Tài liệu Hoàn thiện chiến lược kinh doanh cho công ty cổ phần hóa chất việt trì

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- TRIỆU THỊ NGỌC GIANG HOÀN THIỆN CHIẾN LƢỢC KINH DOANH CHO CÔNG TY CỔ PHẦN HÓA CHẤT VIỆT TRÌ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội, 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- TRIỆU THỊ NGỌC GIANG HOÀN THIỆN CHIẾN LƢỢC KINH DOANH CHO CÔNG TY CỔ PHẦN HÓA CHẤT VIỆT TRÌ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60340410 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Lƣu Quốc Đạt XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội, 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn của thầy giáo hƣớng dẫn khoa học. Các số liệu và trích dẫn đƣợc sử dụng trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy. MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT ................................................. i DANH MỤC BẢNG BIỂU ....................................................................................... ii DANH MỤC HÌNH VẼ ............................................................................................ iii PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHIẾN LƢỢC KINH DOANH ...........................................................................................................4 1.1. Tổng quan tài liệu: .................................................................................................4 1.2. Cơ sở lý luận về chiến lƣợc kinh doanh ...............................................................7 1.2.1. Khái niệm về chiến lược kinh doanh .........................................................7 1.2.2. Các yêu cầu của Chiến lược kinh doanh ...................................................9 1.2.3. Vai trò của chiến lược kinh doanh đối với các doanh nghiệp .................10 1.3. Hoạch định chiến lƣợc kinh doanh ....................................................................10 1.3.1. Khái niệm .................................................................................................10 1.3.2. Trình tự, nội dung các bước Hoạch định chiến lược kinh doanh ............11 1.3.3. Xác định sứ mệnh, mục tiêu chiến lược của Công ty ...............................12 1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến việc xây dựng chiến lƣợc kinh doanh của doanh nghiệp.....13 1.4.1. Môi trƣờng vĩ mô ............................................................................................13 1.4.2. Môi trường vi mô (môi trường ngành) ....................................................19 1.4.3. Phân tích nội bộ doanh nghiệp ..................................................................22 1.4.3.1. Hoạt động marketing ..............................................................................22 1.4.3.2. Hoạt động quản trị .................................................................................22 1.4.4. Phân tích và lựa chọn các phương án chiến lược ......................................25 Kết luận chƣơng 1 ......................................................................................................32 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THIẾT KẾ LUẬN VĂN..........33 2.1. Phƣơng pháp tiếp cận .........................................................................................33 2.2. Chọn điểm nghiên cứu .........................................................................................33 2.3. Các phƣơng pháp cụ thể sử dụng trong Luận văn..............................................34 2.3.1. Phương pháp tiếp cận đa ngành ..............................................................34 2.3.2. Phân tích và tổng hợp ..............................................................................34 2.3.3. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu ....................................................36 CHƢƠNG 3 ...............................................................................................................38 PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN ...................38 CHIẾN LƢỢC KINH DOANH CỦA CÔNG TY CP HÓA CHẤT VIỆT TRÌ ..........38 3.1. Giới thiệu về Công ty...........................................................................................38 3.1.1. Khái quát chung .........................................................................................38 3.1.2. Đánh giá thực trạng thực hiện chiến lược kinh doanh của Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì giai đoạn 2012-2014 ....................................................46 3.2. Phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến chiến lƣợc kinh doanh của Công ty .........59 3.2.1. Môi trường vĩ mô .....................................................................................59 3.2.2. Môi trường vi mô .....................................................................................66 3.2.3. Môi trường bên trong ..............................................................................69 3.3. Các ma trận để hoàn thiện chiến lƣợc ................................................................73 3.3.1. Ma trận các yếu tố bên ngoài ..................................................................73 3.3.2. Ma trận các yếu tố môi trường bên trong ................................................75 3.3.3. Ma trận SWOT .........................................................................................76 Kết luận chƣơng 3 .....................................................................................................81 CHƢƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHIẾN LƢỢC KINH DOANH CHO CÔNG TY CỔ PHẦN HÓA CHẤT VIỆT TRÌ ..............................82 4.1. Tầm nhìn, sứ mệnh và giá trị cốt lõi của Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì ...82 4.2. Mục tiêu của chiến lƣợc kinh doanh của Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì........82 4.3. Hoàn thiện chiến lƣợc kinh doanh cho Công ty CP hóa chất Việt Trì ..............83 4.3.1. Chiến lược kinh doanh cấp công ty .........................................................83 4.3.2. Chiến lƣợc kinh doanh cấp bộ phận ................................................................84 4.4. Các giải pháp hoàn thiện chiến lƣợc kinh doanh của Công ty CP Hóa chất Việt Trì ..............................................................................................................................88 4.4.1. Giải pháp về sản phẩm ............................................................................88 4.4.2. Giải pháp đầu tư - kỹ thuật công nghệ sản xuất ......................................88 4.4.3. Giải pháp tài chính ..................................................................................89 4.4.4. Giải pháp thị trường ................................................................................90 4.4.5. Giải pháp nguồn nhân lực .......................................................................91 4.4.6. Tổ chức thực hiện và kiểm soát chiến lược .............................................92 4.5. Lộ trình thực hiện ...............................................................................................92 4.6. Chiến lƣợc sau khi đƣợc hoàn thiện ...................................................................93 KẾT LUẬN ...............................................................................................................94 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................96 DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT Ký hiệu & Nội dung chữ viết tắt AFTA APEC Asia-Free-Trade-Area: Khu vực tự do thƣơng mại The Asia Pacific Economic Cooperation: Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á Thái Bình Dƣơng ASEAN Association of Southeast Asian Nation: Hiệp hội các nƣớc Đông Nam Á BĐS Bất động sản CP Cổ phần DN Doanh nghiệp DV Dịch vụ EU European Unions: Liên minh Châu Âu EFE External Factor Evaluation Matrix: Yếu tố môi trƣờng bên ngoài GDP Gross Domestic Product: Tổng sản lƣợng nội địa IFE Interal Factor Evaluation Matrix: Yếu tố môi trƣờng bên trong KH-KT Khoa học – kỹ thuật Mc.Kinsey/GE McKinsey and Company/General Electric R&D Research and Development: Nghiên cứu và phát triển SX-KD Sản xuất – kinh doanh SP Sản phẩm - S: Strengths (điểm mạnh) SWOT - W: Weakenesses (điểm yếu) - O: Opportunities (cơ hội) - T: Threats (thách thức) SBU Stratergic Business Unit: Đơn vị kinh doanh chiến lƣợc TNHH Trách nhiệm hữu hạn WTO World Trade Organization: Tổ chức thƣơng mại quốc tế i DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Trình tự các bƣớc hoạch định chiến lƣợc .................................................12 Bảng 1.2: Ma trận dánh giá các yếu tố bên ngoài – Ma trận EFE ............................18 Bảng 1.3: Ma trận đánh giá các yếu tố bên trong – Ma trận IFE ..............................25 Bảng 1.4. Ma trận SWOT để hình thành chiến lƣợc .................................................29 Bảng 3.1. Hệ thống mô hình GREAT .......................................................................48 Bảng3.2. Hệ thống mô hình GREAT đƣợc lƣợng hóa nhƣ sau: ...............................49 Bảng 3.3: Sản lƣợng các sản phẩm ...........................................................................57 Bảng 3.4: Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh giai đoạn 2012 – 2014 ..............58 Bảng 3.5: Chỉ số GDP hàng năm theo số liệu Tổng cục thống kê ............................59 Bảng 3.6: Tốc độ lạm phát của Việt Nam giai đoạn 2012-2014 ...............................61 Bảng 3.7: Nhu cầu hóa chất cơ bản thị trƣờng Việt Nam .........................................68 Bảng 3.8: Quỹ tiền lƣơng và thu nhập .....................................................................70 Bảng 3.9: Ma trận các yếu tố bên ngoài của Công ty CP Hóa chất Việt Trì ............74 Bảng 3.10: Ma trận các yếu tố môi trƣờng bên trong của Công ty Cổ phần Hóa chất Việt Trì ......................................................................................................................75 Bảng 4.1. Sản lƣợng sản xuất của giai đoạn chiến lƣợc: ..........................................83 Bảng 4.2. Cân bằng sản xuất hóa chất cơ bản trong giai đoạn chiến lƣợc ...............84 ii DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1: Các yếu tố thuộc môi trƣờng kinh doanh của doanh nghiệp ....................13 Hình 1.2: Các yếu tố của môi trƣờng ngành .............................................................20 Hình 3.1: Sơ đồ tổ chức Công ty Cổ phần Hóa chất Việt Trì ...................................40 iii PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Sự phát triển của kinh tế thị trƣờng vừa tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển mạnh mẽ thông qua sự tự do hóa và thị trƣờng hóa các khâu của quá trình sản xuất vừa đặt ra những rủi ro và thách thức cho sự tồn tại và phát triển. Tác động tự phát của các quy luật kinh tế đặc biệt là quy luật cạnh tranh buộc các doanh nghiệp phải xác định rõ điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức đối với doanh nghiệp mình để có thể hoạch định chiến lƣợc kinh doanh phù hợp, tồn tại và phát triển bền vững trên cơ sở tạo ra lợi thế cạnh tranh và năng lực cốt lõi. Kinh doanh trong cơ chế thị trƣờng cho thấy môi trƣờng làm việc luôn luôn biến đổi. Sự phát triển ngày càng phức tạp của môi trƣờng kinh doanh đòi hỏi doanh nghiệp phải hoạch định và triển khai một công cụ kế hoạch hóa hữu hiệu, đủ linh hoạt để ứng phó với những thay đổi của môi trƣờng kinh doanh, công cụ đó chính là chiến lƣợc kinh doanh. Chiến lƣợc kinh doanh giúp cho doanh nghiệp có một cái nhìn tổng thể về bản thân mình cũng nhƣ về môi trƣờng kinh doanh bên ngoài để hình thành nên những mục tiêu chiến lƣợc và sách lƣợc, giải pháp thực hiện thành công những mục tiêu đó. Khi chúng ta bƣớc vào thế kỷ 21, ngành sản xuất hoá chất công nghiệp đang gặp phải những thách thức lớn khiến nó không thể tiếp tục đi theo con đƣờng phát triển nhƣ đã trải qua trong các thế kỷ trƣớc. Những thách thức đó là: các nguồn tài nguyên thiên nhiên đang ngày càng cạn kiệt một cách nhanh chóng, vấn đề ô nhiễm môi trƣờng ngày càng tăng với nhiều hoá chất độc hại tồn tại dai dẳng trong môi trƣờng, ảnh hƣởng không nhỏ đến sức khoẻ và cuộc sống của nhiều cộng đồng dân cƣ trên thế giới, sự nổi lên của những trung tâm hoá chất công nghiệp lớn và đang phát triển nhanh tại Ấn Độ và Trung Quốc… Đứng trƣớc những thách thức ấy cũng nhƣ xuất phát từ vị trí quan trọng của ngành công nghiệp hóa chất trong nền kinh tế quốc dân cho thấy, nếu doanh nghiệp có chiến lƣợc kinh doanh đúng đắn, có tầm nhìn xa, tạo đƣợc tƣ duy hành động, nhằm hƣớng tới mục tiêu chiến lƣợc cụ thể, thì doanh nghiệp đứng vững và thành 1 công trong cạnh tranh hiện nay, còn nếu không thì sẽ rơi vào tình trạng bế tắc, hoạt động không có hiệu quả hoặc đi đến phá sản. Do đó vấn đề mấu chốt của đó là phải có định hƣớng phát triển lâu dài bằng một chiến lƣợc kinh doanh đúng đắn, đƣợc xây dựng phù hợp với bối cảnh môi trƣờng và tƣơng thích với khả năng, vị thế của từng doanh nghiệp trong điều kiện thị trƣờng nhiều biến động và cạnh tranh ngày càng mạnh mẽ, sôi động. Công ty CP Hóa chất Việt Trì là Công ty con thuộc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (đƣợc Thủ tƣớng Chính phủ phê duyệt Đề án xây dựng thí điểm thành lập mô hình Tập đoàn, giữ vai trò chủ đạo trong việc sản xuất hóa chất, phân bón, hóa dầu… Quyết định số 2179/QĐ-TTg ngày 23/12/2009) cũng không ngoại lệ trong định hƣớng phát triển ấy, đặc biệt với đặc thù là doanh nghiệp sản xuất hóa chất cơ bản với tuổi đời hơn 50 năm xây dựng và phát triển. Xuất phát từ thực trạng trên, Tôi đã lựa chọn đề tài “Hoàn thiện chiến lược kinh doanh cho Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì” với mong muốn từ thực tế nghiên cứu tình hình hoạt động kinh doanh của Công ty để đƣa ra giải pháp nhằm tạo thêm cơ sở cho các quyết định chiến lƣợc liên quan đến sự phát triển của Công ty. Câu hỏi nghiên cứu của Luận văn là: 1. Những bất cập hiện nay của chiến lƣợc kinh doanh của Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì là gì? 2. Cần có các giải pháp nào để hoàn thiện chiến lƣợc kinh doanh cho Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu: 2.1. Mục đích nghiên cứu: từ việc hệ thống hóa cơ sở lý luận làm rõ thực trạng tình hình thực hiện chiến lƣợc kinh doanh của Công ty để đƣa ra giải pháp nhằm hoàn thiện chiến lƣợc kinh doanh cho Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về chiến lƣợc và quản trị chiến lƣợc kinh doanh. - Phân tích tác động của môi trƣờng kinh doanh đến hoạt động kinh doanh của Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì; 2 - Đƣa ra các biện pháp về chiến lƣợc kinh doanh cần thiết nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Chiến lƣợc kinh doanh của Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì. 3.2. Phạm vi nghiên cứu: - Thời gian: giai đoạn 2012-2014. Sau giai đoạn này Công ty dự kiến khánh thành, đƣa vào hoạt động dây chuyền sản xuất mới, chuyển đổi công nghệ sản xuất Xút, nâng cao sản lƣợng, mở rộng quy mô sản xuất. - Không gian: Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì - Nội dung: Nghiên cứu này sẽ tập trung phân tích thực trạng và các yếu tố ảnh hƣởng đến chiến lƣợc kinh doanh của Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì. Trên cơ sở đánh giá, nghiên cứu đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện chiến lƣợc kinh doanh cho Công ty. 4. Đóng góp của Luận văn Luận văn giúp cho Công ty có đƣợc tầm nhìn cụ thể hơn về môi trƣờng kinh doanh của mình, từ đó nhận ra những cơ hội và thách thức cũng nhƣ điểm mạnh, điểm yếu của Công ty để có những chiến lƣợc kinh doanh cụ thể trong quá trình phát triển của mình. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn đƣợc chia làm 4 phần với kết cấu nhƣ sau: - Chƣơng 1: Tổng quan tài liệu và cơ sở lý luận về chiến lƣợc kinh doanh. - Chƣơng 2: Thiết kế và phƣơng pháp nghiên cứu. - Chƣơng 3: Phân tích thực trạng và các yếu tố ảnh hƣởng đến chiến lƣợc kinh doanh của Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì. - Chƣơng 4: Một số giải pháp hoàn thiện chiến lƣợc kinh doanh cho Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì. 3 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHIẾN LƢỢC KINH DOANH 1.1. Tổng quan tài liệu: - Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế “Hoàn thiện chiến lược kinh doanh xăng dầu của Tập đoàn xăng dầu Việt Nam” của Bùi Thị Nhàn (2013), Trƣờng Đại học kinh tế, Đại học quốc gia Hà Nội. Luận văn đã hệ thống hóa đƣợc một số vấn đề lý luận cơ bản của chiến lƣợc và quản trị chiến lƣợc. Tác giả cũng có những đánh giá rất sắc bén về thực trạng hoạt động cũng nhƣ việc thực hiện chiến lƣợc kinh doanh của Tập đoàn xăng dầu Việt Nam. Từ đó đƣa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện chiến lƣợc kinh doanh, nâng cao vị thế cạnh tranh của Tập đoàn trên thị trƣờng thiết thực và khả thi, đƣợc Ban lãnh đạo đánh giá cao. Tuy nhiên, Luận văn sẽ hoàn chỉnh hơn nếu có một cơ sở lý luận sâu sắc hơn nữa. - Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế “Hoàn thiện chiến lược kinh doanh tại Tổng công ty cổ phần bưu chính viễn thông Viettel” của Nguyễn Duy Thắng, Trƣờng Đại học kinh tế Đại học quốc gia Hà Nội (2013). Luận văn đã tổng hợp và phân tích khá sâu về thực trạng cũng nhƣ các yếu tố bên trong, bên ngoài tác động đến chiến lƣợc kinh doanh của Tổng công ty cổ phần bƣu chính viễn thông Viettel. Tuy nhiên phần cơ sở lý luận tác giả không nhắc đến cũng nhƣ không tổng quan tài liệu nghiên cứu khiến cho Luận văn trở nên mất cân đối và thiếu tính thuyết phục. - Luận văn “Hoàn thiện chiến lược kinh doanh vận tải biển ở Công ty cổ phần vận tải Biển Bắc” của Hồ Thị Quỳnh Nga (2009), Trƣờng Đại học Ngoại thƣơng, Hà Nội. Luận văn đã đi sâu tìm hiểu, phân tích thực trạng quá trình xây dựng và thực hiện chiến lƣợc kinh doanh của Công ty CP vận tải Biển Bắc (NOSCO) để chỉ ra những ƣu điểm và nhƣợc điểm đƣợc bộc lộ rõ nét của NOSCO trong quá trình vận hành các chiến lƣợc của mình. Từ đó, tác giả phân tích điểm mạnh, điểm yếu, tác động của môi trƣờng bên trong, bên ngoài ảnh hƣởng đến quá trình kinh doanh của Công ty để đề xuất một số chiến lƣợc kinh doanh nhằm cải thiện hiệu quả kinh doanh và góp phần phát triển cho NOSCO. Tuy nhiên, khóa luận này chƣa đề cập và chỉ ra một cách cụ 4 thể, rõ ràng những trở ngại, khó khăn khi triển khai thực hiện các chiến lƣợc này để Công ty chuẩn bị tốt hơn nguồn lực (nhân lực, tài lực, vật lực), giải pháp để thực hiện chiến lƣợc. - Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh “Chiến lược kinh doanh của METRO tại thị trường Việt Nam” của Lê Thị Hồng (2011), Trƣờng Đại học Ngoại thƣơng, Hà Nội. Luận văn đã hệ thống hóa đƣợc một số mô hình kinh doanh siêu thị, trung tâm mua sắm hiệu quả trong nƣớc, kết hợp với việc đánh giá thực trạng kinh doanh của METRO tại thị trƣờng Việt Nam. Từ đó đƣa ra các định hƣớng phát triển và đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện chiến lƣợc kinh doanh cho METRO Việt Nam giai đoạn 20122016. Tuy nhiên, Luận văn chƣa tổng quan đƣợc cơ sở lý luận quan trọng về chiến lƣợc kinh doanh cũng nhƣ hoạch định chiến lƣợc kinh doanh, do đó khi đánh giá thực trạng không phân tích đƣợc các thời cơ, thách thức, điểm mạnh, điểm yếu, tác động của môi trƣờng đến việc hoạch định và thực hiện chiến lƣợc kinh doanh của METRO Việt Nam . Vì vậy các giải pháp đƣa ra còn chung chung, có thể khiến doanh nghiệp lúng túng trong việc thực hiện. - Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh “Chiến lược kinh doanh của Tập đoàn TOYOTA và bài học kinh nghiệm cho các doanh nghiệp ô tô Việt Nam” của Phạm Thị Thu Thủy, Trƣờng Đại học ngoại thƣơng, Hà Nội (2013). Tác giả đã tổng hợp đƣợc một số vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến chiến lƣợc kinh doanh; tổng quan đƣợc vấn đề thực tiễn liên quan đến chiến lƣợc kinh doanh của ngành công nghiệp ô tô ở một sô doanh nghiệp lớn của Nhật Bản. Đồng thời phân tích thực trạng chiến lƣợc kinh doanh của Tập đoàn TOYOTA và đƣa ra một số bài học kinh nghiệm cho các doanh nghiệp ô tô Việt Nam. Ngoài ra trên các tạp chí chuyên ngành có rất nhiều các bài viết, các công trình nghiên cứu về vấn đề hoạch định chiến lƣợc kinh doanh cho các doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay. Có thể kể đến một số bài viết quan trọng nhƣ: - Bài viết “Vì sao chiến lƣợc kinh doanh là yếu tố quyết định?” trên Tạp chí tài chính đăng ngày 26/12/2013 (http://tapchitaichinh.vn/tai-chinh---kinh-doanh/tai-chinhdoanh-nghiep/vi-sao-hoach-dinh-chien-luoc-kinh-doanh-la-yeu-to-quyet-dinh5 39241.html). Tác giả đã sử dụng những lý luận và phân tích cụ thể để khẳng định rằng: Trong điều kiện kinh tế và môi trƣờng kinh doanh hiện tại của doanh nghiệp Việt Nam, hơn lúc nào hết, việc xây dựng chiến lƣợc kinh doanh và nhất là thực hiện chiến lƣợc một cách nhất quán trở nên quan trọng, có ý nghĩa sống còn với nhiều doanh nghệp. Mặt khác chỉ ra năm nguyên nhân cơ bản khiến cho nhiều doanh nghiệp hiện nay kinh doanh thất bại và không hiệu quả. Bài viết có sử dụng một số tài liệu tham khảo nhƣ: 1. BCG (2013). Bàn về chiến lược, Tủ sách Trí thức do PACE tuyển chọn và giới thiệu, Nxb Thời Đại; 2. Phạm Trí Hùng, Nguyễn Trung Thắng (2012). CEO và Hội đồng quản trị, Nxb Lao động và xã hội, Hà Nội; 3. Tạp chí Kinh tế và Dự báo, VCCI (2013). Kỷ yếu Hội thảo CEO và các bài học trong quá trình xây dựng DN, tổ chức ngày 06/12/2013 tại Hà Nội. - Bài viết “Bốn sai lầm thường gặp trong tư duy chiến lược của doanh nghiệp Việt” đăng trên Tạp chí Saga ngày 25/03/2015 (http://www.saga.vn/4-sai-lam-thuonggap-ve-tu-duy-chien-luoc-cua-doanh-nghiep-viet~34607). Tác giả đã đi sâu phân tích để đƣa ra nhận định rằng: Việc nhận thức chƣa đúng về chiến lƣợc và tầm quan trọng của chiến lƣợc là thực trạng rất phổ biến trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam hiện nay. Từ đó, tác giả tổng hợp các phân tích chỉ ra bốn sai lầm thƣờng gặp trong tƣ duy chiến lƣợc của doanh nghiệp Việt và tiếc thay, vẫn chƣa có nhiều doanh nghiệp dành sự quan tâm thỏa đáng đến vấn đề hoạch định chiến lƣợc, làm cho cái đích phát triển bền vững vẫn còn xa vời. Có thể nói chiến lƣợc kinh doanh đóng vai trò hết sức quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của mỗi doanh nghiệp. Chiến lƣợc kinh doanh đúng đắn sẽ tạo một hƣớng đi tốt cho doanh nghiệp, chiến lƣợc kinh doanh có thể coi nhƣ kim chỉ nam dẫn đƣờng cho doanh nghiệp đi đúng hƣớng. Trong thực tế, có rất nhiều nhà kinh doanh nhờ có chiến lƣợc kinh doanh đúng đắn mà đạt đƣợc nhiều thành công, vƣợt qua đối thủ cạnh tranh và tạo vị thế cho mình trên thƣơng trƣờng. Chiến lƣợc kinh doanh mang lại rất nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp định hƣớng cho hoạt động của mình trong tƣơng lai thông qua việc phân tích và dự báo môi trƣờng kinh doanh. Kinh doanh là một hoạt động luôn chịu sự ảnh hƣởng của các yếu tố bên ngoài và bên 6 trong. Chiến lƣợc kinh doanh giúp doanh nghiệp vừa linh hoạt vừa chủ động để thích ứng với những biến động của thị trƣờng, đồng thời còn đảm bảo cho doanh nghiệp hoạt động và phát triển theo đúng hƣớng. Điều đó có thể giúp doanh nghiệp phấn đấu thực hiện mục tiêu nâng cao vị thế của mình trên thị trƣờng. Chiến lƣợc kinh doanh giúp doanh nghiệp nắm bắt đƣợc các cơ hội cũng nhƣ đầy đủ các nguy cơ đối với sự phát triển nguồn lực của doanh nghiệp. Nó giúp doanh nghiệp khai thác và sử dụng hợp lý các nguồn lực, phát huy sức mạnh của doanh nghiệp. Chiến lƣợc tạo ra một quỹ đạo hoạt động cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp liên kết đƣợc các cá nhân với các lợi ích khác cùng hƣớng tới một mục đích chung, cùng phát triển doanh nghiệp. Nó tạo một mối liên kết gắn bó giữa các nhân viên với nhau và giữa các nhà quản lý với nhân viên. Qua đó tăng cƣờng và nâng cao hơn nữa nội lực của doanh nghiệp. Chiến lƣợc kinh doanh là công cụ cạnh tranh có hiệu quả của doanh nghiệp. Trong điều kiện toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế hiện nay đã tạo nên sự ảnh hƣởng và phụ thuộc qua lại lẫn nhau giữa các doanh nghiệp hoạt động kinh doanh. Chính quá trình đó đã tạo nên sự cạnh tranh khốc liệt giữa các doanh nghiệp trên thị trƣờng. Ngoài những yếu tố cạnh tranh nhƣ: giá cả, chất lƣợng, quảng cáo, marketing, các doanh nghiệp còn sử dụng chiến lƣợc kinh doanh nhƣ một công cụ cạnh tranh có hiệu quả. Những công trình khoa học trên là tƣ liệu quý báu cả về lý luận và thực tiễn cho việc nghiên cứu đề tài hoàn thiện chiến lƣợc kinh doanh cho một doanh nghiệp sản xuất. Tuy nhiên, về phƣơng diện khoa học cũng chƣa có công trình nghiên cứu nào phân tích, đánh giá, hoàn thiện chiến lƣợc kinh doanh theo cách tiếp cận của khoa học quản lý kinh tế. Đây là khoảng trống mà tác giả luận văn lựa chọn để nghiên cứu. Vì vậy đề tài: “Hoàn thiện chiến lược kinh doanh cho Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì” sẽ tiếp tục là vấn đề cấp thiết để nghiên cứu và trả lời cho câu hỏi sau: Để hoàn thiện chiến lƣợc kinh doanh của Công ty cần có các giải pháp chiến lƣợc cụ thể nhƣ thế nào? 1.2. Cơ sở lý luận về chiến lƣợc kinh doanh 1.2.1. Khái niệm về chiến lược kinh doanh “Chiến lƣợc”là thuật ngữ bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “Strategos”, ban đầu thuật ngữ này chủ yếu sử dụng trong lĩnh vực quân sự. Clawzevit là một nhà lý luận quân sự thời cận đại cũng cho rằng: chiến lƣợc quân sự là nghệ thuật chỉ huy ở vị trí 7 ƣu thế. Một xuất bản của từ điển Larous xem chiến lƣợc là nghệ thuật chỉ huy các phƣơng tiện để giành chiến thắng. Từ lĩnh vực quân sự, thuật ngữ „chiến lƣợc‟ đã đƣợc áp dụng vào kinh doanh, lĩnh vực đƣợc xem là một mặt trận cạnh tranh gay gắt, từ thập kỷ 60 thế kỷ XX, tạo ra thuật ngữ chiến lƣợc kinh doanh”. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế và các kết quả nghiên cứu, thuật ngữ này đƣợc tiếp cận từ nhiều góc độ khác nhau. Tiếp cận từ góc độ yếu tố quyết định thành công trong “cạnh tranh”, một nhóm tác giả có quan điểm coi chiến lƣợc kinh doanh là một nghệ thuật để giành thắng lợi trong cạnh tranh. - Theo Porter (2009) “Chiến lƣợc cạnh tranh”, Bản dịch, Nhà xuất bản trẻ Tp. Hồ Chí Minh: “Chiến lƣợc kinh doanh là một nghệ thuật xây dựng các lợi thế cạnh tranh để phòng thủ”; - Theo K.Ohmae: “Mục đích của chiến lƣợc là mang lại những điều thuận lợi nhất cho mọi phía, đánh giá thời điểm tấn công hay rút lui, xác định đúng ranh giới của sự thỏa hiệp” và ông nhấn mạnh “Không có đối thủ cạnh tranh thì không cần chiến lƣợc, mục đích duy nhất của chiến lƣợc là đảm bảo giành thắng lợi bền vững đối với đối thủ cạnh tranh”. Theo hƣớng tiếp cận khác, có một nhóm tác giả khác cho rằng chiến lƣợc là tập hợp các kế hoạch chiến lƣợc làm cơ sở hƣớng dẫn các hoạt động: - Theo Smith và các cộng sự trong cuốn “Chiến lược và sách lược kinh doanh” cho rằng: “Chiến lƣợc đƣợc định ra nhƣ là kế hoạch hoặc sơ đồ tác nghiệp tổng quát dẫn dắt hoặc định hƣớng tổ chức đi đến mục tiêu mong muốn. Kế hoạch tác nghiệp tổng quát này tạo cơ sở cho các chính sách (định hƣớng cho việc thông qua quyết định) và các thủ pháp tác nghiệp”; - Theo Chandler (Trƣờng Đại học Harward): “Chiến lƣợc kinh doanh bao hàm việc ấn định các mục tiêu cơ bản dài hạn của ngành, đồng thời lựa chọn cách thức hoặc tiến trình hành động và phân bổ các nguồn lực thiết yếu để thực hiện các mục tiêu đó”. Từ cách tiếp cận trên có thể định nghĩa Chiến lƣợc kinh doanh nhƣ sau: “Chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp trong điều kiện kinh tế thị trường, 8 căn cứ vào điều kiện khách quan và chủ quan, vào nguồn lực mà doanh nghiệp có thể định ra mưu lược biện pháp đảm bảo sự tồn tại, phát triển ổn định, lâu dài theo mục tiêu phát triển mà doanh nghiệp đã đặt ra”. Chiến lƣợc kinh doanh phản ánh kế hoạch hoạt động của đơn vị kinh doanh bao gồm: các mục tiêu, các giải pháp và các biện pháp để đạt mục tiêu. Chiến lƣợc kinh doanh giúp các doanh nghiệp đạt đƣợc mục tiêu ngắn hạn cũng nhƣ dài hạn, tổng thể và bộ phận, là một điều hết sức quan trọng và cần thiết.Mục đích của việc hoạch định chiến lƣợc kinh doanh là “dự kiến tƣơng lai trong hiện tại”. Dựa vào chiến lƣợc kinh doanh, các nhà quản lý có thể lập các kế hoạch cho những năm tiếp theo. Tuy nhiên trong quá trình đó phải có sự kiểm soát chặt chẽ, hiệu chỉnh trong từng bƣớc đi. Một chiến lƣợc vững mạnh luôn cần đến khả năng điều hành linh hoạt, sử dụng đƣợc các nguồn lực vật chất, tài chính và con ngƣời thích ứng. Có thể hiểu, chiến lƣợc là phƣơng thức mà công ty sử dụng để định hƣớng tƣơng lai nhằm đạt đƣợc những thành công trong hoạt động kinh doanh. Chiến lƣợc kinh doanh của doanh nghiệp đƣợc hiểu là tập hợp thống nhất các mục tiêu, các chính sách và sự phối hợp các hoạt động của các đơn vị kinh doanh trong chiến lƣợc tổng thể của doanh nghiệp. 1.2.2. Các yêu cầu của Chiến lược kinh doanh Chiến lƣợc kinh doanh cần phải đảm bảo các yêu cầu cơ bản sau: - Xác định rõ những mục tiêu cơ bản cần phải đạt đƣợc trong từng thời kỳ và cần phải quán triệt ở mọi cấp, mọi lĩnh vực hoạt động trong doanh nghiệp; - Có tính khả thi: Nội dung, mục tiêu của chiến lƣợc phải phù hợp thực tế, mục tiêu của doanh nghiệp, phù hợp với lợi ích của mọi ngƣời trong doanh nghiệp; - Chiến lƣợc kinh doanh phải đảm bảo huy động tối đa và kết hợp một cách tối ƣu việc khai thác và sử dụng các nguồn lực của doanh nghiệp trong kinh doanh nhằm phát huy đƣợc lợi thế, nắm bắt những cơ hội để giành ƣu thế trong cạnh tranh; - Có tính linh hoạt đáp ứng theo sự thay đổi của môi trƣờng; - Phải đảm bảo đƣợc sự an toàn trong kinh doanh cho doanh nghiệp; 9 - Đƣợc phản ánh trong một quá trình liên tục từ xây dựng đến thực hiện, đánh giá, kiểm tra, điều chỉnh; - Đƣợc lập ra đối với các doanh nghiệp. 1.2.3. Vai trò của chiến lược kinh doanh đối với các doanh nghiệp - Giúp doanh nghiệp nhận rõ mục đích, hƣớng đi của mình trong từng thời kỳ, là kim chỉ nam cho mọi hoạt động. Đồng thời giúp doanh nghiệp có thể chủ động hơn thay vì bị động trong việc vạch rõ tƣơng lai của mình; - Làm cho mọi thành viên của doanh nghiệp thấu hiểu đƣợc những việc phải làm và cam kết thực hiện nó. Điều đó có thể tạo sự ủng hộ và phát huy năng lực sẵn có của cán bộ công nhân viên trong doanh nghiệp, làm rõ trách nhiệm của từng cá nhân; - Giúp doanh nghiệp khai thác những ƣu thế cạnh tranh trên thƣơng trƣờng để tạo lợi thế cạnh tranh, qua đó các thành viên có thái độ tích cực với những sự thay đổi từ môi trƣờng bên ngoài; - Giúp doanh nghiệp sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của bản than doanh nghiệp. Chẳng hạn, trong chiến lƣợc kinh doanh đặt ra cho doanh nghiệp phải có văn hóa doanh nghiệp… những điều đó sẽ tạo ra sức mạnh cạnh tranh và đó là tài sản vô hình của doanh nghiệp; - Hạn chế tối thiểu hóa các rủi ro đối với các doanh nghiệp; - Là cơ sở, căn cứ để lựa chọn phƣơng án kinh doanh, phƣơng án đầu tƣ, đổi mới công nghệ, mở rộng thị trƣờng… Chiến lƣợc kinh doanh là yếu tố không thể thiếu đối với sự tồn tại của doanh nghiệp trong cơ chế thị trƣờng. 1.3. Hoạch định chiến lƣợc kinh doanh 1.3.1. Khái niệm Hoạch định chiến lƣợc trong kinh doanhthực sự chỉ đƣợc bắt đầu nghiên cứu một cách từ những năm 1950 của thế kỷ 20. Năm 1960, Igo Ansoff đã cho xuất bản các công trình nghiên cứu của mình về chiến lƣợc kinh doanh. Những năm 1970 vấn đề chiến lƣợc kinh doanh đã đƣợc phát triển mạnh mẽ bởi các nghiên cứu của nhóm tƣ vấn Boston BCG, nhóm GE. Từ năm 1980 các công trình nghiên cứu của 10 Micheal Porter về chiến lƣợc kinh doanh đã thu hút sự chú ý của nhiều doanh nghiệp.Từ năm 1990 đến nay, hoạch định chiến lƣợc kinh doanh đã trở nên phổ biến trong kinh doanh hiện đại. Trong các công trình nghiên cứu, các tác giả đã đƣa ra các định nghĩa về hoạch định chiến lƣợc kinh doanh nhƣ sau: Hoạch định chiến lƣợc kinh doanh là một quá trình tƣ duy nhằm tạo lập chiến lƣợc kinh doanh trên cơ sở nghiên cứu và dự báo các thông tin cơ bản về môi trƣờng kinh doanh. Hoạch định chiến lƣợc kinh doanh nhằm vào một thời gian dài, thông thƣờng từ 3 hoặc 5năm trở lên, do vậy nó phải dựa trên cơ sở dự báo dài hạn. Hoạch định chiến lƣợc kinh doanh cũng là giai đoạn khởi đầu của quá trình hoạch định trong doanh nghiệp đồng thời cũng là một chức năng quản trị chiến lƣợc. Giai đoạn hoạch định chiến lƣợc kinh doanh bao gồm việc phát triển nhiệm vụ, chức năng, xác định cơ hội và nguy cơ, chỉ rõ điểm mạnh yếu, thiết lập các mục tiêu chiến lƣợc, nghiên cứu các giải pháp chiến lƣợc và lựa chọn giải pháp chiến lƣợc để theo đuổi. Hoạch định chiến lƣợc không những phác thảo tƣơng lai cho doanh nghiệp cần đạt tới mà còn phải vạch ra các con đƣờng để đạt tới tƣơng lai đó. Quá trình hoạch định chiến lƣợc kinh doanh chủ yếu tập trung làm rõ mục tiêu mà doanh nghiệp cần vƣơn tới, đồng thời dự kiến các phƣơng thức để đạt đƣợc các mục tiêu này. Hoạch định chiến lƣợc kinh doanh của doanh nghiệp là một giai đoạn không thể tách rời của quá trình quản trị chiến lƣợc: hoạch định chiến lƣợc, thực hiện chiến lƣợc, kiểm soát chiến lƣợc. Đây là một quá trình liên tục trong đó các giai đoạn có tác động qua lại với nhau tạo thành một chu kỳ chiến lƣợc. 1.3.2. Trình tự, nội dung các bước Hoạch định chiến lược kinh doanh Trình tự các bƣớc hoạch định chiến lƣợc kinh doanh của một doanh nghiệp đƣợc thực hiện theo 4 bƣớc nhƣ sau: 11