Lêi nãi ®Çu
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ngµy mét ph¸t triÓn, ®Æc biÖt trong xu thÕ
héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay, mét doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t
triÓn bÒn v÷ng cÇn ph¶i biÕt tù chñ vÒ mäi mÆt trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh tõ viÖc ®Çu t-, sö dông vèn, tæ chøc s¶n xuÊt cho ®Õn tiªu thô s¶n phÈm,
ph¶i biÕt tËn dông n¨ng lùc, c¬ héi ®Ó lùa chän cho m×nh mét h-íng ®i ®óng
®¾n. §Ó cã ®-îc ®iÒu ®ã, mét trong nh÷ng biÖn ph¸p lµ mçi doanh nghiÖp ®Òu
kh«ng ngõng h¹ gi¸ thµnh vµ n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm.
Lµ mét trong nh÷ng phÇn hµnh quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n, kÕ to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm víi chøc n¨ng gi¸m s¸t vµ ph¶n
¸nh trung thùc, kÞp thêi c¸c th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong thêi
gian, tÝnh ®óng, ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ gióp cho c¸c
nhµ qu¶n trÞ ®-a ra ®-îc c¸c ph-¬ng ¸n thÝch hîp gi÷a s¶n xuÊt kinh doanh,
x¸c ®Þnh gi¸ b¸n s¶n phÈm, ®¶m b¶o s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. V× vËy,
kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n ®-îc x¸c ®Þnh lµ
kh©u träng t©m cña c«ng t¸c kÕ to¸n trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. ViÖc hoµn
thiÖn c«ng t¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ viÖc lµm thùc sù
cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa.
Sau b-íc chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung, bao cÊp sang nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa, mét sè doanh nghiÖp nhµ n-íc kh«ng
thÝch øng kÞp thêi, kh«ng cã sù ®iÒu chØnh phï hîp, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh kÐm ®· dÉn tíi gi¶i thÓ, ph¸ s¶n. Bªn c¹nh ®ã, cã rÊt nhiÒu doanh
nghiÖp ®· biÕt v-¬n lªn ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh vµ ngµy cµng ph¸t triÓn… mét
trong sè ®ã lµ C«ng ty Cæ phÇn B¸nh kÑo H¶i Hµ víi c¸c s¶n phÈm ®a d¹ng,
phong phó, gi¸ c¶ hîp lý ®ang ngµy cµng mét chiÕm lÜnh thÞ tr-êng, gÇn gòi
h¬n víi ng-êi tiªu dïng.
Sau qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty Cæ phÇn B¸nh kÑo H¶i Hµ, em ®·
chän ®Ò t¯i: “Hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm t¹i C«ng ty Cæ phÇn B¸nh kÑo H¶i Hµ”
KÕt cÊu luËn v¨n cña em gåm 3 ch-¬ng:
Ch-¬ng 1: Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n
phÈm
Ch-¬ng 2: Thùc tÕ tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm t¹i C«ng ty Cæ phÇn B¸nh kÑo H¶i Hµ
Ch-¬ng 3: Hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i
C«ng ty Cæ phÇn B¸nh kÑo H¶i Hµ
Ch-¬ng 1
Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt
vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.1 -Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.1.1 -Chi phÝ s¶n xuÊt, ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
1.1.1.1
-Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt
Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp thùc chÊt lµ sù vËn ®éng, kÕt
hîp, tiªu dïng, chuyÓn ®æi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kinh doanh ®· bá ra ®Ó t¹o
thµnh c¸c s¶n phÈm c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh.
Trªn ph-¬ng diÖn nµy, chi phÝ cña doanh nghiÖp cã thÓ hiÓu lµ toµn bé
c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng cÇn thiÕt, lao ®éng vËt hãa vµ c¸c chi phÝ kh¸c
mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh,
biÓu hiÖn b»ng tiÒn vµ tÝnh cho mét kú nhÊt ®Þnh. Nh- vËy, b¶n chÊt cña chi
phÝ trong ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp lu«n ®-îc x¸c ®Þnh lµ nh÷ng phÝ tæn
(hao phÝ) vÒ tµi nguyªn, vËt chÊt, vÒ lao ®éng vµ g¾n liÒn víi môc ®Ých kinh
doanh. MÆt kh¸c, khi xem xÐt b¶n chÊt cña chi phÝ trong doanh nghiÖp cÇn
ph¶i x¸c ®Þnh râ:
- Chi phÝ cña doanh nghiÖp ph¶i ®-îc ®o l-êng vµ tÝnh to¸n b»ng tiÒn
trong 1 kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh;
- §é lín cña chi phÝ phô thuéc vµo 2 nh©n tè chñ yÕu: khèi l-îng c¸c
yÕu tè s¶n xuÊt ®· tiªu hao trong kú vµ gi¸ c¶ cña 1 ®¬n vÞ yÕu tè s¶n xuÊt ®·
hao phÝ.
ViÖc nghiªn cøu vµ nhËn thøc chi phÝ cßn phô thuéc vµo gãc ®é nh×n
nhËn trong tõng lo¹i kÕ to¸n kh¸c nhau.
Trªn gãc ®é kÕ to¸n tµi chÝnh, chi phÝ ®-îc nh×n nhËn nh- nh÷ng kho¶n
phÝ tæn ph¸t sinh g¾n liÒn víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t ®-îc 1 s¶n
phÈm, lao vô, dÞch vô nhÊt ®Þnh. Chi phÝ ®-îc x¸c ®Þnh b»ng tiÒn cña nh÷ng
hao phÝ vÒ lao ®éng sèng cÇn thiÕt vµ lao ®éng vËt hãa… trªn c¬ së chøng tõ,
tµi liÖu b»ng chøng ch¾c ch¾n
Trªn gãc ®é kÕ to¸n qu¶n trÞ, chi phÝ cßn ®-îc nhËn thøc theo ph-¬ng
thøc nhËn diÖn th«ng tin ra quyÕt ®Þnh. Chi phÝ cã thÓ lµ phÝ tæn thùc tÕ g¾n
liÒn víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ngµy khi tæ chøc thùc hiÖn, kiÓm
tra, ra quyÕt ®Þnh; chi phÝ cã thÓ lµ phÝ tæn -íc tÝnh ®Ó thùc hiÖn dù ¸n, phÝ tæn
mÊt ®i khi lùa chän ph-¬ng ¸n, bá qua c¬ héi kinh doanh.
1.1.1.2
Ph©n lo¹i chi phÝ
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i,
nhiÒu thø kh¸c nhau. §Ó thuËn tiÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý, h¹ch to¸n, kiÓm tra
cæ phÇn còng nh- phôc vô cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh, chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh cÇn ph¶i ®-îc ph©n lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc phï hîp.
a. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo ho¹t ®éng vµ c«ng dông kinh tÕ
- Chi phÝ ho¹t ®éng chÝnh vµ phô: bao gåm chi phÝ t¹o ra doanh thu b¸n
hµng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c kho¶n chi phÝ nµy ®-îc chia
thµnh chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt.
+ Chi phÝ s¶n xuÊt: lµ toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt
hãa vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp bá ra cã liªn quan ®Õn chÕ
t¹o s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô trong 1 kú, biÓu hiÖn b»ng tiÒn.
Chi phÝ s¶n xuÊt gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc
tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung.
+ Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt: gåm c¸c chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý
doanh nghiÖp.
- Chi phÝ kh¸c: lµ c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng ngoµi s¶n
xuÊt kinh doanh chøc n¨ng cña doanh nghiÖp.
Chi phÝ kh¸c, bao gåm chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh, chi phÝ kh¸c
Ph©n lo¹i theo c¸ch nµy, gióp cho doanh nghiÖp thÊy ®-îc c«ng dông cña tõng
lo¹i chi phÝ, tõ ®ã cã ®Þnh h-íng phÊn ®Êu h¹ thÊp chi phÝ riªng tõng lo¹i
nh»m phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ theo ®Þnh møc. Ngoµi ra, kÕt qu¶
thu ®-îc cßn gióp cho viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh hoµn thiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh,
lµm tµi liÖu tham kh¶o cho c«ng t¸c lËp ®Þnh møc chi phÝ vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸
thµnh cho kú sau.
b. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, kinh doanh ë doanh nghiÖp
Nghiªn cøu chi phÝ theo ý nghÜa ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
th× toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc chia thµnh chi phÝ ban ®Çu vµ chi
phÝ lu©n chuyÓn néi bé.
- Chi phÝ ban ®Çu: lµ c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i lo liÖu, mua s¾m,
chuÈn bÞ tõ tr-íc ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Chi phÝ ban ®Çu bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng, chi phÝ
khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn.
- Chi phÝ lu©n chuyÓn néi bé: lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh
ph©n c«ng vµ hîp t¸c lao ®éng trong doanh nghiÖp
Ph©n lo¹i theo yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cã ý
nghÜa quan träng ®èi víi qu¶n lý vÜ m« còng nh- ®èi víi qu¶n trÞ doanh
nghiÖp. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yÕu tè ®Çu vµo lµ c¬ së ®Ó lËp vµ
kiÓm tra viÖc thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yÕu tè, lËp kÕ
ho¹ch c©n ®èi trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, còng nh- ë tõng
doanh nghiÖp; lµ c¬ së x¸c ®Þnh møc tiªu hao vËt chÊt, tÝnh thu nhËp quèc d©n
cho ngµnh, toµn bé nÒn kinh tÕ.
c. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo mèi quan hÖ cña chi phÝ víi
c¸c kho¶n môc trªn B¸o c¸o tµi chÝnh
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh chia thµnh chi phÝ s¶n
xuÊt vµ chi phÝ thêi kú.
- Chi phÝ s¶n xuÊt: lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
s¶n phÈm hay qu¸ tr×nh mua hµng ho¸ ®Ó b¸n. §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt,
gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n
xuÊt chung.
- Chi phÝ thêi kú: lµ c¸c kho¶n chi phÝ ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng kinh
doanh, kh«ng t¹o nªn gi¸ trÞ hµng tån kho mµ ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn lîi
nhuËn trong kú mµ chóng ph¸t sinh.
d. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo kh¸i niÖm quy n¹p chi phÝ
vµo c¸c ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ (theo ph-¬ng ph¸p quy n¹p)
Theo tiªu thøc nµy chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh chia thµnh 2 lo¹i:
- Chi phÝ trùc tiÕp: lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t-îng
kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ;
- Chi phÝ gi¸n tiÕp: lµ chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng kÕ to¸n tËp
hîp chi phÝ kh¸c nhau nªn kh«ng thÓ quy n¹p trùc tiÕp ®-îc mµ ph¶i tËp hîp,
quy n¹p cho tõng doanh thu theo ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp.
e. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo mèi quan hÖ víi quy tr×nh
c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ qu¸ tr×nh kinh doanh.
Theo tiªu thøc nµy chi phÝ bao gåm:
- Chi phÝ c¬ b¶n: lµ chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn quy tr×nh c«ng nghÖ
chÕ t¹o s¶n phÈm;
- Chi phÝ chung: lµ chi phÝ liªn quan ®Õn phôc vô vµ qu¶n lý s¶n xuÊt cã
tÝnh chÊt chung.
f. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo mèi quan hÖ víi møc ®é ho¹t
®éng
Theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ víi møc ®é ho¹t ®éng, chi phÝ ®-îc chia thµnh:
- Chi phÝ kh¶ biÕn: lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi tû lÖ víi møc ho¹t ®éng cña
®¬n vÞ;
- Chi phÝ bÊt biÕn: lµ nh÷ng chi phÝ mµ tæng sè kh«ng thay ®æi khi cã sù
thay ®æi ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ;
- Chi phÝ hçn hîp: lµ lo¹i chi phÝ mµ b¶n th©n nã gåm cã c¶ chi phÝ kh¶
biÕn vµ chi phÝ bÊt biÕn.
ViÖc ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa quan träng trong viÖc thiÕt kÕ, x©y dùng
m« h×nh chi phÝ trong mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ, khèi l-îng vµ lîi nhuËn, x¸c
®Þnh ®iÓm hoµn vèn còng nh- ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh quan träng. MÆt
kh¸c, cßn gióp c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ph-¬ng
h-íng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña chi phÝ.
1.1.2 -Gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.1.2.1- XÐt vÒ thùc chÊt, th× chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ sù chuyÓn
dÞch vèn cña doanh nghiÖp vµo ®èi t-îng tÝnh gi¸ nhÊt ®Þnh, nã lµ vèn cña
doanh nghiÖp bá vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, ®Ó qu¶n lý cã
hiÖu qu¶ vµ kÞp thêi ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, c¸c nhµ
qu¶n trÞ doanh nghiÖp lu«n cÇn biÕt sè chi phÝ chi ra cho tõng lo¹i ho¹t ®éng,
s¶n phÈm, dÞch vô trong kú lµ bao nhiªu, sè chi phÝ ®· chi ®ã cÊu thµnh trong
sè s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh lµ bao nhiªu. Gi¸ thµnh s¶n phÈm,
lao vô, dÞch vô sÏ gióp nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp tr¶ lêi ®-îc c©u hái nµy.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé nh÷ng hao phÝ vÒ lao
®éng sèng cÇn thiÕt vµ lao ®éng vËt ho¸ ®-îc tÝnh trªn mét khèi l-îng kÕt qu¶
s¶n phÈm lao vô, dÞch vô hoµn thµnh nhÊt ®Þnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu mang tÝnh giíi h¹n vµ x¸c ®Þnh, võa
mang tÝnh kh¸ch quan, võa mang tÝnh chñ quan. Trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu
qu¶n lý cña doanh nghiÖp, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp
ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh,
còng nh- tÝnh ®óng ®¾n cña nh÷ng gi¶i ph¸p qu¶n lý mµ doanh nghiÖp ®· thùc
hiÖn nh»m h¹ thÊp chi phÝ, n©ng cao lîi nhuËn.
1.1.2.2- Ph©n lo¹i gi¸ thµnh: còng nh- chi phÝ s¶n xuÊt, tuú theo môc
®Ých qu¶n lý vµ yªu cÇu h¹ch to¸n mµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc ph©n thµnh
c¸c lo¹i sau:
a. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n chi phÝ: theo tiªu thøc nµy
gi¸ thµnh ®-îc chia thµnh:
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt: lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn
quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n x-ëng s¶n xuÊt
gåm: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n
xuÊt chung;
- Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm tiªu thô: lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n
chi phÝ liªn quan ®Õn s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm
Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm tiªu thô= Gi¸ thµnh s¶n xuÊt+ chi phÝ qu¶n lý
doanh nghiÖp + chi phÝ b¸n hµng
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp nhµ qu¶n lý biÕt ®-îc kÕt qu¶ kinh doanh (l·i, lç) cña
tõng mÆt hµng, tõng lo¹i dÞch vô mµ doanh nghiÖp kinh doanh. Tuy nhiªn, do
h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nªn c¸ch ph©n lo¹i nµy chØ mang ý nghÜa nghiªn cøu, Ýt
®-îc ¸p dông.
b. Ph©n lo¹i theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh
Theo ®ã, gi¸ thµnh chia lµm 3 lo¹i:
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: ®-îc tÝnh to¸n trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ
ho¹ch vµ sè l-îng kÕ ho¹ch. ViÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®-îc tiÕn hµnh
tr-íc khi thùc hiÖn s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. ChØ tiªu nµy ®-îc xem lµ môc
tiªu phÊn ®Êu, lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸
thµnh cña doanh nghiÖp.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së c¸c
®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸
thµnh ®Þnh møc ®-îc tiÕn hµnh tr-íc khi s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸
thµnh ®Þnh møc lµ th-íc ®o chÝnh x¸c kÕt qu¶ kinh doanh c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt
t-, tiÒn vèn trong doanh nghiÖp. §ã lµ c¨n cø qu¶n lý quan träng, t¹o c¬ së
cho viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh hîp lý, hiÖu qu¶ cña gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt ®· ¸p
dông.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ
s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh vµ tËp hîp ®-îc trong kú víi sè l-îng thùc tÕ s¶n
xuÊt ®-îc. Kh¸c víi 2 lo¹i gi¸ thµnh trªn, Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ ®-îc tÝnh to¸n
sau khi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông trong viÖc qu¶n lý vµ gi¸m s¸t chi phÝ,
x¸c ®Þnh ®-îc c¸c nguyªn nh©n v-ît (hôt) ®Þnh møc chi phÝ trong kú h¹ch
to¸n, tõ ®ã ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch hoÆc ®Þnh møc cho phï hîp.
1.1.3 - Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, nhiÖm
vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.1.3.1
- Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ 2 chØ tiªu gièng nhau vÒ chÊt,
®Òu lµ hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp bá ra
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nh-ng, do bé phËn chi phÝ s¶n xuÊt gi÷a c¸c kú
kh«ng ®Òu nhau nªn chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i kh¸c nhau trªn
2 ph-¬ng diÖn:
- VÒ mÆt ph¹m vi: chi phÝ s¶n xuÊt g¾n víi 1 thêi kú nhÊt ®Þnh, cßn gi¸
thµnh s¶n phÈm g¾n víi khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn
thµnh.
- VÒ mÆt l-îng: chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm kh¸c nhau khi
cã chi phÝ s¶n xuÊt dë dang. ThÓ hiÖn:
Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm = Tæng chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú + Chi phÝ
s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú – Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú
Trong tr-êng hîp ®Æc biÖt: Dë dang ®Çu kú = Dë dang cuèi kú hoÆc kh«ng cã
s¶n phÈm dë dang th× Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng chi phÝ s¶n xuÊt trong kú.
Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ mËt thiÕt
víi nhau, chi phÝ s¶n xuÊt lµ ®Çu vµo, lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn kÕt qu¶ ®Çu ra
lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. MÆt kh¸c, sè liÖu cña kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ lµ c¬ së
®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× vËy, tiÕt kiÖm ®-îc chi phÝ sÏ h¹ ®-îc gi¸
thµnh.
1.1.3.2
- NhiÖm vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸c chØ tiªu quan träng trong
hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ, phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp vµ
cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi doanh thu, kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh. Tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kÕ ho¹ch
hîp lý, ®óng ®¾n cã ý nghÜa lín trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n
phÈm. Do ®ã, ®Ó tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm, ®¸p øng ®Çy ®ñ, thiÕt thùc, kÞp thêi yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt,
gi¸ thµnh s¶n phÈm , kÕ to¸n cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau:
- CÇn nhËn thøc ®óng ®¾n vÞ trÝ kÕ to¸n chi phÝ, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
trong hÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp, mèi quan hÖ víi c¸c bé phËn kÕ to¸n
liªn quan;
- X¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lùa chän
ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸c ph-¬ng ¸n phï hîp víi ®iÒu
kiÖn cña doanh nghiÖp;
- X¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh vµ ph-¬ng ph¸p tÝnh phï
hîp, khoa häc;
- Thùc hiÖn tæ chøc chøng tõ, h¹ch to¸n ban ®Çu, hÖ thèng tµi kho¶n, sæ
kÕ to¸n phï hîp víi nguyªn t¾c, chuÈn mùc, chÕ ®é kÕ to¸n, ®¶m b¶o ®¸p øng
®-îc yªu cÇu thu nhËn- xö lý-hÖ thèng ho¸ th«ng tin vÒ chi phÝ, gi¸ thµnh cña
doanh nghiÖp;
- Th-êng xuyªn kiÓm tra th«ng tin vÒ kÕ to¸n chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n
phÈm cña c¸c bé phËn kÕ to¸n liªn quan vµ bé phËn kÕ to¸n chi phÝ vµ gi¸
thµnh s¶n phÈm;
- Tæ chøc lËp vµ ph©n tÝch c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm,
cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm gióp cho
c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ra ®-îc c¸c quyÕt ®Þnh 1 c¸ch nhanh chãng,
phï hîp víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm.
1.2 - §èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.2.1 - §èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
§èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi vµ giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt theo c¸c ph¹m vi vµ giíi h¹n nh»m ®¸p øng yªu cÇu kiÓm tra
gi¸m s¸t chi phÝ vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh
X¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn trong viÖc tæ
chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Thùc chÊt cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i g©y ra chi phÝ (ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt,
giai ®o¹n c«ng nghÖ…) hoÆc ®èi t-îng chi phÝ (s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng…)
Nh- vËy, x¸c ®Þnh ®èi t-îng chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch khoa häc, hîp lý lµ
c¬ së ®Ó tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tõ viÖc tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu
®Õn tæ chøc tæng hîp sè liÖu, ghi chÐp trªn tµi kho¶n, sæ chi tiÕt…
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t sinh ë nhiÒu
®iÓm kh¸c nhau liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o c¸c lo¹i s¶n phÈm , lao vô
kh¸c. C¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn biÕt ®-îc c¸c chi phÝ ph¸t sinh ®ã ë
®©u, dïng vµo viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm nµo…®ã chÝnh lµ ®èi t-îng kÕ to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt.
1.2.2-§èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh
§èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng vô, lao vô mµ
doanh nghiÖp ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh ®ßi hái ph¶i tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸
thµnh ®¬n vÞ.
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh còng cÇn ph¶i c¨n cø vµo ®Æc
®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, qu¶n lý s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n
phÈm, kh¶ n¨ng, yªu cÇu qu¶n lý còng nh- tÝnh chÊt cña tõng lo¹i s¶n phÈm
cô thÓ.
NÕu doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× tõng s¶n xuÊt ®-îc
x¸c ®Þnh lµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt hµng
lo¹t th× tõng lo¹i s¶n phÈm lµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
§èi víi quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th× ®èi t-îng tÝnh gi¸
thµnh sÏ lµ s¶n phÈm hoµn thµnh cuèi cïng cña qu¸ tr×nh c«ng nghÖ, cßn c¸c
doanh nghiÖp cã qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn phøc t¹p th× ®èi
t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm ë tõng giai ®o¹n vµ thµnh phÈm
hoµn thµnh ë giai ®o¹n c«ng nghÖ cuèi cïng vµ còng cã thÓ lµ tõng bé phËn,
chi tiÕt s¶n phÈm vµ s¶n phÈm ®· l¾p r¸p hoµn thµnh.
1.2.3 Mèi quan hÖ gi÷a ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh
gi¸ thµnh
§èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh gièng
nhau vÒ b¶n chÊt, ®Òu lµ nh÷ng ph¹m vi, giíi h¹n nhÊt ®Þnh ®Ó tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt theo ®ã vµ cïng phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch, kiÓm tra chi
phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi÷a chóng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ, viÖc x¸c ®Þnh
hîp lý ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh
gi¸ thµnh theo c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp.
Trong thùc tÕ, 1 ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ trïng
víi 1 ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoÆc 1 ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ng-îc l¹i.
Mèi quan hÖ gi÷a ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm ë 1 doanh nghiÖp cô thÓ sÏ quyÕt ®Þnh viÖc lùa chän ph-¬ng
ph¸p tÝnh vµ kü thuËt tÝnh gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp ®ã.
Trªn thùc tÕ, khi xem xÐt c¸c lo¹i nöa thµnh phÈm tù chÕ, c¸c bé phËn,
mét chi tiÕt s¶n phÈm cã lµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh hay kh«ng cÇn ph¶i c©n
nh¾c ®Õn c¸c mÆt nh-: chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm dµi hay ng¾n, nöa thµnh
phÈm tù chÕ cã ph¶i lµ hµng ho¸ hay kh«ng ®Ó x¸c ®Þnh cho phï hîp.
1.3 -KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
Tuú theo tõng lo¹i chi phÝ vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ, kÕ to¸n cã thÓ vËn dông ph-¬ng
ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt thÝch hîp. Cã 2 ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt:
- Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp: ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong tr-êng hîp chi
phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt riªng biÖt. Do ®ã, cã thÓ c¨n cø vµo chøng tõ ban ®Çu ®Ó h¹ch to¸n
trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng riªng biÖt.
- Ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp: ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong
tr-êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng kÕ to¸n
chi phÝ, kh«ng tæ chøc ghi chÐp riªng cho tõng ®èi t-îng ®-îc. Nh- vËy, ph¶i
tËp hîp chung cho nhiÒu ®èi t-îng, sau ®ã lùa chän tiªu chuÈn ph©n bæ thÝch
hîp ®Ó ph©n bæ kho¶n chi phÝ nµy cho tõng ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ.
Møc ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng:
Ci = Ti * H
(i = 1,n )
Trong ®ã:
H lµ hÖ sè ph©n bæ
Ci: Chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng i
Ti: Tiªu chuÈn ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng i
Tæng chi phÝ cÇn ph©n bæ
H=
Tæng tiªu chuÈn dïng ®Ó ph©n bæ
1.3.1 -KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu
chÝnh, nöa thµnh phÈm mua ngoµi, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông trùc tiÕp
cho viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn lao vô, dÞch vô.
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp sö dông ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm phÇn
lín lµ chi phÝ trùc tiÕp nªn ®-îc tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng liªn quan,
c¨n cø vµo chøng tõ xuÊt kho vËt liÖu vµ b¸o c¸o sö dông vËt liÖu ë n¬i s¶n
xuÊt.
Tr-êng hîp cÇn ph©n bæ th× ph©n bæ theo ph-¬ng ph¸p gi¸n tiÕp.
§Ó tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu, kÕ to¸n sö dông Tµi kho¶n 621 - chi
phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
KÕt cÊu c¬ b¶n Tµi kho¶n 621:
Bªn Nî: TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu sö dông cho s¶n xuÊt
Bªn Cã: - TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu sö dông kh«ng hÕt nhËp kho
- TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi
- KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm Khi tÝnh to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, cÇn ph©n bæ phÇn nguyªn
vËt liÖu ch-a sö dông hÕt, phÇn gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi (nÕu cã), phÇn chi phÝ
thùc tÕ lµ:
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp trong kú = chi phÝ nguyªn vËt liÖu sö dông
trong kú – trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu cßn l¹i cuèi kú – trÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi
S¬ ®å 1.1.
S¬ ®å thùc hiÖn vµ ph©n bæ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
TK 152 (611)
TK 621
Tg NVL xuÊt kho
dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt
TK 156(611)
Tg NVLch-a sö dông Ckú
vµ vËt liÖu thu håi
TK 111,112,331…
TK 154(631)
Tg NVL mua dïng ngay
K/C chi phÝ NVL trùc tiÕp
cho s¶n xuÊt
TK 133
ThuÕ GTGT
khÊu trõ
1.3.2 -KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n
trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lo¹i lao vô, dÞch vô
gåm: tiÒn l-¬ng chÝnh, tiÒn l-¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn trÝch B¶o hiÓm
x· héi, B¶o hiÓm y tÕ, Kinh phÝ c«ng ®oµn theo sè tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n
s¶n xuÊt.
Sè tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n s¶n xuÊt, ®èi t-îng lao ®éng kh¸c
thÓ hiÖn trªn b¶ng tÝnh vµ thanh to¸n l-¬ng, tæng hîp, ph©n bæ cho c¸c ®èi
t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trªn b¶ng ph©n bæ tiÒn l-¬ng.
C¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng (B¶o hiÓm x· héi, B¶o hiÓm y tÕ, Kinh phÝ
c«ng ®oµn) tÝnh vµo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp theo quy ®Þnh hiÖn hµnh.
§Ó kÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông Tµi kho¶n 622
– chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp .
KÕt cÊu c¬ b¶n:
Bªn Nî: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trong kú
Bªn Cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
Tr×nh tù kÕ to¸n nh©n c«ng trùc tiÕp ®-îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å sau:
S¬ ®å 1.2.
TK 334
TK 622
TK 154(631)
L-¬ng chÝnh, phô cÊp ph¶i tr¶ K/C chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
cho c«ng nh©n s¶n xuÊt
TK 335
TT tiÒn l-¬ng nghØ phÐp cho
c«ng nh©n s¶n xuÊt
TK338
TiÒn BHXH, BHYT, KPC§
Ph¶i tr¶
1.3.3 -KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c phôc vô
cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ë c¸c ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt. Chi phÝ
s¶n xuÊt chung gåm: chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng, chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ
c«ng cô dông cô, chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
vµ chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn.
Tµi kho¶n sö dông: Tµi kho¶n 627 – Chi phÝ s¶n xuÊt chung
KÕt cÊu c¬ b¶n:
Bªn Nî: Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú
Bªn Cã: - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ
- Chi phÝ chung ®-îc ph©n bæ, kÕt chuyÓn
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng ®-îc ph©n bæ, kÕt chuyÓn
Tr×nh tù kÕ to¸n thÓ hiÖn S¬ ®å kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung nh- sau:
S¬ ®å 1.3.
TK 334,338
TK 627
Chi phÝ nh©n viªn
TK 154(631)
Chi phÝ s¶n xuÊt chung ph©n bæ
chi phÝ trong kú
TK 152
Chi phÝ vËt liÖu
Chi phÝ s¶n xuÊt chung
TK 632
kh«ng ®-îc ph©n bæ
TK 153(142,242)
Chi phÝ CCDC
TK 214
Chi phÝ khÊu hao TSC§
TK111,112,141,331
Chi phÝ dÞch vô.., kh¸c b»ng tiÒn
1.3.4- KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp
1.3.4.1- KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp theo ph-¬ng ph¸p kª
khai th-êng xuyªn.
Sau khi ®· h¹ch to¸n vµ ph©n bæ c¸c lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt, cuèi cïng, c¸c chi
phÝ ®ã ph¶i ®-îc tæng hîp l¹i ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Tµi kho¶n sö dông ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ Tµi kho¶n 154 – Chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh dë dang.
Néi dung tµi kho¶n:
Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong kú
Bªn Cã: - C¸c kho¶n gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm
- Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ hay chi phÝ trùc tiÕp cña s¶n phÈm hoµn
thµnh
D- Nî: Chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm ch-a hoµn thµnh
Tµi kho¶n 154 ®-îc më chi tiÕt theo tõng n¬i ph¸t sinh chi phÝ hay tõng lo¹i
s¶n phÈm cña c¸c bé phËn s¶n xuÊt.
Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n ®-îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau:
S¬ ®å 1.4.
TK 621
TK 154
Chi phÝ NVL trùc tiÕp
TK 155
Gi¸ thµnh thµnh phÈm nhËp kho
TK 622
TK 157
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Gi¸ thµnh s¶n phÈm göi b¸n
TK 627
TK632
Chi phÝ s¶n xuÊt chung
Gi¸ thµnh s¶n phÈm
hoµn thµnh tiªu thô
1.3.4.2- KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp theo ph-¬ng ph¸p kiÓm
kª ®Þnh kú
§Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong tr-êng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph-¬ng
ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú, kÕ to¸n sö dông Tµi kho¶n 631 – Gi¸ thµnh s¶n xuÊt.
Néi dung Tµi kho¶n:
Bªn Nî: Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh
trong kú liªn quan ®Õn chÕ t¹o s¶n phÈm
Bªn Cã: - KÕt chuyÓn gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú
- Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh
Tµi kho¶n 631 cuèi kú kh«ng cã sè d- vµ ®-îc chi tiÕt theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh
chi phÝ, theo lo¹i s¶n phÈm vµ bé phËn s¶n xuÊt.
Tr×nh tù kÕ to¸n ®-îc thÓ hiÖn trong s¬ ®å sau: S¬ ®å 1.5.
Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú
TK 154
TK 631
Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú
TK 621
TK 632
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu TT
S¶n phÈm hoµn thµnh
Gi¸ thµnh thùc tÕ thµnh phÈm nhËp kho
TK 622
Chi phÝ nh©n c«ng TT
TK 627
Chi phÝ s¶n xuÊt chung
1.4- §¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë
S¶n phÈm lµm dë lµ nh÷ng s¶n phÈm ®ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ
t¹o (®ang n»m trong qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt hoÆc ®· hoµn thµnh 1 vµi
b-íc chÕ biÕn nh-ng vÉn cßn ph¶i gia c«ng chÕ biÕn tiÕp mêi hoµn thµnh).
Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®-îc trong kú theo tõng ®èi t-îng
®· x¸c ®Þnh liªn quan ®Õn c¶ s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm dë dang. §Ó
cã th«ng tin phôc vô cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh còng
nh- phôc vô yªu cÇu qu¶n lý, kiÓm tra, kiÓm so¸t chi phÝ, kÕ to¸n cÇn ph¶i x¸c
®Þnh sè chi phÝ s¶n xuÊt ®· bá ra cã liªn quan ®Õn sè s¶n phÈm ch-a hoµn
thµnh lµ bao nhiªu. §ã lµ viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë.
Nh- vËy, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ viÖc thanh to¸n, x¸c ®Þnh phÇn
chi phÝ s¶n xuÊt mµ s¶n phÈm lµm dë cuèi kú ph¶i chÞu. Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n
phÈm dë dang cã thÓ ®-îc ®¸nh gi¸ theo 1 trong c¸c ph-¬ng ph¸p sau:
1.4.1- §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc
tiÕp hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang chØ tÝnh phÇn chi phÝ
nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, cßn chi
phÝ kh¸c(chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung) tÝnh c¶ cho s¶n
phÈm hoµn thµnh.
C«ng thøc:
D®k + C
Sd
Dck =
Stp + Sd
Trong ®ã: Dck: Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú
D®k : Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú
C: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú
Stp: Khèi l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú
Sd: Khèi l-îng s¶n phÈm dë dang cuèi kú
¦u ®iÓm: ph-¬ng ph¸p nµy tÝnh to¸n ®¬n gi¶n, dÔ lµm, x¸c ®Þnh chi phÝ
s¶n phÈm dë dang cuèi kú ®-îc kÞp thêi, phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm ®-îc nhanh chãng.
Nh-îc ®iÓm: ®é chÝnh x¸c kh«ng cao v× kh«ng tÝnh ®Õn c¸c chi phÝ chÕ
biÕn kh¸c.
§iÒu kiÖn ¸p dông: ph-¬ng ph¸p nµy phï hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp
cã chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng lín, khèi l-îng s¶n phÈm dë dang
cuèi kú Ýt vµ biÕn ®éng kh«ng lín so víi ®Çu kú.
1.4.2- §¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë theo khèi l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh
t-¬ng ®-¬ng
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, ph¶i tÝnh to¸n tÊt c¶ c¸c kho¶n môc chi phÝ cho
s¶n phÈm dë dang theo møc ®é hoµn thµnh cña chóng. Do vËy, tr-íc hÕt cÇn
cung cÊp khèi l-îng s¶n phÈm dë dang vµ møc ®é chÕ biÕn cña chóng ®Ó tÝnh
®æi khèi l-îng s¶n phÈm dë dang ra khèi l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh t-¬ng
®-¬ng. Sau ®ã, tÝnh to¸n x¸c ®Þnh tõng kho¶n môc chi phÝ cho s¶n phÈm dë
dang theo nguyªn t¾c:
- §èi víi c¸c kho¶n môc chi phÝ bá vµo 1 lÇn ngay tõ ®Çu quy tr×nh s¶n
xuÊt(nh- nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp, nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ) th× tÝnh
cho s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm dë dang nh- sau:
D®k + C
Sd
Dck =
Stp + Sd
- §èi víi c¸c kho¶n môc chi phÝ bá dÇn trong quy tr×nh s¶n xuÊt (nhchi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung)th× tÝnh cho s¶n phÈm dë
dang theo c«ng thøc:
D®k + C
S’d
Dck =
Stp + S'd
Trong ®ã S’d = Sd % hoµn thµnh
C: §-îc tÝnh theo tõng kho¶n môc ph¸t sinh trong kú
¦u ®iÓm: ph-¬ng ph¸p nµy tÝnh to¸n ®-îc chÝnh x¸c vµ khoa häc h¬n
ph-¬ng ph¸p trªn.
Nh-îc ®iÓm: khèi l-îng tÝnh to¸n nhiÒu, viÖc ®¸nh gi¸ møc ®é chÕ biÕn
hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang kh¸ phøc t¹p vµ mang tÝnh chñ quan.
§iÒu kiÖn ¸p dông: thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp mµ chi phÝ
nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chiÓm tû träng kh«ng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt,
khèi l-îng s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú biÕn ®éng lín.
1.4.3- §¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë theo chi phÝ ®Þnh møc
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n c¨n cø vµo khèi l-îng s¶n phÈm dë
dang, møc ®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ
®Þnh møc tõng kho¶n môc chi phÝ ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ®Ó tÝnh ra gi¸ trÞ
s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ ®Þnh møc.
¦u ®iÓm: tÝnh to¸n nhanh chãng, thuËn tiÖn, ®¸p øng yªu cÇu th«ng tin
t¹i mäi thêi ®iÓm.
Nh-îc ®iÓm: ®é chÝnh x¸c cña kÕt qu¶ tÝnh to¸n kh«ng cao, khã ¸p
dông v× th«ng th-êng, khã x¸c ®Þnh ®-îc ®Þnh møc chuÈn x¸c.
§iÒu kiÖn ¸p dông: thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp ®· x©y dùng
®-îc ®Þnh møc chi phÝ hîp lý hoÆc sö dông ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo
®Þnh møc.
1.5-KÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp
1.5.1- Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng
tÝnh gi¸ thµnh phï hîp nhau, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp kú b¸o c¸o kÕ to¸n lµ
hµng th¸ng. KÕ to¸n c¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®-îc kÕt qu¶ h¹ch
to¸n nghiÖp vô vÒ khèi l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ dë dang ®Ó ®¸nh gi¸ s¶n
phÈm dë dang, tõ ®ã, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo c«ng thøc:
ZTT = D®k + C – Dck
ZTT
ztt =
Sh
Trong ®ã: D®k: chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú
C: tæng chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong kú
Dck: chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú
ztt: gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm
Sh: khèi l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh
¦u ®iÓm: tÝnh to¸n nhanh, ®¬n gi¶n, kh«ng ®ßi hái tr×nh ®é cao
Nh-îc ®iÓm: ph¹m vi ¸p dông hÑp
- Xem thêm -