Bé c«ng th−¬ng
ViÖn nghiªn cøu Da – GiÇy
B¸o c¸o tæng kÕt dù ¸n sxtn
Hoµn thiÖn c«ng nghÖ thuéc l¹i, trau
chuèt da d©y l−ng 2 líp tõ da bß thuéc
kÕt hîp Cr«m – Syntan
®Ó lµm mÆt hµng d©y l−ng xuÊt khÈu
m∙ sè160-06 R-D /H§-KHCN
Chñ nhiÖm : Ts. L−u H÷u Thôc
7186
17/3/2009
Hµ néi, th¸ng 12 n¨m 2008
Tµi liÖu nµy ®−îc chuÈn bÞ trªn c¬ së kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò tµi m· sè
03.07/sxtn/h®-khcn
1
Danh s¸ch nh÷ng ng−êi thùc hiÖn dù ¸n.
TT
Hä vµ tªn
Häc hµm, häc vÞ ,
Ghi chó
chuyªn m«n
1
NguyÔn H÷u Cung
KÜ s− thuéc da
Phã ViÖn tr−ëng
2
TrÇn V¨n Hµ
KÜ s− thiÕt bÞ
Th− ký dù ¸n
3
Lª V¨n Kha
KÜ s− thuéc da
Qu¶n ®èc x−ëng TN thuéc
da, thùc hiÖn triÓn khai D/A
4
Bïi §øc Vinh
KÜ s− thuéc da
Phßng kÕ ho¹ch, cung cÊp
nguyªn liÖu, ho¸ chÊt
5
NguyÔn ThÞ H−êng
KÕ to¸n tr−ëng
Phô tr¸ch kinh phÝ dù ¸n
6
Hoµng Ngäc Ph¸i
KÜ thuËt viªn
Gi¸m ®èc XN da §«ng H¶i,
Th¸i B×nh
7
Bïi Ngäc Nhu
KÜ thuËt viªn
Gi¸m ®èc Cty TNHH SX-TM
da §¹i lîi. Gia l©m-HN
2
Tãm t¾t b¸o c¸o Dù ¸n
B¸o c¸o Dù ¸n gåm 3 phÇn chÝnh:
1. PhÇn më ®Çu.
2. PhÇn néi dung b¸o c¸o.
3. PhÇn kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ.
a. XuÊt xø cña dù ¸n.
Trong thêi gian triÓn khai thùc hiÖn ®Ò tµi nghiªn cøu “ Hoµn thiÖn c«ng
nghÖ thuéc l¹i, trau chuèt da d©y l−ng 2 líp tõ da bß thuéc kÕt hîp Cr«m
– Syntan ®Ó lµm mÆt hµng d©y l−ng xuÊt khÈu “, m· sè160-06 R-D /H§KHCN n¨m 2006, ®Ò tµi nµy thùc hiÖn víi da ®· thuéc theo quy tr×nh c«ng
nghÖ thuéc, mµ thu ®−îc tõ ®Ò tµi nghiªn cøu c«ng nghÖ thuéc thay thÕ mét
phÇn chÊt thuéc Cr«m, m· sè 153-04 R-D/H§-KHCN n¨m 2004. §Ò tµi ®·
b¶o vÖ ®¹t kÕt qu¶ lo¹i kh¸ vµ da thµnh phÈm thu håi cña ®Ò tµi ®· ®−îc kh¸ch
hµng lµm hµng xuÊt khÈu sang Mü, ®−îc kh¸ch hµng Mü chÊp nhËn vÒ mÆt
chÊt l−îng vµ ®Æt mua.
XuÊt ph¸t tõ lý do trªn, ViÖn nghiªn cøu Da – GiÇy ®· x©y dùng dù ¸n s¶n
xuÊt thö nghiÖm tõ c«ng nghÖ ®· thu ®−îc cña ®Ò tµi.
b. Môc tiªu cña dù ¸n.
Môc tiªu cña dù ¸n lµ hoµn thiÖn c«ng nghÖ thuéc l¹i, c«ng nghÖ trau chuèt,
®ång thêi kh¾c phôc nh÷ng nh−îc ®iÓm cßn tån t¹i, qua ®ã cã thÓ kh¼ng ®Þnh
®−îc tÝnh kh¶ thi cña c«ng nghÖ khi ¸p dông vµo s¶n xuÊt.
c. Thùc hiÖn dù ¸n.
Qua 2 n¨m s¶n xuÊt thö nghiÖm, dù ¸n ®· xuÊt thuéc 31.863 Kg da bß muèi,
da thµnh phÈm thu vµ ®· b¸n lµ 40.925,75 bia c¸c lo¹i. Tong ®ã da thµnh phÈm
lo¹i A thu ®−îc nh− sau:
+ Da lo¹i A lµ 16.640,50 bia, b×nh qu©n chiÕm 41,38%/25%, v−ît 16,38%
so víi kÕ hoÆch, b×nh qu©n kÕ hoÆch lµ 25%.
3
+ Da lo¹i B lµ 21.964,50 bia, b×nh qu©n chiÕm 53,16%, v−ît kÕ hoÆch
5,66%, b×nh qu©n kÕ hoÆch lµ 47,5%.
+ Da lo¹i C lµ 2.233,50 bia, chiÕm b×nh qu©n 5,46%, gi¶m 9,54% so víi kÕ
hoÆch, b×nh qu©n kÕ hoÆch lµ 15%.
+ Da ph¶i chuyÓn mÆt hµng b×nh qu©n chiÕm 0,36%, v−ît kÕ hoÆch 24,64%,
kÕ hoÆch lµ 25%.
d. KÕt qu¶.
Dù ¸n ®· hoµn thµnh vµ ®¹t môc tiªu ®Æt ra:
+ Hoµn thiÖn vµ æn ®Þnh ®−îc c«ng nghÖ thuéc l¹i vµ c«ng nghÖ trau chuèt.
+ Dù ¸n kh¼ng ®Þnh ®−îc tÝnh kh¶ thi cña c«ng nghÖ vµ cã kh¶ n¨ng triÓn khai
s¶n xuÊt hµng lo¹t (hiÖn nay kh¸ch hµng tiÕp tôc ®Æt mua ). ®ã lµ kÕt qu¶ quan
träng nhÊt.
+ Dù ¸n ®· kh¾c phôc ®−îc nh÷ng nh−îc ®iÓm cßn tån t¹i nh− kh«ng ®ång
®Òu vÒ mµu s¾c vµ ®é dÇy, riªng ®é láng mÆt ë vïng n¸ch chØ kh¾c phôc ®−îc
mét phÇn, ch−a thÓ kh¾c phôc ®−îc 100%.
+ T¹o ra ®−îc lo¹i da thµnh phÈm míi, tû lÖ c¸c lo¹i da thµnh phÈm ®Òu v−ît
kÕ hoÆch ®Æt ra.
+ N©ng cao ®−îc gi¸ trÞ nguån da nguyªn liÖu néi ®Þa.
+ Dù ¸n kh«ng hoµn thµnh kÕ hoÆch ®Æt ra vÒ sè l−îng da nguyªn liÖu xuÊt
thuéc vµ l−îng da thµnh phÈm. Nguyªn nh©n chÝnh kh«ng ph¶i do c«ng nghÖ,
mµ do nhu cÇu cña kh¸ch hµng lµm hµng xuÊt khÈu ch−a nhiÒu.
4
Môc lôc
Néi dung
Trang
Tãm t¾t
2
Môc lôc
4
1. Lêi më ®Çu
5
2. Néi dung
7
2.1. XuÊt xø vµ luËn cø cña dù ¸n
7
2.2. Môc tiªu cña dù ¸n
7
2.3. Lý thuyÕt vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c«ng nghÖ
7
2.3.1. VÒ ®é láng mÆt
8
2.3.2. VÒ s¾c mµu
16
2.3.3. VÒ ®é dÇy
19
2.5. PhÇn thùc hiÖn
20
2.5.1. S¶n xuÊt thö n¨m2007
20
2.5.1.1. S¶n xuÊt thö 7 th¸ng n¨m 2007
20
2.5.1.2. s¶n xuÊt thö th¸ng 8- 12 n¨m 2007
26
2.5.2. s¶n xuÊt thö n¨m 2008
28
2.5.3. Tæng quan ®¸nh gi¸ kÕt qu¶
29
2.5.4. VÒ vïng da nguyªn liÖu
35
2.5.5. VÒ mÆt kinh tÕ
36
3. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
36
Tµi liÖu tham kh¶o
39
Phô lôc
40
5
1. më ®Çu
N¨m 2005 ViÖn nghiÖn cøu Da – GiÇy nhËn ®−îc mÉu hµng cña c¬ së s¶n
xuÊt hµng xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Mü. ViÖn nghiªn cøu mÉu da vµ ®· thÝ
nghiÖm ®¹t yªu cÇu cña kh¸ch hµng.
N¨m 2006 ViÖn ®−îc cÊp ®Ò tµi nghiªn c«ng nghÖ thuéc l¹i vµ trau chuèt
lo¹i da nµy tõ da ®· thuéc kÕt hîp Cr«m – syntan. KÕt qu¶ x¸c lËp ®−îc 2 quy
tr×nh c«ng nghÖ:
+ C«ng nghÖ thuéc l¹i.
+ C«ng nghÖ trau chuèt.
Da thµnh phÈm thu håi trong thêi gian triÓn khai thùc hiÖn ®Ò tµi nghiªn cøu
m· sè 160-06/R-D, n¨m 2006, ®· ®−îc C«ng ty TNHH Hïng quang ( HUNG
QUANG Co, Ltd ), mua ®Ó s¶n xuÊt d©y l−ng 2 líp xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng
Mü. ChÊt l−îng da thµnh phÈm vµ mÆt hµng d©y l−ng 2 líp ®· ®¹t yªu cÇu ®Æt
ra, xong da thµnh phÈm cßn mét sè nh−îc ®iÓm cÇn ®−îc kh¾c phôc nh− láng
mÆt, ®Æc biÖt phÇn n¸ch, mµu s¾c vµ ®é dÇy ch−a ®¹t ®é ®ång ®Òu . §Ó da
thµnh phÈm t¹o ra ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n vÒ chÊt l−îng, ®¸p øng ®−îc yªu
cÇu cña viÖc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu mét c¸ch æn ®Þnh vµ chÊt l−îng ngµy
cµng n©ng cao h¬n. Do vËy c«ng nghÖ cÇn ph¶i ®−îc hoµn thiÖn vµ ph¶i æn
®Þnh tr−íc khi triÓn khai s¶n xuÊt ë c¸c c¬ së thuéc da.
XuÊt ph¸t tõ c¸c yªu cÇu trªn, ViÖn nghiªn cøu Da – GiÇy x©y dông dù ¸n
s¶n xuÊt thö nghiÖm lµ nh»m môc ®Ých:
1. Hoµn thiÖn 2 c«ng nghÖ – c«ng nghÖ thuéc l¹i vµ c«ng nghÖ trau
chuèt, ®Ó 2 quy tr×nh c«ng nghÖ ®¹t ®−îc tÝnh æn ®Þnh cao, qua ®ã da thµnh
phÈm thu ®−îc sÏ æn ®Þnh vÒ chÊt l−îng.
2. Kh¼ng ®Þnh tÝnh kh¶ thi vµ kh¶ n¨ng ¸p dông vµo s¶n xuÊt ®¹i trµ cña
2 c«ng nghÖ trªn, mét khi chuyÓn giao c«ng nghÖ hoÆc liªn doanh s¶n xuÊt.
6
3. Kh¾c phôc nh÷ng nh−îc ®iÓm cßn tån t¹i ®Ó chÊt l−îng s¶n phÈm thu
®−îc cµng mét cao h¬n.
§Ó ®¹t ®−îc môc tiªu ®Ò ra, trong 2 n¨m triÓn khai thùc hiÖn Dù ¸n ( 2007 –
2008 ), dù ¸n ®· xuÊt thuéc 31.863 kg da bß muèi vµ thu ®−îc 40.925,75 bia
da thµnh phÈm c¸c lo¹i. Sè da thµnh phÈm mµ dù ¸n thùc hiÖn ®· cung cÊp hÕt
cho nhµ s¶n xuÊt d©y l−ng xuÊt khÈu.
Dù ¸n ®· thùc hiÖn ®óng néi dung vµ môc ®Ých ®Ò ra lµ ®· hoµn thiÖn vµ æn
®Þnh c«ng nghÖ thuéc l¹i vµ trau chuèt da d©y l−ng 2 líp, cã kh¶ n¨ng triÓn
khai s¶n xuÊt hoÆc liªn doanh s¶n xuÊt.
Thay mÆt ban dù ¸n
Chñ nhiÖm dù ¸n
Ts. L−u H÷u Thôc
7
2. Néi dung.
2.1. XuÊt xø vµ luËn cø cña dù ¸n.
+ XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ chñng lo¹i da thµnh phÈm ®·
chµo hµng, mµ nã thu ®−îc trong thêi gian triÓn khai nghiªn cøu ®Ò tµi, ( xem
phô lôc c¸c ®¬n ®Æt hµng ).
+ Dù ¸n ®−îc thùc hiÖn tõ nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc cña ®Ò tµi nghiªn cøu
R-D sè 160-06 n¨m 2006.
+ Hîp ®ång triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n s¶n xuÊt thö nghiÖm sè 03-07
SX-TN/H§-KHCN, ký ngµy 24 th¸ng 01 n¨m 2007.
2.2. Môc tiªu cña dù ¸n.
+ Hoµn thiÖn c«ng nghÖ thuéc l¹i vµ c«ng nghÖ trau chuèt.
+ Kh¾c phôc nh÷ng nh−îc ®iÓm cßn tån t¹i nh− ®é dÇy, s¾c mµu cña
mÆt da, ®é láng mÆt.
+ Quy tr×nh c«ng nghÖ ph¶i ®¹t ®−îc tÝnh æn ®Þnh, ®Ó cã thÓ kh¼ng ®Þnh
®−îc tÝnh kh¶ thi khi ¸p dông vµo s¶n xuÊt hoÆc chuyÓn giao c«ng nghÖ.
2.3. Lý thuyÕt vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c«ng nghÖ.
KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ cña b¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi nghiªn cøu “ Nghiªn cøu
c«ng nghÖ thuéc l¹i vµ trau chuèt da d©y l−ng tõ da bß thuéc kÕt hîp
Cr«m – Syntan ®Ó s¶n xuÊt d©y l−ng 2 líp phôc vô tiªu dïng néi ®Þa vµ
xuÊt khÈu “ bao hµm c¸c néi dung sau:
KÕt qu¶ nghiªn cøu ®· ®¹t ®−îc:
+ §· x¸c lËp ®−îc 2 c«ng nghÖ: C«ng nghÖ thuéc l¹i vµ c«ng nghÖ trau
chuèt.
+ §· t¹o ra ®−îc s¶n phÈm da thuéc míi, chÊt l−îng ®¹t yªu cÇu cña c¬
së s¶n xuÊt d©y l−ng 2 líp xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Mü.
8
+ §· n©ng cao ®−îc gi¸ trÞ nguån da nguyªn liÖu néi ®Þa.
KÕt qu¶ nghiªn cøu ch−a ®¹t ®−îc:
+ §é dÇy ch−a ®ång ®Òu, vïng bông máng h¬n so víi vïng l−ng.
+ S¾c mµu cña mÆt da ch−a ®ång ®Òu.
+ Da thµnh phÈm cßn bÞ láng mÆt ë vïng n¸ch.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng kÕt luËn trªn, viÖc thùc hiÖn dù ¸n lµ cÇn thiÕt, v× trong
qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n lµ ®iÒu kiÖn ®Ó t×m vµ x¸c ®Þnh ®−îc c¸c nguyªn
nh©n t¹o nªn nh÷ng nh−îc ®iÓm nªu trªn, qua ®ã ®Ó kiÖn toµn c«ng nghÖ vµ
kh¾c phôc nh÷ng nh−îc ®iÓm cßn tån t¹i, qua ®ã n©ng cao chÊt l−îng da thµnh
phÈm, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh ®−îc tÝnh æn ®Þnh vµ tÝnh kh¶ thi cña quy tr×nh
c«ng nghÖ.
§Ó kh¾c phôc ®−îc nh÷ng nh−îc ®iÓm nªu trªn, dù ¸n cÇn ph©n tÝch nguyªn
nh©n t¹o ra nh÷ng nh÷ng nh−îc ®iÓm, tõ ®ã lµm c¬ së ®Ó ®−a ra gi¶i ph¸p
c«ng nghÖ nh»m kh¾c phôc nh−îc ®iÓm vµ hoµn thiÖn c«ng nghÖ nh»m n©ng
cao chÊt l−îng da thµnh phÈm.
2.3.1. VÒ ®é láng mÆt cËt.
Cã 3 nguyªn nh©n t¹o nªn ®é láng mÆt cËt, ®Æc biÖt vïng n¸ch lµ do:
a. C«ng ®o¹n trung hoµ ch−a phï hîp.
b. C¸c kho¶ng trèng gi÷a c¸c bã sîi, ®Æc biÖt c¸c bã sîi cña vïng n¸ch
ch−a ®−îc lµm ®Çy, v× cÊu tróc sîi cña vïng n¸ch lµ láng h¬n vïng m«ng.
c. PhÇn gi¸p gianh gi÷a líp nhó ( papillary layer ) vµ líp l−íi ( reticular
layer ) cña líp b× ( corium layer ) ch−a ®−îc lµm ®Çy ( xem h×nh 1 ).
Gi¶i quyÕt ®−îc 3 vÊn ®Ò trªn sÏ kh¾c phôc ®−îc nh÷ng ®iÓm cßn tån t¹i,
cho nªn cÇn ph©n tÝch mét c¸ch tû mû vµ khoa häc tõng vÊn ®Ò ®· nªu ë trªn,
tõ ®ã cã thÓ ®−a ra ®−îc gi¶i ph¸p c«ng nghÖ phï hîp h¬n.
9
tiÕt diÖn lµ c¸c t¸c nh©n nh− Formiat Natri, Syntan trung hoµ, hai t¸c nh©n nµy
rÊt phï hîp ®Ó trung hoµ da, mµ nã cÇn ®é chÆt, ®é ®Çy vµ ®é mÒm dÎo.
Trªn c¬ së quy tr×nh c«ng nghÖ thuéc l¹i ®· thu ®−îc tõ b¸o c¸o ®Ò tµi, c«ng
®o¹n trung hoµ lµ phï hîp. Bëi tû lÖ vµ lo¹i t¸c nh©n trung hoµ nh− Formiat
Natri, Neutraktan – NT, mµ nã ®−îc xö dông trong c«ng ®o¹n trung hoµ lµ phï
hîp, 2 t¸c nh©n trung hoµ nµy kh«ng ph¶i lµ c¸c nh©n trung hoµ m¹nh, mÆt
kh¸c l−îng dïng chØ lµ 2% Formiat Na. vµ 1,5% Neutraktan – NT, cho nªn pH
sau khi kÕt thóc trung hßa kh«ng thÓ cao, mµ chØ ®¹t ®−îc kho¶ng tõ 4,3 – 4,5,
®é láng mÆt chØ x¶y ra khi pH cao sau c«ng ®o¹n trung hoµ [1,3,7]. nh− vËy
gi¸ trÞ pH ®¹t 4,3 – 4,5 lµ kh«ng cao, cho nªn kh«ng thÓ t¹o ra ®é láng mÆt ë
pH = 4,3 – 4,5. Víi gi¸ trÞ pH kh«ng cao, c¸c chÊt thuéc l¹i xuyªn chñ yÕu vµo
phÇn gi¸p gianh gi÷a líp nhó vµ líp l−íi ( xem h×nh 2 – thÓ hiÖn mËt ®é chÊt
thuéc l¹i xuyªn vµo), khi c¸c chÊt thuéc l¹i xuyªn nhiÒu vµo líp gi¸p gianh,
sÏ t¹o ®−îc ®é ®Çy ë phÇn gi¸p gianh, líp nhó vµ líp l−ãi sÏ trë thµnh gÇn nh−
mét líp ®ång nhÊt, khi líp nhó vµ líp l−íi ®· trë thµnh gÇn nh− mé líp ®ång
nhÊt, 2 líp sÏ kh«ng bÞ t¸ch khi bÞ uèn nhiÒu lÇn, kÕt qu¶ thu ®−îc lµ gi¶m
®−îc ®é láng mÆt cËt.
Cho nªn ®é láng mÆt hiÖn cßn tån t¹i chñ yÕu lµ do sù kh¸c nhau vÒ ®é chÆt
cña cÊu tróc sîi ë c¸c vïng da kh¸c nhau cña tÊm da, kh«ng ph¶i lµ do c«ng
®o¹n trung hoµ, c«ng ®o¹n trung hoµ ®ang thùc hiÖn lµ phï hîp cho lo¹i da
thµnh phÈm cÇn ®é ®Çy vµ dÎo.
Tæng quan ®¸nh gi¸ c«ng ®o¹n trung hoµ mµ nã ®· thùc hiÖn ë phÇn nghiªn
cøu lµ phï hîp, cÇn ®−îc duy tr× khi triÓn khai s¶n xuÊt thö nghiÖm, kh«ng nªn
thay ®æi hoÆc bæ xung thªm ho¸ chÊt.
11
H×nh 2
§é chÆt cña líp gi¸p gianh
theo l−îng chÊt thuéc l¹i
pH=5,0
pH=4,0
----------------------------------------------Líp nhó
----------------------------------------------PhÇn gi¸p gianh
xxxxxxx
xxxxxxxxxx
xxxxxxx
xxxxxxxxxx
xxxxxxx
xxxxxxxxxx
----------------------------------------------Líp l−íi
----------------------------------------------
b. Kh¾c phôc kho¶ng trèng gi÷a c¸c bã sîi.
CÊu t¹o cña da ®éng vËt ®−îc t¹o bëi 3 líp, líp biÓu b× ( Epidermis ), líp b× (
Dermis ) vµ líp b¹c nh¹c ( Subcutis ). Líp biÓu b× vµ líp b¹c nh¹c sÏ bÞ lo¹i bá
tr−íc khi thuéc, v× 2 líp nµy kh«ng t¹o nªn da thuéc, da thuéc chØ ®−îc t¹o tõ
líp b×, líp b× ®−îc t¹o bëi 2 líp – líp nhó vµ líp l−íi [3]. VÒ thµnh phÇn cÊu
t¹o cña c¸c vïng da kh¸c nhau cña tÊm da lµ nh− nhau, chØ kh¸c nhau vÒ ®é
rçng, ®é chÆt cña bã sîi vµ ®é lín cña c¸c kho¶ng trèng gi÷a c¸c bã sîi, ®ã lµ
nguyªn nh©n t¹o nªn sù chªnh lÖch vÒ ®é chÆt vµ ®é láng mÆt cña c¸c vïng da
12
kh¸c nhau cña tÊm da, ®ång thêi còng lµ nguyªn nh©n t¹o nªn chªnh lÖch vÒ
®é dÇy khi da kh«.
Vïng da cã kho¶ng trèng cµng rçng vµ lín, vïng da ®ã cµng láng mÆt h¬n,
®ång thêi còng bÞ co ngãt nhiÒu h¬n khi kh« vÝ nh− vïng n¸ch. §ã lµ lý do
g©y nªn ®é láng mÆt, ®Æc biÖt vïng n¸ch vµ ®é dÇy kh«ng ®ång ®Òu cña da
thµnh phÈm.
Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ thuéc, c¸c protein kh«ng cã cÊu tróc sîi ë kho¶ng
trèng gi÷a c¸c bã sîi sÏ bÞ lo¹i bá nh− nh− Albumin, Globumin [2,3], ®ång
thêi còng lµm tr−¬ng në cÊu tróc sîi.
ViÖc lo¹i bá c¸c protein kh«ng cã cÊu tróc sîi tr−íc khi thùc hiÖn qu¸ tr×nh
thuéc lµ cÇn thiÕt vµ b¾t buéc, v× chóng kh«ng t¹o nªn da thuéc,mµ c¶n trë c¸c
chÊt thuéc xuyªn vµo trong da. Lo¹i bá c¸c protein nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho
c¸c chÊt thuéc xuyªn vµo cÊu tróc sîi, ®Ó liªn kÕt víi c¸c nhãm chøc cña sîi
da, ®ång thêi còng lµ nguyªn nh©n më réng c¸c kho¶ng trèng gi÷a c¸c bã sîi,
t¹o cho da cµng láng mÆt vµ ®é dÇy cµng co ngãt khi kh«.
CÊu tróc sîi bÞ tr−¬ng në sÏ më réng c¸c kho¶ng trèng gi÷a c¸c bã sîi, c¸c
kho¶ng trèng nµy kh«ng ®−îc lÊp ®Çy bëi c¸c ho¸ chÊt trong qu¸ tr×nh thuéc,
®Æc biÖt trong qu¸ tr×nh thuéc l¹i, sÏ lµ nguyªn nh©n g©y nªn ®é láng mÆt.
Trªn c¬ së ph©n tÝch trªn, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghÖ thuéc l¹i mét
c¸ch phï hîp theo yªu cÇu cña da thµnh phÈm cÇn, l−îng chÊt thuéc l¹i ph¶i
®−îc ®−a nhiÒu vµo c¸c kho¶ng trèng gi÷a c¸c bã sîi nhiÒu hay Ýt, sÏ t¹o cho
da thµnh phÈm cã c¸c tÝnh chÊt c¬ - lý – ho¸ kh¸c nhau. V× qu¸ tr×nh thuéc l¹i
sÏ t¹o cho da thµnh phÈm c¸c chØ tiªu sau:
- §é chÆt mÆt cËt.
- §ång ®Òu s¾c mµu nhuém.
- §é ®µn håi.
- §é d·n dµi.
- §é ph¼ng cña mÆt cËt.
13
- ®é bÒn kÐo ®øt.
- §é bÒn xÐ r¸ch.
- §é mÒm.
- §é dÎo.
- V.V.
Tõ vai trß vµ môc ®Ých cña qu¸ tr×nh thuéc l¹i ë trªn, da thµnh phÈm thu ®−îc
rÊt phô thuéc vµo qu¸ tr×nh thuéc l¹i. nh÷ng vïng da cã cÊu tróc sîi cµng rçng,
vïng ®ã cÇn ph¶i ®−îc lÊp ®Çy bëi c¸c chÊt thuéc l¹i, kÕt qu¶ sÏ gi¶m ®−îc ®é
rçng gi÷a c¸c bã sîi, gi¶m ®−îc ®é rçng gi÷a c¸c bã sîi sÏ gi¶m ®−îc ®é láng
mÆt. §ã lµ gi¶i ph¸p logÝc cña c«ng nghÖ, vÊn ®Ò cßn l¹i lµ chñng lo¹i vµ
l−îng chÊt thuéc l¹i sÏ sö dông phï hîp ë møc ®é nµo, co nªn trong thêi gian
triÓn khai dù ¸n nªn nghiªn cøu sö dông mét c¸ch phï hîp.
C¸c chÊt thuéc l¹i ®−îc sö dông nhiÒu nhÊt lµ c¸c chÊt Syntan, Tanin th¶o
méc, c¸c chÊt nhùa tanin vµ chÊt thuéc l¹i chuyªn dông nh− c¸c chÊt thuéc l¹i
hÖ Aldehyt.
+ ChÊt thuéc th¶o méc.
ChÊt thuéc th¶o méc lµ hîp chÊt Polyphenol, chóng ®−îc chiÕt xuÊt tõ vá,
th©n, dÔ vµ qu¶ cña mét sè lo¹i thùc vËt. Nhê cã nhãm OH nªn c¸c chÊt thuéc
th¶o méc cã kh¶ n¨ng kÕt hîp ®−îc víi nhãm chøc cña da th«ng qua liªn kÕt
Hydro, mÆt kh¸c chÊt thuéc th¶o méc cßn ®−îc dïng ®Ó thuéc l¹i.
Trong qu¸ tr×nh thuéc l¹i, chÊt thuéc th¶o méc xuyªn chñ yÕu vµo vïng da cã
cÊu tróc sîi chÆt nh− vïng m«ng, t¹o ®é ®Çy vµ chÆt cho cÊu tróc sîi. KÕt qu¶
da thµnh phÈm thu ®−îc sÏ ®¹t ®é chÆt, ®é ®Çy, h¹n chÕ ®é láng mÆt.
Trong c¸c chÊt th¶o méc ®−îc sö dông nhiÒu nhÊt lµ Mimosa, Quebracho,
Gambir v.v. Trong quy tr×nh c«ng nghÖ thuéc l¹i thu ®−îc tõ nghiªn cøu ®Ò tµi,
®Ò tµi sö dông chñ yÕu lµ Mimosa, ViÖc sö dông Mimosa lµ phï hîp, v×
Mimosa kh«ng t¹o da thµnh phÈm trë nªn nÆng so víi c¸c chÊt thuéc th¶o méc
14
kh¸c, nh−ng t¹o cho da thµnh phÈm ®Çy h¬n. L−îng dïng tõ 8- 10% lµ phï
hîp víi yªu cÇu cña mÆt hµng, cÇn duy tr× khi thùc hiÖn dù ¸n.
+ Syntan.
Syntan lµ s¶n phÈm trïng ng−ng cña Polyphenol, Naphtalen víi Formol
trong m«i tr−êng axit sulphuric. Thuú theo yªu cÇu vÒ ®é hoµ tan trong n−íc,
nhãm Sulph« nhiÒu hay Ýt, khi cÇn nhiÒu nhãm Sulph« trong ph©n tö, c«ng
®o¹n Sulph« ho¸ sÏ thùc hiÖn trø¬c khi trïng ng−ng, ng−îc l¹i sÏ cho s¶n
phÈm Ýt nhãm Sulph«.
Tuú theo chÊt ®−îc dïng ®Ó trïng ng−ng, Syntan thu ®−îc lµ Syntan thay thÕ
hay lµ Syntan phô trî. Syntan thay thÕ lµ Syntan cã thÓ thuéc ®−îc da, cã nghÜa
lµ Syntan ®ã cã thÓ t¹o ®−îc liªn kÕt víi nhãm chøc cña da, nh− c¸c Syntan
s¶n xuÊt tõ Phenol, Naphtol. C¸c Syntan nµy kÕt hîp ®−îc víi da nhê cã nhãm
OH trong ph©n tö, t¹o nªn cÇu liªn kÕt Hydro. Syntan phô trî lµ c¸c Syntan cã
t¸c dông khuyÕch t¸c c¸c chÊt thuéc l¹i kh¸c, chóng kh«ng cã kh¶ n¨ng t¹o
liªn kÕt víi nhãm chøc cña da nh− c¸c Syntan s¶n xuÊt tõ Naphtalen.
Syntan dïng trong thuéc l¹i sÏ t¹o ®é xèp cho da thµnh phÈm, ®ång thêi
còng t¨ng kh¶ n¨ng khuyÕch t¸n chÊt thuéc th¶o méc. Trong c«ng nghÖ thuéc
l¹i ®· sö dông l−îng 3% Syntan thay thÕ ( Synektan TF ) lµ phï hîp, víi l−îng
3% Syntan sÏ kh«ng t¹o ra ®é xèp cao, nh−ng vÉn t¨ng ®−îc møc ®é khuyÕch
t¸n chÊt thuéc th¶o méc. Ngoµi ra c«ng nghÖ cßn sö dông 2% Syntan phô trî (
Synektan ACNN ) ®Ó khuyÕch t¸c c¸c chÊt thuéc l¹i. Nh− vËy viÖc sö dông c¸c
Syntan lµ phï hîp, kh«ng cÇn thay ®æi hoÆc bæ xung thªm.
§Ó t¨ng kh¶ n¨ng liªn kÕt gi÷a líp nhó vµ líp l−íi, c«ng nghÖ cÇn sö dông
thªm Syntan, mµ nã cã thÓ liªn kÕt chÆt líp nhó vµ líp l−íi. Trong c¸c Syntan
hiÖn cã, nªn sö dông Syntan hÖ Aldehyt nh− Synektan PTA. Syntan PTA cã
kh¶ n¨ng liªn kÕt víi da vµ 2 líp, t¹o cho 2 líp kh«ng bÞ t¸ch khi uèn nhiÒu
lÇn, ®é láng mÆt cËt sÏ gi¶m hoÆc kh«ng bÞ láng.
+ Nhùa tanin.
15
Nhùa tanin hiÖn ®ang sö dông phæ th«ng lµ c¸c chÊt cã nguån gèc tõ
Acrylat, Uretan vµ Melamin. Tuú theo yªu cÇu sö dông, ®é dµi cña c¸c
Polymer cña c¸c chÊt nhùa nµy sÏ lµ kh¸c nhau. TÝnh chÊt chung cña c¸c chÊt
nhùa lµ t¹o cho da thµnh phÈm cã ®−îc ®é dÎo vµ mÒm, mÆt kh¸c chÊt nhùa
tanin cã kh¶ n¨ng lµm ®Çy c¸c kho¶ng trèng gi÷a c¸c bã sîi, ®ång thêi kh¶
n¨ng xuyªn cña chóng vµo c¸c vïng da lµ kh¸c nhau. Tanin th¶o méc xuyªn
chñ yÕu vµo vïng m«ng, c¸c chÊt nhùa tanin nh− c¸c chÊt hÖ Melamin,
Acrylat, chñ yÕu xuyªn vµo vïng cã cÊu tróc sîi láng nhiÒu h¬n so víi vïng
cã cÊu tróc sîi chÆt nh− vïng m«ng [1,3]. Do vËy viÖc sö dông 2 chÊt thuéc l¹i
hÖ nµy cÇn kÕt hîp phï hîp ®Ó cã thÓ gi¶m ®é ngãt khi kh« vµ møc ®é láng
mÆt.
Ngoµi gi¶i ph¸p t¨ng chÊt thuéc l¹i cho vïng cã cÊu tróc sîi láng, ®é dÇy
cña tÊm da cÇn ®−îc hiÖu chØnh trong c«ng ®o¹n bµo. ViÖc hiÖu chØnh b»ng
c¸ch bµo bít 0,2mm ë vïng da cã cÊu tróc sîi chÆt so víi vïng da cã cÊu tróc
sîi láng, khi da kh« ®é dÇy sÏ t−¬ng ®èi ®ång ®Òu. ®é dÇy tiÕp tôc ®−îc hiÖu
chØnh th«ng qua c«ng ®o¹n trµ nh¸p, ®Ó s¶n phÈm cuèi cïng thu ®−îc ®¹t ®−îc
®ång ®Òu vÒ ®é dÇy.
c. PhÇn gi¸p gianh gi÷a líp nhó vµ líp l−íi.
Líp b× ®−îc t¹o bëi líp nhó vµ líp l−íi, gi÷a chóng ®−îc ng¨n c¸ch bëi líp
máng, mµ nã ®−îc gäi lµ phÇn gi¸p gianh. Khi phÇn gi¸p gianh nµy kh«ng
®−îc lµm chÆt b»ng chÊt thuéc vµ chÊt thuéc l¹i, líp nµy sÏ trë thµnh líp ng¨n
c¸ch gi÷a líp nhó vµ líp l−íi, 2 líp sÏ bÞ t¸ch ra nÕu chóng bÞ uèn ®i uèn l¹i
nhiÒu lÇn. ViÖc t¸ch 2 líp nµy lµ nguyªn nh©n g©y nªn ®é láng mÆt cËt da, cho
nªn trong c«ng nghÖ cÇn ph¶i liªn kÕt phÇn gi¸p gianh gi÷a líp nhó vµ líp
l−íi, ®Ó t¹o thµnh mét líp gÇn nh− ®ång nhÊt. Khi ®· t¹o ®−îc mét líp ®ång
nhÊt, mÆt da cËt sÏ kh«ng bÞ láng, mÆc dï mÆt da bÞ uèn ®i uèn l¹i nhiÒu lÇn,
®ã lµ gi¶i ph¸p phï hîp nhÊt trong c«ng nghÖ.
16
§Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých trªn, trong c«ng nghÖ thuéc l¹i, nªn xö dông c¸c chÊt
thuéc l¹i cã kh¶ n¨ng kÕt hîp m¹nh víi nhãm chøc cña da nh− c¸c chÊt thuéc
hÖ Aldehyt [3,7], v× c¸c chÊt thuéc hÖ nµy cã kh¶ n¨ng kÕt hîp m¹nh h¬n
nhiÒu so víi c¸c chÊt thuéc hÖ th¶o méc hoÆc hÖ tanin tæng hîp ( Syntan ),
chÊt thuéc hÖ Aldehyt kh«ng nh÷ng ®−îc sö dông trong c«ng ®o¹n thuéc, mµ
cßn ®−îc sö dông trong c«ng ®o¹n thuéc l¹i, ®ã còng lµ −u ®iÓm thø 2 cña
chÊt thuéc hÖ nµy. Trong nghiªn cøu R-D ch−a sö dông chÊt thuéc l¹i hÖ
Aldehyt, cho nªn trong thêi gian thùc hiÖn dù ¸n, nªn sö dông chÊt thuéc l¹i
hÖ nµy, l−îng sö dông sÏ ®−îc x¸c ®Þnh trong thêi gian thùc hiÖn dù ¸n.
2.3.2. VÒ s¾c mµu.
C¸c nguyªn nh©n t¹o nªn s¾c mµu kh«ng ®ång ®Òu lµ do:
+ ChÊt mang mµu cña mµng trau chuèt ch−a ®ñ l−îng ®Ó t¹o ®é ®ång
®Òu vÒ s¾c mµu.
+ Qu¸ tr×nh phun dung dÞch trau chuèt ®Ó t¹o mµng ch−a ®−îc ®ång
®Òu.
+ Mµu nhuém cña mÆt da kh«ng ®ång ®Òu hoÆc kh«ng gièng mµu cña
da thµnh phÈm cÇn.
§ã lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y nªn s¾c mµu kh«ng ®ång ®Òu, ®Ó kh¾c phôc
c¸c nguyªn nh©n trªn, trong c«ng nghÖ cÇn ph¶i gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau:
¾ ChÊt mang mµu.
HiÖn nay chÊt mang mµu ®ang xö dông trong nghµnh thuéc da gåm pigment
vµ phÈm n−íc ( liquid dyestuff ). Pigment ®−îc lµm tõ Oxyt kim lo¹i, cã kh¶
n¨ng che phñ vµ t¹o s¾c mµu ®ång ®Òu h¬n, xong pigment lµm gi¶m tÝnh tù
nhiªn cña mÆt cËt cña da ®éng vËt, ®ång thêi gi¶m ®é t−¬i cña s¾c mµu vµ lµm
mê s¾c mµu. Do vËy ®Ó ®¶m b¶o tÝnh tù nhiªn cña mÆt cËt da ®éng vËt mµ
kh¸ch hµng yªu cÇu ( da thµnh phÈm lµ da kh«ng c¶i t¹o mÆt cËt ), do vËy
trong thµnh phÇn cña mµng trau chuèt kh«ng ®−îc dïng nhiÒu pigment, dïng
17
nhiÒu pigment sÏ lµm gi¶m tÝnh tù nhiªn cña mÆt cËt, chØ cÇn sö dông l−îng
võa ph¶i, kho¶ng 30-40g/l ®ñ ®Ó t¨ng ®é ®ång ®Òu s¾c mµu, trong nghiªn cøu
R-D, l−îng pigment ®· sö dông lµ phï hîp.
PhÈm n−íc dïng trong trau chuèt nh»m t¨ng ®é t−¬i cña s¾c mµu vµ tÝnh tù
nhiªn cña mÆt cËt. PhÈm n−íc kh«ng che phñ tèt khuyÕt tËt, cho nªn l−îng sö
dông kh«ng nhiÒu, kho¶ng 30-50g/l lµ ®ñ, nghiªn cøu R-D sö dông 50g/l lµ
phï hîp, v× s¾c mµu ®· ®¹t s¾c mµu cña kh¸ch hµng yªu cÇu.
HiÖn t−îng mµu s¾c ch−a ®ång ®Òu kh«ng ph¶i do l−îng chÊt mang ch−a ®ñ,
cã thÓ do ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn trau chuèt ch−a phï hîp hoÆc ch−a ®óng
hoÆc mµu nhuém cña mÆt da ch−a thËt sù ®ång ®Òu v.v.
¾ Phun dung dÞch trau chuèt.
Qu¸ tr×nh phun dung dÞch trau chuèt lªn mÆt da rÊt quyÕt ®Þnh ®Õn ®é ®ång
®Òu cña s¾c mµu, víi mét l−îng dung dÞch trau chuèt nh− nhau, nh−ng tèc ®é
phun kh«ng ®Òu hoÆc kho¶ng c¸ch tõ sóng phun ®Õn mÆt da qu¸ xa, ®Òu lµ
nguyªn nh©n g©y kh«ng ®ång ®Òu vÒ s¾c mµu. Do tèc ®é phun kh«ng ®ång
®Òu, l−îng chÊt trau chuèt phun lªn mÆt da sÏ kh«ng nh− nhau, vïng nhiÒu
vïng Ýt, kÕt qu¶ thu ®−îc lµ s¾c mµu kh«ng ®Òu, vïng qu¸ nh¹t, vïng qu¸ ®Ëm.
Kho¶ng c¸ch gi÷a sóng phun vµ mÆt da qu¸ xa, sÏ tiªu hao dung dÞch trau
chuèt, v× dung dÞch trau chuèt bÞ phun ra ngoµi mÆt da nhiÒu, kÕt qu¶ s¾c mµu
kh«ng ®Òu. Do vËy khi phun dung dÞch trau chuèt, cÇn l−u ý kho¶ng c¸ch gi÷a
sóng phun vµ mÆt da ph¶i x¸c ®Þnh phï hîp, kho¶ng c¸ch phï hîp nhÊt lµ tõ
15 – 20cm, tuú theo l−îng dung dÞch trau chuèt ®−îc phun ra, mµ ®iÒu chØnh
tèc ®é phun mét c¸ch thÝch hîp, víi l−îng dung dÞch trung b×nh ( kh«ng
nhiÒu, kh«ng qu¸ Ýt ), tèc ®é phun lµ tõ tõ vµ ph¶i lµ tèc ®é ®Òu, cã ®−îc nh−
vËy l−îng chÊt trau sÏ ®−îc phñ ®Òu trªn toµn bé bÒ mÆt cña tÊm da, kÕt qu¶
s¾c mµu sÏ ®¹t ®−îc ®é ®ång ®Òu.
¾ Mµu nhuém nÒn.
18
Mµu nhuém nÒn cña mÆt da ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn ®é ®ång cña s¾c
m¨u vµ ®é dÇy cña mµng trau chuèt, mµng trau chuèt cµng máng, chÊt l−îng
cña da thµnh phÈm cµng cao. V× mÆt da ®−îc nhuém mµu cµng gièng mµu cña
da thµnh phÈm yªu cÇu, qu¸ tr×nh trau chuèt sÏ thuËn lîi h¬n rÊt nhiÒu vµ
mµng trau sÏ máng h¬n, da thµnh phÈm thu ®−îc sÏ ®¹t tÝnh tù nhiªn cao h¬n,
chÊt l−îng da thµnh phÈm thu ®−îc sÏ cao h¬n nhiÒu so víi da thuéc cïng lo¹i
nh−ng mµng trau chuèt dÇy. V× qu¸ tr×nh trau chuèt lµ qu¸ tr×nh võa t¹o mµng
b¶o vÖ cho mÆt da, mµ cßn hiÖu chØnh mµu cña mÆt da theo yªu cña mÆt hµng.
Do vËy mÆt da cÇn ®−îc nhuém mµu cµng gièng mµu cña mÆt hµng yªu cÇu
cµng tèt, viÖc hiÖu chØnh mµu sÏ thuËn lîi vµ ®¬n gi¶n h¬n so víi tr−êng hîp
mµu nhuém cña mÆt da qóa lÖch mµu yªu cÇu.
§Ó kh¾c phôc nh−îc ®iÓm nµy, trong c«ng nghÖ cÇn thùc hiÖn nhuém mÆt,
®Ó t¹o c−êng ®é mµu tèt h¬n.
2.3.3.VÒ ®é dÇy.
§é dÇy cña da sau khi bµo lµ ®ång ®Òu ( môc ®Ých cña c«ng ®o¹n bµo lµ lµm
®ång ®Òu ®é dÇy )Nguyªn nh©n g©y nªn ®é dÇy kh«ng ®ång ®Òu lµ do:
+ Møc ®é co ngãt cña vïng cña tÊm da sau khi kh« lµ kh«ng nh− nhau.
Trong qu¸ tr×nh thuéc l¹i, c¸c kho¶ng trèng gi÷a c¸c bã sîi sÏ ®−îc lÊp ®Çy
bëi c¸c ho¸ chÊt thuéc l¹i, kho¶ng trèng gi÷a c¸c bã sîi ®−îc lÊp cµng nhiÒu,
da thµnh phÈm cµng ®Çy sÏ cµng gi¶m møc chªnh lÖch vÒ ®é co ngãt [3], khi
møc chªnh lÖch vÒ ®é co ngãt kh«ng lín, sÏ kh«ng chªnh lÖch nhiÒu vÒ ®é dÇy
gi÷a c¸c vïng kh¸c nhau cña tÊm da sau khi da kh«.
Trong sè c¸c chÊt thuéc l¹i, chÊt thuéc l¹i th¶o méc cã kh¶ n¨ng lÊp ®Çy c¸c
kho¶ng trèng tèt nhÊt, nh−ng c¸c chÊt th¶o méc xuyªn chñ yÕu vµo vïng cã
cÊu tróc sîi chÆt nh− vïng m«ng ( h×nh 3 ). Cho nªn ®é dÇy ë vïng n¸ch sÏ bÞ
ngãt nhiÒu khi da kh«. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy cÇn gi¶i quyÕt theo gi¶i ph¸p
c¬ häc, kh«ng gi¶i quyÕt theo h−íng c«ng nghÖ, cã nghÜa lµ sÏ t¹o ra sù chªnh
19
- Xem thêm -
.PDF 
39 
38 
117 
