Tài liệu Hoạt động thanh tra lao động thương binh và xã hội ở tỉnh quảng ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ................/............... BỘ NỘI VỤ ......../....... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THỊ THIÊN KIỀU HOẠT ĐỘNG THANH TRA LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ................/............... BỘ NỘI VỤ ......../....... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THỊ THIÊN KIỀU HOẠT ĐỘNG THANH TRA LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 60 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN QUỐC HIỆP THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Quốc Hiệp Luận văn cao học này là sản phẩm của quá trình tìm tòi, nghiên cứu và trình bày của bản thân tôi về đề tài luận văn. Mọi số liệu, quan điểm, quan niệm của các tài liệu và các nhà nghiên cứu khác được trích dẫn theo đúng quy định. Các số liệu trong luận văn là số liệu trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Học viên LÊ THỊ THIÊN KIỀU LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc gia, cùng tập thể các giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ và cán bộ quản lý của Học viện đã tận tình truyền đạt những kiến thức khoa học quý báu và tạo điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành chương trình cao học chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. Xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Quốc Hiệp đã tận tình hướng dẫn bản thân tôi nghiên cứu hoàn thành tốt luận văn này. Trong quá trình thực hiện, luận văn chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót, rất mong nhận được sự thông cảm và chia sẻ của quý thầy, cô giáo và người đọc. Xin chân thành cảm ơn! Học viên LÊ THỊ THIÊN KIỀU MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC HÌNH DANH MỤC BẢNG MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ...............................................3 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn .......................................................................6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn .....................................................7 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn ................................7 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ...............................................................8 7. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................8 CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI .....................................................10 1.1 Quan niệm chung về hoạt động thanh tra ...........................................................10 1.1.1 Khái niệm hoạt động thanh tra .........................................................................10 1.1.2 Đặc điểm của thanh tra .....................................................................................11 1.2 Phân loại thanh tra ...............................................................................................17 1.2.1 Thanh tra hành chính ........................................................................................17 1.2.2 Thanh tra chuyên ngành ...................................................................................18 1.3 Địa vị pháp lý của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội .....................20 1.3.1 Đặc điểm của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ...............................20 1.3.2 Vị trí, chức năng của Thanh tra Lao động- Thương binh và Xã hội...............22 1.3.3 Nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội .......23 1.3.4 Tổ chức và hoạt động của Thanh tra lao động - Thương binh và Xã hội .......23 1.3.5 Nguyên tắc hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ......25 1.4 Địa vị pháp lý của Thanh tra lao động theo quy định của ILO và tham khảo mô hình tổ chức của Thanh tra Lao động một số quốc gia điển hình trên thế giới ........28 1.4.1 Địa vị pháp lý của thanh tra lao động theo quy định của ILO .........................28 1.4.2 Tham khảo mô hình tổ chức của Thanh tra Lao động của một số quốc gia điển hình trên thế giới .......................................................................................................30 1.4.3 Những kinh nghiệm có thể được áp dụng ở Việt Nam ....................................33 1.5 Nhận xét chung về mô hình tổ chức, hoạt động của Thanh tra Lao động Thương binh và Xã hội .............................................................................................35 Tiểu kết chương 1: ...................................................................................................36 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TRA LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở TỈNH QUẢNG NGÃI ....................................37 2.1 Đặc điểm tình hình kinh tế, xã hội địa phương ...................................................37 2.2 Giới thiệu về đơn vị thực hiện chức năng thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi .........................................................................................39 2.3 Thực trạng hoạt động ..........................................................................................42 2.3.1 Công tác thanh tra chuyên ngành Lao động – Thương binh và Xã hội ...........42 2.3.2 Công tác thanh tra hành chính ..........................................................................51 2.3.3 Nhiệm vụ thực hiện các công tác khác của Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi ...............................................................................53 2.4 Nguyên nhân của những tồn tại và hạn chế trong hoạt động Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi ...........................................................61 Tiểu kết chương 2 .....................................................................................................74 CHƯƠNG 3 PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM HOẠT ĐỘNG THANH TRA LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở TỈNH QUẢNG NGÃI TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY .............................................................75 3.1. Phương hướng bảo đảm hoạt động Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn hiện nay .......................................................75 3.1.1 Nâng cao nhận thức ..........................................................................................75 3.1.2 Nâng cao vị trí, vai trò của lực lượng thực hiện chức năng thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội .............................................................................................................76 3.1.3 Tập trung các điều kiện để bảo đảm hoạt động Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ...........................................................................................................77 3.2. Những giải pháp cơ bản nhằm bảo đảm hoạt động thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi ............................................................................78 3.2.1 Hoàn thiện hệ thống pháp luật .........................................................................78 3.2.2 Đổi mới tổ chức lực lượng thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn hiện nay .......................................................................85 3.2.3 Bảo đảm hiệu quả hoạt động của thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi .....................................................................................................88 3.2.4 Bảo đảm năng lực Thanh tra Lao động- Thương binh và Xã hội ....................88 3.2.5 Tăng cường mối quan hệ phối hợp với các cơ quan, tổ chức khác trong hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra đối với hoạt động của Thanh tra Sở ...................90 3.2.6 Nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, cá nhân trong hoạt động thanh tra của Thanh tra Sở ..............................................................................................................92 Tiểu kết chương 3.....................................................................................................94 KẾT LUẬN ..............................................................................................................95 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................96 DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Sơ đồ chu trình quản lý nhà nước ............................................................12 Hình 1.2: Sơ đồ hai hướng hoạt động chính của thanh tra .......................................17 DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. So sánh những điểm khác nhau giữa thanh tra và kiểm tra .....................13 Bảng 2.1 Bảng tổng hợp số lượng cán bộ, công chức Thanh tra Sở qua các năm từ 2012-2016..................................................................................................................41 Bảng 2.2: Bảng tổng hợp công tác tiếp công dân, giải quyết đơn, thư khiếu nại, tố cáo của Thanh tra Sở Lao động – TB&XH tỉnh Quảng Ngãi từ năm 2012-2016 ....45 Bảng 2.3: Bảng tổng hợp thanh tra hành chính của Thanh tra Sở từ năm 2012 2016 ...........................................................................................................................49 Bảng 2.4: Bảng tổng hợp điều tra tai nạn lao động trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi từ năm 2012-2016..........................................................................................................52 Bảng 2.5: Bảng tổng hợp kết quả hoạt động thanh tra chuyên ngành từ năm 2012-2016..................................................................................................................49 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quảng Ngãi - quê hương của Núi Ấn, Sông Trà, là một tỉnh nằm trong vùng tự do khu V trong 9 năm kháng chiến chống Pháp và phải đương đầu với đế quốc Mỹ. Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân Quảng Ngãi đã ra sức xây dựng và bảo vệ tổ quốc, là hậu phương vững chắc, đóng góp sức người, sức của cho các chiến trường, lại bị ảnh hưởng nặng nề của thiên tai và biến đổi khí hậu. Quảng Ngãi cùng với cả nước đang từng ngày thay da đổi thịt với sự phát triển không ngừng của nhiều khu kinh tế trọng điểm Miền Trung, những dự án đầu tư xây dựng lớn hợp tác giữa Việt Nam và các quốc gia khác như: khu công nghiệp, dịch vụ VSIP Quảng Ngãi (Việt Nam - Singapo), khu công nghiệp Dung Quất, Khu công nghiệp Tịnh Phong… Theo đó, sự gia tăng cả về số lượng và chất lượng các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh đã góp phần không nhỏ trong việc giải quyết việc làm, nâng cao đời sống của người lao động và nguồn thu ngân sách của tỉnh. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây vấn đề đình công, tranh chấp lao động tập thể và tai nạn lao động xảy ra tại các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi rất nhiều và có chiều hướng tăng mạnh, có nhiều vụ rất nghiêm trọng đã gây ảnh hưởng lớn đến môi trường đầu tư của tỉnh, tính mạng, đời sống của người lao động và hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, mặt trái của cơ chế thị trường, hậu quả của thiên tai để lại đã làm cho số người cần trợ giúp xã hội tăng lên đáng kể. Trong đó có người cao tuổi, người khuyết tật, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, hộ nghèo, hộ gia đình cần được trợ giúp đột xuất hàng năm do thiên tai, hỏa hoạn, mất mùa, ... nên việc quan tâm, giúp đỡ những người yếu thế trong xã hội là công việc chung của toàn xã hội. Tuy nhiên việc thực hiện các chính sách bảo trợ xã hội trong cả nước nói chung và trong tỉnh Quảng Ngãi nói riêng vẫn còn nhiều bất cập, một số cá nhân lợi dụng những chính sách của nhà nước để trục lợi cá nhân. Là nơi có chiến tranh ác liệt nhất tại Nam Trung Bộ, Đảng và nhân dân Quảng Ngãi đã chiến đấu kiên cường với địch đã dành nhiều thắng lợi vẻ vang làm nên lịch sử, thống nhất đất nước. Chiến tranh đã đi qua, nhưng hậu quả của chiến 1 tranh còn để lại cho đất nước ta nói chung và tại quê hương Quảng Ngãi nói riêng là rất nặng nề trên thân thể của nhân dân và con cháu ta sau này. Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta “Uống nước nhớ nguồn, đền ơn đáp nghĩa”. Hồ Chủ tịch đã nói: “Thương binh, bệnh binh, gia đình bộ đội, gia đình liệt sỹ là những người có công với Tổ quốc. Bởi vậy bổn phận của chúng ta là phải biết ơn, thương yêu và giúp đỡ họ”. Vì vậy, chăm sóc, ưu đãi người có công với cách mạng có ý nghĩa chính trị, xã hội to lớn và trở thành một nguyên tắc được ghi nhận trong Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 tại Khoản 1 Điều 59 “Nhà nước, xã hội tôn vinh, khen thưởng, thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công với nước”. Đây là yếu tố nhằm thực hiện sự tiến bộ và công bằng xã hội, góp phần ổn định chính trị, thúc đẩy sự nghiệp đổi mới phát triển. Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách đối với thương binh, bệnh binh, liệt sỹ và gia đình liệt sỹ, người và gia đình có công giúp đỡ cách mạng. Chính sách này gắn liền với việc thực hiện chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, liên quan đến đời sống hàng ngày của hàng triệu người có công. Bên cạnh những kết quả tích cực trong việc thực hiện chế độ chính sách đối với người có công với cách mạng, tình trạng khai man, gian lận hồ sơ người có công để hưởng chính sách ưu đãi của nhà nước vẫn còn xảy ra ở nhiều địa phương trong cả nước, gây bức xúc trong xã hội trong đó có địa phương tỉnh Quảng Ngãi. Công tác quản lý nhà nước của chính quyền cơ sở trong việc thực hiện chính sách đối với người có công còn nhiều bất cập, hạn chế. Một số văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thực hiện “Pháp lệnh ưu đãi người có công” chưa đầy đủ, thiếu thống nhất. Quy định hướng dẫn về điều kiện, tiêu chuẩn, quy trình, trách nhiệm xác nhận người có công chưa đồng bộ, thiếu hợp lý; có nội dung quá “khắt khe”, gây khó khăn cho đối tượng; có nội dung quá “thông thoáng”, tạo kẽ hở cho phần tử xấu lợi dụng, dẫn đến tiêu cực. Chính vì điều đó Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội đóng vai trò thiết yếu trong quản lý nhà nước về thực hiện chính sách cho người có công cách mạng, người lao động và trong việc thực hiện các chính sách bảo trợ xã hội và các 2 lĩnh vực khác của đời sống xã hội. Mục đích của thanh tra là phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm các chính sách trên. Đồng thời, phát hiện những sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị nhà nước biện pháp khắc phục, phát huy nhân tố tích cực, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước trong những lĩnh vực thuộc quản lý của ngành Lao động – Thương binh và Xã hội nói chung và của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi nói riêng. Trước sự đòi hỏi ngày càng cao của nhu cầu quản lý nhà nước và sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đặc biệt trước đòi hỏi của cơ chế thị trường trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập kinh tế quốc tế, Thanh tra Lao động- Thương binh và Xã hội còn nhiều hạn chế về tổ chức, hoạt động, số lượng, chất lượng, nguồn nhân lực, chế độ, chính sách... nhìn chung chưa đáp ứng được so với yêu cầu. Nhiều hiện tượng tiêu cực đã và đang xảy ra trong quá trình quản lý các lĩnh vực của ngành Lao động – Thương binh và Xã hội cần phải được phát hiện, chấn chỉnh và xử lý kịp thời. Do vậy, đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra Lao động- Thương binh và Xã hội là một yêu cầu cấp thiết hiện nay. Nhận thức được điều đó, bản thân tôi quyết định chọn và nghiên cứu đề tài : “Hoạt động Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi” để làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong những năm qua, vấn đề hoạt động thanh tra nói chung được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Có thể nêu một số công trình điển hình như: - Cuốn sách “Đổi mới tổ chức và hoạt động ngành thanh tra nhằm tăng cường năng lực phòng, chống tham nhũng” (2012) tác giả Nguyễn Quốc Hiệp (chủ biên) Nguyễn Tuấn Khanh, Trần Văn Long, nhà xuất bản chính trị - hành chính. Nội dung :Cuốn sách gồm những nội dung sau: Phần 1: Một số vấn đề chung về công tác thanh tra - cơ sở thiết lập tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra, trong đó đề cập đến vị trí, vai trò, đặc điểm của công tác thanh tra; Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thanh tra; Yêu cầu đối với công tác thanh tra trong điều kiện phát 3 triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và cải cách hành chính, yêu cầu đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra nhằm tăng cường năng lực phòng, chống tham nhũng. - Luật Thanh tra và các quy định pháp luật về công tác thanh tra, nhà xuất bản chính trị quốc gia (2012). - Tập bài giảng về văn bản quản lý nhà nước và văn bản trong hoạt động thanh tra, tác giả Trần Hậu Kiên, Ngô Mạnh, nhà xuất bản Chính trị quốc gia. - Thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp, tác giả Phạm Văn Khanh, Nguyễn Du. Cuốn sách được chia làm hai phần: Phần thứ nhất: Trình bày dưới dạng hỏi- đáp các quy định của pháp luật về thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp như thẩm quyền, trình tự, thủ tục thanh tra, kiểm tra, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan tiến hành thanh tra và kiểm tra, quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp được thanh tra, kiểm tra. Phần thứ hai: cuốn sách tập hợp các văn bản pháp luật quy định về thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp và sắp xếp theo từng lĩnh vực như tài chính, kế toán, chứng khoán, ngân hàng, công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản, xây dựng, giao thông vận tải, bưu chính và viễn thông, thương mại, du lịch, lao động, môi trường, đất đai, y tế, văn hóa-thông tin, hải quan. - Quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tác giả Mai Trung Sơn, Nguyễn Ngọ. - Luận văn Thạc sĩ “Thanh tra lao động theo pháp luật lao động Việt Nam” của tác giả Đỗ Thị Thu Hiền – Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội (2011). Luận văn đã Khái quát chung về thanh tra và thanh tra lao động. Tìm hiểu những quan điểm, quan niệm, quy định của pháp luật lao động Việt Nam về thanh tra lao động, soi vào thực tiễn hoạt động của thanh tra lao động. Từ đó nêu lên những khó khăn, vướng mắc, đề xuất kiến nghị hoàn thiện pháp luật về thanh tra lao động và nâng cao hơn nữa hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực lao động hiện nay. - Luận văn Thạc sĩ “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội thực trạng và giải pháp” của tác giả Nguyễn Thị Hồng Diệp – khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội (2009). Làm sáng tỏ về mặt lý luận và thực tiễn về 4 khái niệm thanh tra và thanh tra chuyên ngành; tổ chức hoạt động của thanh tra lao động thương binh và xã hội; phân tích một số mô hình thanh tra của các nước trên thế giới, đặc biệt là mô hình tổ chức thanh tra lao động. Đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động của thanh tra lao động, thương binh và xã hội kể từ khi có luật thanh tra năm 2004. Nêu phương hướng và đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra. - Quy trình và phương pháp tiến hành một cuộc thanh tra chính sách lao động do Nguyễn Xuân Bân – chủ biên (2000), NXB Lao động – Xã hội. - Các bài viết đăng trên các tạp chí thanh tra như: Viện khoa học Thanh tra, Thanh tra Việt Nam, Thanh tra Chính phủ, Thanh tra Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội: đề tài Báo cáo kết quả thanh tra, kết luận thanh tra những vấn đề lý luận và thực tiễn của tác giả Đặng Khánh Toàn; Nâng cao hiệu lực, hiệu quả thanh tra trách nhiệm của các cơ quan hành chính Nhà nước; Thanh tra cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước – thực trạng và những bài học kinh nghiệm, tác giả: Lê Hồng Lĩnh; Mối quan hệ giữa Thanh tra chính phủ với các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ trong việc thực hiện quyền thanh tra và quản lý nhà nước về thanh tra tác giả: Trần Văn Tuấn; Một số giải pháp nhằm hạn chế trùng lắp chồng chéo trong hoạt động thanh tra; Đánh giá tính hợp pháp và hợp lý của các văn bản quản lý trong quá trình tiến hành thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo; Phương pháp thanh tra lao động, tác giả: Nguyễn Anh Tuấn; Một số sai phạm thường gặp trong việc thực hiện chính sách lao động và kỹ năng phát hiện sai phạm; Đề án nâng cao năng lực Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội đến năm 2020 của Chính phủ. Tuy nhiên, các công trình nêu trên chủ yếu đề cập đến tổng thể công tác thanh tra ít có những tài liệu, bài viết có nội dung đi sâu vào công tác Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội. Đặc biệt, chưa có công trình nào tập trung nghiên cứu thực tiễn Hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội của tỉnh Quảng Ngãi. Đó cũng chính là một trong những lý do thôi thúc tôi lựa chọn nghiên cứu chủ đề luận văn nhằm tìm ra những giải pháp để khắc phục hạn chế, bất cập 5 trong Hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi nhằm phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm chính sách đối với người có công cách mạng, người lao động, người được bảo trợ và những chủ thể khác được pháp luật bảo vệ. Đồng thời, phát hiện những sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị Nhà nước có biện pháp khắc phục, phát huy nhân tố tích cực, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước trong lĩnh vực quản lý của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích: Luận văn có mục đích tổng quát là xây dựng luận cứ khoa học cho các giải pháp bảo đảm hoạt động Thanh tra Lao động- Thương binh và Xã hội nói chung và tại tỉnh Quảng Ngãi nói riêng nhằm bảo đảm quyền và lợi ích của người có công cách mạng, người lao động, người sử dụng lao động và những đối tượng yếu thế trong xã hội. Đồng thời nêu lên thực trạng Hoạt động của Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi, miêu tả một số mô hình tổ chức của các nước khác để học tập và đổi mới tổ chức của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội nói chung và Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi nói riêng nhằm mục đích cuối cùng là bảo đảm hoạt động của thanh tra trên tất cả các lĩnh vực quản lý của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi. Trên cơ sở đó, nêu ra các giải pháp để bảo đảm hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi nhằm nâng cao hiệu lực và hiệu quả công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực Lao động - Thương binh và xã hội tại địa phương. - Nhiệm vụ: Làm sáng tỏ về mặt lý luận và thực tiễn về khái niệm thanh tra và thanh tra chuyên ngành, tổ chức và hoạt động Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội, phân tích một số mô hình tổ chức thanh tra lao động của các nước trên thế giới và địa vị pháp lý của Thanh tra lao động theo quy định của ILO. 6 Rà soát, đánh giá hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội. Đánh giá tình hình hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội , trong đó nêu rõ một số hạn chế trong hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở địa phương hiện nay và nguyên nhân của những hạn chế đó. - Kiến nghị một số giải pháp nhằm bảo đảm hoạt động của lực lượng Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn hiện nay. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi. - Phạm vi nghiên cứu Phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu trên phạm vi hẹp chỉ đánh giá hoạt động của Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi. Phạm vi thời gian: từ khi Luật Thanh tra số 56/2010/QH12 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2011. Phạm vi nội dung: Hoạt động của Thanh tra lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn từ 2012-2016. Hoạt động chủ yếu trên 3 lĩnh vực chính: Lao động, Chính sách Người có công và Chính sách xã hội. Ngoài ra còn khái quát sơ bộ một số nhiệm vụ khác có liên quan. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn Đề tài được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước ta trong công tác Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, hội nhập kinh tế quốc tế và cải cách hành chính. Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, đề tài sử dụng các phương pháp nghiên 7 cứu cụ thể, bao gồm: Phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, phương pháp thống kê,...Các phương pháp nói trên được sử dụng để hệ thống hóa các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành về Hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội; tập hợp và đánh giá số liệu về Hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi; tìm hiểu thực tiễn, so sánh và đánh giá thực trạng hoạt động Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi; lập luận cho các giải pháp bảo đảm hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội nói chung và tỉnh Quảng Ngãi nói riêng. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luận văn là công trình nghiên cứu một cách tương đối có hệ thống về Hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi. Luận văn góp phần bổ sung nhận thức lý luận về vai trò, vị trí, mô hình tổ chức và hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội nhằm mục đích cuối cùng là nâng cao hiệu lực và hiệu quả công tác thanh tra trong các lĩnh vực lao động, thương binh và xã hội nơi bản thân đang công tác. Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các nhà nghiên cứu, những nhà tư vấn chính sách, sinh viên các trường đại học ngành Luật và những người làm công tác chính sách cho người có công cách mạng, lĩnh vực lao động, bảo trợ xã hội và những lĩnh vực khác có liên quan. Đặc biệt, luận văn có giá trị tham khảo trong quá trình tìm kiếm các giải pháp bảo đảm hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm ba chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội Chương 2: Thực trạng hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi 8 Chương 3: Phương hướng và giải pháp bảo đảm hoạt động Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi 9 CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI 1.1 Quan niệm chung về hoạt động thanh tra 1.1.1 Khái niệm hoạt động thanh tra Theo từ điển Tiếng việt thông thường, hoạt động được hiểu là vận động, cử động nhằm một mục đích nào đó, trong hoạt động quản lý nhà nước hoạt động được hiểu là thực hiện một chức năng nào đó trong một chỉnh thể [26, trang 156] Thanh tra (inspect) xuất phát từ gốc La-tinh (in-spectare) có nghĩa là "nhìn vào bên trong" chỉ sự xem xét từ bên ngoài vào hoạt động của một đối tượng nhất định, "là sự kiểm soát đối với đối tượng bị thanh tra" [25, trang 379] trên cơ sở thẩm quyền (quyền hạn và nghĩa vụ) được giao nhằm đạt được mục đích nhất định. Trong hoạt động quản lý nhà nước, trong sách báo chính trị, các tài liệu và văn bản pháp luật thường sử dụng cụm từ "thanh tra, kiểm tra" để chỉ một giai đoạn cần thiết của quá trình quản lý, một chức năng quản lý nhà nước. Ngoài ra, tên gọi thanh tra còn được dùng để chỉ một số tổ chức khác không hoàn toàn đúng tính chất và nhiệm vụ của nó như thanh tra nhân dân, thanh tra thủ trưởng. Về mặt lý luận cũng như thực tiễn, khái niệm thanh tra được xét đến trên nhiều khía cạnh khác nhau: Một là, thanh tra là kiểm soát, xem xét tại chỗ việc làm của địa phương, cơ quan, xí nghiệp. Thanh tra được hiểu là công việc của con người: người làm nhiệm vụ thanh tra [26, trang 185]. Hai là, thanh tra là phạm trù dùng chỉ hoạt động của các tổ chức thuộc Tổng thanh tra Nhà nước và Thanh tra Nhà nước chuyên ngành (Thanh tra Bộ, Thanh tra Sở) [16, trang 54] . Ba là, thanh tra là một trong các hình thức cụ thể của kiểm tra nhằm bảo đảm pháp chế và kỷ luật nhà nước [20,trang 15] . 10 Theo quy định của khoản 1, Điều 3 Luật Thanh tra năm 2010 thì: "Thanh tra nhà nước là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân" [3, trang 4]. 1.1.2 Đặc điểm của thanh tra Từ các quan niệm trên cho thấy thanh tra có các đặc điểm như sau: Thứ nhất, Thanh tra là chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý nhà nước Nhà nước là chủ thể quản lý của quản lý nhà nước. Khái niệm quản lý nhà nước ở đây không chỉ có hệ thống Chính phủ mà là cả cơ cấu bao gồm các cơ quan thực hiện chức năng lập pháp, tư pháp, hành pháp. Hệ thống các cơ quan này trong phạm vi trách nhiệm của mình đều thực hiện chức năng quản lý của mình đối với các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh mang tính quyền lực Nhà nước để duy trì và phát triển các mối quan hệ xã hội và trật tự xã hội, nhằm thực hiện những chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước. Hiệu quả của việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước phụ thuộc vào việc thiết lập các thiết chế nhằm phát hiện và loại bỏ các lệch lạc sai phạm trong quá trình thực hiện, làm cho đối tượng quản lý ngày càng tuân thủ pháp luật, chấn chỉnh lại các quyết định đã ban hành trước đây cho phù hợp thực tế và yêu cầu từ phía Nhà nước. Quản lý Nhà nước nói riêng có 3 chức năng cơ bản là: một là: ra quyết định quản lý, hai là: tổ chức thực hiện quyết định quản lý; ba là: kiểm tra việc thực hiện quyết định ấy. Quyết định quản lý là sản phẩm đặc biệt của lao động quản lý và có ở tất cả các cấp quản lý. Nhưng việc chuẩn bị và đề ra các quyết định mới chỉ là điểm xuất phát trong quá trình quản lý, mà vấn đề quan trọng hơn là quyết định đó đi vào đời sống, phát huy tác dụng như thế nào. Có thể có những quyết định đúng đắn hứa hẹn hiệu quả cao, nhưng thiếu tổ chức thực hiện thì quyết định đó cũng chỉ nằm trên giấy hoặc cũng chỉ nằm trong đầu óc người ra quyết định mà. Hơn thế, hoạt động quản lý không dừng lại ở việc ra quyết định đúng đắn. Việc tổ chức thực 11