Tài liệu Hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư tại ngân hàng ngoại thương việt nam

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài LỜI MỞ ĐẦU Trong nền kinh tế không ngừng phát triển quá trình hội nhập kinh tế không ngừng diễn ra trong toàn cầu kinh tế Việt Nam cũng vậy cũng đang tích cực tham gia vào quá trình hội nhập đó là xu hướng tất yếu của thời đại, Việt Nam đang tham gia vào các thoả thuận song phương và đa phương là một vấn đề tất yếu. Cùng với quá trình hội nhập của nền kinh tế nói chung các Ngân hàng thương mại mói riêng cũng đang trong quá trình đó .Trong quá trình chuẩn bị ra nhập vào WTO thì các thách thức đối với hệ thống các NHTM ngày càng trở lên bức xúc hơn nũa . Thực hiện chủ trương của Đảng và Chính phủ, ngành ngân hàng đã tích cực khẩn trương xây dựng " Chiến lược phát triển ngân hàng 2001-2010 " và đang từng bước thực hiện theo lộ trình. Hệ thống ngân hàng Việt Nam so với các nước trên thế giới lạc hậu chừng khoảng 50 năm cho nên thực hiện tốt vấn đề này sẽ tao thế lực cho ngành ngân hàng nói chung có thể đủ sức cạnh tranh trên thị trường và chủ động hội nhập thị trường tài chính tiền tệ khu vực và quốc tế . Ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam là một trong năm ngân hàng thương mại lớn nhất nước ta hiện nay và đang hoạt động hiệu quả trong nền kinh tế thị trường. Vietcombank là ngân hàng đa năng ở nước ta, cung cấp sản phẩm dịch vụ tài chính đồng bộ, đa dạng và có tính cạnh tranh cao cho dân cư và doanh nghiệp nhằm thoả mãn nhu cầu của khách hàng và đóng góp vào sự phát triển cảu cộng đồng. Vietcombank đã và đang trở thành ngân hàng thuộc nhóm ngân hàng đầu tại Việt Nam về độ tin cậy, chất lượng và hiệu quả . Trong đó Đầu tư theo dự án là một xu thế tất yếu trong quá trình tiếp tục đổi mới hoạt động của Vietcombank theo hướng hội nhập. Rủi ro trong loại hình này nói chung là cao xong lợi nhuận lại rất lớn. Để giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả đầu tư cho các dự án, các cán bộ tín dụng của Vietcombank đã từng bước thực hiện tốt công tác thẩm định dự án. Thẩm định dự án tức là thẩm định kỹ thuật ; thẩm định kinh tế và thẩm định tài chính dự án là bước thẩm định rất quan trọng. Nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư nên em đã chọn đề tài "Hoàn thiện công tác Thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam" làm chuyên đề tốt nghiệp của mình. Nguyễn Đình Ba 1 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài Chuyên đề tốt nghiệp của em gồm 3 chương : Chương 1 : Đầu tư theo dự án và thẩm định tài chính dự án đầu tư của NHTM Chương 2 : Thực trạng thẩm định tài chính dự án đầu của ngân hàng Ngoại thương Việt Nam Chương 3 : Giải pháp hoàn thiện Thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam Nguyễn Đình Ba 2 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài C HƯƠNG 1: ĐẦU TƯ THEO DỰ ÁN VÀ THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƯ CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1.Hoạt động đầu tư theo dự án của Ngân Hàng Thương Mại. 1.1.1.Các hoạt động cơ bản của của Ngân Hàng Thương Mại. Ngân hàng là một tổ trong các tổ chức tài chính quan trọng nhất.Ngân hàng bao gồm nhiều loại tuỳ thuộc vào sự phát triển của nền kinh tế nói chung và hệ thống tào chính nói riêng.Ngân hàng thương mại hoạt động rất đa dạng trên nhiều lĩnh vực nhưng hoạt động chủ yếu của ngân hàng tập trung vào nhiệm vụ nhận tiền gửi và cho cho vay. Đó là hai mặt của hoạt động tín dụng. Hoạt động tín dụng nhằm đáp ứng nhu cầu tạm thời thiếu hụt vốn của doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế hoặc các cá nhân trong quá trình sản xuất kinh doanh và tiêu dùng hàng ngày.Ngân hàng là tổ chức kinh tế hoạt động kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ với hoạt chủ yếu là huy động vốn, sử dụng vốn đó để cho vay và làm phương tiện thanh toán , thực hiện các dịch vụ uỷ thác của khách hàng. Trong xu thế hiện nay, các ngân hàng thương mại hoạt động theo loại hình ngân hàng đa năng.Trong đó hoạt động cho vay hay sử dụng vốn là hoạt động quan trọng nhất. 1.1.1.1.Hoạt động huy động vốn: Hoạt động huy động vốn là nghiệp vụ khởi đầu tạo điều kiện cho hoạt động của ngân hàng. Huy động các nguồn khác nhau trong xã hội để hoạt động là lẽ sống của các ngân hàng thương mại. Hoạt động nhận tiền gửi là hoạt động lâu đời nhất của ngân hàng. Nhận tiền gửi của khách hàng là nguồn đầu vào chủ yếu của ngân hàng. Có rất nhiều nhân tố ảnh hưởng đến quy mô tiền gửi của khách hàng như: Chính sách lãi suất, phương thức trả lãi của ngân hàng,tình hình kinh tế xã hội trong từng thời kỳ,tình hình thu nhập và chi tiêu ngân sách của Chính Phủ, phong tục tập quán thói quen từng vùng, niền tin của công dân đối với ngân hàng và Nhà Nước , địa điểm ngân hàng , các dịch vụ mà ngân hàng cung cấp.Ngân hàng cần nắm vững các nhân tố đó để mà có thể điều chỉnh lượng vốn huy động sao cho phù hợp với nhu cầu vốn của mình.Đặc điểm của nguồn tiền gửi là quan trọng chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn tiền của ngân hàng và nó phải được thanh toán khi khách hàng yêu cầu ngay cả khi đó là tiền gửi có kỳ hạn khi chưa đến hạn.Hoạt động huy động vốn được thể hiện dưới các hình thức sau: Nguyễn Đình Ba 3 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài Tiền gửi và các nghiệp vụ huy động tiền gửi: Tiền gửi của khách hàng là nguồn tài nguyên quan trong nhất của NHTM. Khi một ngân hàng bắt đầu hoạt động nghiệp vụ đầu tiên là mở các tài khoản tiền gửi để giữ hộ và thanh toán hộ cho khách hàng, với cách đó ngân hàng huy động tiền của các doanh nghiệp , các tổ chức và trong các tầng lớp dân cư. Tiền gửi là nguồn quan trọng nhất chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn tiền của ngân hàng . Để gia tăng tiền gửi trong môi trường cạnh tranh và để có được nguồn tiền có chất lượng cao , các ngân hàng đã đưa ra nhiều hình thức huy động khác nhau và thực hiện chúng. +Tiền gửi có kỳ hạn : Nhiều khoản tiền này thu bằng tiền của doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế xã hội sẽ được chi trả sau một khoảng thời gian xác định nào đó. Tiền gửi thanh toán tuy rất thuận tiện cho hoạt động thanh toán song lãi suất thấp, để đáp ứng nhu cầu tăng thu nhập của khách hàng , ngân hàng đã đưa ra các hình thức gửi tiền có kỳ hạn như kỳ hạn 6 tháng hoặc 12tháng… +Tiền gửi không kỳ hạn: Bao gồm các loại tiền gửi thanh toán,tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn của các tổ chức kinh tế và tầng lớp dân cư. Đó là khoản tiền mà người gửi có thể rút ra bất kỳ lúc nào khi họ cần . Nên ngân hàng cần phải có lượng tiền dự trữ để trả cho khách hàng khi họ cần để đảm uy tín của ngân hàng. +Tiền gửi của các tầng lớp dân cư: Các tầng lớp dân cư đều có khoản thu nhập tạm thời chưa sử dụng trong điều kiện có khả năng tiếp cận với ngân hàng, họ đều có thể gửi tiền để tiết kiệm nhằm đảm bảo an toàn và tạo ra thu nhập đối với các hkhoản tiền tiết kiệm đó. +Tiền gửi của các ngân hàng khác: Loại tiền gửi này nhằm mục đích thanh toán hộ và các mục đích khác của ngân hàng thương mại này có thể gửi tiền tại các ngân hàng thương mại khác nhưng loại tiền gửi này thường không lớn. +Vay Ngân hàng nhà nước(NHNN): Vay Ngân hàng nhà nước là khoản tiền nhằm giải quyết nhu cầu cấp bách trong chi trả của ngân hàng thương mại.Trong trường hợp thiếu dự trữ bắt buộc các ngân hàng thương mại thường thường vay NHNN, hình thức này được thực hiện chủ yếu là tái chiết khấu. +Vay các tổ chức tín dụng khác: Nguyễn Đình Ba 4 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài Đây là khoản các ngân hàng vay mượn của nhau và vay của các tổ chức tín dụng khác trên thị trường liên ngân hàng. +Vay trên thị trường vốn: Cũng giống như các doanh nghiệp các tổ chức kinh tế khác cac Ngân hàng thương mại cũng vay mượn bằng cách phát hành các giấy nợ như: kỳ phiếu, tín phiếu , trái phiếu ra thị trường vốn. 1.1.1.2.Hoạt động sử dụng vốn: Nguồn tiền gửi được huy động từ trong nền kinh tế, ngân hàng lại thực hiện hoạt động tài trợ ngược trở lại cho nền kinh tế.Ngân hàng sử dụng nó để cho vay hoặc tài trợ cho các hoạt động của Chính Phủ trong đó hoạt động cho vay được coi là hoạt động quan trọng nhất .Trong nền kinh tế luôn tồn tại một bộ phận các cá nhân và tổ chức kinh tế thâm hụt chi tiêu nghĩa là thu nhập hiện tại của họ không đủ cho các khoản chi tiêu của họ. Vì vậy họ đến ngân hàng xin vay vốn , về phía ngân hàng hoạt động này là hoạt động sinh lời cao.Ai có nhu cầu vay đều có thể đến ngân hàng xin vay nếu họ có thể thực hiện đáp ứng các yêu cầu mà ngân hàng đề ra. Ngân hàng có thể cho khách hàng vay để phục nhu cầu mua hàng hoá, cho quá trình kinh doanh của họ. Ngân hàng có thể cho cá nhân hay hộ gia đình vay để phục vụ nhu cầu chi tiêu mua sắm. Ngân hàng còn thực hiện tài trợ cho các dự án của các tổ chức kinh tế song rủi ro của loại hình tín dụng này là cao song lợi nhuận mang lại rất lớn.Các khoản vay này được phân loại theo thời hạn : trung hạn , dài hạn , ngắn hạn mỗi loại này có một mức lãi suất khác nhau tuỳ thuộc vào thời hạn vay của khách hàng. Khi khách hàng đến vay họ phải chứng minh được được với ngân hàng về tính chất pháp lý của họ , phải chứng minh được năng lực tài chính của họ cũng như năng lực sản xuất kinh doanh và phải có tài sản thế chấp … 1.1.1.3.Hoạt động tín dụng : Đa số nguồn vốn mà ngân hàng huy động được đưa vào hoạt động tín dụng, đây là hoạt động chủ yếu tạo ra lợi nhuận cho ngân hàng thương mại bởi vì chỉ có lãi suất cho vay mới bù đắp cho các chi phí của ngân hàng. Các hoạt động tín dụng bao gồm : Hoạt động cho vay: Hoạt động này là một trong những hoạt động đầu ra là hoạt động quan trọng nhất quyết định đến sự thành bại của ngân hàng,chỉ khi nào ngân hàng điều hành tốt hoạt động này thì hoạt động chung của ngân hàng mới đem lại hiệu Nguyễn Đình Ba 5 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài quả cao. Căn cứ vào các hình thức phân loại khác nhau có các hình thức cho vay khác nhau. • Căn cứ vào thời hạn cho vay: Cho vay không kỳ hạn: Là loại hình cho vay mà khách hàng có thể trả tiền bất kỳ thời gian nào họ có tiền mà không bị ràng buộc bởi thời gian. Cho vay ngắn hạn bao gồm: + Cho vay ngắn hạn thông thường: là loại cho vay có thời hạn ít hơn một năm như: Chiết khấu thương phiếu và các giấy tờ có giá : Với nghiệp vụ này ít rủi ro và không làm đóng băng vốn của ngân hàng. Thời hạn cho vay ngắn sẽ dẫn đến nâng cao tính thanh khoản trong quản lý tài sản có của ngân hàng. Đây là tiền đề để người mua thực hiện được các hoạt động kinh doanh của mình và có khả năng thanh toán nợ cho ngân hàng.Bên cạnh đó tất cả những người ký tên trên thương phiếu đều chịu trách nhiệm liên đới theo quy định của pháp luật.Với nghiệp vụ này ngân hàng thương mại có thể tái chiết khấu ở NHTƯ khi họ gặp khó khăn về vốn . Nghiệp vụ chiết khấu mang lại lợi ích cho ngân hàng thương mại tuy nhiên vẫn có rủi ro xảy ra. Cho nên trước khi thực hiện nghiệp vụ này ngân hàng phải nghiên cứu kỹ khách hàng đến xin chiết khấu , xem xet các thương phiếu , mối quan hệ của những người liên quan đến thương phiếu. +Cho vay cầm cố : Đây là hình thức cho vay trả góp từng phần và vật thế chấp của người đi vay đối với ngân hàng. Thường vật thế chấp là bất động sản như đất đai…Ngân hàng giám định kỹ về tình hình tài sản cũng như chủ quyền cảu nó trước khi quyết định cho vay để mua,cũng như quan tâm đến tính ổn định và mức cao hay thấp cuarthu nhập người xin vay nhằm hạn chế rủi ro xảy ra. Cho vay trung dài hạn : Là hình thức tín dụng trên 12 tháng đến 5 năm đối với người cho vay trung hạn và trên 5 năm đến hết thời hạn khấu hao tài sản cố định đối với người cho vay dài hạn. • Căn cư vào thành phần kinh tế : Cho vay đối với thành phần kinh tế quốc doanh. Cho vay với các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh. • Căn cứ vào mục đích cho vay: Cho vay phát triển sản xuất kinh doanh. Cho vay tiêu dùng. Cho vay thanh toán công nợ. Nguyễn Đình Ba 6 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài • Căn cứ vào tính chất bảo đảm : Cho vay có bảo đảm. Cho vay không có bảo đảm. • Căn cứ vào hình thái giá trị của tín dụng: Cho vay bằng tiền. Cho vay bằng tài sản. Hoạt động cho thuê tài chính : Là hoạt động tín dụng trung , dài hạn trên cơ sở hợp đồng cho thuê tài sản giữa bên cho thuê là tổ chức tín dụng và khách hàng thuê.Trong đó nói rõ bên cho thuê sẽ mua tài sản và cho bên khách hàng thuê và trong thời hạn thuê khách hàng phải trả tiền thuê theo quy định của hợp đồng. Khi kết thúc hợp đồng khách hàng có thể mua lại hoặc tiếp thụ thuê tài sản đó theo các điều khoản trong hợp đồng.Trong thời hạn thuê các bên không bên nào được đơn phương huỷ bỏ hợp đồng. 1.1.1.4.Thực hiện các dịch vụ uỷ thác của khách hàng: - Hoạt động mua bán ngoại tệ : Mua bán ngoại tệ là việc ngân hàng đứng ra mua bán mootjloaij tiền lấy một loại tiền khác và hưởng phí dịch vụ, dịch vụ này có rủi ro cao đòi phải có trình độ chuyên môn cao và phải được sự cho phép của NHNN cho nên chỉ thường do các ngân hàng lớn thực hiện. Bảo quản vật có giá: Ngân hàng thực hiện lưu trữ các vật có giá cho khách hàng , ngân hàng giữ và giao cho khách hàng tờ biên nhận . Cung cấp các tài khoản giao dịch và thực hiện thanh toán: Các cá nhân và tổ chức gửi tiền vào ngân hàng , ngân hàng có thể thực hiện thanh toán giá trị hàng hoá và dịch vụ hộ khách hàng . Hình thức này được thanh toán bằng séc , UNC, nhờ thu L/C , các loại thẻ ,cung cấp mạng lưới thanh toán diện tử kết nối các quỹ cung cấp tiền giấy khi khách hàng cần… Các ngân hàng còn thực hiện thanh toán bù trừ với nhau thông qua hệ thống liên ngân hàng. Quản lý ngân quỹ: Nhiều ngân hàng cung cấp cho khách hàng dịch vụ quản lý ngân quỹ trong đó ngân hàng đồng ý quản lý việc thu và chi cho một công ty kinh doanh và tiến hành đầu tư phần thặng dư tam thời vào các chứng khoán sinh lời… cho đên khi khách hàng cần tiền mặt để thanh toán. Bảo lãnh: Nguyễn Đình Ba 7 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài Ngân hàng thường bảo lãnh cho khách hàng của mình mua chịu hàng hoá và trang thiết bị , phát hành chưng khoán, vay vốn của các tổ chức tín dụng khác.Dịch vụ này dựa vào uy tín của khách hàng. Ngoài các dịch vụ trên còn có các dịch vụ: Cung cấp dịch vụ uỷ thác và tư vấn Cung cấp dịch vụ môi giới đầu tư chứng khoán Cung cấp các dịch vụ bảo hiểm 1.1.2. Hoạt động đầu tư theo dự án của ngân hàng thương mại: Hoạt động đầu tư theo dự án của NHTM là rất quan trọng trong nền kinh tế thị trường vì một dự án được coi chuẩn bị , được phân tích kỹ lưỡng đến đâu vẫn thể hiện tính chủ quan của các nhà tạo lập dự án và các nhà phân tích dự án. Để khẳng định một cách chắc chắn hơn mức độ hợp lý của dự án về tính kinh tế kỹ thuật và mức độ hiệu quả về tài chính cần phải kiểm tra giám sát đánh giá lại dự án một cách độc lập và khách quan.Hoạt động đầu tư theo dự án của NHTM được thực hiện dựa vào các yếu tố sau: - Dựa vào dự án đầu tư của khách hàng: NHTM xem xét các dự án đầu tư của khách hàng có khả thi không và tìm hiểu các thông tin về dự án cũng như các thông tin về khách hàng thực hiện dự án đó. -Dựa vào các dự án đầu tư trước của NHTM: Các ngân hàng dựa vào các dự án của mình đã thực hiện đầu tư trước đó ,từ đó các NHTM có cơ sở so sánh với dự án đang chuẩn bị đầu tư xem có hiệu quả không, để từ đó ra quyết định có nên đầu tư dự án đó không. -Hoạt động đầu tư theo dự án của NHTM còn dựa vào các tiêu chuẩn của IC đây là các tiêu chuẩn cho biết các NHTM có nên đầu tư vào dự án hay không. Hoạt đông đầu tư theo dự án của các NHTM cần phải phân biệt được khái niệm cũng như đặc điểm của dự án đầu tư và phải phân loại được các dự án trong hoạt động đầu tư của mình. 1.1.2.1.Khái niệm dự án đầu tư: Dự án đầu tư là một tập hợp những đề xuất về việc bỏ vốn để tạo mới , mở rộng hoặc cải tạo những đối tượng nhất định nhằm đạt được sự tăng trưởng về số lượng cải tiến hoặc nâng cao chất lượng của sản phẩm hay dịch vụ nào đó trong một khoảng thời gian xác định. 1.1.2.2.Đặc điểm của dự án đầu tư: - Mỗi dự án đầu tư đều phải có mục tiêu xác định và phục vụ cho mục đích phát triển, sinh lời . Nguyễn Đình Ba 8 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài - Các hoạt trong khuôn khổ dự án đầu tư phải là hoạt động có hệ thống, có kế hoạch, không tuỳ tiện . - Dự án đầu tư bị khống chế bởi thời hạn. Mọi sự chậm trễ trong thực hiện dự án sẽ làm mất cơ hội phát triển, kéo theo những bất lợi, tổn thất cho nhà đầu tư và nền kinh tế . - Dự án đầu tư chịu sự ràng buộc về nguồn lực. Thông thường các dự án bị ràng buộc về vốn ,vật tư, lao động. Đối với các dự án quy mô càng lớn thì mức độ ràng buộc về nguồn lực càng cao, càng phúc tạp và bị chi phối bởi nhiều mối quan hệ như chủ đầu tư ,nhà tư vấn, nhà thầu, các nhà tài trợ, nhân công … Các đặc diểm của dự án đầu tư được nhận biết và dánh giá một cách đúng đắn thì việc triển khai thực hiện dự án sẽ đạt được kết quả cao . 1.1.2.2Phân loại dự án đầu tư của các NHTM: Hoạt động đầu tư theo dự án của ngân hàng thương mại rất quan trọng xuất phát từ đó các NHTM có thể phân loại dự án đầu tư theo nhiều tiêu thức khác nhau phụ thuộc vào quy mô, loại hình, cấp độ và thời gian thực hiện dự án. Theo loại hình dự án được chia thành dự án giáo duc đào tạo ; dự án nghiên cứu và phát triển ; dự án đổi mới ; dự án hỗn hợp . Theo thời hạn dự án được chia thành dự án ngắn hạn, dự án trung hạn, dự án dài hạn . Theo lĩnh vực dự án được chia thành dự án xã hội, dự án kinh tế, dự án tổ chức, dự án kỹ thuật, dự án hỗn hợp. Theo người khởi xướng dự án được chia thành dự án cá nhân, dự án tập thể, dự án quốc gia, dự án quốc tế . -Theo cấp độ dự án được chia thành dự án lớn và dự án nhỏ. Đây là cách phân loại phổ biến nhất đối với các dự án đầu tư. 1.2.Thẩm định tài chính dự án đầu tư của NHTM: 1.2.1.Sự cần thiết phải thẩm định dự án đầu tư của NHTM: Đầu tư theo dự án là một xu hướng tất yếu trong quá trình tiếp tục đổi mới hoạt động của các ngân hàng thương mại. Rủi ro trong loại hình tín dụng này nói chung là cao song lợi nhuận lại rất lớn. Để giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả đầu tư cho các dự án, các cán bộ tín dụng của ngân hàng thương mại đã từng bước thực hiện tốt công tác thẩm định dự án. Thẩm định dự án tức là thẩm định kỹ thuật; thẩm định kinh tế và thẩm định tài chính của dự án. Nguyễn Đình Ba 9 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài Nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của công tác thẩm định dự án đầu tư nên các ngân hàng cần cần thiết phải thẩm định dự án đầu tư. 1.2.1.1.Thẩm định dự án đầu tư là đòi hỏi bức biết đối với phát triển của nền kinh tế: Trong nền kinh tế thị trường , dự án đầu tư đã có những đóng góp đáng kể trong việc thúc đẩy quá trình tích tụ và tập trung vốn để tiến trình phát triển của xã hội. Ngày nay cùng với sự phát triển của sản xuất hàng hoá đầu tư dự án cũng ngày càng phát triển nhằm cung cấp thêm các phương tiện của xã hội. Trong điều kiện đó thẩm định dự án đầu tư càng được quan tâm bởi vì : Thực hiện tốt công tác thẩm định dự án đầu tư sẽ tạo điều kiện để ngân hàng thực hiện tốt vai trò tài trợ cho dự án đầu tư. Khi công tác thẩm định dự án thục hiện tốt sẽ đảm bảo giảm rủi ro đầu tư của NHTM. Thẩm định dự án đầu tư tạo điều kiện cho ngân hàng thực hiện tốt chức năng tài trợ của mình trong nền kinh tế quốc dân, là cầu nối giữa tiết kiệm và đầu tư, góp phần điều hoà vốn trong nền kinh tế . Tạo điều kiện mở rộng phạm vi đầu tư trong nền kinh tế từ góp phần giảm thiểu rủi ro của dự án mang lại lợi nhuận cho ngân hàng và lợi ích cho xã hội. Góp phần kìm chế lạm phát, ổn định tiền tệ tăng trưởng kinh tế ,tăng uy tín của đất nước. Thẩm định dự án đầu tư góp phần làm lành mạnh hoạt động đầu tư : Hoạt động đầu tư được mở rộng và với các thủ tục đơn giản hoá , thuận tiện nhưng vẫn tuân theo các nguyên tắc của dự án góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng của ngân hàng. Dự án đầu tư có quan hệ mật thiết đối với nền kinh tế , xã hội.Thiết lập một cơ chế chính sách thẩm định đồng bộ , có hiệu quả sẽ tác động tích cực tới mọi mặt của nền kinh tế xã hội , điều đó cũng thể hiện chất lượng của công tác thẩm định dự án đầu tư dự án trong nền kinh tế thị trường. 1.2.1.2.Thẩm định dự án đầu tư quyết định sự tồn tại và phát triển của các NHTM: Thẩm định dự án đầu tư làm tăng khả năng thu hồi nợ của ngân hàng tăng được vong quay của vốn tín dụng và thu hút được nhiều khách hàng tạo ra một hình ảnh tốt về biểu tượng và uy tín cho ngân hàng và sự trung thành của khách hàng. Nguyễn Đình Ba 10 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài -Thẩm định dự án đầu tư làm tăng khả năng sinh lời của dự án cho ngân hàng giảm được sự chậm chễ , chi phí nghiệp vụ ,chi phí quản lý , chi phí thiệt hại do không thu hồi được vốn đã cho vay và yêu cầu kiểm tra tối thiểu. - Thẩm định dự án đầu tư cải thiện tình hình tài chính của ngân hàng cho phép ngân hàng có những khách hàng trung thành và những khoản lợi nhuận luận lớn bổ sung cho vốn đầu tư. - Thẩm định dự án đầu tư cũng cố mối quan hệ xã hội của ngân hàng bằng những điều kiện tốt nhất. Với những ưu thế trên việc cũng cố và tăng cường công tác thẩm định dự án đầu tư của các NHTM là sự cần thiết khách quan vì sự tồn tại và phát triển lâu dài của các NHTM,chính vì công tác thẩm định dự án đầu tư của các NHTM phải luôn được hoàn thiện. 1.2.2.Nội dung thẩm định dự án đầu tư của NHTM: Thẩm định dự án đầu tư là kiểm tra xem xét một cách khách quan ảnh hưởng một cách trực tiếp đến tính khả thi của dự án để ra quyết định đầu tư. Thẩm định dự án là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của tín dụng ngân hàng. Phải xem xét thẩm định các dự án đầu tư một cách tổng thể trước khi quyết định cho vay vốn, để đảm bảo khả năng thu hồi vốn và hạn chế các yếu tố rủi ro. + Thẩm định sự cần thiết của dự án. Một dự án được đầu tư và phát huy tác dụng sẽ có ảnh hưởng tới nền kinh tế. Vì vậy phải thẩm định xem mục tiêu của dự án có phù hợp và đáp ứng mục tiêu phát triển của ngành, của thành phố và cả nước hay không. Đánh giá cung cầu của sản phẩm hiện tại và dự đoán trong tương lai. Nếu là đầu tư cải tiến mở rộng sản xuất thì đánh giá về trình độ sản xuất, chất lượng, qui cách, giá cả, xem xét sự cần thiết về việc tồn tại và phát triển của doanh nghiệp vay vốn, lợi ích kinh tế xã hội... để rút ra kết luận dự án có thực sự cần thiết hay không. + Thẩm định về phương diện thị trường. Xem xét tính chính xác trung thực của số liệu trên dự án về mặt giá cả, quy cách phẩm chất, mẫu mã hàng hoá, thị hiếu người tiêu dùng... Kiểm tra tình hình tiêu thụ sản phẩm cùng loại trong thời gian qua, cả trên thị trường nội địa và xuất khẩu. Kiểm tra tình hình đầu ra của sản phẩm như đơn đặt hàng, các hợp đồng tiêu thụ hoặc bao tiêu sản phẩm về số lượng, chủng loại, giá cả, thời hạn và phương thức thanh toán. Cần phải lưu ý về tính hợp lí, hợp pháp và mức độ tin cậy của những văn bản này. Ngoàiyếu trên thị trường để Nguyễn Đình Ba 11 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài đánh giá khả năng cạnh tranh của dự án. Từ đó có những đề xuất bổ sung giúp đơn vị có đề án nâng cao khả năng tiêu thụ sản phẩm. + Thẩm định về phương diện kĩ thuật. Thẩm định toàn diên trên các mặt: - Qui mô dự án có phù hợp với khả năng đáp ứng vốn cung cấp nguyên liệu, năng lực sản xuất của doanh nghiệp và có phù hợp với khả năng thị trường tiêu thụ sản phẩm đầt ra hay không. - Công nghệ và trang thiết bị: Thẩm định xem doanh nghiệp đã đưa ra mấy phương án để so sánh lựa cọn công nghệ thiết bị, ưu nhược điểm của từng phương án. Nêu lí do doanh nghiệp lựa chọn công nghệ thiết bị hiện tại. Trường hợp đầu tư vào công nghệ thiết bị mới và phức tạp yêu cầu phải được đảm bảo bằng các hợp đồng chuyển giao công nghệ bao gồm phần cứng là máy moc thiết bị và phần mềm là bí quyết, công thức. Đồng thời phải thẩm định số lượng, công suất, quy cách, chủng loại, danh mục thiết bị, tính đồng bộ dây chuyền sản xuất, năng lực hiện có của doanh nghiệp so với quy mô dự án. Trường hợp thiết bị nhập ngoại cần qua đấu thầu, cạnh tranh quốc tế hoặc chọn thầu để đảm bảo các cao nhất với giá thành hợp lí nhất. Phải kiểm tra chặt chẽ các hợp đồng cung ứng, các bên chào hàng, thời gian chào hàng, phương thức thanh toán... để tránh mọi sơ hở có thể gây ra thiệt hại cho chủ đầu tư và doanh nghiệp. - Thẩm định về việc cung cấp nguyên vật liệu và các yếu tố đầu vào khác. - Thẩm định về mặt lựa chọn địa điểm xây dựng dự án. - Thẩm định qui mô, giải pháp kiến trúc, kết cấu xây dựng. - Thẩm định kiểm tra tính hợp lí về kế hoạch tiến độ thực hiện dự án. Đây là yếu tố quan trọng liên quan đến kế hoạch sử dụng vốn, kế hoạch sản xuất, kế hoạch cho vay và thu nợ của ngân hàng. - Phân tích vốn đầu tư: Nhu cầu đầu tư tối đa và tối thiểu. Cơ cấu vốn: xây lắp – thiết bị- chi phí khác. Nguồn hình thành vốn: vốn tự có, vốn ngân sách,vốn huy động, vốn vay... Việc phân tích này giúp ngân hàng xác định khả năng và mức vốn tối đa, tối thiểu sẽ cho vay đối với dự án. Xác định cụ thể các điều kiện tài chính, đảm bảo các nguồn vốn tham gia dự án vì đây là căn cứ xác định mức thuyết Nguyễn Đình Ba 12 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài phục của dự án. Thông thường một dự án có tính thuyết phục cao thì tổng số vốn bên ngoài kkhông vượt quá 50% tổng số vốn đầu tư của dự án. - Phân tích nguồn trả nợ: Nguồn tiền để trả nợ ngân hàng là tổng số lợi nhuận và khấu hao cơ bản tài sản do vốn đầu tư của ngân hàng tạo ra. Khách hàng có thể sử dụng toàn bộ hay một phần lợi nhuận và khấu hao do vốn đầu tư của chủ sỏ hữu tạo ra bổ sung vào nguồn trả nợ. Ngoài ra khả năng trả nợ của khách hàng có thể huy động từ các nguồn vốn vay khác, huy động từ nội bộ hoặc kết quả kinh doanh, thanh lí tài sản, các chủ sở hữu góp thêm vốn. Ngoài ra xá định nợ phải trả cho đầu tư trung, dài hạn khác, cho các khoản vay hoặc các dự án trước và các khoản nợ đầu tư khác. Cân đối nguồn vốn và khả năng trả nợ hàng năm qua đó xác định nguồn vốn còn lại có thể dùng trả nợ dự án đề nghị cho vay. - Phân tích thời hạn cho vay, trả nợ, mức trả nợ: Căn cứ vào đặc điểm chu kì sản xuất kinh doanh và tiêu thụ sản phẩm, cắn dự án cứ khả năng sinh ra từ tiêu thụ hàng hoá, nguồn trả nợ để xác định cụ thể. - Phân tích hiệu quả kinh tế xã hội của dự án trên các mặt: Khả năng sinh lời của dự án. Các nguồn lợi thu được từ dự án. Giải quyết việc làm trong cộng đồng địa phương. Giải quyết vấn đề môi trường, nâng cao điều kiện làm việc cho người lao động. Đánh giá tính khả thi của dự án thông qua các chỉ tiêu tài chính của dự án. Phân tích và dự báo ảnh hưởng của môi trường kinh doanh đến dự án. Phân tích rủi ro tiềm ẩn của dự án. Có hai loại rủi ro thường xuyên xảy ra là rủi ro đầu tư và rủi ro tín dụng. Rủi ro đầu tư xảy ra khi các yếu tố của dự án chưa được phân tích đánh giá đầy đủ, kĩ càng gây ra các thất bại trong quá trình thực hiện. Rủi ro tín dụng là rủi ro xảy ra do chủ quan từ phía ngân hàng không thực hiện đúng nguyên tắc tín dụng, thiếu thông tin, thiếu hệ thống kiểm tra giám sát chặt chẽ để xảy ra những kẻ hở trong công tác tín dụng. - Thẩm định môi trường xã hội. Nguyễn Đình Ba 13 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài Các dự án đầu tư phải đảm bảo vấn đề môi sinh, môi trường không làm ảnh hưởng đến cuộc sống xung quanh. Cần quan tâm tới vấn đề ô nhiễm môi trường do dự án gây ra. - Thẩm định trình tự phương thức thực hiện dự án. - Thẩm định phương diện tổ chức quản lí. +ThÈm ®Þnh kh¸ch hµng: - Thẩm định về năng lực pháp lí của khách hàng. Người vay phải có năng đủ năng lực pháp lí theo quy định của pháp luật trong quan hệ vay vốn ngân hàng. Đối với thể nhân: Người vay phải có quyền công dân, có sức khoẻ, kĩ thuật, tay nghề và có kinh nghiệm sử dụng trong lĩnh vực vay vốn, có phẩm chất đạo đức tốt. Thể nhân phải có đầy đủ hồ sơ chứng minh pháp nhân đó được thành lập hợp pháp, có đăng kí kinh doanh, có giấy phép hành nghề, có quyết định bổ nhiệm người đại diện pháp nhân trước pháp luật. Những giấy tờ này phải phù hợp với các quy định trong các luật tổ chức hoạt động như luật doanh nghiệp, luật Công ty, luật doanh nghiệp tư nhân... Kiểm tra tính chất pháp lí của người đại diện pháp nhân đứng ra kí hồ sơ thủ tục vay vốn phù hợp với điều lệ hoạt động của tổ chức đó và phải có văn bản uỷ quyền vay vốn của các cổ đông, các sáng lập viên, công ty cổ phần, xí nghiệp liên doanh... Ngoài ra phải thẩm định xem khách hàng có thuộc đối tượng được vay vốn theo quy định cụ thể, theo chế độ, thể lệ cho vay hay không. - Thẩm định tính cách và uy tín của khách hàng. Để hạn chế mức thấp nhất các rủi ro do chủ quan của khách hàng gây nên như: rủi ro về đạo đức, rủi ro do thiếu năng lực, trình độ, kinh nghiệm, khả năng thích ứng với thị trường và đề phòng phát hiện những âm mưu lừa đảo ngay từ ban đầu của một số khách hàng. Thẩm định tính cách người vay không chỉ bằng phẩm chất, đạo đức mà phải kiểm nghiệm qua hoạt động trong quá khứ, hiện tại và chiến lược trong tương lai. Uy tín của khách hàng được thể hiện dưới nhiều khía cạnh như chất lượng hàng hoá, dịch vụ, mức độ chiếm lĩnh sản phẩm trên thị trường, các quan hệ kinh tế, tài chính, vay vốn trả nợ với khách hàng và với ngân hàng. Trong các yếu tố của quá trình sản xuất kinh doanh, yếu tố con người là rất quan trọng vì vậy việc thẩm định khách hàng là rất cần thiết và là việc làm đầu tiên của ngân hàng trước khi thẩm định các vấn đề khác trước khi thẩm định các vấn đề khác của dự án đầu tư. Nguyễn Đình Ba 14 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài - Thẩm định tình hình tài chính doanh nghiệp. Thẩm định hoạt động sản xuất kinh doanh lấy số liệu 3 năm gần nhất để phân tích sản xuất kinh doanh trong từng thời kì, kết quả kinh doanh lỗ hay lãi của doanh nghiệp thông qua các chỉ tiêu kinh tế hteo mẫu của ngân hàng công thương Việt Nam. Kiểm tra năng lực thanh toán để xem xét khả năng tài chính của doanh nghiệp trong việc đáp ứng các khoản nợ của đơn vị để đánh giá chính xác tình hình tài chính của doanh nghiệp. Kiểm tra năng lực tự cân đối tài chính của doanh nghiệp thông qua chỉ tiêu hồ sơ tài trợ và năng lực đi vay. Kiểm tra tình hình công nợ của doanh nghiệp, xem xét tình hình quan hệ tín dụng giữa doanh nghiệp với ngân hàng và tổ chức tín dụng khác, tình hình thanh toán với người mua, người bán, tình hình thực hiện nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước. Ta cần thẩm định đánh giá tình hình hoạt động tài chính của doanh nghiệp trước khi thẩm định dự án đầu tư và đối với một doanh nghiệp, dự án đầu tư dù qui mô lớn hay nhỏ, đầu tư mới hay mở rộng đều là một bộ phận thống nhất hợp thành doanh nghiệp đó. Góp phần thay đổi qui mô doanh nghiệp đó trong tương lai. Mọi hoạt động cả cũ và mới của doanh nghiệp đều được phản ánh vào một bảng cân đối duy nhất. Việc sử dụng vốn và nguồn vốn có trước đây với nguồn vốn và tài sản mới hình thành có mối quan hệ chặt chẽ với nhau nhất là quá trình góp vốn tự có, thanh toán các khoản nợ, trả nợ cũ và mới. Nếu năng lực của chủ đầu tư trong quá khứ và hiện tại tốt sẽ là điều kiện tốt cho thực thi dự án. Ngược lại, năng lực của chủ đầu tư kém không những không hỗ trợ cho dự án mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình thực hiện dự án. Vì vậy phải xem xét tình hình tài chính của doanh nghiệp để qua đó đánh giá một cách tổng hợp khả năng tự cân đối nhu cầu thanh toán của cả dự án và hoạt động hiện tại. Phân tích những tồn tại khó khăn, thuận lợi về tài chính sản xuất kinh doanh và tiền thu chưa được xử lí đang phát sinh hoặc sẽ phát sinh. Phân tích các yếu tố liên quan đến quản lí điều hành sản xuất kinh doanh như khả năng về thị trường, môi trường kinh doanh, khả năng quản lí điều hành, phương hướng phát triển của doanh nghiệp trong tưong lai. Phân tích và dự báo các rủi ro thường xảy ra trong kinh doanh đối với doanh nghiệp. Trên cơ sở các chỉ tiêu trên để rút ra kết luận đánh giá ưu điểm, nhược điểm của doanh nghiệp trong quá trình sản xuất kinh doanh trên Nguyễn Đình Ba 15 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài các mặt, về khả năng tài chính, khẩ năng quản lí điều hành kinh doanh, năng lực sản xuất và uy tín của doanh nghiệp một cách chính xác nhất 1.2.3.Thẩm định tài chính dự án dự án đầu tư của NHTM: 1.2.3.1.Cơ sở dữ liệu cho thẩm định tài chính dự án của NHTM. *Cơ sở dữ liệu cho thẩm định dự án đầu tư là các thông tin từ dự án đầu tư mà khách hàng cung cấp cho ngân hàng . Các thông tin đó là : - Thông tin về khách hàng hay chủ đầu tư dự án: Các thông tin này bao gồm: +Cơ cấu tổ chức quản lý của công ty hay doanh nghiệp. +Tình hình hoạt động kinh doanh của công ty( khách hàng) - Thông tin về dự án vay vốn bao gồm: +Cơ sở pháp lý và nội dung cơ bản của dự án . +Một số thông tin chung về dự án: Gồm có tên dự án, địa điểm đầu tư,chủ đầu tư, mục đích đầu tư, quy mô đầu tư. +Thị trường nguyên vật liệu đầu vào: bao gồm : Đánh giá tổng thể về thị trường nguyên vật liệu,nguyên liệu đầu vào . +Thị trường tiêu thụ sản phẩm: Bao gồm : Thị trường tiêu thụ sản phẩm và khả năng cạnh tranh của công ty( khách hàng), khách hàng mục tiêu và phân phối sản phẩm. +Các nội dung kỹ thuật ,xây dựng và nhân lực của dự án: Bao gồm : Yêu cầu về máy móc thiết bị, yêu cầu về hạn mục xây dựng, yêu cầu về nhân lực của công ty. +Nội dung tài chính của dự án: Bao gồm : Tóm tắt dự án,các yếu tố chi phí của dự án. +Tính toán hiệu quả tài chính của dự án: Bao gồm : Các giả định thông số đầu vào,kết quả tính toán - Các kết luận : +Đánh giá về các thuận lợi và khó khăn khi thực hiện dự án. +Kết luận về dự án: có khả thi hay không và về số tiền cho vay tối đa, mục đích cho vay, thời hạn vay, lãi suất, bảo đảm tiền vay, phương thức giải ngân khoản vay, một số điều kiện khác. Cơ sở dữ liệu còn được thực hiện bởi các dự án trước kia của NHTM từ đó ngân hàng so sánh dự án với dự án chuẩn định đầu tư . Nguyễn Đình Ba 16 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài Tất cả các thông tin trên sẽ là cơ sở cho công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư của NHTM. 1.2.3.2.Qui trình thẩm định tài chính dự án đầu tư của NHTM: 1.2.3.2.1.Thẩm định trước khi tài trợ cho dự án đầu tư : Đây là bước quan trọng nhất quyết định chất lượng của công tác thẩm định. Nội dung chủ yếu của bước này là thu thập và sử lý thông tin liên quan đến chủ đầu tư và dự án đầu tư bao gồm năng lực sử dụng vốn vay và uy tín, quyền sở hữu các tài sản và các điều kiện kinh tế khác có liên quan đến chủ đầu tư ,tính khả thi của dự án đầu tư …Các cán bộ thẩm định có thể thu thập và sử lý thông tin liên quan đến chủ đầu tư và dự án đầu tư bằng cách : - Cán bộ thẩm định trực tiếp gặp gỡ chủ đầu tư để tìm hiểu về họ : Thăm quan nhà xưởng, văn phòng, nói chuyện với chủ đầu tư và nhân viên của họ, xem xet vật thế chấp … Công việc này giúp cán bộn thẩm định có thể hình dung được sự việc đang diễn ra và giúp loại trừ các báo cáo thiếu trung thực. Tìm kiếm thông tin từ các bạn hàng hoặc các chủ nợ khác của chủ đầu tư, từ các cơ quan quản lý, từ các trung tâm thông tin hoặc tư vấn … Việc tìm kiếm thông tin từ nguồn này giúp cán bộ thẩm định có thể phân tích được chủ đầu tư quan các mối liên hệ của họ và từ đó cho thấy uy tín của chủ đầu tư . - Thông tin có thể thu thập từ các báo cáo mà chủ đầu tư nộp cho Ngân hàng. Khi chủ đầu tư đến Ngân hàng vay vốn để đầu tư vào dự án thì họ phải gửi cho Ngân hàng các báo cáo tài chính như bảng cân đối kế toán, báo cáo thu nhập, báo cáo lưu chuyển tiền tệ …Những báo cáo này cho thấy các số liệu về tình hình hoạt động kinh doanh của chủ đầu tư trong nhiều năm qua và giúp cán bộ thẩm định có cơ sở để đánh giá tình hình tài chính của công ty trong tương lai gần .Ngoài ra Ngân hàng còn dựa trên các số liệu về dự án mà chủ đầu tư đầu tư cung cấp cho Ngân hàng để tiến hành tính toán, phân tích, đánh giá tính khả thi của việc thực hiện dự án. Các cán bộ thẩm định sẽ sử dụng các báo cáo tài chính và kế hoạch về dự án để ước tính nhu cầu tài trợ cho dự án, đánh giá khả năng sinh lời và khả năng trả nợ của dự án, các rủi ro có thể xảy ra khi thực hiện dự án. 1.2.3 .2.1.1..Thẩm định các yếu tố liên quan đến chủ đầu tư - Đánh giá về năng lực pháp lý của chủ đầu tư Khi chủ đầu tư đến Ngân hàng xin vay vốn, cán bộ thẩm định sẽ tiến hành thẩm định xem doanh nghiệp đó có đủ tư cách pháp lý hay không. Cán bộ thẩm định sẽ xem xét các tiêu thức giới thiệu về doanh nghiệp như: Họ tên, Nguyễn Đình Ba 17 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài địa chỉ, tư cách pháp nhân, ngành nghề lĩnh vực kinh doanh, số hiệu tài khoản của doanh nghiệp, hội đồng quản trị… Trên cơ sở đó cán bộ thẩm định có thể hiểu sơ bộ về chủ đầu tư và có thể biết được đây là khách hàng đến vay lần đầu hay khách hàng quen của Ngân hàng. Ngoài ra cán bộ thẩm định còn phải thẩm định xem lượng vốn mà chủ đầu tư xin vay để đầu tư vào dự án là bao nhiêu? Mục đích chủ đầu tư xin vay để làm gì và thời hạn vay trong bao lâu? - Đánh giá tài sản đảm bảo của chủ đầu tư. Trong trường hợp chủ đầu tư là khách hàng quen của ngân hàng và có uy tín thì ngâ hàng sẽ có những ưu đãi đặc biệt khi tài trợ cho dự án.Trong trường hợp độ an toàn của chủ đầu tư không chắc chắn thì Ngân hàng yêu cầu chủ đầu tư phải có tài sản đảm bảo. Nhà cửa, đất đai, trang thiết bị, phương tiện vật chất, thiết bị văn phòng… các tài sản có giá trị lớn mà thuộc sở hữu của chủ đầu tư có thể được đưa ra để làm tài sản đảm bảo. Ngoài ra các chủ đầu tư cũng có thể lấy chính dự án mà họ đang xin được tài trợ làm tài sản đảm bảo cho khoản vay của mình. Các tài sản đảm bảo này có ý nghĩa rất quan trọng, tạo khả năng thu hồi nợ cho Ngân hàng khi dự án đi vào hoạt động gặp nhiều rủi ro và chủ đầu tư không có khả năng thanh toán nợ. - Đánh giá các khoản nợ của chủ đầu tư Khi tiến hành thẩm định, các cán bộ thẩm định sẽ quan tâm tới tất cả các chủ nợ của chủ đầu tư: có thể là các khoản nợ cũ, các khoản nợ của các Ngân hàng khác, nợ người cung cấp, nợ người lao động ,nợ nhà nước… Vị trí của Ngân hàng trong danh sách chủ nợ luôn được cán bộ thẩm định nghiên cứu kỹ lưỡng. Nếu Ngân hàng giành vị trí quan trọng nhất Ngân hàng sẽ dễ dàng thu được nợ hơn là các vị trí khác. Bên cạnh đó Ngân hàng cũng xem xét các khoản nợ ưu đãi, nợ có đảm bảo và nợ khác. Các tài sản đã làm đảm bảo cho khoản vay cũ nếu được lấy làm tài sản đảm bảo cho dự án thì cần phải được tính lại theo giá thị trường tại thời điểm tính. - Đánh giá các vấn đề về tài chính của chủ đầu tư. Cán bộ thẩm định phải xem xét tình hình tài chính của doanh nghiệp có lành mạnh và vững chắc không? Tỷ lệ nợ trên vốn riêng, nợ trên doanh thu, tình hình nợ quá hạn của doanh nghiệp như thế nào? Để tìm ra được các con số trên, cần phải dựa vào các bảng cân đối kế toán, bảng báo cáo kết quả kinh doanh để xây dựng được các tỷ số tài chính theo các nhóm: Nhóm 1: Khả năng thanh toán. Tỷ số thanh toán hiện hành = TSLĐ / Nợ ngắn hạn. Nguyễn Đình Ba 18 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài Tỷ số thanh toán nhanh = ( TSLĐ – Tồn kho ) / Nợ ngắn hạn. Nhóm 2: Các tỷ số về cơ cấu vốn. Các tỷ số về cơ cấu vốn đựơc sử dụng để phản ánh mức độ tự chủ tài chính của doanh nghiệp. Tỷ số nợ = Tổng nợ / Tổng TS Khả năng tự chủ tài chính = Tổng VCSH / Tổng nguồn vốn Nhóm 3: Các tỷ số về hoạt động. Các tỷ số về tài sản được sử dụng để đánh giá việc sử dụng tài sản của doanh nghiệp. Vòng quay tồn kho = Giá vốn hàng bán / Tồn kho. Kỳ thu tiền bình quân = ( Khoản phải thu x 360) / Doanh thu. Hiệu suất sử dụng tài sản cố định = Doanh thu / TSCĐ. Vòng quay vốn = Doanh thu / Tổng tài sản Nhóm 4: Các tỷ số sinh lợi Các tỷ số sinh lợi được sử dụng để đo lường hiệu năng quản trị doanh nghiệp. Hệ số sinh lợi doanh thu = LNST / DT thuần Hệ số sinh lợi của tài sản = (LNST + Tiền lãi phải trả) / Tổng TS Hệ số sinh lợi vốn chủ sở hữu = LNST / VCSH 1.2.3.2.1.2 Thẩm định các yếu tố liên quan đến dự án đầu tư Bên cạnh việc thẩm định các yếu tố liên quan đến chủ đầu tư thì cán bộ thẩm định phải thẩm định chính dự án mà chủ đầu tư đang xin được tài trợ để xác định tính chất khả thi của dự án, xem xét xem dự án có đảm bảo được hiệu quả kinh tế xã hội và hiệu quả tài chính mong muốn hay không. Ngoài ra thẩm định dự án đầu tư còn để đánh giá các lợi ích và chi phí tài chính cũng như các lợi ích và chi phí kinh tế, hiệu quả xã hội của dự án một cách chính xác và khoa học để ra quyết định đầu tư đúng đắn sao cho phù hợp với định hướng chiến lược phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo thực hiện đúng các quy định của pháp luật nhà nước và ngân hàng về dự án đầu tư. Thông thường khi tiến hành thẩm định một dự án đầu tư cán bộ thẩm định của ngân hàng sẽ tiến hành thẩm định với các nội dung sau: * Xem xét, đánh giá sơ bộ theo các nội dung chính của dự án về: Mục tiêu đầu tư của dự án; sự cần thiết đầu tư của dự án; các căn cứ, cơ sở pháp lý của dự án; quy mô đầu tư công suất thiết kế, giải pháp công nghệ, cơ cấu sản Nguyễn Đình Ba 19 Tài chính công 44 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp chính Khoa Ngân hàng – Tài phẩm và dịch vụ đầu ra của dự án, phương án tiêu thụ sản phẩm; quy mô vốn đầu tư và dự kiến tiến độ triển khai thực hiện dự án. * Phân tích về thị trường và khả năng tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ đầu ra của dự án: Thị trường tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ đầu ra của dự án đóng vai trò rất quan trọng, quyết định việc thành bại của dự án. Cho nên cán bộ thẩm định cần xem xét, đánh giá kỹ về phương diện này khi thẩm định dự án. - Đánh giá tổng quan về nhu cầu sản phẩm của dự án. + Phân tích quan hệ cung cầu đối với sản phẩm, dịch vụ đầu ra của dự án. + Xác định sản phẩm của dự án + Đặc tính của nhu cầu đối với sản phẩm, dịch vụ đầu ra của dự án. Tình hình sản xuất, tiêu thụ các sản phẩm, dịch vụ thay thế đến thời điểm thẩm định. + Xác định tổng nhu cầu hiện tại và dự đoán nhu cầu trong tương lai đối với sản phẩm, dịch vụ đầu ra của dự án, ước tính mức tiêu thụ gia tăng hàng năm của thị trường nội địa và khả năng xuất khẩu sản phẩm dự án trong đó liên hệ mức gia tăng trong quá khứ, khả năng sản phẩm dự án có thể bị thay thế bởi các hàng hoá thay thế khác. Trên cơ sở sự phân tích và đánh giá trên cán bộ thẩm định đưa ra nhận định về sự cần thiết và tính hợp lý của dự án đầu tư trên các phương diện như: Sự cần thiết phải đầu tư trong giai đoạn hiện nay; sự hợp lý của quy mô đầu tư, cơ cấu sản phẩm; sự hợp lý về việc triển khai thực hiện dự án đầu tư. - Đánh giá về cung cầu sản phẩm. + Xác định năng lực sản xuất, cung cấp đáp ứng nhu cầu trong nước hiện tại của sản phẩm dự án như thế nào, các nhà sản xuất trong nước đã đáp ứng bao nhiêu phần trăm (%), phải nhập khẩu bao nhiêu. Việc nhập khẩu là do những nguyên nhân gì. + Dự đoán biến động của thị trường trong tương lai khi có các dự án khác, đối tượng khác cùng tham gia vào thị trường sản phẩm và dịch vụ đầu ra của dự án. + Sản lượng nhập khẩu trong những năm qua, dự kiến khả năng nhập khẩu trong thời gian tới. + Đưa ra số liệu dự kiến về tổng cung, tốc độ tăng trưởng về tổng cung sản phẩm, dịch vụ. Nguyễn Đình Ba 20 Tài chính công 44