Tài liệu Hoàn thiện công tác đấu thầu xây dựng tại công ty tnhh mtv vật liệu xây dựng xây lắp và kinh doanh nhà đà nẵng phn m u

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- TRẦN MINH THÀNH HOÀN THIỆN CÔNG TÁC ĐẤU THẦU XÂY DỰNG TẠI CÔNG TY TNHH MTV VẬT LIỆU XÂY DỰNG – XÂY LẮP VÀ KINH DOANH NHÀ ĐÀ NẴNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- TRẦN MINH THÀNH HOÀN THIỆN CÔNG TÁC ĐẤU THẦU XÂY DỰNG TẠI CÔNG TY TNHH MTV VẬT LIỆU XÂY DỰNG – XÂY LẮP VÀ KINH DOANH NHÀ ĐÀ NẴNG Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60 34 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN VĂN ĐỊNH Hà Nội – 2014 MỤC LỤC Danh mục chữ viết tắt ................................................................................................. i Danh mục bảng biểu................................................................................................... ii Danh mục sơ đồ hình vẽ ............................................................................................ iii MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1: MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN CỦA CÔNG TÁC ĐẤU THẦU ........6 1.1. Một số khái luận chung về đấu thầu trong xây dựng cơ bản ............................6 1.1.1. Khái niệm về đấu thầu và một số thuật ngữ liên quan công tác đấu thầu 6 1.1.2. Thực chất của công tác đấu thầu .............................................................12 1.1.3. Hình thức và nguyên tắc đấu thầu ...........................................................13 1.1.4. Các chủ thể tham gia thực hiện đấu thầu XDCB ....................................17 1.2. Công tác đấu thầu trong xây dựng cơ bản ......................................................18 1.2.1. Quy trình tổ chức đấu thầu xây dựng ......................................................18 1.2.2. Quá trình tham gia dự thầu của DN xây dựng ........................................23 1.3. Cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong quá trình dự thầu xây dựng ................................................................................................................26 1.3.1. Khái niệm về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh ...................................26 1.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh của DN xây dựng trong quá trình đấu thầu xây dựng .....................................................................................30 1.3.3. Vai trò của việc nâng cao khả năng cạnh tranh trong công tác lập HSDT để tham gia đấu thầu xây dựng ..........................................................................31 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC ĐẤU THẦU Ở CÔNG TY TNHH MTV VLXD - XÂY LẮP VÀ KINH DOANH NHÀ ĐÀ NẴNG .....................39 2.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty TNHH MTV VLXD Xây lắp và kinh doanh nhà Đà Nẵng .....................................................................39 2.1.1. Giới thiệu chung về Công ty ....................................................................39 2.1.2. Quá trình hình thành và phát triển ..........................................................39 2.1.3. Chức năng, ngành nghề của Công ty.......................................................41 2.1.4. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Công ty ........................................................42 2.2. Phân tích thực trạng công tác đấu thầu của Công ty TNHH MTV VLXD Xây lắp và kinh doanh nhà Đà Nẵng .....................................................................45 2.2.1. Tình hình chung về sản xuất kinh doanh của Công ty .............................45 2.2.2. Quá trình thực hiện công tác dự thầu của Công ty .................................50 2.2.3. Phân tích tình hình thực hiện công tác đấu thầu tại Công ty ..................63 Kết luận Chƣơng 2 ....................................................................................................72 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC ĐẤU THẦU TẠI CÔNG TY TNHH MTV VLXD- XÂY LẮP VÀ KINH DOANH NHÀ ĐÀ NẴNG ................................................................................................................73 3.1. Cơ hội, thách thức và định hƣớng đối với các doanh nghiệp xây dựng .........73 3.1.1. Cơ hội và thách thức ................................................................................73 3.1.2. Định hướng đối với Công ty ....................................................................75 3.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác đấu thầu ở Công ty ...................75 3.2.1. Tái cấu trúc nguồn lực thiết bị máy móc thi công và tài chính của doanh nghiệp xây dựng .................................................................................................75 3.2.2. Đào tạo mới, đào tại lại, tuyển chọn và bố trí nguồn nhân lực hợp lý, hiệu quả đáp ứng năng lực cạnh tranh đấu thầu...............................................80 3.2.3. Thiết lập và xây dựng hình thành phòng Marketing nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trong đấu thầu và các lĩnh vực kinh doanh khác của Công ty ..81 3.2.4. Đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng công tác lập hồ sơ dự thầu để tăng năng lực cạnh tranh trong đấu thầu: ............................................85 3.2.5. Nâng cao chất lượng ra quyết định tranh thầu nhằm tăng khả năng cạnh tranh trong công tác đấu thầu ...........................................................................88 Kết luận Chƣơng 3 ....................................................................................................92 KẾT LUẬN ...............................................................................................................93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................95 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 BMT Bên mời thầu 2 DN Doanh nghiệp 3 ĐTXD Đầu tƣ xây dựng 4 HSDT Hồ sơ dự thầu 5 HSĐX Hồ sơ đề xuất 6 HSMT Hồ sơ mời thầu 7 HSYC Hồ sơ yêu cầu 8 KHĐT Kế hoạch đấu thầu 9 KQĐT Kết quả đấu thầu 10 MTV Một thành viên 11 NSNN Ngân sách Nhà nƣớc 12 QLDA Quản lý dự án 13 SLXL Sản lƣợng xây lắp 14 SXKD Sản xuất kinh doanh 15 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 16 UBND Ủy ban Nhân dân 17 VLXD Vật liệu xây dựng 18 XDCB Xây dựng cơ bản i DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng 1 Bảng 1.1 2 Bảng 2.1 3 Bảng 2.2 Nội dung Tổng hợp và so sánh kết quả dự thầu qua các năm Bảng danh sách các công trình thi công từ năm 2011 đến năm 2013 có giá trị trên 500 triệu đồng Bảng kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty từ năm 2011- 2013 Trang 30 45 49 Bảng Tổng hợp dự toán chi phí xây dựng tính theo đơn 4 Bảng 2.3 giá xây dựng công trình không đầy đủ và giá xây dựng 54 tổng hợp không đầy đủ 5 Bảng 2.4 Bảng định mức chi phí trực tiếp khác 56 6 Bảng 2.5 Bảng định mức chi phí chung, thu nhập chịu thuế tính trƣớc 57 Bảng tổng hợp dự toán chi phí xây dựng tính theo khối 7 Bảng 2.6 lƣợng và đơn giá xây dựng công trình đầy đủ và giá xây 58 dựng tổng hợp đầy đủ Bảng phân tích đơn giá chi tiết cho từng công việc của 8 Bảng 2.7 9 Bảng 2.8 Bảng phân tích đơn giá tổng hợp cho các hạng mục 60 10 Bảng 2.9 Bảng chi tiết giá dự thầu 61 11 Bảng 2.10 Bảng tổng hợp giá dự thầu 12 Bảng 2.11 13 Bảng 2.12 Chỉ tiêu thị phần của Công ty tại thị trƣờng thành phố Đà Nẵng từng hạng mục Bảng số liệu tỷ lệ trúng thầu và giá trị trúng thầu 3 năm 2011-2013 60 61 63 64 So sánh năng lực của Công ty TNHH MTV VLXD-Xây lắp 14 Bảng 2.13 và Kinh doanh nhà Đà Nẵng với các đối thủ cạnh tranh ii 65 DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Nội dung STT Hình Trang 1 Hình 1.1 Sơ đồ quá trình dự thầu xây dựng 23 2 Hình 2.1 Sơ đồ tổ chức Công ty 42 Hình so sánh doanh thu trong 3 năm của Công 3 Hình 2.2 ty với các đối thủ cạnh tranh chủ yếu iii 66 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quá trình đổi mới chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa, tập trung, quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa buộc các doanh nghiệp phải đối mặt với sự cạnh tranh hết sức gay gắt. Sự thay đổi cơ chế này đã làm cho không ít doanh nghiệp gặp khó khăn, lúng túng trong sản xuất và kinh doanh; tuy nhiên, có không ít doanh nghiệp đã tìm đƣợc những hƣớng đi đúng đắn, kịp thời đề ra những giải pháp thích hợp nhằm tháo gỡ khó khăn, tạo lập và phát huy thế mạnh của mình, nhờ đó đã đạt đƣợc hiệu quả kinh doanh cao, đứng vững và không ngừng phát triển. Xây dựng cơ bản là một lĩnh vực công nghiệp đặc thù. Khác với các lĩnh vực khác, cạnh tranh giữa các doanh nghiệp xây dựng diễn ra chủ yếu thông qua hình thức đấu thầu do các Chủ đầu tƣ tổ chức. Trên thế giới hình thức đấu thầu xây dựng đã đƣợc áp dụng từ lâu, ở nƣớc ta, từ khi nhà nƣớc ban hành "Quy chế đấu thầu" rồi đến Luật Đấu thầu, thì đấu thầu xây dựng mới thực sự trở thành một lĩnh vực cạnh tranh hết sức gay gắt giữa các doanh nghiệp xây dựng. Mặt khác, trong những năm gần đây, đã xuất hiện nhiều dự án xây dựng có quy mô lớn, sử dụng vốn ngân sách hoặc vốn vay của các tổ chức tín dụng đòi hỏi phải tổ chức đấu thầu xây dựng trên cơ sở cạnh tranh. Chính vì vậy, vấn đề hoàn thiện công tác đấu thầu xây dựng luôn giành đƣợc sự quan tâm hàng đầu của các doanh nghiệp xây dựng. Công ty TNHH một thành viên Vật liệu Xây dựng - Xây lắp và Kinh doanh nhà Đà Nẵng là một doanh nghiệp hoạt động trên lĩnh vực xây dựng, có quy mô lớn trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Trong những năm vừa qua, Công ty đã có những nỗ lực trên nhiều mặt nhằm nâng cao sức cạnh tranh, phát triển sản xuất và đã giành đƣợc nhiều thành tựu hết sức quan trọng, hoàn thành nhiệm vụ đƣợc giao, trở thành một trong những doanh nghiệp xây dựng mạnh trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt đƣợc, Công ty vẫn còn những tồn tại, hạn chế nhất định, đặc biệt là trong lĩnh vực cạnh tranh đấu thầu xây dựng. Đây là một trở ngại lớn, có ảnh hƣởng đến sự phát triển lâu dài và bền vững của Công ty. 1 Trong bối cảnh hiện nay, trƣớc sự lớn mạnh của các doanh nghiệp xây dựng trong nƣớc, sự xuất hiện của những Công ty xây dựng lớn của nƣớc ngoài, sự phát triển của khoa học công nghệ xây dựng... cho thấy rằng cạnh tranh đấu thầu xây dựng giữa các doanh nghiệp xây dựng diễn ra rất gay gắt. Vì vậy, vấn đề hoàn thiện công tác đấu thầu có một vai trò hết sức quan trọng, có ý nghĩa quyết định đối với sự thành công và phát triển của các doanh nghiệp xây dựng nói chung và của Công ty TNHH một thành viên Vật liệu Xây dựng -Xây lắp và Kinh doanh nhà Đà Nẵng nói riêng. Xuất phát từ nhận thức trên, tôi đã chọn đề tài: “Hoàn thiện công tác đấu thầu xây dựng tại Công ty TNHH một thành viên Vật liệu Xây dựng - Xây lắp và Kinh doanh nhà Đà Nẵng" làm luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh với hy vọng mở rộng khả năng hiểu biết của mình và mong muốn góp một phần nhỏ bé vào sự phát triển của Công ty. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích Đánh giá thực trạng, công tác đấu thầu xây dựng của Công ty; qua đó tìm ra những ƣu thế, thành tựu và những tồn tại trong công tác đấu thầu xây dựng của Công ty TNHH một thành viên Vật liệu Xây dựng - Xây lắp và Kinh doanh nhà Đà Nẵng. Đồng thời đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác đấu thầu xây dựng của Công ty trong thời gian tới. 2.2. Nhiệm vụ - Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến đề tài, qua đó làm rõ cơ sở lý luận chung của các công tác trong đấu thầu xây dựng. - Nghiên cứu các nhân tố (nhân tố bên trong và nhân tố bên ngoài) ảnh hƣởng đến các công tác đấu thầu xây dựng, khảo sát các yếu tố khách quan và chủ quan tác động tới công tác đấu thầu của Công ty TNHH một thành viên Vật liệu Xây dựng Xây lắp và Kinh doanh nhà Đà Nẵng; qua đó chỉ ra những ƣu điểm, tồn tại và hạn chế của Công ty trong những năm vừa qua. 2 - Đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác đấu thầu của Công ty trong giai đoạn hiện nay. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng Luận văn nghiên cứu công tác đấu thầu xây dựng, các nhân tố ảnh hƣởng và chi phối; thực trạng và giải pháp hoàn thiện công tác đấu thầu của Công ty TNHH một thành viên Vật liệu Xây dựng -Xây lắp và Kinh doanh nhà Đà Nẵng. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Về mặt không gian, phạm vi nghiên cứu của đề tài giới hạn ở những vấn đề quy trình tổ chức đấu thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng đối với Công ty TNHH một thành viên Vật liệu Xây dựng - Xây lắp và Kinh doanh nhà Đà Nẵng. Về mặt thời gian, luận văn đánh giá tình hình công tác đấu thầu của Công ty TNHH một thành viên Vật liệu Xây dựng -Xây lắp và Kinh doanh nhà Đà Nẵng trong khoảng thời gian từ năm 2011 đến nay và đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác đấu thầu của Công ty trong thời gian tới. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp Những tài liệu thu thập đƣợc tại Công ty TNHH một thành viên Vật liệu Xây dựng -Xây lắp và Kinh doanh nhà Đà Nẵng, các sách, các bài viết, các bài báo của các tác giả trong và ngoài nƣớc; các thông tin trên các trang website có liên quan đến nội dung hoàn thiện công tác đấu thầu và các chuyên đề nghiên cứu về đấu thầu. 4.2. Phương pháp thống kê và phân tích Quá trình thực hiện phƣơng pháp này dựa trên các cơ sở các nghiên cứu và cơ sở lý luận có trƣớc, số liệu thu thập đƣợc trong quá trình nghiên cứu, tiến hành tổng hợp, phân tích số liệu, đánh giá, đo lƣờng, rút ra nhận xét và đƣa ra kiến nghị. 5. Tình hình nghiên cứu: Để thực hiện nghiên cứu về việc hoàn thiện công tác đấu thầu tại Công ty TNHH MTV VLXD-XL và KDN ĐN, trên cơ sở nghiên cứu các lý thuyết về quản 3 trị dự án đầu tƣ, quản trị chiến lƣợc, các văn bản pháp luật về đầu thầu (Luật Đấu thầu, các Thông tƣ, Nghị định về đấu thầu…), các đề tài về đấu thầu, tác giả đã tìm hiểu thêm một số tài liệu nghiên cứu về đấu thầu nhƣ sau: - “Nâng cao năng lực đấu thầu” của tác giả Lê Văn Tăng (Cục trƣởng Cục Đấu thầu - Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ). Tác giả đã nêu những ƣu nhƣợc điểm của công tác đấu thầu tại các doanh nghiệp hiện nay và một số giải pháp hoàn thiện. - Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Oanh (2014), “Đấu thầu quốc tế trong hoạt động đầu tƣ ở Việt Nam”. Luận văn đã phân tích thực trạng đấu thầu quốc tế tại VN và đƣa ra các bài học kinh nghiệm của các nƣớc (Nga, Hàn Quốc, Campuchia) và các tổ chức quốc tế (Ngân hàng thế giới, ngân hàng phát triển Châu Á, ngân hàng phát triển Nhật Bản) về đấu thầu. - Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Vƣơng Cƣờng (2014), “Nâng cao chất lượng đấu thầu xây dựng các công trình giao thông ở Việt Nam”. Luận văn đã trình bày cơ sở khoa học về chất lƣợng đấu thầu xây dựng các công trình giao thông, thực trạng chất lƣợng đấu thầu xây dựng các công trình giao thông ở Việt Nam trong thời gian qua, giải pháp nâng cao chất lƣợng đấu thầu xây dựng các công trình giao thông ở Việt Nam. - Luận văn thạc sĩ Đại Học Đà Nẵng (2013), “Thực trạng và các giải pháp nhằm tăng khả năng cạnh tranh trong đấu thầu của doanh nghiệp xây dựng” của tác giả Nguyễn Đăng Tuấn thực hiện. Luận văn trên đã phân tích các vấn đề về thực trạng công tác đấu thầu hiện nay và đƣa ra một số giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh trong đấu thầu của doanh nghiệp. Luận văn còn đƣợc tham khảo các công trình của các tác giả nƣớc ngoài nhƣ sau: - Vietnam Law on tendering của tác giả Allens Arthur Robinson đã phân tích về các quy định đấu thầu ở Việt Nam, ƣu nhƣợc điểm và các giải pháp hoàn thiện. 6. Đóng góp của luận văn - Trên cơ sở nhận thức về tính cần thiết của công tác đấu thầu xây dựng, luận văn phân tích thực trạng công tác đấu thầu xây dựng của Công ty TNHH một thành 4 viên Vật liệu Xây dựng - Xây lắp và Kinh doanh nhà Đà Nẵng, chỉ ra những ƣu điểm, lợi thế, những tồn tại, hạn chế và những vấn đề đang đặt ra hiện nay đối với Công ty qua việc tạo lập, phát huy lợi thế, hoàn thiện công tác đấu thầu xây dựng dƣới vai trò đơn vị thi công. - Đề xuất một số phƣơng hƣớng, giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện công tác đấu thầu xây dựng của Công ty TNHH một thành viên Vật liệu Xây dựng - Xây lắp và Kinh doanh nhà Đà Nẵng. 7. Kết cấu của luận văn Chƣơng 1: Một số lý luận cơ bản về công tác đấu thầu của Công ty. Chƣơng 2: Thực trạng công tác đấu thầu ở Công ty TNHH một thành viên Vật liệu Xây dựng - Xây lắp và Kinh doanh nhà Đà Nẵng. Chƣơng 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác đấu thầu xây dựng của Công ty TNHH một thành viên Vật liệu Xây dựng - Xây lắp và Kinh doanh nhà Đà Nẵng. 5 CHƢƠNG 1 MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN CỦA CÔNG TÁC ĐẤU THẦU 1.1. Một số khái luận chung về đấu thầu trong xây dựng cơ bản 1.1.1. Khái niệm về đấu thầu và một số thuật ngữ liên quan công tác đấu thầu 1.1.1.1. Khái niệm về đấu thầu Thuật ngữ “đấu thầu” đã xuất hiện trong thực tế xã hội từ xa xƣa. Theo Từ điển tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học xuất bản năm 1998) thì đấu thầu đƣợc giải thích là việc “đọ công khai, ai nhận làm, nhận bán với điều kiện tốt nhất thì đƣợc giao cho làm hoặc đƣợc bán hàng (một phƣơng thức giao làm công trình hoặc mua hàng)”. Nhƣ vậy bản chất của việc đấu thầu đã đƣợc xã hội thừa nhận nhƣ là một sự ganh đua (cạnh tranh) để đƣợc thực hiện một việc nào đó, một yêu cầu nào đó. Trên thực tế đã tồn tại một số định nghĩa về thuật ngữ đấu thầu trong các văn bản khác nhau. Từ khi đất nƣớc ta tiến hành công cuộc đổi mới, nền kinh tế đã mở cửa với thế giới thì bắt đầu xuất hiện khái niệm “đấu thầu” đúng nghĩa. Theo định nghĩa về thuật ngữ “đấu thầu” trong Luật Đấu thầu của Việt Nam thì đó là quá trình lựa chọn nhà thầu đáp ứng các yêu cầu của bên mời thầu để thực hiện gói thầu thuộc các dự án sử dụng vốn nhà nƣớc trên cơ sở bảo đảm tính cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Kết quả của sự lựa chọn là có hợp đồng đƣợc ký kết với các điều khoản quy định chi tiết trách nhiệm của hai bên. Một bên là nhà thầu phải thực hiện các nhiệm vụ nhƣ nêu trong HSMT, một bên là Chủ đầu tƣ có trách nhiệm giám sát, kiểm tra, nghiệm thu và thanh toán kinh phí. 1.1.1.2. Một số thuật ngữ liên quan đến công tác đấu thầu theo Luật đấu thầu số 43/2013/QH13 ngày 26/11/2013 - Bảo đảm dự thầu là việc nhà thầu, nhà đầu tƣ thực hiện một trong các biện pháp đặt cọc, ký quỹ hoặc nộp thƣ bảo lãnh của tổ chức tín dụng hoặc chi nhánh ngân hàng nƣớc ngoài đƣợc thành lập theo pháp luật Việt Nam để bảo đảm trách nhiệm dự thầu của nhà thầu, nhà đầu tƣ trong thời gian xác định theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu. 6 - Bảo đảm thực hiện hợp đồng là việc nhà thầu, nhà đầu tƣ thực hiện một trong các biện pháp đặt cọc, ký quỹ hoặc nộp thƣ bảo lãnh của tổ chức tín dụng hoặc chi nhánh ngân hàng nƣớc ngoài đƣợc thành lập theo pháp luật Việt Nam để bảo đảm trách nhiệm thực hiện hợp đồng của nhà thầu, nhà đầu tƣ. - Bên mời thầu là cơ quan, tổ chức có chuyên môn và năng lực để thực hiện các hoạt động đấu thầu, bao gồm: a) Chủ đầu tƣ hoặc tổ chức do chủ đầu tƣ quyết định thành lập hoặc lựa chọn; b) Đơn vị dự toán trực tiếp sử dụng nguồn vốn mua sắm thƣờng xuyên; c) Đơn vị mua sắm tập trung; d) Cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền hoặc tổ chức trực thuộc do cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền lựa chọn. - Chủ đầu tƣ là tổ chức sở hữu vốn hoặc tổ chức đƣợc giao thay mặt chủ sở hữu vốn, tổ chức vay vốn trực tiếp quản lý quá trình thực hiện dự án. - Chứng thƣ số là chứng thƣ điện tử do tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số cấp để thực hiện đấu thầu qua mạng trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia. - Cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền là cơ quan ký kết hợp đồng với nhà đầu tƣ. - Danh sách ngắn là danh sách nhà thầu, nhà đầu tƣ trúng sơ tuyển đối với đấu thầu rộng rãi có sơ tuyển; danh sách nhà thầu đƣợc mời tham dự thầu đối với đấu thầu hạn chế; danh sách nhà thầu có hồ sơ quan tâm đáp ứng yêu cầu của hồ sơ mời quan tâm. - Dịch vụ tƣ vấn là một hoặc một số hoạt động bao gồm: lập, đánh giá báo cáo quy hoạch, tổng sơ đồ phát triển, kiến trúc; khảo sát, lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo nghiên cứu khả thi, báo cáo đánh giá tác động môi trƣờng; khảo sát, lập thiết kế, dự toán; lập hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu; đánh giá hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất; thẩm tra, thẩm định; giám sát; quản lý dự án; thu xếp tài chính; kiểm toán, đào tạo, chuyển giao công nghệ; các dịch vụ tƣ vấn khác. - Dịch vụ phi tƣ vấn là một hoặc một số hoạt động bao gồm: logistics, bảo hiểm, quảng cáo, lắp đặt không thuộc quy định tại khoản 45 Điều này, nghiệm thu 7 chạy thử, tổ chức đào tạo, bảo trì, bảo dƣỡng, vẽ bản đồ và hoạt động khác không phải là dịch vụ tƣ vấn quy định tại khoản 8 Điều này. - Doanh nghiệp dự án là doanh nghiệp do nhà đầu tƣ thành lập để thực hiện dự án đầu tƣ theo hình thức đối tác công tƣ hoặc dự án đầu tƣ có sử dụng đất. - Dự án đầu tƣ phát triển (sau đây gọi chung là dự án) bao gồm: chƣơng trình, dự án đầu tƣ xây dựng mới; dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng các dự án đã đầu tƣ xây dựng; dự án mua sắm tài sản, kể cả thiết bị, máy móc không cần lắp đặt; dự án sửa chữa, nâng cấp tài sản, thiết bị; dự án, đề án quy hoạch; dự án, đề tài nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, ứng dụng công nghệ, hỗ trợ kỹ thuật, điều tra cơ bản; các chƣơng trình, dự án, đề án đầu tƣ phát triển khác. - Đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu để ký kết và thực hiện hợp đồng cung cấp dịch vụ tƣ vấn, dịch vụ phi tƣ vấn, mua sắm hàng hóa, xây lắp; lựa chọn nhà đầu tƣ để ký kết và thực hiện hợp đồng dự án đầu tƣ theo hình thức đối tác công tƣ, dự án đầu tƣ có sử dụng đất trên cơ sở bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. - Đấu thầu qua mạng là đấu thầu đƣợc thực hiện thông qua việc sử dụng hệ thống mạng đấu thầu quốc gia. - Đấu thầu quốc tế là đấu thầu mà nhà thầu, nhà đầu tƣ trong nƣớc, nƣớc ngoài đƣợc tham dự thầu. - Đấu thầu trong nƣớc là đấu thầu mà chỉ có nhà thầu, nhà đầu tƣ trong nƣớc đƣợc tham dự thầu. - Giá gói thầu là giá trị của gói thầu đƣợc phê duyệt trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu. - Giá dự thầu là giá do nhà thầu ghi trong đơn dự thầu, báo giá, bao gồm toàn bộ các chi phí để thực hiện gói thầu theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu. - Giá đánh giá là giá dự thầu sau khi đã đƣợc sửa lỗi, hiệu chỉnh sai lệch theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu, trừ đi giá trị giảm giá (nếu có), cộng với các yếu tố để quy đổi trên cùng một mặt bằng cho cả vòng đời sử dụng của hàng hóa, công trình. Giá đánh giá dùng để xếp hạng hồ sơ dự thầu đối với gói thầu mua 8 sắm hàng hóa, xây lắp và gói thầu hỗn hợp áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi hoặc đấu thầu hạn chế. - Giá đề nghị trúng thầu là giá dự thầu của nhà thầu đƣợc đề nghị trúng thầu sau khi đã đƣợc sửa lỗi, hiệu chỉnh sai lệch theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu, trừ đi giá trị giảm giá (nếu có). - Giá trúng thầu là giá đƣợc ghi trong quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu. - Giá hợp đồng là giá trị ghi trong văn bản hợp đồng làm căn cứ để tạm ứng, thanh toán, thanh lý và quyết toán hợp đồng. - Gói thầu là một phần hoặc toàn bộ dự án, dự toán mua sắm; gói thầu có thể gồm những nội dung mua sắm giống nhau thuộc nhiều dự án hoặc là khối lƣợng mua sắm một lần, khối lƣợng mua sắm cho một thời kỳ đối với mua sắm thƣờng xuyên, mua sắm tập trung. - Gói thầu hỗn hợp là gói thầu bao gồm thiết kế và cung cấp hàng hóa (EP); thiết kế và xây lắp (EC); cung cấp hàng hóa và xây lắp (PC); thiết kế, cung cấp hàng hóa và xây lắp (EPC); lập dự án, thiết kế, cung cấp hàng hóa và xây lắp (chìa khóa trao tay). - Gói thầu quy mô nhỏ là gói thầu có giá gói thầu trong hạn mức do Chính phủ quy định. - Hàng hóa gồm máy móc, thiết bị, nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu, vật tƣ, phụ tùng; hàng tiêu dùng; thuốc, vật tƣ y tế dùng cho các cơ sở y tế. - Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia là hệ thống công nghệ thông tin do cơ quan quản lý nhà nƣớc về hoạt động đấu thầu xây dựng và quản lý nhằm mục đích thống nhất quản lý thông tin về đấu thầu và thực hiện đấu thầu qua mạng. - Hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển là toàn bộ tài liệu bao gồm các yêu cầu về năng lực và kinh nghiệm đối với nhà thầu, nhà đầu tƣ làm căn cứ để bên mời thầu lựa chọn danh sách nhà thầu, nhà đầu tƣ trúng sơ tuyển, danh sách nhà thầu có hồ sơ quan tâm đƣợc đánh giá đáp ứng yêu cầu của hồ sơ mời quan tâm. - Hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển là toàn bộ tài liệu do nhà thầu, nhà đầu tƣ lập và nộp cho bên mời thầu theo yêu cầu của hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển. 9 - Hồ sơ mời thầu là toàn bộ tài liệu sử dụng cho hình thức đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế, bao gồm các yêu cầu cho một dự án, gói thầu, làm căn cứ để nhà thầu, nhà đầu tƣ chuẩn bị hồ sơ dự thầu và để bên mời thầu tổ chức đánh giá hồ sơ dự thầu nhằm lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tƣ. - Hồ sơ yêu cầu là toàn bộ tài liệu sử dụng cho hình thức chỉ định thầu, mua sắm trực tiếp, chào hàng cạnh tranh, bao gồm các yêu cầu cho một dự án, gói thầu, làm căn cứ để nhà thầu, nhà đầu tƣ chuẩn bị hồ sơ đề xuất và để bên mời thầu tổ chức đánh giá hồ sơ đề xuất nhằm lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tƣ. - Hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất là toàn bộ tài liệu do nhà thầu, nhà đầu tƣ lập và nộp cho bên mời thầu theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu. - Hợp đồng là văn bản thỏa thuận giữa chủ đầu tƣ với nhà thầu đƣợc lựa chọn trong thực hiện gói thầu thuộc dự án; giữa bên mời thầu với nhà thầu đƣợc lựa chọn trong mua sắm thƣờng xuyên; giữa đơn vị mua sắm tập trung hoặc giữa đơn vị có nhu cầu mua sắm với nhà thầu đƣợc lựa chọn trong mua sắm tập trung; giữa cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền với nhà đầu tƣ đƣợc lựa chọn hoặc giữa cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền với nhà đầu tƣ đƣợc lựa chọn và doanh nghiệp dự án trong lựa chọn nhà đầu tƣ. - Kiến nghị là việc nhà thầu, nhà đầu tƣ tham dự thầu đề nghị xem xét lại kết quả lựa chọn nhà thầu, kết quả lựa chọn nhà đầu tƣ và những vấn đề liên quan đến quá trình lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tƣ khi thấy quyền, lợi ích của mình bị ảnh hƣởng. - Ngƣời có thẩm quyền là ngƣời quyết định phê duyệt dự án hoặc ngƣời quyết định mua sắm theo quy định của pháp luật. Trƣờng hợp lựa chọn nhà đầu tƣ, ngƣời có thẩm quyền là ngƣời đứng đầu cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền theo quy định của pháp luật. - Nhà thầu chính là nhà thầu chịu trách nhiệm tham dự thầu, đứng tên dự thầu và trực tiếp ký, thực hiện hợp đồng nếu đƣợc lựa chọn. Nhà thầu chính có thể là nhà thầu độc lập hoặc thành viên của nhà thầu liên danh. - Nhà thầu phụ là nhà thầu tham gia thực hiện gói thầu theo hợp đồng đƣợc ký với nhà thầu chính. Nhà thầu phụ đặc biệt là nhà thầu phụ thực hiện công việc quan 10 trọng của gói thầu do nhà thầu chính đề xuất trong hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất trên cơ sở yêu cầu ghi trong hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu. - Nhà thầu nƣớc ngoài là tổ chức đƣợc thành lập theo pháp luật nƣớc ngoài hoặc cá nhân mang quốc tịch nƣớc ngoài tham dự thầu tại Việt Nam. - Nhà thầu trong nƣớc là tổ chức đƣợc thành lập theo pháp luật Việt Nam hoặc cá nhân mang quốc tịch Việt Nam tham dự thầu. - Sản phẩm, dịch vụ công là sản phẩm, dịch vụ thiết yếu đối với đời sống kinh tế - xã hội của đất nƣớc, cộng đồng dân cƣ hoặc bảo đảm quốc phòng, an ninh mà Nhà nƣớc phải tổ chức thực hiện trong các lĩnh vực: y tế, giáo dục - đào tạo, văn hóa, thông tin, truyền thông, khoa học - công nghệ, tài nguyên - môi trƣờng, giao thông - vận tải và các lĩnh vực khác theo quy định của Chính phủ. Sản phẩm, dịch vụ công bao gồm sản phẩm, dịch vụ công ích và dịch vụ sự nghiệp công. - Thẩm định trong quá trình lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tƣ là việc kiểm tra, đánh giá kế hoạch lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tƣ, hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu và kết quả mời quan tâm, kết quả sơ tuyển, kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tƣ để làm cơ sở xem xét, quyết định phê duyệt theo quy định của Luật này. - Thời điểm đóng thầu là thời điểm hết hạn nhận hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất. - Thời gian có hiệu lực của hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất là số ngày đƣợc quy định trong hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu và đƣợc tính kể từ ngày có thời điểm đóng thầu đến ngày cuối cùng có hiệu lực theo quy định trong hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu. Từ thời điểm đóng thầu đến hết 24 giờ của ngày đóng thầu đƣợc tính là 01 ngày. - Tổ chuyên gia gồm các cá nhân có năng lực, kinh nghiệm đƣợc bên mời thầu hoặc đơn vị tƣ vấn đấu thầu thành lập để đánh giá hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất và thực hiện các nhiệm vụ khác trong quá trình lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tƣ. - Vốn nhà nƣớc bao gồm vốn ngân sách nhà nƣớc; công trái quốc gia, trái phiếu chính phủ, trái phiếu chính quyền địa phƣơng; vốn hỗ trợ phát triển chính 11 thức, vốn vay ƣu đãi của các nhà tài trợ; vốn từ quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp; vốn tín dụng đầu tƣ phát triển của Nhà nƣớc; vốn tín dụng do Chính phủ bảo lãnh; vốn vay đƣợc bảo đảm bằng tài sản của Nhà nƣớc; vốn đầu tƣ phát triển của doanh nghiệp nhà nƣớc; giá trị quyền sử dụng đất. - Xây lắp gồm những công việc thuộc quá trình xây dựng và lắp đặt công trình, hạng mục công trình. 1.1.2. Thực chất của công tác đấu thầu Trong tình hình hiện nay, ngành xây dựng rất cần thiết cho sự phát triển tổng thể của nền kinh tế quốc dân. Để thực hiện một dự án đầu tƣ XDCB theo cơ chế mới, ngƣời ta có thể áp dụng một trong ba phƣơng thức chủ yếu là: Tự thực hiện, Chỉ định thầu và Đấu thầu. Trong đó, phƣơng thức đấu thầu đang đƣợc áp dụng rộng rãi với hầu hết các dự án đầu tƣ XDCB. Trong quá trình đấu thầu có sự tham dự của 3 chủ thể có liên quan đến dự án (gói thầu) là Chủ đầu tƣ, BMT và Nhà thầu. Đấu thầu xây dựng đƣợc thể hiện ở các phƣơng diện: Đứng trên góc độ Chủ đầu tƣ, đứng trên góc độ Nhà thầu, đứng trên góc độ quản lý Nhà nƣớc Từ những góc độ trên có thể thấy thực chất của đấu thầu thể hiện ở các khía cạnh sau đây: Thứ nhất, đấu thầu là việc tổ chức hoạt động cạnh tranh trên hai phƣơng diện: - Cạnh tranh giữa bên mời thầu (Chủ đầu tƣ) và nhà thầu (các đơn vị xây lắp) - Cạnh tranh giữa các nhà thầu: Các quan hệ cạnh tranh này xuất phát từ quan hệ mua bán (cung - cầu) bởi vì đấu thầu thực chất là một hoạt động mua bán và ở ngƣời mua là Chủ đầu tƣ và ngƣời bán là các nhà thầu. Tuy nhiên, hoạt động mua bán này khác với hoạt động mua bán thông thƣờng ở chỗ tính chất hàng hoá của sản phẩm xây dựng thể hiện không rõ do việc tiêu thụ diễn ra trƣớc khi có sản phẩm và thực hiện theo dự toán (chứ không phải giá thực tế). Theo lý thuyết hành vi thì trong một vụ mua bán bao giờ ngƣời mua cũng cố gắng để mua đƣợc hàng hoá với mức giá thấp nhất ở chất lƣợng nhất định, còn ngƣời bán lại cố gắng bán đƣợc mặt hàng đó ở mức giá cao nhất có thể. Do đó, nảy sinh sự cạnh tranh giữa 12 ngƣời mua (Chủ đầu tƣ) và ngƣời bán (các nhà thầu). Mặt khác, do hoạt động mua bán này lại diễn ra chỉ với một ngƣời mua và nhiều ngƣời bán nên giữa những ngƣời bán (các nhà thầu) phải cạnh tranh với nhau để bán đƣợc những sản phẩm của mình. Kết quả là thông qua việc tổ chức hoạt động cạnh tranh sẽ hình thành giá thầu công trình. Thứ hai, đấu thầu còn là việc ứng dụng phƣơng pháp xét hiệu quả kinh tế trong việc lựa chọn đơn vị thi công xây dựng (các nhà thầu). Đây cũng là một biện pháp quản lý kinh tế - kỹ thuật trong xây dựng, và là một phƣơng pháp áp dụng phổ biến nhất để tranh giành hợp đồng xây dựng giữa các nhà thầu muốn xây dựng công trình. Thông qua việc tổ chức đấu thầu thúc đẩy các Chủ đầu tƣ và các nhà thầu phải tính toán hiệu quả kinh tế nhằm tiết kiệm vốn đầu tƣ, đảm bảo kỹ thuật, mỹ thuật và thời gian xây dựng công trình, nhanh chóng đƣa vào công trình sử dụng. Phƣơng pháp này đòi hỏi việc so sánh, đánh giá giữa các nhà thầu phải diễn ra theo một quy trình và căn cứ vào một hệ thống các tiêu chuẩn nhất định. Kết quả cuối cùng sẽ tìm ra đƣợc một nhà thầu đáp ứng tốt các yêu cầu về công trình của Chủ đầu tƣ. 1.1.3. Hình thức và nguyên tắc đấu thầu 1.1.3.1. Các hình thức lựa chọn nhà thầu a. Đấu thầu rộng rãi: Đối với đấu thầu rộng rãi là hình thức đấu thầu không hạn chế số lƣợng nhà thầu tham dự. Trƣớc khi phát hành HSMT, bên mời thầu phải thông báo mời thầu theo quy định tại Điều 5 của Luật Đấu thầu 43 (đăng tải trên tờ báo về đấu thầu và các phƣơng tiện thông tin đại chúng đầy đủ các thông tin về đấu thầu, thông tin trên mạng đấu thầu quốc gia) để các nhà thầu biết thông tin tham dự. BMT phải cung cấp HSMT cho các nhà thầu có nhu cầu tham gia đấu thầu. Trong HSMT không đƣợc nêu bất cứ điều kiện nào nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng. b. Đấu thầu hạn chế : - Đấu thầu hạn chế đƣợc áp dụng trong các trƣờng hợp sau đây: Đấu thầu hạn chế đƣợc áp dụng trong trƣờng hợp gói thầu có yêu cầu cao về kỹ thuật hoặc kỹ thuật có tính đặc thù mà chỉ có một số nhà thầu đáp ứng yêu cầu của gói thầu. 13