Tài liệu Hoàn thiện công tác kế toán tiêu thụ và xác định kế quả tiêu thụ tại công ty thiết bị và sản phẩm

Ch¬ng 1 c¬ së lý luËn vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1.1 ®Æc ®iÓm kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô thµnh phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô a) Tiªu thô thµnh phÈm. Tiªu thô thµnh phÈm lµ giai ®o¹n tiÕp theo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §ã lµ viÖc cung cÊp cho kh¸ch hµng c¸c s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra, ®ång thêi ®îc kh¸ch hµng thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. Qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm lµ cÇu nèi trung gian gi÷a mét bªn lµ s¶n xuÊt, ph©n phèi vµ mét bªn lµ tiªu dïng. §øng trªn gãc ®é lu chuyÓn vèn th× tiªu thô thµnh phÈm lµ kh©u cuèi cïng cña vßng tuÇn hoµn vèn trong doanh nghiÖp. Vèn cña doanh nghiÖp ®îc chuyÓn tõ h×nh th¸i hiÖn vËt lµ s¶n phÈm sang h×nh th¸i gi¸ trÞ lµ tiÒn tÖ, tõ ®ã doanh nghiÖp thu håi ®îc vèn bá ra, bï ®¾p ®îc chi phÝ vµ cã nguån tÝch lòy ®Ó më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm cã mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau: + Cã sù tho¶ thuËn gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n vÒ sè lîng, chÊt lîng, gi¸ b¸n, quy c¸ch, h×nh thøc thanh to¸n cña s¶n phÈm. + Cã sù thay ®æi quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông tõ ngêi b¸n sang ngêi mua. + Khi giao hµng cho ngêi mua, ngêi b¸n nhËn ®îc tiÒn hoÆc ®îc chÊp nhËn thanh to¸n. Kho¶n tiÒn nµy gäi lµ doanh thu b¸n hµng, ®îc dïng ®Ó bï ®¾p chi phÝ ®· bá ra vµ h×nh thµnh nªn kÕt qu¶ b¸n hµng trong kú cña doanh nghiÖp. b) X¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô thµnh phÈm. Sau mçi kú h¹ch to¸n, kÕ to¸n ®Òu ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®ã lµ viÖc x¸c ®Þnh lîi nhuËn ®¹t ®îc tõ c¸c ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp lµ lç hay l·i. C¸c ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt bao gåm: Ho¹t ®éng b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô, ho¹t ®éng tµi chÝnh, ho¹t ®éng kh¸c. Ho¹t ®éng tiªu thô lµ giai ®o¹n tiÕp theo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, vµ còng lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. KÕt qu¶ tiªu thô lµ chØ tiªu mµ c¸c doanh nghiÖp quan t©m hµng ®Çu, mÆt kh¸c còng thu hót sù chó ý cña c¸c c¬ quan tµi 1 chÝnh, c¬ quan thuÕ, c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc kh¸c v× nã ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. XÐt ë tÇm vi m«, tiªu thô hµng ho¸, s¶n phÈm cã ý nghÜa vµ vai trß v« cïng quan träng, lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, lµ tÊm g¬ng ph¶n chiÕu t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy x¸c ®Þnh tèt, ®óng ®¾n kÕt qu¶ tiªu thô lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô thµnh phÈm lµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, nã chÝnh lµ chØ tiªu lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng tiªu thô trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô thµnh phÈm chÝnh lµ viÖc so s¸nh gi÷a mét bªn lµ doanh thu thuÇn cña ho¹t ®éng tiªu thô víi mét bªn lµ gi¸ vèn hµng tiªu thô vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. KÕt qu¶ tiªu thô ®îc thÓ hiÖn qua chØ tiªu “L·i” hoÆc “Lç” vÒ tiªu thô. NÕu doanh thu lín h¬n chi phÝ th× l·i, ngîc l¹i nÕu doanh thu nhá h¬n chi phÝ th× lç. ViÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô ®îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng, cuèi quý hay cuèi n¨m tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm kinh doanh vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. KÕt qu¶ ho¹t ®éng SXKD KÕt qu¶ ho¹t ®éng tiªu thô = KÕt qu¶ L·i (Lç) vÒ tiªu thô thµnh phÈm Doanh thu thuÇn = Doanh thu thuÇn = KÕt qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh + - Gi¸ vèn hµng b¸n Tæng doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô - - KÕt qu¶ ho¹t ®éng kh¸c + Chi phÝ b¸n hµng - Chi phÝ QLDN C¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu 1.1.2 Vai trß vµ yªu cÇu qu¶n lý c«ng t¸c tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô thµnh phÈm 2 Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ ®Æc biÖt lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ngµy nay, lîi nhuËn lu«n lu«n lµ môc tiªu hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp. Lîi nhuËn ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng vµ tr×nh ®é kinh doanh cña doanh nghiÖp ®ång thêi gióp cho doanh nghiÖp duy tr× vµ më réng s¶n xuÊt. §Ó x¸c ®Þnh ®îc lîi nhuËn tøc lµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ cao hay thÊp, lµ lç hay l·i th× ph¶i x¸c ®Þnh ®îc kÕt qu¶ tiªu thô thµnh phÈm. Tiªu thô lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ho¹t ®éng tiªu thô ph¶n ¸nh chÝnh x¸c t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®¸nh gi¸ chÊt lîng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp vµ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ tiªu thô gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ ®îc tr×nh ®é qu¶n lý vµ t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp, tõ ®ã kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch ®· ®Æt ra, ®ång thêi ®Þnh ra kÕ ho¹ch, dù ¸n cho c¸c kú kinh doanh tíi nh»m ®Èy m¹nh, c¶i tiÕn t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô ®óng ®¾n gióp cho doanh nghiÖp t¹o ®îc uy tÝn trªn th¬ng trêng, thu hót nguån vèn tõ c¸c nhµ ®Çu t. §èi víi Nhµ níc, c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh nghÜa vô cña doanh nghiÖp ®èi víi Nhµ níc nh c¸c kho¶n thu vÒ sö dông vèn ng©n s¸ch Nhµ níc, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, còng trªn c¬ së ®ã Nhµ níc ho¹ch ®Þnh ra nh÷ng chÝnh s¸ch, luËt lÖ vÒ thuÕ vµ ®Çu t. Qu¸ tr×nh tiªu thô nh mét c¸n c©n gãp phÇn ®iÒu hoµ sù c©n b»ng gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, gi÷a hµng hãa vµ tiÒn tÖ trong lu th«ng, gi÷a nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n. Tiªu thô gãp phÇn khuyÕn khÝch tiªu dïng, sè lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Ó ®¹t sù thÝch øng tèi u gi÷a cung vµ cÇu trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Ngµy nay, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¹nh tranh x¶y ra gay g¾t, viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ®· trë nªn bøc thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. ViÖc tiªu thô s¶n phÈm, hµng hãa cµng ®îc ®Èy m¹nh th× cµng kh¼ng ®Þnh ®îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mçi doanh nghiÖp trªn th¬ng trêng. V× vËy, mçi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i x¸c ®Þnh, n¾m b¾t ®îc tÇm quan träng cña qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm, hµng hãa ®Ó tõ ®ã ph©n tÝch vµ t×m ra cho doanh nghiÖp m×nh híng ®i ®óng ®¾n vµ ®¶m b¶o sù thµnh c«ng trªn th¬ng trêng. *Yªu cÇu qu¶n lý tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô: Qu¶n lý tiªu thô thµnh phÈm vµ kÕt qu¶ tiªu thô lµ qu¶n lý kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch tiªu thô, chØ tiªu kÕt qu¶ ®èi víi tõng mÆt hµng trong tõng thêi kú, theo tõng ho¹t ®éng kinh tÕ, qu¶n lý khèi lîng thµnh phÈm hµng ho¸ b¸n ra, doanh thu tiªu thô, chi phÝ tiªu thô, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cña hµng b¸n ra, qu¶n lý qu¸ tr×nh thanh to¸n víi kh¸ch hµng, víi Nhµ níc vÒ tiªu thô ph¶i nép. 3 Yªu cÇu qu¶n lý qu¸ tr×nh tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ lµ gi¸m s¸t chÆt chÏ thµnh phÈm, hµng ho¸ tiªu thô trªn c¶ 3 mÆt: chñng lo¹i, sè lîng vµ chÊt lîng. Gi¸m s¸t chÆt chÏ chi phÝ b¸n hµng ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi doanh thu b¸n hµng. X¸c ®Þnh ®óng ®¾n gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ b¸n hµng ph©n bæ cho hµng tiªu thô trong kú, tõ ®ã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ tiªu thô, gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thanh to¸n víi kh¸ch hµng, x¸c ®Þnh ®ñ vµ ®óng ®¾n c¸c kho¶n thuÕ tiªu thô ph¶i nép. Bªn c¹nh viÖc theo dâi chÆt chÏ, tÝnh to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi, yªu cÇu qu¶n lý qu¸ tr×nh tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô cßn lµ x©y dùng vµ thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tiªu thô, t¨ng khèi lîng b¸n ra lµm tiÒn ®Ò cho viÖc t¨ng doanh thu tiªu thô. §ång thêi víi viÖc kiÓm so¸t chÆt chÏ ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ mét c¸ch hîp lý, kh«ng ngõng cñng cè më réng thÞ trêng, qu¶n lý chÆt chÏ kÕt qu¶ tiªu thô ®Ó gi¶i quyÕt hµi hoµ gi÷a nhu cÇu ®Çu t vµ nhu cÇu ph©n phèi lîi nhuËn cña c¸c bªn liªn quan: chñ së h÷u, Nhµ níc, ngêi ®Çu t, nh©n viªn… Qu¸ tr×nh tiªu thô cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp còng nh liªn quan ®Õn lîi Ých cña nhiÒu bªn. Do vËy qu¶n lý chÆt chÏ qu¸ tr×nh tiªu thô b»ng mét c«ng cô thÝch hîp s¾c bÐn ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ lµ tÊt yÕu kh¸ch quan. C«ng cô ®ã chÝnh lµ kÕ to¸n. 1.1.3 NhiÖm vô cña kÕ to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô thµnh phÈm. §Ó cho viÖc h¹ch to¸n qu¸ tr×nh tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô ® îc chÝnh x¸c, kÕ to¸n cÇn cã nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu sau: - Theo dâi, ph¶n ¸nh kÞp thêi ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c t×nh h×nh xuÊt b¸n cña tõng lo¹i s¶n phÈm trong kú c¶ vÒ gi¸ trÞ, sè lîng theo ph¬ng ph¸p thÝch hîp mµ doanh nghiÖp lùa chän. - TÝnh gi¸ s¶n phÈm nhËp, xuÊt, tån trªn c¬ së x¸c ®Þnh ®óng gi¸ vèn tiªu thô trong kú. - TÝnh to¸n chÝnh x¸c doanh thu b¸n hµng, c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu, thuÕ GTGT ®Çu ra cña tõng nhãm hµng, tõng ho¸ ®¬n, tõng kh¸ch hµng, tõng ®¬n vÞ trùc thuéc (theo c¸c cöa hµng, quÇy hµng), tõ ®ã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c doanh thu b¸n hµng thuÇn. - Theo dâi, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c c¸c kho¶n chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, tõ ®ã x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng tiªu thô. - LËp, nép b¸o c¸o kÕt qu¶ tiªu thô ®óng thêi h¹n quy ®Þnh, kÞp thêi cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho bé phËn cã liªn quan. 4 - §Þnh kú ph©n tÝch t×nh h×nh tiªu thô, kÕt qu¶ tiªu thô nh»m ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. 1.1.4 Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n liªn quan ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô - Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô: lµ tæng gi¸ trÞ c¸c lîi Ých kinh tÕ mµ doanh nghiÖp thu ®îc trong kú kÕ to¸n ph¸t sinh tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th«ng thêng cña doanh nghiÖp gãp phÇn lµm t¨ng vèn chñ së h÷u. NÕu doanh nghiÖp ¸p dông tÝnh thuÕ GTGT ph¶i nép theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× doanh thu b¸n hµng lµ doanh thu cha tÝnh thuÕ GTGT vµ doanh nghiÖp sö dông “Hãa ®¬n GTGT”. NÕu doanh nghiÖp ¸p dông tÝnh thuÕ GTGT ph¶i nép theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× doanh thu b¸n hµng lµ doanh thu cã tÝnh thuÕ GTGT vµ doanh nghiÖp sö dông “Hãa ®¬n b¸n hµng”. Theo chuÈn mùc sè 14 “Doanh thu vµ thu nhËp kh¸c” ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 149/2001/Q§-BTC ngµy 31/12/2001 cña Bé trëng Bé Tµi chÝnh, doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô ®îc x¸c ®Þnh khi ®ång thêi tho¶ m·n tÊt c¶ 5 ®iÒu kiÖn sau: Doanh nghiÖp chuyÓn giao phÇn lín rñi ro vµ lîi Ých g¾n liÒn víi quyÒn së h÷u s¶n phÈm. + + Doanh nghiÖp kh«ng cßn n¾m gi÷ quyÒn kiÓm so¸t, quyÒn qu¶n lý s¶n phÈm. + Doanh thu x¸c ®Þnh t¬ng ®èi ch¾c ch¾n. + Doanh nghiÖp ®· thu hay sÏ thu ®îc lîi Ých kinh tÕ tõ b¸n hµng. + X¸c ®Þnh ®îc chi phÝ liªn quan ®Õn b¸n hµng. - Doanh thu thuÇn: lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô víi c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu, bao gåm : Gi¶m gi¸ hµng b¸n, chiÕt khÊu th ¬ng m¹i, doanh thu cña sè hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp. - Gi¶m gi¸ hµng b¸n: lµ sè tiÒn gi¶m trõ cho kh¸ch hµng ngoµi ho¸ ®¬n hay hîp ®ång cung cÊp dÞch vô do c¸c nguyªn nh©n ®Æc biÖt nh: hµng kÐm phÈm chÊt, kh«ng ®óng quy c¸ch, giao hµng kh«ng ®óng thêi gian, ®Þa ®iÓm ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång… - Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: lµ doanh thu cña sè hµng mµ doanh nghiÖp ®· b¸n ®îc vµ ®· ghi nhËn doanh thu nhng sau ®ã kh¸ch hµng ®· tr¶ l¹i hµng do kh«ng t«n träng hîp ®ång kinh tÕ ®· tho¶ thuËn vµ doanh nghiÖp ®ång ý nhËn l¹i sè hµng nµy. 5 - ChiÕt khÊu th¬ng m¹i: lµ kho¶n doanh nghiÖp gi¶m gi¸ niªm yÕt cho kh¸ch hµng khi kh¸ch hµng mua víi sè lîng lín theo tho¶ thuËn vÒ chiÕt khÊu th¬ng m¹i ®· ghi trong hîp ®ång kinh tÕ. - Chi phÝ b¸n hµng: lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô, lao vô trong kú nh chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng, chi phÝ dÞch vô b¶o hiÓm, chi phÝ qu¶ng c¸o. - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ cã liªn quan chung ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Chi phÝ qu¶n lý cã thÓ tÝnh trõ toµn bé vµo kÕt qu¶ SXKD trong kú hoÆc còng cã thÓ ph©n bæ mét phÇn nÕu cã chu kú SXKD kÐo dµi hoÆc s¶n phÈm lµm ra cha b¸n ®îc nhiÒu. Chi phÝ qu¶n lý bao gåm nhiÒu lo¹i nh chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh, chi phÝ qu¶n lý chung kh¸c… 1.2 Néi dung kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô 1.2.1 Néi dung kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm 1.2.1.1 C¸c ph¬ng thøc tiªu thô thµnh phÈm Ph¬ng thøc tiªu thô thµnh phÈm lµ c¸ch thøc mµ c¸c doanh nghiÖp ®a s¶n phÈm tíi tay ngêi tiªu dïng cã thÓ lµ c¸c c¸ nh©n, tËp thÓ, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh kh¸c ë trong vµ ngoµi níc. §Ó ®a ®îc s¶n phÈm cña doanh nghiÖp m×nh ®Õn tay ngêi tiªu dïng, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã thÓ cã rÊt nhiÒu c¸c ph¬ng thøc tiªu thô kh¸c nhau, ch¼ng h¹n nh: ph¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp, ph¬ng thøc chuyÓn hµng theo hîp ®ång,ph¬ng thøc tiªu thô néi bé, ph¬ng thøc tiªu thô qua c¸c ®¹i lý (ký göi), ph¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp vµ c¸c ph¬ng thøc ®îc coi lµ tiªu thô kh¸c (trao ®æi hµng lÊy hµng, tr¶ l¬ng c«ng nh©n viªn b»ng s¶n phÈm…). - Ph¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp: Lµ ph¬ng thøc giao hµng cho ngêi mua trùc tiÕp t¹i kho, t¹i c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt (kh«ng qua kho) cña doanh nghiÖp. S¶n phÈm khi bµn giao cho kh¸ch hµng ®îc chÝnh thøc coi lµ tiªu thô vµ ®¬n vÞ b¸n bÞ mÊt quyÒn së h÷u vÒ sè hµng nµy. - Ph¬ng thøc chuyÓn hµng theo hîp ®ång: Theo ph¬ng thøc nµy, bªn b¸n chuyÓn hµng cho bªn mua theo ®Þa chØ ghi trong hîp ®ång. Sè hµng chuyÓn ®i nµy vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp. Khi ®îc ngêi mua thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n vÒ sè hµng chuyÓn giao (mét phÇn hay toµn bé) th× sè hµng chÊp nhËn nµy míi ®îc coi lµ tiªu thô. - Ph¬ng thøc tiªu thô qua c¸c ®¹i lý (ký göi): Hµng ho¸ ký göi vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp cho tíi khi chÝnh thøc ®îc tiªu thô. Trêng hîp c¬ së ®¹i lý nhËn b¸n hµng theo ®óng gi¸ do bªn giao ®¹i lý quy ®Þnh th× bªn ®¹i lý chØ ®îc ghi 6 nhËn doanh thu lµ sè tiÒn hoa hång mµ bªn giao ®¹i lý cã tr¸ch nhiÖm ph¶i tr¶. Sè tiÒn tr¶ cho ®¹i lý ®îc bªn giao ®¹i lý h¹ch to¸n vµo chi phÝ b¸n hµng cña doanh nghiÖp m×nh. Theo luËt thuÕ GTGT, toµn bé thuÕ GTGT sÏ do chñ hµng chÞu, bªn ®¹i lý ph¶i nép thuÕ GTGT trªn phÇn hoa hång ®îc hëng. - Ph¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp: B¸n hµng tr¶ gãp lµ ph¬ng thøc b¸n hµng thu tiÒn nhiÒu lÇn. Khi giao hµng cho ngêi mua, lîng hµng chuyÓn giao ®îc coi lµ tiªu thô. Theo ph¬ng thøc nµy, ngêi mua kh«ng thanh to¸n ngay toµn bé tiÒn hµng mµ sÏ chia ra thµnh nhiÒu lÇn thanh to¸n vµ ngêi mua sÏ ph¶i chÞu mét tû lÖ l·i suÊt nhÊt ®Þnh. Th«ng thêng sè tiÒn tr¶ ë c¸c kú tiÕp theo b»ng nhau, trong ®ã bao gåm mét phÇn doanh thu gèc vµ mét phÇn l·i tr¶ chËm. Ngoµi c¸c ph¬ng thøc tiªu thô chñ yÕu trªn, c¸c doanh nghiÖp cßn cã c¸c trêng hîp ®îc coi lµ tiªu thô kh¸c nh: b¸n hµng néi bé (b¸n hµng trùc tiÕp trong néi bé C«ng ty hoÆc gi÷a c¸c thµnh viªn trong Tæng c«ng ty), trao ®æi hµng lÊy hµng; sö dông vËt t, s¶n phÈm ®Ó thanh to¸n tiÒn l¬ng, tiÒn thëng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc, ®Ó biÕu tÆng, qu¶ng c¸o, chµo hµng … 1.2.1.2 Chøng tõ vµ tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông  Chøng tõ sö dông: Theo quyÕt ®Þnh sè 15/2006/Q§ - BTC cña Bé Tµi chÝnh vÒ viÖc ban hµnh ChÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp, c¸c chøng tõ ®îc sö dông trong c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô bao gåm: - Hãa ®¬n Gi¸ trÞ gia t¨ng (01GTKT-3LL) - Ho¸ ®¬n b¸n hµng th«ng thêng (02GTGT-3LL) - PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé(03PXK-3LL) - PhiÕu xuÊt kho hµng göi ®¹i lý(04HDL-3LL) - PhiÕu xuÊt kho (02VT) - B¶ng thanh to¸n hµng ®¹i lý, ký göi(01-BH) - ThÎ quÇy hµng(02-BH) Ngoµi ra, doanh nghiÖp cßn sö dông mét sè c¸c chøng tõ cã liªn quan kh¸c nh: PhiÕu thu (01-TT), GiÊy ®Ò nghÞ thanh to¸n(05-TT), Biªn lai thu tiÒn (06-TT),… C¸c chøng tõ nh B¶ng thanh to¸n hµng ®¹i lý (ký göi), ThÎ quÇy hµng, GiÊy ®Ò nghÞ thanh to¸n vµ PhiÕu xuÊt kho ®Òu mang tÝnh híng dÉn, c¸c chøng tõ cßn l¹i ®Òu mang tÝnh b¾t buéc.  Tµi kho¶n kÕ to¸n : 7 §Ó kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm, c¸c tµi kho¶n chñ yÕu thêng ®îc sö dông gåm: * Tµi kho¶n 157 - Hµng göi b¸n: Tµi kho¶n nµy ®îc sö dông ®Ó theo dâi gi¸ vèn cña s¶n phÈm, hµng ho¸ ®em tiªu thô theo ph¬ng thøc chuyÓn hµng hoÆc nhê b¸n ®¹i lý, ký göi hay gi¸ vèn cña lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh bµn giao cho ngêi ®Æt hµng, ngêi mua hµng cha ®îc chÊp nhËn thanh to¸n. Sè hµng ho¸, s¶n phÈm, dÞch vô nµy vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt cho tõng lo¹i hµng, tõng lÇn göi tõ khi göi cho tíi khi ®îc chÊp nhËn thanh to¸n. KÕt cÊu tµi kho¶n 157- Hµng göi b¸n. TK 157 SD§K: TrÞ gi¸ thµnh phÈm göi b¸n tån ®Çu kú. - TrÞ gi¸ thµnh phÈm göi b¸n t¨ng trong kú. - Cuèi kú, kÕt chuyÓn trÞ gi¸ thµnh phÈm ®· göi ®i b¸n ch­a ®­îc x¸c ®Þnh lµ ®· b¸n cuèi kú (ph­¬ng ph¸p KK§K). - TrÞ gi¸ thµnh phÈm göi b¸n ®· tiªu thô trong kú. - TrÞ gi¸ thµnh phÈm nhËp trë l¹i trong kú. - §Çu kú, kÕt chuyÓn trÞ gi¸ thµnh phÈm ®· göi ®i b¸n ch­a x¸c ®Þnh lµ ®· b¸n ®Çu kú (ph­ ¬ng ph¸p KK§K). SDCK: TrÞ gi¸ thµnh phÈm ®· göi ®i ch­a ®­îc x¸c ®Þnh lµ ®· b¸n trong kú. * Tµi kho¶n 511 – Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô. Tµi kho¶n nµy ®îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh tæng sè doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô ph¸t sinh trong kú cña doanh nghiÖp vµ c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu. Tµi kho¶n 511 cuèi kú kh«ng cã sè d vµ ®îc chi tiÕt thµnh 5 tµi kho¶n cÊp 2. TK 5111: Doanh thu b¸n hµng ho¸. TK 5112: Doanh thu b¸n thµnh phÈm. TK 5113: Doanh thu cung cÊp dÞch vô. TK 5114: Doanh thu trî cÊp, trî gi¸. TK 5117: Doanh thu kinh doanh B§S ®Çu t. KÕt cÊu cña tµi kho¶n 511- Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô. 8 TK 511 - Sè thuÕ ph¶i nép (thuÕ TT§B, thuÕ XK, thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp) tÝnh trªn doanh thu trong kú. - ChiÕt khÊu th¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng b¸n vµ doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i kÕt chuyÓn cuèi kú. - KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn cuèi kú vµo tµi kho¶n 911- X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. - Tæng doanh thu b¸n hµng, cung cÊp dÞch vô cña doanh nghiÖp thùc hiÖn trong kú. * Tµi kho¶n 512 - Doanh thu b¸n hµng néi bé. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu tõ viÖc b¸n hµng ho¸, dÞch vô tiªu thô trong néi bé, gi÷a c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc trong mét c«ng ty, tæng c«ng ty. Tµi kho¶n 512 kh«ng cã sè d cuèi kú, cã 3 tµi kho¶n cÊp 2. TK 5121: Doanh thu b¸n hµng ho¸. TK 5122: Doanh thu b¸n thµnh phÈm. TK 5123: Doanh thu cung cÊp dÞch vô. KÕt cÊu tµi kho¶n 512- Doanh thu b¸n hµng néi bé. TK 512 - TrÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n ®· chÊp nhËn trªn khèi l­îng s¶n phÈm, dÞch vô tiªu thô néi bé trong kú. - Sè thuÕ TT§B, thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp ph¶i nép cña sè hµng ho¸ tiªu thô néi bé. - KÕt chuyÓn doanh thu tiªu thô néi bé thuÇn vµo tµi kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh - Tæng sè doanh thu néi bé cña ®¬n vÞ thùc hiÖn trong kú. * Tµi kho¶n 521 – ChiÕt khÊu th¬ng m¹i Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh sè chiÕt khÊu th¬ng m¹i mµ doanh nghiÖp ®· gi¶m trõ hoÆc ®· thanh to¸n do kh¸ch hµng mua hµng víi sè lîng lín theo tho¶ thuËn ®· ghi trªn hîp ®ång kinh tÕ. 9 Tµi kho¶n 521 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ®îc chi tiÕt thµnh 3 tµi kho¶n cÊp 2. TK 5211: ChiÕt khÊu hµng hãa. TK 5212: ChiÕt khÊu thµnh phÈm. TK 5213: ChiÕt khÊu dÞch vô. KÕt cÊu tµi kho¶n 521- ChiÕt khÊu th¬ng m¹i. TK 521 - Sè chiÕt khÊu th­¬ng m¹i ®· chÊp nhËn thanh to¸n cho kh¸ch hµng. - KÕt chuyÓn sè chiÕt khÊu th­ ¬ng m¹i sang TK 511- Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu thuÇn cña kú kÕ to¸n. * Tµi kho¶n 531- Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh doanh thu cña sè hµng hãa, dÞch vô ®· tiªu thô nhng bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i do kh«ng ®óng quy c¸ch, phÈm chÊt …nh ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång kinh tÕ. Tµi kho¶n 531 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ cã kÕt cÊu nh sau: TK 531 Doanh thu cña sè hµng ®· tiªu thô bÞ tr¶ l¹i KÕt chuyÓn doanh thu cña sè hµng bÞ tr¶ l¹i trõ vµo doanh thu trong kú * Tµi kho¶n 532 – Gi¶m gi¸ hµng b¸n. Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh kho¶n gi¶m gi¸ (ngoµi ho¸ ®¬n) cho kh¸ch hµng tÝnh trªn gi¸ b¸n ®· tho¶ thuËn v× lý do hµng b¸n kÐm phÈm chÊt hay kh«ng ®óng quy c¸ch theo quy ®Þnh trong hîp ®ång kinh tÕ. Tµi kho¶n 532 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ cã kÕt cÊu nh sau: 10 TK 532 C¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n ®­îc chÊp thuËn trong kú. KÕt chuyÓn toµn bé sè gi¶m gi¸ hµng b¸n trõ vµo doanh thu ®Ó tÝnh doanh thu thuÇn trong kú. * Tµi kho¶n 3387- Doanh thu cha thùc hiÖn. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng, gi¶m doanh thu cha thùc hiÖn cña doanh nghiÖp trong kú kÕ to¸n, kho¶n chªnh lÖch gi÷a b¸n hµng tr¶ chËm, tr¶ gãp theo cam kÕt víi gi¸ b¸n tr¶ ngay. KÕt cÊu cña tµi kho¶n 3387- Doanh thu cha thùc hiÖn. TK 3387 KÕt chuyÓn “Doanh thu ch­a thùc hiÖn” sang tµi kho¶n “Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô”. Ghi nhËn doanh thu ch­a thùc hiÖn ph¸t sinh trong kú. * Tµi kho¶n 632- Gi¸ vèn hµng b¸n. Tµi kho¶n 632 dïng ®Ó theo dâi trÞ gi¸ vèn cña hµng ho¸, thµnh phÈm, dÞch vô xuÊt b¸n trong kú. Gi¸ vèn hµng b¸n cã thÓ lµ gi¸ thµnh c«ng xëng thùc tÕ cña s¶n phÈm xuÊt b¸n, cña lao vô , dÞch vô cung cÊp hoÆc trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng ho¸ tiªu thô. Tµi kho¶n 632 ®îc ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn vµ c¸c doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vèn cña s¶n phÈm, hµng ho¸ tiªu thô. TK 632 - TrÞ gi¸ vèn thµnh phÈm, dÞch vô ®· b¸n trong kú (ph­¬ng ph¸p KKTX). - TrÞ gi¸ thµnh phÈm tån kho ®Çu kú, s¶n xuÊt xong nhËp kho trong kú, gi¸ trÞ dÞch vô ®· hoµn thµnh trong kú (ph­¬ng ph¸p KK§K). - KÕt chuyÓn gi¸ vèn cña thµnh phÈm, dÞch vô ®· b¸n trong kú vµo tµi kho¶n 911- X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. - TrÞ gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i nhËp kho. - KÕt chuyÓn gi¸ vèn cña thµnh phÈm tån kho cuèi kú vµo bªn Nî TK 155 “Thµnh phÈm”(KK§K). * Tµi kho¶n 3331- ThuÕ GTGT ph¶i nép. 11 Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ph¶i nép, sè thuÕ GTGT ®· nép vµ cßn ph¶i nép cho ng©n s¸ch Nhµ níc. Tµi kho¶n 3331 cã 2 tµi kho¶n cÊp 3: TK 33311: ThuÕ GTGT ®Çu ra. TK 33312: ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu. KÕt cÊu cña tµi kho¶n 3331- ThuÕ GTGT ph¶i nép. TK 3331 - Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· khÊu trõ. - Sè thuÕ GTGT ®­îc gi¶m trõ - Sè thuÕ GTGT ®· nép vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc. - Sè thuÕ GTGT cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, gi¶m gi¸ hµng b¸n, chiÕt khÊu th­¬ng m¹i. - SD Nî: Sè thuÕ GTGT ®· nép thõa vµo ng©n s¸ch. - Sè thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép cña hµng ho¸, dÞch vô ®· tiªu thô. - Sè thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép cña hµng ho¸, dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi, biÕu tÆng, sö dông néi bé. - Sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña thu nhËp tµi chÝnh, thu tõ ho¹t ®éng kh¸c. - Sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña hµng ho¸ nhËp khÈu. -SD Cã: Sè thuÕ GTGT cßn ph¶i nép cuèi kú. Ngoµi c¸c tµi kho¶n trªn, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n, kÕ to¸n sö dông mét sè tµi kho¶n nh: TK 131, TK 111, TK 112, TK 138,… 1.2.1.3 Tr×nh tù kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm 1.  Trêng hîp doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p Kª khai thêng xuyªn vµ tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ. Trong c¸c doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn vµ tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, kÕ to¸n tiÕn hµnh theo dâi t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån cña thµnh phÈm, hµng ho¸ thêng xuyªn, liªn tôc, cã hÖ thèng trªn c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n hµng tån kho. Trong c¸c doanh nghiÖp nµy, ngoµi c¸c chøng tõ b¾t buéc kh¸c sö dông trong c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô nh PhiÕu xuÊt kho, PhiÕu thu, GiÊy b¸o cã cña ng©n hµng, kÕ to¸n sö dông ho¸ ®¬n GTGT vµ x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô lµ doanh thu cha bao gåm thuÕ GTGT. * §èi víi ph¬ng thøc b¸n hµng trùc tiÕp, kÕ to¸n h¹ch to¸n nh sau: 12 - Khi xuÊt kho thµnh phÈm tiªu thô trùc tiÕp, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ vèn thµnh phÈm tiªu thô: Nî TK 632: Gi¸ vèn thµnh phÈm tiªu thô Cã TK 155: TrÞ gi¸ thµnh phÈm xuÊt kho b¸n Cã TK 154: TrÞ gi¸ thµnh phÈm xuÊt b¸n trùc tiÕp t¹i ph©n xëng - Ph¶n ¸nh tæng gi¸ thanh to¸n cña thµnh phÈm tiªu thô Nî TK 111, 112: Tæng gi¸ thanh to¸n ®· thu b»ng tiÒn Nî TK 131 (chi tiÕt ngêi mua): Tæng gi¸ thanh to¸n ®îc bªn mua chÊp nhËn nî Cã TK 511 (5112): Doanh thu b¸n hµng theo gi¸ b¸n cha thuÕ GTGT Cã TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép - Ph¶n ¸nh kho¶n chiÕt khÊu th¬ng m¹i cho kh¸ch hµng: Nî TK 521: Sè chiÕt khÊu th¬ng m¹i kh¸ch hµng ®îc hëng Nî TK 3331 (33311): Sè thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 111,112,131…: XuÊt tiÒn tr¶ cho kh¸ch hµng hoÆc trõ vµo sè nî ph¶i thu cña kh¸ch hµng - Ph¶n ¸nh kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n cho kh¸ch hµng: Nî TK 532: Sè gi¶m gi¸ kh¸ch hµng ®îc hëng Nî TK 3331 (33311): Sè thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 111,112,131…: XuÊt tiÒn tr¶ cho kh¸ch hµng hoÆc trõ vµo nî - Ph¶n ¸nh tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: Nî TK 531: Gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i cha thuÕ Nî TK 3331 (33311): Sè thuÕ GTGT cña hµng b¸n ®· bÞ tr¶ l¹i Cã TK 111,112,131,…: Kho¶n gi¶m gi¸ cho kh¸ch hµng b»ng tiÒn hoÆc trõ vµo nî ph¶i thu cña kh¸ch hµng - §ång thêi, ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: Nî TK 155: NhËp kho thµnh phÈm Nî TK 157: Göi t¹i kho cña ngêi mua Cã TK 632: TrÞ gi¸ vèn cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i 13 - Ph¶n ¸nh sè thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ TT§B cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i (nÕu cã) sÏ ®îc Ng©n s¸ch tr¶ l¹i: Nî TK 111, 112: Sè thuÕ ®îc hoµn l¹i Nî TK 333 (3332,3333): Trõ vµo sè thuÕ ph¶i nép Cã TK 511 (5112): Ghi t¨ng doanh thu trong kú - Cuèi kú, kÕ to¸n kÕt chuyÓn c¸c kho¶n chiÕt khÊu th¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu thuÇn trong kú: Nî TK 511 (5112): Ghi gi¶m doanh thu tiªu thô trong kú Cã TK 521: KÕt chuyÓn chiÕt khÊu th¬ng m¹i Cã TK 531: KÕt chuyÓn doanh thu hµng bÞ tr¶ l¹i Cã TK 532: KÕt chuyÓn gi¶m gi¸ hµng b¸n - Ph¶n ¸nh sè thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ TT§B ph¶i nép cña hµng tiªu thô (nÕu cã): Nî TK 511 (5112): Ghi gi¶m doanh thu tiªu thô Cã TK 333 (3332,3333): Sè thuÕ ph¶i nép * §èi víi trêng hîp tiªu thô theo ph¬ng thøc chuyÓn hµng chê chÊp nhËn (chuyÓn hµng theo hîp ®ång). - Khi xuÊt thµnh phÈm chuyÓn ®Õn cho ngêi mua, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng göi b¸n: Nî TK 157: Gi¸ trÞ hµng göi b¸n Cã TK 155: Gi¸ trÞ thµnh phÈm xuÊt kho göi b¸n Cã TK 154: Gi¸ trÞ thµnh phÈm xuÊt b¸n trùc tiÕp tõ c¸c ph©n xëng - Khi kh¸ch hµng thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n, kÕ to¸n ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn cña hµng göi b¸n ®· tiªu thô: Nî TK 632: Gi¸ vèn cña hµng göi b¸n ®· tiªu thô Cã TK 157: Gi¸ vèn cña hµng göi b¸n ®· tiªu thô - §ång thêi ph¶n ¸nh doanh thu cña hµng tiªu thô trong kú Nî TK 111,112: Tæng gi¸ thanh to¸n ®· thu b»ng tiÒn Nî TK 131: Tæng gi¸ thanh to¸n ngêi mua chÊp nhËn nî Cã TK 511 (5112): Tæng gi¸ thanh to¸n cha thuÕ GTGT Cã TK 3331(33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép. - Sè hµng göi b¸n cha tiªu thô bÞ tr¶ l¹i: 14 Nî TK 155, 152: NhËp kho thµnh phÈm phÕ liÖu Nî TK 1388,334: Gi¸ trÞ c¸ nh©n ph¶i båi thêng Nî TK 1381: Gi¸ trÞ háng chê xö lý Cã TK 157: TrÞ gi¸ vèn cña sè hµng bÞ tr¶ l¹i. Trong qu¸ tr×nh tiªu thô, nÕu ph¸t sinh mét sè nghiÖp vô kinh tÕ lµm ¶nh hëng ®Õn doanh thu tiªu thô cña doanh nghiÖp nh: Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, chiÕt khÊu th¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng b¸n, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ TT§B th× kÕ to¸n x¸c ®Þnh vµ ph¶n ¸nh t¬ng tù nh ®èi víi trêng hîp tiªu thô trùc tiÕp. * Ph¬ng thøc tiªu thô qua c¸c ®¹i lý, ký göi. +) T¹i ®¬n vÞ cã hµng ký göi: - C¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho hµng göi b¸n ®¹i lý, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng göi b¸n ®¹i lý: Nî TK 157: Gi¸ trÞ hµng göi b¸n ®¹i lý Cã TK 154,155: Gi¸ trÞ hµng göi b¸n ®¹i lý. - Khi nhËn ®îc b¶ng kª ho¸ ®¬n cña hµng ho¸ b¸n ra ®· tiªu thô trong th¸ng do ®¹i lý göi ®Õn, doanh nghiÖp tiÕn hµnh lËp ho¸ ®¬n GTGT ph¶n ¸nh doanh thu cña s¶n phÈm ®· tiªu thô ®Ó giao cho ®¬n vÞ ®¹i lý: Nî TK 111, 112, 131: Tæng gi¸ thanh to¸n Cã TK 511 (5112): Tæng gi¸ thanh to¸n cha thuÕ GTGT Cã TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép. - §ång thêi ph¶n ¸nh gi¸ vèn cña hµng b¸n ra, kÕ to¸n ghi: Nî TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 157: Gi¸ trÞ hµng göi b¸n - Ph¶n ¸nh hoa hång ph¶i tr¶ cho ®¬n vÞ nhËn b¸n hµng ®¹i lý hëng hoa hång, kÕ to¸n ghi: Nî TK 641: Hoa hång tr¶ cho ®¹i lý cha thuÕ GTGT Nî TK 133 (1331): ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 131: Hoa hång tr¶ cho ®¹i lý ®· gåm thuÕ GTGT - Khi nhËn tiÒn do c¬ së ®¹i lý thanh to¸n, kÕ to¸n ph¶n ¸nh: Nî TK 111, 112: Tæng gi¸ thanh to¸n ®· thu b»ng tiÒn Cã TK 131: Tæng gi¸ thanh to¸n 15 +) T¹i ®¬n vÞ nhËn ®¹i lý, b¸n ®óng gi¸ hëng hoa hång: - Khi nhËn hµng ®¹i lý b¸n ®óng gi¸ hëng hoa hång, kÕ to¸n ph¶n ¸nh toµn bé gi¸ trÞ hµng nhËn b¸n ®¹i lý: Nî TK 003: Gi¸ trÞ hµng nhËn b¸n hé , ký göi. - Khi b¸n ®îc hµng hoÆc xuÊt tr¶ l¹i hµng cho bªn giao hµng: Cã TK 003: TrÞ gi¸ hµng göi ®¹i lý ®· b¸n. - Khi xuÊt b¸n hµng nhËn ®¹i lý, bªn ®¹i lý ph¶i lËp ho¸ ®¬n GTGT theo chÕ ®é quy ®Þnh. C¨n cø vµo Hãa ®¬n GTGT hoÆc ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ c¸c chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ph¶n ¸nh sè tiÒn b¸n hµng ®¹i lý ph¶i tr¶ cho bªn giao hµng, ghi: Nî TK 111, 112, 131: Tæng gi¸ thanh to¸n Cã TK 331: Sè tiÒn ph¶i tr¶ cho chñ hµng (Tæng gi¸ thanh to¸n) - §Þnh kú, khi x¸c ®Þnh doanh thu hoa hång b¸n hµng ®¹i lý ®îc hëng, kÕ to¸n ghi; Nî TK 331: Ghi gi¶m sè tiÒn ph¶i tr¶ bªn giao ®¹i lý Cã TK 511: Hoa hång ®¹i lý ®îc hëng cha gåm thuÕ GTGT Cã TK 3331: ThuÕ GTGT ph¶i nép - Khi tr¶ tiÒn b¸n hµng ®¹i lý cho bªn giao hµng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 331: Ph¶i tr¶ chñ hµng Cã TK 111, 112: Sè tiÒn thanh to¸n cho chñ hµng * Ph¬ng thøc b¸n hµng tr¶ chËm, tr¶ gãp: - Theo ph¬ng thøc nµy, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ vèn hµng b¸n gièng nh ph¬ng thøc tiªu thô qua kho. - Khi b¸n hµng theo ph¬ng thøc tr¶ chËm, tr¶ gãp, kÕ to¸n ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng theo gi¸ b¸n cha thuÕ GTGT, ghi: Nî TK 131: Sè tiÒn ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK 511 (5112): Doanh thu b¸n hµng cha thuÕ GTGT (gi¸ b¸n tr¶ tiÒn ngay) Cã TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép Cã TK 3387: PhÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n tr¶ gãp víi gi¸ b¸n tr¶ tiÒn ngay cha cã thuÕ GTGT. 16 - Khi thu ®îc tiÒn b¸n hµng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111, 112: Sè tiÒn thu tõ kh¸ch hµng Cã TK 131: Ghi gi¶m kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng - §Þnh kú, ghi nhËn doanh thu tiÒn l·i b¸n hµng tr¶ chËm, tr¶ gãp trong kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 3387: Doanh thu cha thùc hiÖn Cã TK 515: Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh (l·i tr¶ chËm, tr¶ gãp). Khi ph¸t sinh c¸c nghiÖp vô kinh tÕ lµm gi¶m trõ doanh thu b¸n hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch vô, kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu nh trong trêng hîp tiªu thô trùc tiÕp qua kho. * C¸c trêng hîp ®îc coi lµ tiªu thô kh¸c: Ngoµi c¸c ph¬ng thøc tiªu thô chñ yÕu trªn ®©y, c¸c doanh nghiÖp cßn cã c¸c h×nh thøc tiªu thô kh¸c nh: Hµng ®æi hµng, xuÊt hµng ho¸ tiªu thô néi bé trong c«ng ty hay gi÷a c¸c c«ng ty trùc thuéc trong Tæng c«ng ty, dïng s¶n phÈm ®Ó thanh to¸n tiÒn l¬ng, tiÒn thëng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn, ®Ó biÕu tÆng, qu¶ng c¸o, hay chµo hµng… ◊ Trêng hîp hµng ®æi hµng: Hµng ®æi hµng lµ ph¬ng thøc tiªu thô trong ®ã ngêi b¸n ®em s¶n phÈm, hµng ho¸ cña m×nh ®Ó trao ®æi lÊy s¶n phÈm, hµng hãa kh«ng t¬ng tù cña ngêi mua ®Ó sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh. Gi¸ trao ®æi lµ gi¸ b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸ trªn thÞ tr êng. Trêng hîp nµy, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ vèn hµng xuÊt ®em ®i trao ®æi vµ c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu t¬ng tù nh trong ph¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp. - Ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng ®Ó ®æi lÊy vËt t, hµng ho¸ kh¸c theo gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT, kÕ to¸n ghi: Nî TK 131: Tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng ®em ®i trao ®æi Cã TK 511 (5112): Gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT Cã TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép. - Khi nhËn ®îc vËt t, hµng ho¸ do trao ®æi, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ vËt t, hµng ho¸ nhËn ®îc do trao ®æi, ghi: Nî TK 152, 153, 156: TrÞ gi¸ hµng nhËp kho cha thuÕ GTGT Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 131: Tæng gi¸ thanh to¸n 17 - Trêng hîp ®îc thu thªm tiÒn do gi¸ trÞ hîp lý cña s¶n phÈm, hµng ho¸ ®a ®i trao ®æi lín h¬n gi¸ trÞ hîp lý cña vËt t, hµng ho¸ nhËn ®îc do trao ®æi, khi nhËn ®îc tiÒn cña bªn cã vËt t hµng ho¸, trao ®æi, kÕ to¸n ph¶n ¸nh: Nî TK 111, 112: Sè tiÒn ®· thu thªm Cã TK 131: Ph¶i thu cña kh¸ch hµng - Trêng hîp ph¶i tr¶ thªm tiÒn do gi¸ trÞ hîp lý cña s¶n phÈm, hµng ho¸ nhËn ®îc do trao ®æi th× khi tr¶ tiÒn cho bªn cã vËt t, hµng hãa trao ®æi, kÕ to¸n ghi: Nî TK 131: Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã 111, 112: Sè tiÒn ®· tr¶ thªm. ◊Trêng hîp xuÊt b¸n s¶n phÈm, hµng hãa t¹i c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc h¹ch to¸n phô thuéc. + §¬n vÞ cÊp trªn: - Khi xuÊt hµng ho¸ b¸n cho ®¬n vÞ trùc thuéc, c«ng ty, ®¬n vÞ cÊp trªn c¨n cø vµo PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé x¸c ®Þnh gi¸ vèn cña s¶n phÈm, hµng ho¸, ghi: Nî TK 157: Gi¸ vèn hµng göi b¸n Cã TK 154, 155: Thµnh phÈm - Khi ®¬n vÞ trùc thuéc th«ng b¸o b¸n ®îc s¶n phÈm, ®¬n vÞ cÊp trªn c¨n cø vµo B¶ng kª ho¸ ®¬n hµng ho¸ b¸n ra do ®¬n vÞ trùc thuéc h¹ch to¸n phô thuéc lËp chuyÓn ®Õn ®Ó lËp Ho¸ ®¬n GTGT ph¶n ¸nh hµng ho¸ ®· b¸n néi bé göi cho c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc. C¨n cø vµo Ho¸ ®¬n GTGT, kÕ to¸n ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng néi bé theo gi¸ b¸n néi bé cha cã thuÕ GTGT: Nî TK 111, 112: §· thu b»ng tiÒn (Gi¸ b¸n néi bé ®· cã thuÕ GTGT) Nî TK 136: Ph¶i thu néi bé (Gi¸ b¸n néi bé ®· cã thuÕ GTGT) Cã TK 512 (5122): Doanh thu b¸n hµng néi bé ( Gi¸ b¸n néi bé cha cã thuÕ GTGT) Cã TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép. - §ång thêi ph¶n ¸nh gi¸ vèn cña hµng b¸n néi bé: Nî TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 157: Hµng göi ®i b¸n + §¬n vÞ cÊp díi: 18 - Khi nhËn ®îc hµng ho¸ do ®¬n vÞ cÊp trªn chuyÓn ®Õn, kÕ to¸n c¨n cø vµo PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé, Ho¸ ®¬n GTGT vµ c¸c chøng tõ cã liªn quan, ghi: Nî TK 155: Thµnh phÈm (Gi¸ b¸n néi bé cha cã thuÕ GTGT) Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 111, 112: Tæng gi¸ thanh to¸n néi bé ®· tr¶ b»ng tiÒn Cã TK 336: Ph¶i tr¶ néi bé (Tæng gi¸ thanh to¸n) - Khi b¸n ®îc hµng ho¸ do ®¬n vÞ cÊp trªn chuyÓn ®Õn, kÕ to¸n c¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT, ph¶n ¸nh doanh thu hµng ho¸ b¸n ra: Nî TK 111, 112, 131: Tæng gi¸ thanh to¸n gåm thuÕ GTGT Cã TK 511: Gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT Cã TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép Khi tiªu thô sè hµng nµy, tïy thuéc ph¬ng thøc tiªu thô, kÕ to¸n h¹ch to¸n gièng nh c¸c trêng hîp tiªu thô ®· tr×nh bµy ë trªn (trùc tiÕp, göi b¸n…) ◊ Trêng hîp dïng s¶n phÈm, hµng ho¸ ®Ó thanh to¸n tiÒn l¬ng, tiÒn thëng cho c«ng nh©n viªn. Trong trêng hîp nµy, kÕ to¸n lËp hãa ®¬n GTGT nh b¸n hµng cho kh¸ch. Gi¸ vèn hµng xuÊt kho ®îc h¹ch to¸n nh trêng hîp tiªu thô trùc tiÕp qua kho. Riªng tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng tr¶ cho nh©n viªn ®îc ph¶n ¸nh vµo doanh thu b¸n hµng néi bé cha cã thuÕ GTGT. KÕ to¸n ghi: Nî TK 334: Tæng gi¸ thanh to¸n cho c«ng nh©n viªn Cã TK 512 (5122): Tæng gi¸ thanh to¸n cha cã thuÕ GTGT Cã TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép ◊ Trêng hîp dïng s¶n phÈm tiªu dïng néi bé ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt, kinh doanh, tiÕp tôc chÕ biÕn, khuyÕn m¹i, qu¶ng c¸o, héi nghÞ kh¸ch hµng: Theo quy ®Þnh, kÕ to¸n lËp Ho¸ ®¬n GTGT, ghi râ s¶n phÈm dïng cho tiªu dïng néi bé , phôc vô ho¹t ®éng SXKD, hay khuyÕn m·i, qu¶ng c¸o kh«ng thu tiÒn. KÕ to¸n bá qua kh«ng ghi phÇn thuÕ suÊt, tiÒn thuÕ GTGT, chØ ghi dßng gi¸ thanh to¸n lµ gi¸ thµnh hoÆc gi¸ vèn hµng ho¸, h¹ch to¸n nh sau: Nî TK 627, 641, 642: Ghi t¨ng chi phÝ Cã TK 512 (5122): Doanh thu b¸n hµng néi bé 19 ◊ Trêng hîp sö dông s¶n phÈm ®Ó biÕu tÆng cho c¸c tæ chøc, c¸c nh©n bªn ngoµi ®îc trang tr¶i b»ng quü khen thëng, phóc lîi. KÕ to¸n h¹ch to¸n gi¸ vèn hµng xuÊt dïng gièng nh trêng hîp tiªu thô trùc tiÕp. Riªng gi¸ thanh to¸n cña hµng xuÊt dïng ®îc h¹ch to¸n nh sau: Nî TK 431: Quü khen thëng, phóc lîi (Tæng gi¸ thanh to¸n) Cã TK 512: Gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT Cã TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép. * Trêng hîp doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn vµ tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp. Trong c¸c doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn vµ tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông c¸c chøng tõ kÕ to¸n t¬ng tù nh trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, chØ kh¸c lµ, trong doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp kh«ng sö dông ho¸ ®¬n GTGT mµ sö dông ho¸ ®¬n b¸n hµng. Trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, viÖc h¹ch to¸n gi¸ vèn hµng b¸n t¬ng tù nh trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ. Riªng doanh thu b¸n hµng lµ doanh thu bao gåm c¶ thuÕ GTGT ph¶i nép. Cuèi kú, sè thuÕ GTGT ®Çu ra ®îc h¹ch to¸n ghi gi¶m doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô trong kú. Nî TK 511 (5112): Ghi gi¶m doanh thu Cã TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép C¸c bót to¸n ph¶n ¸nh gi¸ vèn hµng tiªu thô, doanh thu tiªu thô, gi¸ vèn hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, gi¶m gi¸ hµng b¸n, chiÕt khÊu th¬ng m¹i gièng nh doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ GTGT. 20