ứng xử chi phí, lập dự toán linh hoạt, xác định lại đối tƣợng tập hợp chi phí sản xuất và lập các báo cáo chi phí để kiểm soát chi phí sản xuất. Dù vậy, luận văn cũng chỉ tập trung vào nghiên cứu vấn đề KTQT chi phí sản xuất đặc trƣng của ngành chế biến thủy sản. Tác giả Trần Mai Lâm i (2011) “Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Nhà máy bia Dung Quất thuộc Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi”- Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh, chuyên ngành kế toán, Đại học Đà Nẵng. Đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu đến sự hoàn thiện kế toán quản trị. Đề tài nghiên cứu của tác giả Nguyễn Thị Yến Nhi (2012) nghiên cứu “Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Nhà máy bánh kẹo Biscafun thuộc Công ty cổ phần Đường Quảng 6 Ngãi”- Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh, chuyên ngành kế toán, Đại học Đà Nẵng. Trong luận văn này, qua việc phân tích thực trạng tác giả đã đƣa ra một số giải pháp để hoàn thiện công tác KTQT chi phí sản xuất tại Nhà máy bánh kẹo Biscafun, các giải pháp tập trung chủ yếu vào vấn đề tổ chức theo dõi, phân loại chi phí, lập dự toán linh hoạt và tổ chức hệ thống báo cáo KTQT chi phí sản xuất. Luận văn chủ yếu đi vào đặc trƣng của doanh nghiệp sản xuất bánh kẹo, đƣa ra giải pháp hoàn thiện công tác công tác KTQT chi phí sản xuất xuất phát từ đặc thù kinh doanh của đơn vị. Ngoài ra, còn có đề tài nghiên cứu của tác giả Trần Thanh Dũng (2013) nghiên cứu “Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần sản xuất vật liệu và xây dựng Cosevco-I Quảng Bình”- Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh, chuyên ngành kế toán, Đại học Đà Nẵng. Tác giả nghiên cứu chuyên sâu nội dung KTQT chi phí sản xuất áp dụng tại các Công ty SXKD vật liệu xây dựng, cụ thể là Công ty cổ phần sản xuất vật liệu và xây dựng Cosevco-I Quảng Bình. Từ đó, tác giả đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất tại công ty nhƣ phân loại chi phí theo yêu cầu KTQT, công tác lập dự toán linh hoạt chi phí sản xuất, các báo cáo phân tích chi phí. Nhƣ vậy, có thể thấy rằng trong các nghiên cứu trƣớc đây tập trung nghiên cứu kế toán quản trị chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp của nhiều ngành nhƣ: may mặc, chế biến thủy sản, bia, bánh kẹo, vật liệu xây dựng…nhƣng chƣa có một nghiên cứu nào đề cập đến vấn đề kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần Đƣờng Ninh Hòa. Chính vì vậy, trong luận văn này tập trung nghiên cứu về vấn đề “ Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty cổ phần Đường Ninh Hòa”. 7 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT 1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ 1.1.1. Khái niệm kế toán quản trị chi phí Kế toán quản trị chi phí là một bộ phận của hệ thống kế toán, chính vì vậy, bản chất của kế toán quản trị chi phí trƣớc hết thể hiện ở bản chất kế toán. Trải qua quá trình hình thành và phát triển lâu đời, có rất nhiều định nghĩa về kế toán dƣới các góc độ khác nhau. Trong phần này tác giả chỉ phân tích hai định nghĩa cơ bản dƣới góc độ bản chất và nội dung của kế toán. Thứ nhất, kế toán đƣợc định nghĩa là một bộ phận của hoạt động quản lý, với chức năng xử lý và cung cấp thông tin thực hiện về khách thể quản lý cho chủ thể quản lý. Định nghĩa này hƣớng về bản chất của kế toán. Quá trình sản xuất ra của cải vật chất là yêu cầu tất yếu khách quan cho sự tồn tại và phát triển của xã hội loài ngƣời. Để quá trình sản xuất đƣợc thực hiện một cách có hiệu quả, nhất thiết phải có hoạt động quản lý, tức là hoạt động định hƣớng cho quá trình sản xuất và tổ chức thực hiện theo những hƣớng đã định. Trong hoạt động quản lý này, kế toán đóng vai trò là cầu nối thông tin giữa khách thể quản lý (quá trình sản xuất) và chủ thể quản lý. Thứ hai, kế toán đƣợc định nghĩa là một quá trình định dạng, đo lƣờng, ghi chép và cung cấp thông tin về hoạt động kinh tế của một tổ chức. Định nghĩa này hƣớng về nội dung của kế toán. Dƣới góc độ này, kế toán cần áp dụng hệ thống các phƣơng pháp đặc thù (chứng từ, đối ứng tài khoản, tính giá và tổng hợp-cân đối) để cung cấp các thông tin phù hợp, tin cậy, nhất quán và so sánh đƣợc nhằm giúp cho những ngƣời sử dụng thông tin đƣa ra đƣợc các 8 quyết định đúng đắn đối với tổ chức. Xét một cách tổng quát, kế toán quản trị chi phí có bản chất là một bộ phận của hoạt động quản lý và nội dung của kế toán quản trị chi phí là quá trình định dạng, đo lƣờng, ghi chép và cung cấp thông tin của chi phí hoạt động kinh tế của tổ chức. Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế tài chính trong nội bộ đơn vị. (Theo khoản 3, điều 4, trang 2 - Luật Kế toán Việt Nam) Kế toán quản trị chi phí sản xuất là một bộ phận của hệ thống kế toán quản trị nhằm cung cấp thông tin về chi phí sản xuất để mỗi tổ chức thực hiện chức năng quản trị yếu tố nguồn lực tiêu dùng cho các hoạt động, nhằm xây dựng kế hoạch, kiểm soát, đánh giá hoạt động và ra các quyết định hợp lý. 1.1.2. Bản chất và vai trò của kế toán quản trị chi phí a) Bản chất của kế toán quản trị chi phí Kế toán quản trị cung cấp thông tin thƣờng xuyên và liên tục. Đối với nhà quản trị thông tin cần thiết về quá khứ và hiện tại là dự toán cho tƣơng lai. Do đó, yêu cầu KTQT là phải xây dựng dự toán, thu nhận và xử lý các thông tin về chi phí, giá thành của từng công đoạn sản xuất hoặc cho cả quá trình sản xuất. Tiến hành phân tích kịp thời các thông tin làm căn cứ cho việc đƣa ra các giải pháp, quyết định đúng đắn để đối phó kịp thời với những diễn biến của thị trƣờng, sử dụng hiệu quả các nguồn lực của doanh nghiệp. Nhƣ vậy, kế toán quản trị chi phí nhấn mạnh đến tính dự báo của thông tin và trách nhiệm của các nhà quản lý. Có thể rút ra bản chất của KTQT chi phí nhƣ sau: - KTQT chi phí cung cấp cả những thông tin quá khứ và những thông tin có dự báo thông qua việc lập kế hoạch và dự toán trên cơ sở định mức chi phí sản xuất thực tế, đồng thời làm căn cứ cho sự lựa chọn và đƣa ra các quyết 9 định về giá bán sản phẩm, tiếp tục sản xuất hay thuê ngoài… - KTQT chi phí cung cấp các thông tin về hoạt động kinh tế trong doanh nghiệp và ngoài doanh nghiệp có liên quan. - KTQT chi phí phải theo dõi và báo cáo rõ ràng cho quá trình kiểm soát, điều chỉnh của nhà quản lý. KTQT chi phí sẽ trả lời chi phí là bao nhiêu, biến động nhƣ thế nào khi có sự thay đổi của một số nhân tố nào đó, ai sẽ là ngƣời chịu trách nhiệm giải thích những thay đổi bất lợi của chi phí và giải pháp đƣa ra để điều chỉnh một cách kịp thời. b) Vai trò của kế toán quản trị chi phí Kế toán quản trị chi phí cung cấp thông tin cho các nhà quản trị doanh nghiệp trong việc thực hiện các chức năng quản lý. Để thực hiện vai trò của mình, kế toán quản trị chi phí tiến hành lập dự toán chi phí để trợ giúp các nhà quản trị doanh nghiệp thực hiện chức năng lập kế hoạch; phản ánh thông tin thực hiện để trợ giúp các nhà quản trị doanh nghiệp thực hiện chức năng tổ chức thực hiện kế hoạch và xử lý thông tin thực hiện để từ đó các nhà quản trị doanh nghiệp thực hiện chức năng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch. Nhƣ vậy, kế toán quản trị chi phí đã đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin cho quản lý cả trƣớc, trong và sau quá trình kinh doanh. Kế toán quản trị chi phí có các vai trò sau: - KTQT chi phí tiến hành cụ thể hoá các hoạt động của doanh nghiệp thành các dự toán sản xuất kinh doanh. KTQT chi phí cung cấp thông tin về chi phí ƣớc tính cho các sản phẩm, dịch vụ hoặc các đối tƣợng khác theo yêu cầu của nhà quản lý nhằm giúp họ ra các quyết định quan trọng về đặc điểm của sản phẩm, cơ cấu sản phẩm sản xuất và phân bổ hợp lý các nguồn lực có hạn cho các hoạt động của doanh nghiệp. - Bên cạnh cung cấp thông tin về dự toán chi phí cho việc lập kế hoạch và ra quyết định của các nhà quản lý, KTQT chi phí cũng cung cấp thông tin để 10 nhà quản lý kiểm soát quá trình thực hiện kế hoạch thông qua các báo cáo đánh giá, đặc biệt là giúp ích cho các nhà quản lý trong việc kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả và hiệu năng của quá trình hoạt động. Việc cung cấp thông tin về chi phí sản xuất của các hoạt động một cách chi tiết và thƣờng xuyên sẽ giúp ích cho các nhà quản lý rất nhiều trong kiểm soát và hoàn thiện quá trình sản xuất sản phẩm hoặc thực hiện các dịch vụ vì những thông tin này giúp các nhà quản lý phát hiện các hoạt động tốn kém quá nhiều chi phí để thiết kế lại quá trình sản xuất, loại bỏ hoạt động tốn kém chi phí đó hoặc có những cải tiến làm cho hoạt động đó có hiệu quả hơn, tốn kém chi phí ít hơn. Ngoài ra, các báo cáo hoạt động định kỳ so sánh kết quả thực tế với mục tiêu dự kiến về chi phí, doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp sẽ đƣợc sử dụng để làm cơ sở cho việc đánh giá hoạt động quản lý và do đó cung cấp động lực để các nhà quản lý cố gắng thực hiện tốt công việc của mình. - KTQT chi phí còn cung cấp các thông tin thích hợp cho các nhà quản trị nhằm xây dựng các chiến lƣợc cạnh tranh bằng cách thiết lập các báo cáo định kỳ và báo cáo đặc biệt. Báo cáo định kỳ phản ánh về khả năng sinh lời của các bộ phận khác nhau trong doanh nghiệp, nhƣ các sản phẩm, dịch vụ, các thị trƣờng tiêu thụ nhằm bảo đảm doanh nghiệp chỉ tiến hành các hoạt động mang lại lợi nhuận. KTQT chi phí cũng cung cấp các thông tin để phân bổ các nguồn lực của doanh nghiệp cũng nhƣ quyết định cơ cấu sản phẩm sản xuất và tiêu thụ, hay quyết định ngừng sản xuất hợp lý. Các báo cáo đặc biệt giúp cho các nhà quản lý đƣa ra các quyết định chiến lƣợc, nhƣ phát triển các sản phẩm và dịch vụ mới, đầu tƣ các thiết bị, nhà xƣởng mới, đàm phán các hợp đồng dài hạn với các nhà cung cấp và các khách hàng. Trong một số tình huống đặc biệt, các thông tin về chi phí sản xuất đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc xác định giá bán sản phẩm, nhất là trong các trƣờng hợp sản xuất theo yêu cầu của khách hàng mà chƣa có trên thị trƣờng.