Tài liệu Hoàn thiện công tác hoạch định chiến lược phát triển trường đại học sao đỏ giai đoạn 2012 2020

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ----------  ---------- TRẦN THỊ HẰNG HOÀN THIỆN CÔNG TÁC HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƢỢC PHÁT TRIỂN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SAO ĐỎ GIAI ĐOẠN 2012-2020 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội - 2013 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ----------  ---------- TRẦN THỊ HẰNG HOÀN THIỆN CÔNG TÁC HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƢỢC PHÁT TRIỂN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SAO ĐỎ GIAI ĐOẠN 2012-2020 Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60 34 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. BÙI HỮU ĐỨC Hà Nội - 2013 MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT................................................................................................................. i DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................................. ii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ............................................................................................. iii MỞ ĐẦU ................................................................................................................................................. 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƢỢC CỦA CÁC TỔ CHỨC. ...... 8 1.1.Khái niệm chiến lƣợc và hoạch định chiến lƣợc .............................................................. 8 1.1.1.Chiến lƣợc ......................................................................................................................... 8 1.1.2.Hoạch định chiến lƣợc...................................................................................................... 9 1.1.3.Ý nghĩa của hoạch định chiến lƣợc .............................................................................. 12 1.2.Các bƣớc hoạch định chiến lƣợc .....................................................................................13 1.2.1. Xác định nhiệm vụ và mục tiêu của tổ chức ............................................................... 13 1.2.2. Phân tích môi trƣờng bên ngoài.................................................................................... 15 1.2.3. Phân tích môi trƣờng bên trong .................................................................................... 20 1.2.4. Phân tích và lựa chọn chiến lƣợc .................................................................................. 23 1.3.Các công cụ hỗ trợ hoạch định chiến lƣợc .....................................................................28 1.3.1. Ma trận SWOT .............................................................................................................. 28 1.3.3. Ma trận hình ảnh cạnh tranh ......................................................................................... 31 1.3.4. Ma trận các yếu tố bên ngoài EFE................................................................................ 32 1.3.5. Ma trận các yếu tố bên trong IFE ................................................................................. 33 1.4. Tổ chức bộ máy vận hành và thực thi hoạch định chiến lƣợc......................................34 Chƣơng 2: PHÂN TÍCH VÀ ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƢỢC PHÁT TRIỂN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SAO ĐỎ. ...................................................36 2.1. Khái quát về trƣờng Đại học Sao Đỏ .............................................................................36 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển. ............................................................................... 36 2.1.3. Ngành nghề và quy mô đào tạo .................................................................................... 43 2.2. Kết quả đạt đƣợc trong hoạt động đào tạo của trƣờng Đại học Sao Đỏ. ....................44 2.3. Thực trạng công tác hoạch định chiến lƣợc phát triển tại trƣờng Đại học Sao Đỏ. ..45 2.3.1. Thực trạng xác định nhiệm vụ và mục tiêu phát triển của trƣờng. ............................. 45 2.3.2. Thực trạng công tác phân tích môi trƣờng bên ngoài.................................................. 46 2.3.3. Thực trạng công tác phân tích môi trƣờng bên trong. ................................................. 55 2.3.4. Phân tích và lựa chọn chiến lƣợc. ................................................................................. 64 2.3.5. Kết quả tổng hợp dữ liệu sơ cấp đánh giá công tác hoạch định chiến lƣợc phát triển trƣờng Đại học Sao Đỏ qua phiếu điều tra............................................................................69 2.4. Đánh giá công tác hoạch định chiến lƣợc phát triển trƣờng Đại học Sao Đỏ ............72 2.4.1. Ƣu điểm. ......................................................................................................................... 72 2.4.2. Tồn tại............................................................................................................................. 74 2.4.3. Nguyên nhân. ................................................................................................................. 75 Chƣơng 3:MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƢỢC PHÁT TRIỂN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SAO ĐỎ GIAI ĐOẠN 2012-2020. .........77 3.1. Phƣơng hƣớng phát triển trƣờng Đại học Sao Đỏ giai đoạn 2012-2020....................77 3.1.1. Sứ mệnh.......................................................................................................................... 77 3.1.2. Mục tiêu.......................................................................................................................... 77 3.1.3. Phƣơng hƣớng................................................................................................................ 79 3.2. Các giải pháp chủ yếu hoàn thiện công tác hoạch định chiến lƣợc tại trƣờng Đại học Sao Đỏ. .....................................................................................................................................80 3.2.1. Giải pháp hoàn thiện công tác xác định mục tiêu và nhiệm vụ. ................................. 80 3.2.2. Giải pháp hoàn thiện công tác phân tích môi trƣờng bên ngoài. ................................ 81 3.2.3. Giải pháp hoàn thiện công tác phân tích môi trƣờng bên trong.................................. 85 3.2.4. Giải pháp hoàn thiện công tác xây dựng và lựa chọn chiến lƣợc. ............................. 91 3.3. Khuyến nghị .....................................................................................................................93 3.3.1. Đối với Bộ GD&ĐT...................................................................................................... 93 3.3.2. Đối với nhà trƣờng......................................................................................................... 93 KẾT LUẬN ...........................................................................................................................................95 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................................................96 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Ký hiệu STT Nguyên nghĩa 1 CĐ Cao đẳng 2 CL Chiến lƣợc 3 CN Công nghệ 4 CTHĐ Chủ tịch hội đồng 5 ĐH Đại học 6 ĐTĐG Đoàn tự đánh giá 7 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 8 HCTC Hành chính tổ chức 9 HĐTĐG Hội đồng tự đánh giá 10 HSSV Học sinh sinh viên 11 HT Hiệu trƣởng 12 KĐCL Kiểm định chất lƣợng 13 KHKT Kế hoạch kỹ thuật 14 LĐT Lãnh đạo trƣờng 15 MC Minh chứng 16 NCKH&ĐTTX Nghiên cứu khoa học và đào tạo thƣờng xuyên 17 P.KT&ĐCBL Phòng Khảo thí và đảm bảo chất lƣợng 18 QLDA&QHQT Quản lý dự án và quan hệ quốc tế 19 QTĐS Quản trị đời sống 20 TCKT Tài chính kế toán 21 TĐG Tự đánh giá 22 TKHĐ Thƣ ký hội đồng i DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Các chiến lƣợc lựa chọn từ ma trận Mc Kinsey ................................................... 24 Bảng 1.2: Mô hình chiến lƣợc của các đơn vị bộ phận kinh doanh ..................................... 25 Bảng 1.3: Ma trận QSPM ........................................................................................................ 25 Bảng 1.4. Ma trận cơ hội - nguy cơ / điểm mạnh - điểm yếu (SWOT) ............................... 28 Bảng 1.5: Ma trận hình ảnh cạnh tranh................................................................................... 32 Bảng 1.6: Ma trận EFE ............................................................................................................ 33 Bảng 1.7: Ma trận IFE ............................................................................................................. 34 Bảng 2.1: Kết quả học tập của Đại học khóa I-II................................................................... 44 Bảng 2.2: Kết quả học tập và rèn luyện của hệ Cao đẳng các khóa ..................................... 44 Bảng 2.3: Kết quả tốt nghiệp các khóa hệ Cao đẳng ............................................................. 45 Bảng 2.4: Kết quả học tập của học sinh trung cấp từ khóa 6 đến khóa 10........................... 45 Bảng 2.6: Tỷ lệ Học sinh - Sinh viên đang theo học tại trƣờng ............................................ 49 Bảng 2.7: Ma trận hình ảnh cạnh tranh trƣờng Đại học Sao Đỏ ......................................... 51 Bảng 2.8: Tổng hợp ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài ................................................. 53 Bảng 2.9: Tổng hợp công tác tuyển sinh ................................................................................ 57 Bảng 2.10 : Bảng quy định về NCKH của trƣờng Đại học Sao Đỏ..................................... 58 Bảng 2.11: Kết quả hoạt động nghiên cứu Khoa học của nhà trƣờng.................................. 59 Bảng 2.12 : Số lƣợng và trình độ đội ngũ Giảng viên - Giáo viên nhà trƣờng .................... 59 Bảng 2.12: Số lƣợng đề cƣơng chi tết học phần các hệ đào tạo ........................................... 60 Bảng 2.13: Tổng hợp nguồn thu của trƣờng (2008-2011) .................................................... 62 Bảng 2.14: Ma trận IFE Đại học Sao Đỏ ............................................................................... 63 Bảng 2.15: Ma trận cơ hội - nguy cơ / điểm mạnh - điểm yếu (SWOT) Trƣờng ĐHSĐ.. 65 Bảng 2.16: Mức độ quan tâm công tác hoạch định chiến lƣợc............................................. 69 Bảng 2.17: Sự cần thiết của hoạch định chiến lƣợc ............................................................... 70 Bảng 2.18. Tác dụng của hoạch định chiến lƣợc trong đào tạo ............................................ 70 Bảng 2.19: Đánh giá công tác xác định mục tiêu và nhiệm vụ............................................. 71 Bảng 2.20: Đánh giá hiệu quả công tác phân tích môi trƣờng bên ngoài ............................ 71 Bảng 2.21: Đánh giá hiệu quả công tác phân tích môi trƣờng bên trong ............................. 71 Bảng 2.22: Đánh giá công tác xây dựng chiến lƣợc .............................................................. 72 Bảng 3.1. Nội dung rà soát các nhân tố thuộc môi trƣờng vĩ mô ......................................... 83 Bảng 3.2 :Yêu cầu cụ thể với nội dung rà soát....................................................................... 84 Bảng 3.3 : Nội dung, tiến độ và kết quả rà soát ..................................................................... 84 Bảng 3.4 : Dự toán kinh phí thực hiện rà soát nội dung ........................................................ 85 Bảng 3.5 : Kế hoạch công tác tự đánh giá .............................................................................. 87 Bảng 3.6 : Dự toán kinh phí thực hiện rà soát nội dung ........................................................ 90 ii DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1. Mô hình quản trị chiến lƣợc của F. David ............................................................. 10 Hình 1.2. Sơ đồ 3 giai đoạn của quản trị chiến lƣợc .............................................................. 11 Hình 1.3. Các bƣớc công việc trong giai đoạn hoạch định chiến lƣợc................................. 11 Hình 1.4. Nội dung cơ bản của tuyên ngôn sứ mệnh của doanh nghiệp ...................13 Hình 1.5. Mối liên hệ giữa sứ mệnh, chiến lƣợc và các nhóm hậu thuẫn .................14 Hình 1.6. Mô hình năm lực lƣợng cạnh tranh của M. Porter ..............................................19 Hình 1.7. Lƣới hoạch định chiến lƣợc kinh doanh ............................................................... 23 Hình 1.8. Ma trận BCG ........................................................................................................... 30 Hình 2.1. Mô hình cơ cấu tổ chức của trƣờng Đại học Sao Đỏ............................................ 39 Hình 2.2. Ma trận BCG trƣờng Đại học Sao Đỏ .................................................................. 68 iii MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Sau hơn 20 năm đổi mới và thực hiện “Chiến lƣợc phát triển giáo dục 20012010”, giáo dục đại học Việt Nam đã phát triển rõ rệt về quy mô, đa dạng về loại hình và các hình thức đào tạo, bƣớc đầu điều chỉnh cơ cấu hệ thống, cải tiến chƣơng trình, quy trình đào tạo, huy động đƣợc nhiều nguồn lực và tăng cƣờng mạnh mẽ hợp tác quốc tế. Năm 1987, Việt Nam có 101 trƣờng Đại học và Cao đẳng (63 trƣờng đại học và 38 trƣờng cao đẳng), với 133.000 sinh viên và 20.000 giảng viên. Năm 2009, Việt Nam có 376 trƣờng đại học và cao đẳng, tăng 3,7 lần (trong đó có 150 trƣờng đại học và 226 trƣờng cao đẳng), với hơn 1.700.000 sinh viên và hơn 61.000 giảng viên. Đến năm 2012 cả nƣớc có 412 trƣờng đại học và cao đẳng với gần 2 triệu sinh viên và hơn 70.000 giảng viên. Tuy nhiên, những thành tựu nói trên của giáo dục đại học Việt Nam chƣa thực vững chắc, tính hệ thống cơ bản còn hạn chế, chƣa đáp ứng đƣợc hoàn toàn những đòi hỏi của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, nhu cầu học tập của nhân dân và yêu cầu hội nhập quốc tế trong giai đoạn mới. Để nhanh chóng đáp ứng yêu cầu phát triển Việt Nam trong giai đoạn mới, tháng 7 năm 2005, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Nghị quyết 14 về đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006-2020 và đề án đổi mới giáo dục đại học Việt nam giai đoạn 2006-2020 với khẳng định: “Giáo dục đại học phải thực hiện sứ mệnh đào tạo nguồn nhân lực có kiến thức, kĩ năng, trình độ và chất lƣợng cao cho các ngành nghề, các thành phần kinh tế thuộc tất cả các lĩnh vực kinh tế xã hội, góp phần nâng cao tiềm năng trí tuệ của đất nƣớc”. Việc phát triển giáo dục đại học Việt Nam trong bối cảnh đất nƣớc gia nhập WTO, sẽ mở ra các cơ hội và các thách thức mới. Trong tình thế số lƣợng trƣờng đại học gia tăng nhanh và môi trƣờng giáo dục Việt Nam đã có nhiều thay đổi nhƣ vậy, nếu các trƣờng đại học không có hành động cụ thể để nâng cao năng lực cạnh tranh thì có thể không phát triển đƣợc và dẫn tới kết quả không mong muốn. Để tránh kết cục không mong muốn đó các cơ sở giáo dục cần có định hƣớng chiến lƣợc rõ ràng thì mới có thể tồn tại và phát triển lâu dài. Hoạch định chiến lƣợc giúp tổ chức pháp huy điểm mạnh, khắc phục những điểm yếu của mình, đồng thời tận dụng tốt các cơ hội và hạn chế các rủi ro có thể xảy ra. 1 Với bề dày thành tích 44 năm xây dựng và phát triển, trƣờng Đại học Sao Đỏ đã đào tạo và cung cấp cho xã hội nguồn nhân lực có chất lƣợng cao phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Trong 44 năm qua, với sự nỗ lực phấn đấu và quyết tâm đổi mới, trƣờng Đại học Sao Đỏ đã đạt nhiều thành tích tự hào, liên tục đƣợc Bộ Công thƣơng, Bộ Giáo dục và đào tạo, Ủy ban nhân dân tỉnh Hải Dƣơng công nhận trƣờng tiên tiến xuất sắc, đƣợc Nhà nƣớc tặng thƣởng 21 Huân chƣơng các loại. Bƣớc sang giai đoạn 2012-2025, với mục tiêu mở rộng hơn nữa mối quan hệ hợp tác với các trƣờng Đại học trong nƣớc và quốc tế để tăng cƣờng liên kết đào tạo; thực hiện chủ trƣơng đào tạo đa cấp đa ngành, đa lĩnh vực; không ngừng mở rộng quy mô, ngành nghề đào tạo; nâng cao chất lƣợng và khẳng định thƣơng hiệu đào tạo,...thì trƣờng cần có những hoạch định, những bƣớc đi cụ thể để có thể đạt đƣợc mục tiêu. Với các lý do nêu trên có thể thấy việc các cơ sở đào tạo cần xây dựng, củng cố và hoàn thiện công tác hoạch định chiến lƣợc để phát triển bền vững là một công việc hết sức quan trọng. Chính vì vậy mà tôi lựa chọn và thực hiện đề tài “ Hoàn thiện công tác hoạch định chiến lược phát triển trường Đại học Sao Đỏ giai đoạn 2012-2020”. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan Hoạch định chiến lƣợc là bƣớc rất quan trọng trong quá trình quản trị chiến lƣợc, ảnh hƣởng quyết định tới sự thành công của quá trình quản trị chiến lƣợc trong doanh nghiệp. Vì thế mà hoạch định chiến lƣợc là một vấn đề mà nhiều tổ chức quan tâm. Các nghiên cứu đều xoay quanh các nội dung: cơ sở lý luận về chiến lƣợc, hoạch định chiến lƣợc; phân tích thực trạng, đánh giá và lựa chọn chiến lƣợc. Đã có một số đề tài nghiên cứu phân tích công tác hoạch định chiến lƣợc và hoàn thiện công tác hoạch định chiến lƣợc tại các cơ sở giáo dục đào tạo nhƣ: Đã có một số đề tài nghiên cứu phân tích công tác hoạch định chiến lƣợc và hoàn thiện công tác hoạch định chiến lƣợc tại các cơ sở giáo dục đào tạo nhƣ:  Lê Hồng Phƣơng (2009), Hoạch định chiến lược phát triển trường Đại học Tiền Giang đến năm 2015, Luận văn thạc sĩ Kinh tế, trƣờng Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh. 2 Đề tài tiếp cận cơ sở hoạch định chiến lƣợc theo mô hình quản trị chiến lƣợc của Fred.R.David. Theo tác giả, để hoạch định chiến lƣợc khả thi và hiệu quả thì phải thực hiện theo quy trình:  Xác định nhiệm vụ mục tiêu và các chiến lƣợc hiện tại  Thực hiện kiểm soát bên ngoài để xác định cơ hội và nguy cơ  Thực hiện kiểm soát bên trong để xác định điểm mạnh mà điểm yếu  Xét lại mục tiêu kinh doanh  Thiết lập chiến lƣợc để theo đuổi Ngoài xây dựng ma trận SWOT và ma trận QSPM cho trƣờng Đại học Tiền Giang, đề tài đã lập đƣợc ma trận các yếu tố bên ngoài EFE và ma trận các yếu tố bên trong IFE để hỗ trợ quá trình hoạch định chiến lƣợc.  Nguyễn Phƣơng Mai (2010), Hoàn thiện công tác hoạch định chiến lược trường Cao đẳng kỹ thuật khách sạn và dụ lịch - Cẩm Giảng - Hải Dương, Luận văn thạc sĩ Kinh tế, trƣờng Đại học Bách Khoa Hà Nội Đề tài tiếp cận cơ sở hoạch định chiến lƣợc và phân tích thực trạng hoạch định chiến lƣợc tại trƣờng theo 4 bƣớc công việc: Thứ nhất, phân tích thực trạng đánh giá môi trƣờng bên ngoài Thứ hai, phân tích thực trạng đánh giá môi trƣờng bên trong Thứ ba, xây dựng chiến lƣợc Thứ tƣ, Lựa chọn chiến lƣợc Qua phân tích các nhân tố thuộc môi trƣờng vi mô, vĩ mô và thực trạng hoạch định chiến lƣợc trƣờng tác giả đã đƣa ra cái nhìn tổng quát về ƣu điểm, hạn chế của hoạch định chiến lƣợc để từ đó hoàn thiện, củng cố bộ chiến lƣợc cho trƣờng. Hạn chế của đề tài là chƣa xây dựng, sử dụng phối hợp các công cụ trong hoạch định chiến lƣợc. Nhận thức tầm quan trọng của hoạch định chiến lƣợc, đã có nhiều công trình nghiên cứu của nhiều tác giả về hoàn thiện công tác hoạch định chiến lƣợc tại các doanh nghiệp Việt Nam, hầu hết các công trình nghiên cứu đều phân tích rõ khái lƣợc hoạch định chiến lƣợc, thực trạng doanh nghiệp và công tác hoạch định chiến lƣợc tại doanh nghiệp nhƣ: 3  Đỗ Thị Minh Hải (2011), Hoàn thiện công tác hoạch định chiến lược kinh doanh ở Công ty cổ phần may Đáp Cầu, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế, trƣờng Đại học Giai thông vận tải. Cũng với mô hình quản trị chiến lƣợc đƣợc áp dụng rộng rãi hiện nay của Fred.R.David, tác giả đã chỉ ra các bƣớc cơ bản của giai đoạn hình thành chiến lƣợc (nghiên cứu môi trƣờng hoạt động, xác định mục tiêu tổ chức, xây dựng chiến lƣợc và lựa chọn chiến lƣợc then chốt). Qua kết quả phân tích thực trạng công tác hoạch định chiến lƣợc tại công ty tác giả đã đề ra đƣợc nhóm giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả công tác hoạch định chiến lƣợc cho công ty tại hoạt động phân tích thực trạng môi trƣờng bên ngoài, bên trong thông qua việc kết hợp các mô hình EFF, IFF.  Vũ Đình Tài (2008), Một số giải pháp hoàn thiện công tác hoạch định chiến lược kinh doanh của Công ty TNHH Mytek giai đoạn 2008-2015, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế, trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân. Ở đề tài này, tác giả đã tập trung phân tích đƣợc thực trạng các chiến lƣợc và tình hình thực hiện các chiến lƣợc kinh doanh của Công ty giai đoạn 2008 - 2015. Đề tài đã làm rõ thực trạng phân tích môi trƣờng vi mô, vĩ mô tác động tới hoạt động của Mytek; chỉ ra đƣợc ƣu nhƣợc điểm chiến lƣợc các cấp của doanh nghiệp. Nhƣợc điểm của đề tài là chƣa phân tích làm rõ đƣợc mục tiêu nhiệm vụ của công ty trong hoạch định chiến lƣợc. Đối với trƣờng Đại học Sao Đỏ chƣa có đề tài nghiên cứu nào về hoàn thiện công tác hoạch định chiến lƣợc . Tuy nhiên cũng đã có đề tài nghiên cứu của TS.Phạm Đăng Bôn (2010), “Hoạch định chiến lược phát triển trường Cao đẳng công nghiệp Sao Đỏ giai đoạn 2010-2020”, Luận văn thạc sĩ Kinh tế, trƣờng Đại học Bách Khoa, tuy nhiên ngày 24 tháng 3 năm 2010, Thủ tƣớng chính phủ đã ký Quyết định số 376/2010/QĐ-TTg về việc thành lập Trƣờng Đại học Sao Đỏ trên cơ sở nâng cấp Trƣờng Cao đẳng Công nghiệp Sao Đỏ do đó hoạt động nghiên cứu của tác giả tiếp cận trong giai đoạn trƣờng từ cao đẳng vừa mới nâng cấp lên đại học chƣa thực sự phù hợp trong bối cảnh thực tế hiện nay của tổ chức. Đề tài đã chỉ ra đƣợc cơ sở hoạch định chiến lƣợc, cũng nhƣ đã phác thảo đƣợc chiến lƣợc phát triển cho trƣờng. 4 Trên cơ sở kế thừa những kiến thức mà các tác giả đi trƣớc đã dày công nghiên cứu, từ đó giúp tôi có thêm những ý tƣởng mới phù hợp với tình hình nghiên cứu thực trạng hoạch định chiến lƣợc, góp phần phân tích rõ thực trạng công tác hoạch định chiến lƣợc, ƣu điểm, tồn tại và nguyên nhân để từ đó đƣa ra giải pháp hoàn thiện công tác hoạch định chiến lƣợc và đƣa ra khuyến nghị chiến lƣợc phát triển phù hợp cho trƣờng trong giai đoạn 2012-2020. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Đề tài tập trung phân tích, trả lời các câu hỏi nghiên cứu nhƣ: - Thế nào là chiến lƣợc, hoạch định chiến lƣợc? - Quá trình hoạch định chiến lƣợc bao gồm các giai đoạn nào? Tổ chức bộ máy và nhân sự thực thi hoạch định chiến lƣợc nhƣ thế nào? - Vai trò của hoạch định chiến lƣợc đối với tổ chức? - Thực trạng công tác hoạch định chiến lƣợc tại trƣờng Đại học Sao Đỏ nhƣ thế nào? - Giải pháp nào để hoàn thiện công tác hoạch định chiến lƣợc phát triển trƣờng Đại học Sao Đỏ? Qua đó nhằm xây dựng mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu sau:  Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở nghiên cứu những lý luận cơ bản về chiến lƣợc, hoạch định chiến lƣợc, nghiên cứu phân tích thực trạng công tác hoạch định chiến lƣợc nhằm hoàn thiện công tác hoạch định chiến lƣợc cho nhà trƣờng trong giai đoạn 2012-2020, giúp trƣờng Đại học Sao Đỏ nâng cao chất lƣợng đào tạo và vị thế cạnh tranh.  Nhiệm vụ đặt ra:  Nghiên cứu những lý luận cơ bản về chiến lƣợc, hoạch định chiến lƣợc, các công cụ hỗ trợ hoạch định chiến lƣợc.  Nghiên cứu phân tích đánh giá thực trạng công tác hoạch định chiến lƣợc tại trƣờng Đại học Sao Đỏ, rút ra ƣu điểm, tồn tại và nguyên nhân.  Trên cơ sở phân tích thực trạng nhằm hoàn thiện công tác hoạch định chiến lƣợc phát triển phù hợp cho trƣờng Đại học Sao Đỏ giai đoạn 2012-2020. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tƣợng nghiên cứu: 5 Luận văn tập trung nghiên cứu các vấn đề cơ sở lý luận, hoạch định chiến lƣợc của các tổ chức nói chung, trƣờng Đại học Sao Đỏ nói riêng và thực tế về công tác hoạch định chiến lƣợc phát triển trƣờng Đại học Sao Đỏ. - Phạm vi nghiên cứu:  Phạm vi không gian: Luận văn giới hạn phạm vi nghiên cứu là những nhân tố thuộc môi trƣờng bên ngoài (môi trƣờng kinh tế - chính trị, môi trƣờng công nghệ, văn hóa - xã hội); những nhân tố thuộc môi trƣờng ngành (khách hàng, đối thủ cạnh trạnh hiện tại, đối thủ cạnh tranh tiềm ẩn) và những nhân tố thuộc môi trƣờng trong tổ chức (chất lƣợng đầu vào, quá trình đào tạo, số lƣợng - chất lƣợng đội ngũ giảng viên giáo viên, cơ sở vật chất và công tác quản lý giáo dục học sinh sinh viên) tại trƣờng Đại học Sao Đỏ.  Phạm vi thời gian: Thời gian nghiên cứu từ 2009 - 2011, giải pháp hƣớng tới 2020. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Các phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc sử dụng trong luận văn bao gồm: - Phƣơng pháp luận:  Phƣơng pháp duy vật biện chứng: trong quá trình xem xét phân tích thực trạng, đặt tổ chức trong mối liên hệ tác động qua lại với các nhân tố thuộc môi trƣờng bên ngoài để xem xét một cách toàn diện.  Phƣơng pháp duy vật lịch sử: ngoài việc phân tích thực trạng trƣờng Đại học Sao Đỏ, đề tài cũng đánh giá những kết quả, tồn tại trong những năm vừa qua. - Phƣơng pháp cụ thể  Phƣơng pháp tham khảo tài liệu: luận văn nghiên cứu tham khảo các tài liệu về chiến lƣợc, hoạch định chiến lƣợc  Phƣơng pháp phân tích - tổng hợp: Trên cơ sở lí luận chung về chiến lƣợc và hoạch định chiến lƣớc, kết hợp với thực trạng công tác phân tích các nhân tố thuộc môi trƣờng bên ngoài, bên trong tổ chức, luận văn đã phân tích, đánh giá, tổng hợp những kết quả đạt đƣợc nhằm đánh giá chung công tác hoạch định chiến lƣợc của trƣờng, rút ra những ƣu điểm và hạn chế của công tác hoạch định chiến lƣợc.  Phƣơng pháp phi thực nghiệm: dựa trên cơ cấu bộ máy và nhân sự thực thi hoạch định chiến lƣợc tài trƣờng Đại học Sao Đỏ, tác giả tiến hành chọn mẫu là các đối tƣợng tham gia quá trình hoạch định chiến lƣợc (bao gồm 24 ngƣời là Ban giám hiệu, trƣởng các đơn vị phòng và khoa). Tác giả thiết kế và xây dựng bảng hỏi 6 để điều tra các thông tin nhƣ nhận thức về công tác hoạch định chiến lƣợc, đánh giá về công tác hoạch định chiến lƣợc,... Dựa trên kết quả thu thập từ bảng hỏi, tác giả tiến hành tổng hợp, thống kê, phân tích số liệu để có đƣợc những thông tin nhằm đánh giá về thực trạng công tác hoạch định chiến lƣợc tại trƣờng. Trên cơ sở đó giúp tác giả nhìn nhận rõ những ƣu điểm, hạn chế và xây dựng đƣợc luận cứ chặt chẽ để tìm ra đƣợc những giải pháp hiệu quả nhất hoàn thiện công tác hoạch định chiến lƣợc tại trƣờng. 6. Những đóng góp mới của luận văn Thứ nhất, bổ sung và hoàn thiện các vấn đề lý luận về chiến lƣợc, hoạch định chiến lƣợc trong các tổ chức Thứ hai, nghiên cứu và phân tích có hệ thống thực trạng hoạch định chiến lƣợc tại các tổ chức hiện nay. Qua đó rút ra những bài học cho quá trình hoạch định chiến lƣợc tại trƣờng Đại học Sao Đỏ. Thứ ba, phân tích có hệ thống thực trạng hoạch định chiến lƣợc tại trƣờng Đại học Sao Đỏ. Qua đó đánh giá toàn diện những kết quả đạt đƣợc, những tồn tại và nguyên nhân trong quá trình hoạch định. Thứ tƣ, xây dựng hệ thống giải pháp góp phần hoàn thiện công tác hoạch định chiến lƣợc phát triển của trƣờng Đại học Sao Đỏ. 7. Kết cấu luận văn Ngoài mục lục, mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, bố cục luận văn đƣợc chia thành ba phần chính tƣơng ứng nội dung ba chƣơng - Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về hoạch định chiến lƣợc của các tổ chức. - Chƣơng 2: Phân tích và đánh giá thực trạng công tác hoạch định chiến lƣợc phát triển trƣờng Đại học Sao Đỏ. Chƣơng 3: Một số giải pháp hoàn thiện công tác hoạch định chiến lƣợc phát triển trƣờng Đại học Sao Đỏ giai đoạn 2012-2020. 7 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƢỢC CỦA CÁC TỔ CHỨC 1.1. Khái niệm chiến lƣợc và hoạch định chiến lƣợc 1.1.1. Chiến lược “Chiến lƣợc” là thuật ngữ bắt nguồn từ tiến Hy Lạp “Strategos” dùng trong quân sự. Dần dần, chiến lƣợc đƣợc sử dụng trong những lĩnh vực khác nhau của đời sống kinh tế xã hội. Thuật ngữ chiến lƣợc là sự kết hợp của từ chiến, nghĩa là chiến đấu, tranh giành và từ lƣợc, nghĩa là mƣa tính. Nhƣ vậy, theo nguồn gốc, chiến lƣợc là những mƣu tính nhằm chiến đấu và quan trọng hơn là để giành chiến thắng. Học giả Đào Duy Anh, trong từ điển tiếng Việc đã viết: chiến lƣợc là các kế hoạch đặt ra để giành thắng lợi trên một hay nhiều mặt trận. Nhƣ vậy, trong lĩnh vực quân sự, thuật ngữ chiến lƣợc nói chung đƣợc coi nhƣ một nghệ thuật chỉ huy nhằm giành thắng lợi của một cuộc chiến tranh. Từ thập kỷ 60, thế kỷ XX chiến lƣợc đƣợc ứng dụng vào lĩnh vực kinh doanh và thuật ngữ “chiến lƣợc kinh doanh” ra đời. Quan điểm chiến lƣợc kinh doanh phát triển dần theo thời gian và ngƣời ta tiếp cận nó theo nhiều quan điểm khác nhau. Năm 1962, Chandler định nghĩa chiến lƣợc nhƣ là “việc xác định các mục tiêu, mục đích cơ bản dài hạn của doanh nghiệp và việc áp dụng một chuỗi các hành động cũng nhƣ việc phân bổ các nguồn lực cần thiết để thực hiện mục tiêu này” Đến những năm 1980, Quinn đã đƣa ra định nghĩa có tính khái quát hơn “chiến lƣợc là mô thức hay kế hoạch tích hợp các mục tiêu chính yếu, các chính sách, và chuỗi hành động vào một tổng thể đƣợc cố kết một cách chặt chẽ” Sau đó Johnson và Scholes định nghĩa lại chiến lƣợc trong điều kiện môi trƣờng có rất nhiều những thay đổi nhanh chóng “Chiến lƣợc là định hƣớng và phạm vi của một tổ chức về dài hạn nhằm giành lực thế cạnh tranh cho tổ chức thông qua việc định dạng các nguồn lực của nó trong môi trƣờng thay đổi, để đáp ứng nhu cầu thị trƣờng và thỏa mãn mong muốn của các bên hữu quan”. Ngoài cách tiếp cận truyền thống nhƣ vậy, nhiều tổ chức kinh doanh tiếp cận chiến lƣợc theo cách mới: Chiến lƣợc kinh doanh là kế hoạch kiểm soát và sử dụng 8 các nguồn lực, tài sản và tài chính nhằm mục đích nâng cao và đảm bảo các quyền lợi thiết yếu của mình. Kenneth Andrews là ngƣời đầu tiên đƣa ra các ý tƣởng nổi bật này trong cuốn sách kinh điển “The Cencept of Coporate Strategy”. Theo ông, chiến lƣợc là những gì mà một tổ chức phải làm dựa trên những điểm mạnh và yếu của mình trong bối cảnh có những cơ hội và cả những mối đe dọa. Brace Henderson, chiến lƣợc gia đồng thời là nhà sang lập Tập đoàn Tƣ vấn Boston đã kết nối khái niệm chiến lƣợc với lợi thế cạnh tranh. Lợi thế cạnh tranh là việc đặt một công ty vào vị thế tốt hơn đối thủ để tạo ra giá trị về kinh tế cho khách hàng. “Chiến lƣợc là sự tìm kiếm thận trọng một kế hoạch hành động để phát triển và kết hợp lợi thế cạnh tranh của tổ chức. Những điều khác biệt giữa bạn và đối thủ cạnh tranh là cơ sở cho lợi thế của bạn”. Ông tin rằng không thể cùng tồn tại hai đối thủ cạnh tranh nếu cách kinh doanh của họ giống hệt nhau. Cần phải tạo sự khác biệt mới có thể tồn tại. Ngày nay, thuật ngữ chiến lƣợc đã đƣợc sử dụng khá phổ biến ở Việt Nam trong nhiều lĩnh vực ở cả phạm vi vĩ mô cũng nhƣ vi mô. Ở phạm vi doanh nghiệp ta thƣờng gặp thuật ngữ chiến lƣợc kinh doanh hoặc chiến lƣợc công ty, quản trị chiến lƣợc,… Sự xuất hiện các thuật ngữ này không đơn thuần là sự vay mƣợn. Các khái niệm chiến lƣợc đều bắt nguồn từ sự cần thiết khách quan trong thực tiễn quản trị của các doanh nghiệp trong cơ chế thị trƣờng hiện nay. Có thể nói việc xây dựng và thực hiện chiến lƣợc thực sự đã trở thành một nhiệm vụ hàng đầu và là một nội dung, chức năng quan trọng của quản trị doanh nghiệp, nó đang đƣợc áp dụng rộng rãi trong các doanh nghiệp. Quan điểm phổ biến hiện nay cho rằng: “Chiến lƣợc kinh doanh là nghệ thuật phối hợp các hoạt động và điều khiển chúng nhằm đạt đƣợc mục tiêu dài hạn của doanh nghiệp” 1.1.2. Hoạch định chiến lược Hoạch định chiến lƣợc là một nội dung, một giai đoạn của quá trình quản trị. Quá trình quản trị chiến lƣợc thƣờng đƣợc nghiên cứu và sử dụng thông qua các mô hình. Mỗi một mô hình biểu diễn một loạt quá trình khác biệt. Mô hình quản trị chiến lƣợc của F.David đƣợc chấp nhận rộng rãi nhất. Tuy mô hình này không đảm bảo cho sự thành công nhƣng nó cung cấp một cách rõ ràng và cơ bản phƣơng pháp tiếp cận trong việc thiết lập, thực thi và đánh giá chiến lƣợc. 9 Thực hiện đánh giá bên ngoài, chỉ ra cơ hội và thách thức Nêu ra nhiệm vụ hiện tại, mục tiêu và CL Đặt ra mục tiêu dài hạn Đặt ra mục tiêu thƣờng Nêu ra nhiệm vụ hiện tại, mục tiêu và CL Thực hiện đánh giá bên trong, chỉ ra điểm mạnh, điểm yếu Đo lƣờng và đánh giá mức độ thực hiện Phân bổ nguồn lực Lựa chọn chiến lƣợc để theo đuổi Hoạch định CL Chính sách bộ phận Thực thi CL Đánh giá CL Hình 1.1: Mô hình quản trị chiến lƣợc của F. David (Nguồn: [7, tr.27]) - Mô hình đã chỉ ra: + Mô hình khá logic khi thiết lập các bƣớc trong quản trị chiến lƣợc + Mô hình đã chỉ ra sự tồn tại của rất nhiều nhân tố ảnh hƣởng tới quản trị chiến lƣợc trong doanh nghiệp + Quản trị chiến lƣợc là một quá trình phức tạp và liên tục. Chỉ cần một sự thay đổi nhỏ tại một trong số những bƣớc công việc chính trong mô hình cũng cần tới những thay đổi trong một vài hoặc tất cả các bƣớc công việc khác. Vì vậy, quản trị chiến lƣợc dƣờng nhƣ không bao giờ có điểm dừng. - Nhƣợc điểm: + Quá trình quản trị chiến lƣợc trong thực tế không thể phân tách một cách rõ ràng và thực hiện một cách chặt chẽ nhƣ mô hình đã đề ra. Phân tích theo giai đoạn quản trị chiến lƣợc, có thể nhận thấy nội dung của mỗi giai đoạn đƣợc thực hiện theo sơ đồ: 10 GIAI ĐOẠN Hoạch định chiến lƣợc Tổ chức nghiên cứu Thực thi chiến lƣợc Đề ra các mục tiêu thƣờng niên Đánh giá chiến lƣợc Hoạt Kết hợp trực giác với phân tích động Chính sách từng bộ phận Xem xét lại các nhân tố trong và ngoài Đƣa ra quyết định Phân bổ nguồn lực Đánh giá thực hiện Thực hiện các điều chỉnh Hình 1.2: Sơ đồ 3 giai đoạn của quản trị chiến lƣợc (Nguồn: [9,tr.21]) Hoạch định chiến lƣợc là quá trình đề ra các công việc cần thực hiện của doanh nghiệp, tổ chức những nghiên cứu để chỉ rõ những nhân tố chính của môi trƣờng bên ngoài và bên trong doanh nghiệp, xây dựng mục tiêu dài hạn, lựa chọn trong những chiến lƣợc thay thế. Các bƣớc công việc trong giai đoạn hoạch định chiến lƣợc: BƢỚC CÔNG VIỆC QUÁ TRÌNH Xác định nhiệm vụ và mục tiêu của tổ chức Chỉ ra vai trò, bản chất và nội dung cơ bản của doanh nghiệp 2 Phân tích môi trƣờng bên ngoài Chỉ ra vai trò, bản chất của việc đánh giá môi trƣờng bên ngoài, nội dung và các công cụ đánh giá 3 Phân tích môi trƣờng bên trong Bản chất của đánh giá nội bộ, công tác đánh giá các mặt hoạt động chính của cty 4 Phân tích và lựa chọn chiến lƣợc Sử dụng các mô hình, kết hợp đánh giá định tính và định lƣợng, chọn ra một mô hình chiến lƣợc hợp lý cho công ty 1 HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƢỢC NỘI DUNG THỰC HIỆN Hình 1.3: Các bƣớc công việc trong giai đoạn hoạch định chiến lƣợc (Nguồn: [9,tr.23]) 11 Theo sơ đồ tổng quát mô tả ở trên có thể nhận thấy quy trình hoạch định chiến lƣợc gồm 3 giai đoạn chính: Giai đoạn 1, xác lập hệ thống dữ liệu thông tin từ môi trƣờng kinh doanh bên ngoài và bên trong doanh nghiệp làm cơ sở cho xây dựng chiến lƣợc. Có thể sử dụng các kĩ thuật phân tích đã đƣợc tổng kết nhƣ ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài, ma trận đánh giá các yếu tố bên trong, ma trận hình ảnh cạnh tranh,… Giai đoạn 2, phân tích, xác định các kết hợp giữa thời cơ, cơ hội, đe doạ, ... của môi trƣờng kinh doanh với các điểm mạnh, điểm yếu,…của doanh nghiệp để thiết lập các kết hợp có thể làm cơ sở xây dựng các phƣơng án chiến lƣợc của doanh nghiệp.Có thể sử dụng kĩ thuật phân tích nhƣ ma trận SWOT ma trận BCG,… Giai đoạn 3, xác định các phƣơng án, đánh giá , lựa chọn và quyết định chiến lƣợc. Từ các kết hợp ở giai đoạn 2 cần lựa chọn hình thành các phƣơng án chiến lƣợc. Đánh giá và lựa chọn theo các mục tiêu ƣu tiên. 1.1.3. Ý nghĩa của hoạch định chiến lược Trong điều kiện cạnh tranh gay gắt của nền kinh tế thị trƣờng, chiến lƣợc có vai trò khá quan trọng, nó quyết định sự thành công hay thất bại của doanh nghiệp. Chiến lƣợc phác thảo con đƣờng đi tới tƣơng lai, giúp các tổ chức thấy rõ mục đích và hƣớng đi của mình, giúp cho các nhà quản lý có cái nhìn tổng quát về những mục tiêu và kết quả mong muốn để đảm bảo và sử dụng tốt các nguồn lực. Đồng thời đó sẽ là một bản đồ hƣớng dẫn và khuyến khích mọi ngƣời cùng làm việc, qua đó huy động tinh thần làm việc của các nhân viên sẽ cao hơn, dễ đạt thành công hơn. Chiến lƣợc sẽ buộc các nhà quản lý phải tiến hành phân tích tình hình và tƣ duy linh hoạt. Từ đó giúp cho doanh nghiệp nhận thấy đƣợc khả năng hành động của mình và khuyến khích họ chủ động hơn trong cạnh tranh. Việc hoạch định chiến lƣợc thông qua việc phân tích điểm mạnh, điểm yếu, các cơ hội, thách thức đối với doanh nghiệp giúp cho doanh nghiệp có thể thấy đƣợc thực lực của mình, thấy đƣợc những mối đe doạn và các cơ hội đối với mình, thấu đƣợc những mối đe dọa và các cơ hội đối với mình, giúp doanh nghiệp tránh đƣợc những nguy hiểm với sự phát triển của mình. Hoạch định chiến lƣợc là công việc cần thiết đối với mỗi tổ chức, nó mang một ý nghĩa quan trọng trong việc tiến hành các hoạt động của tổ chức: 12 - Nó thể hiện tƣ duy có hệ thống để tiên liệu các tình huống quản lý của nhà quản lý. - Việc hoạch định sẽ tạo cơ hội cho việc phối hợp mọi nguông lực của tổ chức hữu hiệu hơn. - Giúp nhà quản lý và nhân viên trong tổ chức tập trung vào các mục tiêu và chính sách mà tổ chức hƣớng tới, nắm vững các nhiệm vụ cơ bản của tổ chức để phối hợp với các quản lý viên khác - Giúp tổ chức sẵn sàng ứng phó và đối phó với những thay đổi của môi trƣờng bên ngoài. - Phát triển hữu hiệu các tiêu chuẩn kiểm tra. 1.2. Các bƣớc hoạch định chiến lƣợc 1.2.1. Xác định nhiệm vụ và mục tiêu của tổ chức Mỗi doanh nghiệp đều có mục đích và l ý do tồn tại của mình và nó thƣờng đƣợc thể hiện rõ trong nhiệm vụ và mục tiêu chiến lƣợc của doanh nghiệp. Xác định nhiệm vụ và mục tiêu chiến lƣợc của doanh nghiệp là giai đoạn mở đầu vô cùng quan trọng trong quá trình quản trị chiến lƣợc. Có hai câu hỏi nền tảng đặt ra cho các nhà quản trị chiến lƣợc: - Một là, doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực nào? - Hai là, vì sao doanh nghiệp lại tồn tại và kinh doanh trong lĩnh vực đó? Trả lời cho câu hỏi thứ nhất chính là việc yêu cầu doanh nghiệp phải xác định đƣợc nhiệm vụ kinh doanh của mình hay các hoạt động mà doanh nghiệp thực hiện. Trả lời cho câu hỏi thứ hai yêu cầu doanh nghiệp phải thể hiện đƣợc các mục tiêu mà doanh nghiệp theo đuổi. Hai vấn đề này đều đƣợc nêu trong bản tuyên ngôn sứ mệnh của doanh nghiệp. Tuyên ngôn sứ mệnh của doanh nghiệp Nhiệm vụ (Ngành KD) Mục tiêu chiến lƣợc Triết lý kinh doanh Hình 1.4: Nội dung cơ bản của tuyên ngôn sứ mệnh của doanh nghiệp (Nguồn: [9,tr.36]) 13