Tài liệu Hiệu quả hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng thương mại cổ phần xuất nhập khẩu việt nam – chi nhánh ba đình

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- LƢƠNG THỊ TUYẾT NHUNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CHO VAY ĐỐI VỚI DOANH NHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM CHI NHÁNH BA ĐÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU Hà Nội – 2017 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------LƢƠNG THỊ TUYẾT NHUNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CHO VAY ĐỐI VỚI DOANH NHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM CHI NHÁNH BA ĐÌNH Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRỊNH THỊ HOA MAI XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn với đề tài: “Hiệu quả hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam – Chi nhánh Ba Đình” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu phân tích, đánh giá và những giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay DNNVV tại NHTMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam_Eximbank chi nhánh Ba Đình Hà Nội trong luận văn này là trung thực, khách quan và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Hà Nội, ngày….tháng….năm 2017 Tácgiảluận văn Lƣơng Thị Tuyết Nhung LỜI CẢM ƠN Qua thời gian nghiên cứu lý luận và thực tế, tôi đã hoàn thành luận văn thạc sỹ tài chính ngân hàng với đề tài “Hiệu quả hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam – Chi nhánh Ba Đình”. Tôi xin chân thành cảm ơn Qúy thầy cô, Giảng viên Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giảng dạy và hƣớng dẫn cho tôi có thêm nhiều kiến thức bổ ích về chuyên môn trong suốt thời gian tham gia chƣơng trình đào tạo sau đại học chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng khóa 24 năm học 2015 – 2017. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến PGS.TS Trịnh Thị Hoa Mai – Giảng viên Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình chỉ dạy, hƣớng dẫn tôi hoàn thành tốt luận văn này. Ngoài ra, tôi cũng xin cảm ơn tới các thầy cô trong hội đồng bảo vệ luận văn đã có những nhận xét quý giá, khách quan nhất để giúp cho bài luận văn của tôi đƣợc hoàn thiện hơn. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban lãnh đạo và toàn thể cán bộ nhân viên đang làm việc tại NHTMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam – Chi nhánh Ba Đình Hà Nội đã hỗ trợ tài liệu và những thông tin bổ ích giúp tôi thực hiện luân văn này. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Học viên MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ i DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. ii DANH MỤC HÌNH .................................................................................................. iv MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA .................................5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu .......................................................................5 1.1.1 Các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ..........................5 1.1.2 Khoảng trống cần tiếp tục nghiên cứu ........................................................7 1.2. Hoạt động cho vay của Ngân hàng thƣơng mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ......................................................................................................................8 1.2.1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa ..........................................................................8 1.2.2. Hoạt động cho vay đối với DNNVV ........................................................11 1.3. Hiệu quả hoạt động cho vay Ngân hàng thƣơng mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ..............................................................................................................16 1.3.1. Khái niệm hiệu quả cho vay .....................................................................16 1.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả cho vay DNNVVV ...................................17 1.3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả cho vay DNNVV ...........................22 1.4. Kinh nghiệm nâng cao hiệu quả cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa từ một số ngân hàng thƣơng mại ...........................................................................................26 1.4.1. Thực tế nâng cao hiệu quả cho vay ở một số NHTM trong nước ............26 1.4.2. Bài học rút ra ...........................................................................................28 CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THIẾT KẾ LUẬN VĂN .......29 2.1 Phƣơng pháp nghiên cứu chung .....................................................................29 2.2. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu ........................................................................29 2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp .....................................................29 2.2.2. Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp ......................................................30 2.3. Phƣơng pháp phân tích xử lý số liệu .............................................................33 2.4 Quy trình nghiên cứu .......................................................................................35 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CHO VAY ĐỐI VỚI DNNVV TẠI NHTMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM CHI NHÁNH BA ĐÌNH..36 3.1. Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam chi nhánh Ba Đình..36 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ..............................................................36 3.1.2. Khái quát hoạt động kinh doanh của Eximbank chi nhánh Ba Đình .......40 3.2. Hiệu quả hoạt động cho vay đối với DNNVV tại Eximbank chi nhánh Ba Đình trong ba năm 2014 đến năm 2016.................................................................43 3.2.1. Hoạt động cho vay của Eximbank chi nhánh Ba Đình giai đoạn 20142016 ....................................................................................................................43 3.2.2. Hiệu quả hoạt động cho vay DNNVV tại Eximbank chi nhánh Ba Đình .48 3.3. Đánh giá chung về hiệu quả cho vay đối với DNNVV tại Eximbank chi nhánh Ba Đình .......................................................................................................66 3.3.1. Kết quả đạt được ......................................................................................66 3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ...............................................................68 CHƢƠNG 4. ĐỊNH HƢỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CHO VAY DNNVV TẠI NHTMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM CHI NHÁNH BA ĐÌNH.................................................................................76 4.1. Định hƣớng nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay DNNVV của Eximbank chi nhánh Ba Đình .................................................................................................76 4.1.1. Định hướng phát triển hoạt động kinh doanh của Eximbak giai đoạn 2016 – 2020 .......................................................................................................76 4.1.2. Định hướng nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay của Eximbank đối với DNNVV ...............................................................................................................77 4.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay DNNVV của Eximbank chi nhánh Ba Đình .......................................................................................................78 4.2.1. Xây dựng cơ cấu nguồn vốn hợp lý ..........................................................78 4.2.2. Áp dụng linh hoạt quy trình cho vay, đơn giản hóa thủ tục hành chính ..79 4.2.3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ......................................................80 4.2.4. Xử lý nợ quá hạn và nợ xấu......................................................................82 4.2.5. Chuyên môn hóa hoạt động cho vay ........................................................83 4.2.6. Xây dựng chiến lược marketing hướng tới DNNVV.................................84 4.3. Một số kiến nghị .............................................................................................85 4.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ và các bộ ngành liên quan .........................85 4.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước Việt Nam ...................................86 4.3.3. Kiến nghị đối với Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam.............87 KẾT LUẬN ...............................................................................................................90 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................91 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Nguyên nghĩa STT Ký hiệu 1 Agribank 2 BIDV Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam 3 BCTN Báo cáo thƣờng niên 4 BCTC Báo cáo tài chính 5 DN 6 DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa 7 Eximbank Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam 8 HĐDV Hoạt động dịch vụ 9 HĐCV Hoạt động cho vay 10 KHDN Khách hàng doanh nghiệp 11 KH 12 NHTM 13 NHTMCP 14 NHTN 15 NH 16 TNHH 17 TP 18 TSĐB Tài sản đảm bảo 19 TCTD Tổ chức tín dụng 20 VAMC Công ty quản lý tài sản Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam Doanh nghiệp Khách hàng Ngân hàng thƣơng mại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngân hàng nhà nƣớc Ngân hàng Trách nhiệm hữu hạn Thành phố i DANH MỤC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 1.1 Tiêu chí phân loại DNNVV của Ngân hàng Thế giới 8 2 Bảng 1.2 Bảng chỉ tiêu xếp loại DNNVV 9 3 Bảng 3.1 4 Bảng 3.2 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của Eximbank từ năm 2014 đến năm 2016 Kết quả hoạt động kinh doanh của Eximbank chi nhánh Ba Đình từ năm 2014 đến năm 2016 40 42 Dƣ nợ cho vay của Eximbank chi nhánh Ba Đình 5 Bảng 3.3 phân theo thời gian đáo hạn gốc vay giai đoạn 2014- 44 2016 6 Bảng 3.4 Bảng 3.5 7 8 Bảng 3.6 9 Bảng 3.7 10 Bảng 3.8 11 Bảng 3.9 12 Bảng 3.10 Cơ cấu dƣ nợ cho vay theo ngành nghề kinh tế 45 Cơ cấu dƣ nợ cho vay theo loại hình doanh nghiệp 47 Dƣ nợ đối với DNNVV của Eximbank chi nhánh Ba Đình Hà Nội Dƣ nợ đối với DNNVV trong tổng dƣ nợ của Eximbank chi nhánh Ba Đình Hà Nội Cơ cấudƣ nợ đối với DNNVV của Eximbank chi nhánh Ba Đình Hà Nội theo thời gian Cơ cấu dƣ nợ cho vay DNNVV theo ngành kinh tế Tỷ lệ dƣ nợ cho vay so với tổng vốn huy động giai đoạn 2014 – 2016 ii 49 50 51 54 57 13 Bảng 3.11 Bảng 3.12 Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên và tỷ lệ lợi nhuận từ HĐ cho vay DNNVV giai đoạn 2014 – 2016 Tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu cho vay DNNVV giai đoạn 2014-2016 60 52 15 Bảng 3.13 Nợ quá hạn so với tổng dƣ nợ cho vay DNNVV 53 16 Bảng 3.14 Tỷ lệ dự phòng cụ thể giai đoạn 2014 - 2016 54 17 Bảng 3.15 Xếp hạng khách hàng ứng với nhóm nợ 65 18 Bảng 3.16 Dƣ nợ cho vay khách hàng DNNVV theo nhóm nợ 65 iii DANH MỤC HÌNH STT Số hiệu 1 Hình 3.1 2 Hình 3.2 3 Hình 3.3 4 Hình 3.4 5 Hình 3.5 Nội dung Mô hình tổ chức của Eximbank Xu hƣớng và tỷ trọng cho vay DNNVV theo thời gian Cơ cấu dƣ nợ cho vay đối với DNNVV theo ngành kinh tế Hiệu suất sử dụng vốn giai đoạn 2014 - 2016 Tỷ lệ LN và tỷ lệ thu nhập lãi cận biên giai đoạn 2014 – 2016 iv Trang 39 52 55 58 60 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết và lý do chọn đề tài Trong quá trình tiến hành công cuộc đổi mới kinh tế, Đảng và Nhà nƣớc ta luôn nỗ lực tìm kiếm các giải pháp để đƣa nền kinh tế nƣớc ta phát triển về mọi mặt, tiến tới hội nhập vào nền kinh tế thế giới. Đặc biệt khi Việt Nam tham gia các Hiệp định Thƣơng mại Tự do (FTA), các bên tham gia sẽ tự do hơn rất nhiều trong lĩnh vực có cam kết theo nguyên tắc bình đẳng cho tất cả các bên mặc dù trình độ phát triển của mỗi nƣớc tham gia rất khác nhau. Trong đó, Việt Nam thuộc nhóm thấp hơn.Đây là bối cảnh khái quát nhất của Việt Nam trong thời kỳ hội nhập và trong bối cảnh đó, vai trò vị trí của doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam sẽ ngày càng đƣợc khẳng định hơn trong nền kinh tế. Theo số liệu của Phòng Thƣơng mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), trong số hơn 500.000 doanh nghiệp hiện nay, 97% là nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ. Trong số này lại có đến 85-90% là những doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.Nhƣng trên thực tế, DNNVV đóng vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế quốc dân.Họ đƣợc xác định là động lực tăng trƣởng, “xƣơng sống” của nền kinh tếvì hằng năm các DNNVV đã tạo ra trên một triệu lao động mới; sử dụng tới 50% lao động xã hội và đóng góp hơn 40% GDP cho đất nƣớc.Tuy nhiên, các DNNVV Việt Namcũng gặp không ít khó khăn, chỉ có khoảng 30% doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận đƣợc vốn ngân hàng, 70% còn lại vô cùng khó khăn trong tiếp cận vốn, lúc vay đƣợc, lúc không.Trở ngại trong tiếp cận các nguồn lực kinh doanh nhƣ mặt bằng sản xuất, thị trƣờng và rào cản lớn về vốn đang là thách thức lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình phát triển.Khi gặp khó khăn trong nguồn vốn để phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh mà không đƣợc tháo gỡ kịp thời thì doanh nghiệp rất dễ đứng trên bờ vực phá sản. Cũng nhƣ DNNVV ở các địa phƣơng khác trên cả nƣớc, DNNVV của Hà Nội gặp một số khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Khó khăn đầu tiên phải tính đến đó là thiếu vốn và khó khăn trong tiếp cận các nguồn tài chính. Trong tình hình kinh tế khó khăn nhƣ 1 hiện nay, lãi suất cho vay liên tục ở mức cao hơn so với đối tƣợng DN lớn nên các doanh nghiệp khó tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng. Ngay cả khi tiếp cận đƣợc rồi thì lãi suất cao và thời gian vay vốn ngắn cũng khiến các doanh nghiệp khó quay vòng vốn. Trƣớc tình hình đó, NHTM đóng vai trò quan trọng đáp ứng nhu cầu vay vốn của DNNVV. Việc các NHTM cho các doanh nghiệp vay vốn ngày càng tăng cũng tiềm ẩn những rủi ro ảnh hƣởng tới sự phát triển của nền kinh tế. Là một trong những NHTMCP đầu tiên của Việt Nam, Ngân hàng Xuất nhập khẩu Việt Nam – Eximbank có địa bàn hoạt động rộng khắp cả nƣớc với Trụ Sở Chính đặt tại TP. Hồ Chí Minh cùng 208 chi nhánh và phòng giao dịch trên toàn quốc. Nằm trong vùng kinh tế trọng điểm của thủ đô Hà Nội, Eximbank chi nhánh Ba Đìnhcó lợi thế phát triển hoạt động kinh doanh để mang lại nguồn lợi cho Ngân hàng cũng nhƣ góp phần vào sự phát triển kinh tế của thủ đô. Hoạt động cho vay hƣớng tới DNNVV trên địa bàn thủ đô là hoạt động kinh doanh chủ yếu của Eximbank chi nhánh Ba Đình. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện hoạt động cho vay DNNVV trên địa bàn thủ đô còn gặp nhiều khó khăn và hạn chế. Với số lƣợng ngân hàng nhƣ hiện nay tại thủ đô, việc cạnh tranh thị phần là khá căng thẳng. Các ngân hàng chƣa thực sự cạnh tranh bằng chất lƣợng dịch vụ, mà vẫn còn khá phổ biến tình trạng cạnh tranh bằng lãi suất và bằng cách giảm tiêu chuẩn cấp tín dụng. Từ những hành động cạnh tranh không lành mạnh giữa các ngân hàng dễ dẫn đến những khoản vay không đƣợc doanh nghiệp sử dụng đúng mục đích khi đi vay và tiềm ẩn nợ xấu cao.Hơn thế nữa, trong nội bộ hệ thống Eximbank cũng có những biến động tiêu cực.Ngoài hoạt động kinh doanh xấu hơn thì Eximbank còn vƣớng vấn đề nhân sự và sở hữu.Do đó, sự cạnh tranh này giữa các ngân hàng là không cân sức, càng nhanh chóng tạo ra khoảng cách lớn hơn giữa các ngân hàng và tiềm ẩn những rủi ro (nợ xấu) nghiêm trọng cho NHTM cũng nhƣ cho nền kinh tế. Vậy làm thế nào để cho vay có hiệu quả và hạn chế rủi ro trong quá trình cho vay đối với DNNVV đang là vấn đề đƣợc quan tâm không chỉ đối với Eximbank chi nhánh Ba Đình mà còn là vấn đề đƣợc NHNN và các NHTM khác quan tâm.Từ 2 những bức thiết đó tác giả đã chọn đề tài “Hiệu quả hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam chi nhánh Ba Đình” cho đề tài nghiên cứu luận văn. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Đề xuất một số giải pháp cho Eximbank chi nhánh Ba Đình nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay đối với các DNNVV tại Việt Nam trong giai đoạn tiếp theo. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về hiệu quả hoạt động cho vay DNNVV của NHTM. - Phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả cho vay DNNVV tại NHTMCP Eximbank chi nhánh Ba Đình giai đoạn 2014 đến 2016. - Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho vay DNNVV tại NHTMCP trong giai đoạn tiếp theo. 3. Câu hỏi nghiên cứu - Thực trạng hiệu quả cho vay DNNVV tại Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam chi nhánh Ba Đình giai đoạn 2014-2016 nhƣ thế nào? Kết quả đạt đƣợc và những tồn tại nào cần khắc phục? Đâu là nguồn gốc của những tồn tại này? - Để nâng cao hiệu quả cho vay DNNVV thì Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam chi nhánh Ba Đình cần phải đƣa ra những giải pháp gì trong thời gian tới? 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là hiệu quả hoạt động cho vay DNNVV tại NHTMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam chi nhánh Ba Đình. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi thời gian: Số liệu sử dụng lấy từ năm 2014-2016. 3 - Phạm vi không gian: Đề tài đƣợc nghiên cứu tại NHTMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam chi nhánh Ba Đình. - Phạm vi nội dung: Nghiên cứu hiệu quả hoạt động cho vay DNNVV tại NHTMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam chi nhánh Ba Đình. 5. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục bảng biểu và tài liệu tham khảo luận văn đƣợc thiết kế thành 4 chƣơng: Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về hiệu quả hoạt động cho vay của ngân hàng thƣơng mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu và thiết kế luận văn. Chƣơng 3: Thực trạng hiệu quả hoạt động cho vay đối với DNNVV tại NHTMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam chi nhánh Ba Đình Hà Nội. Chƣơng 4: Định hƣớng và một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay DNNVV tại NHTMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam chi nhánh Ba Đình Hà Nội. 4 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1 Các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Hiệu quả hoạt động cho vay của NHTM cũng nhƣ vấn đềtiếp cận nguồn vốn của DNNVV luôn đƣợc chú trọng trong nền kinh tế hội nhập nhƣ hiện nay. Chính vì thế, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học đƣợc công bố và đây là nguồn tƣ liệu tham khảo rất quý giá cho việc nghiên cứu luận văn của tác giả. Trong đó có thể kể đến một số công trình tiêu biểu sau: Võ Đức Toàn (2012) Tín dụng đối với DNNVV của các Ngân hàng Thương mại Cổ phần trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Luận án tiến sĩ, Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh. Luận văn đƣa ra những bài học kinh nghiệm xây dựng hệ thống quỹ hỗ trợ tín dụng tại một số quốc gia, vùng lãnh thổ trong khu vực và trên thế giới để từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm quý giá đối với Việt Nam. Qua phân tích, đánh giá thực trạng tín dụng của các NHTMCP đối với DNNVV trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh nhằm đƣa ra những giải pháp mở rộng và kiến nghị nhằm nâng cao chất lƣợng tín dụng ngân hàng trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Nguyễn Văn Lê (2014) Tăng trưởng tín dụng NH đối với DNNVV ở Việt Nam trong điều kiện kinh tế vĩ mô bất ổn – Luận án tiến sĩ, Học viện Ngân hàng.Hoạt động kinh doanh của DNNVV bị ảnh hƣởng khi nền kinh tế vĩ mô bất ổn và đây cũng là thời điểm mà các DNNVV rất cần đến sự hỗ trợ tín dụng từ phía NHTM. Luận án đƣa ra những luận cứ khoa học về tăng trƣởng tín dụng ngân hàng đối với DNNVV trong điều kiện nền kinh tế vĩ mô bất ổn để đƣa ra thực trạng và giải pháp tăng trƣởng tín dụng NH đối với DNNVV ở Việt Nam trong điều kiện kinh tế vĩ mô bất ổn thông qua sự vận dụng linh hoạt kinh nghiệm từ các nƣớc Đài Loan, Hàn Quốc và Ireland. Lƣơng Đắc Định (2016) Phát triển hoạt động cho vay doanh nghiệp nhỏ và 5 vừa tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam Chi nhánh Hà Tây – Luận văn thạc sĩ, Đại học Kinh tế - ĐHQGHN. Luận văn có cái nhìn tổng quan về các công trình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc sau đó phân tích thực trạng phát triển hoạt động cho vay DNNVV tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam Chi nhánh Hà Tây từ đó đƣa ra những mặt tích cực và hạn chế để tìm hiểu nguyên nhân. Cuối cùng luận văn đƣa ra những giải pháp cho Agribank – CN Hà Tây và những kiến nghị lên các bộ ngành liên quan để phát triển hoạt động cho vay DNNVV tại Agribank – CN Hà Tây nói riêng và các NHTM nói chung. Phạm Minh Tuấn (2013) Nâng cao hiệu quả tín dụng đối với DNNVV tại NHTMCP Công Thương Việt Nam chi nhánh thị xã Phú Thọ - Luận văn thạc sĩ, Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh – Đại học Thái Nguyên. Từ phân tích thực trạng hiệu quả tín dụng đối với DNNVV tại Vietinbank Phú Thọ tác giả đã thu đƣợc kết quả khách quan và từ đó phân tích hạn chế và nguyên nhân để đƣa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả tín dụng đối với DNNVV tại Vietinbank Phú Thọ. Để giảm thiểu rủi ro trong hoạt động tín dụng tác giả chú trọng xây dựng cơ cấu danh mục TSBĐ theo hƣớng tăng tỷ lệ dƣ nợ cho vay có TSBĐ, TSBĐ có tính thanh khoản cao. Nguyễn Thị Hải (2014) Nâng cao hiệu quả cho vay với DNNVV tại ngân hàng BIDV chi nhánh Thăng Long – Luận văn thạc sĩ, Đại học Kinh tế Quốc dân. Luận văn đƣa ra các chỉ tiêu đáng giá hiệu quả cho vay DNNVV để từ đó có cái nhìn khái quát về thực trạng cho vay DNNVV của BIDV chi nhánh Thăng Long. Từ thực trạng đó luận văn đƣa ra các giải pháp tăng cƣờng công tác Marketing, các kênh tiếp cận DNNVV, hoàn thiện và nâng cao hệ thống công nghệ thông tin của chi nhánh. Luận văn còn đề cập đếncác chính sách hoàn thiện rủi ro, quy trình cấp tín dụng, xếp hạng và chấm điểm khách hàng, ngân hàng cần tiếp xúc và đúc kết những kinh nghiệm trong hoạt động cho vay DNNVV của các ngân hàng trên Thế giới. Nguyễn Thị Nhƣ Thủy (2015) Hiệu quả tín dụng của Ngân hàng Agribank tỉnh Quảng Nam – Luận án tiến sĩ,Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả đã hệ thống lại những đề tài nghiên cứu quốc tế về hoạt động tín dụng, nhân tố ảnh hƣởng đếnhoạt động tín dụng và các công trình nghiên cứu trong nƣớc về hiệu quả 6 tín dụng, nâng cao hiệu quả tín dụng của NHTM. Luận án ứng dụng mô hình kinh tế lƣợng, hồi quy tuyến tính, sử dụng chƣơng trình Eviews 6.0 để ƣớc lƣợng các hệ số của mô hình hồi quy để kiểm định hiệu quả tín dụng của Agribank tình Quảng Nam. Luận án đánh giá mối quan hệ giữa các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả tín dụng riêng biệt nhƣ hiệu quả sử dụng vốn, vòng quay vốn tín dụng, …với chỉ tiêu phản ánh hiệu quả tín dụng tổng thể là lợi nhuận hoạt động tín dụng. Luận án cũng đã đƣa ra một số giải pháp cải thiện các chỉ tiêu về hiệu quả tín dụng, kết hợp cho vay với phát triển các sản phẩm dịch vụ, tận dụng lợi thế tại địa bàn mà chi nhánh đặt trụ sở nhằm mang lại lợi nhuận cao cho ngân hàng. Phạm Phƣơng Thảo (2016)Nâng cao chất lượng cho vay DNNVV tại NHTMCP Công Thương Việt Nam chi nhánh Đền Hùng – Luận văn thạc sĩ, Đại học Kinh tế - ĐHQGHN. Luận văn có cái nhìn khái quát về DNNVV và cho vay DNNVV của NHTM để từ đó đƣa ra những chỉ tiêu đánh giá chất lƣợng cho vay DNNVV của NHTM để phân tích thực trạng của Vietinbank Đền Hùng và đƣa ra những kiến nghị giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay DNNVV. Ngoài ra, luận văn còn đề cập đến hiệu quả hoạt động cho vay DNNVV của Agribank Phú Thọ và BIDV Phú Thọ để từ đó rút ra bài học đối với Vietinbank Đền Hùng. 1.1.2 Khoảng trống cần tiếp tục nghiên cứu Sau khi tìm hiểu và thu thập các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài của luận văn, tác giả nhận thấy có không ít những đề tài luận án, luận văn, báo cáo tốt nghiệp,…nghiên cứu về hoạt động cho vay, hiệu quả cho vay của NHTM đối với DNNVV. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu chủ yếu chỉ dừng lại ở các NHTM quốc doanhnhƣ BIDV, Agribank, Vietinbanknhững công trình đề cập đến những NHTMCP trong hệ thống ngân hàng Việt Nam chƣa nhiều.Công trình nghiên cứu vấn đề hiệu hoạt động cho vay đối với DNNVV tại NHTMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam đến nay vẫn còn thiếu vắng. Để hệ thống ngân hàng Việt Nam phát triển khỏe mạnh trong nền kinh tế khó khăn nhƣ hiện nay thì Chính Phủ và NHNN cần có những chính sách quan tâm hơn đến hoạt động của NHTMCP. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về hiệu quả cho vay DNNVV, tác giả đứng ở góc độ chi nhánh NHTMCP để có cái nhìn cụ thể phân tích đánh giá các chỉ tiêu về hoạt động cho vay DNNVV qua các năm của NHTMCP Eximbank chi nhánh 7 Ba Đình.Tác giả phân tích thực trạng cho vay DNNVV qua các năm, rút ra bài học kinh nghiệm nhằm phát triển hoạt động cho vay DNNVV và nâng cao hiệu quả cho vay phát huy đƣợc hết tiềm năng phát triển của NHTMCP Eximbank chi nhánh Ba Đình và tiềm năng tiềm ẩn của DNNVV. 1.2. Hoạt động cho vay của Ngân hàng thƣơng mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa 1.2.1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa 1.2.1.1. Khái niệm về DNNVV Hiện nay, chƣa có một khái niệm chung nhất về DNNVV. Việc đƣa ra định nghĩa về DNNVV trên thế giới chỉ mang tính chất tƣơng đối và dựa vào 2 tiêu chí phổ biến là quy mô vốn và số lƣợng lao động. Bảng 1.1: Tiêu chí phân loại DNNVV của Ngân hàng thế giới STT Phân loại 1 DN cực nhỏ 2 DN nhỏ 3 DN vừa Số lao động Số vốn Doanh thu (ngƣời) (USD) (USD) < 100.000 < 100.000 < 50 < 3.000.000 < 3.000.000 < 300 < 15.000.000 < 15.000.000 10 (Nguồn: Vương Đức Hoàng Quân, Tạp chí phát triển KH&CN, tập 18, số Q2-2014) Bảng 1.1 cho thấy DNNVV đƣợc Ngân hàng thế giới phân loại dựa vào ba tiêu chí là quy mô vốn, số lƣợng lao động và doanh thu hàng năm. Ở Việt Nam, ba tiêu chí trên cũng đƣợc sử dụng để phân loại DNNVV nhƣng theo các tiêu thức khác nhau:Doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ, bao gồm cả chi nhánh, đơn vị trực thuộc nhƣng hạch toán độc lập, hợp tác xã (sử dụng dƣới 200 lao động làm việc toàn bộ thời gian năm và có doanh thu năm không quá 20 tỷ đồng). Ở Việt Nam, điều 3 Nghị định số 56/2009/NĐ-CP ngày 30/06/2009 quy định Doanh nghiệp nhỏ và vừa là cơ sở kinh doanh đã đăng ký kinh doanh theo quy định pháp luật, đƣợc chia thành ba cấp: siêu nhỏ, nhỏ, vừa theo quy mô tổng nguồn vốn (tổng nguồn vốn tƣơng đƣơng tổng tài sản đƣợc xác định trong bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp) hoặc số lao động bình quân năm (tổng nguồn vốn là tiêu chí ƣu tiên), cụ thể nhƣ sau: 8 Bảng 1.2 : Bảng chỉ tiêu xếp loại DNNVV DN siêu Quy mô Khu vực I.Nông, lâm nghiệp và thủy sản DN nhỏ nhỏ Tổng Sốlao nguồn động vốn DN vừa Số lao Tổng Số lao động nguồn vốn động Từ trên 10 ngƣời 20 tỷ đồng 10 ngƣời trở xuống trở xuống đến 200 ngƣời Từ trên II.Công nghiệp 10 ngƣời 20 tỷ đồng 10 ngƣời và xây dựng trở xuống trở xuống đến 200 ngƣời Từ trên III.Thƣơng mại 10 ngƣời 10 tỷ đồng 10 ngƣời và dịch vụ trở xuống trở xuống đến 50 ngƣời Từ trên Từ trên 20 200 tỷ đồng đến ngƣời đến 100 tỷ đồng 300 ngƣời Từ trên Từ trên 20 200 tỷ đồng đến ngƣời đến 100 tỷ đồng 300 ngƣời Từ trên 10 tỷ đồng đến 50 tỷ đồng Từ trên 50 ngƣời đến 100 ngƣời (Nguồn: Nghị định số 56/2009/NĐ-CP ngày 30/06/2009) 1.2.1.2. Đặc điểm của các DNNVV Do có quy mô nhỏ, tiềm lực tài chính yếu, cấu trúc đơn giản, ít chú ý tới công tác quản trị tài chính, nhân sự và đặc biệt là không đáp ứng đƣợc về tài sản thế chấp nên DNNVV thƣờng gặp trở ngại hơn là các công ty có quy mô lớn trong việc vay vốn mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh. Vòng luẩn quẩn về sự thiếu hụt tài chính càng trở nên phức tạp hơn và cản trở mạnh mẽ sự phát triển củaDNNVV trong tƣơng lai.Chính vì thế đã hình thành cho các DNNVV có những đặc điểm sau: 9