Tài liệu Hoạt động phục vụ người dùng tin tại trung tâm thông tin thư viện trường đại học thương mại

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------------------- TRẦN THỊ NGA HOẠT ĐỘNG PHỤC VỤ NGƢỜI DÙNG TIN TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI LUẬN VĂN THẠC SĨ THÔNG TIN - THƢ VIỆN Chuyên ngành: Khoa học Thông tin - Thƣ viện Mã số : 60.32.02.03 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Vũ Dƣơng Thúy Ngà Hà Nội - 2015 XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN THẠC SĨ ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG PGS. TS TRẦN THỊ MINH NGUYỆT LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân, đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của TS. Vũ Dƣơng Thúy Ngà. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về công trình nghiên cứu của mình./. HỌC VIÊN Trần Thị Nga LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chƣơng trình học tập cao học và làm luận văn thạc sĩ tại trƣờng Đại học KHXH&NV, bên cạnh sự nỗ lực cố gắng của bản thân, tác giả cũng đã nhận đƣợc rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ tận tình của các thầy, cô giáo, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp trong suốt quá trình học tập và công tác. Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành tới: - Cô giáo hƣớng dẫn, TS. Vũ Dƣơng Thúy Ngà - Ban chủ nhiệm khoa, các thầy, cô giáo và cán bộ quản lý Khoa Thông tin - Thƣ viện,Trƣờng Đại học KHXH&NV. - Các thầy, cô giáo và cán bộ quản lý Khoa Sau đại học - Trƣờng Đại học KHXH&NV. - Ban Giám đốc Trung tâm Thông tin - Thƣ viện trƣờng Đại học Thƣơng mại, gia đình, đồng nghiệp và bạn bè đã cung cấp tài liệu, tạo điều kiện, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình hoàn thiện luận văn này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng để hoàn thành nội dung nghiên cứu bằng tất cả năng lực và sự tận tâm của mình, tuy nhiên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận đƣợc các ý kiến đóng góp quý báu của các thầy, cô và các đồng nghiệp để bản luận văn đƣợc hoàn thiện hơn nữa. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 10 tháng 10 năm 2015 Tác giả Trần Thị Nga MỤC LỤC MỤC LỤC .......................................................... Error! Bookmark not defined. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT............................ Error! Bookmark not defined. DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ..................... Error! Bookmark not defined. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ...................................................... 7 MỞ ĐẦU ............................................................ Error! Bookmark not defined. 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................... Error! Bookmark not defined. 2. Tình hình nghiên cứu .................................... Error! Bookmark not defined. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu............... Error! Bookmark not defined. 4. Giả thuyết nghiên cứu ................................... Error! Bookmark not defined. 5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu................ Error! Bookmark not defined. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu.............................. Error! Bookmark not defined. 7. Ý nghĩa khoa học và ứng dụng của đề tài ... Error! Bookmark not defined. 8. Dự kiến kết quả nghiên cứu và Bố cục của luận vănError! Bookmark not defined. CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HOẠT ĐỘNG PHỤC VỤ NGƢỜI DÙNG TIN TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI . Error! Bookmark not defined. 1.1. Cơ sở lý luận về hoạt động phục vụ ngƣời dùng tinError! Bookmark not defined. 1.1.1. Khái niệm ................................................. Error! Bookmark not defined. 1.1.2. Yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin ....... Error! Bookmark not defined. 1.1.3. Các tiêu chí đánh giá chất lƣợng hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin ............................................................................. Error! Bookmark not defined. 2 1.2. Khái quát về trƣờng Đại học Thƣơng mại và Trung tâm Thông tin Thƣ viện.............................................................. Error! Bookmark not defined. 1.2.1. Khái quát về trƣờng Đại học Thƣơng mạiError! Bookmark not defined. 1.2.2. Khái quát về Trung tâm Thông tin Thƣ việnError! Bookmark not defined. 1.3. Đặc điểm ngƣời dùng tin và nhu cầu tin tại Trung tâm ............... Error! Bookmark not defined. 1.3.1. Đặc điểm ngƣời dùng tin ........................ Error! Bookmark not defined. 1.3.2. Đặc điểm nhu cầu tin .............................. Error! Bookmark not defined. 1.4. Vai trò của công tác phục vụ ngƣời dùng tin trong hoạt động của Trung tâm .......................................................... Error! Bookmark not defined. 1.4.1. Hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin là thƣớc đo đánh giá chất lƣợng ............................................................................. Error! Bookmark not defined. 1.4.2. Hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin hỗ trợ nâng cao chấ t lƣơ ̣ng giảng dạy và hoc tập, nghiên cƣ́u khoa ho ̣c .... Error! Bookmark not defined. CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG PHỤC VỤ NGƢỜI DÙNG TIN TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI.................................................. Error! Bookmark not defined. 2.1. Tổ chức công tác phục vụ .......................... Error! Bookmark not defined. 2.1.1. Thời gian phục vụ .................................... Error! Bookmark not defined. 2.1.2. Quản lý bạn đọc........................................ Error! Bookmark not defined. 2.1.3. Quản lý tài liệu ......................................... Error! Bookmark not defined. 2.2. Các dịch vụ thông tin ................................. Error! Bookmark not defined. 2.2.1. Dịch vụ cung cấp tài liệu ......................... Error! Bookmark not defined. 2.2.2. Dịch vụ hỏi - đáp thông tin ...................... Error! Bookmark not defined. 2.2.3. Dịch vụ sao chụp tài liệu ......................... Error! Bookmark not defined. 3 2.2.4. Dịch vụ bán giáo trình và tài liệu tham khảoError! Bookmark not defined. 2.3. Công tác tuyên truyền giới thiệu tài liệu .. Error! Bookmark not defined. 2.3.1. Trưng bày, triển lãm tài liệu .................... Error! Bookmark not defined. 2.3.2. Hoạt động thông tin thư mục .................. Error! Bookmark not defined. 2.4. Các yếu tố tác động đến hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin........ Error! Bookmark not defined. 2.4.1. Mức độ đáp ứng của nguồn lực thông tinError! Bookmark not defined. 2.4.2. Bộ máy tra cứu ......................................... Error! Bookmark not defined. 2.4.3. Khả năng đáp ứng về cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin ............................................................................. Error! Bookmark not defined. 2.4.4. Trình độ, kĩ năng của cán bộ phục vụ .... Error! Bookmark not defined. 2.5. Đánh giá chất lƣợng hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin tại Trung tâm ...................................................................... Error! Bookmark not defined. 2.5.1. Mức độ đáp ứng nhu cầu tin ................... Error! Bookmark not defined. 2.5.2. Mức độ lôi cuốn người dùng tin .............. Error! Bookmark not defined. 2.5.3. Mức độ khai thác nguồn lực thông tin ... Error! Bookmark not defined. 2.5.4. Nhận xét chung ........................................ Error! Bookmark not defined. 2.5.4.1. Ƣu điểm ................................................. Error! Bookmark not defined. 2.5.4.2. Hạn chế .................................................. Error! Bookmark not defined. 2.5.4.3. Nguyên nhân hạn chế ........................... Error! Bookmark not defined. CHƢƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG HOẠT ĐỘNG PHỤC VỤ NGƢỜI DÙNG TIN TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI ............................................................................. Error! Bookmark not defined. 3.1. Các giải pháp .............................................. Error! Bookmark not defined. 4 3.1.1. Đa dạng hóa các hình thức phục vụ ngƣời dùng tin, tăng cƣờng các dịch vụ thông tin ................................................ Error! Bookmark not defined. 3.1.2. Nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ phục vụError! Bookmark not defined. 3.1.3. Tăng cƣờng công tác đào tạo ngƣời dùng tinError! Bookmark not defined. 3.1.4. Tăng cƣờng nguồn lực thông tin ............ Error! Bookmark not defined. 3.1.5. Các giải pháp hỗ trợ................................ Error! Bookmark not defined. 3.1.5.1. Nâng cao chất lƣợng sản phẩm Thông tin Thƣ viện............... Error! Bookmark not defined. 3.1.5.3. Tổ chƣ́c kho tài liêụ hơ ̣p lý .................. Error! Bookmark not defined. 3.1.5.3. Tăng cƣờng cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin.....105 3.2. Một số kiến nghị ......................................... Error! Bookmark not defined. 3.2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch.........................................................................................................105 3.2.2. Đối với trƣờng Đại học Thƣơng mại ..... Error! Bookmark not defined. 3.2.3. Đối với Trung tâm Thông tin Thƣ viện. Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN ........................................................ Error! Bookmark not defined. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......... Error! Bookmark not defined. PHỤ LỤC 1 ........................................................ Error! Bookmark not defined. PHỤ LỤC 2 ........................................................ Error! Bookmark not defined. 5 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ĐHTM Đại học Thƣơng mại NCT Nhu cầu tin NDT Ngƣời dùng tin TTTTTV Trung tâm Thông tin Thƣ viện 5 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Số lƣợng tuyển sinh và số sinh viên tốt nghiệp đại học giai 27 đoạn 1980-2010 Bảng 1.2: Nhu cầu tin của các nhóm NDT về các lĩnh vực chuyên 37 môn Bảng 1.3: Nhu cầu tin của các nhóm NDT về loại hình tài liệu 38 Bảng 1.4: Nhu cầu tin của các nhóm NDT theo ngôn ngữ tài liệu 39 Bảng 2.1 : Thống kê số lƣợng phục vụ tại phòng Đọc sinh viên 47 Bảng 2.2: Công tác phục vụ tại phòng Báo – Tạp chí – Luận văn 50 Bảng 2.3: Lƣợt ngƣời dùng tin tại phòng đọc Sau đại học 52 Bảng 2.4: Số lƣợng tài liệu ngoại văn do Quỹ Châu Á tài trợ 54 Bảng 2.5: Thống kê lƣợt ngƣời dùng tại phòng Đa phƣơng tiện 55 Bảng 2.6: Số liệu phục vụ NDT tại phòng Mƣợn 57 Bảng 2.7: Số lƣợng giáo trình xuất bản và nhập về Trung tâm 61 Bảng 2.8: Số lƣợng giáo trình bán 62 Bảng 2.9: Nội dung tài liệu theo chuyên ngành 66 Bảng 2.10: Loại hình tài liệu tại Trung tâm 69 Bảng 2.11: Đánh giá của NDT về mức độ đáp ứng của tài liệu tại 76 Trung tâm Bảng 2.12: Tổng hợp số liệu lƣợt NDT đến thƣ viện 77 Bảng 2.13: Đánh giá chất lƣợng sản phẩm và dịch vụ 78 Bảng 2.14 : Lƣợt luân chuyển tài liệu những năm gần đây 80 Bảng 2.15: Thống kê vòng quay tài liệu theo năm học 81 6 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ Hình 1.1: Sơ đồ thành phần cơ cấu các nhóm NDT 36 Hình 2.1: Phân hệ quản lý bạn đọc 44 Hình 2.2: Các phân hệ của Ilib 6.0 45 Biểu đồ 2.1 : Hoạt động phục vụ tại phòng Đọc sinh viên 47 Biểu đồ 2.2: Lƣợt NDT và luân chuyển tài liệu tại phòng Báo – Tạp 51 chí –Luận văn Biểu đồ 2.3: Hoạt động phục vụ NDT tại phòng đọc Sau đại học 53 Biểu đồ2.4: Lƣợt NDT tại phòng Đa phƣơng tiện 56 Biểu đồ 2.5: Lƣợt NDT và tài liệu tại phòng Mƣợn 58 Biểu đồ 2.6: Cơ cấu nội dung tài liệu theo chuyên ngành 66 Biểu đồ 2.7: Biểu đồ cơ cấu loại hình tài liệu phân theo vật mang tin 70 7 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Giáo dục đại học Việt Nam đang chuyển mình thực hiện đổi mới nhằm đào tạo nguồn nhân lực có chất lƣợng, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 14/2005/NQ - CP về đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006 – 2020. Bắt đầu từ năm học 2007-2008, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đƣa ra lộ trình đào tạo học chế tín chỉ trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Gần đây nhất là Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp Hành Trung ƣơng khóa XI (Nghị quyết số 29NQ/TW) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Các văn bản tựu chung lại thực chất của đổi mới giáo dục là “lấy ngƣời học làm trung tâm”. Đó là đổi mới cách dạy và học theo hƣớng sinh viên chủ động hơn trong tiếp thu kiến thức, lấy tự học, tự nghiên cứu là hoạt động quan trọng trong hoạt động học. Phƣơng pháp đào tạo theo tín chỉ trở thành nhiệm vụ trọng tâm của các trƣờng đại học ở Việt Nam hiện nay. Để thực hiện tốt sự đổi mới này đòi hỏi phải có sự chuyển biến toàn diện về cách vận hành chƣơng trình đào tạo, mô hình quản lý đào tạo cũng nhƣ cơ sở vật chất, khả năng cung cấp nguồn học liệu, chất lƣợng phục vụ ngƣời dùng tin tại các cơ sở đào tạo. Thực hiện tinh thần của Đại hội Đảng XI, để có thể đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và phát triển nguồn nhân lực cho Thủ đô trong giai đoạn mới, trƣờng Đại học Thƣơng mại đã và đang phát triển trở thành một trƣờng Đại học đa ngành, đa lĩnh vực chất lƣợng cao của đất nƣớc. Không ngừng đổi mới và nâng cao chất lƣợng đào tạo đƣợc xác định là một nhiệm vụ mang tính chiến lƣợc của trƣờng Đại học Thƣơng mại. Nâng cao chất lƣợng 8 phục vụ ngƣời dùng tin, đảm bảo Trung tâm Thông tin Thƣ viện trở thành môi trƣờng thực sự thân thiện phục vụ các hoạt động giảng dạy, học tập, đáp ứng nhu cầu nghiên cứu khoa học cho giảng viên, nhu cầu tự học với hình thức đào tạo theo tín chỉ, là mục tiêu cũng chính là yêu cầu đặt ra đối với Trung tâm Thông tin Thƣ viện (TTTTTV) trƣờng Đại học Thƣơng mại đặc biệt là công tác phục vụ ngƣời dùng tin - khâu trung tâm, trực tiếp quyết định toàn bộ kết quả hoạt động của TTTTTV. Trên thực tế, công tác phục vụ ngƣời dùng tin vừa là mục đích đồng thời là thƣớc đo hiệu quả của hoạt động thƣ viện. Ngƣời dùng tin là yếu tố thúc đẩy hƣớng phát triển của một thƣ viện. Nâng cao chất lƣợng, hiệu quả công tác phục vụ ngƣời dùng tin, đảm bảo đáp ứng nhu cầu tin của ngƣời dùng tin ngày càng cao là một biện pháp trực tiếp tác động đến quá trình đổi mới và nâng cao chất lƣợng học tập, giảng dạy trong Nhà trƣờng. Trong thời gian tới, số lƣợng ngƣời dùng tin của TTTTTV sẽ tăng nhanh do quy mô đào tạo của trƣờng ngày một mở rộng, số lƣợng cán bộ, giảng viên và sinh viên các hệ đào tạo cũng tăng lên hàng năm. Hơn nữa, trƣờng Đại học Thƣơng mại đã chuyển sang hình thức đào tạo mới theo học chế tín chỉ, do đó đòi hỏi cán bộ giảng dạy và sinh viên phải nghiên cứu tài liệu nhiều hơn để đáp ứng yêu cầu nghiên cứu, giảng dạy và học tập. Phƣơng thức đào tạo mới này đòi hỏi cần có sự thay đổi phƣơng pháp giảng dạy của thầy và phƣơng pháp học tập của trò. Trƣớc tình hình đó, đòi hỏi thƣ viện phải có những biện pháp hữu hiệu để đổi mới và nâng cao chất lƣợng hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao (cả về số lƣợng và chất lƣợng) của ngƣời dùng tin. Từ những phân tích trên cho thấy, hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin tại TTTTTV là một vấn đề bức thiết cần phải đƣợc nghiên cứu, phân tích hiện trạng để có những nhận xét, đánh giá khách quan, nghiêm túc; trên cơ sở đó 9 đƣa ra các giải pháp phù hợp, khả thi để nâng cao chất lƣợng công tác phục vụ ngƣời dùng tin và hiệu quả hoạt động của thƣ viện. Vì vậy, tôi chọn đề tài “Hoạt động phục vụ người dùng tin tại Trung tâm Thông tin Thư viện trường Đại học Thương mại” làm đề tài luận văn thạc sĩ khoa học Thông tin - Thƣ viện, với mong muốn vận dụng những kiến thức lý luận đã đƣợc học, kiến thức kinh nghiệm và kĩ năng nghiệp vụ thực tế, đồng thời kế thừa và phát triển các kết quả nghiên cứu của các tác giả trƣớc để phân tích thực trạng, đánh giá những ƣu điểm, hạn chế; từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác phục vụ ngƣời dùng tin. 2. Tình hình nghiên cứu Nghiên cứu về công tác phục vụ ngƣời dùng tin trong thƣ viện không còn là vấn đề mới và đã đƣợc đề cập đến trong các cuốn sách tham khảo, các luận văn thạc sỹ và nhiều bài báo của các tác giả trong những năm gần đây. - Về tài liệu tham khảo là sách đƣợc xuất bản: + Trƣớc hết phải kể đến là cuốn sách của TS. Lê Văn Viết “Cẩm nang nghề Thư viện” [33] trình bày khá rõ cơ sở lý thuyết về ngƣời dùng tin. + Tác giả Phan Văn, với cuốn “Công tác với người đọc” [30] cung cấp những kiến thức cơ bản về công tác phục vụ ngƣời dùng tin trong hoạt động thông tin thƣ viện. + Tác giả D.W. Lewis trong công trình nghiên cứu: The Strategy for Academic Libraries in the First Quarter of the 21st Century [39], đã phác thảo định hƣớng hoạt động đối với các thƣ viện đại học cho tới năm 2025, ông cho rằng trong những năm từ 2010-2020 “hầu hết các thƣ viện đại học sẽ chuyển đổi sang việc quản trị nguồn tin số, tìm kiếm các giải pháp để thƣ viện phục vụ sinh viên và các nhóm ngƣời dùng tin hữu quan khác một cách linh hoạt, chú trọng phát triển và tích hợp các dịch vụ thông tin thƣ viện vào trong 10 chuỗi các dịch vụ khác phục vụ việc học tập, nghiên cứu, giảng dạy”. [39, tr.420-428]. + Tác giả Brophy Peter trong cuốn “The library in the 21st centery”[40] đã khái quát sự nghiệp thƣ viện hiện nay là sự pha trộn giữa thƣ viện truyền thống và thƣ viện điện tử với các dịch vụ hỗ trợ tích hợp phù hợp với ngƣời sử dụng. Cuốn sách đã cung cấp một mô hình mới rõ ràng về cách các thƣ viện truyền thống và điện tử cùng tồn tại trong thƣ viện của tƣơng lai. - Các bài viết nghiên cứu về công tác phục vụ ngƣời dùng tin có: + “ Nâng cao chất lượng công tác phục vụ người đọc” (2008) [19] của tác giả Trƣơng Đại Lƣợng và Nguyễn Hữu Nghĩa đã đƣa ra quan điểm của tác giả về vai trò và ý nghĩa to lớn của công tác phục vụ bạn đọc, từ đó nêu lên một số các giải pháp mang tính then chốt nhƣ: Tăng cƣờng ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào quá trình quản lý ngƣời đọc và quản lý tài liệu, tăng cƣờng đào tạo cán bộ thông tin. + “Đổi mới hoạt động phục vụ người dùng tin để hội nhập với yêu cầu đào tạo tín chỉ tại các trung tâm thông tin – thư viện đại học” (2011) [32], Kỷ yếu 15 năm thành lập khoa Thông tin – Thƣ viện, trƣờng Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Hà Nội của tác giả Trần Thị Thanh Vân khẳng định việc đổi mới hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin để nhanh chóng hội nhập với phƣơng thức đào tạo mới theo hƣớng tích cực là vấn đề cấp thiết đối với các TTTTTV đại học, qua đó tác giả đƣa ra các nội dung cần đổi mới hoạt động phục vụ của các TTTTTV. + “Trung tâm Thông tin Thư viện Đại học Khoa học Huế với vai trò phục vụ bạn đọc” [29]của tác giả Dƣơng Quỳnh Tƣơng (Tạp chí Thƣ viện Việt Nam, số 3, năm 2011) đề cập đến vai trò của TTTTTV trƣờng Đại học Khoa học Huế với công tác phục vụ bạn đọc trong những năm gần đây. 11 + “Đổi mới công tác phục vụ bạn đọc tại Thư viện Quân đội trong những năm gần đây” [4] của tác giả Nguyễn Thúy Cúc (Tạp chí Thƣ viện Việt Nam, số 1, năm 2013) với đánh giá về những điểm đổi mới trong công tác phục vụ bạn đọc tại Thƣ viện Quân đội, từ đó tác giả đã nêu lên một số biện pháp nhằm khắc phục những khó khăn, khuyết điểm cũng nhƣ tiếp tục phát huy những thành công đã đạt đƣợc trong công tác phục vụ bạn đọc ở những năm tiếp theo. + Trong cuốn Kỷ yếu Hoạt động Thông tin Thƣ viện với vấn đề đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Đại học Việt Nam năm 2014 có bài viết “ Giải pháp nâng cao chất lượng phục vụ thông tin thư viện đáp ứng yêu cầu đào tạo theo học chế tín chỉ tại Trường Đại học Hùng Vương, Phú Thọ” [16] của tác giả Nguyễn Thanh Nga, Đỗ Quốc Hùng đã nêu bật đƣợc vai trò của thƣ viện đại học đặc biệt là vai trò của nguồn thông tin với việc nâng cao chất lƣợng giáo dục, đồng thời các tác giả cũng đã đƣa ra một số kiến nghị cụ thể nhằm nâng cao chất lƣợng nguồn thông tin tại các thƣ viện. Ngoài ra còn có bài viết “Vai trò của Trung tâm Học liệu Đà Nẵng đối với đổi mới giáo dục và nâng cao chất lượng đào tạo” [24] của tác giả Phan Thị Thu Nga. Bài viết trình bày khá rõ về công tác phát triển nguồn tài nguyên thông tin trong những năm qua tại trung tâm, các hoạt động phát triển các dịch vụ cung cấp thông tin và phục vụ ngƣời dùng tin tại trung tâm. - Bên cạnh đó đã có một số luận văn thạc sĩ chuyên ngành Khoa học Thƣ viện cũng nghiên cứu vấn đề này, có thể kể đến các công trình nghiên cứu nhƣ: “Tổ chức phục vụ bạn đọc tại Trung tâm Thông tin – Thư viện trường Đại học Sư phạm Hà Nội”(2010) của tác giả Lê Thu Hà[11]; “Tổ chức phục vụ bạn đọc tại Thư viện Hà Nội trong giai đoạn hội nhập và phát triển” (2010) của tác giả Nguyễn Hồng Vân[31]; “Nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc của Thư viện tỉnh Nam Định” (2011) của tác giả Ngô Thị Thơm[23]; 12 “Nâng cao chất lượng công tác phục vụ người dùng tin tại Thư viện trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội” (2013) của tác giả Quách Hải Đƣờng[9]; “Công tác phục vụ người dùng tin tại Thư viện trường Đại học Quảng Bình” (2013) của tác giả Trần Thị Lụa[15]; “Đổi mới công tác phục vụ người dùng tin tại Thư viện Sư đoàn Phòng không Hà Nội” (2014) của tác giả Nguyễn Thị Kim Liên[14]… Các luận văn đều nghiên cứu những lí luận chung về công tác phục vụ ngƣời dùng tin; nêu bật đƣợc vai trò của công tác phục vụ ngƣời dùng tin; đánh giá đƣợc thực trạng của công tác phục vụ ngƣời dùng tin của từng nơi. Trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp khả thi nhằm đổi mới, nâng cao hiệu quả và chất lƣợng công tác phục vụ ngƣời dùng tin. - Nghiên cứu về TTTTTV trƣờng Đại học Thƣơng mại: + Về luận văn thạc sĩ chuyên ngành Khoa học Thông tin - Thƣ viện có các đề tài nhƣ : “Hiện đại hóa Trung tâm Thông tin – Thư viện trường Đại học Thương mại” (2000) của tác giả Phạm Thị Tâm; “Phát triển nguồn lực thông tin tại Trung tâm Thông tin – Thư viện trường Đại học Thương mại” (2014) của tác giả Nguyễn Thị Thu Điệp; “Xây dựng, quản lí và khai thác nguồn tài liệu số nội sinh tại Thư viện trường Đại học Thương mại Hà Nội” (2014) của tác giả Vũ Ngọc Minh. Nhƣ vậy trên thực tế, chƣa có công trình và luận văn thạc sĩ nào nghiên cứu về công tác phục vụ ngƣời dùng tin tại TTTTTV trƣờng Đại học Thƣơng mại. Có thể nói, đề tài “Hoạt động phục vụ người dùng tin tại Trung tâm Thông tin Thư viện trường Đại học Thương mại” là một đề tài hoàn toàn mới, không trùng lặp với một đề tài nào khác. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu: Nâng cao hiệu quả hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin và đáp ứng đầy đủ nhu cầu tin của ngƣời dùng tin tại TTTTTV trƣờng Đại học Thƣơng mại. 13 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: Để thực hiện mục đích nghiên cứu trên, luận văn sẽ giải quyết các nhiệm vụ sau: - Nghiên cứu một số vấn đề lí luận về hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin - Nghiên cứu đặc điểm ngƣời dùng tin và nhu cầu tin của ngƣời dùng tin tại TTTTTV trƣờng Đại học Thƣơng mại - Nghiên cứu vai trò của hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin trong hoạt động thông tin thƣ viện tại TTTTTV trƣờng Đại học Thƣơng mại - Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin tại TTTTTV trƣờng Đại học Thƣơng mại - Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất lƣợng phục vụ ngƣời dùng tin. 4. Giả thuyết nghiên cứu Nếu hoạt động phục vụ bạn đọc đƣợc chú trọng, phƣơng thức phục vụ đƣợc đổi mới, cơ sở vật chất trang thiết bị đƣợc đầu tƣ, các sản phẩm và dịch vụ thông tin phong phú, nguồn lực thông tin đƣợc phát triển một cách cân đối,…thì chất lƣợng hoạt động phục vụ bạn đọc tại TTTTTV trƣờng Đại học Thƣơng mại sẽ đƣợc nâng cao, từ đó nhu cầu tin của các đối tƣợng ngƣời dùng tin sẽ đƣợc thỏa mãn, chất lƣợng hiệu quả công tác đào tạo và nghiên cứu khoa học của Nhà trƣờng sẽ đƣợc nâng lên một cách rõ rệt. 5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 5.1. Đối tƣợng nghiên cứu: Hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin tại TTTTTV trƣờng Đại học Thƣơng mại 5.2. Phạm vi nghiên cứu: - Không gian: TTTTTV trƣờng Đại học Thƣơng mại. 14 - Thời gian: Từ năm 2007 (khi trƣờng Đại học Thƣơng mại bắt đầu chuyển từ đào tạo niên chế sang đào tạo theo học chế tín chỉ) đến nay. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Phƣơng pháp luận Quán triệt phƣơng pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử kết hợp với các quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc ta về vấn đề giáo dục - văn hóa - xã hội. Phƣơng pháp luận thƣ viện học và thông tin học làm cơ sở cho luận văn. 6.2. Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể Trong quá trình thực hiện luận văn tác giả sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu sau đây: + Tổng hợp, phân tích tài liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu. Với phƣơng pháp này đề tài đã kế thừa kết quả của các nghiên cứu trƣớc đó. + Quan sát các hoạt động của NDT tại thƣ viện. + Phương pháp điều tra xã hội học: Bao gồm việc sử dụng phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi và phỏng vấn trực tiếp. Chọn mẫu khảo sát: Do thời gian có hạn, đề tài chỉ dừng lại nghiên cứu, khảo sát nhóm ngƣời dùng tin là cán bộ lãnh đạo, quản lý, giảng viên và sinh viên hệ chính quy của trƣờng. Nhóm ngƣời dùng tin là chuyên viên các phòng ban, học viên, nghiên cứu sinh, sinh viên tại chức không nằm trong phạm vi nghiên cứu của đề tài. Việc điều tra, phỏng vấn đƣợc tiến hành theo phƣơng pháp chọn mẫu đại diện cho 3 nhóm: cán bộ lãnh đạo quản lý; giảng viên và sinh viên. Tổng số phiếu phát ra: 390 phiếu. Tổng số phiếu thu lại: 357 phiếu (đạt tỷ lệ 91,5%), trong đó có 21 phiếu của cán bộ lãnh đạo, quản lý, 60 phiếu của giảng viên, 276 phiếu của sinh viên. 15 Các phiếu đƣợc gửi đến đối tƣợng điều tra theo phƣơng thức là phát trực tiếp. + Thống kê phân tích, tổng hợp các kết quả điều tra đƣợc, tính tỷ lệ % để dễ so sánh. 7. Ý nghĩa khoa học và ứng dụng của đề tài 7.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài Đề tài góp phần làm rõ lý luận về hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin, vai trò của hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin đối với công tác giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa học ở trƣờng đại học; khảo sát, đánh giá về thực trạng hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin tại thƣ viện của một cơ sở giáo dục - đào tạo. 7.2. Ý nghĩa ứng dụng của đề tài Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ là tài liệu tham khảo cho cán bộ thƣ viện trong hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin. Các giải pháp và khuyến nghị mà luận văn đƣa ra có thể áp dụng vào thực tiễn tại TTTTTV trƣờng Đại học Thƣơng mại nhằm nâng cao chất lƣợng phục vụ ngƣời dùng tin, góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo và nghiên cứu khoa học đáp ứng yêu cầu đổi mới của Nhà trƣờng. 8. Dự kiến kết quả nghiên cứu và Bố cục của luận văn Công trình nghiên cứu của tác giả đƣợc trình bày khoảng 100 trang chính văn, gồm 3 chƣơng:  Chƣơng 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn về hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin tại Trung tâm Thông tin Thƣ viện trƣờng Đại học Thƣơng mại  Chƣơng 2: Thực trạng hoạt động phục vụ ngƣời dùng tin tại Trung tâm Thông tin Thƣ viện trƣờng Đại học Thƣơng mại 16