PhÇn I
lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu
(nvl) - c«ng cô dông cô trong c¸c doanh nghiÖp
i. c¬ së h¹ch to¸n nvl, c«ng cô dông cô trong c¸c
doanh nghiÖp
1 - Kh¸i niÖm NVL
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt NVL lµ nh÷ng ®èi t-îng lao ®éng,thÓ
hiÖn d-íi d¹ng vËt ho¸ lµ mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ
c¬ së vËt chÊt cÊu thµnh nªn thùc thÓ s¶n phÈm.
Trong qu¸ tr×nh tham gia vµo s¶n xuÊt kinh doanh, NVL chØ tham gia vµo
mét chu kú s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh, NVL bÞ tiªu hao toµn bé vµ kh«ng gi÷ nguyªn
h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu mµ gi¸ trÞ cña NVL ®-îc chuyÓn toµn bé mét lÇn vµo
chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm míi lµm ra.
2 - §Æc ®iÓm vµ vai trß cña NVL trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
Trong c¸c Doanh nghiÖp s¶n xuÊt (c«ng nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n) vËt liÖu
lµ mét bé phËn cña hµng tån kho thuéc TSC§ cña Doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, nã
cßn lµ nh÷ng yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu, lµ c¬ së vËt chÊt vµ ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh
nªn s¶n phÈm.
Chi phÝ vÒ c¸c lo¹i vËt liÖu th-êng chiÕm mét tØ träng lín trong toµn bé
chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c Doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Do ®ã
vËt liÖu kh«ng chØ quyÕt ®Þnh ®Õn mÆt sè l-îng cña s¶n phÈm, mµ nã cßn ¶nh
h-ëng trùc tiÕp ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm t¹o ra. NVL cã ®¶m b¶o ®óng quy
c¸ch, chñng lo¹i, sù ®a d¹ng th× s¶n phÈm s¶n xuÊt míi ®¹t ®-îc yªu cÇu vµ phôc
vô cho nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao cña X· héi.
1
Nh- ta ®· biÕt, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt liÖu bÞ tiªu hao toµn bé kh«ng
gi÷ nguyªn ®-îc h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu, gi¸ trÞ cña nã chuyÓn mét lÇn toµn
bé vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm míi t¹o ra. Do ®ã, t¨ng c-êng qu¶n lý c«ng t¸c kÕ to¸n
NVL ®¶m b¶o viÖc sö dông tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ nh»m h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt,
h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng thu nhËp cho Doanh nghiÖp cã ý nghÜa rÊt quan
träng. ViÖc qu¶n lý vËt liÖu ph¶i bao gåm c¸c mÆt nh-: sè l-îng cung cÊp, chÊt
l-îng chñng lo¹i vµ gi¸ trÞ. Bëi vËy, c«ng t¸c kÕ to¸n NVL lµ ®iÒu kiÖn kh«ng
thÓ thiÕu ®-îc trong toµn bé c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh cña Nhµ n-íc
nh»m cung cÊp kÞp thêi ®Çy ®ñ vµ ®ång bé nh÷ng vËt liÖu cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt,
kiÓm tra ®-îc c¸c ®Þnh møc dù tr÷, tiÕt kiÖm vËt liÖu trong s¶n xuÊt, ng¨n ngõa
vµ h¹n chÕ mÊt m¸t, h- háng, l·ng phÝ trong tÊt c¶ c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt. §Æc biÖt lµ cung cÊp th«ng tin cho c¸c bé phËn kÕ to¸n nh»m hoµn thµnh
tèt nhiÖm vô kÕ to¸n qu¶n trÞ.
3- C¸c ph-¬ng ph¸p ph©n lo¹i NVL
1 - Ph©n lo¹i vËt liÖu.
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i víi c¸c
néi dung kinh tÕ, c«ng dông vµ tÝnh n¨ng lý – ho¸ häc kh¸c nhau vµ th-êng
xuyªn cã sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó thuËn
lîi cho qu¸ tr×nh qu¶n lý mét c¸ch chÆt chÏ vµ tæ chøc h¹ch to¸n tíi chi tiÕt tõng
lo¹i vËt liÖu ®¶m b¶o hiÖu qu¶ sö dônh trong s¶n xuÊt th× Doanh nghiÖp cÇn ph¶i
tiÕn hµnh ph©n lo¹i vËt liÖu. Ph©n lo¹i vËt liÖu lµ qu¸ tr×nh s¾p xÕp vËt liÖu theo
tõng lo¹i, tõng nhãm trªn mét c¨n cø nhÊt ®Þnh nh-ng tuú thuéc vµo tõng lo¹I
h×nh cô thÓ cña tõng Doanh nghiÖp theo tõng lo¹i h×nh s¶n xuÊt, theo néi dung
kinh tÕ vµ c«ng dông cña vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. HiÖn nay
c¸c Doanh nghiÖp th-êng c¨n cø vµo néi dung kinh tÕ vµ c«ng dông cña vËt liÖu
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó ph©n chia vËt liÖu thµnh c¸c lo¹i sau:
* Nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh: lµ ®èi t-îng lao ®éng chñ yÕu cña C«ng ty
vµ lµ c¬ së vËt chÊt chñ yÕu cÊu thµnh nªn thùc thÓ vËt chÊt chñ yÕu cña s¶n
2
phÈm nh-: xi m¨ng, s¾t thÐp trong x©y dùng c¬ b¶n, v¶i trong may mÆc.... NVL
chÝnh dïng vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm h×nh thµnh nªn chi phÝ NVL trùc tiÕp.
* VËt liÖu phô: còng lµ ®èi t-îng lao ®éng, chØ cã t¸c dông phô trî trong
s¶n xuÊt ®-îc dïng víi vËt liÖu chÝnh lµm t¨ng chÊt l-îng s¶n phÈm, nh- h×nh
d¸ng mµu s¾c hoµn chØnh s¶n phÈm hoÆc phôc vô cho c«ng viÖc qu¶n lý s¶n
xuÊt. VËt liÖu phô bao gåm: thuèc nhuém, thuèc tÈy, s¬n c¸c lo¹i, c¸c lo¹i phô
gia bªt«ng, dÇu mì b«i tr¬n, x¨ng ch¹y m¸y....
* Nhiªn liÖu: lµ nh÷ng vËt liÖu ®-îc sö dông ®Ó phôc vô cho c«ng nghÖ
s¶n xuÊt s¶n phÈm, kinh doanh nh- ph-¬ng tiÖn vËn t¶i, m¸y mãc thiÕt bÞ ho¹t
®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nhiªn liÖu bao gåm c¸c lo¹i nh-: x¨ng dÇu ch¹y
m¸y, than cñi, khÝ ga...
* Phô tïng thay thÕ: lµ c¸c chi tiÕt phô tïng, sö dông ®Ó thay thÕ söa ch÷a
c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt, ph-¬ng tiÖn vËn t¶i.
* VËt liÖu vµ thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n: bao gåm c¸c lo¹i vËt liÖu vµ thiÕt
bÞ, ph-¬ng tiÖn l¾p ®Æt vµo c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n cña Doanh nghiÖp
x©y l¾p.
* VËt liÖu kh¸c: lµ c¸c lo¹i vËt liÖu cßn ®-îc xÐt vµo c¸c lo¹i kÓ trªn nhphÕ liÖu thu håi tõ thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh, tõ s¶n xuÊt kinh doanh nh- bao b×,
vËt ®ãng gãi…
* PhÕ liÖu: lµ nh÷ng lo¹i vËt liÖu thu ®-îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, thanh
lý tµi s¶n cã thÓ sö dông hay b¸n ra ngoµi.( ph«i bµo, v¶i vôn…)
V× vËy c¨n cø vµo môc ®Ých vµ n¬i sö dông NVL th× toµn bé NVL cña
Doanh nghiÖp ®-îc chia thµnh NVL dïng trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt kinh doanh vµ
NVL dïng vµo c¸c nhu cÇu kh¸c.
Tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi tiÕt cña tõng Doanh
nghiÖp mµ trong tõng lo¹i vËt liÖu nªu trªn l¹i ®-îc chia thµnh tõng nhãm, tõng
quy c¸ch tõng lo¹i mét c¸ch chi tiÕt h¬n.
3
II- C¸c ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ NVL vµ nghiÖp vô kÕ to¸n NVL
1 - §¸nh gi¸ NVL.
§¸nh gi¸ NVL lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña chóng theo mét nguyªn t¾c nhÊt
®Þnh. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, kÕ to¸n nhËp xuÊt tån kho NVL ph¶i ph¶n ¸nh
theo gi¸ thùc tÕ, khi xuÊt kho còng ph¶i x¸c ®Þnh theo gi¸ thùc tÕ xuÊt kho theo
®óng ph-¬ng ph¸p quy ®Þnh. Tuy nhiªn trong kh«ng Ýt Doanh nghiÖp ®Ó ®¬n
gi¶n vµ gi¶m bít khèi l-îng ghi chÐp, tÝnh to¸n hµng ngµy cã thÓ sö dông gi¸
h¹ch to¸n ®Ó h¹ch to¸n t×nh h×nh nhËp xuÊt vËt liÖu.
Nh- vËy, ®Ó ®¸nh gi¸ vËt liÖu c¸c Doanh nghiÖp th-êng dïng tiÒn ®Ó biÓu
hiÖn gi¸ trÞ cña chóng. Trong c«ng t¸c h¹ch to¸n ë c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt th× vËt
liÖu ®-îc ®¸nh gi¸ theo hai ph-¬ng ph¸p chÝnh:
- §¸nh gi¸ vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ.
- §¸nh gi¸ vËt liÖu theo gi¸ h¹ch to¸n.
1.1 - §¸nh gi¸ vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ.
1.1.1 - Gi¸ vËt liÖu thùc tÕ nhÊp kho.
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt - x©y dùng c¬ b¶n, vËt liÖu ®-îc nhËp tõ
nhiÒu nguån nhËp mµ gi¸ thùc tÕ cña chóng trong tõng lÇn nhËp ®-îc x¸c ®Þnh
cô thÓ nh- sau:
- §èi víi vËt liÖu mua ngoµi: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ nhËp kho lµ gi¸ trÞ mua
ghi trªn ho¸ ®¬n céng víi c¸c chi phÝ thu mua thùc tÕ (bao gåm chi phÝ vËn
chuyÓn, bèc xÕp, b¶o qu¶n, ph©n lo¹i, b¶o hiÓm...) céng thuÕ nhËp khÈu (nÕu cã)
trõ c¸c kho¶n gi¶m gi¸ triÕt khÊu (nÕu cã). Gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n nÕu tÝnh
thuÕ GTGT theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ th× b»ng gi¸ ch-a thuÕ, nÕu tÝnh thuÕ
GTGT theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp th× b»ng gi¸ cã thuÕ.
- §èi víi vËt liÖu Doanh nghiÖp tù gia c«ng chÕ biÕn vËt liÖu: TrÞ gi¸ vèn
thùc tÕ nhËp kho lµ gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt ®em gia c«ng
4
chÕ biÕn céng c¸c chi phÝ gia c«ng, chÕ biÕn vµ chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì (nÕu
cã).
- §èi víi vËt liÖu thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn gi¸ thùc tÕ gåm: TrÞ gi¸
thùc tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn céng víi
c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì ®Õn n¬i thuª chÕ biÕn vÒ Doanh nghiÖp céng sè
tiÒn ph¶i tr¶ cho ng-êi nhËn gia c«ng chÕ biÕn.
- Tr-êng hîp Doanh nghiÖp nhËn vèn gãp vèn liªn doanh cña c¸c ®¬n vÞ
kh¸c b»ng vËt liÖu th× gi¸ thùc tÕ lµ gi¸ do héi ®ång liªn doanh thèng nhÊt ®Þnh
gi¸. Céng víi chi phÝ kh¸c (nÕu cã)
- PhÕ liÖu thu håi nhËp kho: TrÞ gi¸ thùc tÕ nhËp kho chÝnh lµ gi¸ -íc tÝnh
thùc tÕ cã thÓ b¸n ®-îc.
- §èi víi vËt liÖu ®-îc tÆng th-ëng: th× gi¸ thùc tÕ tÝnh theo gi¸ thÞ tr-êng
t-¬ng ®-¬ng. Céng chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc tiÕp nhËn
1.1.2 - Gi¸ thùc tÕ xuÊt kho.
VËt liÖu ®-îc thu mua nhËp kho th-êng xuyªn tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau,
do vËy gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn, ®ît nhËp kho kh«ng hoµn toµn gièng nhau. §Æc
biÖt, ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp thuéc ®èi t-îng nép thuÕ GTGT theo ph-¬ng
ph¸p khÊu trõ thuÕ hay theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn GTGT vµ c¸c Doanh
nghiÖp kh«ng thuéc ®èi t-îng chÞu thuÕ GTGT th× gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu thùc tÕ
nhËp kho l¹i cµng cã sù kh¸c nhau trong tõng lÇn nhËp. V× thÕ mçi khi xuÊt kho,
kÕ to¸n ph¶i tÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®-îc gi¸ thùc tÕ xuÊt kho cho c¸c nhu cÇu, ®èi
t-îng sö dông kh¸c nhau theo ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho ®· ®¨ng ký
¸p dông vµ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n trong niªn ®é kÕ to¸n. §Ó tÝnh gi¸ thùc
tÕ cña NVL xuÊt kho cã thÓ ¸p dông mét trong nh÷ng ph-¬ng ph¸p sau:
a>TÝnh theo gi¸ ph-¬ng ph¸p ®¬n vÞ b×nh qu©n: theo ph-¬ng ph¸p nµy,
gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt dïng trong kú ®-îc tÝnh trªn c¬ së sè l-îng vËt liÖu xuÊt
kho vµ ®¬n gi¸ thùc tÕ, vËt liÖu tån ®Çu kú.
5
Gi¸ thùc tÕ
vËt liÖu xuÊt
trong kú
=
Sè l-îng vËt
liÖu xuÊt dïng
trong kú
§¬n vÞ
b×nh qu©n
+)B×nh qu©n cuèi kú tr-íc :
Gi¸ ®¬n vÞ; b×nh qu©n cuèi; kú tr-íc = Lỗi!
§iÒu kiÖn ¸p dông:
- ChØ ph¶n ¸nh kÞp thêi t×nh h×nh xuÊt vËt liÖu trong kú mµ kh«ng ®Ò cËp
®Õn gi¸ NVL biÕn ®éng trong kú nªn ®é chÝnh x¸c kh«ng cao
+) B×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp:
Gi¸ ®¬n vÞ; b×nh qu©n sau ; mçi lÇn nhËp = Lỗi!
§iÒu kiÖn ¸p dông:
- Cã ®é chÝnh x¸c cao
- Kh«ng thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i hµng vµ th-êng
xuyªn xuÊt dïng
Trong ®ã gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n ®-îc tÝnh theo 1 trong 3 d¹ng sau:
+) TÝnh theo gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n gia quyÒn: theo ph-¬ng ph¸p nµy gi¸
thùc tÕ vËt liÖu xuÊt kho ®-îc c¨n cø vµo sè l-îng xuÊt kho trong kú vµ ®¬n gi¸
thùc tÕ b×nh qu©n ®Ó tÝnh.
Gi¸ thùc tÕ
vËt liÖu xuÊt
trong kú
Trong ®ã:
§¬n gi¸ thùc
tÕ b×nh qu©n
=
Sè l-îng vËt
liÖu xuÊt
trong kú
§¬n vÞ b×nh
qu©n
Gi¸ thùc tÕ tån
kho ®Çu kú
+
TrÞ gi¸ thùc tÕ VL
nhËp trong kú
=
Sè l-îng VL tån
kho ®Çu kú
Sè l-îng VL nhËp
kho trong kú
Ph-¬ng ph¸p nµy dïng ®Ó tÝnh to¸n gi¸ vèn vËt liÖu xuÊt kho cho tõng lo¹i
vËt liÖu. §iÒu kiÖn ¸p dông:
+ §¬n vÞ chØ dïng mét lo¹i gi¸ thùc tÕ ®Ó ghi sæ
6
+ Theo dâi ®-îc sè l-îng vµ gi¸ trÞ cña tõng thø vËt liÖu nhËp, xuÊt kho.
c>TÝnh theo gi¸ nhËp tr-íc xuÊt tr-íc (FIFO)
Theo ph-¬ng ph¸p nµy ta ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc ®¬n gi¸ thùc tÕ nhËp kho cña
tõng lÇn nhËp vµ gi¶ thiÕt tµi s¶n nµo nhËp tr-íc th× xuÊt tr-íc, hµng nµo nhËp
sau th× xuÊt sau. Sau ®ã c¨n cø vµo sè l-îng xuÊt kho ®Ó tÝnh ra gi¸ thùc tÕ xuÊt
kho theo nguyªn t¾c: tÝnh theo ®¬n gi¸ thùc tÕ nhËp tr-íc ®èi víi l-îng xuÊt kho
®èi víi lÇn nhËp tr-íc, sè cßn l¹i ®-îc tÝnh theo ®¬n gi¸ thùc tÕ lÇn nhËp tiÕp
theo. Nh- vËy, gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu tån cuèi kú chÝnh lµ gi¸ thùc tÕ cña vËt
liÖu nhËp kho thuéc c¸c lÇn mua vµo sau cïng.
§iÒu kiÖn ¸p dông:
+ ChØ dïng ph-¬ng ph¸p nµy ®Ó theo dâi chi tiÕt vÒ sè l-îng vµ ®¬n gi¸
cña tõng lÇn nhËp - xuÊt kho.
+ Khi gi¸ vËt liÖu trªn thÞ tr-êng cã biÕn ®éng chØ dïng gi¸ thùc tÕ ®Ó ghi
vµo sæ.
d>TÝnh theo gi¸ thùc tÕ nhËp sau xuÊt tr-íc (LIFO)
Theo ph-¬ng ph¸p nµy nh÷ng vËt liÖu nhËp kho sau th× xuÊt tr-íc vµ khi
tÝnh to¸n mua thùc tÕ cña vËt liÖu xuÊt kho theo nguyªn t¾c: tÝnh theo ®¬n gi¸
thùc tÕ cña lÇn nhËp sau cïng ®èi víi sè l-îng xuÊt kho thuéc lÇn nhËp sau cïng,
sè cßn l¹i ®-îc tÝnh theo ®¬n gi¸ thùc tÕ cña c¸c lÇn nhËp tr-íc ®ã. Nh- vËy, gi¸
thùc tÕ cña vËt liÖu tån kho cuèi kú l¹i lµ gi¸ thùc tÕ vËt liÖu thuéc c¸c lÇn nhËp
®Çu kú.
§iÒu kiÖn ¸p dông: gièng nh- ph-¬ng ph¸p nhËp tr-íc - xuÊt tr-íc.
e>TÝnh theo gi¸ thùc tÕ ®Ých danh:
Ph-¬ng ph¸p nµy th-êng ®-îc ¸p dông ®èi víi c¸c vËt liÖu cã gi¸ trÞ cao,
c¸c lo¹i vËt liÖu ®Æc chñng. Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt kho ®-îc c¨n cø vµo sè
l-îng xuÊt kho vµ ®¬n gi¸ nhËp kho (mua) thùc tÕ cña tõng hµng, tõng lÇn nhËp
7
tõng l« hµng vµ sè l-îng xuÊt kho theo tõng lÇn nhËp. Hay nãi c¸ch kh¸c, vËt
liÖu nhËp kho theo gi¸ nµo th× khi xuÊt kho ghi theo gi¸ ®Êy.
§iÒu kiÖn ¸p dông:
- Theo dâi chi tiÕt vÒ sè l-îng vµ ®¬n gi¸ cña tõng lÇn nhËp - xuÊt theo
tõng ho¸ ®¬n mua riªng biÖt.
- §¬n vÞ chØ dïng mét lo¹i gi¸ thùc tÕ ghi sæ
- Trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n ë kho th× ph©n biÖt theo tõng l« hµng nhËp xuÊt.
f) Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ mua lÇn cuèi:
§iÒu kiÖn ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i hµng, mÉu
m· kh¸c nhau, gi¸ trÞ thÊp th-êng xuyªn xuÊt kho. Ph-¬ng ph¸p nµy cã -u ®iÓm
lµ ®¬n gi¶n, dÔ lµm nh-ng ®é chÝnh x¸c l¹i kh«ng cao
Tæng gi¸ thùc tÕ; NVL xuÊt kho = Tæng gi¸ thùc tÕ; tån ®Çu kú +
Tæng gi¸ thùc tÕ; nhËp trong th¸ng - Tæng gi¸ thùc tÕ;NVL tån cuèi kú
Trong ®ã:
Tæng gi¸ thùc tÕ; tån kho ®Çu kú
= Sè l-îng NVL; tån kho cuèi kú
x
§¬n gi¸ mua; lÇn cuèi kú
2.2 - §¸nh gi¸ vËt liÖu theo gi¸ h¹ch to¸n.
Do NVL cã nhiÒu lo¹i, th-êng t¨ng gi¶m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, mµ yªu
cÇu cña c«ng t¸c kÕ to¸n NVL ph¶i ph¶n ¸nh kÞp thêi t×nh h×nh biÕn ®éng vµ sè
liÖu cã cña NVL nªn trong c«ng t¸c h¹ch to¸n NVL cã thÓ sö dông gi¸ h¹ch to¸n
®Ó h¹ch to¸n t×nh h×nh nhËp xuÊt NVL hµng ngµy.
Khi ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy toµn bé vËt liÖu biÕn ®éng trong kú ®-îc
tÝnh theo gi¸ h¹ch to¸n (gi¸ kÕ to¸n hay mét lo¹i gi¸ æn ®Þnh trong kú). Hµng
ngµy kÕ to¸n sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó ghi sæ chi tiÕt gi¸ trÞ vËt liÖu nhËp xuÊt.
8
Cuèi kú ph¶i tÝnh to¸n ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng trong kú theo c¸c
®èi t-îng theo gi¸ mua thùc tÕ b»ng c¸ch x¸c ®Þnh hÖ sè gi¸ gi÷a gi¸ mua thùc tÕ
vµ gi¸ mua h¹ch to¸n cña vËt liÖu lu©n chuyÓn trong kú.
- Tr-íc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh hÖ sè gi÷a thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n cña vËt liÖu
Gi¸ thùc tÕ VL tån
Tæng gi¸ thùc tÕ VL
+
®Çu kú
nhËp trong kú
HÖ sè =
gi¸
Gi¸ VL tån ®Çu
Tæng gi¸ h¹ch to¸n
+
kú h¹ch to¸n
VL nhËp trong kú
- Sau ®ã tÝnh gi¸ thùc tÕ cña hµng xuÊt kho trong kú, c¨n cø vµo gi¸ h¹ch
to¸n xuÊt kho vµ hÖ sè gi¸.
Gi¸ thùc tÕ VL xuÊt
kho trongkú
=
Gi¸ h¹ch to¸n VL
xuÊt kho trong kú
HÖ sè gi¸
Ph-¬ng ph¸p nµy sö dông trong ®iÒu kiÖn:
- Doanh nghiÖp dïng hai lo¹i gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n.
- Doanh nghiÖp kh«ng theo dâi ®-îc vÒ sè l-îng vËt liÖu.
- TÝnh theo lo¹i nhãm vËt liÖu.
2 - NhiÖm vô cña kÕ to¸n NVL.
2.1 - Yªu cÇu qu¶n lý NVL.
VËt liÖu lµ tµi s¶n dù tr÷ s¶n xuÊt kinh doanh thuéc tµi s¶n l-u ®éng,
th-êng xuyªn biÕn ®éng. §Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra b×nh th-êng,
c¸c Doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i th-êng xuyªn mua NVL vµ xuÊt dïng cho s¶n
xuÊt. Mçi lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt ®-îc sö dông tõ nhiÒu thø, nhiÒu lo¹i vËt liÖu
kh¸c nhau, ®-îc nhËp vÒ tõ nhiÒu nguån vµ gi¸ c¶ cña vËt liÖu th-êng xuyªn
biÕn ®éng trªn thÞ tr-êng. Bëi vËy ®Ó t¨ng c-êng c«ng t¸c qu¶n lý, vËt liÖu ph¶i
®-îc theo dâi chÆt chÏ tÊt c¶ c¸c kh©u tõ kh©u thu mua b¶o qu¶n, sö dông tíi
9
kh©u dù tr÷. Trong qu¸ tr×nh nµy nÕu qu¶n lý kh«ng tèt sÏ ¶nh h-ëng ®Õn chÊt
l-îng, gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Do ®ã yªu cÇu qu¶n lý c«ng t¸c NVL ®-îc
thÓ hiÖn ë mét sè ®iÓm sau:
Trong kh©u thu mua: §ßi hái ph¶i qu¶n lý vÒ khèi l-îng, chÊt l-îng, quy
c¸ch, chñng lo¹i, gi¸ mua vµ chi phÝ thu mua còng nh- kÕ ho¹ch mua theo ®óng
tiÕn ®é, thêi gian phï hîp víi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña Doanh nghiÖp.
Trong kh©u b¶o qu¶n: §Ó tr¸nh mÊt m¸t, h- háng, hao hôt, ®¶m b¶o an
toµn vËt liÖu, th× viÖc tæ chøc tèt kho tµng, bÕn b·i, thùc hiÖn ®óng chÕ ®é qu¶n
lý ®èi víi tõng lo¹i vËt liÖu còng ¶nh h-ëng kh«ng nhá tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ
kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
Trong kh©u sö dông: §ßi hái ph¶i thùc hiÖn sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm trªn
cë së c¸c ®Þnh møc, dù to¸n chi phÝ nh»m h¹ thÊp møc tiªu hao vËt liÖu trong gi¸
thµnh s¶n phÈm, t¨ng thu nhËp, tÝch luü cho Doanh nghiÖp. V× vËy, trong kh©u
nµy cÇn tæ chøc tèt viÖc ghi chÐp, ph¶n ¸nh t×nh h×nh xuÊt dïng vµ sö dông vËt
liÖu trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Trong kh©u dù tr÷: Doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc møc dù tr÷ tèi ®a,
tèi thiÓu cho tõng lo¹i vËt liÖu ®Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc
b×nh th-êng, kh«ng bÞ ng-ng trÖ, gi¸n ®o¹n do viÖc cung øng kh«ng kÞp thêi
hoÆc g©y t×nh tr¹ng ø ®äng vèn do dù tr÷ qu¸ nhiÒu.
Tãm l¹i vËt liÖu lµ yÕu tè ®Çu tiªn trong qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm. Muèn
s¶n phÈm ®¹t tiªu chuÈn, chÊt l-îng cao vµ ®¹t ®-îc uy tÝn trªn thÞ tr-êng nhÊt
thiÕt ph¶i tæ chøc viÖc qu¶n lý vËt liÖu. §©y lµ mét trong nh÷ng néi dung quan
träng cña c«ng t¸c qu¶n lý tµi s¶n ë Doanh nghiÖp.
2.2 - NhiÖm vô cña kÕ to¸n NVL.
Khi tiÕn hµnh c«ng t¸c kÕ to¸n NVL trong Doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ x©y
dùng c¬ b¶n kÕ to¸n cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau:
10
- Thùc hiÖn viÖc ®¸nh gi¸ ph©n lo¹i vËt liÖu phï hîp víi nguyªn t¾c, yªu
cÇu qu¶n lý thèng nhÊt cña Nhµ n-íc vµ yªu cÇu qu¶n trÞ cña Doanh nghiÖp.
- Tæ chøc hÖ thèng chøng tõ, tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp víi ph-¬ng ph¸p
kÕ to¸n hµng tån kho ¸p dông trong Doanh nghiÖp ®Ó ghi chÐp, ph©n lo¹i tæng
hîp sè liÖu vÒ t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña vËt liÖu trong qu¸
tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cung cÊp sè liÖu kÞp thêi ®Ó tæng hîp chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
- Tham gia vµo viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch mua,
t×nh h×nh thanh to¸n víi ng-êi b¸n, ng-êi cung cÊp vµ t×nh h×nh sö dông vËt liÖu
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
Iii – kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu.
1. Chøng tõ sö dông.
§Ó ®¸p øng nhu cÇu qu¶n lý Doanh nghiÖp, kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu ph¶i
®-îc thùc hiÖn theo tõng kho, tõng lo¹i, nhãm vËt liÖu vµ ®-îc tiÕn hµnh ®ång
thêi ë kkho vµ phßng kÕ to¸n trªn cïng mét c¬ së chøng tõ.
Theo chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n quy ®Þnh van hµnh theo Q§1141/TC/C§KT
ngµy 1 th¸ng 1 n¨m 1995 cña Bé tr-ëng Bé tµi chÝnh vµ Q§ 885 ngµy 16 th¸ng 7
n¨m 1998 cña Bé tµi chÝnh, c¸c chøng tõ kÕ to¸n vËt liÖu C«ng ty sö dông bao
gåm:
- PhiÕu nhËp kho (mÉu sè 01- VT)
- PhiÕu xuÊt kho (mÉu sè 02 – VT)
- PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé (mÉu sè 03 – VT)
- PhiÕu xuÊt vËt t- theo h¹n møc (mÉu sè 04 – VT)
- Biªn b¶n kiÓm nghiÖm (mÉu sè 05 – VT)
- PhiÕu b¸o vËt t- cßn l¹i cuèi kú (mÉu sè 07 – VT)
11
- Biªn b¶n kiÓm kª vËt t- (mÉu sè 08 – VT)
- Chøng tõ, ho¸ ®¬n thuÕ GTGT (mÉu 01 – GTGT – 3LL)
Bªn c¹nh ®ã, tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm, t×nh h×nh cô thÓ cña tõng Doanh
nghiÖp thuéc c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng, thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau mµ kÕ to¸n
sö dông c¸c chøng tõ kh¸c nhau.
§èi víi c¸c chøng tõ kÕ to¸n thèng nhÊt, b¾t buéc ph¶i ®-îc lËp kÞp thêi,
®Çy ®ñ theo ®óng quy ®Þnh vÒ mÉu biÓu, néi dung ph-¬ng ph¸p lËp vµ ph¶i ®-îc
tæ chøc lu©n chuyÓn theo tr×nh tù thêi gian do KÕ to¸n tr-ëng quy ®Þnh, phôc vô
cho viÖc ghi chÐp kÕ to¸n tæng hîp vµ c¸c bé phËn liªn quan. §ång thêi ng-êi
lËp chøng tõ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña chøng tõ vÒ
nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh.
2- Sæ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu.
§Ó h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu, tuú thuéc vµo ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n ¸p dông
trong Doanh nghiÖp mµ sö dông c¸c sæ thÎ chi tiÕt sau:
- Sæ (thÎ) kho (theo mÉu sè 06 – VT).
- Sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô.
- Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
- Sæ sè d-.
Sæ (thÎ) kho ®-îc sö dông ®Ó theo dâi sè l-îng nhËp xuÊt tån kho cña
tõng lo¹i vËt liÖu theo tõng kho. ThÎ kho do phßng kÕ to¸n lËp vµ ghi c¸c chØ tiªu
®ã lµ: tªn, nh·n hiÖu quy c¸ch, ®¬n vÞ tÝnh, m· sè vËt liÖu, sau ®ã giao cho thñ
kho ®Ó h¹ch to¸n nghiÖp vô ë kho, kh«ng ph©n biÖt h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu
theo ph-¬ng ph¸p nµo.
ë phßng kÕ to¸n tuú theo tõng ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu mµ sö
dông sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt, sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, sæ sè d- ®Ó h¹ch to¸n
nhËp xuÊt tån kho vÒ mÆt sè l-îng vµ gi¸ trÞ.
12
Ngoµi c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt nªu trªn c¸c Doanh nghiÖp cßn cã thÓ më
thªm c¸c b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt, b¶ng kª luü kÕ tæng hîp nhËp xuÊt tån kho
vËt t- phôc vô cho h¹ch to¸n cña ®¬n vÞ m×nh.
3. C¸c ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu.
ViÖc ghi chÐp ph¶n ¸nh cña thñ kho vµ kÕ to¸n còng nh- kiÓm tra ®èi
chiÕu sè liÖu gi÷a h¹ch to¸n nghiÖp vô kho vµ ë phßng kÕ to¸n ®-îc tiÕn hµnh
theo mét trong c¸c ph-¬ng ph¸p sau:
- Ph-¬ng ph¸p ghi thÎ song song.
- Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
- Ph-¬ng ph¸p sæ sè d-.
Tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ ®¬n vÞ chän mét trong ba ph-¬ng ph¸p trªn
®Ó h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô.
3.1 - Ph-¬ng ph¸p thÎ song song.
* Nguyªn t¾c h¹ch to¸n:
- ë kho: viÖc ghi chÐp t×nh h×nh nhËp xuÊt tån kho hµng ngµy do thñ kho
tiÕn hµnh trªn thÎ kho vµ chØ ghi theo chØ tiªu sè l-îng.
- ë phßng kÕ to¸n: kÕ to¸n sö dông sæ kÕ to¸n chi tiÕt vËt t- ®Ó ghi chÐp
t×nh h×nh nhËp xuÊt kho theo c¶ hai chØ tiªu sè l-îng vµ gi¸ trÞ. VÒ c¬ b¶n sæ kÕ
to¸n chi tiÕt vËt t- cã kÕt cÊu gièng nh- thÎ kho nh-ng cã thªm cét gi¸ trÞ.
* Tr×nh tù ghi chÐp:
- ë kho: khi nhËn ®-îc c¸c chøng tõ nhËp xuÊt vËt liÖu, c«ng cô dông cô
thñ kho ph¶i kiÓm tra t×nh hîp lý hîp ph¸p cña chøng tõ råi tiÕn hµnh ghi chÐp
sæ thùc nhËp, thùc xuÊt vµo chøng tõ vµ vµo thÎ kho. Cuèi ngµy thñ kho t×nh ra
sè tån kho ghi lu«n vµo thÎ kho. §Þnh kú thñ kho göi vÒ phßng kÕ to¸n hoÆc kÕ
13
to¸n xuèng tËn kho nhËn chøng tõ (c¸c chøng tõ nhËp xuÊt vËt t- ®· ®-îc ph©n
lo¹i).
Thñ kho ph¶i th-êng xuyªn ®èi chiÕu sè tån kho víi sè vËt liÖu thùc tÕ tån
kho, th-êng xuyªn ®èi chiÕu sè d- vËt liÖu víi ®Þnh møc dù tr÷ vËt liÖu vµ cung
cÊp t×nh h×nh nµy cho bé phËn qu¶n lý vËt liÖu ®-îc biÕt ®Ó cã quyÕt ®Þnh xö lý.
- ë phßng kÕ to¸n: phßng kÕ to¸n më sæ (thÎ) chi tiÕt vËt liÖu cã kÕt cÊu
gièng nh- thÎ kho nh-ng thªm c¸c cét ®Ó theo dâi c¶ chØ tiªu gi¸ trÞ. Khi nhËn
®-îc chøng tõ nhËp xuÊt do thñ kho göi lªn, kÕ to¸n vËt liÖu ph¶i kiÓm tra chøng
tõ, ghi ®¬n gi¸ vµ tÝnh thµnh tiÒn trªn c¸c chøng tõ nhËp xuÊt kho vËt liÖu sau ®ã
ghi vµo sæ (thÎ) hoÆc sæ chi tiÕt vËt liÖu liªn quan.
Cuèi th¸ng kÕ to¸n vËt liÖu céng sæ (thÎ) chi tiÕt ®Ó tÝnh ra tæng sè nhËp
xuÊt tån kho cña tõng thø vËt liÖu ®èi chiÕu víi sæ (thÎ) kho cña thñ kho. Ngoµi
ra ®Ó cã sè liÖu ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp th× cÇn ph¶i tæng hîp sè liÖu kÕ
to¸n chi tiÕt tõ c¸c sæ chi tiÕt vµo b¶ng tæng hîp nhËp xuÊt tån theo tõng nhãm,
tõng lo¹i vËt t-.
Cã thÓ kh¸i qu¸t néi dung tr×nh tù h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu theo ph-¬ng
ph¸p thÎ song song b»ng s¬ ®å sau:
ThÎ kho
Chøng tõ nhËp
Chøng tõ xuÊt
Sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt
kª tæng hîp nhËp
Ghi hµngB¶ng
ngµy.
xuÊt tån kho
Ghi cuèi ngµy.
14
§èi chiÕu kiÓm tra.
* ¦u nh-îc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông:
- ¦u ®iÓm: Ghi chÐp ®¬n gi¶n, dÔ kiÓm tra, ®èi chiÕu.
- Nh-îc ®iÓm: ViÖc ghi chÐp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n cßn trïng lÆp vÒ
chØ tiªu sè l-îng. Ngoµi ra viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu chñ yÕu tiÕn hµnh vµo cuèi
th¸ng do vËy h¹n chÕ kh¶ n¨ng kiÓm tra kÞp thêi cña kÕ to¸n.
- Ph¹m vÞ ¸p dông: ¸p dông thÝch hîp trong c¸c Doanh nghiÖp cã Ýt chñng
lo¹i vËt t-, khèi l-îng nghiÖp vô nhËp xuÊt Ýt, kh«ng th-êng xuyªn vµ tr×nh ®é
chuyªn m«n cña c¸n bé cßn h¹n chÕ .
3.2 - Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
* Nguyªn t¾c h¹ch to¸n:
- ë kho: viÖc ghi chÐp ë kho cña thñ kho còng ®-îc thùc hiÖn trªn thÎ kho
vµ chØ ghi chÐp vÒ t×nh h×nh biÕn ®éng cña vËt liÖu vÒ mÆt sè l-îng.
- ë phßng kÕ to¸n: sö dông sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó ghi tæng hîp vÒ
sè l-îng vµ gi¸ trÞ cña tõng lo¹i vËt liÖu nhËp xuÊt tån kho trong th¸ng.
* Tr×nh tù ghi chÐp:
- ë kho: theo ph-¬ng ph¸p ®èi chiÕu lu©n chuyÓn th× viÖc ghi chÐp cña thñ
kho còng ®-îc tiÕn hµnh trªn thÎ kho nh- ph-¬ng ph¸p thÎ song song.
- ë phßng kÕ to¸n: kÕ to¸n më sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó ghi chÐp t×nh
h×nh nhËp xuÊt tån kho cña tõng lo¹i vËt t- ë tõng kho. Sæ ®-îc më cho c¶ n¨m
nh-ng mçi th¸ng chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng. §Ó cã sè liÖu ghi vµo sæ ®èi
chiÕu lu©n chuyÓn, kÕ to¸n ph¶i lËp b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt trªn c¬ së c¸c
chøng tõ nhËp xuÊt thñ kho göi lªn. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn còng ®-îc theo dâi
c¶ vÒ chØ tiªu khèi l-îng vµ chØ tiªu gi¸ trÞ. Cuèi th¸ng tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi
chiÕu sè liÖu gi÷a sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn víi thÎ kho vµ víi sè liÖu cña sæ kÕ
to¸n tæng hîp.
15
Néi dung vµ tr×nh tù h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p sæ ®èi
chiÕu lu©n chuyÓn ®-îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å sau:
ThÎ kho
Chøng tõ nhËp
B¶ng kª nhËp
Chøng tõ xuÊt
Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
B¶ng kª xuÊt
Ghi hµng ngµy.
Ghi cuèi ngµy.
§èi chiÕu kiÓm tra.
* ¦u nh-îc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông:
- ¦u ®iÓm: khèi l-îng ph¹m vi ghi chÐp cña kÕ to¸n ®-îc gi¶m bít do chØ
ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng.
- Nh-îc ®iÓm: viÖc ghi sæ vÉn trïng lÆp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n vÒ chØ
tiªu hiÖn vËt vµ phßng kÕ to¸n còng chØ tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÕu vµo cuèi
th¸ng do ®ã h¹n chÕ t¸c dông cña kiÓm tra.
- Ph¹m vi ¸p dông: ¸p dông thÝch hîp trong c¸c Doanh nghiÖp cã kh«ng
nhiÒu nghiÖp vô nhËp xuÊt, kh«ng bè trÝ riªng nh©n viªn kÕ to¸n vËt liÖu do ®ã
kh«ng cã ®iÒu kiÖn ghi chÐp theo dâi t×nh h×nh nhËp xuÊt hµng ngµy.
3.3 - Ph-¬ng ph¸p sæ sè d-.
* Nguyªn t¾c h¹ch to¸n:
- ë kho: thñ kho chØ theo dâi t×nh h×nh nhËp xuÊt vËt liÖu theo chØ tiªu
hiÖn vËt.
- ë phßng kÕ to¸n: theo dâi t×nh h×nh nhËp xuÊt vËt liÖu theo tõng nhãm,
tõng lo¹i vËt liÖu theo chØ tiªu gi¸ trÞ.
* Tr×nh tù ghi chÐp:
16
- ë kho: thñ kho còng ghi thÎ kho gièng nh- c¸c tr-êng hîp trªn. Nh-ng
cuèi th¸ng ph¶i tÝnh ra sè tån kho råi ghi vµo cét sè l-îng cña sæ sè d-.
- ë phßng kÕ to¸n: kÕ to¸n më sæ sè d- theo tõng kho. Sæ dïng cho c¶
n¨m ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp xuÊt. Tõ c¸c b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt kÕ to¸n
lËp b¶ng luü kÕ nhËp, luü kÕ xuÊt, råi tõ c¸c b¶ng luü kÕ lËp b¶ng tæng hîp nhËp
xuÊt tån theo tõng nhãm tõng lo¹i vËt t- theo chØ tiªu gi¸ trÞ.
Cuèi th¸ng, khi nhËn sæ sè d- do thñ kho göi lªn kÕ to¸n c¨n cø vµo sè tån
cuèi th¸ng, ¸p gi¸ h¹ch to¸n tÝnh ra gi¸ trÞ tån kho ®Ó ghi vµo cét sè tiÒn trªn sæ
sè d-.
ViÖc kiÓm tra ®èi chiÕu ®-îc c¨n cø vµo cét sè tiÒn tån kho trªn sæ sè dvµ b¶ng kª tæng hîp nhËp xuÊt tån (cét sè tiÒn) vµ ®èi chiÕu vèi sæ kÕ to¸n tæng
hîp.
Néi dung, tr×nh tù kÕ to¸n chi tiÕt vËt t- theo ph-¬ng ph¸p sæ sè d- ®-îc
kh¸i qu¸t b»ng s¬ ®å:
ThÎ kho
Chøng tõ nhËp
Chøng tõ xuÊt
B¶ng kª nhËp
Sæ sè d-
B¶ng kª xuÊt
B¶ng luü kÕ xuÊt
B¶ng luü kÕ nhËp
B¶ng kª tæng hîp nhËp xuÊt tån
Ghi hµng ngµy.
Ghi cuèi ngµy.
§èi chiÕu kiÓm tra.
17
* ¦u nh-îc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông:
- ¦u ®iÓm: tr¸nh ®-îc sù ghi chÐp trïng lÆp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n,
gi¶m bít khèi l-îng ghi chÐp kÕ to¸n, c«ng viÖc ®-îc tiÕn hµnh ®Òu trong th¸ng.
- Nh-îc ®iÓm: do kÕ to¸n chØ ghi theo mÆt gi¸ trÞ nªn muèn biÕt ®-îc sè
hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m vÒ mÆt hiÖn vËt th× nhiÒu khi ph¶i xem sæ cña thñ
kho mÊt nhiÒu thêi gian. H¬n n÷a viÖc kiÓm tra ph¸t hiÖn sai sãt nhÇm lÉn gi÷a
kho vµ phßng kÕ to¸n gÆp khã kh¨n.
- Ph¹m vi ¸p dông: ¸p dông thÝch hîp trong c¸c Doanh nghiÖp x¶n xuÊt cã
khèi l-îng c¸c nghiÖp vô ghi chÐp nhËp xuÊt nhiÒu, th-êng xuyªn, cã nhiÒu
chñng lo¹i vËt t- vµ ¸p dông víi Doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®-îc hÖ th«ng danh
®iÓm vËt t-; tr×nh ®é chuyªn m«n cña kÕ to¸n ®· v÷ng vµng.
Iv – kÕ to¸n tæng hîp vËt liÖu.
VËt liÖu lµ tµi s¶n l-u ®éng thuéc nhãm hµng tån kho cña Doanh nghiÖp,
nã ®-îc nhËp xuÊt kho th-êng xuyªn liªn tôc. Tuy nhiªn tuú theo ®Æc ®iÓm vËt
liÖu cña tõng Doanh nghiÖp mµ c¸c Doanh nghiÖp cã c¸c ph-¬ng ph¸p kiÓm kª
kh¸c nhau. Cã Doanh nghiÖp kiÓm kª theo tõng nghiÖp vô nhËp xuÊt, nh-ng
còng cã Doanh nghiÖp chØ kiÓm kª mét lÇn vµo thêi ®iÓm cuèi kú. T-¬ng øng
víi hai ph-¬ng ph¸p kiÓm kª trªn, trong kÕ to¸n tæng hîp vÒ vËt liÖu nãi riªng,
hµng tån kho nãi chung cã hai ph-¬ng ph¸p lµ:
- Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn.
- Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
1 – KÕ to¸n NVL theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn.
Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn lµ ph-¬ng ph¸p theo dâi vµ ph¶n ¸nh
t×nh h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng gi¶m hµng tån kho mét c¸ch th-êng xuyªn liªn
tôc trªn c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh tõng lo¹i hµng tån kho. Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc sö
dông phæ biÕn hiÖn nay ë n-íc ta v× nh÷ng tiÖn Ých cña nã, tuy nhiªn nh÷ng
Doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i vËt t-, hµng ho¸ cã gi¸ trÞ thÊp, th-êng xuyªn
18
xuÊt dïng, xuÊt b¸n mµ ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy sÏ tèn rÊt nhiÒu c«ng søc. Dï
vËy ph-¬ng ph¸p nµy cã ®é chÝnh x¸c cao vµ cung cÊp th«ng tin vÒ hµng tån kho
mét c¸ch kÞp thêi. Theo ph-¬ng ph¸p nµy, t¹i bÊt kú thêi ®iÓm nµo kÕ to¸n còng
cã thÓ x¸c ®Þnh ®-îc l-îng nhËp xuÊt tån kho cña tõng lo¹i vËt liÖu nãi riªng vµ
hµng tån kho nãi chung.
Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong c¸c Doanh nghiÖp cã quy m« lín chñ yÕu
lµ Doanh nghiÖp Nhµ n-íc s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau víi sè l-îng
lín, gi¸ trÞ cao.
§Ó h¹ch to¸n NVL kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau ®Ó h¹ch to¸n:
- Tµi kho¶n 152 – Nguyªn vËt liÖu.
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó theo dâi gi¸ trÞ hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng gi¶m NVL
theo gi¸ thùc tÕ cã thÓ më chi tiÕt theo tõng lo¹i, nhãm, thø, kho tuú theo ph-¬ng
diÖn qu¶n lý vµ h¹ch to¸n cña tõng ®¬n vÞ.
Bªn Nî: Ph¶n ¸nh gi¸ thùc tÕ lµm t¨ng NVL trong kú nh- mua ngoµi, tù
gia c«ng chÕ biÕn, nhËn gãp vèn….
Bªn Cã: - Ph¶n ¸nh gi¸ thùc tÕ lµm gi¶m NVL trong kú nh- xuÊt dïng,
xuÊt b¸n, xuÊt gãp vèn liªn doanh, thiÕu hôt, triÕt khÊu ®-îc h-ëng…
Sè d- Nî (®Çu kú hoÆc cuèi kú): Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ NVL tån kho (®Çu kú
hoÆc cuèi kú)
Tµi kho¶n 152 cã thÓ më thµnh c¸c tµi kho¶n cÊp 2:
TK 1521: NVL chÝnh
TK 1522: VËt liÖu phô
TK 1523: Nhiªn liÖu
TK 1524: Phô tïng thay thÕ
TK 1525: VËt t-, thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n
TK 1528: VËt liÖu kh¸c.
Tµi kho¶n 151: Hµng mua ®i ®-êng.
19
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó theo dâi c¸c lo¹i NVL, CCDC, hµng ho¸ mµ
Doanh nghiÖp ®· mua hay chÊp nhËn mua, ®· thuéc quyÒn së h÷u cña Doanh
nghiÖp nh-ng cuèi th¸ng ch-a vÒ nhËp kho (kÓ c¶ sè göi ë kho ng-êi kh¸c).
Bªn Nî: Ph¶n ¸nh hµng ®ang ®i ®-êng t¨ng.
Bªn Cã: Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hµng ®i ®-êng kú tr-íc ®· nhËp kho hay chuyÓn
giao cho c¸c bé phËn sö dông hoÆc bµn giao cho kh¸ch hµng.
Sè d- Nî: Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hµng ®i ®-êng (®Çy kú hoÆc cuèi kú).
Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n, kÕ to¸n cßn sö dông mét sè tµi kho¶n
liªn quan kh¸c nh-: TK 133, 331, 111, 112….
C¨n cø vµo giÊy nhËn hµng, nÕu xÐt thÊy cÇn thiÕt th× khi hµng vÒ ®Õn n¬I
cã thÓ lËp ban kiÓm nhËn vËt liÖu c¶ vÒ sè l-îng, chÊt l-îng, quy c¸ch. Ban kiÓm
nhËn c¨n cø v¯o kÕt qu° thùc tÕ ®Ó ghi v¯o “BiÓn b°n kiÓm kª vËt t” sau ®â bé
phËn cung øng sÏ lËp “PhiÕu nhËp kho” vËt t trªn c¬ së ho² ®¬n, giÊy b²o nhËn
hµng vµ biªn b¶n kiÓm nhËn råi giao cho thñ kho. Thñ kho sÏ ghi sè thùc nhËp
vµo phiÕu råi chuyÓn cho phßng kÕ to¸n lµm c¨n cø ghi sæ. Tr-êng hîp ph¸t hiÖn
thõa thiÕu, sai quy c¸ch, thñ kho ph¶i b¸o cho bé phËn cung øng biÕt vµ cïng
ng-êi giao lËp biªn b¶n.
C¸c chøng tõ ®-îc sö dông trong h¹ch to¸n vËt liÖu ë Doanh nghiÖp
th-êng bao gåm:
- Ho¸ ®¬n b¸n hµng (nÕu tÝnh theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp).
- Ho¸ ®¬n GTGT (nÕu tÝnh theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ
- PhiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé, phiÕu xuÊt vËt
t- theo h¹n møc, phiÕu xuÊt kho … tuú theo tõng néi dung chñ yÕu cña tõng
Doanh nghiÖp.
1.1 – H¹ch to¸n t¨ng NVL ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo
ph-¬ng ph¸p khÊu trõ.
§èi víi c¸c Doanh nghiÖp kinh doanh ®· cã ®ñ ®iÒu kiÖn tÝnh thuÕ GTGT
theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ (thùc hiÖn viÖc mua b¸n cã ho¸ ®¬n, chøng tõ, ghi
20
- Xem thêm -
.PDF 
80 
151 
117 
