Tài liệu Hoàn thiện kỹ thuật sản xuất cá rô phi chất lượng cao đạt tiêu chuẩn xuất khẩu

Bé thñy s¶n ViÖn nghiªn cøu nu«i trång thñy s¶n I ===================================== B¸o c¸o tæng kÕt dù ¸n cÊp nhµ n−íc Hoµn thiÖn kü thuËt s¶n xuÊt c¸ r« phi chÊt l−îng cao ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu M· sè: KC.06 – DA. 12 NN Thuéc ch−¬ng tr×nh KH&CN träng ®iÓm cÊp nhµ n−íc giai ®o¹n 2001-2005: øng dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ s¶n phÈm chñ lùc. M· sè: KC.06 Chñ nhiÖm dù ¸n: TS. NguyÔn C«ng D©n C¬ quan chñ tr× thùc hiÖn Dù ¸n: ViÖn nghiªn cøu nu«i trång thñy s¶n 1 §Þa chØ: §×nh B¶ng, Tõ S¬n, B¾c Ninh 6464 14/8/2007 B¾c Ninh, th¸ng 3 n¨m 2006 Tµi liÖu nµy ®−îc chuÈn bÞ trªn c¬ së kÕt qu¶ thùc hiÖn Dù ¸n s¶n xuÊt thö cÊp Nhµ n−íc, m· sè KC.06 – DA.12 NN. Danh s¸ch nh÷ng ng−êi thùc hiÖn Hä vµ tªn Häc vÞ Chøc danh Tªn c¬ quan phèi hîp NguyÔn C«ng D©n TrÇn §×nh Lu©n Bïi Huy Céng NguyÔn V¨n ChiÕn Lª Minh To¸n NguyÔn V¨n H¶o NguyÔn V¨n S¸ng §inh ThÞ Thñy Ph¹m §×nh Kh«i Vò H¶i §Þnh TiÕn sü Th¹c sü Kü s− Ký s− Kü s− TiÕn sü Th¹c sü Th¹c sü Kü s− Th¹c sü Chñ nhiÖm Dù ¸n Thµnh viªn Thµnh viªn Thµnh viªn Thµnh viªn Thµnh viªn Thµnh viªn Thµnh viªn Thµnh viªn Thµnh viªn ViÖn NCNTTS 1 ViÖn NCNTTS 1 ViÖn NCNTTS 1 ViÖn NCNTTS 1 ViÖn NCNTTS 1 ViÖn NCNTTS 2 ViÖn NCNTTS 2 ViÖn NCNTTS 2 ViÖn NCNTTS 2 ViÖn NCNTTS 2 Tãm t¾t b¸o c¸o Dù ¸n s¶n xuÊt thö: Hoµn thiÖn kü thuËt s¶n xuÊt c¸ r« phi chÊt l−îng cao ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu, thuéc ch−¬ng tr×nh KHCN cÊp nhµ n−íc (øng dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ s¶n phÈm chñ lùc) ®−îc Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ phª duyÖt, cho phÐp tiÕn hµnh thùc hiÖn tõ th¸ng 1/2003 ®Õn th¸ng 12/2004 vµ ®−îc Bé cho phÐp kÐo dµi ®Õn 30/6/2005 ®Ó hoµn tÊt mäi néi dung nghiªn cøu cña dù ¸n. Môc tiªu cña Dù ¸n nµy lµ: 1) Hoµn thiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸ r« phi ®¬n tÝnh víi tû lÖ ®ùc ®¹t > 95 %, gi¸ thµnh h¹ ë quy m« s¶n xuÊt lín, t¹o ra sù æn ®Þnh vÒ s¶n l−îng gièng chÊt l−îng cao phôc vô nghÒ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm vµ 2) X©y dùng quy tr×nh c«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi cao s¶n, chÊt l−îng cao trong ao vµ lång bÌ, theo h−íng c«ng nghiÖp më réng ®Ó ¸p dông vµo s¶n xuÊt. §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu trªn, ph−¬ng ¸n tiÕp cËn cña Dù ¸n lµ phèi hîp thùc hiÖn víi 2 ViÖn NCNTTS 1, 2 vµ mét sè c¬ së s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng ®Çu t− vèn vµ lao ®éng cho môc tiªu s¶n phÈm khoa häc vµ c«ng nghÖ cña Dù ¸n. T¹i ViÖn NCNTTS 1, Dù ¸n ®· sö dông 5 tÊn c¸ r« phi bè mÑ (1-3 n¨m tuæi, cì 250-500g/con) ®Ó s¶n xuÊt c¸ r« phi h−¬ng ®¬n tÝnh (cì 2-3 cm/con), trong ®ã c¸c chØ tiªu kü thuËt nu«i vç c¸ bè mÑ, mïa vô sinh s¶n, mËt ®é −¬ng c¸ con thÝch hîp trong thêi gian vµ sau khi xö lý hormon cÇn ®−îc nghiªn cøu bæ sung ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt sinh s¶n vµ tû lÖ sèng cña c¸ con nh»m hoµn thiÖn quy tr×nh s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh. T¹i Trung t©m gièng thñy s¶n C¸i BÌ (TiÒn Giang) thuéc ViÖn NCNTTS 2, 1,2 triÖu c¸ h−¬ng r« phi ®¬n tÝnh ®· ®−îc Dù ¸n chuyÓn tõ ViÖn NCNTTS 1 vµo ®Ó −¬ng thµnh c¸ gièng (cì 7-10 g/con) råi phèi hîp víi 1 chñ bÌ vµ C«ng ty l−¬ng thùc VÜnh Long nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong bÌ trªn s«ng TiÒn Giang, VÜnh Long. Dù ¸n cßn phèi hîp víi chñ nu«i c¸ lång-Lª Thµnh Trung ®Ó nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong 98 lång l−íi trªn hå chøa §ång Quan, Sãc S¬n (Hµ Néi), phèi hîp víi tr¹i c¸ §ång Kþ, Tõ S¬n (B¾c Ninh) ®Ó nu«i c¸ thÞt trong 1,35 ha ao ®Êt. Nh÷ng chØ tiªu kü thuËt chÝnh trong nu«i c¸ ao, lång bÌ nh− mËt ®é th¶ thÝch hîp, chÕ ®é dinh d−ìng, thøc ¨n, qu¶n lý m«i tr−êng vµ dÞch bÖnh ®−îc tiÕn hµnh nghiªn cøu nh»m ®−a ra quy tr×nh nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong c¸c hÖ thèng nu«i nµy víi gi¸ thµnh s¶n xuÊt h¹, dÔ dµng ¸p dông trong s¶n xuÊt vµ mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cao. Sau 30 th¸ng thùc hiÖn, Dù ¸n ®· thu ®−îc ®Çy ®ñ c¸c s¶n phÈm khoa häc vµ s¶n phÈm c«ng nghÖ theo nh− Hîp ®ång khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ mµ dù ¸n ®· ký víi Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ. Cô thÓ lµ trªn c¬ së hoµn thiÖn c¸c chØ tiªu kü thuËt, dù ¸n ®· x©y dùng ®−îc quy tr×nh kü thuËt s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh ®¹t tû lÖ c¸ ®ùc trªn 95 % vµ tû lÖ sèng trªn 80 %, kü thuËt nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm c«ng nghiÖp trong lång bÌ vµ ao ®Êt ®¹t n¨ng suÊt 60-70 kg/m3 bÌ, 40-45 kg/m3 lång l−íi vµ 20 tÊn/ha ao ®Êt. VÒ s¶n phÈm c«ng nghÖ, Dù ¸n ®· s¶n xuÊt ®−îc 8,7 triÖu c¸ h−¬ng r« phi ®¬n tÝnh ®¹t c¸c yªu cÇu kü thuËt ®Ò ra (v−ît 45 % so víi môc tiªu: 6 triÖu c¸ h−¬ng r« phi ®¬n tÝnh), 345,5 tÊn c¸ thÞt (trong ®ã 295,9 tÊn c¸ nu«i bÌ ®¹t kÝch th−íc 500-700g/con, 25 tÊn c¸ thÞt nu«i lång l−íi trªn s«ng vµ 24,6 tÊn nu«i ao; cì trªn 500g/con) ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu. Trong tæng sè 345,5 tÊn c¸ thÞt cã 190 tÊn xuÊt khÈu vµ 155,5 tÊn tiªu thô ë thÞ tr−êng néi ®Þa. So víi chØ tiªu (250 tÊn) th× Dù ¸n ®· v−ît 38,2%. Nh÷ng quy tr×nh kü thuËt s¶n xuÊt gièng r« phi ®¬n tÝnh vµ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm theo h−íng c«ng nghiÖp tËp trung ®· ®−îc x©y dùng xong vµ sÏ®−îc chuyÓn giao cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt. Môc lôc 1. §Æt vÊn ®Ò (xuÊt xø cña dù ¸n) Trang 1 2. Tæng quan t×nh h×nh nghiªn cøu ngoµi n−íc vµ trong n−íc 1 3. Môc tiªu vµ néi dung dù ¸n 3.1 Môc tiªu 3.2 Néi dung 3.2.1 Hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh. 3.2.2 X©y dùng c¸c chØ tiªu kü thuËt vµ c«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi trong ao, lång bÌ 4 4 4 4 4 4. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 4.1 VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña néi dung Hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh 4.1.1 VËt liÖu 4.1.2 Ph−¬ng ph¸p 4.2 VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña néi dung nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu 4.2.1 Nu«i c¸ trong ao 4.2.2 Nu«i c¸ trong bÌ (trªn s«ng TiÒn Giang) 4.2.3 Nu«i c¸ trong lång l−íi trªn hå chøa 5 5. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 5.1 KÕt qu¶ nghiªn cøu, s¶n xuÊt thö ®Ó hoµn thiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh 5.1.1 ThÝ nghiÖm vÒ n¨ng suÊt sinh s¶n cña c¸ bè mÑ 5.1.2 ThÝ nghiÖm −¬ng c¸ h−¬ng trong thêi gian xö lý hormone (n¨m 2003 -2004) 5.1.3 ThÝ nghiÖm −¬ng c¸ gièng sau thêi gian xö lý hormone 5.1.4 KÕt qu¶ nghiªn cøu sö dông c¸c liÒu hormone kh¸c nhau ®Ó n©ng cao tû lÖ c¸ ®ùc 5.1.5 KÕt qu¶ s¶n xuÊt c¸ h−¬ng r« phi ®¬n tÝnh (KÕt qu¶ chi tiÕt xem trong phô lôc 1: S¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh) 5.1.6 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi 5.1.7 Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng r« phi ®¬n tÝnh (xem quy tr×nh) 5.2 KÕt qu¶ nghiªn cøu, nu«i c¸ r« phi th©m canh trong ao, trong bÌ trªn s«ng vµ trong lång l−íi trªn hå 5.2.1 KÕt qu¶ nu«i th©m canh c¸ r« phi trong ao ®Êt 5.2.2 KÕt qu¶ nu«i c¸ th©m canh trong bÌ trªn s«ng (kÕt qu¶ chi tiÕt xem trong phô luc: Nu«i th©m canh c¸ r« phi trong bÌ trªn s«ng TiÒn Giang n¨m 2003 vµ 2004) 5.2.3 KÕt qu¶ nu«i th©m canh c¸ r« phi trong lång l−íi trªn hå chøa 5.3 Tæng hîp toµn bé c¸c kho¶n ®Çu t− chi phÝ, thu nhËp vµ lîi nhuËn cña Dù ¸n s¶n xuÊt thö 5 5 6 7 7 8 9 10 10 10 10 11 12 13 16 17 16 17 18 21 22 6. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 6.1 KÕt luËn 6.2 KiÕn nghÞ 23 23 25 7. Lêi c¶m ¬n 25 8. Tµi liÖu tham kh¶o 26 Phô lôc 1: S¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh 27 1. Giíi thiÖu 28 2. §Þa ®iÓm vµ ph−¬ng tiÖn s¶n xuÊt thö 28 3. Nu«i vç thµnh thôc c¸ bè mÑ 30 4. Sinh s¶n, −¬ng Êp vµ xö lý hormone 30 5. KÕt qu¶ s¶n xuÊt cña dù ¸n 5.1 KÕt qu¶ s¶n xuÊt n¨m 2003 5.2 KÕt qu¶ s¶n xuÊt n¨m 2004 5.3 KÕt qu¶ s¶n xuÊt c¸ r« phi ®¬n tÝnh 6 th¸ng ®Çu n¨m 2005 5.4 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh 6. KÕt luËn 30 30 32 33 34 35 Phô lôc 2: Nu«i th©m canh c¸ r« phi trong ao ®¹t n¨ng suÊt trªn 20 tÊn/ha/vô 37 1. Më ®Çu 37 2. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. VËt liÖu nghiªn cøu 2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu 3.1 Sù biÕn ®éng cña c¸c yÕu tè m«i tr−êng trong ao nu«i th©m canh c¸ r« phi 3.2 Tèc ®é t¨ng tr−ëng c¸ nu«i trong ao 3.3 C¸c chØ tiªu kü thuËt nu«i th©m canh c¸ r« phi trong ao 3.4 Ph©n tÝch c¸c chØ tiªu kinh tÕ trong c«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm (cho 1 ha ao, n¨ng suÊt ®¹t 20 tÊn/vô nu«i vµ cì c¸ ®¹t > 500g/con) 38 38 38 41 41 48 50 4. KÕt luËn vµ ®Ò xuÊt 51 Phô lôc 3.1: nu«i th©m canh c¸ r« phi trong bÌ trªn s«ng TiÒn Giang n¨m 2003 52 1. Giíi thiÖu 53 2. Nguyªn liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 54 3. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 55 50 3.1 BiÕn ®éng c¸c yÕu m«i tr−êng xung quanh vµ trong bÌ c¸ 3.2 Tû lÖ sèng vµ t¨ng tr−ëng c¸ r« phi dßng GIFT nu«i th©m canh trong bÌ 3.3 C¬ cÊu ®µn c¸, chÊt l−îng thøc ¨n ¶nh h−ëng ®Õn n¨ng suÊt bÌ nu«i 3.4 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc nu«i c¸ bÌ 55 59 59 61 4. KÕt luËn 62 Phô lôc 3.2: Nu«i th©m canh c¸ r« phi trong bÌ trªn s«ng TiÒn Giang n¨m 2004 63 1. Giíi thiÖu 63 2. Néi dung thùc hiÖn 2.1 ThiÕt kÕ lång bÌ víi viÖc sö dông vËt liÖu thÝch hîp 2.2 Nhu cÇu dinh d−ìng, thøc ¨n vµ ph−¬ng ph¸p cho ¨n ®Ó gi¶m hÖ sè thøc ¨n 2.3 Ph−¬ng ph¸p qu¶n lý m«i tr−êng nu«i vµ s¶n phÈm nu«i s¹ch 2.4 Ph−¬ng ph¸p phßng trÞ bÖnh cho c¸ 2.5 Thu ho¹ch vµ tiªu thô s¶n phÈm 63 63 63 63 64 64 3. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p 3.1 ChuÈn bÞ c¬ së vËt chÊt 4. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 4.1 KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ c¸c chuyªn ®Ò 4.2 KÕt qu¶ nu«i c¸ r« phi trong bÌ 64 64 65 65 65 5. KÕt luËn 67 Phô lôc 4: Nu«i th©m canh c¸ r« phi trong lång l−íi trªn s«ng vµ hå 68 1. Më ®Çu 69 2. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1 §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu 2.2 VËt liÖu nghiªn cøu 2.3 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.4 Thu thËp vµ xö lý sè liÖu 70 70 70 70 3. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 3.1 KÕt qu¶ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong lång trªn hå chøa 3.2 KÕt qu¶ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong lång trªn s«ng 3.3 Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nu«i c¸ r« phi nu«i trong lång l−íi 72 72 74 75 4. KÕt luËn vµ ®Ò xuÊt 77 4.1 KÕt luËn 77 4.2 §Ò xuÊt 77 B¶ng chó gi¶i c¸c ch÷ viÕt t¾t BW: §BSCL: KHCN: NCNTTS: MT: Khèi l−îng c¬ thÓ §ång b»ng s«ng Cöu Long Khoa häc c«ng nghÖ Nghiªn cøu nu«i trång thñy s¶n Methyltestosterone Bé Khoa häc vµ c«ng nghÖ B¸o c¸o tæng kÕt dù ¸n Tªn Dù ¸n: Hoµn thiÖn kü thuËt s¶n xuÊt c¸ r« phi chÊt lîng cao ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu M· sè: KC.06 – DA. 12 NN Thuéc ch¬ng tr×nh KH&CN träng ®iÓm cÊp nhµ níc giai ®o¹n 2001-2005: øng dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ s¶n phÈm chñ lùc M· sè: KC.06 Chñ nhiÖm dù ¸n: TS. NguyÔn C«ng D©n C¬ quan chñ tr× thùc hiÖn Dù ¸n: ViÖn nghiªn cøu nu«i trång thñy s¶n 1 §Þa chØ: §×nh B¶ng, Tõ S¬n, B¾c Ninh B¾c Ninh, th¸ng 3 n¨m 2006 1. §Æt vÊn ®Ò (xuÊt xø cña dù ¸n) Dù ¸n s¶n xuÊt thñ nµy ®−îc thùc hiÖn dùa trªn kÕt qu¶ nghiªn cøu cña 3 ®Ò tµi chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ nghiªn cøu vÒ c¸ r« phi sau ®©y: - §Ò tµi “¸p dông c«ng nghÖ ®iÒu khiÓn giíi tÝnh c¸ r« phi” nhËp tõ Häc viÖn C«ng nghÖ ch©u ¸ (AIT). §Ò tµi thùc hiÖn trong 2 n¨m 1995 – 1997 vµ ®· ¸p dông thµnh c«ng c«ng nghÖ ®iÒu khiÓn giíi tÝnh c¸ r« phi t¹i ViÖn NCNTTS 1 víi tû lÖ c¸ ®ùc ®¹t > 95 %. Cho ®Õn nay, c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸ r« phi ®¬n tÝnh ®· ®−îc chuyÓn giao cho mét sè trung t©m gièng thñy s¶n cÊp tØnh vµ tr¹i c¸ gièng t− nh©n. Tuy nhiªn, c«ng nghÖ nµy ch−a ®−îc thùc hiÖn ë ph¹m vi s¶n xuÊt lín, thªm vµo ®ã c¸c trung t©m s¶n gièng thñy s¶n tiÕp nhËn c«ng nghÖ vÉn ch−a cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt gièng ®¹t tû lÖ chuyÓn giíi tÝnh cao vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n xuÊt. Mét sè chØ tiªu kü thuËt cÇn ®−îc nghiªn cøu thªm ®Ó hoµn chØnh quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng r« phi ®¬n tÝnh nh−: x¸c ®Þnh tuæi c¸ bè mÑ vµ kü thuËt nu«i vç thÝch hîp ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt sinh s¶n vµ tû lÖ sèng cña c¸ con trong vµ sau khi xö lý hormon 17 α - Methyltestossterone. - §Ò tµi “Nghiªn cøu kü thuËt nu«i c¸ r« phi cao s¶n” víi gièng th¶ lµ c¸ r« phi ®¬n tÝnh ®· ®−îc thùc hiÖn t¹i ViÖn NCNTTS 1 trong 3 n¨m (1998-2000), vµ ®· thu ®−îc n¨ng suÊt c¸ nu«i ®¹t > 20 tÊn/ha/vô (5-6 th¸ng) víi cì c¸ ®¹t b×nh qu©n lµ 400g/con. Tuy nhiªn, gi¸ thµnh s¶n xuÊt cßn kh¸ cao trong ®ã chi phÝ cho thøc ¨n chiÕm tíi 80 %, nªn s¶n xuÊt kh«ng cã l·i. Víi kÕt qu¶ nghiªn cøu nµy th× ®Ò tµi ch−a thÓ ®−a ra ®−îc h−íng dÉn kü thuËt ®Ó ¸p dông trong s¶n xuÊt. Tõ n¨m 2001 ®Õn nay, ViÖn vÉn tiÕp tôc ®Ò tµi nghiªn cøu nµy vµ ®· thu ®−îc kÕt qu¶ kh¶ quan h¬n, n¨ng suÊt c¸ nu«i ®¹t 20 tÊn/ha/vô (6 th¸ng), cì c¸ th−¬ng phÈm b×nh qu©n ®¹t 500 g vµ ®· gi¶m ®−îc hÖ sè thøc ¨n, nªn ®· thu ®−îc l·i suÊt 60 triÖu ®ång/ha/vô. §Ó thu ®−îc cì c¸ nu«i lín h¬n víi chÊt l−îng th−¬ng phÈm ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu, ®ång thêi thu ®−îc lîi nhuËn cao trong m« h×nh nu«i th©m canh tËp trung ë c¸c hÖ thèng nu«i lång, bÌ, ao ®Êt th× c¸c chØ tiªu kü thuËt nh− mËt ®é c¸ th¶, dinh d−ìng thøc ¨n, qu¶n lý m«i tr−êng vµ dÞch bÖnh cÇn ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu, thö nghiÖm, tõ ®ã hoµn thiÖn thªm quy tr×nh c«ng nghÖ nu«i ®Ó chuyÓn giao cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt. - §Ò tµi “Chän gièng c¸ r« phi Oreochromis niloticus dßng GIFT nh»m n©ng cao søc sinh tr−ëng vµ kh¶ n¨ng chÞu l¹nh” ®· ®−îc thùc hiÖn t¹i ViÖn NCNTTS 1 tõ n¨m 1998 ®Õn 2000. Sau 3 n¨m thùc hiÖn, ®Ò tµi ®· chän ®−îc dßng c¸ cã søc sinh tr−ëng cao h¬n dßng c¸ gèc lµ 20 %. Dßng r« phi GIFT chän gièng ®· ®−îc ph¸t t¸n réng trong c¶ n−íc ®Ó thay thÕ c¸c dßng c¸ r« phi ®Þa ph−¬ng, gãp phÇn n©ng cao n©ng suÊt vµ s¶n l−îng c¸ r« phi nu«i. C¸ r« phi dßng GIFT vÉn ®ang ®−îc ViÖn tiÕn hµnh nghiªn cøu chän gièng vµ sö dông ®Ó s¶n xuÊt c¸ gièng ®¬n tÝnh phôc vô nu«i th−¬ng phÈm. 2. Tæng quan t×nh h×nh nghiªn cøu ngoµi n−íc vµ trong n−íc Trong thËp kû qua, s¶n l−îng c¸ r« phi cña thÕ giíi ®· t¨ng lªn gÊp ®«i; tõ 830.000 tÊn (n¨m 1990) t¨ng lªn 1,6 triÖu tÊn (n¨m 1999) (Helga, 2001). Trong ®ã s¶n l−îng c¸ nu«i t¨ng tõ 400,000 tÊn lªn h¬n 1 triÖu tÊn. Tæ chøc N«ng nghiÖp vµ L−¬ng thùc cña Liªn hîp quèc (FAO) ®· dù b¸o r»ng trong n¨m 2001, s¶n l−îng c¸ r« phi cña thÕ giíi sÏ 2 ®¹t 2 triÖu tÊn, riªng s¶n l−îng c¸ nu«i ®¹t kho¶ng 1,4 triÖu tÊn. C¸c n−íc ch©u ¸ ®ãng gãp tíi 80 % tæng s¶n l−îng c¸ r« phi nu«i cña thÕ giíi (Helga, 2001). Trung Quèc, Ai CËp, Th¸i Lan, Philippines, §µi Loan, Indonesia lµ nh÷ng n−íc ®ang ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ s¶n l−îng c¸ r« phi nu«i (Pullin vµ Capili 1988, Capili 1995, Macintosh vµ Little 1995, Guerrero 1996). Trong n¨m 1999, S¶n l−îng c¸ r« phi nu«i cña Trung Quèc ®¹t 600.000 tÊn, vµ sÏ cßn t¨ng h¬n nhiÒu trong nh÷ng n¨m tíi khi mµ c¸ r« phi ®· ®−îc x¸c ®Þnh lµ ®èi t−îng nu«i quan träng ë n−íc nµy. S¶n l−îng c¸ r« phi nu«i hiÖn nay ë Th¸i Lan chiÕm trªn 50 % tæng s¶n l−îng c¸ nu«i n−íc ngät. C¸ r« phi lµ loµi c¸ ®øng thø 10 trong sè nh÷ng loµi c¸ nu«i cã gi¸ trÞ kinh tÕ trªn thÕ giíi. ë Mü, c¸ r« phi phi ®−îc xÕp vµo hµng thø 3 sau c¸ håi vµ c¸ nheo. C«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi trªn thÕ giíi ngµy cµng ®−îc ph¸t triÓn nh»m thu ®−îc n¨ng suÊt cao vµ t¹o ra l−îng s¶n phÈm tËp trung. C¸c hÖ thèng nu«i bao gåm nu«i th©m canh trong ao x©y, hÖ thèng bÓ n−íc ch¶y, trong lång bÌ trªn s«ng hå. HÖ thèng nu«i c¸ r« phi th©m canh trong ao x©y ®−îc ¸p dông réng r·i ë c¸c n−íc nh− §µi Loan, Trung Quèc vµ Th¸i Lan. HÖ thèng nu«i nµy ®· cho n¨ng suÊt tõ 10-50 tÊn/ha/n¨m. Nu«i c¸ r« phi trong lång bÌ lµ rÊt phæ biÕn ë §µi Loan, Indonesia, Phillipines, Malaysia. N¨ng suÊt c¸ r« phi nu«i lång dao ®éng tõ 40-300kg/m3tuú thuéc vµo kÝch th−íc lång vµ tr×nh ®é th©m canh. Lång cã kÝch th−íc nhá sÏ cho n¨ng suÊt cao h¬n lång nu«i cã kÝch th−íc lín do kh¶ n¨ng trao ®æi n−íc trong vµ ngoµi lång cao h¬n. Lång nu«i c¸ r« phi cã kÝch th−íc giíi h¹n tõ 5-20m3 lµ phï hîp nhÊt (Schmittou vµ ctv 1998). Nu«i c¸ r« phi trong hÖ thèng n−íc ch¶y cho n¨ng suÊt t−¬ng ®−¬ng víi nu«i trong lång bÌ, song cÇn ®Çu t− nhiÒu vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ kü thuËt nªn Ýt ®−îc ¸p dông. C¸ r« phi võa lµ ®èi t−îng nu«i phôc vô tiªu thô néi ®Þa, cung cÊp nguån ®¹m ®éng vËt rÎ tiÒn cho ng−êi d©n nghÌo, võa cã thÓ xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ. ThÞ tr−êng tiªu thô c¸ r« phi lín nhÊt trªn thÕ giíi lµ Mü. HiÖn thêi, gi¸ 1 pound (0,45 kg) fi lª c¸ r« phi dao ®éng tõ 2,5-3 §« la (Helga, 2001) ë thÞ tr−êng Mü. C¸c n−íc xuÊt khÈu c¸ r« phi lín nhÊt trªn thÕ giíi gåm cã §µi Loan, Th¸i Lan, Indonesia, Singapore, Costa Rica vµ Ecuador (Helga, 2001). Trong tæng s¶n l−îng c¸ r« phi nu«i cña thÕ giíi th× s¶n l−îng c¸ r« phi v»n (Nile tilapia) Oreochromis niloticus chiÕm tíi 80 %. Loµi c¸ cã nguån gèc tõ s«ng Nile (Ai CËp) nµy cã tèc ®é sinh tr−ëng nhanh, cì c¸ th−¬ng phÈm lín vµ cho tû lÖ thÞt cao h¬n so víi c¸c loµi r« phi kh¸c, chÝnh v× thÕ mµ nã ®−îc nu«i ë hÇu hÕt c¸c n¬i trªn thÕ giíi. N¨m 1973, loµi c¸ r« phi v»n ®· ®−îc nhËp vµo miÒn nam n−íc ta tõ §µi Loan, sau ®ã nã ®−îc ph¸t t¸n nu«i trong c¶ n−íc ë thËp kû 70-80. Tuy nhiªn, do sù t¹p giao víi loµi c¸ r« phi ®en Oreochromis mossambicus trong c¸c hÖ thèng nu«i, khiÕn cho chÊt l−îng di truyÒn cña loµi c¸ r« phi v»n nµy ®· bÞ tho¸i ho¸, kÐo theo s¶n l−îng c¸ r« phi cña n−íc ta trong nh÷ng n¨m cuèi 80 ®Çu 90 bÞ gi¶m sót nghiªm träng (NguyÔn C«ng D©n vµ ctv, 1997). §Ó gãp phÇn kh«i phôc vµ ph¸t triÓn nghÒ nu«i c¸ r« phi ë n−íc ta, trong nh÷ng n¨m 1994-1997, ViÖn NCNTTS 1 ®· nhËp néi vµ thuÇn ho¸ 3 dßng r« phi Oreochromis niloticus tõ Philippines vµ Th¸i Lan. Trong ®ã, dßng GIFT lµ dßng cã søc sinh tr−ëng cao nhÊt, nã ®−îc s¶n xuÊt tiÕp nhËn vµ ph¸t triÓn ë nhiÒu n¬i, ®Æc biÖt lµ ë c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Hång (NguyÔn C«ng D©n vµ ctv, 2000). §Ó æn ®Þnh vµ n©ng cao phÈm gièng cña dßng r« phi (GIFT) míi nhËp, tõ n¨m 1998 ®Õn nay, ViÖn ®· tiÕn hµnh ch−¬ng tr×nh chän gièng dßng c¸ nµy nh»m t¨ng søc sinh tr−ëng vµ kh¶ n¨ng chÞu l¹nh. 3 Sau 3 n¨m thùc hiÖn, ®Õn n¨m 2000 ®· chän ®−îc ®µn c¸ r« phi cã søc sinh tr−ëng cao h¬n 16,6 % so víi ®µn c¸ GIFT th−êng (NguyÔn C«ng D©n vµ ctv, 2001). Ch−¬ng tr×nh chän gièng nµy vÉn ®ang ®−îc tiÕn hµnh ë ViÖn NCNTTS 1 víi nguån kinh phÝ cña dù ¸n NORAD. Tõ n¨m 2000 ®Õn nay, dßng c¸ GIFT chän gièng ®· ®−îc c«ng nhËn lµ −u viÖt vµ ®Ò nghÞ ph¸t t¸n nu«i trong c¶ n−íc. Trong n¨m 2004, thùc hiÖn dù ¸n ph¸t t¸n gièng r« phi dßng GIFT cña Trung t©m khuyÕn ng− Quèc gia, ViÖn NCNTTS 1 ®· cÊp h¬n 1,5 triÖu c¸ GIFT gièng thÕ hÖ thø 3-4 cho 60 tØnh thµnh ®Ó nu«i thµnh c¸ bè mÑ, s¶n xuÊt gièng, cung cÊp cho ng−êi nu«i. Cïng víi ch−¬ng tr×nh chän gièng, ®iÒu khiÓn giíi tÝnh c¸ r« phi dßng GIFT còng ®· ®−îc tiÕn hµnh vµ tèc ®é sinh tr−ëng cña r« phi GIFT ®¬n tÝnh trong nu«i th−¬ng phÈm còng ®· ®−îc kh¶o nghiÖm t¹i ViÖn NCNTTS 1 ë c¶ hai hÖ thèng nu«i trong ao ®Êt vµ bÓ xi m¨ng. KÕt qu¶ cho thÊy r»ng c¸ r« phi ®¬n tÝnh dßng GIFT lín nhanh h¬n dßng Th¸i Lan vµ ®Æc biÖt lµ cã thÓ nu«i ®Õn cì c¸ th−¬ng phÈm lín (> 1 kg). Trong nh÷ng n¨m 2000-2003, ViÖn NCNTTS 1 ®· s¶n xuÊt ®−îc 3-4 triÖu con r« phi ®¬n tÝnh/n¨m, cung cÊp cho nhiÒu tØnh thµnh trong c¶ n−íc ®Ó nu«i th−¬ng phÈm trong ao ®Êt, lång bÌ trªn s«ng ®¹t cì c¸ xuÊt khÈu (500 g/con). Theo b¸o c¸o cña së n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n tØnh An Giang th× c¸ r« phi ®¬n tÝnh dßng GIFT (mua tõ ViÖn NCNTTS 1 n¨m 2001) nu«i th−¬ng phÈm trong lång bÌ trªn s«ng TiÒn Giang ®· cho kÕt qu¶ rÊt kh¶ quan. §ã lµ c¸ lín nhanh, ®¹t kÝch th−íc th−¬ng phÈm lín, gi¸ thµnh s¶n xuÊt 1 kg c¸ th−¬ng phÈm chØ cã d−íi 10.000 ®ång, trong khi ®ã gi¸ b¸n cho c«ng ty xuÊt khÈu lµ 13.000 ®ång/kg (c¸ nguyªn con), v× thÕ ng−êi nu«i ®· thu ®−îc 3.000 ®ång l·i /kg c¸. Còng tõ n¨m 2000 - 2003, ViÖn NCNTTS 1 ®· chuyÓn giao c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh cho kho¶ng 24 tØnh, trong ®ã mét sè tØnh ®· s¶n xuÊt ®−îc con gièng vµ mét sè c«ng ty t− nh©n ®· s¶n xuÊt ®−îc mét sè l−îng lín c¸ gièng r« phi ®¬n tÝnh. T×nh h×nh nu«i c¸ r« phi ë n−íc ta trong nh÷ng n¨m võa qua ch−a ®−îc ph¸t triÓn do c¸ r« phi vÉn chØ ®−îc coi lµ loµi c¸ thø yÕu trong c¬ cÊu ®µn c¸ nu«i n−íc ngät. ë miÒn b¾c, c¸ r« phi ®−îc nu«i ë 1 sè tØnh nh− Hµ Néi, H¶i Phßng, H¶i D−¬ng, H−ng Yªn, B¾c Ninh VÜnh Phóc vµ B¾c Giang. ë miÒn nam, c¸ r« phi ®−îc nu«i chñ yÕu ao ®Çm thuéc c¸c tØnh miÒn §«ng, thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ trong lång bÌ trªn s«ng TiÒn vµ s«ng HËu. Theo b¸o c¸o cña Bé Thñy s¶n t¹i héi nghÞ c¸ r« phi tæ chøc ë tØnh An Giang (ngµy 12/8/2002), s¶n l−îng c¸ r« phi nu«i cña c¶ n−íc trong n¨m 2001 chØ ®¹t kho¶ng 1000 tÊn, trong ®ã tiªu thô ë thÞ tr−êng néi ®Þa lµ chñ yÕu. T×nh h×nh xuÊt khÈu c¸ r« phi th−¬ng phÈm míi chØ b¾t ®Çu trong vßng 2 n¨m trë l¹i ®©y do 1 sè c«ng ty xuÊt nhËp khÈu ë An Giang, VÜnh Long xuÊt sang thÞ tr−êng Mü vµ ch©u ¢u. S¶n l−îng c¸ r« phi xuÊt khÈu −íc tÝnh míi chØ ®¹t kho¶ng vµi tr¨m tÊn/n¨m. HiÖn nay, phong trµo nu«i c¸ r« phi ®ang ph¸t triÓn m¹nh, nhÊt lµ tõ khi cã nghÞ ®Þnh 80 CP cña chÝnh phñ vÒ khuyÕn khÝch tiªu thô s¶n phÈm n«ng s¶n xuÊt khÈu. Thùc tÕ lµ nhu cÇu vÒ gièng r« phi ®¬n tÝnh ngµy cµng t¨ng trong khi s¶n l−îng gièng ch−a ®¸p øng nhu cÇu cña s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, do sö dông c¸c dßng r« phi ®Þa ph−¬ng ®Ó s¶n xuÊt gièng ®¬n tÝnh nªn chÊt l−îng con gièng cña nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt còng ch−a ®¶m b¶o khiÕn cho ng−êi nu«i gÆp nhiÒu rñi ro nh− c¸ chËm lín, cì c¸ th−¬ng phÈm nhá dÉn ®Õn n¨ng suÊt nu«i thÊp vµ kh«ng cã l·i. ViÖc ph¸t triÓn nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm ë c¸c hÖ thèng ao, lång bÌ trªn s«ng, hå theo h−íng c«ng nghiÖp tËp trung ®ßi hái cÇn cã quy tr×nh c«ng nghÖ tiªn tiÕn, æn ®Þnh ®Ó ¸p dông. HiÖn t¹i, ViÖn NCNTTS 1 ®ang nu«i ®µn c¸ bè mÑ dßng GIFT chän gièng bao gåm hµng v¹n con, cã kh¶ n¨ng t¹o ra mét l−îng lín c¸ gièng phôc vô nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, ë hÇu hÕt c¸c tØnh ®· nhËn ®−îc 4 gièng r« phi dßng GIFT ®Ó nu«i thµnh c¸ bè mÑ. NÕu c¸c ®Þa ph−¬ng qu¶n lý tèt ®µn gièng vµ cã kü thuËt s¶n xuÊt gièng æn ®Þnh th× dßng c¸ r« phi GIFT sÏ ®−îc ph¸t triÓn nu«i trong c¶ n−íc. Dù ¸n “Hoµn thiÖn kü thuËt s¶n xuÊt c¸ r« phi chÊt l−îng cao ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu” ®−îc thùc hiÖn sÏ bæ sung hoµn chØnh vµ n©ng cao thªm tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng r« phi ®¬n tÝnh vµ c«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi cao s¶n. Sau ®ã, nh÷ng quy tr×nh nµy sÏ mau chãng ®−îc chuyÓn giao, ®¸p øng yªu cÇu cÊp thiÕt cña s¶n xuÊt hiÖn nay. MÆt kh¸c, ®−a nhanh mét dßng c¸ r« phi (GIFT) cã chÊt l−îng cao vµo s¶n xuÊt ®Ó cã ®−îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n lµ rÊt cÇn thiÕt. 3. Môc tiªu vµ néi dung dù ¸n 3.1 Môc tiªu Hoµn thiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh víi tû lÖ ®ùc ®¹t > 95 %, gi¸ thµnh h¹ ë quy m« s¶n xuÊt lín, t¹o ra sù æn ®Þnh vÒ s¶n l−îng gièng chÊt l−îng cao phôc vô nghÒ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm. X©y dùng quy tr×nh c«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi cao s¶n, chÊt l−îng cao trong ao vµ lång bÌ, theo h−íng c«ng nghiÖp më réng ®Ó ¸p dông vµo s¶n xuÊt. 3.2 Néi dung 3.2.1 Hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh §Ó hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh, mét sè chØ tiªu kü thuËt cÇn ph¶i ®−îc nghiªn cøu bæ sung nh−: x¸c ®Þnh tuæi, ph−¬ng ph¸p nu«i vç vµ thêi gian cho ®Î phï hîp ®Ó thu ®−îc n¨ng suÊt sinh s¶n cao. X¸c ®Þnh mËt ®é −¬ng c¸ bét, c¸ h−¬ng hîp lý trong thêi gian vµ sau khi xö lý hormone ®Ó n©ng cao tû lÖ sèng cña c¸. Nh÷ng chØ tiªu kü thuËt bæ sung nµy ®−îc nghiªn cøu ®ång thêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thö. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu kÞp thêi ®−îc kiÓm nghiÖm trong s¶n xuÊt thö víi s¶n l−îng lín c¸ gièng ®Ó kh¶ng ®Þnh tÝnh æn ®Þnh cña c«ng nghÖ vµ lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng quy tr×nh kü thuËt. S¶n phÈm khoa häc c«ng nghÖ cña néi dung nghiªn cøu nµy lµ: 1) Quy tr×nh s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh chÊt l−îng cao vµ 2) S¶n l−îng c¸ h−¬ng r« phi ®¬n tÝnh lµ 6 triÖu con (cì c¸: 2-3 cm/con, tû lÖ c¸ ®ùc ®¹t: > 95%, tû lÖ sèng ®¹t > 80%. 3.2.2 X©y dùng c¸c chØ tiªu kü thuËt vµ c«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi trong ao, lång bÌ Nh÷ng chØ tiªu kü thuËt cÇn x¸c ®Þnh lµ: mËt ®é c¸ gièng th¶, thøc ¨n vµ ph−¬ng ph¸p cho ¨n, søc sinh tr−ëng, theo dâi m«i tr−êng vµ bÖnh c¸ trong c¸c hÖ thèng nu«i ao, lång/bÌ trªn s«ng vµ hå. Nh÷ng chØ tiªu kü thuËt nµy ®−îc theo dâi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thö. Trong ®ã mét sè thÝ nghiÖm so s¸nh vÒ hiÖu qu¶ cña c¸c lo¹i thøc ¨n kh¸c nhau lªn tèc ®é sinh tr−ëng cña c¸ nu«i trong bÌ, lång l−íi ®· ®−îc tiÕn hµnh. HÖ sè sö dông thøc ¨n vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt trong c¸c hÖ thèng nu«i còng ®· ®−îc x¸c ®Þnh. 5 S¶n phÈm khoa häc c«ng nghÖ cña néi dung nghiªn cøu nµy lµ: 1) Quy tr×nh c«ng nghÖ nu«i c¸ r« phi cao s¶n chÊt l−îng cao ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu (n¨ng suÊt nu«i ®¹t 100 kg/m3 bÌ, 20-25 tÊn/ha ao, cì c¸ th−¬ng phÈm ®¹t 800g vµ 2) S¶n l−îng 250 tÊn c¸ th−¬ng phÈm ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu. 4. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 4.1 VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña néi dung: Hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh 4.1.1 VËt liÖu C¸ bè mÑ: ®µn c¸ bè mÑ r« phi dßng GIFT lÊy tõ ViÖn NCNTTS 1, løa tuæi tõ 1-3 n¨m, tû lÖ c¸ ®ùc: c¸ c¸i lµ 1:2. Sè l−îng c¸ bè mÑ ®· sö dông trong s¶n xuÊt thö ®−îc tr×nh bµy trong B¶ng 1. B¶ng 1: Sè l−îng c¸ bè mÑ ®· dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸ gièng N¨m 2003 2004 2005 §µn c¸ bè mÑ Khèi l−îng TB (g/con) 250 400 450 Sè l−îng (con) 6.480 9.600 12.000 Tæng khèi l−îng (kg) 1.780 3.840 5.420 Ao sö dông ®Ó nu«i vç c¸ bè mÑ vµ −¬ng c¸ con: Dù ¸n ®· sö dông 6 ao t¹i ViÖn NCNTTS 1, cã diÖn tÝch tõ 1000 m2 - 6000 m2 ®Ó nu«i vç c¸ bè mÑ, cho c¸ ®Î vµ −¬ng c¸ con. Ao cã ®é s©u tõ 1,5 -3,5 m, cã nguån n−íc s¹ch, kh«ng bi « nhiÔm ®¶m b¶o cho viÖc sinh s¶n, Êp trøng vµ −¬ng c¸ con (B¶ng 2). B¶ng 2: Sè l−îng, diÖn tÝch ao nu«i vç vµ −¬ng c¸ con N¨m 2003 2004 2005 Ao nu«i vç c¸ bè mÑ Sè l−îng (c¸i) T.diÖn tÝch (m2) 3 10.000 3 10.000 3 10.000 Ao −¬ng c¸ con Sè l−îng (c¸i) T.diÖn tÝch (m2) 2 2.500 3 3.700 3 3.700 Giai sö dông ®Ó nu«i vç, cho c¸ ®Î vµ −¬ng c¸ con: Giai nu«i vç vµ cho c¸ ®Î ®−îc lµm b»ng l−íi c−íc, m¾t l−íi dÇy, kÝch th−íc giai: 8 x 5 x 1,2 m. Giai −¬ng c¸ con trong thêi gian xö lý hormone còng ®−îc lµm b»ng l−íi c−íc m¾t dÇy, kÝch th−íc: 2 x 2 x 1 m. 6 B¶ng 3: Sè l−îng, thÓ tÝch giai nu«i vç, cho ®Î vµ −¬ng c¸ con N¨m 2003 2004 2005 Giai cho c¸ ®Î Sè l−îng (chiÕc) ThÓ tÝch (m3) 16 48 40 48 50 48 Giai −¬ng c¸ con Sè l−îng (chiÕc) ThÓ tÝch (m3) 50 4,5 – 1,8 – 0,9 70 4,5 – 1,8 – 0,9 120 4,5 – 1,8 – 0,9 Thøc ¨n dïng nu«i c¸ bè mÑ vµ −¬ng c¸ con: Thøc ¨n viªn dïng ®Ó nu«i c¸ bè mÑ ®−îc s¶n xuÊt t¹i ViÖn NCNTTS 1 tõ nh÷ng nguyªn liÖu ®Þa ph−¬ng nh−: bét c¸ nh¹t, bét ®Ëu t−¬ng, kh« ®ç, c¸m g¹o vµ c¸c lo¹i vitamine cÇn thiÕt. Hµm l−îng ®¹m th« cña lo¹i thøc ¨n tù chÕ nµy dao ®éng tõ 25- 30 %. Thøc ¨n cã ®é ®¹m cao ®−îc cho c¸ ¨n trong thêi gian nu«i vç thµnh thôc. Thøc ¨n cho c¸ bét trong giai ®o¹n xö lý hormone lµ mét lo¹i thøc ¨n ®Æc biÖt, thøc ¨n nµy chØ cã 2 thµnh phÇn chÝnh lµ bét c¸ mÞn trén víi hormone 17α - Methyltestossterone (17α - MT). ¸p dông 3 c«ng thøc phèi trén lo¹i thøc ¨n nµy øng víi 3 liÒu l−îng hormone: 35, 50 vµ 60 mg 17α - MT ®−îc hoµ tan trong 0,5 lÝt cån tuyÖt ®èi råi trén vµo 1 kg bét c¸ mÞn, ph¬i trong bãng m¸t cho ®Õn khi cån bay hÕt vµ thøc ¨n kh«. C¶ 2 lo¹i thøc ¨n ®Òu ®−îc b¶o qu¶n n¬i kh« r¸o ®Ó kh«ng bÞ mèc. (B¶ng 4). B¶ng 4: L−îng thøc ¨n dïng nu«i c¸ bè mÑ vµ −¬ng c¸ bét trong giai ®o¹n xö lý hormone N¨m 2003 2004 2005 Thøc ¨n sö dông nu«i vç c¸ bè mÑ (kg) 5.887 28.449 11.760 Thøc ¨n sö dông −¬ng c¸ con trong giai ®o¹n xö lý hormone (kg) 890 1.000 1.178 Nhµ x−ëng, hÖ thèng Êp trøng vµ −¬ng c¸ bét (®· ®−îc n©ng cÊp x©y dùng phôc vô dù ¸n s¶n xuÊt thö) bao gåm: - DiÖn tÝch nhµ x−ëng: 120 m2. - Sè l−îng khay −¬ng Êp: 150 chiÕc. - C«ng suÊt −¬ng Êp: 4-6 triÖu c¸ bét/mïa sinh s¶n 4.1.2 Ph−¬ng ph¸p • Hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh ®−îc thùc hiÖn t¹i ViÖn NCNTTS 1, n¬i cã ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt (c¸ bè mÑ, nhµ −¬ng Êp, ao hå, nguån n−íc s¹ch, phßng thÝ nghiÖm) vµ nh©n lùc kü thuËt ®Ó tiÕn hµnh néi dung nµy. • Sö dông c¸ r« phi dßng GIFT chän gièng (cña Hîp phÇn chän gièng c¸ r« phi, Dù ¸n NORAD ®ang thùc hiÖn t¹i ViÖn NCNTTS 1) ®Ó nu«i thµnh c¸ bè mÑ. • Nu«i vç c¸ bè mÑ trong ao ®Êt ®Õn khi c¸ ph¸t dôc th× chuyÓn vµo giai ®Ó nu«i vç thµnh thôc, cho c¸ ®Î vµ thu trøng. Tr−íc khi ®−a vµo nu«i vç, c¸ bè mÑ ®−îc tuyÓn chän theo nh÷ng tiªu chuÈn sau: chän nh÷ng c¸ thÓ c¸ bè mÑ khoÎ m¹nh, kh«ng bÞ di h×nh, løa tuæi tõ 1-3 n¨m tuæi, khèi l−îng c¸ thÓ dao ®éng tõ 250-500g/con, tû lÖ c¸ ®ùc: c¸ c¸i lµ 1:2. §· bè trÝ thÝ nghiÖm so s¸nh kh¶ n¨ng sinh s¶n cña c¸ bè mÑ ë c¸c løa tuæi kh¸c nhau ®Ó x¸c ®Þnh løa tuæi phï hîp, cho n¨ng suÊt sinh s¶n cao. 7 • X¸c ®Þnh mïa vô sinh s¶n chÝnh ®Ó cho c¸ ®Î tËp trung. Trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu nãng quanh n¨m nh− ë miÒn nam, c¸ r« phi cã thÓ ®Î mçi th¸ng mét løa. Cßn ë c¸c tØnh phÝa b¾c cã khÝ hËu l¹nh vµo mïa ®«ng th× c¸ ngõng ®Î trong thêi gian tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 3 n¨m sau. Tuy nhiªn, vµo nh÷ng th¸ng hÌ khi nhiÖt ®é n−íc t¨ng trªn 30oC th× rÊt Ýt c¸ ®Î vµ trong thùc tÕ khi c¸ ®· ®Î 3 løa liªn tôc, n¨ng suÊt sinh s¶n gi¶m ®i râ rÖt ë nh÷ng løa ®Î tiÕp theo. §Ó cho c¸ ®Î tËp trung vµ cho n¨ng suÊt cao, sau 3 th¸ng cho ®Î liªn tôc, c¸ bè mÑ ®· ®−îc ngõng cho ®Î b»ng c¸ch th¶ c¸ ra ao ®Êt vµ nu«i b×nh th−êng trong kho¶ng 1 th¸ng, sau ®ã c¸ bè mÑ l¹i ®−îc nu«i vç tÝch cùc ®Ó cho ®Î ë chu kú tiÕp theo. • ThÝ nghiÖm so s¸nh liÒu l−îng hormone (17α-MT) vµ mËt ®é −¬ng c¸ con kh¸c nhau (trong vµ sau giai ®o¹n xö lý hormone) nh»m x¸c ®Þnh liÒu l−îng hormone vµ mËt ®é −¬ng hîp lý ®Ó n©ng cao tû lÖ sèng ®· ®−îc bè trÝ thùc hiÖn. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm ®· ®−îc ¸p dông ®Ó kiÓm nghiÖm trong s¶n xuÊt thö. • Tû lÖ c¸ ®ùc cña mçi ®ît s¶n xuÊt gièng ®Òu ®· ®−îc kiÓm tra (soi tiªu b¶n tuyÕn sinh dôc nhuém mÇu d−íi kÝnh hiÓn vi) vµ ghi chÐp l¹i tû lÖ c¸ ®ùc cña tÊt c¶ c¸c ®ît s¶n xuÊt ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é æn ®Þnh cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh. TÊt c¶ nh÷ng gi¶i ph¸p kü thuËt bæ sung trªn nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng c¸ gièng, gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt so víi quy tr×nh c«ng nghÖ hiÖn hµnh. D©y truyÒn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh ®−îc m« t¶ tãm t¾t nh− sau: Nu«i vç c¸ bè mÑ vµ cho ®Î Thu trøng −¬ng thµnh c¸ gièng Xö lý hormon trong 21 ngµy Êp trøng nh©n t¹o −¬ng c¸ bét trong 3 ngµy • Nh÷ng sè liÖu vÒ m«i tr−êng ao nu«i vç vµ −¬ng c¸ con ®· ®−îc thu vµ xö lý: NhiÖt ®é, « xy hoµ tan, pH, CO2, H2S. • Nh÷ng sè liÖu vÒ n¨ng suÊt sinh s¶n vµ tû lÖ sèng cña c¸ con ®· ®−îc thu vµ xö lý: Sè l−îng trøng/c¸ thÓ/®ît ®Î, tû lÖ thô tinh, tû lÖ c¸ në vµ ra bét, tû lÖ sèng cña c¸ 21 ngµy tuæi (sau thêi gian xö lý hormone), tû lÖ sèng cña c¸ gièng (3-5g/con) −¬ng sau giai ®o¹n xö lý hormone, tû lÖ c¸ ®ùc trong c¸c lÇn s¶n xuÊt thö. 4.2 VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña néi dung nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu 4.2.1 Nu«i c¸ trong ao - §Þa ®iÓm: §ång Kþ, §ång Quang, Tõ S¬n, B¾c Ninh - Thêi gian nu«i: 6 th¸ng (15/4/2003 – 15/10/2003) - Sè l−îng ao: 2 c¸i. DiÖn tÝch: 1,35 ha. - Sè l−îng c¸ gièng th¶: 67.500. Cì c¸: 3-5 g/con. - Thøc ¨n c«ng nghiªp : 22-26 % ®¹m. Khèi l−îng: 31.300 kg. - Lo¹i thøc ¨n tù chÕ: 22-26 % ®¹m. Khèi l−îng: 10.000 kg. 8 Dù ¸n ®· phèi hîp víi Tr¹i nu«i c¸ §ång Kþ, Tõ S¬n (B¾c Ninh) ®Ó nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong ao. Dù ¸n chÞu nh÷ng tr¸ch nhiÖm sau: - −¬ng c¸ gièng r« phi ®¬n tÝnh dßng GIFT (®¶m b¶o tû lÖ c¸ ®ùc ®¹t trªn 95 %) ®Ó cung cÊp cho c¬ së th¶ nu«i tõ ®Çu th¸ng 3 khi nhiÖt ®é n−íc t¨ng trªn 20oC. - H−íng dÉn kü thuËt chuÈn bÞ ao, th¶ c¸, cho c¸ ¨n, thay n−íc, qu¹t n−íc, thu ho¹ch vµ tiªu thu s¶n phÈm. - Theo dâi c¸c yÕu tè m«i tr−êng ao nu«i nh−: nhiÖt ®é, « xy hoµ tan, pH, ®é trong, H2S, NH3. - KiÓm tra tèc ®é sinh tr−ëng cña c¸ hµng th¸ng, ®iÒu chØnh luîng thøc ¨n cho phï hîp víi khèi l−îng t¨ng tr−ëng cña c¸ trong ao. - Thu mÉu ®Ó kiÓm tra bÖnh c¸, ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p phßng trÞ thÝch hîp. - H−íng dÉn c¬ së ghi chÐp c¸c lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt, thu nhËp vµ ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ vÒ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong ao. - X©y dùng nh÷ng chØ tiªu kü thuËt, kinh tÕ trong nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong ao ®Ó cho c¬ së s¶n xuÊt ¸p dông vµ nh©n nh©n réng m« h×nh nu«i. - Ph©n tÝch gi¸ thµnh s¶n xuÊt, thu nhËp vµ lîi nhuËn cña m« h×nh nu«i. Tr¹i nu«i c¸ §ång Kþ chÞu tr¸ch nhiÖm: - Cung cÊp ao cã nguån n−íc tèt ®¶m b¶o nu«i c¸ ®¹t chÊt l−îng cao. - Cung cÊp nh©n lùc lao ®éng. - §Çu t− kinh phÝ ®Ó mua c¸ gièng, thøc ¨n cho c¸, mua m¸y qu¹t n−íc. - Chi phÝ ®iÖn, n−íc, giao th«ng liªn l¹c. - Thu ho¹ch vµ tiªu thô s¶n phÈm. 4.2.2 Nu«i c¸ trong bÌ (trªn s«ng TiÒn Giang) - §Þa ®iÓm: VÜnh Long. - Thêi gian: Tõ th¸ng 2/2003 -2/2005. - Sè l−îng bÌ: 16 c¸i. - KÝch th−íc bÌ: 96 – 382 m3. - Sè l−îng c¸ gièng th¶: 775.276 con, - Lo¹i thøc ¨n c«ng nghiªp: 25-30 % ®¹m, - Lo¹i thøc ¨n tù chÕ: 25% ®¹m. Tæng thÓ tÝch: 5.255 m3. Cì c¸ th¶: 7-10g/con. Tæng sè: 250.000 kg. Khèi l−îng: 310.500 kg. Dù ¸n ®· phèi hîp víi mét chñ bÌ vµ C«ng ty l−¬ng thùc VÜnh Long ®Ó nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong bÌ. Dù ¸n chÞu nh÷ng tr¸ch nhiÖm sau: - ChuyÓn c¸ h−¬ng r« phi ®¬n tÝnh dßng GIFT (®¶m b¶o tû lÖ c¸ ®ùc ®¹t trªn 95 %) tõ ViÖn NCNTTS 1 vµo −¬ng ë Trung t©m thñy s¶n C¸i BÌ, TiÒn Giang (thuéc ViÖn NCNNTS 2) thµnh c¸ gièng lín råi cung cÊp cho c¬ së s¶n xuÊt. - H−íng dÉn kü thuËt chuÈn bÞ bÌ, th¶ c¸, cho c¸ ¨n, thu ho¹ch vµ tiªu thu s¶n phÈm. - Theo dâi c¸c yÕu tè m«i tr−êng n−íc trong bÌ nh−: nhiÖt ®é, « xy hoµ tan, pH. - KiÓm tra tèc ®é sinh tr−ëng cña c¸ hµng th¸ng, ®iÒu chØnh luîng thøc ¨n cho phï hîp víi khèi l−îng t¨ng tr−ëng cña c¸ trong bÌ. - Nghiªn cøu tËp tÝnh ¨n, dinh d−ìng, so s¸nh hiÖu qu¶ cña c¸c lo¹i thøc ¨n c«ng nghiÖp vµ thøc ¨n tù chÕ ®èi víi c¸ r« phi nu«i th−¬ng phÈm trong bÌ - Nghiªn cøu bÖnh c¸ nu«i trong bÌ, ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p phßng trÞ kÞp thêi vµ thÝch hîp. 9 - H−íng dÉn c¬ së ghi chÐp c¸c lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt, thu nhËp vµ ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ vÒ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong bÌ. - X©y dùng nh÷ng chØ tiªu kü thuËt, kinh tÕ trong nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong bÌ ®Ó cho c¬ së s¶n xuÊt ¸p dông vµ nh©n réng m« h×nh nu«i. - Ph©n tÝch gi¸ thµnh s¶n xuÊt, thu nhËp vµ lîi nhuËn cña m« h×nh nu«i Chñ bÌ vµ C«ng ty l−¬ng thùc chÞu tr¸ch nhiÖm: - Cung cÊp ®ñ sè l−îng vµ khèi l−îng bÌ, ®¶m b¶o nu«i c¸ an toµn. - Cung cÊp nh©n lùc lao ®éng. - §Çu t− kinh phÝ ®Ó mua c¸ gièng, thøc ¨n cho c¸ vµ thuèc phßng trÞ bÖnh. - Chi phÝ ®iÖn, n−íc, giao th«ng liªn l¹c. - Thu ho¹ch vµ tiªu thô s¶n phÈm.. 4.2.3 Nu«i c¸ trong lång l−íi trªn hå chøa - §Þa ®iÓm: §ång Quan, Sãc S¬n, Hµ Néi. - Thêi gian: 10/6/2004 ®Õn 10/12/2004. - Sè l−îng lång: 98 chiÕc. - KÝch th−íc lång: 2 x 2 x 2 m. - Sè l−îng c¸ gièng th¶: 58.800 con. - Lo¹i thøc ¨n c«ng nghiªp (22-26 % ®¹m). - Lo¹i thøc ¨n tù chÕ: (22-26 % ®¹m). Tæng thÓ tÝch: 588 m3. Cì c¸: 20-50 g/con. Khèi l−îng: 10.000 kg. Khèi l−îng: 38.640 kg. Dù ¸n ®· phèi hîp víi mét chñ nu«i c¸ lång Lª Trung Thµnh ®Ó nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong lång l−íi trªn hå. Dù ¸n chÞu nh÷ng tr¸ch nhiÖm sau: - Cung cÊp c¸ gièng r« phi ®¬n tÝnh dßng GIFT (®¶m b¶o tû lÖ c¸ ®ùc ®¹t trªn 95 %,) cho c¬ së s¶n xuÊt. - H−íng dÉn kü thuËt lµm lång vµ ®Æt lång trªn s«ng vµ hå chøa, th¶ c¸, cho c¸ ¨n, thu ho¹ch vµ tiªu thu s¶n phÈm. - Theo dâi c¸c yÕu tè m«i tr−êng n−íc trong lång nh−: nhiÖt ®é, « xy hoµ tan, pH, ®é trong. - KiÓm tra tèc ®é sinh tr−ëng cña c¸ hµng th¸ng, ®iÒu chØnh luîng thøc ¨n cho phï hîp víi khèi l−îng t¨ng tr−ëng cña c¸ trong lång. - Nghiªn cøu tËp tÝnh ¨n, dinh d−ìng, so s¸nh hiÖu qu¶ cña c¸c lo¹i thøc ¨n c«ng nghiÖp vµ thøc ¨n tù chÕ ®èi víi c¸ r« phi nu«i th−¬ng phÈm trong lång. - Nghiªn cøu bÖnh c¸ nu«i trong lång, ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p phßng trÞ kÞp thêi vµ thÝch hîp. - H−íng dÉn c¬ së ghi chÐp c¸c lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt, thu nhËp vµ ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ vÒ nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong lång. - X©y dùng nh÷ng chØ tiªu kü thuËt, kinh tÕ trong nu«i c¸ r« phi th−¬ng phÈm trong bÌ ®Ó cho c¬ së s¶n xuÊt ¸p dông vµ nh©n nh©n réng m« h×nh nu«i. - Ph©n tÝch gi¸ thµnh s¶n xuÊt, thu nhËp vµ lîi nhuËn cña m« h×nh nu«i Chñ nu«i c¸ lång chÞu tr¸ch nhiÖm: - Lµm ®ñ sè l−îng vµ khèi l−îng lång, ®¶m b¶o nu«i c¸ an toµn. - Cung cÊp nh©n lùc lao ®éng. - §Çu t− kinh phÝ ®Ó mua c¸ gièng, thøc ¨n cho c¸ vµ thuèc phßng trÞ bÖnh. - Chi phÝ ®iÖn, n−íc, giao th«ng liªn l¹c. - Thu ho¹ch vµ tiªu thô s¶n phÈm. 10 5. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 5.1 KÕt qu¶ nghiªn cøu, s¶n xuÊt thö ®Ó hoµn thiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh 5.1.1 ThÝ nghiÖm vÒ n¨ng suÊt sinh s¶n cña c¸ bè mÑ Nghiªn cøu vÒ n©ng cao n¨ng suÊt sinh s¶n cña c¸ bè mÑ ®−îc tiÕn hµnh trªn 3 thÝ nghiÖm so s¸nh: 1) Nu«i vç riªng vµ nu«i vç chung c¸ bè mÑ; 2) Cho c¸ ®Î trong giai cã m¾t l−íi dÇy vµ giai cã m¾t l−íi th−a vµ 3) So s¸nh n¨ng suÊt sinh s¶n cña c¸ bè mÑ ë c¸c ®é tuæi kh¸c nhau. Kªt qu¶ cña c¸c thÝ nghiÖm nghiªn cøu nµy ®−îc tr×nh bµy chi tiÕt trong chuyªn ®Ò: N©ng cao n¨ng suÊt sinh s¶n cña c¸ r« phi (xem trong chuyªn ®Ò). Trong 3 thÝ nghiÖm th× thÝ nghiÖm 3 lµ thÝ nghiÖm quan träng nhÊt. ThÝ nghiÖm nµy ®−îc tiÕn hµnh trong 2 th¸ng (tõ 27/4 ®Õn 7/6/2004). KÕt qu¶ thÝ nghiÖm 3 ®−îc tr×nh bµy tãm t¾t trong b¶ng 5 d−íi ®©y: B¶ng 5. So s¸nh n¨ng suÊt sinh s¶n cña c¸ bè mÑ thuéc 3 løa tuæi (1, 2 vµ trªn 3 n¨m tuæi). Løa tuæi (n¨m ) 1+ 2+ > 3+ SL c¸ bè mÑ 300 300 300 Tû lÖ ®ùc: c¸i 1:3 1:3 1:3 Khèi l−îng TB (g/con) KÕt qu¶ sinh s¶n (SL: trøng + c¸ bét) N¨ng suÊt c¸ bét (SL c¸ bét/c¸ c¸i) 213 - 261 488 - 585 550 - 700 363.381 + 35.298 425.669 + 60.606 335.319 + 83.476 3.230 3.793 2.987 Dùa vµo kÕt qu¶ cña 3 néi dung nghiªn cøu trªn, mét sè kÕt luËn ®· ®−îc ®Ò xuÊt nh− sau ; - Nu«i vç c¸ ®ùc, c¸ c¸i riªng rÏ trong ao, trong thêi gian 1 th¸ng víi lo¹i thøc ¨n cã chøa 26 -30% ®Ëm, khÈu phÇn cho ¨n b»ng 3% khèi l−îng c¸/ngµy, sau ®ã chän c¸c c¸ c¸i, c¸ ®ùc thµnh thôc ®−a vµo giai sinh s¶n sÏ thu ®−îc sè l−îng c¸ ®Î tËp trung vµ n¨ng suÊt trøng cao. - Giai c−íc m¾t l−íi dÇy (kÝch th−íc: 4 m x 5m x 1 m = 20m3) dïng lµm giai sinh s¶n ®· thu ®−îc trøng vµ toµn bé c¸ bét míi në trong giai. Xö lý hormone trªn c¸ bét thu ®−îc trong giai cho tû lÖ c¸ ®ùc vµ tû lÖ sèng cao, nhê ®ã ®· thu ®−îc n¨ng suÊt c¸ h−¬ng ®¬n tÝnh cao. - Sö dông c¸ bè mÑ 1+ hoÆc 2+ cho n¨ng suÊt sinh s¶n cao h¬n so víi c¸ > 3 tuæi do tÇn sè ®Î dÇy h¬n. C¸ 1-2 tuæi cã kÝch th−íc c¬ thÓ nhá nªn sö dông thøc ¨n Ýt h¬n c¸ lín, v× thÕ ®· gi¶m ®−îc chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gièng. 5.1.2 ThÝ nghiÖm −¬ng c¸ h−¬ng trong thêi gian xö lý hormone (n¨m 2003 -2004) Trong 2 n¨m 2003 -2004, Dù ¸n ®· tiÕn hµnh 5 ®ît −¬ng c¸ bét thµnh c¸ h−¬ng (trong giai ®o¹n xö lý hormone) ®Ó x¸c ®Þnh mËt ®é −¬ng thÝch hîp. KÕt qu¶ cña 5 ®ît 11 −¬ng ®−îc tr×nh bµy trong b¶ng 6. (xem chi tiÕt trong chuyªn ®Ò: N©ng cao tû lÖ sèng cña c¸ h−¬ng, c¸ gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh. B¶ng 6: Tû lÖ sèng vµ sinh tr−ëng cña c¸ h−¬ng −¬ng ë c¸c mËt ®é kh¸c nhau §ît 1 2 3 4 5 MËt ®é th¶ (con/m3) 200 400 600 800 10.000 12.000 6.000 8.000 10.000 5.000 7.000 9.000 10.000 15.000 20.000 Cì c¸ bét khi th¶ (g/con) 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,022 0,022 0,022 0,022 0,022 0,022 0,022 0,022 0,022 Cì c¸ h−¬ng khi thu (g/con) 0,81 0,60 0,57 0,55 0,34 0,25 0,71 0,61 0,36 0,77 0,63 0,47 0,12 0,08 0,07 Tû lÖ sèng (%) 95,5 97,3 94,3 95,3 86,5 64,0 92,7 89,1 84,0 87,6 84,2 78,5 89,5 88,0 87,0 Tû lÖ sèng cña c¸ −¬ng tõ bét lªn h−¬ng kh¸ cao, ®¹t møc trung b×nh cña 4 ®ît −¬ng lµ >80%. Tû lÖ sèng trung b×nh cña c¸ trong ®ît 1 ®¹t cao nhÊt (95,3%), gi¸ trÞ t−¬ng øng cña ®ît 2, ®ît 3, ®ît 4 lµ: 81,9%; 88,6%; 84,1 vµ 88,1%. Trong khi ®ã mËt ®é th¶ cña ®ît 1 lµ thÊp nhÊt, tiÕp ®Õn lµ ®ît 4, ®ît 3 vµ ®ît 2. Tû lÖ sèng cña c¸c mËt ®é −¬ng cã sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa (p < 0,05) gi÷a mËt ®é 12.000 con/m3 víi c¸c mËt ®é tõ 2.000 ®Õn 10.000 con/m3. Cßn gi÷a c¸c mËt ®é tõ 2.000 ®Õn 10.000 con/m3 th× sù sai kh¸c vÒ tû lÖ sèng kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p > 0,05). KÕt qu¶ thÝ nghiÖm víi mËt ®é −¬ng thay ®æi tõ 2.000 ®Õn 12.000 con/m3 cho thÊy khi mËt ®é cµng t¨ng th× tû lÖ sèng cã chiÒu h−íng gi¶m. §Ó ®¶m b¶o tû lÖ sèng cña c¸ −¬ng ®¹t > 80% th× mËt ®é −¬ng cÇn ®−îc duy tr× ë møc 8.000 con/m3. KÝch th−íc c¸ h−¬ng −¬ng ë mËt ®é cao: 10.000 -20.000/m3 lµ nhá h¬n ®¸ng kÓ (p > 0,05) so víi kÝch th−íc c¸ h−¬ng −¬ng ë c¸c mËt ®é thÊp tõ 200 -8000 con/m3 (B¶ng 6). 5.1.3 ThÝ nghiÖm −¬ng c¸ gièng sau thêi gian xö lý hormone KÕt qu¶ cña 3 ®ît thÝ nghiÖm −¬ng c¸ h−¬ng lªn c¸ gièng trong giai víi c¸c mËt ®é kh¸c nhau ®ù¬c tr×nh bÇy ë B¶ng 7. 12 B¶ng 7: Tû lÖ sèng vµ sinh tr−ëng cña c¸ −¬ng tõ c¸ h−¬ng lªn c¸ gièng §ît 1 MËt ®é K.l−îng tb lóc K.l−îng tb lóc (con/m3) th¶ (g/con) thu (g/con) 200 0,66 ± 0,04 5,50 ± 0,24 400 0,66 ± 0,04 4,10 ± 0,13 500 0,66 ± 0,04 3,40 ± 0,10 Tû lÖ sèng (%) 98,0 98,3 96,8 T¨ng tr−ëng (g/ngµy) 0,173 0,123 0,098 2 400 500 600 0,45 ± 0,04 0,45 ± 0,04 0,45 ± 0,04 4,06 ± 0,07 3,60 ± 0,08 3,25 ± 0,07 89,6 85,5 89,6 0,103 0,090 0,080 3 200 300 400 0,63 ± 0,05 0,63 ± 0,05 0,63 ± 0,05 5,25 ± 0,13 4,17 ± 0,13 4,01 ± 0,15 98,0 97,7 97,5 0,165 0,127 0,121 Tû lÖ sèng vµ sinh tr−ëng Trong c¶ 3 ®ît −¬ng ë c¸c mËt ®é −¬ng kh¸c nhau ®Òu cã tû lÖ sèng kh¸ cao ®¹t > 85% sau 28 ngµy. Tû lÖ sèng trung b×nh cña ®ît 1, ®ît 2 vµ ®ît 3 t−¬ng øng lµ 97,7%; 88,2%; 97,7%. KÕt qu¶ nµy cho thÊy 3 mËt ®é −¬ng trªn ®Òu ë møc thÝch hîp. Tuy nhiªn, nÕu t¨ng qu¸ 600 con/m3 th× tû lÖ sèng sÏ gi¶m ®i. Do ®ã, ®Ó n©ng cao tû lÖ sèng cña c¸ −¬ng giai ®o¹n sau xö lý hormone th× mËt ®é −¬ng nªn duy tr× ë møc 600 con/m3. Trong thùc tÕ s¶n xuÊt, giai ®o¹n −¬ng c¸ h−¬ng lªn c¸ gièng th−êng ®−îc −¬ng trong ao, cßn −¬ng trong giai th−êng ®−îc ¸p dông ë s«ng hå, n¬i mµ c¸ gièng ®−îc chuyÓn trùc tiÕp sang nu«i ë hÖ thèng lång bÌ. Qua 3 ®ît −¬ng tõ h−¬ng lªn gièng ë c¸c mËt ®é −¬ng kh¸c nhau cho thÊy mËt ®é cã ¶nh h−ëng ®Õn søc sinh tr−ëng cña c¸. Cì c¸ gièng ë mËt ®é −¬ng 200 con/m3 lµ 5,5g/con, con cì c¸ gièng −¬ng ë mËt ®é 600 con/m3 lµ 3,2g/con. §Ó cã hiÖu qu¶ −¬ng c¸ gièng th× cÇn lùa chän mËt ®é th¶ sao cho phï hîp víi cì c¸ th¶ ban ®Çu vµ cì c¸ dù kiÕn khi thu còng nh− thêi gian −¬ng. NÕu −¬ng ng¾n ngµy (d−íi 28 ngµy) ®Ó thu ®−îc c¸ gièng cì nhá h¬n th× mËt ®é −¬ng cã thÓ cao h¬n 400 con/m3. Cßn nÕu −¬ng trong kho¶ng 4 - 5 tuÇn th× mËt ®é −¬ng phï hîp lµ 400 con/m3 ®Ó æn ®Þnh tû lÖ sèng vµ søc sinh tr−ëng c¸, ®ång thêi t¨ng hiÖu qu¶ sö dông mÆt n−íc −¬ng nu«i. 5.1.4 KÕt qu¶ nghiªn cøu sö dông c¸c liÒu hormone kh¸c nhau ®Ó n©ng cao tû lÖ c¸ ®ùc ThÝ nghiÖm ®−îc thùc hiÖn víi c¸c nång ®é hormone kh¸c nhau lµ 30, 35, 50 vµ 60 mg 17α-MT/kg thøc ¨n. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm ®−îc tr×nh bÇy ë B¶ng 8. MËt ®é c¸ −¬ng lµ 10 con/lÝt cho tÊt c¶ c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm, chÕ ®é cho c¸ ¨n dùa vµo quy tr×nh s¶n xuÊt gièng c¸ r« phi ®¬n tÝnh. 13