Tài liệu Hoàn thiện kiểm toán chu trình hàng tồn kho trong kiểm toán báo cáo tài chính t (1)

Lêi nãi ®Çu Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, KiÓm to¸n ®· trë thµnh nhu cÇu tÊt yÕu ®èi víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ chÊt l-îng qu¶n lý cña c¸c Doanh nghiÖp. T¹i ViÖt Nam, ho¹t ®éng KiÓm to¸n ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m«, chÊt l-îng, còng nh- c¸c lÜnh vùc ®-îc KiÓm to¸n. Nh÷ng C«ng ty KiÓm to¸n ®éc lËp ra ®êi ®· kh¼ng ®Þnh ®-îc vÞ thÕ cña ngµnh KiÓm to¸n ë n-íc ta. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng viÖc KiÓm to¸n trë thµnh mét ho¹t ®éng kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi th«ng tin tµi chÝnh cña c¸c Doanh nghiÖp. Trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty cæ phÇn kiÓm to¸n - T- vÊn thuÕ em nhËn thÊy chu tr×nh hµng tån kho lµ mét trong nh÷ng chu tr×nh phøc t¹p, dÔ x¶y ra gian lËn vµ th-êng ®-îc KiÓm to¸n C«ng ty chó träng trong c¸c cuéc KiÓm to¸n b¸o c¸o Tµi chÝnh. V× vËy, em ®· chän ®Ò tµi :"Hoµn thiÖn KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho trong KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty cæ phÇn KiÓm to¸n - T- vÊn thuÕ" lµm chuyªn ®Ò b¸o c¸o thùc tËp cña m×nh. Môc tiªu cña b¸o c¸o thùc tËp lµ dùa trªn lý luËn chung vÒ KiÓm to¸n Chu tr×nh hµng tån kho trong quy tr×nh KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh vµ thùc tÕ KiÓm to¸n Chu tr×nh hµng tån kho do C«ng ty cæ phÇn KiÓm to¸n T- vÊn thuÕ thùc hiÖn ë mét ®Ó tiÕn hµnh ®èi chiÕu gi÷a lý thuyÕt vµ thùc tÕ, tõ ®ã ®Ò xuÊt c¸c ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c KiÓm to¸n Hµng tån kho trong KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty. PHÇN 1 C¥ Së Lý LUËN CñA KIÓM TO¸N chu tr×nh hµng tån kho TRONG KIÓM TO¸N B¸O C¸O TµI CHÝNH I - CHU TR×NH hµng tån kho VíI VÊN §Ò KIÓM TO¸N 1. B¶n chÊt vµ chøc n¨ng cña chu tr×nh hµng tån kho ¶nh h-ëng tíi c«ng t¸c KiÓm to¸n. 1.1. §Æc ®iÓm chung vÒ chu tr×nh hµng tån kho -Hµng tån kho lµ tµi s¶n l-u ®éng cña Doanh nghiÖp biÓu hiÖn d-íi d¹ng vËt chÊt cô thÓ d-íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, tuú thuéc vµo lo¹i h×nh Doanh nghiÖp vµ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña Doanh nghiÖp. Hµng tån kho trong Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i bao gåm: hµng ho¸ dù tr÷ cho l-u th«ng ( kÓ c¶ sè hµng ®em göi b¸n hoÆc lµ hµng ho¸ ®ang ®i ®-êng ). Hµng tån kho trong Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gåm: Nguyªn vËt liÖu, C«ng cô dù tr÷ cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, Thµnh phÈm, S¶n phÈm hoµn thµnh, S¶n phÈm dë dang vµ Hµng göi b¸n hoÆc lµ Hµng ®ang ®i ®-êng. - Hµng tån kho cã c¸c ®Æc ®iÓm: + Hµng tån kho ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi gi¸ vèn hµng b¸n v× vËy ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi lîi nhuËn trong n¨m. + Hµng tån kho th-êng chiÕm tû träng lín so víi tæng tµi s¶n l-u ®éng trong Doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu chñng lo¹i vµ qu¸ tr×nh qu¶n lý rÊt phøc t¹p. + Hµng tån kho ®-îc ®¸nh gi¸ th«ng qua sè l-îng chÊt l-îng, t×nh tr¹ng hµng tån kho. + Hµng tån kho ®-î b¶o qu¶n cÊt tr÷ ë nhiÒu níi kh¸c nhau nhiÒu ®èi t-îng qu¶n lý kh¸c nhau cã ®¾c ®iÓm b¶o qu¶n kh¸c nhau ®iÒu nµy dÉn tíi kiÓm so¸t ®èi víi hµng tån kho gÆp nhiÒu khã kh¨n. - Chu tr×nh vËn ®«ng cña hµng tån kho b¾t ®Çu tõ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô sang s¶n phÈm dë dang råi ®Õn thµnh phÈm hµng ho¸. Sù vËn ®éng cña hµng tån kho ¶nh h-ëng tíi nhiÒu kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh nh- chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ s¶n xuÊt chung, gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ s¶n phÈm dë dang, dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho… Lµ nh÷ng chØ tiªu thÓ hiÖn t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®Þnh h-íng ph¸t triÓn cña Doanh nghiÖp. Khi thùc hiÖn KiÓm to¸n th× chu tr×nh hµng tån kho lu«n lµ mét chu tr×nh KiÓm to¸n quan träng trong KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. 1.2. Chøc n¨ng cña chu tr×nh. chøc n¨ng mua hµng Khi cã nhu cÇu mua hµng th× c¸c bé phËn cã liªn quan sÏ lËp phiÕu ®Ò nghÞ mua hµng. Sau khi phiÕu ®Ò nghÞ mua hµng ®-îc phª chuÈn bé phËn cung øng sÏ lËp ®¬n ®Æt hµng vµ göi cho nhµ cung cÊp ®· lùa chän. PhiÕu yªu cÇu mua hµng do bé phËn cã tr¸ch nhiÖm lËp (nh- bé phËn vËt t-). PhiÕu ®-îc lËp theo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt hoÆc lËp ®ét xuÊt. §¬n ®Æt hµng: C¨n cø vµo phiÕu ®Ò nghÞ mua hµng ®· ®-îc phª chuÈn cña Gi¸m ®èc (hoÆc ng-êi phô tr¸ch) bé phËn mua hµng lËp ®¬n ®Æt hµng ®Ó göi cho nhµ cung cÊp. MÉu cña ®¬n ®Æt hµng ®-îc thiÕt kÕ s½n cã ®Çy ®ñ c¸c cét cÇn thiÕt nh»m h¹n chÕ tèi ®a c¸c sai sãt. Chøc n¨ng nhËn hµng Khi bªn nhµ cung cÊp giao hµng bé phËn nhËn hµng sÏ dùa trªn ®¬n ®Æt hµng ®Ó kiÓm tra vÒ mÉu m·, sè l-îng, chñng lo¹i, quy c¸ch, phÈm chÊt vµ thêi gian gia hµng, cuèi cïng tr-ëng nhãm ph¶i lËp biªn b¶n kiÓm nhËn hµng. Bé phËn nhËn hµng ph¶i ®éc lËp víi bé phËn kho vµ bé phËn kÕ to¸n. Chøc n¨ng l-u kho Hµng ®-îc chuyÓn tíi kho vµ hµng sÏ ®-îc kiÓm tra vÒ chÊt l-îng, sè l-îng vµ sau ®ã cho nhËp kho. Mçi khi nhËp ®ñ kho thñ kho ph¶i lËp phiÕu nhËp kho vµ sau ®ã bé phËn kho ph¶i th«ng b¸o cho phßng kÕ to¸n vÒ sè l-îng hµng nhËn vµ cho nhËp kho. Chøc n¨ng xuÊt kho vËt t- hµng ho¸ §èi víi mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt th× xu©t kho cã 2 lý do c¬ b¶n lµ xuÊt cho néi bé ( cho s¶n xuÊt, cho qu¶n lý Doanh nghiÖp ) vµ xuÊt b¸n. - XuÊt vËt t-, hµng ho¸ cho néi bé: Khi cã hîp ®ång s¶n xuÊt míi hoÆc theo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt hoÆc c¸c nhu cÇu vËt t- trong néi bé Doanh nghiÖp c¸c bé ph©n sÏ lËp phiÕu xin lÜnh vËt t-, bé phËn vËt t- lËp phiÕu xuÊt kho (khi phiÕu xin lÜnh vËt t- ®-îc phª chuÈn ). PhiÕu xin lÜnh vËt t-: Do bé phËn s¶n xuÊt (hoÆc c¸c bé phËn kh¸c) c¨n cø nhu cÇu s¶n xuÊt (hoÆc nhu cÇu b¸n hµng hoÆc qu¶n lý Doanh nghiÖp), ng-êi phô tr¸ch bé phËn ®ã lËp phiÕu xin lÜnh vËt t- trong ®ã ph¶i ghi râ lo¹i vËt t-, sè m·, chóng lo¹i, quy c¸ch, phÈm chÊt, sè l-îng vµ thêi gian giao vËt t-. - XuÊt khi ®Ó b¸n: C¨n cø vµo ®¬n ®Æt mua bé phËn tiªu thô lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ lËp phiÕu xuÊt kho, ngoµi ra bé phËn vËn chuyÓn ph¶i lËp chøng tõ vËn chuyÓn. Ho¸ ®¬n b¸n hµng: §-îc bé phËn tiªu thô lËp thµnh nhiÒu liªn ®Ó l-u ë cuèng vµ giao cho kh¸ch hµng, giao cho bé phËn kÕ to¸n ®Ó thanh to¸n vµ ghi sæ. Trong ho¸ ®¬n ghi râ c¸c néi dung nh- ngµy th¸ng giao hµng, lo¹i hµng giao. m· sè, chóng lo¹i quy c¸ch, phÈm chÊt, sæ l-îng, ®¬n gi¸ vµ thµnh tiÒn thµnh to¸n. PhiÕu xuÊt kho: §-îc bé phËn vËt t- hoÆc bé phËn b¸n hµng lËp thµnh nhiÒu liªn ®Ó l-u cuèng, xuÊt kho vµ ghi sæ kÕ to¸n. PhiÕu xuÊt ghi râ c¸c néi dung nh- lo¹i vËt t-, hµng ho¸ chñng lo¹i quy c¸ch, phÈm chÊt, sè l-îng vµ ngµy xuÊt. Chøng tõ vËn chuyÓn (vËn ®¬n): Do bé phËn vËn chuyÓn lËp hoÆc C«ng ty cung cÊp dÞch vô vËn chuyÓn lËp (nÕu thuª dÞch vô vËn chuyÓn). §©y lµ tµi liÖu minh chøng cho viÖc hµng ®· ®-îc xuÊt kho giao cho kh¸ch, chøng tõ vËn chuyÓn ®-îc ®Ýnh kÌm víi phiÕu xuÊt kho hoÆc ho¸ ®¬n b¸n hµng lµm minh chøng cho nghiÖp vô b¸n hµng. Chøc n¨ng s¶n xuÊt KÕ ho¹ch vµ lÞch tr×nh s¶n xuÊt ®-îc x©y dùng dùa vµo c¸c -íc to¸n vÒ nhu cÇu ®èi víi s¶n phÈm cña C«ng ty còng nh- dùa vµo t×nh h×nh thùc tÕ hµng tån kho hiÖn cã. Do vËy nã cã thÓ b¶o ®¶m r»ng C«ng ty sÏ s¶n xuÊt nh÷ng hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng, tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng hµng ho¸ hoÆc khã tiªu thô ®èi víi mét sè hµng ho¸ cô thÓ.ViÖc s¶n xuÊt theo kÕ ho¹c vµ lÞch tr×nh cã thÓ gióp C«ng ty b¶o ®¶m vÒ viÖc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè nh- nguyªn vËt liÖu vµ nh©n c«ng cho yªu cÇu s¶n xuÊt trong kú. Tr¸ch nhiÖm víi hµng ho¸ trong giai ®o¹n s¶n xuÊt thuéc vÒ nh÷ng ng-êi gi¸m s¸t s¶n xuÊt. Nguyªn vËt liÖu ®-îc chuyÓn tíi ph©n x-ëng cho tíi khi c¸c s¶n phÈm ®-îc hoµn thµnh vµ ®-îc chuyÓn vµo kho s¶n phÈm th× ng-êi gi¸m s¸t s¶n xuÊt ®-îc ph©n c«ng theo dâi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm kiÓm so¸t vµ n¾m ch¾c tÊt c¶ t×nh h×nh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. C¸c chøng tõ sæ s¸ch ®-îc sö dông chñ yÕu ®Ó ghi chÐp vµ theo dâi gåm c¸c phiÕu yªu cÇu sö dông, phiÕu xuÊt kho, b¶ng chÊm c«ng, c¸c b¶ng kª, b¶ng ph©n bæ vµ hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n chi phÝ. L-u kho thµnh phÈm §©y lµ chøc n¨ng nh»m b¶o qu¶n vµ qu¶n lý tµi s¶n cña Doanh nghiÖp khi vËt t-, hµng ho¸, thµnh phÈm ®-îc nhËp kho. C«ng viÖc nµy Doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc canh phßng b¶o vÖ tr¸nh mÊt m¸t, tr¸nh bÞ l¹m dông tµi s¶n, ®ång thêi sö dông c¸c trang thiÕt bÞ b¶o qu¶n nh»m ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n vËt chÊt. Khi nhËp kho hay xuÊt kho c¸c bªn ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c giÊy tê hîp lÖ thñ kho míi ®-îc nhËp, xuÊt kho. MÆt kh¸c thñ kho lµ ng-êi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tµi s¶n m×nh tr«ng coi vµ ph¶i ghi chÐp ®Ó theo dâi vÒ sè l-îng vËt t-, hµng ho¸, thµnh phÈm nhËp – xuÊt – tån kho. XuÊt thµnh phÈm ®i tiªu thô XuÊt thµnh phÈm chØ ®-îc thùc hiÖn khi ®· nhËn ®-îc sù phª chuÈn, th-êng lµ ®¬n ®Æt mua hµng cña kh¸ch hµng. Khi xuÊt kho thµnh phÈm ph¶i lËp phiÕu xuÊt kho. Bé phËn vËn chuyÓnph¶i lËp phiÕu vËn chuyÓn hµng cã ®¸nh sè thø tù tõ tr-íc vµ chØ râ hµng ho¸ ®-îc vËn chuyÓn. PhiÕu vËn chuyÓn hµng ®-îc lËp thµnh ba liªn, liªn thø nhÊt ®-îc lËp t¹i phßng tiÕp vËn ®Ó lµm chøng tõ minh chøng vÒ viÖc vËn chuyÓn, liªn thø hai ®-îc sÏ ®-îc göi tíi phßng tiªu thô hoÆc bé phËn tÝnh tiÒn kÌm theo. §¬n ®Æt mua cña kh¸ch hµng ®Ó lµm c¨n cø ghi ho¸ ®¬n cho kh¸ch hµng vµ liªn thø ba sÏ ®-îc ®Ýnh kÌm bªn ngoµi bao kiÖn cña hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. Ho¹t ®éng kiÓm so¸t nµy sÏ gióp cho kh¸ch hµng kiÓm tra ®-îc phiÕu vËn chuyÓn hµng g¾n trªn bao kiÖn hµng nh»m x¸c ®Þnh xem cã sù kh¸c biÖt g× gi÷a sè hµng ®Æt mua víi sè hµng thùc nhËn kh«ng. Trong tr-êng hîp hµng ho¸ ®-îc v©n chuyÓn thuª bëi mét C«ng ty tiÕp vËn th× phiÕu vËn chuyÓn sÏ ®-îc lËp thªm mét thø liªn thø t-, liªn nµy sÏ ®-îc giao cho bªn cung cÊp dÞch vô vËn chuyÓn ®Ó lµm c¨n cø tÝnh c-íc phÝ. 2. §Æc ®iÓm h¹ch to¸n hµng tån kho ¶nh h-ëng ®Õn KiÓm to¸n. Víi nh÷ng ®Æc tr-ng nh- trªn, yªu cÇu thùc hiÖn tèt c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n hµng tån kho lµ ®iÒu kiÖn quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®-îc, gãp phÇn vµo c«ng t¸c qu¶n lý, thóc ®Èy viÖc cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi, ®ång bé cho s¶n xuÊt còng nh- tiªu thô, nh»m ng¨n chÆn c¸c hiÖn t-îng mÊt m¸t, hao hôt, l·ng phÝ trong kinh doanh. 2.1. VÒ nguyªn t¾c kÕ to¸n. KÕ to¸n hµng tån kho ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c quèc tÕ: - Nguyªn t¾c ho¹t ®éng liªn tôc: Doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã thêi h¹n hoÆc Ýt nhÊt kh«ng bÞ gi¶i thÓ trong t-¬ng lai gÇn th× ph¶i lËp BCTC ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tµi s¶n theo gi¸ gèc, kh«ng theo gi¸ thÞ tr-êng. - Nguyªn t¾c vÒ tÝnh chia c¾t niªn ®é cña c¸c n¨m lµ g¾n chi phÝ vµo c¸c n¨m tµi chÝnh liªn quan vµ chØ cã nh÷ng chi phÝ ®ã mµ th«i. - Nguyªn t¾c tÝnh nhÊt qu¸n: Trong qu¸ tr×nh kÕ to¸n hµng tån kho mäi kh¸i niÖm, nguyªn t¾c, ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n ph¶i ®-îc thùc hiÖn nhÊt qu¸n. NÕu cã thay ®æi th× ph¶i gi¶i thÝch râ rµng vµ nªu trong phô lôc BCTC cïng víi ¶nh h-ëng cña chóng lªn kÕt qu¶. - Nguyªn t¾c gi¸ gèc: gi¸ trÞ cña hµng tån kho ®-îc tÝnh theo gi¸ gèc. - Nguyªn t¾c thËn träng: ®Ó quyÕt to¸n ng-êi ta so s¸nh gi÷a gi¸ gèc vµ gi¸ thÞ tr-êng. NÕu gi¸ thùc tÕ thÊp h¬n chi phÝ mua ph¶i h¹ch to¸n mét kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. - Nguyªn t¾c kh«ng bï trõ: viÖc gi¶m gi¸ hµng tån kho kh«ng thÓ ghi chÐp trùc tiÕp vµo viÖc gi¶m gi¸ mua. Nã ph¶i ®-îc gi÷ nguyªn sau ®ã hoµn nhËp ®Ó x¸c ®Þnh l·i vµ viÖc mÊt gi¸ lµ ®èi t-îng cña mét kho¶n dù phßng. - Nguyªn t¾c ghi chÐp kÕ to¸n: C¸c Doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i thùc hiÖn kiÓm kª th-êng xuyªn tuy nhiªn c¸c C«ng ty kh«ng thùc hiÖn quy ®Þnh nµy mµ chØ thùc hiÖn kiÓm kª ®Þnh kú. Trong hÖ thèng kiÓm kª th-êng xuyªn nhËp, xuÊt hµng tån kho ®-îc ghi nhËn ngay trong khi chóng ta thùc hiÖn, cßn kiÓm kª ®Þnh kú th× hµng tån kho ®Çu kú ®-îc gi÷ nguyªn cuèi kú. 2.2. VÒ ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸. Theo chuÈn mùc kÕ to¸n hµng tån kho quèc tÕ vµ nguyªn t¾c h¹ch to¸n hµng tån kho cña ViÖt Nam th× hµng tån kho ph¶i ®-îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ thùc tÕ (hay cßn gäi lµ gi¸ phÝ) ®-îc quy ®Þnh cô thÓ cho tõng lo¹i hµng. TrÞ gi¸ hµng nhËp kho ®-îc quy ®Þnh cô thÓ cho tõng lo¹i vËt t-, hµng hãa theo nguån h×nh thµnh vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸. Hµng nhËp kho cã thÓ tõ hai nguån lµ mua vµo vµ Doanh nghiÖp tù s¶n xuÊt. §èi víi hµng mua ngoµi: Gi¸ = Gi¸ + thùc tÕ mua Chi phÝ thu mua - C¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng mua §èi víi hµng tù s¶n xuÊt: Gi¸ thùc tÕ = Gi¸ thµnh c«ng = x-ëng Chi phÝ nguyªn vËt + liÖu trùc tiÕp Chi phÝ nh©n c«ng + trùc tiÕp Chi phÝ s¶n xuÊt chung. §èi víi hµng tån kho v× trÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng nhËp kho kh¸c nhau ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau trong kú h¹ch to¸n nªn viÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ hµng xuÊt kho cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph-¬ng ph¸p sau ®©y: - Ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh. - Ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn. - Ph-¬ng ph¸p nhËp tr-íc, xuÊt tr-íc. - Ph-¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tr-íc. - Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ theo gi¸ h¹ch to¸n. 2.3. VÒ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho. Mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh nãi chung, hµng tån kho nãi riªng, mäi sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m vÒ mÆt sè l-îng vµ gi¸ trÞ ®Òu ®-îc ph¶n ¸nh trªn chøng tõ gèc nh-: phiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho, hãa ®¬n b¸n hµng, biªn b¶n kiÓm kª, thÎ kho,... §ång thêi víi qu¸ tr×nh trªn h¹ch to¸n hµng tån kho ph¶i ®-îc h¹ch to¸n c¶ vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt. §Ó h¹ch to¸n ®-îc nh- vËy, kÕ to¸n hµng tån kho ph¶i sö dông ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt lµ theo dâi tõng thø, tõng chñng lo¹i, quy c¸ch vËt t-, hµng hãa theo tõng ®Þa ®iÓm qu¶n lý vµ sö dông. H¹ch to¸n hµng tån kho ph¶i lu«n lu«n ®¶m b¶o vÒ sù khíp ®óng c¶ mÆt gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt gi÷a thùc tÕ víi sè l-îng ghi trªn sæ kÕ to¸n, gi÷a sè tæng hîp vµ sè chi tiÕt. HiÖn nay, theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cña ViÖt Nam, Doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän mét trong ba ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt ®ã lµ: Ph-¬ng ph¸p thÎ song song, ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, ph-¬ng ph¸p sæ sè d-. 2.4. VÒ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho: Trong mét Doanh nghiÖp hay mét ®¬n vÞ kÕ to¸n chØ ®-îc ¸p dông mét trong hai ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho nh- sau: - Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn: ®©y lµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho b»ng c¸ch theo dâi th-êng xuyªn, liªn tôc cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp xuÊt kho vËt t-, hµng hãa trªn sæ s¸ch. Theo ph-¬ng ph¸p nµy mäi biÕn ®éng t¨ng gi¶m hµng tån kho vÒ mÆt gi¸ trÞ ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo còng ®-îc ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi kho¶n liªn quan sau: + TK151 – Hµng mua ®ang ®i d-êng. + TK152 – Nguyªn vËt liÖu. + TK 153 – C«ng cô dông cô. + TK 154 – S¶n phÈm dë dang. + TK 155 – Thµnh phÈm. + TK 156 – Hµng hãa. + TK 157 – Hµng göi b¸n. + TK 159 – Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. - Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú; lµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho cuèi kú cña vËt t-, hµng hãa trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ tõ ®ã tÝnh ra gi¸ trÞ cña hµng tån kho ®· xuÊt trong kú theo c«ng thøc: TrÞ gi¸ TrÞ gi¸ TrÞ gi¸ TrÞ gi¸ = + hµng xuÊt hµng nhËp hµng tån hµng tån trong kú trong kú cuèi kú ®Çu kú Theo ph-¬ng ph¸p nµy mäi sù t¨ng gi¶m gi¸ trÞ hµng tån kho kh«ng ®-îc theo dâi trªn c¸c tµi kho¶n hµng tån kho, mµ chØ theo dâi qua c¸c tµi kho¶n trung gian sau ®©y: + TK 611 – Mua hµng. + TK 631 – Gi¸ thµnh. + Tk 632 – Gi¸ vèn hµng b¸n. Ngoµi c¸c nguyªn t¾c trªn ra, trong tõng tr-êng hîp cô thÓ nÕu xÐt thÊy hµng tån kho ë cuèi niªn ®é kÕ to¸n cã kh¶ n¨ng bÞ gi¶m gi¸ so víi gi¸ thùc tÕ ®· ghi sæ kÕ to¸n th× Doanh nghiÖp ®-îc phÐp lËp dù phßng gi¶m gi¸ theo chÕ ®é quy ®Þnh. 3. Chøng tõ vµ sæ s¸ch cã liªn quan ®Õn chu tr×nh hµng tån kho Chøng tõ KiÓm to¸n lµ nguån t- liÖu s½n cã cung cÊp cho KiÓm to¸n viªn. Chøng tõ KiÓm to¸n cã thÓ lµ c¸c tµi liÖu kÕ to¸n hoÆc còng cã thÓ lµ tµi liÖu kh¸c. Trong chu tr×nh Hµng tån kho c¸c lo¹i chøng tõ KiÓm to¸n th-êng bao gåm: - HÖ thèng sæ kÕ to¸n chi tiÕt cho HTK. - Sù ¶nh h-ëng cña ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho. - HÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ vµ t×nh gi¸ thµnh s¶n ph¶m. - HÖ thång c¸c b¸o c¸o vµ sæ s¸ch liªn quan tíi chi phÝ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm c¸c b¸o c¸o s¶n xuÊt, b¸o c¸o s¶n phÈm háng kÓ c¶ b¸o c¸o thiÖt h¹i do ngõng s¶n xuÊt. - HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n chi phÝ: sæ c¸i, b¶ng ph©n bæ, b¸o c¸o tæng hîp, nguyªn vËt liÖu, nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung.. 4. Môc tiªu KiÓm to¸n Môc tiªu hîp lý chung. Môc tiªu hîp lý chung bao hµm viÖc xem xÐt, ®¸nh gi¸ tæng thÓ sè tiÒn ghi trªn c¸c kho¶n môc trªn c¬ së cam kÕt chung vÒ tr¸ch nhiÖm cña nhµ qu¶n lý vµ thùc hiÖn thu ®-îc qu kh¶o s¸t thùc tÕ ë kh¸ch thÓ KiÓm to¸n. Do ®ã ®¸nh gi¸ sù hîp lý chung h-íng tíi kh¶ n¨ng sai sãt cô thÓ cña c¸c sè tiÒn trªn kho¶n môc ( theo gi¸ tr×nh KiÓm to¸n tµi chÝnh ). §èi víi chu tr×nh hµng tån kho cã thÎ cô thÓ ho¸ kho vµ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hay C¸c sè d- hµng tån kho trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ b¶ng liÖt kª hµng tån kho lµ hîp lý. Môc tiªu chung kh¸c Trong môc tiªu chung kh¸c bao gåm: Môc tiªu hiÖu lùc, môc tiªu trän vÑn, môc tiªu quyÒn vµ nghÜa vô, môc tiªu ®¸nh gi¸ vµ ph©n bæ, môc tiªu chÝnh x¸c c¬ häc vµ môc tiªu ph©n lo¹i vµ tr×nh bµy. C¸c môc tiªu nµy ®-îc cô thÓ ho¸ cho chu tr×nh Hµng tån kho: - T©t c¶ hµng tån kho ghi trªn sæ ®Òu tån t¹i thùc tÕ vµo ngµy lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ( hiÖu lùc ). - Mäi hµng ho¸, tµi s¶n tån kho ®Òu bao hµm trong B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n (trän vÑn). - C¸c tµi s¶n ghi trong môc hµng tån kho thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ vµ kh«ng thuéc tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè hoÆc t¹m vay (QuyÒn vµ nghÜa vô) + Gi¸ trÞ hµng tån kho phï hîp víi hiÖn vËt. + Gi¸ c¶ hµng ho¸ ®-îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ. C¸c lÇn ®iÒu chØnh gi¸ ®-îc ph¶n ¸nh ®óng vµ hµng ho¸ mÊt gi¸ ®-îc ®iÒu chØnh ( ®Þnh gi¸ vµ ph©n bæ ). - Sè tæng céng c¸c kho¶n môc hµng tån kho (tÝnh chÝnh x¸c c¬ häc). + Ph©n lo¹i ®óng hµng tån kho theo c¸c nhãm: Nguyªn vËt liÖu, c«ng tr×nh dë dang, thµnh phÈm vµ chi tiÕt theo quy ®Þnh. + ThuyÕt tr×nh râ c¸c hµng ho¸ cÇm cè, chuyÓn nh-îng, t¹m göi hoÆc gi÷ hé (Ph©n lo¹i vµ tr×nh bµy). C¸c môc tiªu ®-îc cô thÓ ho¸ cho chu tr×nh KiÓm to¸n hµng tån kho ë trªn ®-îc gäi lµ c¸c môc tiªu KiÓm to¸n ®Æc thï. §èi víi mçi chu tr×nh KiÓm to¸n cã c¸c môc tiªu ®Æc thï riªng, tuy nhiªn víi mçi vuéc KiÓm to¸n cô thÓ th× môc tiªu riªng cña chu tr×nh Hµng tån kho cã thÓ lµ kh¸c nhau. V× vËy c¨n cø vµo tõng tr-êng hîp cô thÓ mµ KiÓm to¸n viªn ®Þnh ra c¸c môc tiªu KiÓm to¸n cô thÓ. II: NéI DUNG KIÓM TO¸N CHU TR×NH hµng tån kho TRONG KIÓM TO¸N B¸O C¸O TµI CHÝNh. 1. C¸c ph-¬ng ph¸p tiÕp cËn KiÓm to¸n ®èi víi chu tr×nh hµng tån kho. Chu tr×nh hµng tån kho còng nh- c¸c chu tr×nh kh¸c khi tiÕn hµnh KiÓm to¸n th-êng cã hai c¸ch tiÕp cËn: Sö dông c¸c thö nghiÖm tu©n thñ Sö dông c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n Thö nghiÖm tu©n thñ ( thö nghiÖm kiÓm so¸t ): Lµ lo¹i thö nghiÖm ®Ó thu thËp b»ng chøng KiÓm to¸n chøng minh r»ng hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ho¹t ®éng h÷u hiÖu. Sè l-îng c¸c thö nghiÖm tu©n thñ dùa vµo viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro KiÓm to¸n. Thö nghiÖm c¬ b¶n: Lµ lo¹i thö nghiÖm ®-îc thiÕt kÕ nh»m thu thËp c¸c b»ng chøng vÒ sù hoµn chØnh, chÝnh s¸c vµ hiÖu lùc cña c¸c d÷ liÖu do hÖ thèng kÕ to¸n sö lý. Thö nghiÖm c¬ b¶n th-êng ®-îc sö dông víi sè l-îng lín khi rñi ro kiÓm so¸t cña chu tr×nh ®ã ®-îc ®¸nh gi¸ lµ cao. 2. KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho Mçi mét cuéc KiÓm to¸n dï to hay nhá ®¬n gi¶n hay phøc t¹p th× quy tr×nh KiÓm to¸n th-êng tu©n thñ theo tr×nh tù chung. Chu tr×nh KiÓm to¸n mua hµng vµ thanh to¸n ®-îc tiÕn hµnh qua ba b-íc: B-íc 1: LËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho B-íc 2. Thùc hiÖn KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho B-íc 3. KÕt thóc KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho 2.1. LËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho LËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n lµ kh©u ®Çu tiªn vµ rÊt quan träng trong c«ng viÖc cña KiÓm to¸n v× nã cã ý nghÜa ®Þnh h-íng cho toµn bé ho¹t ®éng sau nµy. Nã t¹o ®iÒu kiÖn ph¸p lý còng nh- c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c cÇn thiÕt cho KiÓm to¸n. Môc ®Ých giai ®o¹n nµy lµ x©y dùng kÕ ho¹ch KiÓm to¸n chung vµ ph-¬ng ph¸p KiÓm to¸n cô thÓ phï hîp víi ph¹m vi, b¶n chÊt, thêi gian cña quy tr×nh KiÓm to¸n sÏ thùc hiÖn. Theo chuÈn mùc KiÓm to¸n viÖt nam sè 300, lËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n th× “ KiÓm to¸n viªn vµ C«ng ty KiÓm to¸n ph¶i lËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n trong ®ã m« t¶ ph¹m vi dù kiÕn vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh c«ng viÖc KiÓm to¸n. KÕ ho¹ch KiÓm to¸n ph¶i ®Çy ®ñ, chi tiÕt lµm c¬ së ®Ó lµm ch-¬ng tr×nh KiÓm to¸n ’’. §èi víi chu tr×nh hµng tån kho, môc ®Ých cña giai ®o¹n nµy lµ ph¶i x©y dùng mét chiÕn l-îc KiÓm to¸n vµ ph-¬ng ph¸p KiÓm to¸n cô thÓ phï hîp víi b¶n chÊt, thêi gian vµ ph¹m vi cña c¸c thñ tôc KiÓm to¸n sÏ ¸p dông khi KiÓm to¸n chu tr×nh nµy. LËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho gåm c¸c b-íc sau: B 1: ChuÈn bÞ kÕ ho¹ch KiÓm to¸n B 2: Thu thËp th«ng tin vÒ kh¸ch hµng vµ thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch B 3: §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro KiÓm to¸n B 4: T×m hiÓu hÖ thèng KSNB vµ ®¸nh gi¸ rñi ro KiÓm to¸n B 5: LËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n toµn diÖn vµ so¹n th¶o ch-¬ng tr×nh KiÓm to¸n B 1: ChuÈn bÞ kÕ ho¹ch KiÓm to¸n §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn KiÓm to¸n §Ó chÊp nhËn lêi mêi KiÓm to¸n ph¶i c¨n cø vµo kh¶ n¨ng cña C«ng ty vµ c¸c ®iÒu kiÖn cña kh¸ch hµng. Trong giai ®o¹n nµy KiÓm to¸n viªn ph¶i ®¸nh gi¸ rñi ro cã thÓ gÆp ph¶i khi tiÕn hµnh KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho cña Doanh nghiÖp sau ®ã kÕt hîp víi viÖc ®¸nh gi¸ c¸c chu tr×nh kh¸c ®Ó ®-a ra quyÕt ®Þnh cã chÊp nhËn KiÓm to¸n cho Doanh nghiÖp kh«ng. NhËn diÖn c¸c ký do KiÓm to¸n cña C«ng ty kh¸ch hµng Sau khi chÊp nhËn KiÓm to¸n, C«ng ty KiÓm to¸n tiÕn hµnh xem xÐt c¸c lý do KiÓm to¸n cña kh¸ch hµng ®Ó tõ ®ã tiÕn hµnh x¸c ®Þnh sè l-îng b»ng chøng KiÓm to¸n cÇn thu thËp vµ c¸c møc ®é chÝnh x¸c cña c¸c ý kiÕn mµ KiÓm to¸n viªn ®-a ra trong b¸o c¸o KiÓm to¸n. Lùa chän ®éi ngò nh©n viªn thùc hiÖn kiÓm to¸n Th«ng qua viÖc nhËn diÖn c¸c lý do KiÓm to¸n cña kh¸ch hµng, C«ng ty KiÓm to¸n -íc l-îng ®-îc quy m« phøc t¹p cña cuéc KiÓm to¸n tõ ®ã lùa chän ®éi ngò nh©n viªn thÝch hîp ®Ó thùc hiÖn KiÓm to¸n. C«ng ty KiÓm to¸n sÏ lùa chän nh-ng nh©n viªn KiÓm to¸n cã nhiÒu kinh nghiÖm trong KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ®Ó KiÓm to¸n chu tr×nh nµy. Sè l-îng vµ tr×nh ®é cña c¸c KiÓm to¸n viªn phô thuéc vµo tÝnh phøc t¹p vµ møc rñi ro cña chu tr×nh. Hîp ®ång KiÓm to¸n C«ng viÖc kÝ kÕt hîp ®ång KiÓm to¸n lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña giai ®o¹n nµy, ghi râ tr¸ch nhiÖm vÒ quyÒn lîi vµ nghÜa vô c¸c bªn. Nh÷ng néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång KiÓm to¸n b¸o gåm: Môc ®Ých vµ ph¹m vi KiÓm to¸n Tr¸ch nhiÖm cña ban gi¸m ®èc C«ng ty kh¸ch hµng vµ c¸c KiÓm to¸n viªn H×nh thøc th«ng b¸o kÕt qu¶ kiÓn to¸n Thêi gian tiÕn hµnh cuéc kiÓm to¸n C¨n cø tÝnh gi¸ phÝ cuéc KiÓm to¸n vµ h×nh thøc thanh to¸n B2: Thu thËp th«ng tin vÒ kh¸ch hµng KiÓm to¸n viªn thu thËp th«ng tin ®èi víi phÇn hµnh KiÓm to¸n mµ m×nh ®¶m nhËn. Trong giai ®o¹n nµy KiÓm to¸n viªn t×m hiÓu c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng vµ c¸c quy tr×nh mang tÝnh ph¸p lý cã ¶nh h-ëng ®Õn c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh doanh nµy tõ ®ã ¶nh h-ëng ®Õn phÇn hµnh KiÓm to¸n cña m×nh. C¸c th«ng tin c¬ së T×m hiÓu ngµnh nghÒ vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng. Theo chuÈn mùc KiÓm to¸n sè 300, lËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n quy ®Þnh KiÓm to¸n viªn ph¶i t×m hiÓu ngµnh nghÒ vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng. ViÖc t×m hiÓu ngµnh nghÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng gióp KiÓm to¸n viªn nhËn ®Þnh vÒ chñng lo¹i hµng ho¸ mµ Doanh nghiÖp mua vµo còng nh- c¸ch thøc thanh to¸n vµ môc ®Ých sö dông ®èi víi tõng lo¹i hµng ho¸ cã ®óng môc ®Ých cam kÕt b»ng v¨n b¶n kh«ng. Ngoµi ra viÖc t×m hiÓu ngµnh nghÒ kinh doanh cña kh¸ch hµng còng cho KiÓm to¸n viªn biÕt ®-îc c¸ch tæ chøc hÖ thèng kÕ to¸n vµ c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n ®Æc thï cña ngµnh nghÒ nµy. - Xem xÐt l¹i kÕt qu¶ cuéc KiÓm to¸n n¨m tr-íc vµ hå s¬ KiÓm to¸n chung. ViÖc xem xÐt l¹i nµy gióp cho kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh vµ khoanh vïng c¸c kho¶n môc chøa ®ùng rñi ro cao trong chu tr×nh, nh÷ng b-íc mµ ë ®ã hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé yÕu. - Tham quan nhµ x-ëng C«ng viÖc nµy sÏ cung cÊp cho KiÓm to¸n viªn nh÷ng ®iÒu m¾t thÊy tai nghe vÒ quy tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng, gióp KiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng b¶o qu¶n, nhËp vµ xuÊt hµng ho¸ tõ ®ã ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng cña bé phËn mua hµng vµ nh÷ng gian lËn sai sãt cã thÓ x¶y ra trong qu¸ tr×nh mua hµng. - NhËn diÖn c¸c bªn h÷u quan Trong qu¸ tr×nh KiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n c¸c bªn h÷- quan mµ kiÓm to¸n viªn quan t©m chñ yÕu lµ cung cÊp, ®¹i lý, c¸c tæ chøc ¶nh h-ëng ®Õn quyÕt ®Þnh mua cña C«ng ty kh¸ch hµng. ViÖc nhËn diÖn c¸c bªn h÷u quan sÏ gióp cho KiÓm to¸n viªn trong qu¸ tr×nh thu thËp b»ng chøng KiÓm to¸n cã nhiÒu thuËn lîi h¬n. - Dù kiÕn nhu cÇu chuyªn gia bªn ngoµi Trong tr-êng hîp ph¶i gi¸m ®Þnh gi¸ trÞ cña nh÷ng hµng ho¸ mµ Doanh nghiÖp mua vµo nÕu trong nhãm KiÓm to¸n kh«ng cã ai cã kh¶ n¨ng gi¸m ®Þnh th× hä ph¶i dïng nh÷ng chuyªn gia trong c¸c lÜnh vùc trªn. C¸c th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng ViÖc thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng sÏ gióp cho KiÓm to¸n viªn n¾m b¾t ®-îc c¸c quy tr×nh mang tÝnh ph¸p lý cã ¶nh h-ëng ®Õn chu tr×nh hµng tånkho. Nh÷ng th«ng tin nµy ®-îc thu thËp trong qu¸ tr×nh tiÕp xóc víi ban gi¸m ®èc cña C«ng ty kh¸ch hµng gåm c¸c lo¹i sau: GiÊy phÐp thµnh lËp ®iÒu lÖ cña C«ng ty. C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o KiÓm to¸n, thanh tra hoÆc kiÓm tra cña c¸c n¨m hiªn hµnh hoÆc trong vµi n¨m tr-íc. Biªn b¶n c¸c cuéc häp cæ ®«ng, héi ®ång qu¶n trÞ vµ ban gi¸m ®èc. C¸c hîp ®ång cam kÕt quan träng. Thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch Sau khi thu thËp c¸c th«ng tin c¬ së vµ th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng, KiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch ®èi víi c¸c th«ng tin ®· thu thËp ®-îc ®Ó hç trî cho viÖc lËp kÕ ho¹ch vÒ b¶n chÊt, thêi gian vµ néi dung c¸c thñ tôc KiÓm to¸n sÏ ®-îc sö dông ®Ó thu thËp b»ng chøng KiÓm to¸n. Gåm: Ph©n tÝch ngang: So s¸nh sè d- tµi kho¶n n¨m nay so víi n¨m tr-íc, ®èi chiÕu chªn lÖch n¨m nay t¨ng hay gi¶m so víi n¨m tr-íc ®Ó t×m ra nh÷ng ®iÒu kh«ng hîp lý. Ph©n tÝch däc: So s¸nh tû lÖ chi phÝ cña C«ng ty kh¸ch hµng víi c¸c C«ng ty kh¸c trong ngµnh, so s¸nh tû lÖ nµy qua c¸c n¨m ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh hîp lý. X¸c ®Þnh hÖ sè vßng quay cña hµng tån kho ®Ó x¸c ®inh chÊt l-îng, tÝnh kÞp thêi, tÝnh lçi thêi cña hµng ho¸ mua vµo. B3: §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro KiÓm to¸n §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu Mét sai sãt cã quy m« cã thÓ träng yÕu víi C«ng ty nµy nh-ng kh«ng träng yÕu víi C«ng ty kh¸c. Do ®ã viÖc -íc l-îng träng yÕu phÇn lín phô thuéc vµo kinh nghiÖm cña KiÓm to¸n viªn. Th«ng th-êng viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu gåm hai b-íc c¬ b¶n: B-íc 1: ¦íc l-îng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu B-íc 2: Ph©n bæ -íc l-îng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu cho c¸c kho¶n môc KiÓm to¸n. Trong giai ®o¹n nµy KiÓm to¸n viªn cÇn -íc l-¬ng møc träng yÕu cho toµn bé chu tr×nh sau ®ã ph©n bæ møc räng yÕu cho tõng nhãm nghiÖp vô. §¸nh gi¸ rñi ro Theo chuÈn mùc sè 400 rñi ro KiÓm to¸n lµ rñi ro KiÓm to¸n viªn vµ C«ng ty KiÓm to¸n ®-a ra ý kiÕn nhËn xÐt kh«ng thÝch hîp khi b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®-îc KiÓm to¸n cßn cã nh÷ng sai sãt träng yÕu. Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n, KiÓm to¸n viªn ph¶i x¸c ®Þnh rñi ro KiÓm to¸n mong muèn cho toµn bé BCTC ®-îc KiÓm to¸n th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ ba bé phËn. - Rñi ro tiÒm tµng. §Ó ®¸nh gi¸ rñi ro tiÒm tµng KiÓm to¸n viªn cã thÓ dùa vµo c¸c yÕu tè nh- b¶n chÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng, tÝnh liªm chÝnh cña ban gi¸m ®èc, kÕt qu¶ cña c¸c cuéc KiÓm to¸n lÇn tr-íc, c¸c nghiÖp vô kinh tÕ kh«ng th-êng xuyªn, c¸c -íc tÝnh kÕ to¸n, c¸c hîp ®ång KiÓm to¸n lÇn ®Çu vµ dµi h¹n, quy m« sè d- tµi kho¶n. - Rñi ro kiÓm so¸t. Kh¶ n¨ng gian lËn, sai sãt cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. Rñi ro kiÓm so¸t cµng lín cã nghÜa lµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cµng yÕu kÕm vµ ng-îc l¹i. ViÖc ®¸nh gi¸ rñi ro trªn th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. - Rñi ro ph¸t hiÖn. Kh¶ n¨ng x¶y ra c¸c sai sãt hoÆc gian lËn trªn b¸o c¸o tµi chÝnh mµ kh«ng ng¨n ®-îc hay ph¸t hiÖn bëi hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ còng kh«ng ®-îc kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn trong qu¸ tr×nh KiÓm to¸n. ViÖc ®¸nh gi¸ rñi ro ph¸t hiÖn phô thuéc vµo viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro tiÒm tµng, rñi ro kiÓm so¸t vµ kh¶ n¨ng chuyªn m«n cña KiÓm to¸n viªn. KiÓm to¸n viªn ph¶i dùa vµo ®¸nh gi¸ møc ®é rñi ro tiÒm tµng ®Ó x¸c ®Þnh néi dung, lÞch tr×nh vµ ph¹m vi thö nghiÖm c¬ b¶n ®Ó gi¶m rñi ro ph¸t hiÖn vµ rñi ro KiÓm to¸n ®Õn møc cã thÓ chÊp nhËn ®-îc. B4: T×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t Trong giai ®o¹n nµy KiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt c¸c yÕu tè cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé nh- m«i tr-êng kiÓm so¸t, thñ tôc kiÓm so¸t, hÖ thèng kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé mµ träng t©m lµ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t ®-îc ¸p dông trong chu trÝnh hµng tån kho vÒ mÆt thiÕt kÕ vµ tÝnh kh¶ thi cña c¸c thñ tôc kiÓm so¸t ®ã. - M«i tr-êng kiÓm so¸t Bao gåm toµn bé nh©n tè bªn trong vµ bªn ngoµi cã tÝnh t¸c ®éng tíi viÖc thiÕt kÕ, ho¹t ®éng vµ sö lý d÷ liÖu cña c¸c lo¹i h×nh kiÓm so¸t néi bé. §Ó ®¹t sù hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi hµng tån kho, KiÓm to¸n viªn cÇn xem xÐt c¸c nh©n tè trong m«i tr-êng kiÓm so¸t bao gåm: + §Æc thï vÒ qu¶n lý: §Æc thï vÒ qu¶n lý ®Ò cËp tíi c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau trong ®iÒu hµnh ho¹t ®éng Doanh nghiÖp cña nhµ qu¶n lý ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn chÝnh s¸ch chÕ ®é quy ®Þnh vµ c¸ch thøc tæ chøc kiÓm tra kiÓm so¸t trong Doanh nghiÖp nãi chung vµ hµngtån kho nãi riªng. + C¬ cÊu tæ chøc: §Ó thùc hiªn b-íc c«ng viÖc nµy víi hµng tån kho KiÓm to¸n viªn cÇn t×m hiÓu c¸c thñ tôc vµ c¸c quy ®Þnh ®èi víi c¸c chøc n¨ng mua hµng, nhËn hµng, l-u tr÷ hµng, xuÊt hµng. còng nh- viÖc kiÓm so¸t ®èi víi s¶n xuÊt, ®«ng thêi ph¶i t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t vËt chÊt ®èi víi hµng tån kho nh- kho tµng, bÕn b·i, nhµ x-ëng vµ c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt kh¸c. BÊt kú sù thiÕu so¸t nµo vÒ ph-¬ng tiÖn cÊt tr÷ vÒ dÞch vô b¶o vÖ hoÆc vÒ kiÓm so¸t vËt chÊt kh¸c ®Òu cã thÓ dÉn tíi mÊt m¸t hµng tån kho do ch¸y næ hoÆc do mÊt trém, tÊt c¶ cÊp qu¶n lý quan t©m. Thªm n÷a c¸c KiÓm to¸n viªn cã thÓ tiÕn hµnh pháng vÊn cu·ng nh- quan s¸t c¸c ho¹t ®éng cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. HÖ thèng kÕ to¸n hµng tån kho cã ®-îc theo dâi tõng lo¹i kh«ng, hµng tån kho cã ®-îc ®¸nh dÊu theo mét d·y sè ®-îc x©y dùng kh«ng. +ChÝnh s¸ch nh©n sù: KiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh pháng vÊn vÒ chÝnh s¸ch nh©n sù ®èi víi c«ngt¸c ghi chÐp, c«ng t¸c qu¶n lý hµng tån kho, thùc hiÖn ®¸nh gi¸ ®iÒu tra vÒ tr×nh ®é nghiÖp vô, tÝnh trung thùc vµ t- c¸ch cña thñ kho, nh©n viªn thu mua, kÕ to¸n hµng tån kho còng nh- xù ph©n ly tr¸ch nhiÖm gi÷a c¸c bé phËn c¸ nh©n trong viÖc thu mua, h¹ch to¸n vµ b¶o qu¶n hµng tån kho. + C«ng t¸c kÕ ho¹ch: KiÓm to¸n viªn cÇn kiÓm tra c¸c dù to¸n vÒ nguyªn vËt liÖu, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt do Doanh nghiÖp lËp ®Çu kú vµ ®èi chiÕu víi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt do Doanh nghiÖp lËp ®Çu kú vµ ®èi chiÕu víi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, dù to¸n kú tr-íc còng nh- t×nh h×nh thùc tÕ s¶n xuÊt kú tr-íc ®Ó kh¼ng ®Þnh tÝnh khoa häc vµ nghiªm tóc trong viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch, dù to¸n vÒ hµng tån kho cña Doanh nghiÖp. - HÖ thèng kÕ to¸n hµng tån kho. Bao gåm hÖ thån chøng tõ, hÖ thèng s« s¸ch, hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n vµ hÖ thèng b¶ng tæng hîp, c©n ®èi kÕ to¸n. Trong ®ã qua tr×nh lËp vµ lu©n chuyÓn chøng tõ ®ãng vai trß quan träng trong c«ng t¸c kiÓm so¸t néi bé cña Doanh nghiÖp. §Ó t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kÕ to¸n hµng tån kho cña d¬n vÞ ®-îc KiÓm to¸n, KiÓm to¸n viªn cÇn t×m hiÓu qua c¸c c©u hái sau: . HÖ thèng kÕ to¸n hµng tån kho cã thÓ cã ®-îc theo dâi chi tiÕt cho tõng lo¹i hµng tån kho hay kh«ng. . HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n cã ®-îc ®èi chiÕu Ýt nhÊt mét lÇn víi kÕt qu¶ kiÓm kª hµng tån kho trong n¨m kh«ng. . Sù kh¸c biÖt gi÷a sè thùc tÕ kiÓm kª víi sæ s¸ch khi ®-îc ph¸t hiÖn cã ®-îc gi¶i quyÕt kÞp thêi hay kh«ng. Ngoµi ra kiÓm toan viªn cÇn kiÓm tra c¸c phiÕu yªu cÇu mua hµng, ®¬n ®Æt mua hµng, phiÕu yªu cÇu sö dông mua hµng ho¸, phiÕu vËn chuyÓn hµng, phiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊtkho vµ c¸c sæ s¸ch kÕ to¸n vÒ hµng tån kho vµ chi phÝ.C¸c thñ tôc nµy sÏ gióp KiÓm to¸n viªn cã ®-îc c¸c b»ng chøng ®Ó ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t ®èi víi c¸c c¬ së dÉn liÖu vÒ hµng tån kho lµ nhá h¬n møc cùc ®¹i. - C¸c thñ tôc kiÓm so¸t. KiÓm to¸n viªn t×m hiÓu thñ tôc kiÓm so¸t trong ®¬n vÞ cã dùa trªn ba nguyªn t¾c c¬ b¶n: Ph©n c«ng ph©n nhiÖm, BÊt kiªm nhiÖm, Uû quyÒn phª chuÈn. + KiÓm to¸n viªn ph¶i kiÓm tra viªc ph©n chia tr¸ch nhiÖm trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng cña chu tr×nh, ai lµ ng-êi thùc hiÖn chøc n¨ng ®ã. + Cã tån t¹i mét phßng thu mua hµng ®éc lËp chuyªn thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm mua tÊt c¶ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô hµng ho¸ kh«ng. + Cã b¶o ®¶m sù phª duyÖt trong xuÊt dïng hµng tån kho kh«ng. - KiÓm to¸n néi bé KiÓm to¸n néi bé lµ bé phËn ®éc lËp ®-îc thiÕt lËp trong ®¬n vÞ tiÕn hµnh c«ng viÖc kiÓm tra vµ ®¸nh gia c¸c ho¹t ®éng phôc vô yªu cÇu qu¶n trÞ néi bé ®¬n vÞ. + KiÓm to¸n viªn ph¶i t×m hiÓu xem kh¸ch hµng cã hay khong cã sù tån t¹i cña bé phËn KiÓm to¸n néi bé vµ bé phËn KiÓm to¸n néi bé nµy thùc tÕ cã ho¹t ®éng hay kh«ng, bé phËn KiÓm to¸n néi bé trùc thuéc ai, ph¹m vi quyÒn h¹n cña nã nh- thÕ nµo. + C¸c nh©n viªn trong bé phËn KiÓm to¸n néi bé cã ®¶m b¶o vÒ n¨ng lùc chuyªn m«n còng nh- phÈm chÊt ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp hay kh«ng. + Bé phËn nµy tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi víi c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn hµng tån kho nh- thÕ nµo, nã cã ®¶m b¶o chøc n¨ng kiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ gi¸m s¸t thÝch hîp hiÖu qu¶ cña hÖ thèng kÕ to¸n vµ kiÓm so¸t néi bé víi hµng tån kho hay kh«ng.