Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
PhÇn I
®Æt vÊn ®Ò
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Trong ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi c¬ chÕ tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang
nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc b»ng ph¸p luËt, c¸c doanh
nghiÖp nhµ níc chØ cßn lµ mét bé phËn cïng song song tån t¹i víi hµng lo¹t
c¸c doanh nghiÖp kh¸c thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau, c¹nh
tranh vµ kh¸t väng lîi nhuËn ®· thùc sù trë thµnh ®éng lùc th«i thóc c¸c
doanh nghiÖp nhµ níc t¨ng cêng ®Çu t ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, ®Çu t vµo
c¸c ngµnh nghÒ míi vÒ c¶ chiÒu s©u lÉn chiÒu réng ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c s¶n
phÈm mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, chiÕm lÜnh thÞ trêng nh»m ®¶m b¶o cho
doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Mét trong nh÷ng ®iÒu quan träng vµ sù
quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp lµ lµm thÕ nµo cho s¶n phÈm,
hµng ho¸ cña hä ®îc tiªu thô trªn thÞ trêng vµ ®îc thÞ trêng chÊp nhËn vÒ
c¸c ph¬ng diÖn nh: Gi¸ c¶, chÊt lîng, mÉu m·…
C«ng ty Sø kü thuËt Hoµng Liªn S¬n lµ mét C«ng ty chuyªn vÒ s¶n
xuÊt Sø c¸ch ®iÖn, tuy C«ng ty ®· tr¶i qua nhiÒu khã kh¨n do c¬ chÕ qu¶n lý
cò vµ sù c¹nh tranh gay g¾t trªn thÞ trêng.Nhng mét vµi n¨m gÇn ®©y C«ng
ty ®· cã nh÷ng bíc chuyÓn biÕn ®¸ng khÝch lÖ, s¶n phÈm cña C«ng ty ®·
dÇn lÊy l¹i ®îc uy tÝn trªn thÞ trêng bé m¸y qu¶n lý nãi chung, vµ bé m¸y kÕ
to¸n nãi riªng ®· cã nÒ nÕp ho¹t ®éng tèt, c¬ së s¶n xuÊt vµ d©y truyÒn s¶n
xuÊt t¬ng ®èi hiÖn ®¹i. Song bªn c¹nh ®ã viÖc ph©n tÝch th«ng tin kinh tÕ
nh»m h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña C«ng ty vÉn cßn nh÷ng tån t¹i nhÊt ®Þnh
nh cha thêng xuyªn liªn tôc, kÞp thêi, cha khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng trong
C«ng ty ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. ChÝnh v× vËy
nghiªn cøu vÒ c«ng t¸c: “KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm” ë C«ng ty lµ vÊn ®Ò quan träng vµ cÊp thiÕt ®îc ®Æt ra.
Lµ sinh viªn khoa kinh tÕ trêng §¹i häc N«ng L©m – Th¸i Nguyªn
víi mong muèn sau nµy ra trêng tham gia c«ng t¸c tèt th× cÇn ph¶i biÕt vËn
dông nh÷ng ®iÒu ®· häc ®îc ë trêng vµo thùc tiÔn. Vµ thùc tËp chÝnh lµ thêi
gian ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tiÕp thu nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ®îc vµ chñ yÕu
vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®ã vµo thùc tÕ, g¾n viÖc häc ®i ®«i víi hµnh. Tõ
nh÷ng nhËn ®Þnh trªn ®ång thêi xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ cña c¬ së nªn t«i m¹nh
d¹n chän ®Ò tµi:
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
“KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty
Sø kü thuËt Hoµng Liªn S¬n - Yªn B¸i”.
2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi
- §¸nh gi¸ thùc tr¹ng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm cña C«ng ty Sø kü thuËt Hoµng Liªn S¬n Yªn B¸i.
-Ph©n tÝch t×nh h×nh gi¸ thµnh, ®¸nh gi¸ nh÷ng tiÒm n¨ng nh÷ng u
®iÓm vµ nh÷ng tån t¹i cÇn kh¾c phôc. Tõ ®ã ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n.
3. Néi dung nghiªn cøu
-Tæng qu¸t nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm .
-Ph©n tÝch thùc tr¹ng t×nh h×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
kinh doanh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña C«ng ty Sø kü thuËt Hoµng Liªn
S¬n Yªn B¸i.
-Tõ c«ng cô qu¶n lý lµ kÕ to¸n vµ ph©n tÝch kinh tÕ ®a ra nh÷ng gi¶i
ph¸p qu¶n lý tèt, gi¸ thµnh h¹, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cho
C«ng ty.
4. Ph¹m vi nghiªn cøu
-§Þa ®iÓm: C«ng ty Sø kü thuËt Hoµng Liªn S¬n Thµnh phè Yªn B¸i
-Thêi gian nghiªn cøu : Tõ ngµy 20/2 – 20/ 6 /2003
V× ®iÒu kiÖn thêi gian cã h¹n nªn t«i chØ nghiªn cøu vÒ m¶ng KÕ to¸n
h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë xÝ nghiÖp sø thuéc
C«ng ty. Vµ lÊy sè liÖu minh ho¹ trong sæ s¸ch kÕ to¸n mét vµi th¸ng cña
n¨m 2003 cho s¶n phÈm sø d©n dông cña xÝ nghiÖp.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch¬ng I
tæng quan tµi liÖu
1.1 Kh¸i niÖm chung vÒ kÕ to¸n vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.1.1 Nh÷ng quan ®iÓm chung vÒ kÕ to¸n
§øng trªn quan ®iÓm vÒ sö dông th«ng tin kÕ to¸n cho r»ng: “kÕ to¸n
lµ mét ph¬ng ph¸p th«ng tin cÇn thiÕt cho nhµ qu¶n lý cã hiÖu qu¶ vµ ®Ó
®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña mét tæ chøc”.
§øng trªn quan ®iÓm ngêi lµm c«ng t¸c kÕ to¸n cho r»ng: “KÕ to¸n
lµ mét khoa häc thu nhËp, ph©n lo¹i vµ sö lý ph©n tÝch th«ng tin kinh tÕ
nh»m phôc vô cho viÖc cung cÊp th«ng tin cho nhµ qu¶n lý”.
Cã quan ®iÓm cho r»ng: “ KÕ to¸n lµ ng«n ng÷ kinh doanh”.
Theo tõ ®iÒn thuËt ng÷ tÝn dông cña ViÖn khoa häc Tµi chÝnh thuéc
Bé Tµi chÝnh - xuÊt b¶n n¨m 1996 cho r»ng “ KÕ to¸n lµ sù ghi chÐp liªn tôc
theo mét thø tù thêi gian ®ång thêi cã sù ph©n lo¹i toµn bé c¸c nghiÖp vô
kinh tÕ ph¸t sinh cña doanh nghiÖp b»ng thíc ®o gi¸ trÞ”. §Ó trªn c¬ së ®ã
tÝnh ra c¸c chØ tiªu tæng hîp cÇn thiÕt cña s¶n xuÊt nh : Gi¸ thµnh, l·i, lç,
t×nh h×nh biÕn ®éng cña tµi s¶n.
Theo ®iÒu lÖ kÕ to¸n Nhµ níc th× kÕ to¸n ®îc ®Þnh nghÜa nh sau: “kÕ
to¸n lµ c«ng viÖc ghi chÐp tÝnh to¸n”. Tuy nhiªn mçi quan ®iÓm thÓ hiÖn
khÝa c¹nh kh¸c nhau. C¸c nhµ khoa häc ®· kÕt luËn ra nÐt chung nhÊt b¶n
chÊt vµ chøc n¨ng cña kÕ to¸n.
B¶n chÊt cña kÕ to¸n lµ khoa häc vµ nghÖ thuËt vÒ ghi chÐp, tÝnh to¸n,
ph©n lo¹i vµ tæng hîp sè hiÖu.
Chøc n¨ng cña kÕ to¸n lµ cung cÊp th«ng tin cho nhµ qu¶n lý.
1.1.2 Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
Trong bÊt kú mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nµo th× viÖc s¶n xuÊt ph¶i
g¾n liÒn víi sù vËn ®éng vµ tiªu hao c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt ®ã lµ: T liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao ®éng. Sù tham gia
cña c¸c yÕu tè nµy vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o nªn c¸c kho¶n chi phÝ t¬ng
øng. S¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt ®¸p øng nhu cÇu x· héi lµ ho¹t ®éng chÝnh
cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Nh vËy, chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña c¸c kho¶n hao
phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong
mét kú kinh doanh nhÊt ®Þnh.
1.1.2.1 C¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm
§Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt th× doanh nghiÖp ph¶i cã ba yÕu
tè c¬ b¶n:
-T liÖu lao ®éng ( Nhµ xëng, trang thiÕt bÞ vµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c)
-§èi tîng lao ®éng ( Nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu )
-Lao ®éng cña con ngêi
Qu¸ tr×nh sö dông c¸c yÕu tè c¬ b¶n trong s¶n xuÊt còng ®ång thêi lµ
qu¸ tr×nh doanh nghiÖp ph¶i ph¸t sinh nh÷ng chi phÝ t¬ng øng. VËy chi phÝ lµ
g×?
Chi phÝ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn toµn bé vÒ lao ®éng sèng vµ
lao ®éng vËt hãa mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh trong mét thêi kú. T¬ng øng víi viÖc sö dông nguyªn liÖu, nhiªn
liÖu. T¬ng øng víi viÖc sö dông lao ®éng lµ chi phÝ vÒ tiÒn c«ng, B¶o hiÓm
x· héi, B¶o hiÓm Y tÕ, kinh phÝ C«ng ®oµn.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hµng hãa vµ c¬ chÕ thÞ trêng mäi chi phÝ
trªn ®Òu ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao phÝ vÒ lao ®éng sèng cßn chi phÝ
vÒ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu lµ biÓu hiÖn b»ng
tiÒn vÒ chi phÝ lao ®éng vËt hãa.
a. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu
chÝnh nguyªn vËt liÖu phô, nhiªn liÖu. Sö dông trùc tiÕp cho viÖc s¶n xuÊt
chÕ t¹o s¶n phÈm, hoÆc thùc hiÖn dÞch vô, lao vô cña tÊt c¶ c¸c ngµnh. Chi
phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thêng ®îc x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ vµ tæ
chøc qu¶n lý ®óng theo ®Þnh møc.
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thêng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng
®èi tîng tËp hîp chi phÝ, do ®ã cã thÓ ghi chÐp theo ph¬ng ph¸p ghi trùc
tiÕp. C¸c chøng tõ liªn quan ®Õn chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®Òu ph¶i ghi ®óng
®èi tîng chÞu chi phÝ. Trªn c¬ së ®ã kÕ to¸n lËp b¶ng kª tËp hîp chi phÝ trùc
tiÕp cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan ®Ó ghi trùc tiÕp vµo tµi kho¶n vµ chi tiÕt
theo tõng ®èi tîng.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Trong trêng hîp sö dông nguyªn vËt liÖu cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng kh«ng thÓ ghi chÐp trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng th× ph¶i lùa chän tiªu
chuÈn hîp lý ®Ó tiÕn hµnh ph©n bæ chung cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan.
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh, cã thÓ chän tiªu chuÈn ph©n bæ lµ :
“Chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch khèi lîng s¶n phÈm, s¶n xuÊt”.
C«ng thøc ph©n bæ nh sau:
Chi phÝ vËt liÖu
Tiªu thøc
HÖ sè
Ph©n bæ cho tõng =
ph©n bæ cña tõng
x
ph©n
®èi tîng
®èi tîng
bæ
HÖ sè ph©n bæ
Tæng chi phÝ vËt liÖu cÇn ph©n bæ
= -------------------------------------------Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña c¸c ®èi tîng
VËt liÖu phô, nhiªn liÖu cã thÓ chän tiªu chuÈn ph©n bæ lµ: Chi phÝ
®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch, chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh khèi lîng s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra. §Ó tÝnh to¸n, tËp hîp chÝnh x¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu
trùc tiÕp cÇn kiÓm tra x¸c ®Þnh râ sè nguyªn vËt liÖu ®· lÜnh nhng cuèi kú
vÉn cha sö dông hÕt vµ gi¸ trÞ cña phÕ liÖu thu håi nÕu cã thÓ lo¹i ra khái chi
phÝ vÒ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp trong kú.
Chi phÝ thùc tÕ
TrÞ gi¸ nguyªn
TrÞ gi¸ nguyªn
TrÞ gi¸
nguyªn vËt liÖu = vËt liÖu s¶n xuÊt - vËt liÖu cßn trong - phÕ liÖu
trùc tiÕp trong kú
®a vµo sö dông
kú cha sö dông
thu håi
b. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶, ph¶i thanh
to¸n cho c«ng nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, trùc tiÕp thùc hiÖn lao
vô, dÞch vô bao gåm: TiÒn l¬ng chÝnh, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn trÝch B¶o
hiÓm x· héi, B¶o hiÓm Y tÕ, kinh phÝ C«ng ®oµn theo l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng
nh©n trùc tiÕp c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, phô cÊp cña nh©n viªn ph©n xëng, nh©n viªn b¸n hµng, nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp.
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp thêng ®îc tÝnh trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng
chÞu chi phÝ cã liªn quan trêng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt nhng cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng mµ kh«ng h¹ch to¸n trùc tiÕp ®îc tiÒn l-
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
¬ng phôc vô, c¸c kho¶n phô cÊp nh tiÒn l¬ng chÝnh tr¶ theo thêi gian mµ ngêi lao ®éng thùc hiÖn nhiÒu c«ng t¸c kh¸c nhau trong ngµy. Th× cã thÓ tËp
hîp chung, sau ®ã chän tiªu chuÈn thÝch hîp ®Ó ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng
chÞu chi phÝ cã liªn quan.
TiÒn ®Ò ®Ó ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã thÓ lµ : Chi phÝ tiÒn
c«ng ®Þnh møc (hoÆc kÕ ho¹ch) giê c«ng ®Þnh møc hoÆc giê c«ng thùc tÕ
khèi lîng s¶n phÈm. Tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ c¸c kho¶n trÝch B¶o hiÓm x·
héi, B¶o hiÓm Y tÕ, kinh phÝ C«ng ®oµn c¨n cø tû lÖ trÝch theo quy ®Þnh ®Ó
tÝnh theo sè tiÒn c«ng ®· tËp hîp hoÆc ph©n bæ cho tõng ®èi tîng tËp hîp.
c. Chi phÝ s¶n xuÊt chung
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ chi phÝ qu¶n lý ph©n xëng, chi phÝ phôc vô
s¶n xuÊt vµ nh÷ng chi phÝ kh¸c ngoµi hai kho¶n chi phÝ nguyªn vËt liÖu vµ
chi phÝ nh©n c«ng. Chi phÝ nµy ®îc ph¸t sinh ë c¸c ph©n xëng nh chi phÝ vËt
liÖu, c«ng cô dông cô ë c¸c ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt chi phÝ khÊu hao tµi
s¶n cè ®Þnh. Chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¶i ®îc tËp hîp theo tõng ®iÓm ph¸t
sinh chi phÝ. Mét doanh nghiÖp nÕu cã nhiÒu ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt
ph¶i më sæ chi tiÕt ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung cho tõng ph©n xëng, tæ
®éi s¶n xuÊt.
Cuèi th¸ng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®îc kÕt chuyÓn ®Ó tÝnh gi¸
thµnh. Chi phÝ s¶n xuÊt chung cña ph©n xëng hoÆc tæ ®éi nµo, kÕt chuyÓn
vµo tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm c«ng viÖc cña ph©n xëng hoÆc tæ ®éi s¶n
xuÊt ®ã. Trêng hîp mét ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt trong kú cã s¶n xuÊt
nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, nhiÒu c«ng viÖc th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ s¶n
xuÊt chung cho c¸c s¶n phÈm c«ng viÖc cã liªn quan .
Tiªu chuÈn sö dông ®Ó ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cã thÓ lµ :
Ph©n bæ theo tû lÖ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Ph©n bæ theo tû lÖ chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp
Ph©n bæ theo tæng chi phÝ trùc tiÕp
Ph©n bæ theo ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt chung
C«ng thøc ph©n bæ :
Møc chi phÝ s¶n xuÊt
chung cho tõng ®èi tîng
= Tæng chi phÝ s¶n xuÊt chung x
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Tiªu thøc ph©n
bæ cña tõng ®èi
tîng
1.1.3 §èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
1.1.3.1 §èi tîng tËp hîp chi phÝ
§èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ ph¹m vi giíi h¹n s¶n xuÊt mµ chi phÝ s¶n
xuÊt cÇn ph¶i tËp hîp trong ph¹m vi ®ã.
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn
hµnh ë nhiÒu ®Þa ph¬ng, nhiÒu ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt kh¸c nhau tõng
thêi ®iÓm s¶n xuÊt ®ã l¹i cã thÓ s¶n xuÊt chÕ biÕn nhiÒu s¶n phÈm nhiÒu
c«ng viÖc lao vô kh¸c nhau theo nh÷ng quy tr×nh c«ng nghÖ kh¸c nhau. Do
®ã chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp còng ph¸t sinh ë nhiÒu ®Þa ®iÓm kh¸c
nhau, nhiÒu ®Þa ®iÓm, nhiÒu bé phËn liªn quan tíi nhiÒu s¶n phÈm c«ng
viÖc.
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng kinh tÕ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu
tiªn cÇn thiÕt cña c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Cã x¸c ®Þnh ®óng ®¾n
®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi ®Æc ®iÓm t×nh h×nh
ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®Æc ®iÓm quy tr×nh s¶n xuÊt. Tõ kh©u ghi chÐp ban ®Çu,
tæng hîp sè liÖu, tæ chøc tµi kho¶n vµ sæ chi tiÕt theo ®óng ®èi tîng kÕ to¸n
tËp hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh.
ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tríc
hÕt ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm ph¸t sinh cña chi phÝ trong s¶n xuÊt. Tuú theo
c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh.
Yªu cÇu h¹ch to¸n kinh doanh cña doanh nghiÖp mµ ®èi tîng kÕ to¸n tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña
doanh nghiÖp hay tõng ph©n xëng tæ ®éi s¶n xuÊt. Tuú theo quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt cã thÓ lµ tõng nhãm s¶n phÈm tõng mÆt hµng s¶n xuÊt tõng
c«ng tr×nh s¶n xuÊt, tõng ®¬n vÞ mÆt hµng, tõng c«ng tr×nh ®îc tõng ®¬n vÞ
®Æt hµng, tõng lo¹i hµng hoÆc tõng bé phËn …
* TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng ®· ®îc quy ®Þnh hîp lý
cã t¸c dông phôc vô tèt cho viÖc t¨ng cêng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ phôc
vô c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc kÞp thêi vµ chÝnh x¸c.
Trong s¶n xuÊt kinh doanh th× ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ ( chi phÝ sè
nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt
Tæng tiªu thøc lùa chän
ph©n bæ
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
chung) nÕu lµ mét doanh nghiÖp cô thÓ khi tËp hîp chi phÝ toµn doanh
nghiÖp th× c¸c chi phÝ s¶n xuÊt sau khi tËp hîp riªng tõng kho¶n môc cÇn ®îc kÕt chuyÓn. §Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp vµ chi tiÕt
theo tõng ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt .
1.1.3.2 §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao
phÝ lao ®éng sè ngêi vµ lao ®éng cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng t¸c s¶n
phÈm lao ®éng sè ngêi vµ lao vô ®· hoµn thµnh.
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, khèi lîng c«ng viÖc, lao
vô ®· hoµn thµnh do doanh nghiÖp ®îc cÇn ph¶i ®îc tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ
gi¸ thµnh ®¬n vÞ. X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu
tiªn trong toµn bé c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña kÕ to¸n. Bé phËn
kÕ to¸n gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm vµ
lao vô doanh nghiÖp s¶n xuÊt, tÝnh chÊt vµ cung cÊp s¶n phÈm cña chóng ®Ó
x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cho thÝch hîp.
VÒ mÆt tæ chøc s¶n xuÊt nÕu tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× tõng s¶n
phÈm tõng c«ng viÖc sö dông lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh.
VÒ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
cã thÓ lµ s¶n phÈm ®· hoµn thµnh ë cuèi quy tr×nh s¶n xuÊt v× quy tr×nh
c«ng nghÖ cã ¶nh hëng ®Õn viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh.
NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu liªn tôc th× ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n chÕ biÕn cuèi cïng, còng cã
thÓ c¸c lo¹i nöa thµnh phÈm ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt.
NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu song song (L¾p r¸p)
th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ s¶n phÈm ®îc l¾p r¸p hoµn chØnh, còng
cã thÓ tõng bé phËn chi tiÕt s¶n phÈm. Ngoµi ra khi xem xÐt c¸c lo¹i nöa
thµnh phÈm c¸c chi tiÕt cã ph¶i lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh hay kh«ng cã ph¶i
chó ý ®Õn chu kú s¶n xuÊt, s¶n phÈm dµi hay ng¾n, nöa thµnh phÈm tõ chç
cã ph¶i lµ hµng hãa hay kh«ng (b¸n ra ngoµi) cßn phô thuéc vµo tr×nh ®é
qu¶n lý vµ h¹ch to¸n kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh cho phï
hîp.
§Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh th× ngoµi ®èi tîng tÝnh gi¸ trªn
ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt vµ chu kú s¶n xuÊt cña chóng ®Ó
x¸c ®Þnh cho phï hîp.
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.1.3.3 §¬n vÞ tÝnh gi¸, kú tÝnh gi¸
- §¬n vÞ tÝnh gi¸: Lµ ®¬n vÞ ®îc thõa nhËn phæ biÕn trong nÒn kinh
tÕ, phï hîp víi tÝnh chÊt lý, hãa cña s¶n phÈm.
- Kú tÝnh gi¸: Lµ thêi kú mµ kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn ph¶i tÝnh ®îc gi¸
thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· hoµn thµnh, kú tÝnh gi¸ thµnh thêng ®îc x¸c
®Þnh trïng víi kú s¶n xuÊt s¶n phÈm, nã cã thÓ dµi ( 1 th¸ng) hoÆc ng¾n (10
ngµy) tuú thuéc ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña tõng lo¹i s¶n phÈm, viÖc x¸c ®Þnh kú
tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp sÏ gióp cho viÖc tæ chøc kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm s¶n xuÊt hîp lý, khoa häc, ®¶m b¶o cung cÊp sè liÖu vÒ gi¸ thµnh s¶n
phÈm cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp mét c¸ch kÞp thêi.
1.1.4 C¸c lo¹i gi¸ thµnh
Trong lý luËn còng nh trong thùc tiÔn c«ng t¸c, qu¶n lý kÕ ho¹ch gi¸
thµnh tõ kh©u chØ ®¹o thùc tiÔn tæng kÕt rót ra kinh nghiÖm ë c¸c doanh
nghiÖp ta thêng gÆp nhiÒu lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.1.4.1.XÐt theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh,
gi¸ thµnh chia lµm 3 lo¹i.
a. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
Lµ chØ tiªu tríc khi bíc vµo kú kinh doanh trªn c¬ së gi¸ thµnh thùc
tÕ kú tríc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n chi phÝ cña kú kÕ ho¹ch.
b. Gi¸ thµnh ®Þnh møc
Còng nh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc ®îc x¸c ®Þnh tríc
khi s¶n xuÊt s¶n phÈm. Tuy nhiªn kh¸c víi gi¸ thµnh kÕ ho¹ch x©y dùng
trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc b×nh qu©n tiªn tiÕn vµ kh«ng biÕn ®æi tríc suÊt kú
kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh ®Þnh møc ®îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ
hiÖn hµnh t¹o tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh tríc kú kÕ ho¹ch
( Thêng lµ ngµy ®Çu th¸ng) nªn gi¸ thµnh ®Þnh møc lu«n lu«n thay ®æi phï
hîp víi sù thay ®æi cña c¸c ®Þnh møc chi phÝ ®¹t ®îc trong qu¸ tr×nh thùc
hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh .
c. Gi¸ thµnh thùc tÕ
Lµ chØ tiªu x¸c ®Þnh khi kÕt thóc kú kinh doanh trªn c¬ së tæng chi
phÝ thùc tÕ ph¸t sinh liªn quan ®Õn khèi lîng.
1.1.4.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n
a. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (Hay gi¸ thµnh c«ng xëng) lµ toµn bé hao phÝ cña
c¸c yÕu tè dïng t¹o ra s¶n phÈm dÞch vô, trong ®ã gåm: Cho phÝ nguyªn vËt
liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho
s¶n phÈm, dÞch vô hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®îc tÝnh:
Gi¸ thµnh
Chi phÝ
Chi phÝ
Chi phÝ
s¶n
=
s¶n phÈm dë + s¶n xuÊt - s¶n phÈm dë
xuÊt
dang ®Çu kú
trong kú
dang cuèi kú
b.Gi¸ thµnh s¶n phÈm dÞch vô tiªu thô hay cßn gäi lµ gi¸ thµnh toµn
bé
Lµ chi phÝ thùc tÕ cña sè s¶n phÈm, dÞch vô ®· tiªu thô cña doanh
nghiÖp. Nã bao gåm gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n xuÊt s¶n phÈm dÞch vô ®· tiªu thô
vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cña sè s¶n phÈm, dÞch vô
®ã.
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt
Chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ
=
thùc tÕ cña s¶n phÈm + qu¶n lý ph©n bæ cho s¶n
®· tiªu thô
phÈm ®· tiªu thô
1.1.5. C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang
S¶n phÈm dë dang lµ khèi lîng s¶n phÈm c«ng viÖc cßn ®ang trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn, ®ang n»m trong d©y truyÒn c«ng nghÖ hoÆc
hoµn thµnh mét vµi quy tr×nh chÕ biÕn nhng vÉn cßn ph¶i gia c«ng chÕ biÕn
tiÕp míi trë thµnh s¶n phÈm.
C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã quy tr×nh s¶n xuÊt xen kÏ lÉn nhau nÕu
ë mét thêi ®iÓm cuèi th¸ng, cuèi quý cña n¨m thêng cã khèi lîng s¶n phÈm
dë dang. Trong trêng hîp nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trong kú kh«ng
chØ cã liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc ®· hoµn thµnh trong kú mµ
cßn liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm c«ng viÖc cßn ®ang s¶n xuÊt dë dang.
§¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ tÝnh to¸n x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n
xuÊt mµ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ph¶i chÞu. ViÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë
dang hîp lý lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh trung thùc hîp lý
cña gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú. Tuy nhiªn tÝnh
to¸n ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú lµ mét viÖc hÕt søc phøc t¹p khã cã
thÓ thùc hiÖn mét c¸ch chÝnh x¸c tuyÖt ®èi. KÕ to¸n ph¶i tuú thuéc vµo ®Æc
®iÓm t×nh h×nh cô thÓ vÒ tæ chøc s¶n xuÊt, vÒ quy tr×nh c«ng nghÖ, vÒ tÝnh
Gi¸ thµnh s¶n
phÈm ®· tiªu thô
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
chÊt cÊu thµnh cña chi phÝ s¶n xuÊt vµ yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý cña tõng
doanh nghiÖp ®Ó vËn dông so s¸nh ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú thÝch
hîp. Sau ®©y lµ mét sè ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang chñ yÕu.
1.1.5.1.§¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo íc tÝnh s¶n lîng tÝnh t¬ng
®¬ng
Theo ph¬ng ph¸p nµy c¨n cø vµo sè lîng vµ møc ®é hoµn thµnh cña
s¶n phÈm dë dang ®Ó quy ®æi s¶n phÈm dë dang thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh
t¬ng ®¬ng ®îc sö dông lµ giê c«ng ®Þnh møc hoÆc tiÒn l¬ng ®Þnh møc.
Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ®îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy tæng sè chi
phÝ ph¸t sinh trong kú chia cho sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm t¬ng ®¬ng råi nh©n víi sè lîng s¶n phÈm t¬ng ®¬ng.
Gi¸ trÞ s¶n
phÈm cuèi kú =
Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë
dang ®Çu kú
Sè lîng s¶n phÈm
+
hoµn thµnh
+
Chi phÝ ph¸t sinh trong kú
Sè lîng s¶n phÈm
dë dang cuèi kú
x
% hoµn
thµnh
x
Sè lîng s¶n
% hoµn
phÈm dë
x
thµnh
dang
1.1.5.2.Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ
nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
Theo ph¬ng ph¸p nµy th× gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang chØ tÝnh chi phÝ
nguyªn vËt liÖu, cßn chi phÝ kh¸c ®Òu tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn
thµnh .
Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë
Gi¸ trÞ s¶n
dang ®Çu kú
=
Sè
lîng
s¶n phÈm hoµn
phÈm cuèi kú
thµnh
+
+
Chi phÝ NVL ph¸t sinh
trong kú
Sè lîng s¶n phÈm
dë dang cuèi kú
x
Sè lîng s¶n phÈm dë
dang cuèi kú
Ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n møc ®é chÝnh x¸c thÊp chØ ¸p dông ë nh÷ng
doanh nghiÖp nµo mµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chiÕm tû träng lín
trong gi¸ thµnh s¶n phÈm .
1.1.5.3. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ ®Þnh
møc kÕ ho¹ch
Theo ph¬ng ph¸p nµy th× chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ
nh©n c«ng trùc tiÕp tÝnh vµo s¶n phÈm dë dang dùa trªn ®Þnh møc tiªu hao
nguyªn vËt liÖu, tiÒn c«ng cña ®¬n vÞ s¶n phÈm, c¸c chi phÝ kh¸c tÝnh vµo
gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang dùa trªn c¬ së tû lÖ quy ®Þnh so víi kho¶n môc chi
phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp hoÆc dùa trªn møc tiªu hao kÕ ho¹ch theo ph¬ng
ph¸p nµy viÖc tÝnh to¸n ®¬n gi¶n nhng kh«ng ®¶m b¶o chÝnh x¸c v× vËy chØ
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nªn ¸p dông ë nh÷ng doanh nghiÖp mµ s¶n phÈm dë dang cã møc ®é kh¸
®ång ®Òu gi÷a c¸c th¸ng.
1.1.6. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c ph¬ng
ph¸p ®îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña ®¬n vÞ s¶n phÈm. Nã mang tÝnh
thuÇn tuý kü thuËt tÝnh to¸n s¶n phÈm cho tõng ®èi tîng gi¸ thµnh vÒ c¬
b¶n, tæng céng chi phÝ, ph¬ng ph¸p tû lÖ, ph¬ng ph¸p hÖ sè.
ViÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong tõng doanh nghiÖp cô thÓ tuú
thuéc ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ vµ ®èi tîng gi¸ thµnh mµ cã thÓ ¸p dông
mét trong c¸c ph¬ng ph¸p nãi trªn hoÆc kÕt hîp mét trong nh÷ng ph¬ng
ph¸p víi nhau . Sau ®©y lµ hÖ sè ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh sö dông trong
c¸c doanh nghiÖp.
1.1.6.1.Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n ( trùc tiÕp)
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n ®îc ¸p dông ®èi víi doanh
nghiÖp cã ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, kú
tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n
®¬n æn ®Þnh.
Do ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï
hîp víi nhau, nªn dùa vµo sè liÖu chi phÝ ®· tËp hîp trong kú vµ chi phÝ s¶n
xuÊt dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú ®¸nh gi¸ ®îc sÏ tÝnh gi¸ thµnh theo c«ng
thøc sau:
+Trêng hîp cÇn ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang:
Tæng gi¸ thµnh
Gi¸ trÞ dë dang
Chi phÝ ph¸t
Chi phÝ dë
=
+
s¶n xuÊt thùc tÕ
®Çu kú
sinh trong kú
dang cuèi kú
+Trêng hîp kh«ng cÇn ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang mµ tÝnh lu«n gi¸
thµnh.
Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt = Tæng chi phÝ .
Tæng gi¸ thµnh
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ =
Sè lîng ®¬n vÞ s¶n phÈm
1.1.6.2.Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc
§èi víi mçi doanh nghiÖp s¶n xuÊt phøc t¹p s¶n xuÊt nhiÒu mÆt hµng
s¶n phÈm ph¶i qua nhiÒu kh©u chÕ biÕn kh¸c nhau. Cø sau mçi bíc l¹i thu
®îc b¸n thµnh phÈm ( s¶n phÈm ë bíc tríc l¹i tiÕp tôc chÕ biÕn ë bíc sau)
®Õn cuèi cïng t¹o ®îc thµnh phÈm. Cã hai c¸ch tÝnh:
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
*Ph¬ng ph¸p ph©n bíc tÝnh gi¸ thµnh cã tÝnh chÊt b¸n thµnh phÈm
theo ph¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n ph¶i tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm cña giai
®o¹n tríc vµ kÕt chuyÓn sang giai ®o¹n sau mét c¸ch tuÇn tù liªn tôc.
Do ®ã ph¬ng ph¸p gäi lµ ph¬ng ph¸p kÕt chuyÓn tuÇn tù chi phÝ. C¸ch
tÝnh nh sau:
C¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ë giai do¹n 1 ®Ó tÝnh tæng gi¸
thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña nöa thµnh phÈm ë giai ®o¹n nµy theo c«ng
thøc.
Giai ®o¹n 1:
Gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh
®¬n vÞ nöa thµnh phÈm
giai ®o¹n 1
C¸c chi phÝ s¶n
vËt liÖu bá
=
xuÊt kh¸c ë
+ Chi phÝ nguyªn
vµo
tõ
®Çu
giai ®o¹n 1
NÕu chuyÓn th¼ng tõ giai ®o¹n 1 sang giai ®o¹n 2 ®Ó tiÕp tôc s¶n xuÊt
Giai ®o¹n 2:
Gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh
®¬n vÞ nöa thµnh phÈm
giai ®o¹n 2
=
C¸c chi phÝ s¶n
thµnh nöa thµnh phÈm
xuÊt kh¸c ë
+ Gi¸
giai
®o¹n 1 chuyÓn sang
giai ®o¹n 2
Giai ®o¹n n:
Gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh
®¬n vÞ thµnh phÈm
C¸c chi phÝ s¶n
thµnh nöa thµnh phÈm
xuÊt kh¸c ë
+ Gi¸
giai
®o¹n chuyÓn sang
giai ®o¹n n
giai ®o¹n n
*Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng tÝnh nöa thµnh phÈm:
Trêng hîp nµy kÕ to¸n chØ tÝnh gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña
thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi.
- C¨n cø vµo sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ë trong kú theo tõng
giai ®o¹n (Tõng ph©n xëng, tõng tæ ®éi s¶n xuÊt…) ®Ó tÝnh b¸n thµnh phÈm
cho chi phÝ s¶n xuÊt ë giai ®o¹n ®ã trong gi¸ thµnh phÈm theo kho¶n môc
(theo yÕu tè).
=
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- KÕt chuyÓn song song tõng kho¶n môc ( hoÆc yÕu tè chi phÝ) ®· tÝnh
®Ó tæng hîp tÝnh gi¸ thµnh cña thµnh phÈm ( ph¬ng ph¸p nµy gäi lµ ph¬ng
ph¸p kÕt chuyÓn song song chi phÝ ).
Gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ thµnh phÈm =
n
Czi
i 1
Czi: Lµ chi phÝ s¶n xuÊt tõng giai ®o¹n trong thµnh phÈm.
1.1.6.3.Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lo¹i trõ s¶n phÈm phô
§èi víi c¸c doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bªn
c¹nh nh÷ng s¶n phÈm chÝnh thu ®îc cßn cã nh÷ng s¶n phÈm phô … §Ó tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh kÕ to¸n ph¶i lo¹i trõ gi¸ thµnh s¶n phÈm phô cã
thÓ x¸c ®Þnh theo nhiÒu ph¬ng ph¸p nh: Gi¸ cã thÓ sö dông, gi¸ íc tÝnh, gi¸
kÕ ho¹ch, gi¸ nguyªn vËt liÖu ban ®Çu.
Tæng gi¸
Gi¸ trÞ s¶n
thµnh s¶n =
phÈm dë
phÈm chÝnh
dang ®Çu kú
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ
s¶n phÈm chÝnh
Tæng chi phÝ
+ s¶n phÈm ph¸t sinh trong kú
=
Gi¸ trÞ s¶n
phÈm phô
thu håi
-
Gi¸ trÞ s¶n phÈm chÝnh
dë dang cuèi kú
Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh
S¶n lîng s¶n phÈm chÝnh
1.1.6.4.Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng
¸p dông thÝch hîp trong trêng hîp doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo tõng
®¬n ®Æt hµng ( tõng hîp ®ång cña ngêi ®Æt hµng) kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp
víi chu kú s¶n xuÊt khi nµo s¶n phÈm, lo¹i s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng hoµn
thµnh míi tÝnh gi¸ thµnh. Chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm cha kÕt thóc th× toµn bé
chi phÝ ®· tËp hîp ®Òu lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm ®ang lµm dë. Theo ph¬ng ph¸p
nµy, c¸c chi phÝ doanh nghiÖp cuèi mçi th¸ng còng ph¶i ®îc ph©n bè ngay
cho c¸c ®¬n vÞ ®Æt hµng cã s¶n xuÊt trong th¸ng theo tiªu chuÈn hîp lý.
Mçi ®¬n ®Æt hµng khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt kÕ to¸n ph¶i më ngay mét b¶n
chi tiÕt tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó ph¶n ¸nh, cuèi mçi th¸ng c¨n cø vµo chi
phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ë sæ kÕ to¸n ®Ó lÊy sè liÖu chi tiÕt ghi vµo b¶ng tÝnh
gi¸ thµnh cña tõng ®¬n ®Æt hµng cã liªn quan. Khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh
cã chøng tõ nhËp kho hoÆc giao trùc tiÕp cho kh¸ch, kÕ to¸n sÏ céng chi phÝ
s¶n xuÊt ®· ph¶n ¸nh ë b¶ng tÝnh gi¸ thµnh cã liªn quan ®Ó tÝnh gi¸ thµnh vµ
gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm cho ®¬n ®Æt hµng.
1.1.6.5.Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp mµ qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt s¶n phÈm ®îc thùc hiÖn ë nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt, nhiÒu giai ®o¹n c«ng
nghÖ, ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ c¸c bé phËn, c¸c chi tiÕt s¶n phÈm, hoÆc
giai ®o¹n c«ng nghÖ hay bé phËn s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh
b»ng c¸ch tæng céng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c bé phËn, chi phÝ s¶n phÈm hay
tæng céng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt chÕ t¹o nªn s¶n phÈm.
Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm = C1 + C2 + C3 + … + Cn
Trong ®ã: C1 – Lµ chi phÝ ë giai ®o¹n 1
C2 - Lµ chi phÝ ë giai ®o¹n 2
C3 - Lµ chi phÝ ë giai ®o¹n n
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ
s¶n phÈm
Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm
=
Sè lîng ®¬n vÞ s¶n phÈm thùc tÕ hoµn
thµnh trong kú
1.2.H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
§èi víi s¶n xuÊt kinh doanh bao gåm 3 qu¸ tr×nh lµ qu¸ tr×nh cung
cÊp, s¶n xuÊt, tiªu thô th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ c¬ b¶n nhÊt. Nã kh«ng nh÷ng
t¹o ra s¶n phÈm tho¶ m·n ngêi tiªu dïng mµ cßn mang l¹i lîi nhuËn cho
®¬n vÞ. Bëi vËy kÕ to¸n trong qu¸ tr×nh nµy lµ ph¶i tÝnh to¸n ghi chÐp kÞp
thêi ®Çy ®ñ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh, ph©n bæ ®óng chi phÝ vµ tÝnh chÝnh
x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm cho mäi s¶n phÈm dÞch vô, lao vô s¶n xuÊt t¹o nªn
s¶n phÈm bao gåm:
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi
phÝ s¶n xuÊt chung c¸c chi phÝ nµy cuèi th¸ng ®îc kÕt chuyÓn vµo tµi kho¶n
tÝnh gi¸ thµnh, tuú theo ®¬n vÞ h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª
khai thêng xuyªn, hay kiÓm kª ®Þnh kú mµ kÕ to¸n lùa chän sö dông tµi
kho¶n vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo 1 trong 2 ph¬ng ph¸p thÓ hiÖn s¬ ®å
sau:
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
S¬ ®å 01:
H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh theo
ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn.
152 (111,112,331)
334,338
153,214,11,112,331
621
154
K/c’ chi phÝ NVL Gi¸ trÞ phÕ liÖu
trùc tiÕp
thu håi nhËp kho
622
K/c’ chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp
627
K/c’ chi phÝ s¶n
xuÊt chung
16
Gi¸ trÞ thµnh phÈm
hoµn thµnh nhËp kho
Sp’ b¸n th¼ng
kh«ng qua kho
152.6
155
632
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
S¬ ®å 02: H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh theo ph¬ng
ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú
611
621
154
K/c’ gi¸ trÞ s¶n phÈm
dë dang ®Çu kú
K/c’ chi phÝ NVL
631
K/c gi¸ trÞ SP
154
d2 cuèi kú
trùc tiÕp
334,338
622
K/c’ chi phÝ nh©n c«ng
trùc tiÕp
155
K/c’ G.trÞ TP’
632
K/c’ G.trÞ TP
tån kho ®Çu kú
tån kho cuèi kú
G.trÞ Tp’ nhËp kho
vµ tiªu thu trong kú
214,111,112, 331
627
K/c’ chi phÝ SX chung
17
155
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch¬ng II
t×nh h×nh c¬ b¶n cña c«ng ty sø kü thuËt hoµng
liªn s¬n vµ Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña ®Ò tµi
2.1 T×nh h×nh c¬ b¶n cña C«ng ty Sø kü thuËt Hoµng Liªn S¬n
2.1.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty Sø kü
thuËt Hoµng Liªn S¬n.
C«ng ty Sø kü thuËt Hoµng Liªn S¬n lµ mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh
doanh chuyªn vÒ s¶n xuÊt sø c¸ch ®iÖn vµ sø d©n dông phôc vô nh©n d©n
trong tØnh vµ ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®iÖn líi quèc gia theo kÕ ho¹ch tËp
trung cña Nhµ níc giao.
C«ng ty Sø kü thuËt Hoµng Liªn S¬n ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè
358/ TTG ngµy 13 th¸ng 2 n¨m 1981 cña Thñ tíng chÝnh phñ (tiÒn th©n cña
c«ng ty Sø Lµo Cai, n¨m 1979 chiÕn tranh biªn giíi phÝa b¾c x¶y ra, xÝ
nghiÖp ®îc chuyÓn vÒ thÞ x· Yªn B¸i). D©y chuyÒn c«ng nghÖ thiÕt kÕ ®¹t
720 tÊn/ n¨m bao gåm 370 tÊn sø d©n dông vµ 350 tÊn sø c¸ch ®iÖn c¸c lo¹i.
N¨m 1984 nhµ m¸y b¾t ®Çu s¶n xuÊt s¶n lîng ®¹t 250 tÊn sø/ n¨m.
Trong ®ã s¶n phÈm lo¹i A ®¹t 50 %. Tæng sè c¸n bé, c«ng nh©n viªn t¹i thêi
®iÓm nµy lµ 400 ngêi, møc thu nhËp b×nh qu©n chØ ®¹t 40.000 ®/ th¸ng (c¬ chÕ
bao cÊp ®éi ngò kü thuËt cha ®îc ®µo t¹o, chñ yÕu trëng thµnh lªn tõ kinh
nghiÖm thùc tÕ, m¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu nªn chÊt lîng s¶n phÈm kÐm).
N¨m 1990 ®Êt níc chuyÓn ®æi c¬ chÕ tõ bao cÊp sang kinh tÕ thÞ trêng
nhµ m¸y gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc s¶n xuÊt kinh doanh nhÊt lµ trong
kh©u tiªu thô s¶n phÈm (C«ng t¸c qu¶ng c¸o c¸c mÆt hµng, chÊt lîng s¶n
phÈm gi¸ thµnh, n¨ng suÊt lao ®éng) nhµ m¸y ®· gÆp nhiÒu khã kh¨n dÉn
®Õn ®êi sèng c«ng nh©n sa sót nghiªm träng.
N¨m 1991 vµ 6 th¸ng ®Çu n¨m 1992 nhµ m¸y lµm ¨n thua lç, c«ng
nh©n thiÕu viÖc lµm, ph¶i gi¶i quyÕt nghØ viÖc theo chÕ ®é 176 lµ 185 ngêi,
nhµ m¸y t×m mäi biÖn ph¸p nh»m xo¸ bá nh÷ng tån t¹i kh«ng cßn phï hîp
víi yªu cÇu qu¶n lý míi, x©y dùng ph¬ng ¸n tæ chøc l¹i s¶n xuÊt còng nh
ho¹ch to¸n kinh doanh vµ ®îc UBND tØnh chÊp nhËn cho phÐp ®îc ®æi míi
c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
N¨m 1992 nhµ níc thùc hiÖn chÝnh s¸ch s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp
theo NghÞ ®Þnh 388/ H§BT. Nhµ m¸y Sø kü thuËt Hoµng Liªn S¬n ®îc
thµnh lËp theo giÊy phÐp thµnh lËp doanh nghiÖp sè 220/Q§-UB ngµy 29
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
th¸ng 12 n¨m 1992 cña UBND tØnh Yªn B¸i. Sau khi thµnh lËp l¹i C«ng ty
®· tÝch cùc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý néi bé, tõng bíc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn
s¶n xuÊt.
N¨m 1993 cïng víi viÖc n©ng cao c«ng t¸c ho¹ch to¸n tõ ph©n xëng
®Õn toµn C«ng ty, C«ng ty ®· m¹nh d¹n ®Çu t mét thiÕt bÞ lß nung vµ c¸c
thiÕt bÞ chuyªn dïng trÞ gi¸ 15 tû ®ång, ®©y lµ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i nhÊt cña
CHLB §øc cã c«ng suÊt lín lµm n¨ng suÊt vµ chÊt lîng s¶n phÈm t¨ng lªn
mét c¸ch ®¸ng kÓ. Cuèi n¨m 1993 b¾t ®Çu phôc håi C«ng ty ®· s¶n xuÊt ®îc
291 tÊn sø c¸ch ®iÖn víi 10 lo¹i s¶n phÈm.
Sù ho¹t ®éng ®ång bé vµ c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®· ph¸t huy c¸c tiÒm
n¨ng cña C«ng ty víi sù t¹o híng ph¸t triÓn ®i lªn. Thµnh c«ng cha nhiÒu
nhng ®· ®em l¹i lîi nhuËn cho C«ng ty. HiÖn nay s¶n phÈm sø cña C«ng ty
chñ yÕu chiÕm thÞ trêng trong níc vµ ®· xuÊt sang níc ngoµi. §êi sèng c«ng
nh©n ®îc c¶i thiÖn, t¹o c«ng viÖc cho hµng lo¹t lao ®éng kh¸c nh: khai th¸c
nguyªn vËt liÖu... §©y lµ thµnh tùu ®¸ng kÓ trong bíc ®êng ph¸t triÓn cña
C«ng ty víi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt hµng n¨m rÊt lín nªn vÊn ®Ò tiªu
thô s¶n phÈm t×m vµ më réng thÞ trêng lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc ®îc quan t©m.
MÆt hµng cña c«ng ty ®É xuÊt khÈu sang c¸c níc: Lµo, Campuchia, §µi
Loan, NhËt B¶n, Singapo.
C«ng ty ®· më mét sè v¨n phßng ®¹i diÖn ®Ó giao dÞch:
-V¨n phßng Hµ Néi (20-Hoµng Quèc ViÖt – Hµ Néi) cã tr¸ch nhiÖm
giao dÞch víi kh¸ch hµng miÒn B¾c, cöa khÈu H¶i Phßng.
-V¨n phßng NghÖ An (349 ®êng Hµ Huy TËp – thµnh phè Vinh) cã
tr¸ch nhiÖm giao dÞch víi kh¸ch hµng khu vùc miÒn Trung.
-V¨n phßng §µ N½ng (52 ®êng H¶i Phßng – thµnh phè §µ N½ng)
giao dÞch kh¸ch hµng miÒn Trung, c¶ng §µ N½ng.
-V¨n phßng miÒn Nam (182 quËn T©n B×nh – thµnh phè Hå ChÝ
Minh) giao dÞch kh¸ch hµng miÒn Nam.
2.1.2. §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc qu¶n lý vµ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt s¶n phÈm cña C«ng ty.
2.1.2.1. §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt cña c«ng ty
Bé m¸y tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt cña C«ng ty hiÖn nay ®îc biªn chÕ
gän nhÑ tæ chøc theo hai cÊp (kiÓu trùc tuyÕn). BiÓu hiÖn sù tËp trung thèng
nhÊt. C«ng ty qu¸n triÖt nguyªn t¾c tu©n thñ mét ®iÒu lÖ: mçi nh©n viªn chØ
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cã mét thñ trëng, mçi cÊp díi chØ cã mét cÊp trªn trùc tiÕp. HÖ thèng chØ
thÞ, mÖnh lÖnh, b¸o c¸o ®îc thùc hiÖn phï hîp víi nguyªn t¾c nµy. Trong
s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu do gi¸m ®èc quyÕt ®Þnh trªn c¬ së sù tham mu
gióp viÖc cña hai phã gi¸m ®èc, kÕ to¸n trëng, c¸c phßng ban chøc n¨ng.
S¬ ®å 03: Tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt C«ng ty sø kü thuËt
Hoµng Liªn S¬n.
Gi¸m ®èc
C«ng ty
Phã Gi¸m ®èc
kinh doanh
Phßng
kinh doanh
Phßng
kÕ to¸n
Phã Gi¸m ®èc
Kü thuËt
Phßng
tc-hc
Gi¸m ®èc
xÝ nghiÖp sø
20
Phßng §b
chÊt lîng
Phßng
kü thuËt Kcs