Tài liệu Hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí tại nhà máy cơ khí z125 thuộc tổng cục công nghiệp quốc phòng

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp hµ néi -------------***------------- ®Æng thÞ hiÒn Hoµn thiÖn hÖ thèng b¸o c¸o KẾ to¸n qu¶n trÞ chi phÝ t¹i nhµ m¸y c¬ khÝ z125 thuéc tæng côc c«ng nghiÖp quèc phßng LUËN V¡N TH¹C SÜ qu¶n trÞ kinh doanh Chuyªn ngµnh : Qu¶n trÞ kinh doanh M· sè : 60.34.05 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc : PGS.ts. nguyÔn thÞ t©m hµ néi - 2011 LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu khoa học ñộc lập của riêng tôi. Các số liệu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc và ñược trích dẫn rõ ràng. ðề tài không trùng lặp với bất kỳ công trình khoa học nào ñã công bố. TÁC GIẢ LUẬN VĂN ðẶNG THỊ HIỀN Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện ñề tài, bản thân tôi ñã nhận ñược sự quan tâm giúp ñỡ và tạo mọi ñiều kiện thuận lợi của các thầy, cô giáo, các nhà khoa học, các ñơn vị, tập thể cá nhân trong và ngoài trường. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thị Tâm, người trực tiếp hướng dẫn khoa học ñã giúp ñỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện ñề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn khoa Kế toán và Quản trị kinh doanh, Viện sau ðại học, Bộ môn kế toán tài chính - Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội, Nhà máy cơ khí Z125, Trường Cao ñẳng Công Nghệ và Kinh Tế Hà Nội ñã giúp ñỡ và tạo mọi ñiều kiện thuận lợi cho tôi nghiên cứu và thực hiện ñề tài. Xin cảm ơn các nhà khoa học, gia ñình, ñồng nghiệp và tất cả bạn bè ñã giúp ñỡ tôi hoàn thành ñề tàì này. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 18 tháng 10 năm 2011 TÁC GIẢ LUẬN VĂN ðẶNG THỊ HIỀN Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. ii MỤC LỤC Lời cam ñoan.....................................................................................................i Lời cảm ơn........................................................................................................ii Mục lục............................................................................................................iii Danh mục bảng.................................................................................................v Danh mục hình và ñồ thị.................................................................................vii Danh mục viết tắt...........................................................................................viii 1. MỞ ðẦU ...................................................................................................1 1.1. Tính cấp thiết của ñề tài .......................................................................1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu. ............................................................................3 1.2.1. Mục tiêu chung .............................................................................3 1.2.2. Mục tiêu cụ thể .............................................................................3 1.3. ðối tượng nghiên cứu ..........................................................................3 1.4. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................3 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU...............................................4 2.1 Cơ sở về lý luận kế toán quản trị và hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp. ........................................................................4 2.1.1 Cơ sở lý luận về kế toán quản trị...................................................4 2.1.2 Hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí. ...................................11 2.2 Cơ sở thực tiễn của vấn ñề nghiên cứu................................................23 3. ðẶC ðIỂM ðỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............27 3.1 Sự hình thành và quá trình phát triển của Nhà máy cơ khí Z125 ................27 3.1.1 Giới thiệu chung về Nhà máy cơ khí Z125...................................27 3.1.2 Các chính sách kế toán tại Nhà máy…………………………….43 3.2 Phương pháp nghiên cứu. ...................................................................44 3.2.1 Khung nghiên cứu........................................................................44 3.2.2 Các phương pháp nghiên cứu.......................................................45 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. iii 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ......................................47 4.1. Thực trạng hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí tại Nhà máy cơ khí Z125 - thuộc Tổng cục công nghiệp Quốc phòng. ..............................47 4.1.1 Phân loại báo cáo kế toán quản trị chi phí tại Nhà máy. ...............48 4.1.2 Thực trạng hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí theo chức năng quản lý tại Nhà máy. ....................................................................48 4.1.3 Thực trạng hệ thống báo cáo kế toán quản trị theo bộ phận..........84 4.1.4 ðánh giá chung hệ thống BC quản trị CP tại nhà máy cơ khí Z125. ....91 4.2 Hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí tại nhà máy.......95 4.2.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện hệ thống báo cáo quản trị chi phí. ....95 4.2.2. Các thông tin cần cung cấp ñể quản trị chi phí ............................97 4.2.3 Hoàn thiện hệ thống báo cáo quản trị chi phí sản xuất tại nhà máy cơ khí Z125 thuộc tổng cục Công nghiệp quốc phòng. .........................99 4.2.4 Một số ý kiến nhằm tổ chức hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí tại nhà máy.................................................................132 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..............................................................135 5.1 Kết luận : ..........................................................................................135 5.2 Kiến nghị:.........................................................................................136 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................138 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. iv DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Tình hình tài sản, nguồn vốn của Nhà máy (2008 - 2010) ............32 Bảng 3.2. Tình hình lao ñộng của Nhà máy ………………………………35 Bảng 3.3: Tình hình kết quả hoạt ñộng kinh doanh của Nhà máy..................40 Bảng 4.1: Các sản phẩm sản xuất tại nhà máy năm 2010 ...............................47 Bảng 4.2: Báo cáo dự kiến số lượng vật tư cần nhập kho theo kế hoạch sản xuất quý I năm 2011........................................................................50 Bảng 4.3: Báo cáo dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp năm 2011 .........52 Bảng 4.4: Bảng thanh toán lương toàn nhà máy năm 2011 ............................54 Bảng 4.5: Báo cáo dự toán chi phí nhân công trực tiếp năm 2011 .................55 Bảng 4.6: Báo cáo dự toán chi phí sản xuất chung năm 2011 ........................57 Bảng 4.7: Báo cáo dự toán CPBH và chi phí QLDN toàn NM năm 2011 .....59 Bảng 4.8: Báo cáo dự toán tài chính năm 2011 ..............................................60 Bảng 4.9: Báo cáo thực hiện ñịnh mức NVL trực tiếp năm 2010...................63 Bảng 4.10: Báo cáo tình hình thực hiện chi phí NCTT năm 2010..................66 Bảng 4.11 : Báo cáo tăng, giảm tài sản cố ñịnh và khấu hao năm 2010.........70 Bảng 4.12: Báo cáo tình hình thực hiện ñịnh mức CPSXCCð năm 2010......72 Bảng 4.13: Báo cáo giá thành sản phẩm năm 2010. .......................................75 Bảng 4.14: Báo cáo CPSXKD theo yếu tố toàn nhà máy năm 2010. .............76 Bảng 4.15: Báo cáo biến ñộng chi phí thực hiện ............................................77 Bảng 4.16: Báo cáo xác ñịnh kết quả hoạt ñộng SXKD năm 2010......................80 Bảng 4.17: Báo cáo chi phí bán hàng năm 2010.............................................81 Bảng 4.18: Báo cáo chi phí quản lý doanh nghiệp năm 2010.........................83 Bảng 4.19: Báo cáo bộ phận theo sản phẩm - Hàng kinh tế ...........................86 Bảng 4.20: Báo cáo chi phí sản xuất theo ñơn hàng năm 2010 ......................89 Bảng 4.21: Báo cáo chi tiết nhập kho thành phẩm theo kế hoạch sản xuất tháng 5 năm 2010 ............................................................................91 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. v Bảng 4.22: Tổng hợp nội dung hoàn thiện hệ thống báo cáo KTQT theo chức năng quản lý. .................................................................................101 Bảng 4.23: Mẫu báo cáo dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp………...105 Bảng 4.24: Báo cáo dự toán chi phí BH và CPQLDN năm 2011................107 Bảng 4.25: Báo cáo dự toán tài chính năm 2011 ..........................................108 Bảng 4.26: Báo cáo tình hình thực hiện chi phí nguyên vật liệu trực tiếp năm 2010. Sản phẩm - Hàng Quốc phòng ............................................110 Bảng 4.27: Mẫu b¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc CP NCTT................112 Bảng 4.28: Báo cáo giá thành sản phẩm năm 2010. Sản phẩm - Hàng quốc phòng .............................................................................................114 Bảng 4.29: Báo cáo xác ñịnh kết quả hoạt ñộng SXKD năm 2010 ..............116 Bảng 4.30: Mẫu b¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn biÕn phÝ s¶n xuÊt chung……..118 Bảng 4.31: Báo cáo chi phí theo cách ứng xử của chi phí năm 2010 ...........120 Bảng 4.35: Mẫu báo cáo thu nhập theo phân xưởng.....................................128 Bảng 4.36:Mẫu báo cáo năng suất lao ñộng…………………………….....129 Bảng 4.37: Mẫu báo cáo năng suất lao ñộng………………………………130 Bảng 4.38: Mẫu báo cáo tình hình biến ñộng nguyên vật liệu.………….131 Bảng 4.39: Mẫu sổ chi phí sản xuất, kinh doanh …………………….........133 Bảng 4.40: Mẫu sổ chi phí sản xuất, kinh doanh ……………………………………..133 Bảng 4.41: Mẫu sổ chi phí sản xuấ,t kinh doanh..…………………………134 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. vi DANH MỤC SƠ ðỒ Sơ ñồ 3.1: Sơ ñồ tổ chức bộ máy quản lý của Nhà máy cơ khí Z125. ...........31 Sơ ñồ 3.2: Quy trình sản xuất của sản phẩm cơ khí .....................................43 Sơ ñồ 3.3: Khung nghiên cứu hệ thống báo cáo KTQT chi phí tại NM cơ khí Z125 thuộc Tổng cục CNQP...........................................................44 Sơ ñồ 4.1: Báo cáo kế toán quản trị theo bộ phận thực hiện..........................84 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. vii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Nội dung viết tắt Chữ viết tắt sử dụng BCKTQT Báo cáo kế toán quản trị BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BTC Bộ tài chính BP Bộ phận CPNVLTT Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp CPNCTT Chi phí nhân công trực tiếp CPSXCCð Chi phí sản xuất chung cố ñịnh CPSXKD Chi phí sản xuất kinh doanh DN Doanh nghiệp ðM ðịnh mức KH Kế hoạch QL Quản lý TH Thực hiện Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. viii 1. MỞ ðẦU 1.1. Tính cấp thiết của ñề tài Kinh doanh trong nền kinh tế thị trường luôn gắn liền với sự cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực, mọi thành phần kinh tế. Vượt qua khó khăn, nắm lấy cơ hội, nỗ lực hết mình là ñiều kiện tồn tại và phát triển của mọi doanh nghiệp. ðể có thể thực hiện ñược ñiều ñó, một trong những yêu cầu quan trọng ñối với mỗi doanh nghiệp là cần phải có một hệ thống thông tin ñầy ñủ, chính xác kịp thời và có hiệu quả. Trong thực tế, bất kỳ một doanh nghiệp nào khi tiến hành sản xuất kinh doanh cũng ñều ñặt mục tiêu lợi nhuận lên trên hết. ðể ñạt ñược ñiều này ñòi hỏi có sự quản lý chi phí chặt chẽ giúp nhà quản trị ñưa ra ñược những quyết ñịnh ñúng ñắn. Hệ thống thông tin cung cấp cho nhà quản lý ngoài kế toán tài chính không thể thiếu ñược kế toán quản trị. Thông tin kế toán quản trị cung cấp là cơ sở ñặt trọng tâm cho tương lai, do vậy nó là những thông tin cần thiết ñối với các nhà quản trị ñể ñiều khiển hoạt ñộng sản xuất kinh doanh. Trong các sách lược hoạch ñịnh của từng nhà quản trị ñể ñi ñến mục tiêu lợi nhuận không phải là giống nhau. Một doanh nghiệp ñược ñánh giá là có tình hình tài chính sáng sủa phải có mức lợi nhuận ổn ñịnh và phát triển qua từng năm tài chính, nếu trong quá trình hoạt ñộng kinh doanh không có những rủi ro khách quan bất ngờ và ñáng kể xảy ra. ðiều này ñòi hỏi mỗi doanh nghiệp phải có quyết ñịnh ñúng ñắn và kịp thời trong công tác chỉ ñạo mọi mặt của doanh nghiệp. Muốn vậy, ngoài việc tuân thủ các nguyên tắc cơ bản trong việc thiết lập các báo cáo tài chính cho các ñối tượng sử dụng bên ngoài, nhà quản trị cần phải hiểu biết nắm bắt ñược công tác tổ chức, phối hợp tiên liệu, ra quyết ñịnh và kiểm soát mọi hoạt ñộng trong doanh nghiệp nhằm chỉ ñạo và hướng dẫn doanh nghiệp kinh doanh có hiệu quả cao nhất. ðể thực hiện ñược ñiều Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. 1 này cần phải nắm vững tình hình tài chính của ñơn vị, thông qua số liệu kế toán tài chính, phân tích, ñánh giá và ñề ra những dự án cho tương lai. Trong mọi lĩnh vực thuộc hệ thống kinh tế, các thông tin có liên quan ñến quyết ñịnh cần phải ñược lựa chọn, ghi chép, phân tích, trước khi quyết ñoán ñược ñưa ra. Kế toán quản trị là nguồn cung cấp tốt nhất những thông tin cần thiết này. Như vậy, với chức năng cung cấp thông tin và kiểm tra, kiểm soát các hoạt ñộng kinh tế tài chính doanh nghiệp, kế toán quản trị ñã và ñang là công cụ thực sự quan trọng, một cần thiết khách quan ñể vận dụng và phát huy tối ña trong môi trường quản lý doanh nghiệp. Các doanh nghiệp công nghiệp nói chung và ñặc biệt là ñối với doanh nghiệp cơ khí quốc phòng có hàng cung trên thị trường cũng luôn chịu sự cạnh tranh gay gắt. ðiều ñó buộc các doanh nghiệp luôn cố gắng ñể tìm ra các giải pháp nhằm quản lý hiệu quả các chi phí của doanh nghiệp và ñạt mục tiêu gia tăng lợi nhuận. Trong quá trình ñó, nhà quản trị rất cần nhiều loại thông tin. Những thông tin này không thể tìm thấy trong các báo cáo tài chính mà phải có sự trợ giúp của kế toán quản trị nhằm thu thập những thông tin cho việc hoạch ñịnh, kiểm soát và ra quyết ñịnh. Báo cáo kế toán quản trị sẽ là phương tiện ñể cung cấp thông tin cho các nhà quản trị, giúp cho việc ra các quyết ñịnh. Nhà máy cơ khí Z125 thuộc Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng là một ñơn vị sản xuất 2 mặt hàng chủ yếu bao gồm hàng công nghiệp phục vụ cho sản xuất và tiêu dùng, sản xuất hàng quốc phòng theo chỉ tiêu của Bộ quốc phòng. Do vậy, Nhà máy luôn phải ñối mặt với nhiều khó khăn và thử thách ñặc biệt là trong công tác quản lý ñể ñưa ra ñược các quyết ñịnh chính xác, nhằm thực hiện ñược nhiệm vụ ñược giao. Tuy nhiên, trong quá trình ñưa hệ thống báo cáo kế toán quản trị vào sử dụng tại nhà máy ñã và ñang còn nhiều bất cập bộ phận chưa phù hợp. Vì vậy, việc hoàn thiện một hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí cho nhà máy là một vấn ñề có tính cấp thiết cả về lý thuyết lẫn thực tiễn ứng dụng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. 2 Xuất phát từ những yêu cầu, lý luận và thực tiễn nêu trên, chúng tôi ñã tiến hành nghiên cứu ñề tài: “ Hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí tại Nhà máy cơ khí Z125 thuộc Tổng cục công nghiệp Quốc phòng.” 1.2 Mục tiêu nghiên cứu. 1.2.1. Mục tiêu chung Nghiên cứu thực trạng hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí tại Nhà máy, trên cơ sở ñó hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí nhằm phục vụ cho công tác quản lý chi phí tại Nhà máy. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về kế toán quản trị chi phí và hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp . - ðánh giá thực trạng hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí tại Nhà máy. - Hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí tại Nhà máy và một số ý kiến ñể tổ chức hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí. 1.3. ðối tượng nghiên cứu - Nghiên cứu việc hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí tại Nhà máy cơ khí Z125 thuộc Tổng cục công nghiệp Quốc phòng. 1.4. Phạm vi nghiên cứu - Nghiên cứu ñược thực hiện tại Nhà máy cơ khí Z 125 thuộc Tổng cục công nghiệp quốc phòng. - ðề tài ñược tiến hành nghiên cứu từ 5/2010 ñến 10/2011. Các dữ liệu, thông tin tập trung trong thời gian từ năm 2008 ñến năm 2010. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. 3 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU 2.1 Cơ sở về lý luận kế toán quản trị và hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp 2.1.1 Cơ sở lý luận về kế toán quản trị 2.1.1.1 Kế toán quản trị * Các ñịnh nghĩa về kế toán quản trị Hiện nay có nhiều ñịnh nghĩa về kế toán quản trị. - Theo hiệp hội của kế toán viên Hoa Kỳ thì “Kế toán quản trị là quá trình nhận diện, ño lường, tổng hợp, phân tích, lập báo cáo, giải trình và truyền ñạt thông tin tài chính và phi tài chính cho các nhà quản trị doanh nghiệp hoạch ñịnh, ñánh giá và ñiều hành hoạt ñộng kinh doanh trong nội bộ doanh nghiệp nhằm sử dụng có hiệu quả các tài sản và quản lý chặt chẽ các tài sản ñó” [ 16]. - Còn theo Giáo sư Tiến sĩ Ronald W.Hilton trường ñại học Cornell (Mỹ): “Kế toán quản trị là một bộ phận của hệ thống thông tin quản trị trong một tổ chức mà các nhà quản trị dựa vào ñó ñể hoạch ñịnh và kiểm soát các hoạt ñộng của tổ chức” [16]. - Một khái niệm tương tự về kế toán quản trị của các Giáo sư Tiến sĩ Sack l.Smith, Robert M.keits, William L.Stephan thuộc trường ðại học South Florida Hoa Kỳ thì “Kế toán quản trị là một hệ thống kế toán cung cấp cho các nhà quản trị những thông tin ñịnh lượng mà họ cần ñể hoạch ñịnh và kiểm soát [16]. - Trong quyển “Dictionnary of accounting”của tác giả R.H.Parker có ñịnh nghĩa “ Kế toán quản trị là một bộ phận của kế toán liên quan chủ yếu ñến báo cáo nội bộ cho nhà quản trị của một doanh nghiệp. Nó nhấn mạnh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. 4 ñến sự kiểm soát và ra quyết ñịnh hơn là khía cạnh vị trí quản lý của kế toán. Nó không bị ràng buộc nhiều bởi những quy ñịnh pháp lý và các chuẩn mực kế toán. Nó có thể khác với kế toán tài chính” [ 16]. - Tại [Khoản 3, ñiều 4] của Luật kế toán Việt Nam ñược Quốc hội ban hành ngày 17/6/2003 và thông tư 53/2006/BTC ngày 12/6/2006 của Bộ Tài chính hướng dẫn áp dụng kế toán quản trị trong doanh nghiệp thì “Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết ñịnh kinh tế, tài chính trong nội bộ ñơn vị kế toán ”. Các khái niệm trên tuy có khác nhau nhưng ñều có những ñiểm chung cơ bản như sau: - Kế toán quản trị là phân hệ kế toán cung cấp những thông tin ñịnh lượng. - ðối tượng sử dụng thông tin kế toán quản trị là các cấp ñộ nhà quản trị doanh nghiệp. - Thông tin kế toán quản trị nhằm ñáp ứng nhu cầu cho chức năng hoạt ñộng của các nhà quản trị doanh nghiệp. Như vậy, có thể hiểu khái quát về kế toán quản trị một cách tổng quát như sau: Kế toán quản trị là một bộ phận của kế toán doanh nghiệp, cung cấp thông tin ñịnh lượng thông qua các báo cáo nội bộ nhằm giúp các nhà quản trị doanh nghiệp có cơ sở ñể ñưa ra những quyết ñịnh liên quan ñến việc hoạch ñịnh và kiểm soát các hoạt ñộng trong doanh nghiệp của mình. 2.1.1.2. Nội dung cơ bản của kế toán quản trị doanh nghiệp Kế toán quản trị có nội dung rất rộng, sau ñây là những nội dung cơ bản: + Xét theo nội dung các thông tin mà kế toán quản trị cung cấp, có thể khái quát kế toán quản trị doanh nghiệp bao gồm : Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. 5 - Kế toán quản trị các yếu tố SXKD (mua sắm, sử dụng ñối tượng lao ñộng - hàng tồn kho; Tư liệu lao ñộng - tài sản cố ñịnh; Tuyển dụng và sử dụng lao ñộng - lao ñộng và tiền lương ....) - Kế toán quản trị chi phí và giá thành sản phẩm (nhận diện, phân loại chi phí, giá thành; lập dự toán chi phí; Tập hợp tính toán, phân bổ chi phí, giá thành; lập báo cáo phân tích chi phí theo bộ phận, theo các tình huống quyết ñịnh...) - Kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh (phân loại doanh thu; Xác ñịnh giá bán, lập dự toán doanh thu; tính toán, hạch toán chi tiết doanh thu, phân bổ chi phí chung, xác ñịnh kết quả chi tiết; lập báo cáo phân tích kết quả chi tiết theo bộ phận, theo các tình huống ra quyết ñịnh ..) - Kế toán quản trị các khoản nợ . - Kế toán quản trị về các hoạt ñộng ñầu tư tài chính . - Kế toán quản trị các hoạt ñộng khác về doanh nghiệp . Trong các nội dung nói trên trọng tâm của kế toán quản trị là lĩnh vực chi phí. + Xét theo quá trình kế toán quản trị trong mối quan hệ với chức năng quản lý, kế toán quản trị bao gồm các khâu: - Chính thức hoá các mục tiêu của ñơn vị thành các chỉ tiêu kinh tế . - Lập dự toán chung và các dự toán chi tiết . - Thu thập, cung cấp thông tin về kết quả thực hiện các mục tiêu. - Soạn thảo báo cáo kế toán quản trị . Mặt khác, thông tin kế toán quản trị không chỉ là các thông tin về giá trị còn bao gồm các thông tin khác (hiện vật, thời gian lao ñộng ....). Ngoài những nội dung chủ yếu nêu trên doanh nghiệp có thể thực hiện các nội dung kế toán quản trị khác theo yêu cầu quản lý doanh nghiệp. Phạm vi kế toán Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. 6 quản trị không bị giới hạn và ñược quyết ñịnh bởi nhu cầu thông tin về KTQT của doanh nghiệp trong tất cả các khâu của quá trình tổ chức, quản lý sản xuất, kinh doanh, lập kế hoạch, kiểm tra, tổ chức, ñiều hành, ra quyết ñịnh và trình ñộ, khả năng tổ chức công tác kế toán quản trị của mỗi doanh nghiệp[11]. 2.1.1.3. Vai trò của kế toán quản trị trong việc thực hiện chức năng quản lý Do sự cạnh tranh trên thị trường ngày càng gay gắt, sức ép của giá thành, sự tiến bộ nhanh chóng của kỹ thuật trong việc tự ñộng hoá cao ñã làm tăng thêm nhu cầu về thông tin của người quản lý. ðặc biệt là các thông tin giúp cho các nhà quản lý ra quyết ñịnh kịp thời, liên quan ñến các hoạt ñộng nội bộ mà họ không thể rút ra từ các báo cáo thu nhập. Vai trò của KTQT còn rất quan trọng trong việc xem xét chi phí của quá trình sản xuất kinh doanh, giúp cho việc dự toán và giá thành phù hợp, giảm giá thành sản xuất nhằm ñáp ứng kịp thời cho nhu cầu quản lý doanh nghiệp. KTQT là kế toán theo chức năng quản lý vì thế vai trò của nó là cung cấp thông tin hữu ích liên quan ñến việc lập kế hoạch, ñiều hành hoạt ñộng, kiểm tra và ra Qð [11]. Các chức năng quản lý doanh nghiệp ñược thể hiện thông qua sơ ñồ sau: Lập kế hoạch ðánh giá thực hiện Ra quyết ñịnh ðiều hành hoạt ñộng Kiểm soát - ñánh giá hoạt ñộng Sơ ñồ 2.1: Các chức năng quản lý Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. 7 Vai trò của kế toán quản trị thể hiện trong các khâu của quá trình quản lý ñược cụ thể như sau: - Cung cấp thông tin cho quá trình lập kế hoạch: ñưa ra kế hoạch cho việc thực hiện ngắn hạn và dài hạn của một doanh nghiệp. Kế hoạch mà người quản lý ñưa ra thường có dạng số lượng và giá trị. - Cung cấp thông tin cho quá trình tổ chức ñiều hành hoạt ñộng: Nhà quản lý có một nhu cầu rất lớn về thông tin kế toán trong việc lãnh ñạo hoạt ñộng hàng ngày. Chẳng hạn, lãnh ñạo Công ty cần ñưa ra giá bán một mặt hàng nào ñó thì họ phải dựa trên các thông tin kế toán ñể ñảm bảo giá bán ñó phù hợp, hoặc bộ phận quản lý dựa trên các thông tin kế toán ñể ñánh giá giá trị của hàng tồn kho, hàng ñang kinh doanh. Như vậy, công việc của kế toán và quản lý gắn với nhau chặt chẽ trong việc ñiều hành các hoạt ñộng hàng ngày. - Cung cấp thông tin cho quá trình kiểm soát: Việc lập kế hoạch như trên là chưa ñủ, một khi kế hoạch ngân sách ñã ñược lập, người quản lý cần những thông tin có liên quan ñến việc thực hiện. Kế toán quản trị giúp cho việc tập hợp các thông tin cần thiết bằng cách cung cấp các báo cáo thực hiện. Báo cáo thực hiện bao gồm các chi tiết ñể quản lý, so sánh các số liệu dự toán với các số liệu thực tế trong một thời ñiểm nhất ñịnh. Khi báo cáo thực hiện chỉ ra một vấn ñề tồn tại ở một khâu nào ñó của DN, người quản lý sẽ phải tìm nguyên nhân của vấn ñề và biện pháp giải quyết. Nếu báo cáo thực hiện chỉ rõ mọi việc ñều thực hiện tốt thì người quản lý sẽ ñể tâm vào công việc khác. Tóm lại, việc thực hiện kế hoạch là bước phản hồi của người quản lý và nó có tác dụng giúp người quản lý thực hiện tốt vai trò quản lý của mình. - Cung cấp thông tin cho việc ra quyết ñịnh: Chức năng ra quyết ñịnh ñòi hỏi nhà quản trị phải có sự lựa chọn hợp lý trong nhiều phương án khác nhau ñược ñưa ra. Kế toán có nhiệm vụ thu thập các số liệu về chi phí và lợi nhuận ñể thông tin cho người quản lý. Ví dụ ñể tung sản phẩm ra nhằm cạnh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. 8 tranh với các doanh nghiệp khác trên thị trường cần quyết ñịnh phương án hạ giá, mở rộng việc quảng cáo hoặc kết hợp cả hai việc này ñể chiếm lĩnh thị trường, doanh nghiệp phải gắn chặt với các số liệu về giá thành và lợi nhuận do kế toán cung cấp. Tuy nhiên, không phải lúc nào các số liệu cần thiết cũng có ngay theo yêu cầu thực tế ,do vậy kế toán sẽ thực hiện phân tích chung kể cả việc dự toán ñể có ñược những số liệu ñó [11]. Như vậy, ñể có những quyết ñịnh ñúng ñắn cần phải có ñầy ñủ các thông tin cần và chính xác. Nếu các thông tin không ñầy ñủ, không chính xác thì sẽ dẫn ñến quyết ñịnh bị sai lệch. Mặt khác, nhu cầu chính của quản trị không phải là các thông tin chi tiết rời rạc mà là các bảng tóm tắt, từ ñó người quản lý sẽ thấy ñược nơi nào có vấn ñề và nơi ñâu cần sự quan tâm của nhà quản lý hơn nữa ñể cải tiến làm cho công việc có hiệu quả hơn. 2.1.1.4. Yêu cầu ñối với thông tin kế toán quản trị Thông tin kế toán quản trị vừa mang tính quá khứ, vừa mang tính dự báo, những thông tin này ñược tổ chức và sử dụng riêng cho các nhà quản trị, là cơ sở quan trọng nhất ñể nhà quản trị dựa vào ñó ñưa ra các quyết ñịnh. Chính vì vậy thông tin KTQT phải ñảm bảo các yêu cầu sau: Tính kịp thời: thông tin kế toán phải ñược cung cấp ñúng lúc, ñúng thời ñiểm yêu cầu của nhà quản trị, giúp nhà quản trị nắm bắt thông tin một cách nhanh chóng, trên cơ sở ñó có thể ñưa ra những quyết ñịnh kịp thời. Sự chậm trễ của các thông tin kéo theo sự chậm trễ trong việc ra quyết ñịnh có thể khiến cho DN bỏ lỡ thời cơ một cách ñáng tiếc [3]. Tính thích hợp: tính thích hợp hay còn gọi là tính hữu ích của thông tin. Những thông tin có tính thích hợp là những thông tin có tác ñộng ñến quyết ñịnh kinh tế của nhà quản lý. Những tình huống ra quyết ñịnh khác nhau cần những thông tin khác nhau. Việc sử dụng thông tin không thích hợp có thể dẫn ñến những quyết ñịnh sai lầm, gây thiệt hại về kinh tế cho doanh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. 9 nghiệp. Bởi vậy, kế toán quản trị cần lựa chọn những thông tin phù hợp ñể cung cấp cho từng tình huống ra quyết ñịnh cụ thể của nhà quản lý [3]. Tính chính xác: thông tin phục vụ cho việc ra quyết ñịnh phải chính xác. Nếu thông tin không chính xác, quyết ñịnh sẽ sai lầm. Tuy nhiên mức ñộ yêu cầu không nhất thiết phải là thông tin chính xác tuyệt ñối mà quan trọng là tính ñúng ñắn của thông tin. Thông tin ñưa ra phải phản ánh ñược tình hình thực tế của DN, có như thế nhà quản trị mới có thể ñưa ra các quyết ñịnh ñúng ñắn. ðôi khi tính chính xác và kịp thời của thông tin phải ñánh ñổi lẫn nhau. [3]. Tính ñầy ñủ và hệ thống: yêu cầu này ñòi hỏi hệ thống thông tin KTQT ñược thiết lập phải phản ánh ñầy ñủ mọi hoạt ñộng, mọi khía cạnh liên quan ñến các vấn ñề kinh tế tài chính phát sinh, từ ñó giúp cho nhà quản trị có thể nhìn nhận và ñánh giá các vấn ñề một cách toàn diện và hệ thống [3].. 2.1.2.5 Kế toán quản trị chi phí Kế toán quản trị chi phí là một bộ phận của kế toán quản trị chuyên thực hiện việc xử lý và cung cấp thông tin về chi phí nhằm phục vụ cho việc thực hiện các chức năng của nhà quản trị như: hoạch ñịnh, tổ chức thực hiện, kiểm tra và ra quyết ñịnh [Thông tư 53/2006/TT- BTC]. Nội dung của kế toán quản trị chi phí: + Lập dự toán chi phí sản xuất kinh doanh + Xác ñịnh giá phí ñơn vị sản phẩm + Phân tích ñánh giá tình hình thực hiện chi phí bộ phận theo từng trung tâm chi phí + Phân tích mối quan hệ giữa chi phí, khối lượng và lợi nhuận + Phân tích thông tin chi phí ñể lựa chọn thông tin thích hợp cho các quyết ñịnh kinh doanh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. 10 Kế toán quản trị chi phí nhấn mạnh ñến tính dự báo của trung tâm và trách nhiệm của nhà quản lý thuộc các cấp quản lý (trong ñó tập trung vào cấp quản trị cấp thấp như các tổ ñội, phân xưởng sản xuất hay bộ phận quản lý và phục vụ là nơi trực tiếp phát sinh các chi phí) nhằm gắn trách nhiệm của các nhà quản trị với chi phí phát sinh thông qua hình thức trung tâm chi phí ñược cung cấp theo các trung tâm chi phí. 2.1.1.6 Quản trị chi phí Quản trị chi phí là việc ghi chép chi phí và phân tích các thông tin chi phí cần thiết cho công việc quản trị của một doanh nghiệp. Thông qua việc quản trị chi phí doanh nghiệp, các nhà quản lý có thể nhận diện ñược cơ hội kinh doanh và ñưa ra quyết ñịnh kịp thời mang lại hiệu quả kinh tế cao cho ñơn vị mình. [15]. 2.1.1.7 Vai trò của quản trị chi phí - Quản trị chi phí giúp doanh nghiệp tập trung năng lực của mình vào các ñiểm mạnh, tìm ra các cơ hội hoặc các vấn ñề quan trọng trong sản xuất kinh doanh. - Quản trị chi phí giúp doanh nghiệp cải thiện chất lượng sản phẩm hay dịch vụ của mình mà không làm thay ñổi chi phí. - Quản trị chi phí giúp người ra quyết ñịnh nhận diện ñược các nguồn lực có chi phí thấp nhất trong việc sản xuất và cung ứng hàng hóa hoặc dịch vụ [16]. 2.1.2 Hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí Hệ thống báo cáo KTQT là tập hợp các thành phần hoặc các bộ phận ñể lập các loại báo cáo cung cấp thông tin cho các nhà quản lý ñể thu nhận, xử lý, tổng hợp và ñưa ra các quyết ñịnh trong quản lý [6]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………….. 11