Tài liệu Hướng dẫn đọc chu dịch đoán học

Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 1 Lôøi noùi ñaàu (Gôïi môû cho baïn ñoïc) HAØN KHÔÛI Sau khi cuoán “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc” ra ñôøi, toâi vaø oâng Thieäu Vó Hoa ñaõ laàn löôït nhaän ñöôïc hôn boán vaïn böùc thö cuûa baïn ñoïc, noäi dung thö göûi vì khoâng ngoaøi hai loaïi: xin boùi vaø xin hoïc. Ôû ñaây; taïm khoâng noùi veà ngöôøi xin boùi, chæ nhöõng gì ngöôøi caàu hoïc ñeà xuaát cuõng ñaõ soâi noåi, laém veû. Luùc ñoù, toâi ñang laõnh nhieäm vuï Phoù tröôûng ban thöôøng vuï Hoäi nghieân cöùu dòch hoïc tænh Thieåm Taây. Toâi ñaõ noùi vôùi oâng Baøng Taøi Höng xem coù theå vieát cuoán höôùng daãn hoïc “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc” giuùp cho ngöôøi coù trình ñoä vaên hoaù tieåu hoïc cöù theá mau choùng ñoïc hieåu, hoïc bieát ñöôïc. Oâng Höng cuõng coù yù nghó nhö vaäy. Theá laø chuùng toâi baét tay ngay vaøo ñi saâu giaûi quyeát haøng vaïn thaéc maéc ñöôïc neâu leân trong thö göûi veà cuûa baïn ñoïc. Maáy naêm sau, “Saùch höôùng daãn ñoïc “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc” cuûa Thieäu Vó Hoa” hoaøn thaønh baûn thaûo. Sau khi ñoïc chuùng toâi heát söùc phaán khôûi, caûm thaáy ñaït ñöôïc yù nguyeän veà vieát cuoán saùch naøy. Nhöõng saùch vieát veà döï ñoaùn Chu dòch raát nhieàu, raát roäng. Luùc oâng Thieäu Vó Hoa vieát “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc”, trong xaõ hoäi coøn chöa coù xuaát baûn phaåm hieän ñaïi. Traûi qua ñaïi caùch maïng vaên hoaù, saùch taøng tröõ cuûa töôïng nhaân veà loaïi naøy cuõng bò huûy hoaïi naëng neà. Xeùt thaáy nhö vaäy “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc” phaûi coù traùch nhieäm veà hai maët: moät laø phaûi coù dung löôïng ñoà soä, hai laø phaûi coù giaù trò thöïc duïng cao. Nhö theá deõ gaây khoù khaên, trôû ngaïi cho soá ngöôøi chöa coù cô sôû veà vaên hoaù coå ñieån Trung Quoác. Moïi ngöôøi ñeàu bieát “Chu dòch”, voán laø saùch boùi toaùn. Saùch mang yù nghóa thaät söï vì söï sinh toàn cuûa baûn thaân, veà ñaïo lyù suy ngaãm veà laäp thaân xöû theá, vì mong muoán tìm may traùnh ruûi cuûa loaøi ngöôøi coå xöa. Vì saùch chöùa ñöïng trieát lyù saâu saéc, ñôøi sau ñaõ laäp ra caùc nhoùm chuyeân nghieân cöùu veà noäi dung cuûa noù. Caù bieät laïi coù ngöôøi ñi ñeán cöïc ñoan, maát goác, tuyø tieän phuû nhaän coâng naêng boùi toaùn cuûa “Kinh dòch”. Nhöng maø, khoâng coù boùi toaùn thì ñaâu coù “Kinh dòch”. Coù khaùc gì meï sinh con, con lôùn khoân laïi phuû nhaän söï toàn taïi cuûa meï, chaúng phaûi laø xaèng baäy sao? Ngaøy nay, ngöôøi hoïc taäp döï ñoaùn Chu dòch ngaøy caøng ñoâng, saùch vieát veà loaïi naøy ngaøy caøng nhieàu. Ñaây laø moät tình hình raát toát ñeïp. Nhaân dòp xuaát baûn cuoán “Höôùng daãn ñoïc “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc” cuûa Thieäu Vó Hoa”, xin möôïn lôøi trong “Kinh dòch” göûi taëng ñoàng nghieäp: “Thieân haønh kieän, quaân töû dó töï cöôøng baát töùc”. NOÄI DUNG SÔ LÖÔÏC “Höôùng daãn ñoïc “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc” cuûa Thieäu Vó Hoa” (döôùi ñaây goïi taét laø “Saùch höôùng daãn”) döïa theo nhöõng thaéc maéc vaø yeâu caàu neâu ra trong hôn boán vaïn böùc thö cuûa baïn ñoïc maø Haøn Khôûi vaø Thieäu Vó Hoa ñaõ nhaän ñöôïc ñeå ñi saâu trình baøy moät caùch ñôn giaûn lyù luaän trong cuoán saùch goác vaø caûi chính roõ raøng nhieàu choã sai soùt trong saùch goác. “Saùch höôùng daãn baét ñaàu töø nhöõng khaùi nieäm cô baûn nhaát, ñi vaøo daãn daét tuaàn töï töøng böôùc, ñieàu naøy ñöa ra ñöôïc söï ñoái chieáu roõ reät vôùi saùch goác, vì saùch goác trình baøy khoù tröôùc ñeõ sau, ñöa ra khaùi nieäm maø khoâng coù giaûi thích, laøm cho ngöôøi môùi hoïc nhö ñi vaøo trong ñaùm söông muø, chaúng thaáy loái ñöôïc. Soá ñoâng baïn ñoïc mieät maøi bao naêm thaùng vaãn khoâng böôùc noåi vaøo lónh vöïc döï ñoaùn. “Saùch höôùng daãn”, theo yeâu caàu cuûa baïn ñoïc, coá gaéng heát söùc ñôn giaûn hoaù lyù luaän döï ñoaùn, Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 2 maïnh daïn loaïi boû nhöõng gì hoang ñöôøng trong saùch goác, baèng lôøi roõ raøng nhaát neâu leân nhöõng gì saâu xa huyeàn dieäu trong ñoù. Oâng Baøng Taøi Höng hoïc queû ñaõ nhieàu naêm, trình ñoä raát saâu. Veà töôùng hoïc, baùt quaùi, phong thuyû, khí coâng ñeàu coù söï nghieân cöùu caën keõ, cho neân trong “Saùch höôùng daãn” ñaõ chöùa ñöïng ñaày ñuû nhöõng kyõ saûo vaø nhöõng ñieàu taâm ñaéc cuûa baûn thaân oâng, kieân quyeát phaûi boû moïi voû hoïc hoang ñöôøng. Moãi loaïi phöông phaùp ñeàu coù kieâm theâm ví duï veà queû. Ví nhö veà vaán ñeà khaùi nieäm quaù nhieàu, khoù ghi nhôù, maø baïn ñoïc neâu leân, oâng chæ roõ cho bieát caùi gì phaûi nhôù, caùi gì khoâng caàn nhôù. Oâng ñöa vaøo trong saùch moät caùch voâ töôïng moät soá baûng keâ oâng vaãn thöôøng duøng giuùp cho moät ngöôøi môùi coù trình ñoä vaên hoaù tieåu hoïc trôû leân, neáu chòu khoù ñoïc saùch naøy laø coù theå naém ñöôïc noäi dung then choát cuûa döï ñoaùn. “Saùch höôùng daãn” xeùt thaáy baïn ñoïc khoâng phaûi ñeàu coù saùch goác, phaûi taäp trung vaøo Xaây döïng heä thoáng lyù luaän cuûa mình, neân ñaã laáy saùch goác laøm choã deïa, chöù khoâng phaûi laø chuù thích saùch goác, nhö vaäy, cho duø khoâng coù saùch goác, baïn ñoïc vaãn coù theå hoïc ñöôïc döï ñoaùn. Moät ngöôøi bình thöôøng chæ caàn chòu khoù hoïc, chæ trong maáy thaùng laø coù theå naém ñöôïc nhöõng ñieåm coát loõi. “Saùch höôùng daãn” toân troïng yù kieán baïn ñoïc, ñoái vôùi nhöõng thaéc maéc coù tính phoå bieán trong thö göûi veà cuûa ña soá baïn ñoïc, ñeàu coù theâm phaàn giaûi thích ñaày ñuû. Cuoán “Saùch höôùng daãn” roõ raøng laø taäp saùch raát hay vaø hieám trong lónh vöïc nghieân cöùu öùng duïng Chu dòch, khaéc phuïc loái hoïc kieåu baùc hoïc, ra söùc neâu leân vaán ñeà phoå thoâng hoaù caùch nghieân cöùu. Neáu nhö töôùc boû ñöôïc caùi voû ngoaøi huyeàn hoaëc cuûa döï ñoaùn, moïi ngöôøi ñeàu naém vöõng ñöôïc döï ñoaùn, thì roõ raøng ñoù laø moät ñoùng goùp to lôùn ñoái vôùi söï quyeát ñoaùn giöõa ñuùng vaø sai cuûa döï ñoaùn Chu dòch. Döï ñoaùn Chu dòch bò moät soá caùn boä vaø coâng nhaân nghæ höu goïi laø caâu ñoá khoâng lôøi giaûi. Hieän nay moät soá ngöôøi cao tuoåi hoïc taäp döï ñoaùn, tìm ñöôïc söï thanh thaûn cho tuoåi giaø, caûm thaáy heát söùc phaán khôûi. Lôøi ñoá thì coù haïn, laø cöùng nhaéc. Nhöõng noäi dung giaûi ñoá trong döï ñoaùn Chu dòch gaãn guõi vôùi ñôøi soáng, raát linh ñoäng höùng thuù. Moät cuï giaø vì ñoaùn ñuùng thôøi gian con trai ñi hoïp ôû Baéc Kinh troeû veà, tinh thaàn raát phaán chaán, aên khoûe leân nhieàu, ñi ñaâu cuõng trao ñoåi kinh nghieäm döï ñoaùn vôùi ngöôøi khaùc, ñaáy laø moät ñieàu minh chöùng. “Saùch höôùng daãn” vieát ra cuõng laø ñeå cho nhöõng ngöôøi naøy. Caùch döï ñoaùn chöõ cuûa oâng Baøng Taøi Höng coù nhieàu saùng taïo so vôùi truyeàn thoáng, chu ñaùo tæ mæ, ngay caùc baäc ñaïo só cuõng chöa bieát ñöôïc. Cuõng nhaân dòp naøy, xin vaén taét theâm ñoâi ñieàu tieát loä. Phaàn moät PHEÙP DÖÏ ÑOAÙN TÖÔÏNG QUEÛ “Coù theå treân ñöôøng phaán ñaáu cuûa cuoäc ñôøi, baïn coù theå ñaït tôùi ñöôïc söï phaán khôûi trong thaønh coâng. Theá thì trong giôø phuùt vui söôùng, khoâng ñöôïc queân nhöõng ngöôøi, cuõng nhö baïn tröôùc ñaây, vaãn coøn gian nan daán böôùc treân nhöõng neûo ñöôøng nhoû heïp, khuùc khuyûu, ngoaèn ngoeøo”. Ñoù laø lôøi cuûa moät ñaïo sö voõ thuaät ñaõ noùi vôùi toâi. Cho ñeán nay, toâi chöa theå queân ñöôïc. Con ngöôøi, ñoái vôùi vieäc theo ñuoåi muïc tieâu cuûa mình, phaûi coù yù chí beàn bæ laø bieåu hieän cuï theå cuûa tinh thaàn toát ñeïp ñoù. Khi maø baïn quyeát taâm hoïc taäp Chu dòch – cuoán saùch vaên hoaù kinh ñieån coå ñaïi raát quan troïng cuûa Trung Quoác vaø coù yù ñònh vaän duïng phöông phaùp döï ñoaùn maø “Chu dòch” ñaõ ñeà ra, ñeå tieán haønh döï ñoaùn haøng loaït vaán ñeà töï nhieân, xaõ hoäi vaø daân sinh, xin ñöøng coi hoïc taäp Chu dòch vaø döï ñoaùn laø quaù khoù, cuõng ñöøng xem hoïc taäp Chu dòch vaø söï ñoaùn laø quaù deã. Suy nghó theo caùch tröôùc seõ laøm cho ngöôøi ta maát loøng tin, suy nghó theo caùch sau, vì chuaån bò töôïng töôûng khoâng ñaày ñuû, gaëp vaùp vaùp seõ luøi böôùc. Nhöõng ngöôøi coù chí hoïc taäp “Chu dòch vaø döï ñoaùn” caàn phaûi ngaång cao ñaàu, phaûi coù tinh thaàn khoâng sôï khoù vaø yù chí Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 3 ngoan cöôøng, ñaùnh lui moïi thöû thaùch treân ñöôøng hoïc taäp. Vöôït qua moïi vöôùng maéc, trôû ngaïi, aùnh saùng ban mai seõ ôû phía tröôùc. Chöông 1 DÖÏ ÑOAÙN NHAÂN SÖÏ CAÙT HUNG KHOÂNG PHAÛI LAØ HOANG ÑÖÔØNG “Chu dòch” laø boä saùch kinh ñieån laâu ñôøi nhaát, coù aûnh höôûng lôùn nhaát, noåi tieáng nhaát cuûa Trung Quoác, laø keát tinh trí tueä thoâng minh cuûa daân toäc Trung Hoa. Oâng Thaønh Trung Anh, Chuû tòch Hoïc hoäi “Kinh dòch” quoác teá noùi: “Chu dòch laø hoïc vaán cuûa sinh meänh, chaân lyù cuûa vuõ truï, trí tueä cuûa vaên hoaù, ngoïn nguoàn cuûa giaù trò. “Chu dòch” chaúng nhöõng laø cuûa Trung Quoác, cuõng laø cuûa Phöông Ñoâng, caøng laø cuûa theá giôùi; chaúng nhöõng laø cuûa coå ñaïi, cuõng laø cuûa hieän ñaïi, caøng laø cuûa töông lai. “Chu dòch” laø khoa hoïc cuûa döï ñoaùn, khoa hoïc cuûa quyeát saùch”. Phuïc Hi veõ baùt quaùi laø hình neùt chöõ vieát cuûa Trung Quoác. Vaên Vöông dieãn giaûi Chu dòch laø môû ñaàu vaên hoaù Trung Quoác. Boä saùch “Kinh dòch” töø xöa ñeán nay ñöôïc moïi ngöôøi toân suøng heát möùc, toân leân haøng ñaàu caùc kinh saùch. Taùc giaû “Kinh dòch” ngöôùc leân xem thieân vaên cuùi xuoáng xeùt ñòa lyù, ôû giöõa thoâng hieåu moïi vaät, nghieân cöùu ranh giôùi trôøi vaø ngöôøi, tìm toøi nguyeân lyù chung cuûa caùi taát bieán, sôû bieán, baát bieán cuûa vuõ truï, nhaân sinh, thoâng hieåu söï bieán hoaù xöa nay, vaïch roõ quy taéc chung cuûa nhaân sinh, laáy laøm chuaån cho haønh vi cuûa loaøi ngöôøi. Nhìn laïi lòch söû, chuùng ta deã daøng nhaän thaáy beân caïnh caùc vò quaân vöông caùc thôøi ñaïi, ñeàu coù caùc baäc cao minh tinh thoâng baùt quaùi Chu dòch, laäp möu hoaïch saùch cho söï thaønh coâng trong söï nghieäp. Ñöôïc moïi ngöôøi bieát tieáng coù raát nhieàu nhaân vaät lôùn ôû ñòa vò cao nhö Khöông Töû Nha, Tröông Löông, Tieâu Haø, Gia Caùt Löôïng, Lyù Thuaàn Phong, Löu Baù OÂn, Toáng Thieân Saùch … Ñieàu coù theå thaáy chung ôû hoï laø vaän duïng nhöõng hieåu bieát veà baùt quaùi Chu dòch, hoaïch ñònh saùch löôïc quaân söï nôi cung caám, truø hoaïch phaàn chaéc thaéng ngoaøi vaïn daëm, theå hieän khaû naêng ñoaùn ñoän laøm kinh ñoäng loøng ngöôøi. Trong thöïc tieãn laâu daøi vaän duïng baùt quaùi Chu dòch, hoï ñaõ tích luõy ñöôïc voâ vaøn kinh nghieäm. Caâu chuyeän “Gia Caùt Löôïng trí ñoaùn Löu Baù OÂn” laø moät ví duï. Gia Caùt Löôïng laø nhaø chính trò, nhaø quaân söï noåi tieáng, cuõng laø cao thuû baùt quaùi Chu dòch noåi tieáng thôøi Tam Quoác. Moät soá tieåu thuyeát vaø truyeàn thuyeát daân gian ñaõ mieâu taû oâng nhö thaùnh nhaân coù theå bieát nhaân söï, caùt hung haøng nghìn naêm. Raát nhieàu nôi ôû Trung Quoác vaãn löu truyeàn nhöõng caâu chuyeän giöõa oâng vaø teå töôùng Löu Cô Löu Baù OÂn thôøi Minh. Theo truyeàn thuyeát, sau khi Löu Baù OÂn giuùp Chu Nguyeân Chöông thoáng nhaát thieân haï thì toû ra ñaéc chí. Moät hoâm ñeán tröôùc moä Gia Caùt Löôïng, loøng nghó thaàm: moïi ngöôøi ñeàu noùi Gia Caùt Löôïng tính toaùn cao tay, möu löôïc hôn ngöôøi, cuoái cuøng laïi cuõng khoâng giuùp Löu Bò thoáng nhaát thieân haïn ñöôïc, coøn ta ñaây… OÂng vöøa nghó ñeán ñaây boãng nghe “raàm” moät tieáng, töø treân giaøn nho, moät vieân buøn khoâ, rôi xuoáng ñaát vôõ tan ñeå trô ra moät vieân giaáy. Löu Baù OÂn nhaët vieân giaáy, môû ra xem, sôï toaùt moà hoâi. Soá laø treân maûnh giaáy coù ghi “Chuû ta khoâng coù phuùc nhö chuû ngöôi, taøi ngöôi khoâng ñöôïc cao baèng taøi ta”. Sôï quaù Löu Baù OÂn lieàu cuùi ñaàu taï toäi. Moät truyeàn thuyeát khaùc. Moät hoâm Löu Baù OÂn daãn ñaày tôù ñi saên, chính luùc oâng ta thaû choù saên ra ñuoåi con moài boãng thaáy trong caùt buïi loä ra moät hoøn ñaù bia treân ghi baûy chöõ “Tam phaân thieân haï Gia Caùt Löôïng”. Löu Baù OÂn khoâng caàm ñöôïc töùc giaän, noùi: “Ngöôi chia ba thieân haï, laïi daùm khoe khoang tröôùc maët ta, ngöôi bieát ta laø ai khoâng”, lieàn tung chaân leân ñaù, hoønh ñaù bia vôõ toaùc ra, beân trong laïi loä ra moät ñaù bia nhoû coù khaéc baûy chöõ “Thoáng nhaát sôn haø Löu Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 4 Baù OÂn”. Löu Baù OÂn lieàn quyø xuoáng, khaáu ñaàu lia lòa. Soá laø treân ñaù bia ñaõ khaéc baûy chöõ maø chính oâng ta ñaõ nghæ trong loøng. Oâng vaùi laïy, muoán daäy, ai ngôø ñaàu goái nhö moïc reã, hoaûng sôï quaù luoân moàm xin khoan thöù thì nhìn thaáy trong caùt buïi ñaõ hieän ra boán chöõ “xaû giaùp nhi khôûi”. Löu Baù OÂn hoaûng sôï côûi muõ giaùp ra, laïi khaáu ñaàu maø ñöùng daäy, töø ñoù khoâng coøm daùm so bì vôùi Gia Caùt Löôïng nöõa. Laïi coøn truyeàn thuyeát “caùi goái kyø laï cuûa Gia Caùt”. Naêm daân quoác thöù 3, ôû phoá Taây An, coù moät hieäu löông thöïc xaây môû roäng cöûa haøng. Moät ngöôøi trong khi laøm ñaøo ñöôïc moät caùi goái coå baèng söù maøu xanh, saùng oùng aùnh, goõ vaøo coù tieáng keâu nhö tieáng vaøng ñaù, lieàn mang veà nhaø, buoåi toái ñem ra duøng. Ai ngôø döïa ñaàu leân goái, lieàn nghe thaáy tieáng ñaøn haùt du döông phaùt ra töø trong goái, loøng thaáy nheï nhoõm thoaûi maùi. Ban ngaøy laøm vieäc meät nhoïc khoâng khoûi traùnh khoûi meät moûi. Moät laàn ñang nguû gaät, anh ta bò ngöôøi cai baét ñöôïc, lôùn tieáng quôû traùch, hoûi nguyeân nhaân; anh ta ñaønh phaûi noùi thöïc ra söï vieäc kyø quaùi cuûa caùi goái söù. Ngöôøi cai khoâng tin, baét ñöa goái laïi thöû. Buoåi tröa, luùc nghæ, ngöôøi cai vöøa döïa ñaàu leân goái, aâm nhaïc laïi noåi leân du döông. Anh ta sôï quaù baät daäy, ñònh ñaäp ngay ra xem ngoïn nguoàn theá naøo. Lieàn ngay luùc ñoù, chæ nghe “ình” moät tieáng, caùi goái coå ñaõ rôi vaøo hoøn ñaù vôõ laøm ñoâi, nhìn thaønh phía trong goái thaáy hai haøng chöõ khaûi “Goái naøy voán laø goái cuûa Gia Caùt, naêm daân quoác thöù 3 bò Lyù Vónh laøm hoûng”. Anh kinh sôï, ñôø ñaãn caû ngöôøi, hoài laâu khoâng tænh laïi. Voán laø ngöôøi cai naøy teân laø Lyù Vónh. Ñaây laø “soá kieáp” maø Gia Caùt Löôïng ñaõ vaän duïng baùt quaùi Chu dòch tính ra cho caùi goái cuûa mình, cuoái cuøng quaû nhieân laø “taïi hieáp nan ñaøo”. Maáy chuyeän naøy ñoïc leân ai cuõng muoán nghe, keå laïi ñeàu haáp daãn, nhöng xeùt ñeán cuøng, ñeàu laø truyeàn thuyeát, ngöôøi ñôøi nay raát khoù tìm ra chöùng cöù. Chöông naøy coù tieâu ñeà “Döï ñoaùn nhaân söï caùt hung khoâng phaûilaø hoang ñöôøng” chæ döïa vaøo truyeàn thuyeát, chuyeän keå ñeå luaän chöùng laø khoâng khoa hoïc, döôùi ñaây xin giôùi thieäu chuyeän thöïc, ñöôïc khoa hoïc hieän ñaïi nghieäm chöùng. Thaùng 7 naêm 1987, Cuïc Haøng khoâng vuõ truï quoác gia Myõ tuyeân boá: haønh tinh lôn thöù 10 trong heä maët trôøi do nhaø baùc hoïc Phi-lan Thaáy-len-aân cuûa ñaøi thieân vaên Myõ, phaùt hieän naêm 1981 ñang bay quanh maët trôøi. Kyø thöïc töø 4 – 7 naêm tröôùc, ñaõ coù ngöôøi keát hôïp nguyeân lyù baùt quaùi Trung Quoác vôùi khoa hoïc hieän ñaïi, döï ñoaùn coù söï toàn taïi cuûa haønh tinh thöù 10, goïi teân “Moäc Vöông Tinh” vaø vì theá ñaõ giaønh ñöôïc hoïc vò baùc hoïc quoác gia cuûa nöôùc Phaùp. Ngöôøi ñoù laø Löu Töû Hoa, löu hoïc sinh Trung Quoác sang Phaùp daøy coâng nghieân cöùu töø naêm 1919. Theo söï giôùi thieäu cuûa tôø “Baùo buoåi chieàu Döông thaønh” xuaát baûn ôû haûi ngoaïi AÙo moân Höông Caûng ngaøy 10 – 10 – 1987 thì oâng Löu Töû Hoa laø ngöôøi Thaønh Ñoâ, Töù Xuyeân, naêm aáy 87 tuoåi, laøm tham söï ôû Phoøng Tham Söï tænh Töù Xuyeân. Naêm 1937, oâng vaøo hoïc ban luaän vaên baùc hoïc cuûa Ñaïi hoïc Pa – ri vôùi ñeà taøi nghieân cöùu veà baùt quaùi kinh dòch vaø thieân vaên hoïc hieän ñaïi. Hoài aáy, coù ngöôøi neâu vaán ñeà haønh tinh thöù 10, raát nhieàu ñaõ ñi vaøo tính toaùn ño ñaïc, laàn löôït ñeàu thaát baïi caû. Löu Töû Hoa quyeát taâm tìm con ñöôøng khaùc, laáy thieân vaên hoïc hieän ñaïi chöùng minh nguyeân lyù baùt quaùi, laáy baùt quaùi vuõ truï luaän chæ ñaïo nghieân cöùu khoa hoïc hieän ñaïi. Oâng tieán haønh nghieân cöùu, so saùnh, mieâu taû tính chaát caùc queû vò cuûa baùt quaùi töø vaø nhöõng tinh caàu naøy trong heä maët trôøi coù quan heä ñoái xöùng. Löu Töû Hoa ñi saâu vaøo ñoaùn ra khoaûng caùch haønh tinh môùi vaø maët trôøi khoaûng 7,4 tyû caây soá. Löu Töû Hoa döïa vaøo quy taéc ñaët teân theo thaàn thoaïi Hy Laïp goïi haønh tinh naøy laø “Moäc Vöông Tinh”. Naêm 1940, Löu Töû Hoa vieát cuoán “Baùt quaùi vuõ truï luaän vaø thieân vaên hoïc hieän ñaïi döï ñoaùn moät haønh tinh môùi” baèng tieáng Phaùp, trinh leân uûy ban giaùm ñònh luaän aùn baùc hoïc cuûa Ñaïi hoïc Pa – ri, döông nhieät lieät hoan ngheânh vaø ñöôïc phong hoïc vò baùc hoïc quoác gia Phaùp. Trong cuoäc soáng veà sau naøy cuûa mình, oâng Löu Töû Hoa vaãn laëng leõ chuyeân taâm nghieân cöùu nguyeân lyù baùt quaùi, chænh lyù vaø dòch tröôùc taùc cuûa Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 5 mình. Oâng noùi “Ñeå cho caøng nhieàu ngöôøi tìm hieàu ñöôïc di saûn vaên hoaù coå ñaïi cuûa Trung Quoác, ñoù laø nieàm vui to lôùn cuûa toâi”. Oâng Löu Töû Hoa trong lónh vöïc nghieân cöùu keát hôïp baùt quaùi Chu dòch vaø khoa hoïc hieän ñaïi ñaõ thu ñöôïc thaønh quaû lôùn lao nhö vaäy laøm cho bao ngöôøi yeâu thích baùt quaùi Chu dòch theâm haâm moä hôn nöõa. Raát nhieàu ngöôøi khoâng chæ bieát khen ngôïi maø coøn boû coâng nghieân cöùu saâu veà vaên hieán laâu ñôøi cuûa Trung Quoác coù lieân quan ñeán Chu dòch, quy luaät phoå bieán veà döï ñoaùn nhaân söï, caùt hung, phuïc vuï haïnh phuùc cuûa nhaân daân vaø giaønh ñöôïc haøng loaït thaønh quaû döï ñoaùn ñuû ñeå laøm cho moïi ngöôøi tính phuïc. Saùch “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc” cuûa oâng Thieäu Vó Hoa ôû thaønh phoá Taây An, tænh Thieåm Taây ñaõ thaúng thaén chaân thaønh giôùi thieäu phöông phaùp thöïc tieãn veà baùt quaùi Chu dòch trong döï ñoaùn vaø caû moät soá thaønh töïu nghieân cöùu ngaøy nay ñaõ giaønh ñöôïc. Baïn ñoïc neáu nhö ñaõ ñoïc “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc” do oâng Thieäu Vó Hoa vieát hoaëc ñaõ coù ñoïc caùc tröôùc taùc cuûa caùc trieàu ñaïi coù lieân quan ñeán “Chu dòch” vaø ñaõ tieán haønh moät chaëng ñöôøng thöïc tieãn cuûa baûn thaân, noùi chung ñeàu coù theå tin töôûng vaän duïng baùt quaùi Chu dòch döï ñoaùn, nhaân söï caùt hung khoâng phaûi laø hoang ñöôøng maø laø chaân thöïc trong ñôøi soáng. Ngaøy 31-1-1991, oâng Traàn ôû Yeát Ñaøi Töû thaønh phoá Truøng Khaùnh ñaùp maùy bay ñeán Taây An, gaëp gôõ caùc nhaân só giôùi Chu dòch. Toâi vaø oâng gaëp nhau ôû nhaø oâng Haøn Khôi, moïi ngöôøi troø chuyeän raát aên yù “OÂng Traàn ñöa ra cuoán soå tay ghi cheùp caùc ví duï veà queû ñaõ tích luõy ñöôïc trong thöïc tieãn döï ñoaùn theo Chu dòch cuûa mình, noùi vôùi toâi: “Toâi gom goùp ñöôïc moät soá ví duï vaän duïng queû ghi trong cuoán soå naøy, taïi sao queû toâi ñoaùn ñeàu khoâng saùt vôùi söï thaät, raát laáy laøm khoå taâm. Laàn naøy chuû taâm nhaânkyø nghæ teát, ñaùp maùy bay ñeán Taây An tìm thaày thaêm baïn ñeå ñöôïc khuaây khoaû trong loøng. Oâng coù theå ñoaùn cho toâi maáy queû khoâng ?” Toâi vui veû nhaän lôøi vaø ngay taïi choã ñoù taùm queû, chín queû, caùc queû ñoaùn ñeàu ñuùng. Nguyeân queû so vôùi nhaân söï, caùt, hung maø oâng caàn döï ñoaùn, bieát queû döï ñoaùn hoaøn toaøn gioáng nhau. Oâng Traàn raát caûm ñoäng, oâng noùi: “Tuy chöa gaëp ñöôïc oâng Thieäu Vó Hoa, nhöng laàn gaëp gôõ naøy, ñaõ khoâng uoång coâng ñi Taây An”. Sai laàm trong ñoaùn queû cuûa oâng Traàn chuû yeáu do khoâng hieåu ñöôïc vò trí chính xaùc cuûa “duïng thaàn” trong queû haøo. Khi vaän duïng baùt quaùi Chu dòch ñeå döï ñoaùn, xaùc ñònh haøo naøo laø duïng thaàn laø cöïc kyø quan troïng. Duïng thaàn choïn sai, caû queû ñeàu sai. Vaán ñeà naøy seõ baøn kyõ trong chöông coù lieân quan trong saùch naøy. Ñieàu phaán khôûi laø oâng Traàn qua chuyeán ñi Taây An naøy, mau choùng naém saâu hôn tri thöùc baùt quaùi Chu dòch coù, baét ñaàu thoaùt khoûi laàm laïc, ñi leân moät trình ñoä môùi. Tuïc ngöõ noùi: “Ñaõ thuoäc ñöôøng thì laøm sao sôï laïc loái. Muøa doâng naêm 1989, ñôn vò cuûa ngöôøi vieát doøng naøy coù moät nöõ ñoàng chí nhaän ñöôïc ñieän baùo “Vaøo vieän vì oám” cuûa boá choàng ñaùnh töø huyeän Hoa. Choàng chò ñi voäi veà huyeän Hoa. Coøn chò phaûi aúm con nhoû trôøi laïi möa tuyeát, coù neân ñi ngay khoâng ? Chò xin toâi ñoaùn moät queû, neáu oâng cuï naèm vieän oám naëng, chò phaûi ñi gaáp ñeå lo lieäu; neáu beänh khoâng naëng thì ñôïi trôøi taïnh, seõ ñi cuõng khoâng muoän. Luùc aáy, boác ñöôïc queû “caøn” töø “hoaû thieân ñaïi höõu”: Hoaû thieân ñaïi höõu Caøn vi thieân (Ly) Hoaû (Caøn) Kim Duïng (Caøn) Kim Duïng Theå (Caøn) Kim Theå Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 6 NGUÕ HAØO ÑOÄNG BIEÁN Hoaû thieân ñaïi höõu, thöôïng queû laø hoaû, haï queû laø kim, ly hoaû laø duïng, caøn kim laø theå; vaïn duïng nguyeân taéc ñoaùn queû “Mai Hoa dòch soá”, “duïng khaéc vaïn söï hung”, boá choàng chò gaëp naïn phaûi naèm vieän. Laïi xem hoã queû, laáy ñöôïc boùn haøo giöõa queû hoaû thieân ñaïi höõu, trong boán haøo , ba haøo ñaàu ñoaøi kim laø hoã cuûa duïng, ba haøo döôùi caøn kim laø hoã cuûa theå. Ñoaøi kim hoã ly hoaû khoâng nhöõng voâ coâng, ngöôïc laïi caàn “hao hoaû” kieàm cheá, nhö vaäy taùc duïng “hung thaàn” cuûa ly hoaû giaûm nhoû ñi nhieàu, haï queû caøn kim ñöôïc söï phuø trôï cuûa hoã queû caøn kim, khaùng laïi söï tieán coâng cuûa “hung thaàn” ly hoaû, coù söùc phoøng veä khaù maïnh, do ñoù ñoaùn raèng beänh cuûa boá choàng chò seõ khoâng naëng theâm. Laïi xem beänh, cuûa boá choàng chò xem beänh ôû choã naøo; caên cöù nguõ haøo ñoäng, ñoaùn vuøng ngöïc cuûa oâng coù vaán ñeà. Do ñoù, döïa vaøo caùi gì ñeå xaùc ñònh – xin xem baûng sau ñaây. Vuøng ñaàu haøo saùu (thöôïng) vuøng ñuøi haøo ba Vuøng ngöïc haøo naêm vuøng oáng chaân haøo hai Vuøng buïng haøo boán vuøng baøn chaân haøo ñaàu Coù söï phaùn ñoaùn nhö treân, toâi phaân tích boá choàng chò khí quaûn giaõn neân xuaát huyeát, phaûi naèm vieän, beänh tình ñaõ caàm laïi. Vaäy thì khi naøo thì beänh coù theå khoûi. Phaûiñôïi ñeán ngaøy bieán queû theå duïng caøn, ngaøy caøn tæ hoaø. Phöông phaùp tính toaùn cuï theå laø chuû queû caøn kim laø 1, ly hoaû laø 3, hoaû thieân ñaïi höõu laø soá 4; hoã queû thöôïng ñoaøi laø soá 2, haï caøn laø soá 1, coäng vaøo laø soá 3; bieán queû caøn, thöôïng queû laø soá 1, haï queû cuõng laø soá 1. Baây giôø chuû queû, hoã queû, bieán queû coäng soá laïi vôùi nhau: 4+3+2=9 ngaøy. Döïa vaøo traïng thaùi tinh thaàn noân noùng cuûa ngöôøi xem boùi, toâi vaän duïng nguyeân taéc ñoaùn queû “caáp queû caáp öùng”, laáy 9 chia cho 2 ruùt ra keát luaän laø noäi trong 5 ngaøy seõ khoûi. Chò tin ñoaùn queû cuûa toâi coù lyù, quyeát ñònh khoâng ñi huyeän Hoa thaêm boá choàng oám. Sau ñoù, choàng chò cuõng xaùc nhaän queû naøy ñaõ ñoaùn ñuùng. Vaän duïng baùt quaùi döï ñoaùn nhaân söï caùt hung coù söï khaùc nhau giöõa döï ñoaùn ñôn giaûn vaø döï ñoaùn phöùc taïp. Döï ñoaùn moät söï vieäc quan troïng, nhaân toá suy ñoaùn töông ñoái nhieàu, phaân tích töông ñoùi tæ mæ, do ñoù cuõng maát thì giôø vaø coâng söùc. Döï ñoaùn chæ moät vaán ñeà thoâng thöôøng, thöôøng thöôøng chæ caàn naém vöõng maáy nhaân toá chuû yeáu, ñoaùn moät caùch ñôn giaûn laø coù theå tìm ra keát luaän cho döï ñoaùn. Nhö vaäy thì cuoái cuøng laøm theá naøo ñeå coù theå naém vöõng tri thöùc vaän duïng baùt quaùi Chu dòch thöïc haønh chính xaùc döï ñoaùn nhaân söï, caùt hung…? Xin cho pheùp toâi coù moät ñieàu trao ñoåi ñôn giaûn. Treân theá giôùi, baát cöù moân khoa hoïc naøo, baïn muoán naém vöõng, vaän duïng ñeàu phaûi coù moät quaù trình tuaàn töï tieäm tieán luõy nhieàu naêm thaùng, hoïc taäp “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc” cuõng phaûi nhö theá. Ví nhö caùc ví duï veà queû ñaõ phaân tích nhö treân, treân cô baûn ñaõ phaân tích roõ raøng töøng loaïi töøng ñieàu. Nhöng coù theå coøn coù choã khoâng phaûi ai xem cuõng hieåu ñöôïc caû. Ñoù laø vì ngöôøi laàn ñaàu tieáp xuùc vôùi baùt quaùi, Chu dòch coøn chöa coù kieán thöùc cô baûn veà maët naøy, thaäm chí khoâng bieát caøn kim sao laïi laø soá 1. ñoaøi kim laïi coù theå laø soá 2, taát nhieân cuõng khoâng coù caùch nhaän bieát ñöôïc boä maët troïn veïn cuûa queû naøy. Ñeå giuùp cho moïi ngöôøi ñoïc hieåu “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc”, saùch naøy coá gaéng ñi saâu, bieåu ñaït ngaén goïn phoå thoâng, deã hieåu. Caên cöù vaøo kinh nghieäm cuûa chính mình vaän duïng tri thöùc Chu dòch, tieán haønh thöïc tieãn döï ñoaùn, xin chia laøm hai phaàn lôùn: trí thöùc cô baûn vaø thöïc tieãn döï ñoaùn, giôùi thieäu coù troïng ñieåm veà hoïc taäp, naém vöõng ngoïn nguoàn tinh hoa cuûa “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc” nhö theá naøo. Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 7 Chöông 2 NAÉM VÖÕNG CHÌA KHOÙA NGHIEÂN CÖÙU “CHU DÒCH” Ngöôøi ta caàn phaûi coù chìa khoaù ñeå môû khoaù. Môû khoaù thöôøng chuùng ta löïa chìa vaøo laø coù theå ñöôïc khoaù; neáu môû khoaù cuûa keùt saét, sôï raèng raát nhieàu ngöôøi vaën khoaù toaùt moà hoâi cuõng khoâng coù caùch môû ñöôïc khoaù. Ñieàu naøy noùi leân raèng muoán môû khoaù keùt saét, khoâng chæ caàn moät chìa khoaù, maø coøn phaûi naém ñöôïc phöông phaùp vaø bí quyeát môû khoaù. Môû khoaù laø nhö vaäy, nghieân cöùu Chu dòch cuõng laø nhö vaäy. “Chu dòch” laø caùi keùt saét giöõ kín nhöõng ñieàu bí hieåm. Caùc loaïi saùch nghieân cöùu Chu dòch coù kieán giaûi chính xaùc vaø thaáu trieät laø chìa khoaù ñeå ngöôøi ta tìm toøi bí hieåm cuûa “Chu dòch”. Hieän nay, ñoái vôùi chuùng ta, khoâng phaûi laø thieáu chìa khoaù, maø laø thieáu phöông phaùp söû duïng chìa khoaù vaø caùc böôùc thao taùc cuï theå. Ñeå naém vöõng chìa khoaù nghieân cöùu “Chu dòch”, chuùng ta tröôùc heát phaûi baøn luaän, nhaän ra caáu taïo cuûa “chìa khoaù”. Tieát 1. TIEÂN THIEÂN BAÙT QUAÙI VAØ HAÄU THIEÂN BAÙT QUAÙI “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc” cuûa Thieäu Vó Hoa, Chöông 1, hai tieát ñaàu tröôùc heát giôùi thieäu “Phuïc Hy tieân thieân baùt quaùi” vaø “Vaên vöông haäu thieân baùt quaùi”. Caù bieät coù baïn ñoïc vöøa nôùi môû saùch ñaõ thaáy chaùn ngaùn, môùi xem ñöôïc “tieân thieân baùt quaùi”, laïi ñeán caùi “haäu thieân baùt quaùi”, tieáp theo laïi coøn caùi “thöïc duïng baùt quaùi ñoà”. Nhö vaäy, roát cuøng laø caùi gì. “Tieân thieân baùt quaùi”, “haäu thieân baùt quaùi”, “thöïc duïng baùt quaùi” vaø döï ñoaùn Chu dòch coù moái quan heä nhö theá naøo? “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc” laø moät tröôùc taùc hoaø troän nghieân cöùu dòch lyù vaø döï ñoaùn thoâng tin laøm moät, töông ñoái hoaøn chænh; ñaõ muoán nghieân cöùu dòch lyù, baét buoäc phaûi laøm roõ ngoïn nguoàn ñaàu ñuoâi cuûa tieân thieân baùt quaùi vaø haäu thieân baùt quaùi”. Ñoái vôùi soá ñoâng baïn ñoïc naëng veà nghieân cöùu döï ñoaùn Chu dòch, chuùng toâi chaúng e ngaïi gì, chæ xin noùi heát qua, coù söï tìm hieåu treân nhöõng neùt lôùn laø ñöôïc roài. Ñoái vôùi vieäc nghieân cöùu dòch lyù, coù theå laáy laøm muïc tieâu thöù hai, ñeå ñeán sau naøy seõ ñi vaøo. Baây giôø chuùng ta gaùc boû caùch nhìn phaân taùn, taäp trung xem xeùt thöïc duïng baùt quaùi ñoà. Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 8 Oâng Thieäu Vó Hoa ñaõ neâu leân 5 ñieåm thuyeát minh ñeå söû duïng hình ñoà baùt quaùi, trong ñoù quan troïng nhaát laø ñieàu 2: Trieäu Khang Tieát khi tieán haønh döï ñoaùn ñaõ duøng hình cuûa haäu thieân baùt quaùi, soá cuûa tieân thieân baùt quaùi, thaáy thöïc laø kyø dieäu. Nhöng vì sao Trieäu Khang Tieát laïi duøng hình cuûa haäu thieân baùt quaùi, soá cuûa tieân thieân baùt quaùi, ñeán baây giôø vaãn chöa roõ nguyeân do. Hieän nay döïa vaøo pheùp gieo queû theo thôøi gian vaø pheùp döï ñoaùn theo “luïc haøo”, ñeàu laø phoái hôïp soá tieân thieân vôùi hình naøy ñeå söû duïng. Chuùng ta hoïc taäp hình ñoà baùt quaùi thöïc duïng naøy, caàn naém vöõng tri thöùc cô baûn naøo, hoïc thuoäc loøng nhöõng caâu veø naøo? 1 – Hoïc thuoäc teân goïi baùt quaùi “caøn, khaûm, caán, chaán, toán, ly, khoân, ñoaøi” 2 – Tieáp ñoù hoïc thuoäc soá cuûa tieân thieân baùt quaùi: “caøn 1 – ñoaøi 2 – ly 3 – chaán 4 – toán 5 – khaûm 6 – caán 7 – khoân 8”. 3 – Thuoäc caùch ghi phuø hieäu caùc queû, ñoïc thuoäc loøng caâu veø: “Caøn ba lieàn – khoân saùu ñoaïn – chaán coác ngöûa – caán baùt xuoâi – ly giöõa khuyeát – khaûm giöõa ñaày – ñoaøi treân khuyeát – toán döôøi rôøi”. Phaûi thuoäc ñeán möùc vöøa neâu teân queû laø coù theå vieát ngay ñöôïc phuø hieäu cuûa queû, hoaëc vöøa nhìn phuø hieäu queû laø coù theå noùi ngay teân queû. Ba ñieàu treân ñaây coù theå coi laø tieâu chuaån thaáp nhaát, yeâu caàu ít nhaát, trong döï ñoaùn Chu dòch naøo cuõng phaûi duøng tôùi. Nhöõng ñieàu chöùa ñöïng trong ñoà hình baùt quaùi thöïc duïng raát nhieàu, ñeå lyù giaûi roõ raøng ñaàu ñuoâi, tieän cho vieäc hoïc taäp vaø ghi nhôù, chuùng toâi seõ giôùi thieäu qua töøng tieát, khôi saâu söï tìm hieåu cuûa baïn ñoïc. Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 9 Trong “Chu dòch vaø döï ñoaùn hoïc” chöông 1, tieát 3, tieát 4 ñeán tieát 7, baïn ñoïc coù theå tìm hieåu chuùng. Saùch naøy khoâng ñöa ra giaûi thích vaø gôïi yù. Tieát 2 ÑOÀ HÌNH GHI NHÔÙ NGUÕ HAØNH SINH KHAÉC Baïn ñoïc hoïc taäp döï ñoaùn baùt quaùi Chu dòch, caàn naém vöõng tri thöùc cô baûn veà hoïc thuyeát nguõ haønh. Hoïc thuyeát aâm döông nguõ haønh laø hoïc thuyeát duy vaät moäc maïc, laø töôïng töôûng trieát hoïc bieän chöùng töï phaùt coå ñaïi cuûa Trung Quoác. Noù cho raèng theá giôùi laø moät chænh theå coù tính vaät chaát, söï vaät naøo trong vuõ truï cuõng ñeàu do naêm loaïi nguyeân toá moäc – hoaû – thoå – kim – thuûy caáu thaønh vaø döïa vaøo quy taéc cô baûn thoáng nhaát ñoái laäp, chuyeån hoaù tieâu töôûng, quy luaät sinh, khaéc, thöøa, vuõ cuûa nguõ haønh ñeå trình baøy roõ raøng quaù trình bieán hoaù khaùch quan cuûa söï phaùt sinh, phaùt trieån, vaø caû söï tieâu vong cuûa vaïn söï vaïn vaät trong vuõ truï. Vì vaäy hoïc thuyeát aâm döông nguõ haønh, sôùm ñaõ trôû thaønh haït nhaân lyù luaän veà khoa hoïc töï nhieân coå ñaïi cuûa Trung Quoác vaø luoân luoân chæ ñaïo söï phaùt trieån khoa hoïc töï nhieân coå ñaïi Trung Quoác. Raát deã daøng nhaän ra ñoái töôïng nghieân cöùu hoïc thuyeát nguõ haønh laø quy luaät bieán hoaù khaùch quan cuûa vaïn söï vaïn vaät vaø caû söï phaùt sinh, phaùt trieån, ñeán caû söï tieâu vong cuûa chuùng trong vuõ truï; maø ñoùi töôïng nghieân cöùu cuûa hoïc thuyeát “Kinh dòch” laø; “ngaång leân nhìn thieân vaên, cuùi xuoáng xeùt ñòa lyù, ôû giöõa thoâng hieåu tình hình vaïn vaät, nghieân cöùu ranh giôùi trôøi – ngöôøi, tìm toøi nguyeân lyù chung veà vuõ truï, veà caùi taát bieán, sôû bieán, baát bieán cuûa nhaân sinh; thoâng hieåu söï bieán ñoåi coå kim, trình baøy roõ quy taéc chung veà tri bieán, öùng bieán, thích bieán cuûa nhaân sinh, laáy laøm chuaån möïc cho haønh vi cuûa loaøi ngöôøi. Giöõa hai maët coù moái lieân heä raát maät thieát gioáng nhau vaø khoâng theå taùch rôøi. Nhö vaäy hoïc thuyeát nguõ haønh aâm döông roõ raøng laø caùi chìa khoaù, laø nhoùm maät maõ ñeå môû ra caùnh cöûa lôùn thaàn bí cuûa “Chu dòch” cho ngöôøi öa thích döï ñoaùn Chu dòch. Thöïc teá cuõng laø nhö vaäy, döï ñoaùn Chu dòch ôû raát nhieàu maët ñeàu phaûi döïa vaøo chuyeån hoaù töông sinh töông khaéc, töông hoã tö sinh, töông hoã cheá öôùc, töông hoã thöøa cheá, töông hoã kyø vuõ vaø töông hoã tieâu tröôøng maø tìm ra söï phaùn ñoaùn cho döï ñoaùn. Veà hoïc thuyeát aâm döông, chuùng ta caàn tìm hieåu quy taéc cô baûn cuûa noù: 1 – Tính phoå bieán cuûa ñaáu tranh ñoái laäp aâm döông 2 – Tính ñaëc thuø cuûa ñaáu tranh ñoái laäp aâm döông 3 – Hình thöùc ñaáu tranh ñoái laäp aâm döông 4 – Tieâu töôûng vaø chuyeån hoaù aâm döông 5 – Hoã töông y toàn cuûa aâm döông Veà hoïc thuyeát aâm döông, phaàn chuùng ta phaûi ñi saâu naém vöõng laø “aâm döông coù theå chuyeån hoaù”, “aâm tieâu döông tröôûng”, “aâm döông y toàn” cuõng coøn goï laø “aâm döông hoã caên”, “coâ aâm baát sinh”, “coâ döông baát tröôûng”. Hoïc thuyeát aâm döông vaän duïng vaøo döï ñoaùn baùt quaùi Chu dòch veà beänh taät coù taùc duïng vaø hieäu löïc raát lôùn, ôû ñaây caàn phaûi giôùi thieäu tæ mæ, töôøng taän. Veà chia keát caáu toå chöùc nhaân theå thì phaàn treân laø döông, phaàn döôùi laø aâm, beân ngoaøi laø döông, beân trong laø aâm, vuøng löng laø döông, vuøng buïng laø aâm, ngoaøi cô theå laø döông, trong cô theå laø aâm. Veà chia phuû taïng, luïc phuû laø döông, nguõ taïng laø aâm. Trong nguõ taïng laïi chia aâm döông: taâm vaø pheá laø döông; can, tyø, thaän laø aâm; taâm laø döông trong döông, pheá laø aâm trong döông, thaän taát laø aâm trong aâm, pheá laø döông trong aâm, tyø laø aâm trong aâm. Veà hoïc thuyeát nguõ haønh, chuùng ta caàn tìm hieåu quy luaät cô baûn cuûa noù bao goàm töông hoã tö sinh, töông hoã cheá öôùc, töông hoã thöøa cheá, töông hoã kyø vuõ cuûa nguõ haønh. Trong döï ñoaùn Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 10 Chu dòch, chuû yeáu phaûi naém vöõng töông sinh vaø töông khaéc cuûa nguõ haønh. Thöù töï laàn löôït cuûa nguõ haønh töông sinh laø moäc sinh hoaû, hoaû sinh thoå, thoå sinh kim, kim sinh thuûy, thuûy sinh moäc, taïi sao laïi laø thöù töï töông sinh laàn löôït nhö vaäy, neàn Trung y hoïc Trung Quoác ñaõ coù nghieân cöùu lyù luaän caën keõ. Trong phaïm vi thuoäc veà nghieân cöùu dòch lyù trong nghieân cöùu Chu dòch, ôû ñaây xin mieãn giôùi thieäu caën keõ hôn. Nguõ haønh töông khaéc laø quan heä cheá öôùc laãn nhau giöõa moät söï vaät vaø moät söï vaät khaùc. Thöù töï cuûa töông hoã cheá öôùc cuûa nguõ haønh laø: moäc khaéc thoå, thoå khaéc thuûy, thuûy khaéc hoaû, hoaû khaéc kim, kim khaéc moäc. Ñeå giuùp baïn ñoïc hieåu ñöôïc, nhôù ñöôïc quan heä nguõ haønh sinh khaéc, sinh naøy giôùi thieäu vôùi baïn ñoïc moät “ñoà hình nguõ haønh sinh khaéc”. Ñoà hình nguõ haønh sinh khaéc naøy do moät ñöôøng troøn, moät hình sao naêm caùnh taïo thaønh, raát thuaän tieän ñeå hieåu, söû duïng, ghi nhôù moät caùch ñôn giaûn. Ñöôøng troøn theo muõi teân höôùng kim ñoàng hoà laø thöù töï laàn löôït nguõ haønh töông sinh töùc laø moäc sinh hoaû, hoaû sinh thoå, thoå sinh kim, kim sinh thuûy, thuûy sinh moäc. Phía trong, ñöôøng noái ñænh cuûa hình sao theo muõi teân chæ phöông vò laø thöù töï laàn löôït nguõ haønh töông khaéc, töùc laø moäc khaéc thoå, thoå khaéc thuûy, thuûy khaéc hoaû, hoaû khaéc kim, kim khaéc moäc. Coù ñöôïc hieåu bieát nhö treân, chuùng ta trôû laïi xem xeùt “thöïc duïng baùt quaùi ñoà”. Trong ñoà hình, chöõ vieát ñaäm chæ taùm queû: caøn – khaûm – caán – chaán – toán – ly – khoân – ñoaøi. Phöông vò cuûa caùc queû naøy chính laø ngöôïc laïi vôùi caùch xem ñoïc ngaøy nay, töùc chaán laø phöông ñoâng, ñoaøi laø phöông taây, ly nam, khaûm baéc laø boán phöông chính; boán phöông baøng laø toán ñoâng nam, khoân taây nam, caøn taây baéc, caán ñoâng baéc. Thuoäc tính nguõ haønh cuûa baùt cung baùt quaùi ñöôïc quy ñònh nhö theá naøo? Caøn ñoaøi kim, khoân caán thoå, chaán toán moäc, khaûm thuûy, ly hoaû chuùng ta phaûi ghi nhôù 13 chöõ naøy. Trong döï ñoaùn Chu dòch, ñeå phaùn ñoaùn ñuùng nhaân söï caùt hung, höng suy, vinh nhuïc, chuùng ta phaûi naém vöõng vöôïng, suy cuûa queû khí ñoái vôùi caùc queû. Queû khí vöôïng: Hai queû caøn ñoaøi laø kim, vöôïng ôû thu, vì vaäy noùi coù kim thu; queû khaûm thuoäc thuûy, vöôïng ôû ñoâng: hai queû Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 11 chaán toán thuoäc moäc, vöôïng ôû xuaân; queû ly thuoäc hoaû, vöôïng ôû haï; hai queû khoâng caán thuoäc thoå, vöôïng ôû thaùng cuoái cuûa moãi muøa. Queû khí suy: muøa xuaân moäc vöôïng, moäc khaéc thoå, hai queû khoân caán khí suy; muøa haï hoaû vöôïng, hoaû khaéc kim, hai queû caán ñoaøi khí suy, muøa thuoäc kim vöôïng, kim khaéc moäc, hai queû chaán toán khí suy; muøa ñoâng thuûy vöôïng, thuûy khaéc hoaû, queû ly khí suy; thaùng cuoái cuûa moãi muøa thoå vöôïng, thoå khaéc thuûy, queû khaûm khí suy. BAÛNG HEÄ THOÁNG XEÁP LOAÏI NGUÕ HAØNH BAÙT QUAÙI Chaán Ly Caán khoân Caán Khaûm AÂm Queû theå Toán Ñoaøi Döông Thuoäc tính Haïng muïc Thuûy Kim Thoå Hoaû Moäc Nguõ haønh Baéc Taây Giöõa Nam Ñoâng Nguõ phöông Ñoâng Thuoäc Tröôøng haï Haï Xuaân Nguõ quyù Haøn Taùo Thaáp Thöû Phong Nguõ khí Taøng Thuoäc Hoaù Tröôøng Sinh Nguõ coå Haéc Baïch Hoaøng Xích Thanh Nguõ saéc Haøm Taân Cam Khoå Toan Nguõ vò Vuõ Thöông Cung Chinh Giaùc Nguõ aâm Thaân Khoác Ca Tieâu Hoâ Nguõ thanh Khuûng Öu Tö Hæ Noä Nguõ chí Coát Bì mao Nhuïc Maïch Caân Nguõ theå Döông Baøng quang Ñaïi traøng Vò Tieåu traøng Ñaûm Nguõ phuø Aâm… Thaän Pheá Tyø Taâm Can Nguõ taïng Nguõ quan Muïc Thieät Khaåu Tò Nhó Tri thöùc veà aâm döông nguõ haønh, phöông vò, vöôïng suy cuûa queû khí, söï quy thuoäc aâm döông nguõ haønh cuûa taïng, phuû nhaân theå vaø caû nhöõng maët khaùc nhö “nguõ khí”, “nguõ hoaù”, “nguõ saéc”, “nguõ vò”, “nguõ aâm”, “nguõ chí”, “nguõ theå”, “ nguõ quan” ñeàu deã hieåu khoâng deã nhôù, ghi nhôù roài laïi queân, ñi vaøo tra tìm coù raát nhieàu baát tieän. Chính caùi goïi laø khoâng duøng ngöôùc maét laø thaáy, caàn duøng thì doác hoøm luïc baøn ñeàu chaúng coù laøm cho ngöôøi ta phaûi thoát leân phaøn naøn. Ngöôøi vieát doøng naøy trong thöïc tieãn döï ñoaùn Chu dòch ñaõ quy naïp, chænh lyù baûng heä thoáng xeáp loaïi nguõ haønh baùt quaùi; ôû ñaây xin chaân thaønh ñem taëng caùc baïn ñoäc giaû. Trong baûng heä thoùng coù moät soá haïng muïc thöôøng duøng, moät soá haïng muïc moät thôøi gian chöa duøng ñöôïc, sau naøy khi ñi saâu hoïc hoûi laïi coù theå duøng ñöôïc, caù bieät coù haïng muïc coù theå phaûi ñôïi khi ñi vaøo chuyeân ñeà döï ñoaùn Chu dòch môùi duøng tôùi. Ta thöôøng noùi bieån hoïc meânh moâng, tri thöùc cuûa chuùng ta thöôøng laø tìm hieåu nhieàu hôn moät chuùt thì toát, huoáng hoà ñieàu khoâng thöôøng duøng hoaøn toaøn khoâng caàn phí thì giôø, phí coâng söùc ghi nhôù. Suy nghó nhö vaäy, ngöôøi vieát doøng naøy, baét tay vaøo chænh lyù baûng heä thoáng xeáp loaïi nguõ haønh baùt quaùi, khoâng laøm saùch toùm löôïc, xin ghi phuï luïc ôû baûng treân ñaây. Tieát 3. BAÛNG LIEÂN HEÄ HÖÔÙNG NGANG THIEÂN CAN ÑÒA CHI “Thieân can coù 10, ñòa chi ñoâi 2” coù nghóa laø thieân coù soá 10, laàn löôït laø giaùp – aát – bính – ñinh – maäu – kyû – canh – taân – nhaâm – quyù – “Ñòa chi ñoâi 2”, ñòa chi coù 12 soá, laàn löôït laø tyù – söûu – daàn – maõo – thìn – tò – ngoï – muøi – thaân – daäu – tuaát – hôïi. Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 12 Thieân can, ñòa chi trong “baùt quaùi thuoäc duïng ñoà” theo thöù töï laàn löôït coù phöông vò nhaát ñònh, trong döï ñoaùn Chu dòch coù taùc duïng khoâng theå coi nheï. Thieân can, ñòa chi trong döï ñoaùn baùt quaùi Chu dòch, phaùt huy taùc duïng nhö theá naøo? Voán dó noù vaø nguõ haønh aâm döông coù quan heä raát khaéng khít. Ngöôøi öa thích döï ñoaùn Chu dòch ra söùc tìm hieåu saâu quan heä thieân can, ñòa chi vôùi nguõ haønh aâm döông vaø moät soá quan heä höôùng ngang khaùc laø heát söùc quan troïng. Chuùng ta haõy xem thieân can tröôùc, trong möôøi thieân can, phaân phoái nguõ haønh laø giaùp, aát thuoäc moäc; bính ñinh thuoäc hoaû; maäu kyø thuoäc thoå; canh, taân thuoäc kim; nhaâm, quyù thuoäc thuûy. Soá thuoäc aâm, döông cuûa möôøi thieân can laø: soá leû laø döông, soá chaún laø aâm; töùc laø: Döông laø giaùp, bính, maäu, canh, nhaâm. Aâm laø aát, ñinh, kyû, taân, quyù. Nhö theá laø ñan xen coù söï phaân chia döông moäc, aâm moäc, döông kim, aâm kim, döông thuûy, aâm thuûy. Vaän duïng trong nhaân sinh, döï ñoaùn Chu dòch seõ coù taùc duïng raát lôùn. Vì söï phaân bieät aâm döông nguõ haønh treân thieân can, ngöôøi xöa noùi chung coù caùch saép xeáp nhö theá naøy: Giaùp moäc moäc cuûa röøng raäm - AÁt moäc moäc cuûa coû hoa Bính hoaû hoaû cuûa maët trôøi - Ñinh hoaû hoaû cuûa ñeøm ñoùm thoå cuûa vung ñaát lôùn - Kyû thoå thoå cuûa ruoäng vöôøn Maäu thoå Canh kim kim cuûa dao buùa - Taân kim kim cuûa ñoà trang söùc Nhaâm thuûy thuûy cuûa bieån lôùn - Quyù thuûy thuûy cuûa möa, söông Chuùng ta haõy xem laïi ñòa chi; trong möôøi hai chi, phaân phoái nguõ haønh laø: daàn, maõo, thuoäc moäc; tò, ngoï thuoäc hoaû; thaân, daäu thuoäc kim; hôïi, tò thuoäc thuûy, thìn, tuaát, söûu, muøi thuoäc thoå. Vì thìn, tuaát, söûu, muøi trong “naêm muøa” moät naêm chieám vò trí cuûa “tröôøng haï” (xin baïn ñoïc trôû laïi xem qua baûng heä thoáng xeáp loaïi nguõ haønh baùt quaùi). Yù nghóa cuûa “tröôøng haï” laø chæ thaùng cuoái cuûa boán muøa, töùc thaùng 3, thaùng 6, thaùng 9, thaùng 12 (taát nhieân laø theo aâm lòch). Nhö vaäy, thìn, tuaát, söûu, muøi trong boán muøa coù moät thuoäc tính nguõ haønh khaùc, töùc laø thìn thuoäc moäc, muøi thuoäc hoaû, tuaát thuoäc kim, söûu thuoäc thuûy. BAÛNG PHOÁI HÔÏP AÂM DÖÔNG THIEÂN CAN ÑÒA CHI Thieân can Ñòa chi Döông Giaùp Bính Maäu Canh Nhaâm Tyù Daàn Thìn Ngoï Thaân Tuaát Aâm AÁt Ñinh Ky û Taân Quyù Söûu Maõo Tò Muøi Daäu Hôïi Chænh lyù laïi thaønh BAÛNG PHAÂN PHOÁI NGUÕ HAØNH THIEÂN CAN ÑÒA CHI Thieân can Ñòa chi Daàn Maõo Thìn Giaùp AÁt Moäc Tò Ngoï Muøi Bính Ñinh Hoaû Thìn Tuaát Söûu Muøi Maäu Kyû Thoå Thaân Daäu Tuaát Canh Thaân Kim Hôïi Tyù Söûu Nhaâm Quyù Thuûy Baïn ñoïc phaûi chaêng coù caùch tö duy nhieàu chieàu, caûm giaùc loän xoän khoâng roõ raøng? Chaúng heà sao, chuùng ta haõy cuøng döùt khoaùc vôùi nhau moät chuùt, lieät ra maáy baûng keâ thì hoïc vaø duøng ñöôïc thuaän tieän, thoaùng nhìn laø roõ. Tröôùc heát chænh lyù ñöôïc baûng phoái hôïp aâm döông thieân can, ñòa chi. Xeùt töø ñòa chi thì daàn, maõo, thìn tuy noùi ñeàu laø moäc, nhöng daàn laø moäc sô sinh, maõo laø moäc cöïc thònh, thìn laø moäc tieäm suy. Cuõng nhö vaäy, xeùt töø hoaû thì tò laø hoaû sô sinh, ngoï laø hoaû Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 13 cöïc thònh, muøi laø hoaû tieäm suy; xeùt töø kim thì thaân laø kim sô sinh, daäu laø kim cöïc thònh, tuaát laø kim tieäm suy; xeùt töø thuûy thì hôïi laø thuûy sô sinh, tyù laø thuûy cöïc thònh, söûu laø thuûy tieäm suy. Thìn, tuaát, söûu, muøi laø cuoái cuøng cuûa boán muøa, khoâng nhöõng ñöôïc goïi laø thuoäc thoå maø ngoaøi ra coù caùch goïi laø töù khoá, trong ñoù, söûu laø kim khoá, sinh hôïi, tyù maø khaéc daàn, maõo; thìn laø thuûy khoá, sinh daàn, maõo laø khaéc tò hoaû, ngoï hoaû; muøi laø moäc khoá, sinh tò, ngoï maø bò kim khaéc; tuaát laø hoaû khoá, khaéc thaân, daäu maø bò thuûy cheá. Chuùng ta nghieân cöùu döï ñoaùn Chu dòch, chæ coù bieát quy luaät thuoäc nguõ haønh ñôn nhaát cuûa ñòa chi laø coøn chöa ñuû. Nguõ haønh cuûa ñòa chi khoâng gioáng thieân can, giaùp moäc töùc laø giaùp moäc, canh kim töùc laø canh kim. Nguõ haønh cuûa ñòa chi ngoaøi theå khí ra, coøn bao haøm ôû trong moät hoaëc maáy thaønh phaàn nguõ haønh cuûa thieân can baûn khí ra, coøn coù theâm caû thaønh phaàn bính hoaû vaø tuaát thoå ôû trong. Ñieàu goïi laø baûn khí chính laø moät thieân can tieâu bieåu cho tính chaát cuûa noù, chöùa ñöïng trong moãi moät ñòa chi. Trong 12 ñòa chi, baûn khí cuûa daàn laø giaùp moäc, baûn khí cuûa maõo laø aát moäc, baûn khí cuûa thìn laø maäu thoå, baûn khí cuûa tò laø bính hoaû, baûn khí cuûa ngoï laø ñinh hoaû, baûn khí cuûa muøi laø kyû thoå, baûn khí cuûa thaân laø canh kim, baûn khí cuûa daäu laø taân kim, baûn khí cuûa tuaát laø maäu thoå, baûn khí cuûa hôïi laø nhaâm thuûy, baûn khí cuûa tyù laø quyù thuûy, baûn khí cuûa söûu laø kyû thoå. Veà baûn khí vaø caùc thieân can khaùc chöùa ñöïng trong ñòa chi, coøn coù moät baøi ca coå: Tyù cung quyù thuûy toaïi kyø trung Söûu quyù taân kim kyû thoå ñoàng Daàn cung giaùp moäc thöøa bính maäu Maõo cung aát moäc ñoäc töông phuøng Thìn taøng aát maäu taâm phaân quyù Tò trung canh kim bính maäu toøng Ngoï cung ñinh hoaû tònh kyû thoå Muøi cung aát tò ñinh coäng toâng Thaân vò canh kim nhaâm thuûy ñaäu Daäu cung taân töï ñoäc phong long Tuaát cung taân kim caäp ñinh maäu Hôïi taøng nhaâm giaùp thò chaân tung Ñeå cho roõ raøng, tieän tra tìm khi döï ñoaùn Chu dòch, baây giôø hay ghi nguõ haønh bao haøm trong 12 ñòa chi thaønh baûng keâ. BAÛNG ÑOÁI CHIEÁU THIEÂN CAN NGUÕ HAØNH TRONG 12 CHI Ñòa Chi Tyù Söûu Daàn Maõo Thìn Tî Ngoï Muøi Thaân Daäu Tuaát Hôïi Nguõ haønh Quyù Quyù Giaùp Aát Aát Canh Ñinh Aát Canh Taân Taân Nhaâm Thuûy Thuûy Moäc Moäc Moäc Kim Hoaû Moäc Kim Kim Kim Thuûy Taân Bính Maäu Bính Kyû Kyû Nhaâm Ñinh Giaùp Hoaû Moäc Thoå Hoaû Thoå Thoå Thuûy Kim Hoaû Quyù Maäu Ñinh Maäu Kyû Maäu Maäu Thoå Thoå Thuûy Thoå Hoaû Thoå thoå Ngöôøi ta thích döï ñoaùn Chu dòch coøn phaûi nhôù kyõ quan heä giöõa ñòa chi vôùi thaùng vaø giôø theo döông lòch, xin ghi laïi thaønh baûng döôùi ñaây: Ñòa chi Haøm thieân can nguõ haønh Tyù Thaùng giôø Söûu Daàn Maõo Thìn Tî Ngoï Muøi Thaân Daäu Tuaát Hôïi Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC Thaùng Giôø www.tuviglobal.com 14 Thaùng Thaùng Thaùng Thaùng Thaùng Thaùng Thaùng Thaùng Thaùng Thaùng Thaùng Thaùng 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 23 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 ⏐ ⏐ ⏐ ⏐ ⏐ ⏐ ⏐ ⏐ ⏐ ⏐ ⏐ ⏐ 24 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 Chöông 3 ÑI VAØO TÌM HIEÅU NOÄI DUNG 64 QUEÛ 64 queû cuûa Chu dòch thöïc chaát laø moät phoøng trieån laõm bao truøm moïi hieän töôïng, noäi dung cöïc kyø phong phuù. Phoøng trieån laõm naøy lôùn roäng voâ cuøng, ñöôøng ngang loái doïc choàng cheùo, chuùng ta hôi sô yù moät chuùt laø seõ laïc loái, nhìn khoâng thaáy caûnh töôïng chaân thöïc, khoâng hieåu ñöôïc noäi dung trieát hoïc phong phuù, ñoaùn khoâng heát ñöôïc nhöõng ñieàu kyø dieäu chöùa ñöïng trong ñoù. Ñeå cho nhöõng ngöôøi yeâu thích döï ñoaùn Chu dòch khoûi phaûi ñi ñöôøng voøng, khi ñi vui veû, khi veà thuoäc hoaïch ñaày bao, chuùng ta khoâng ngaïi gì, maø phaûi nghieân cöùu töø gaàn ñeán xa, töø noâng ñeán saâu, moät caùch tæ mæ, ñeán nôi ñeán choán. Tieát 1. TÌM HIEÅU TÖÔÏNG QUEÛ Sau khi chuùng ta ñaõ naém vöõng ñöôïc kieán thöùc cô sôû maø chuùng toâi ñaõ höôùng daãn ôû phaàn treân, ñieàu caàn thieát nhaát laø phaûi tìm hieåu ñöôïc toaøn dieän maïo cuûa taùm cung caøn, khaûm, caán, chaán, toán, ly, ñoaøi, vaø 64 queû ñöôïc bieán ñoåi thaønh tieáp sau ñoù. Heä töø Chu dòch coù caâu: “Dòch giaû, töôïng daõ”. “Trieän giaû ngoân hoã töôïng giaû daõ”. “Baùt quaùi thaønh lieät, töôïng taïi kyø trung hó”. Ngaøy xöa goïi baùt quaùi laø kinh queû, hai queû choàng leân nhau thì töôïng queû hình thaønh. Baây giôø chuùng ta haõy laøm quen vôùi 64 queû cuûa 8 cung: 1. Cung caøn baùt quaùi thuoäc kim Caøn vi thieân (Kieàn) Thieân phong caáu Thieân sôn ñoän Thieân ñòa bó (phuû) Phong ñòa quaùn Sôn ñòa boù baùc Hoaû ñòa taán Hoaû thieân ñaïi höõu 2. Cung ñoaøi baùt quaùi thuoäc kim Ñoaøi vi traïch Traïch thuûy khoán Traïch ñòa tuïy Traïch sôn haøm Thuûy sôn kieån Ñòa sôn khieâm Loâi sôn tieåu quaù Loâi traïch quy muoäi 3. Cung ly baùt quaùi thuoäc hoaû Ly vi hoaû Hoaû sôn löõ Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com Hoaû phong ñænh Hoaû thuûy vò teá Sôn thuûy moâng Phong thuûy hoaùn Thieân thuûy tuïng Thieân hoaû ñoàng nhaân 4. Cung chaán baùt quaùi thuoäc moäc Chaán vi loâi Loâi ñòa döï Loâi thuûy giaûi Loâi phong haèng Ñòa phong thaêng Thuûy phong tænh Traïch phong Ñaïi quaù Loâi tuøy 5. Cung toán baùt quaùi thuoäc moäc Toán vi phong Phong hoaû gia nhaân Phong thieân tieåu suùc Phong loâi ích Hoaû loâi Sôn loâi pheä laäp di 6. Cung khaûm baùt quaùi thuoäc thuûy Khaûm vi thuûy Thieân loâi voâ voïng Sôn phong coá Thuûy traïch tieát Thuûy vi thuûy Thuûy hoaû kyù teá Traïch thuûy caùch Loâi hoaû phong Ñòa hoaû minh di Ñòa thuûy sö 7. Cung caán baùt quaùi thuoäc thoå Caán vi sôn Sôn hoaû boân Sôn thieân ñaïi suùc Sôn traïch toån Hoaû traïch khueâ Thieân traïch lyù Phong traïch trung phuø Phong sôn tieäm 15 Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 16 8. Cung khoân baùt quaùi thuoäc thoå Khoân vi ñòa Ñòa loâi phuïc Ñòa traïch laâm Ñòa thieân thaùi Loâi thieân ñaïi traùng Traïch thieân quaûi Thuûy thieân nhu Thuûy ñòa tyû Baùt quaùi, queû ñôn goïi laø kinh queû, hai queû ñôn choàng leân nhau goïi laø bieät queû. Baùt quaùi theo nguõ haønh chia laøm taùm cung, moãi cung coù taùm töôïng queû, töôïng queû thöù nhaát laø queû ñaàu hoaëc goïi laø queû thuaàn. Queû ñaàu laø cô sôû ñeå phaân taùch baûy queû khaùc cuûa cung naøy. Chuùng ta hoïc taäp döï ñoaùn Chu dòch phaûi tìm hieåu quy luaät bieán hoùa cuûa noù. Chuùng ta haõy laáy queû caøn laøm ví duï: Queû ñaàu (thuû) Bieán 1 Bieán 2 Bieán 3 Bieán 4 Bieán 5 Töù bieán 4 Haï hoaøn thuû (ñaàu) Ñeå cho caùc baïn laàn ñaàu tieáp xuùc vôùi baùt quaùi Chu dòch cuõng coù theå xem hieåu ñöôïc bieán hoaù cuûa noù, chuùng toâi giôùi thieäu ñôn giaûn veà töôïng cuûa haøo. Töôïng cuûa haøo chæ coù hai hoaëc laø nhöõng kyù hieäu cô baûn taïo neân baùt quaùi. Hai gaïch ngang ngaén (⎯ ⎯) laø haøo aâm, moät gaïch ngang daøi (⎯) laø döông. Baát cöù queû naøo trong 64 bieät queû ñeàu cho 6 haøo hoaëc laø döông hoaëc laø aâm caáu thaønh. Caùch xeáp thö töï cuûa soá haøo laø töø döôùi leân treân. Baây giôø chuùng ta haõy xem moät thí duï veà dieãn bieán cuûa queû caøn. Queû ñaàu caøn laø trôøi. Queû 2 bieán haøo 1, döông haøo bieán thaønh aâm haøo, luùc aáy queû ñôn do 3 haøo treân ( ) caáu ) caáu thaønh laø queû kinh toán. Caøn laø thaønh laø queû kinh caøn, queû ñôn khaùc do 3 haøo döôùi ( trôøi, toán laø gioù cho neân queû caáu naøy laáy teân laø thieân phong caáu. Queû 3 treân cô sôû bieán haøo 1, laïi bieán haøo 2, moät haøo khaùc do 3 haøo döôùi ( ) caáu thaønh laø queû kinh caán; caán laø nuùi cho neân bieät queû naøy laáy teân thieân sôn ñoïn caùc bieán 3, bieán 4, bieán 5 sau ñoù ñeàu theo kieåu naøy; ôû queû thöù 7 haøo thöù 4, noäi dung cuûa “hoài bieán töù, laø sau khi 5 haøo ñaõ bieán xong thì quay laïi bieán haøo 4 moät laàn nöõa, luùc naøy 3 haøo treân laø ly giöõa khuyeát ( ) ly laø hoaû, 3 haøo döôùi laø khoân saùu ñoaïn ( ), khoân laø ñòa, queû naøy laáy teân laø hoaû ñòa taán. Queû thöù 8 “hoaøn thuû” laø chæ 3 haøo döôùi khi baûn queû cuoái ôû cung naøy laïi trôû veà baûn theå queû ñaàu, trôû thaønh caøn ba lieàn. Luùc aáy, 3 haøo treân laø ly hoaû, 3 haøo döôùi laø can thieân, teân queû laø hoaû thieân ñaïi höõu. Bieán hoaù cuûa 8 cung ñeàu tuaân theo moät quy luaät chung naøy, caùch bieán cuûa chuùng laø aâm bieán thaønh döông, döông bieán thaønh aâm, baét ñaàu bieán töø sô haøo, moãi laàn moät haøo ñöôïc bieán thì Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 17 laïi xuaát hieän moät töôïng queû môùi. Moãi cung baét ñaàu töø sô haøo cuûa queû ñaàu, khi bieán ñeán haøo thöù 5 thì döøng laïi, haøo thöù 6 töùc laø haøo thöôïng thì khoâng bieán nöõa. Queû thöù 7 quay ñaàu bieán haøo 4 vaãn laø haøo döông bieán thaønh haøo aâm, haøo aâm bieán thaønh haøo döông. Queû thöù 8 laø do sô haøo, haøo 2, haøo 3 cuûa queû bieán ñoåi maø coù ñöôïc. Ñaëc tröng cuûa noù laø 3 haøo phía döôùi hoaøn nguyeân thaønh baûn theå cuûa queû ñaàu, vì vaäy goïi laø queû “quy hoàn”. Maø queû 7 trong khi bieán khoâng bieán haøo 6, haøo 6 treân khoâng bieán maø quay xuoáng phía döôùi bieán laïi haøo 4, neân goïi laø queû “du hoàn”. Queû “du hoàn, quy hoàn”, khi döï ñoaùn ngöôøi ñi xa, coù moät yù nghóa ñaëc bieät. Neáu nhö ñoaùn ngöôøi ñi xa bao giôø trôû veà, maø gaëp queû du hoàn, thì ngöôøi ñoù khoâng theå veà ngay ñöôïc. Neáu gaëp queû quy hoàn, ngöôøi ñoù ñi khoâng xa, seõ raát nhanh choùng trôû veà. Treân ñaây, khi chuùng toâi giôùi thieäu söï bieán hoaù cuûa baùt cung, ñaõ söû duïng caùc caùch “caøn laø trôøi”, “toán laø gioù”, “caán laø nuùi”, baây giôø xin giôùi thieäu baûng töôïng queû cuûa baùt quaùi. Trong baùt quaùi Chu dòch, boán queû can, khaûm, caán, chaán laø queû döông, boán queû toán, ly, khoân, ñoaøi laø queû aâm. Baûng keâ laäp ra ñeå tham khaûo. Trong baûng töôïng queû vaïn vaät baùt quaùi Chu dòch, töôïng queû keâ ra chæ laø moät boä phaän cuûa queû töôïng chænh theå trong baùt quaùi bôûi vì nhöõng ñieàu maø taùm queû töôïng tröng, phaûn aùnh thì quaù nhieàu, chæ coù ñóa compac môùi ghi heá ñöôïc toaøn boä. Baûn thaân toâi trong quaù trình hoïc taäp Chu dòch tröôùc ñaây cuõng ñaõ raát ñau ñaàu veà chuyeän naøy. Ñeå tieän cho vieäc söû duïng, toâi ñaõ boû ra nhieàu coâng söùc löïa choïn, xöû lyù, thöû keâ ra hai baûng döôùi ñaây, sao cheùp trong cuoán soå tay hoïc taäp “Chu dòch”, cung caáp cho moïi ngöôøi söû duïng ñeå giuùp cho caùc baïn hoïc taäp “Chu dòch vaø döï ñoaùn”. Khi chuùng ta coù trong tay baûng ñôn giaûn töôïng queû vaïn vaät chuû Chu dòch baùt quaùi, tra tìm seõ töông ñoái tieän lôïi. Ñieàu caân nhaéc laø nhöõng töôïng queû saép xeáp trong baûng noùi chung coù theå chia thaønh hai loaïi thöôøng duøng vaø khoâng thöôøng duøng, cuõng coù nghóa nöûa treân cuûa baûng laø thuoäc veà loaïi thí duï tæ mæ, nöûa döôùi thuoäc veà loaïi thí duï sô saøi; nöûa treân cuûa baûng ñöôïc duøng raát nhieàu trong döï ñoaùn chu dòch, chuùng ta caàn hoïc thuoäc, nhôù kyõ. Nöûa döôùi cuõng caàn coù moät kyõ naêng naøo ñoù ñeå khi duøng coù theå tra tìm thaønh thaïo laø ñöôïc. BAÛNG TÖÔÏNG QUEÛ BOÁN QUEÛ DÖÔNG: CAØN, KHAÛM, CAÁN,CHAÁN Teân queû Khaûm Caøn Caán Chaán Loaïi töôïng Töï nhieân Thieân Thuûy Sôn Loâi (saám) Ngöôøi Phuï (cha) Trung nam Thieáu nam Tröôûng nam Thuoäc tính Kieän (khoûe) Haõm (luùn vaøo) Chæ (ngöøng) Ñoäng Ñoäng vaät Kieän (khoûe) Theå (lôïn) Caåu (choù) Long (roàng) Thaân theå Thuû (ñaàu) Nhó (tai) Thuû (tay) Tuùc (chaân) Phöông vò Taây Baéc Baéc Ñoâng Baéc Ñoâng Quyù Tieát Giöõa thuoäc ñoâng Ñoâng Giöõa ñoâng xuaân Xuaân Laø: ñöôøng ñi, ñaù Laø: maøu ñen, Laø: vuõng nöôùc, Laø: Vaøng (kim), maøu vaøng, baùnh xe veânh; nhoû, cöûa ñình, ngoïc, reùt, baêng, Caùc töôïng ñöôøng lôùn, quaùn nhu mì ñoái vôùi queû döa, mieáu vua, quan quyù, vaät bieåu troï, quyeát ñoaùn, ngöôøi; beänh tim, chuøa, ngoùn tay, vaät trong vöôøn, hieän khaùc caây truùc, xanh, chuoät, hoå; ñoùi caây aên quaû, muõ, theâm lo, ñau tai, lau saäy, ñoái vôùi huyeát, traêng, vôùi caây: dai, xöông, kính maøu Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC ñoû thaém, löôõi dao, sö töû, voi, vaät raén… www.tuviglobal.com moùng, maøu ñoû, ñen, luaät, xaø, gai, caùo, goâng, thöù naáu röôïu, thuûy toäc… nhieàu ñoát, (queû khaûm coù: ñoái vôùi caây: caây loõi cöùng), ñaàu goái, thuoäc vaät coù moû, maøu vaøng… 18 ngöïa: gioûi hí, ngöïa traùn traéng; toùc, coân truøng, nhaïc khí; thaûo moäc, maøu xanh bích, xanh ñen, quaû, caây coù reã. BAÛNG TÖÔÏNG QUEÛ BOÁN QUEÛ AÂM TOÁN, LY, KHOÂN, ÑOAØI Teân queû Loaïi töôïng Töï nhieân Ngöôøi Thuoäc tính Ñoäng vaät Thaân theå Phöông vò Quyù tieát Toán Ly Khoân Ñoaøi Phong Hoaû Ñòa Traïch Tröôûng nöõ Trung nöõ Maãu (meï) Thieáu nöõ Nhaäp (vaøo) Leä (ñeïp) Thuaän Thuyeát (noùi naêng) Keâ (gaø) Tró (gaø loâi) Ngöu (traâu, boø) Döông (deâ) Coå (ñuøi) Muïc (maét) Phuùc (buïng) Khaåu (mieäng0 Ñoâng nam Nam Taây nam Taây Giöõa xuaân haï Haï Giöõa haï thuoäc Thuoäc Laø: Caây, buoäc Laø: maët trôøi, thaúng (caêng), traéng, coâng vieäc, ñieän chôùp, raùng Laø: vaûi, vaên maây, giaùp coát, daøi, cao, tieán chöông, xe Laø: phuø thuûy, caõi ñao binh, vaên thoaùi, khoâng thuyeàn, vaät laønh coï, thieáp, pheá, noâ queû, muøi hoâi, ñoái thö, caùi loø, ñoùi vuoâng, caân, ñoà tyø, vaät bò gaãy, quaû vôùi ngöôøi : thöa vôùi ngöôøi: buïng Caùc töôïng saønh, gaïo thoùc, rôi, ñoà vaät coù vaät bieåu toùc, traùn hoùi, maét to; ba ba, cua, quaàn aùo, saùch mieäng, thuoäc kim, thaéng, vaät coù traéng, ñöôïc lôïi hieän khaùc vôû, maøu xæn, saét ræ, ñaát chua, voû cöùng, hoa, ba laàn; baùch chia ñeàu, ssoù maøu vaøng… vaên nhaân, vaät thro, muøi thôm, ñoâng, caùi noài, khoâ, goã khoâ, loâng vuõ, caùnh vaøng xaùm… maøu ñoû hoàng, buoàm, quaït, tieân maøu tía… daïo, thôï, maøu xanh luïc… Tieát 2. NHAÄN BIEÁT CAÙC HAØO NHÖ ÑEÁM CAÙC VAÄT QUYÙ TRONG NHAØ 64 queû cuûa Chu dòch moãi queû ñeàu do sô haøo, nhaát haøo, nhò haøo, tam haøo, töù haøo, nguõ haøo, thöôïng haøo taïo thaønh. Haøo thöù nhaát, hai, ba taïo thaønh moät queû ñôn; haøo thöù töôïng, naêm, saùu taïo thaønh queû ñôn khaùc. Hai queû ñôn xeáp choàng leân nhau taïo thaønh bieät queû coù bieåu töôïng raát sinh ñoäng. Do hình thaùi, aâm döông, vò trí cuûa hai queû ñôn ñeàu coù söï xaùc ñònh rieâng bieät, neân trong döï ñoaùn Chu dòch ñaõ xuaát hieän moät ssoù caâu noùi öôùc ñònh quen thuoäc, chuùng ta khoâng theå khoâng tìm hieåu caën keõ, neáu khoâng thì khi nghe ngöôøi khaùc giaûng giaûi veà queû, chuùng ta seõ khoâng hieåu. Neáu nhö chuùng ta giaûi thích veà queû cho ngöôøi khaùc, khoâng hieåu “neàn neáp” naøy, duøng nhieàu lôøi noùi xa laï vôùi queû dòch thì ngöôøi khaùc nghe cuõng khoù maø hieåu ñöôïc. Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 19 Vò trí cuûa queû ñôn trong bieät queû goïi laø queû vò. Queû vò thuoäc veà töôïng queû, töôïng queû bao goàm queû vò. Queû vò taát caû chia laøm bay loaïi: 1. Hai queû ñôn xeáp leân nhau, coù söï phaân chia treân döôùi, nhö queû , khoân ôû treân goïi laø queû thöôïng, caøn ôû döôùi goïi laø queû haï, hai queû naøy keát hôïp vôùi nhau thaønh ñòa thieân thaùi. 2. Hai queû xeáp leân nhau coù söï phaân chia trong ngoaøi, vaãn thaáy queû laøm ví duï, khoân laø queû ngoaøi, caøn laø queû trong. 3. Hai queû choàng leân nhau, coù vò trí tröôùc sau, queû thöôïng laø tröôùc, queû haï laø sau. 4. Hai queû khaùc nhau choàng leân nhau coù phaân chia aâm vò, döông vò, cuõng goïi laø queû aâm, queû döông. Vaãn laáy laøm ví duï, khoân laø aâm, caøn laø döông. Khi döï ñoaùn, theo thoùi quen thöôøng goïi laø ngoaïi aâm, noäi döông hoaëc ngoaïi nhu, noäi cöông. 5. Hai queû choàng leân nhau coù söï phaân chia vò cöông, vò nhu, giaûi thích ñieàu naøy nhö ñieåm 4. 6. Hai queû choàng leân nhau coù söï phaân chia vò trí gaàn, xa. Ngoaïi queû laø xa, noäi queû laø gaàn. 7. Queû gioáng nhau choàng leân nhau coù vò trí caân baèng hay vò trí truøng laëp, khi döï ñoaùn, quen goïi laø thöôïng, haï tæ hoaø hoaëc noäi ngoaïi tæ hoaø. Thuyeát veà queû vò noùi coù tôùi 7 loaïi, trong thöïc tieãn döï ñoaùn, haøm nghóa cuõng khoâng gioáng nhau. Nhö khi döï ñoaùn thuûy tai, ngoaïi queû coù thuûy, noäi queû khoâng coù thuûy, töùc laø ôû ñaát khaùc coù naïn luït coøn noäi ñòa (nôi gaàn) khoâng coù naïn luït. Nhö theá ñöông nhieân phaûi xem theá nöôùc lôùn, nhoû; neáu nhö ngoaïi queû coù thuûy maø thuûy khoâng vöôïng thì cuõng chæ coù khaû naêng laø traän möa maø khoâng theå bieán thaønh naïn luït ñöôïc. Ôû ñaây chuùng ta phaûi duøng vò trí noäi, ngoaïi maø phaân queû vò. Neáu nhö duøng queû vò thöôïng, haï hoaëc cöông, nhu thì khoâng theå noùi cho thoâng ñöôïc. Vì theá, vieäc söû duïng queû vò phaûi döïa vaøo tình hình cuï theå cuûa döï ñoaùn maø vaän duïng linh hoaït khoâng theå cöùng nhaéc raäp khuoân theo quy ñònh ñöôïc. Aâm haøo, döông haøo laø kyù hieäu cô baûn caáu taïo neân 8 x 8 = 64 queû; ñoái vôùi teân goïi, thuoäc tính, ñaëc tröng haøo vò, noùi ñeán laø phaûi thuoäc nhö ñeám caùc vaät baùu trong nhaø. Tröôùc heát noùi veà haøo töôïng: Haøo döông (⎯): töôïng döông, töôïng trôøi, töôïng vua, töôïng cha, töôïng quaân töû, töôïng ñaïi nhaân, töôïng ñaøn oâng, töôïng soá leû, töôïng caùc vaät mang thuoäc tính döông, töôïng cöùng caùp, töôïng khoûe maïnh, töôïng ñoäng v.v… Haøo aâm (⎯ ⎯): töôïng aâm, töôïng ñaát, töôïng daân, töôïng meï, töôïng tieåu nhaân, töôïng ñaøn baø, töôïng soá chaún, töôïng hình daùng meàm nhuõn, töôïng vaät maát, töôïng nheï, töôïng tónh v.v… Trong thöïc tieãn, coøn coù theå suy ngaãm veà raát nhieàu töôïng haøo, nhö haøo döông coù theå bieåu thò chính thöïc quang minh, haøo aâm bieåu thò hoân aùm toái taêm. Ñeå phaân chia thuoäc tính aâm döông cuûa haøo, döông haøo duøng chöõ “cöûu”, aâm haøo duøng chöõ “luïc”. Döông haøo cuûa döông queû goïi laø “sô cöûu”, “söûu nhò”, “cöûu tam”, “cöûu töù”, “cöûu nguõ”, “thöôïng cöûu”. Aâm haøo cuûa aâm queû goïi laø “sô luïc”, “luïc nhò”, “luïc tam”, “luïc töù”, “luïc nguõ”, “thöôïng luïc”. Höôùng daãn ñoïc CHU DÒCH DÖÏ ÑOÙAN HOÏC www.tuviglobal.com 20 Trong moät queû, coù aâm haøo coù döông haøo, theo haøo thöù maø haøo ñoù giöõ, phaân bieät baèng caùch theâm vaøo tröôùc moät haøo döông “cöûu” hoaëc aâm “luïc”. Thí duï queû hoaû ñòa taán seõ laø do “sô luïc haøo”, “luïc nhò haøo”, “luïc tam haøo”, “cöûu töù haøo”, “luïc nguõ haøo”, “thöôïng cöûu haøo” taïo thaønh. Queû caøn thì theâm moät “duïng cöûu” ñeå taïo thaønh. Queû caøn theâm moät haøo “duïng cöûu”, queû khoân theâm moät haøo “duïng luïc”, vì vaäy hai queû naøy moãi queû coù tôùi 7 soá haøo. 62 queû khaùc ñeàu khoâng coù tình traïng naøy. Vì vaäy hai queû caøn, khoân coøn coù caùch noùi “caøn khoân hoã bieán”. Cho neân, gaëp queû caøn bieán thaønh queû khoân, phaûi duøng haøo töø “duïng cöûu” ñeå ñònh caùt, hung; gaëp queû khoân bieán thaønh queû caøn, phaûi duøng haøo töø “duïng luïc” ñeå ñònh caùt hung. Baïn ñoïc coù theå chöa roõ, coù theå hoûi: “Coù phaûi khi chuùng ta döï ñoaùn heã cöù gaëp queû caøn laø bieán thaønh queû khoân, gaëp queû khoân laø bieán thaønh queû caøn khoâng ?”. Chuùng toâi noùi: “Khoâng phaûi, duøng “duïng cöûu” vaø “duïng luïc” phaûi coù ñieàu kieän rieâng cuûa noù”. “Duïng cöûu” laø khi chuùng ta döï ñoaùn coù xuaát hieän queû khoân maø toaøn boä 6 haøo ñeàu laø “laõo aâm” töùc lôøi ñoaùn ñaõ döïng trong luùc bieán haøo. Tröôøng hôïp nhö theá naøy töông ñoái ít gaëp. Nhaän bieát haøo nhö ñeám vaät quyù trong nhaø. Chuùng ta chæ bieát nhöõng tri thöùc lieân quan ñeán haøo nhö ñaõ noùi ôû treân laø chöa ñuû. Phaûi tìm hieåu moät caùch toaøn dieän vò trí, thuoäc tính, ñaëc tröng cuûa haøo vaø caû caùch noùi theo thoùi quen khi döï ñoaùn. 1. Thieân vò, nhaân vò, ñòa vò Haøo 5, haøo 6 laø thieân vò, haøo 3, haøo 4 laø nhaân vò, sô haøo, haøo 2 laø ñòa vò. Sô haøo, haøo 3, haøo 5 laø chính vò cuûa ñòa, nhaân, thieân. 2. Thöôïng vò, trung vò, haï vò Thöôïng haøo cuûa moät queû laø thöôïng vò. Trung haøo cuûa queû thöôïng vaø trung haøo cuûa queû haï laø trung vò, sô haøo laø haï vò. 3. AÂm vò, döông vò Saùu haøo cuûa moät queû thì sô, tam, nguõ haøo laø döông vò; nhò, töù, thöôïng haøo laø aâm vò 4. Ñoàng vò Saùu haøo cuûa moät queû thì vò trí cuûa sô haøo ôû döôùi noäi queû, cuûa töù haøo ôû döôùi ngoaïi queû, goïi laø ñoàng vò. Vò trí cuûa nhò haøo ôû giöõa noäi queû, vò trí cuûa ngoaïi haøo ôû giöõa queû ngoaïi laø cuøng ôû trung vò. Tam haøo ôû treân queû noäi, thöôïng haøo ôû treân queû ngoaïi ñeàu ôû thöôïng vò. 5. Vò trí quyù, tieän “Heä töø” noùi: “Thieân toân, ñòa ti, caøn khoân ñònh hó” (trôøi toân quyù, ñaát thaáp heøn, caøn khoân ñaõ ñònh). “Caøn cao quyù nguõ, ñòa ti tieän nhò” (queû caøn cao quyù ôû haøo 5, ñòa ti tieän ôû haøo 2). Saùu haøo trong moät queû thì haøo 5 laø quyù vò, haøo 2 laø tieän vi, laø heøn keùm cuûa tieåu nhaân. 6. Cöông nhu cö toân vò Haøo 5 cuûa moãi queû laø chính vò cuûa trôøi, laø vò trí cuûa quaân vöông, laø vò trí cuûa toân quyù. Döông ôû haøo 5 laø döông ôû vò trí toân quyù. Aâm ôû haøo 3 laø aâm ôû vò trí toân quyù. Ôû vò trí toân quyù laø töôïng tröng ngöôøi ôû vò trí ñeá vöông, thuoäc vöôïng theá. 7. AÂm döông ñaéc vò vaø khoâng ñaéc vò Ôû moãi queû, sô, tam, nguõ haøo laø döông vò; nhò, töù, thöôïng haøo laø aâm vò. Döông haøo ôû döông vò, aâm haøo ôû aâm vò, goïi laø ñaéc vò, hoaëc coøn goïi laø ñöông vò, chính vò, vò chính, taïi vò. Neáu aâm haøo ôû döông vò, döông haøo ôû aâm vò, laø khoâng ñaéc vò hoaëc coøn goïi laø thaát vò, khoâng