Tài liệu Hình thức kiến trúc công sở tại thành phố đà nẵng

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA --------------------------------------- NGUYỄN NGUYÊN VŨ HÌNH THỨC KIẾN TRÚC CÔNG SỞ TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Chuyên ngành : Kiến trúc 8580101 Mã số: …………. LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ MINH SƠN Đà Nẵng, 2018 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và tài liệu nghiên cứu nêu trong luận án là trung thực. Các đề xuất mới của luận án chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình khoa học nào khác. Đà Nẵng, năm 2018 Tác giả luận văn Nguyễn Nguyên Vũ ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Trường đại học Bách Khoa-Đại học Đà Nẵng, tới Khoa đào tạo Sau đại học, tới Ban giám hiệu nhà trường và các thầy giáo, cô giáo. Đặc biệt cảm ơn thầy giáo TS. KTS. Lê Minh Sơn đã tận tâm hướng dẫn, tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và hoàn thành luận văn sĩ. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới các cơ quan chuyên môn, các nhà khoa học, các đồng nghiệp và bạn bè, những người thân trong gia đình đã hết sức giúp đỡ, động viên và chia sẻ để tôi có thể hoàn thành luận văn. Đà Nẵng, năm 2018 Tác giả luận văn Nguyễn Nguyên Vũ iii HÌNH THỨC KIẾN TRÚC CÔNG SỞ TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Học viên: Nguyễn Nguyên Vũ Chuyên ngành: Kiến trúc Mã số: Khóa: 34 Trường Đại học Bách khoa - ĐHĐN Tóm tắt – Đà Nẵng là một thành phố trực thuộc trung ương của Việt Nam, là đô thị loại 1 trung tâm cấp quốc gia, là trung tâm kinh tế, tài chính, chính trị, văn hoá, du lịch, xã hội, giáo dục, đào tạo, khoa học và công nghệ, y tế chuyên sâu của khu vực miền Trung - Tây Nguyên và cả nước. Trong những năm gần đây, Đà Nẵng đã tích cực đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, cải thiện môi trường, nâng cao an sinh xã hội và được coi là "thành phố đáng sống" của Việt Nam. Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa quá nhanh đã tạo ra sự không đồng bộ về kiến trúc của một đô thị mới. Sự xuất hiện của nhiều công trình với một lối kiến trúc tùy hứng, đơn điệu có tính vay mượn, sự thiếu hài hòa giữa các công trình xây dựng và cảnh quan thiên nhiên đã làm cho thành phố mất dần đi những bản sắc riêng về kiến trúc của một đô thị “trẻ” hướng biển, nhìn sông mà ít nơi nào có được. Cùng với sự xuất hiện của vật liệu và kỹ thuật mới, trước những đòi hỏi và những yêu cầu mới, trước sự ảnh hưởng của các trào lưu kiến trúc mới... hình thức kiến trúc đã phát triển đa dạng theo nhiều chiều hướng khác nhau. Từ quan điểm trên, có thể nhận thấy hình thức của kiến trúc công sở thành phố Đà Nẵng tương đối tự phát và chưa có định hướng rõ ràng. Luận văn này sẽ làm một nghiên cứu khảo sát hình thức kiến trúc công sở tại thành phố Đà Nẵng, phân loại và đánh giá những hình thức kiến trúc công sở hiện có, để từ đó có những đề xuất định hướng phát triển hình thức kiến trúc công sở cho thành phố. Từ khóa – thành phố Đà Nẵng; kiến trúc công sở; phân loại; đánh giá; định hướng. THE FORMS OF ARCHITECTURE IN DA NANG CITY Abstract - Danang is a centrally-run city of Vietnam, one of the national center cities, a center of economics, finance, politics, culture, tourism, society, education and training, science and technology, specialized health of the Central Region - Central Highlands and the whole country. In recent years, Da Nang has actively invested in building infrastructure, improving the environment, raising social security and being considered a "living city" of Vietnam. However, the rapid urbanization process has created an asynchronous architecture of a new urban area. The appearance of many works with an architecture of arbitrary, monotonous, borrowing, the lack of harmony between the construction and the natural landscape has made the city lost its identity “The architecture of a "young" city facing the sea, overlooking the river”. Along with the emergence of new materials and techniques, in response to new demands and requirements, by the influence of new architectural trends architectural forms have developed in a variety of directions. different. From the point of view, the form of Danang office architecture is relatively spontaneous and has no clear orientation. This dissertation will do a survey on the form of office architecture in Da Nang city, classify and evaluate the existing forms of office architecture, from which there are proposals for development orientation form office architecture for the city. Key words - Da Nang city; office architecture; classify; evaluate; orientation. iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................................... ii HÌNH THỨC KIẾN TRÚC CÔNG SỞ ............................................................................. iii MỤC LỤC ........................................................................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ........................................................................................ vi DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH ........................................................................................ viii GIẢI THÍCH CÁC THUẬT NGỮ TRONG LUẬN VĂN ................................................. ix MỞ ĐẦU .............................................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1: HÌNH THỨC KIẾN TRÚC CÔNG SỞ KHÁI NIỆM VÀ NHỮNG ĐẶC ĐIỂM .................................................................................................................................... 4 1.1 Khái niệm kiến trúc công sở ......................................................................................... 4 1.1.1 Kiến trúc công sở là gì ........................................................................................... 4 1.1.2 Mối liên hệ giữa giữa kiến trúc công sở và chủ nghĩa hình thức ............................. 4 1.1.3 Những đặc điểm của kiến trúc công sở................................................................... 5 1.2 Hình thức kiến trúc công sở nước ngoài, trường hợp các nước phát triển ...................... 5 1.2.1 Kiến trúc công sở Mỹ ............................................................................................ 5 1.2.2 Kiến trúc công sở Pháp ........................................................................................ 10 1.2.3 Kiến trúc công sở Nhật Bản ................................................................................. 15 1.2.4 Kiến trúc công sở Singapore ................................................................................ 19 1.3 Hình thức kiến trúc công sở tại Việt Nam ................................................................... 25 1.3.1 Kiến trúc công sở thời kỳ Phong kiến (trước năm 1875) ...................................... 25 1.3.2 Kiến trúc công sở tại Việt Nam thời Pháp thuộc (1875-1950) .............................. 30 1.3.3 Kiến trúc công sở tại Việt Nam thời Mỹ xâm lược (1950-1975) ........................... 38 1.3.4 Kiến trúc công sở tại Việt Nam thời kỳ bao cấp (1975-1986) ............................... 41 1.3.5 Kiến trúc công sở tại Việt Nam thời kỳ đổi mới (1986-2000) ............................... 42 1.3.6 Kiến trúc công sở tại Việt Nam đương đại (2000-2018) ....................................... 46 Kết luận chương 1 ............................................................................................................ 51 CHƯƠNG 2: KHẢO SÁT, PHÂN LOẠI HÌNH THỨC KIẾN TRÚC CÔNG SỞ TẠI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG .................................................................................................. 52 2.1 Liệt kê các công trình trong phạm vi khảo sát ............................................................. 52 2.2 Phân loại .................................................................................................................... 54 2.2.1 Công trình theo hình thức Nhại Cổ ...................................................................... 56 2.2.2 Công trình theo hình thức Tân Cổ Điển ............................................................... 57 2.2.3 Công trình theo hình thức chiết trung................................................................... 60 2.2.4 Công trình theo hình thức hiện đại ....................................................................... 64 2.2.5 Công trình theo hình thức Hiện Đại Mới .............................................................. 75 2.2.6 Công trình theo hình thức Không gian Hậu Hiện Đại ........................................... 84 2.2.7 Công trình theo hình thức kiến trúc nhại Hightech ............................................... 90 2.2.8 Công trình theo hình thức kiến trúc Hightech....................................................... 92 v Kết luận chương 2 ............................................................................................................ 93 CHƯƠNG 3: NHÌN NHẬN VÀ ĐỀ XUẤT ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN HÌNH THỨC CÔNG SỞ THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ............................................................................... 94 3.1 Những nhìn nhận về hình thức kiến trúc công sở thành phố Đà Nẵng ......................... 94 3.1.1 Đối với các công trình theo hình thức Nhại Cổ .................................................... 94 3.1.2 Đối với các công trình theo hình thức Tân Cổ Điển ............................................. 96 3.1.3 Đối với các công trình theo hình thức Chiết Trung............................................... 96 3.1.4 Đối với các công trình theo hình thức kiến trúc Hiện Đại ..................................... 97 3.1.5 Đối với các công trình theo hình thức hiện đại mới .............................................. 99 3.1.6 Đối với các công trình theo hình thức không gian hậu hiện đại ............................ 99 3.2 Đề xuất định hướng phát triển hình thức công sở theo chủ đề cho thành phố Đà Nẵng ...................................................................................................................................... 100 3.2.1 Đà Nẵng, cơ hội phát triển du lịch và lễ hội ....................................................... 100 3.2.2 Đà Nẵng, thành phố của những công trình kiến trúc Tân Biểu Hiện ................... 102 3.2.3 Đà Nẵng, phát triển thành phố theo xu hướng xanh............................................ 103 3.3 Những hạn chế về hình thức kiến trúc công sở tại thành phố Đà Nẵng ...................... 105 Kết luận chương 3 .......................................................................................................... 107 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................................... 108 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................... 109 QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao) vi DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Số hiệu bảng Bảng 1.1 Bảng 1.2 Bảng 1.3 Bảng 1.4 Bảng 1.5 Bảng 1.6 Bảng 1.7 Bảng 1.8 Bảng 1.9 Bảng 1.10 Bảng 1.11 Bảng 1.12 Bảng 1.13 Bảng 1.14 Bảng 1.15 Bảng 1.16 Bảng 1.17 Bảng 1.18 Bảng 1.19 Bảng 1.20 Bảng 1.21 Bảng 1.22 Bảng 1.23 Bảng 1.24 Bảng 1.25 Bảng 1.26 Bảng 1.27 Bảng 1.28 Bảng 1.29 Bảng 1.30 Bảng 1.31 Bảng 2.1 Bảng 2.2 Bảng 2.3 Nội dung Phân tích công trình Nhà trắng, Mỹ Phân tích công trình Điện Capitol, Mỹ Phân tích công trình Tòa thị chính Buffalo, Mỹ Phân tích công trình Điện lysée, Pháp Phân tích công trình Nhà Quốc hội, Pháp Phân tích công trình Tòa án Paris, Pháp Phân tích công trình Tòa thị chính Paris, Pháp Phân tích công trình Tòa thị chính Tokyo, Nhật Phân tích công trình Tòa nhà quốc hội Tokyo, Nhật Phân tích công trình Trạm cảnh sát Kumamoto-Kita, Nhật Phân tích công trình Tòa nhà Quốc hội cũ, Singapore Phân tích công trình Tòa nhà Quốc hội mới, Singapore Phân tích công trình Tòa thị chính, Singapore Phân tích công trình Tòa án tối cao, Singapore Phân tích công trình Kinh thành Huế, Huế Phân tích công trình Điện Thái Hòa, Huế Phân tích công trình Thành Cổ Loa, Hà Nội Phân tích công trình Tòa án nhân dân TP Hồ Chí Minh Phân tích công trình Bưu điện Sài Gòn Phân tích công trình Dinh toàn quyền Đông Dương, Hà Nội Phân tích công trình Dinh Thống Sứ, Hà Nội Phân tích công trình Trụ sở Ủy ban nhân dân TP Hồ Chí Minh Phân tích công trình Ngân hàng Nhà nước, Hồ Chí Minh Phân tích công trình Trụ sở Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Hà Nội Phân tích công trình Dinh độc lập, Sài Gòn Phân tích công trình Trung tâm Hội nghị Quốc tế, Hà Nội Phân tích công trình Văn phòng Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Hà Nội Phân tích công trình Trung Tâm Hội Nghị Quốc Gia, Hà Nội Phân tích công trình Nhà Quốc hội, Hà Nội Phân tích công trình Trụ sở Bộ Tài chính, Hà Nội Phân tích công trình Bảo tàng Hà Nội Danh mục các công trình khảo sát Phân tích công trình Chi cục thuế quận Hải Châu Phân tích công trình Tòa án nhân dân cấp cao TP. Đà Nẵng Trang 7 8 9 11 12 13 14 16 17 18 20 21 22 23 26 27 28 31 32 33 34 35 36 39 40 43 44 47 48 49 50 52-53 56 57 vii Bảng 2.4 Bảng 2.5 Bảng 2.6 Bảng 2.7 Bảng 2.8 Bảng 2.9 Bảng 2.10 Bảng 2.11 Bảng 2.12 Bảng 2.13 Bảng 2.14 Bảng 2.15 Bảng 2.16 Bảng 2.17 Bảng 2.18 Bảng 2.19 Bảng 2.20 Bảng 2.21 Bảng 2.22 Bảng 2.23 Bảng 2.24 Bảng 2.25 Bảng 2.26 Bảng 2.27 Bảng 2.28 Bảng 2.29 Bảng 2.30 Bảng 2.31 Bảng 2.32 Bảng 2.33 Bảng 2.34 Bảng 2.35 Bảng 2.36 Bảng 2.37 Phân tích công trình Tòa án nhân dân TP. Đà Nẵng Phân tích công trình Thành ủy Đà Nẵng Phân tích công trình UBND phường Vĩnh Trung Phân tích công trình UBND phường Thanh Khê Tây Phân tích công trình Trụ sở Ban tuyên giáo Thành Ủy Phân tích công trình Trụ sở Ban tổ chức Thành Ủy Phân tích công trình Tòa án nhân dân quận Liên Chiểu Phân tích công trình Chi cục thuế quận Liên Chiểu Phân tích công trình Ủy ban kiểm tra Thành Ủy Đà Nẵng Phân tích công trình Trụ sở làm việc khối An ninh nhân dân và Xây dựng lực lượng công an TP. Đà Nẵng Phân tích công trình Trụ sở Bộ thông tin & truyền thông tại Đà Nẵng Phân tích công trình Công ty Cổ phần cấp nước Đà Nẵng Phân tích công trình Trụ sở Đảng ủy khối các cơ quan Phân tích công trình Đài khí tượng thủy văn khu vực Trung Trung bộ Phân tích công trình Cảng thành phố Đà Nẵng Phân tích công trình Cục Hải quan thành phố Đà Nẵng Phân tích công trình Chi cục Thuế Thành phố Đà Nẵng Phân tích công trình UBND phường Thanh Khê Đông Phân tích công trình Bảo hiểm xã hội quận Liên Chiểu Phân tích công trình Tổng công ty điện lực tại Miền Trung Phân tích công trình Trung tâm truyền hình TP. Đà Nẵng Phân tích công trình Văn phòng Trung ương Đảng Phân tích công trình UBND phường Bình Hiên Phân tích công trình Quỹ đầu tư phát triển TP. Đà Nẵng Phân tích công trình Kiểm toán Nhà nước khu vực III Phân tích công trình UBND phường Hải Châu 2 Phân tích công trình Bảo tàng mỹ thuật Đà Nẵng Phân tích công trình Thư viện khoa học tổng hợp Phân tích công trình Trung tâm Văn hóa quận Hải Châu Phân tích công trình Cung thiếu nhi Đà Nẵng Phân tích công trình Ngân hàng nhà nước chi nhánh TP Đà Nẵng Phân tích công trình Công viên phần mềm Đà Nẵng Phân tích công trình Trung tâm hành chính TP. Đà Nẵng Kết quả khảo sát hình thức kiến trúc các công sở 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85-86 87 88-89 90 91 92-93 93 viii DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH Số hiệu hình Hình 3.1 Hình 3.2 Hình 3.3 Hình 3.4 Hình 3.5 Hình 3.6 Hình 3.7 Hình 3.8 Hình 3.9 Hình 3.10 Hình 3.11 Hình 3.12 Hình 3.13 Nội dung Chi cục thuế quận Hải Châu Tòa án nhân dân và Tòa án nhân dân cấp cao thành phố Đà Nẵng Trụ sở Ban tổ chức Thành Ủy và Ban tuyên giáo Thành Ủy Chi cục Thuế và Trung tâm hành chính thành phố Đà Nẵng Chi cục thuế quận Liên Chiểu và Công ty cổ phần cấp nước Đà Nẵng UBND phường Hải Châu 2 và Trung tâm truyền hình TP Đà Nẵng Cung thiếu nhi Đà Nẵng Marina Bay Sands – Singapore Trụ sở CCTV Bắc Kinh và Trụ sở công ty Apple tại Mỹ Nhà trưng bày Hoàng Sa – Đà Nẵng Naman Spa – Đà Nẵng FPT Complex Đà Nẵng Phi Long Plaza Đà Nẵng Trang 95 96 97 98 98 99 100 101 102 102 103 104 105 ix GIẢI THÍCH CÁC THUẬT NGỮ TRONG LUẬN VĂN Cá nhân tác giả nhận định Kiến trúc nhại Hightech: Bản chất của kiến trúc Hightech là phô diễn kỹ thuật, công nghệ và vật liệu mới nhất. Những công trình thiết kế theo xu hướng kiến trúc Hightech nhưng không sử dụng vật liệu, công nghệ mới và không tiết kiệm năng lượng nên có thể được nhận định là Nhại Hightech. Kiến trúc Tân biểu hiện: Chủ nghĩa Tân Biểu Hiện (Neo-Expressionism) là phong trào kiến trúc trong những năm 1950 và 1960 của thế kỉ 20 gợi nhớ lại phong trào kiến trúc Biểu Hiện đầu thế kỉ sau một thời gian bị bác bỏ. Đặc điểm của kiến trúc Tân Biểu Hiện là coi trọng hình thức hơn công năng, kỹ thuật mới và tác dụng truyền cảm xúc của công trình đặt trên yêu cầu sử dụng. Ý nghĩa còn được mở rộng để chỉ bất cứ kiến trúc nào thể hiện một số phẩm chất của phong trào ban đầu như: bóp méo, phân mảnh, truyền đạt cảm xúc xung đột.. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Công sở được xây dựng bằng ngân sách và bằng tiền của người đóng thuế nên phải phục vụ cho những mục đích chân chính. Hình thức kiến trúc của công sở không thể phù phiếm và gây lãng phí. Kiến trúc công sở là loại hình kiến trúc chính thống. Loại hình kiến trúc này phản ánh những tư tưởng và nhận thức chính thống. Những biểu hiện trong kiến trúc ở dạng tích cực hay tiêu cực đều ảnh hưởng mạnh mẽ đến xã hội, đến suy nghĩ và sự lựa chọn thẩm mỹ của cộng đồng. Công sở do các kiến trúc sư thiết kế nên trách nhiệm của cá nhân của các kiến trúc sư là rất lớn. Nghiên cứu này thực hiện một khảo sát các công trình kiến trúc công sở tại thành phố Đà Nẵng theo những mục tiêu, những đối tượng, từ đó đề xuất các giải pháp có hiệu quả, phục vụ cho các hoạt động xây dựng công sở trong giai đoạn mới. 2. Các công trình nghiên cứu liên quan đến luận văn 2.1 Các nghiên cứu ngoài nước 2.2 Các nghiên cứu trong nước Việc nghiên cứu hay tài liệu về chủ nghĩa hình thức trong kiến trúc công sở ở Việt Nam từ trước đến nay rất ít, chủ yếu chỉ có vài bài báo khoa học . Ví dụ, Nguyễn Tất Thắng [1] Mô hình công sở nào cho chính quyền hành chính các cấp ở Việt Nam. Bài báo tập trung nói đến vấn đề cần xây dựng ngay các tiêu chuẩn, định mức về diện tích làm việc, gắn với các tiêu chuẩn về nhà cao tầng với các chức năng và công năng sử dụng có tính chất hỗn hợp, hỗn dung… thay thế cho các tiêu chuẩn, định mức cũ đã lạc hậu.Việc quy hoạch, thiết kế và quyết định đầu tư xây dựng mô hình công sở cần phải được nghiên cứu, xem xét trên nhiều phương diện khác nhau ứng với những điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của từng tỉnh, thành phố và địa phương sao cho đảm bảo được với những định hướng mà phần lớn các nhà chuyên môn đã khẳng định: Đáp ứng công năng sử dụng, góp phần hiện đại hóa công sở và cải cách nền hành chính Quốc gia đi đôi với những yêu cầu về tiết kiệm tài nguyên, năng lượng, an ninh quốc phòng, ứng phó với biến đổi khí hậu…. Hay, Ngô Doãn Đức [2] Bệnh hình thức trong kiến trúc công sở. Bài báo nói về tình trạng sao chép, bắt chước và xây dựng tràn lan khắp nơi kiểu “kiến trúc Pháp” cùng với sự theo đuổi hình thức, trang trí rườm rà, diêm dúa và đắp điếm ở nhiều công trình kiến trúc, đặc biệt là ở các công trình công sở nhà nước ta hiện nay. Ngoài ra, Trần Quốc Bảo [3]Kiến trúc công sở Hà Nội đương đại với “bóng ma” kiến trúc Pháp thuộc. Bài báo nêu ra hiện trạng vào năm 2010 có hơn 90% trụ sở UBND các phường thuộc Hà Nội đều theo kiến trúc nhái Pháp thuộc, và chỉ ra nguyên nhân của biểu hiện hình thức trong kiến trúc công sở thời kỳ đổi mới. 2 [1] TS. KTS Nguyễn Tất Thắng, 2017. Mô hình công sở nào cho chính quyền hành chính các cấp ở Việt Nam-Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng). [2] TS. KTS Ngô Doãn Đức, 2008. Bệnh hình thức trong kiến trúc công sở Phó Chủ tịch hội kiến trúc sư Việt Nam. [3] ThS. KTS Trần Quốc Bảo, 2010. Kiến trúc công sở Hà Nội đương đại với “bóng ma” kiến trúc Pháp thuộc (Đại học xây dựng Hà Nội). 2. Mục đích nghiên cứu - Phân loại và gọi tên chính xác các biểu hiện của chủ nghĩa hình thức trong kiến trúc công sở. - Làm rõ bản chất, nguyên nhân của sự phổ cập những hiện tượng của chủ nghĩa hình thức trong kiến trúc công sở. - Đề xuất các cơ sở khoa học để lành mạnh hóa nền kiến trúc theo hướng hiện đại hóa. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu Các công trình kiến trúc công sở tại thành phố Đà Nẵng. 3.2 Phạm vi nghiên cứu Về thời gian: Các công trình được xây dựng từ năm 2000 cho đến nay (2018). Về không gian: Luận văn nghiên cứu những công sở ở khu vực trung tâm thành phố Đà Nẵng. Cụ thể là các quận Hải Châu, quận Thanh Khê, quận Liên Chiểu. 4. Phương pháp nghiên cứu - Thống kê các công trình công sở trong phạm vi nghiên cứu. - Khảo sát, chụp hình thu thập hình ảnh thực tế. - Sử dụng phương pháp phân loại nhóm, phân hạng sử dụng thang điểm trong nghiên cứu định tính để phân loại và đánh giá các công trình. - Đề xuất các xu hướng kiến trúc thích hợp. Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng để trả lời cho các câu hỏi đã làm gì và làm như thế nào. 4.1 Phương pháp nghiên cứu định tính Nghiên cứu tại bàn (Desk review) Quan sát¸ chụp hình 4.2 Phương pháp nghiên cứu định lượng Khảo sát lấy số liệu từ hiện trường Quan sát và ghi chép dữ liệu Tập hợp và phân tích giữ liệu 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiển của đề tài 5.1 Ý nghĩa khoa học Luận án này của tác giả sẽ đóng góp ý nghĩa khoa học cụ thể về: 3 Cách đặt vấn đề và giải quyết vấn đề nhằm chứng minh được bản chất của từng biểu hiện cụ thể, tránh cách làm thiên về mô tả cảm tính. Đưa ra những nhận định mang tính lý luận và thực tiễn, giúp định hướng thẩm mỹ cho việc xây dựng các công trình kiến trúc công sở. 5.2 Ý nghĩa thực tiển Thống kê, khảo sát một cách cẩn thận hình thức kiến trúc các công sở tại thành phố Đà Nẵng, việc làm này nhằm mục đích đưa ra một số liệu nghiên cứu rõ ràng, chính xác. Thực sự vấn đề này cho đến nay chưa có bất cứ một cá nhân hay cơ quan chuyên môn nào ở Đà Nẵng thực hiện hay công bố chính thức. Lập danh mục và phân loại các hình thức kiến trúc trên các số liệu, thông tin, hình ảnh thu thập được. Đề xuất xu hướng kiến trúc thích hợp cho kiến trúc công sở. Cung cấp cứ liệu khoa học khả tín cho các nghiên cứu liên quan đến hình thức kiến trúc công sở tại thành phố Đà Nẵng. 6. Đóng góp mới của luận văn Thống kê, lập danh mục, phân loại của từng hình thức kiến trúc các công sở tại thành phố Đà Nẵng. Đề xuất xu hướng kiến trúc thích hợp cho kiến trúc công sở. 7. Cấu trúc của luận văn Cấu trúc luận án gồm các phần Mở đầu, Nội dung và Kết luận - Kiến nghị. Phần Nội dung gồm 3 chương: Chương 1: Tổng quan về hình thức kiến trúc công sở Chương 2: Khảo sát và phân loại hình thức kiến trúc công sở tại thành phố Đà Nẵng Chương 3: Nhận định hình thức kiến trúc công sở và đề xuất phát huy xu hướng hình thức kiến trúc công sở cho thành phố Đà Nẵng Danh mục tài liệu tham khảo gồm 08 tài liệu. 4 CHƯƠNG 1: HÌNH THỨC KIẾN TRÚC CÔNG SỞ KHÁI NIỆM VÀ NHỮNG ĐẶC ĐIỂM 1.1 Khái niệm kiến trúc công sở 1.1.1 Kiến trúc công sở là gì Công sở là bộ phận hợp thành của bộ máy nhà nước được thành lập theo quy định của pháp luật nhằm thực hiện chức năng quản lý nhà nước hoặc dịch vụ công. Bao gồm cơ quan quản lý nhà nước các cấp và các cơ quan hành chính sự nghiệp có tư cách pháp nhân công quyền nhằm thực hiện chức năng quản lý nhà nước hoặc dịch vụ công. Kiến trúc công sở là một hoặc tổ hợp công trình trụ sở làm việc của các cơ quan Nhà nước. 1.1.2 Mối liên hệ giữa giữa kiến trúc công sở và chủ nghĩa hình thức Hình thức là danh từ diễn tả cái toàn thể, những gì làm thành bề ngoài của sự vật, chứa đựng hoặc biểu hiện nội dung. Hình thức kiến trúc là vẻ bên ngoài của công trình, là khái niệm bao gồm những vật liệu sẵn có, những tri thức khoa học, kinh nghiệm, nhu cầu thực tế, quan niệm về ý nghĩa và giá trị thẩm mỹ kiến trúc của công trình. Từ những nội dung ấy của hình thức kiến trúc, mỗi nền văn hóa thường để lại hàng loạt các công trình kiến trúc có chung những phong cách kiến trúc riêng, đặc trong cho các thời kỳ lịch sử. Chủ nghĩa hình thức là một khái niệm được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực triết học, đạo đức học, văn học, nghệ thuật.. dùng để chỉ hiện tượng chú trọng đến cái bên ngoài hơn nội dung bên trong. Một vật thể nào cũng có hình thức bên ngoài, kiến trúc cũng không ngoại lệ, hình thức kiến trúc là dáng vẻ, thể hiện từ tổng thể như hình khối, tỷ xích với môi trường xung quanh, tạo sự đa dạng bề mặt, tương quan giữa vật liệu, ánh sáng, màu sắc, trang trí. Hình thức bên ngoài đòi hỏi sự chú ý từ công năng bên trong, không cứng nhắc dập khuôn (như đối với công trình công nghiệp) nhưng cũng không được gây cản trở nhu cầu sử dụng, giảm tiện nghi và không tiết kiệm năng lượng, lãng phí chi phí. Với những chức năng có đặc thù, nhiều hình thức kiến trúc biểu thị được công năng và tính chất công trình. Hình thức kiến trúc của công trình là nơi tạo ra cảm nhận thẩm mỹ đầu tiên, là nơi thu hút ánh mắt nhìn của con người đối với công trình đó, vì vậy hình thức kiến trúc rất quan trọng. Hình thức kiến trúc không chỉ để làm đẹp, giải quyết các chi tiết, sử dụng vật liệu, màu sắc,.. bên ngoài mà còn mang công năng như che mưa nắng, giảm bức xạ, mở tầm nhìn, giúp con người gần gũi với thiên nhiên hay phục vụ trưng bày quảng cáo, bảo vệ, an ninh.. Giải quyết hình thức cho một vật thể kiến trúc là phải thích hợp với bản thân công trình đó đồng thời thích ứng với môi trường và con người xung quanh, chính môi trường khác nhau làm cho kiến trúc thêm đa dạng và phong phú. Sáng tạo và lựa chọn hình thức kiến trúc cho một đối tượng cụ thể cần phải xuất phát từ một mục tiêu định 5 hướng tới, đó chính là ý tưởng. Không nên dựa theo cảm hứng tùy nghi bình thường hoặc chỉ chú trọng đơn thuần đến cảm thụ thẩm mỹ sẽ dễ dàng sa vào chủ nghĩa hình thức. 1.1.3 Những đặc điểm của kiến trúc công sở - Tính chất đại chúng, phục vụ cho nhu cầu ngày càng cao của quảng đại quần chúng nhân dân, đông đảo người cùng đến sử dụng. - Những công trình này thường được ưu tiên tọa lạc nơi có vị trí đẹp, trung tâm, diện tích đất lớn nhưng số tầng không nhiều (thường từ 3-9 tầng). - Hình thức kiến trúc đa dạng, pha tạp giữa hiện đại và cổ điển nhưng tựu chung là tôn sự bề thế, hoành tráng. - Tổng mặt bằng thường được chia thành các khối lớn, nhỏ, có mật độ xây dựng không cao. - Hình khối công trình thường là mỏng, hướng ra hai hoặc ba phía để tăng diện tích bề mặt chính, có thể có tầng mái giả để tôn thêm chiều cao. - Mặt bằng các tầng có nhiều tuyến hành lang chạy dọc, ngang, chéo, song song, chữ V, chữ U.. khá phức tạp, chia cắt sàn thành những khu vực chính, phụ, phòng, ban.. 1.2 Hình thức kiến trúc công sở nước ngoài, trường hợp các nước phát triển Trong sự phát triển chung của kiến trúc công sở, kiến trúc Việt Nam không thể tự biệt lập mà cần hội nhập với kiến trúc thế giới. Sự đa dạng trong phong cách kiến trúc công sở luôn tự tiếp nhận thêm các yếu tố ngoại nhập từ các nước trên thế giới. Cần xem xét nghiêm túc sự xuất hiện của xu hướng kiến trúc “ngoại nhập” như một sự tất yếu của quá trình thuộc địa, quá trình hội nhập – công nghiệp hóa hiện đại hóa, với một phép thử của xã hội để tiếp thu cái mới, cái hiện đại, cũng như đào thải những “cái xấu – cái ngoại lai” như là một sự đấu tranh tự thân hướng đến các giá trị chân – thiện – mỹ trong kiến trúc. Vì vậy, đánh giá kiến trúc công sở của một số quốc gia có ảnh hưởng lớn trên thế giới hoặc ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam để có cái nhìn tổng quan về kiến trúc công sở thế giới là điều cẩn thiết. Dẫn chứng một số quốc gia như sau: - Kiến trúc công sở Mỹ - Kiến trúc công sở Pháp - Kiến trúc công sở Nhật - Kiến trúc công sở Singapore 1.2.1 Kiến trúc công sở Mỹ Tuy Mỹ không có những di tích lịch sử mang tính chất lâu đời, nhưng lối kiến trúc hiện đại biểu tượng của ngành kiến trúc tại Mỹ và sự ảnh hưởng bởi nhiều trường phái kiến trúc đã mang lại những nét rất đặc trưng cho các công sở tại quốc gia này. Khi người châu Âu đặt chân lên vùng đất mới châu Mỹ, họ đem theo lối kiến trúc cổ kính và kỹ thuật xây dựng từ châu Âu để áp dụng ở những xứ thuộc địa. Do đó, 6 các kiến trúc thời thuộc địa chịu ảnh hưởng chính từ trường phái kiến trúc kiểu Anh hoặc kiểu Tây Ban Nha. Tuy nhiên, lối kiến trúc của thổ dân da đỏ Pueblo hiện diện tại đây trước đó cũng góp phần ảnh hưởng đáng kể. Sau khi Quốc Hội Mỹ tuyên bố độc lập cho 13 tiểu bang thuộc địa, lối kiến trúc kiểu Anh vẫn mang tầm ảnh hưởng khá mạnh vào việc xây dựng các công trình chính phủ vào thời gian đầu của lịch sử Mỹ. Tuy nhiên, qua đến khoảng đầu thế kỷ thứ 19, theo xu hướng muốn thoát ra khỏi sự ảnh hưởng của Anh quốc về mọi mặt, các kiến trúc sư Mỹ bắt đầu bị thu hút bởi tinh thần dân chủ của Hy Lạp và bắt đầu chú ý đến các kiến trúc theo kiểu Hy Lạp và La Mã. Từ đó, các tòa nhà chính phủ tại Mỹ xây trong thời điểm này bị ảnh hưởng bởi lối kiến trúc của nền văn Hy Lạp kết hợp với kiểu kiến trúc tân cổ điển tại La Mã nhưng mang những đường nét và lối trang trí nhẹ nhàng, đơn giản hơn. Thế kỷ 19 cũng là thời điểm mà Mỹ ưa chuộng kiểu kiến trúc Neo-Gothic của thời Trung Cổ. Một đóng góp rõ ràng của nước Mỹ cho ngành kiến trúc là những tòa nhà chọc trời với đường nét mạnh mẽ và dứt khoát đã khiến chúng trở thành biểu tượng của sức mạnh tư bản. Được tạo nên nhờ những kỹ thuật xây dựng mới và việc phát minh ra thang máy, tòa nhà chọc trời đầu tiên xuất hiện ở Chicago vào năm 1884. Những kiến trúc sư từ Châu Âu đến Mỹ trước Thế Chiến II cũng tác động mạnh vào nền kiến trúc hiện đại của Mỹ, góp phần tạo nên lối kiến trúc quốc tế được áp dụng vào việc xây các công sở vĩ đại, trong đó có các tòa nhà chọc trời. Các tòa nhà chính phủ và tháp chọc trời hiện nay đã được thiết kế theo kiểu kiến trúc có tên gọi là Federal Modernism. Nước Mỹ là nơi hội tụ của rất nhiều nền văn hóa trên thế giới đã tạo cho nước Mỹ rất đa dạng trong trường phái kiến trúc, từ kiểu kiến trúc Cổ Điển cho đến Tân thời. Nếu lối kiến trúc kiểu Anh và Tây Ban Nha mang nét quý phái, thì đường nét kiến trúc Hy Lạp và La Mã cổ xưa tạo được sự tôn nghiêm, trong khi kiểu kiến trúc hiện đại sẽ mang lại vẻ đẹp mạnh mẽ không thể thiếu trong một xã hội phát triển. Một số phân tích, dẫn chứng các công trình tiêu biểu của kiến trúc công sở Mỹ: - Nhà Trắng - Ðiện Capitol - Tòa thị chính Buffalo 7 Công trình 1. Địa điểm 2. Năm xây dựng 3. Phong cách kiến trúc White House – Nhà Trắng Mỹ 1792 - 1800 Kết hợp giữa phong cách kiến trúc Phục Hưng và Tân Cổ Điển 4. Hình ảnh 5. Mặt bằng Mặt đứng 6. Phân tích Công trình được xây dựng không quá cầu kì đem lại cảm giác thân thiện hơn với người dân nước Mỹ. Sử dụng các thủ pháp của kiến trúc Phục Hưng và Hy Lạp, La Mã. Bảng 1.1: Phân tích công trình Nhà trắng Mỹ, Nguồn: https://en.wikipedia.org/wiki/White_House 8 Công trình 1. Địa điểm 2. Năm xây dựng 3. Phong cách kiến trúc Ðiện Capitol Mỹ 1973 Kết hợp giữa phong cách kiến trúc Hy Lạp, La Mã và Phục Hưng 4. Hình ảnh 5. Mặt bằng Mặt đứng 6. Phân tích Điện Capitol mang dáng vẻ đồ sộ, vừa mang nét kiến trúc cổ kính và hiện đại. Công trình có bố cục đối xứng hoàn toàn, sử dụng các chi tiết kiến trúc Hy Lạp, La Mã và Phục Hưng. Bảng 1.2: Phân tích công trình Điện Capitol, Mỹ, Nguồn: https://vi.wikipedia.org/wiki/Điện_Capitol_Hoa_Kỳ 9 1. 2. 3. 4. Công trình Địa điểm Năm xây dựng Phong cách kiến trúc Hình ảnh 5. Mặt bằng Tòa thị chính Buffalo Mỹ 1931 Pha trộn giữa Kiến Trúc Chicago với Cổ Điển Mặt đứng 6. Phân tích Công trình vừa có phong cách kiến trúc hiện đại, vừa giữ được bản sắc thời đại. Tòa nhà là những khối hình học cơ bản mang tính kinh điển trong bố cục không gian, những tuyến hình đơn giản, được lấy cảm hứng hội họa lập thể và chủ nghĩa kết cấu trong kiến trúc. Mặt bằng bố trí phi đối xứng kết hợp bố cục mặt đứng, hình khối cân bằng đối xứng, cao độ mái cao tạo cảm giác uy nghiêm, hùng vĩ nhưng vẫn hài hòa. Bảng 1.3: Phân tích công trình Tòa thị chính Buffalo, Mỹ, Nguồn: https://en.wikipedia.org/wiki/Buffalo_City_Hall 10 1.2.2 Kiến trúc công sở Pháp Khảo sát qua lịch sử các phong cách kiến trúc ở phương Tây từ cổ đại đến hiện đại, có thể thấy rằng, Pháp là một trong những cái nôi vừa góp phần bảo lưu, gìn giữ các phong cách kiến trúc cổ điển, lại vừa góp phần sáng tạo ra những phong cách kiến trúc mới hết sức độc đáo và ấn tượng. Kiến trúc Pháp kế thừa những nét đẹp của kiến trúc cổ điển Hy Lạp – La Mã, cái nôi chung của kiến trúc châu Âu. Lịch sử kiến trúc thế giới nói chung và lịch sử kiến trúc châu Âu nói riêng đã để lại rõ nét từng dấu ấn trên bước phát triển của mình trong kiến trúc Pháp. Chính vì thế mà có thể nói rằng kiến trúc Pháp được thừa hưởng những tinh hoa của kiến trúc nhân loại. Nhưng cũng từ nước Pháp, nhiều phong cách kiến trúc tiêu biểu đã được hình thành và lan rộng ra toàn châu Âu như phong cách kiến trúc Roman, kiến trúc Gothic, kiến trúc Rococo. Các kiến trúc sư Pháp cũng là những người đi đầu trong việc tạo dựng nên những thể thức kiến trúc mới trên cơ sở kết hợp nhuần nhuyễn những giá trị cổ điển Hy – La với bản sắc văn hóa Pháp cũng như với dấu ấn và hơi thở của thời đại để tạo ra những công trình và phong cách rất riêng. Với những đặc trưng riêng của mình, kiến trúc Pháp xứng đáng là một nền nghệ thuật lớn của nghệ thuật kiến trúc thế giới. Kiến trúc Pháp không chỉ ảnh hưởng sâu sắc tới các phong cách kiến trúc của châu Âu, mà theo bước chân của các đoàn quân viễn chinh Pháp, nền nghệ thuật này đã có mặt ở nhiều vùng đất xa xôi trên thế giới, tại cả những vùng đất có những điều kiện hoàn toàn khác biệt về tự nhiên, khí hậu và bản sắc văn hóa – trong đó có Việt Nam. Một số phân tích, dẫn chứng các công trình tiêu biểu của kiến trúc công sở Pháp: - Điện Elysee - Tòa nhà Quốc hội Pháp - Tòa án Paris - Tòa thị chính Paris