Tài liệu Hệ thống thông tin kế toán quản trị trong quyết định ngắn hạn tại công ty tnhh cao su minh thành

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- NGUYỄN THỊ THU HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG QUYẾT ĐỊNH NGẮN HẠN TẠI CÔNG TY TNHH CAO SU MINH THÀNH LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Hà Nội - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- NGUYỄN THỊ THU HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG QUYẾT ĐỊNH NGẮN HẠN TẠI CÔNG TY TNHH CAO SU MINH THÀNH Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:TS. NGUYỄN MẠNH HÙNG Hà Nội - 2015 MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ........................................................ i DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ ii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ......................................................................... iii LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG QUYẾT ĐỊNH NGẮN HẠN ......................................... 8 1.1. THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG DOANH NGHIỆP ............ 8 1.1.1. Kế toán quản trị ............................................................................................. 8 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm và tính chất của thông tin kế toán quản trị trong doanh nghiệp............................................................................................................ 9 1.1.3. Vai trò của thông tin kế toán quản trị trong doanh nghiệp đối với sự quá trình ra quyết định của doanh nghiệp ..................................................................11 1.2. HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN PHỤC VỤ CHO QUYẾT ĐỊNH NGẮN HẠN ............................................................................................................. 13 1.2.1. Quyết định quản trị......................................................................................13 1.2.2. Phân loại quyết định quản trị .....................................................................14 1.2.3. Quyết định ngắn hạn ...................................................................................15 1.2.4. Hệ thống thông tin kế toán quản trị phục vụ quá trình ra quyết định ngắn hạn.................................................................................................................17 1.2.5. Các tiêu chí đánh giá chất lượng của hệ thống thông tin kế toán phục vụ quá trình ra quyết định ngắn hạn .........................................................................32 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ PHỤC VỤ CHO QUYẾT ĐỊNH QUẢN TRỊ NGẮN HẠN TẠI CÔNG TY TNHH CAO SU MINH THÀNH ............................................................. 35 2.1. KHÁI QUÁT HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÔNG TY TNHH CAO SU MINH THÀNH........................................................................................ 35 2.1.1. Khái quát sự hình thành và phát triển của công ty TNHH Cao su Minh Thành...........................................................................................................35 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của công ty TNHH Cao su Minh Thành .........................36 2.2. THỰC TRẠNG VỀ TỔ CHỨC VÀ HỆ THỐNG BÁO CÁO KẾ TOÁN TRONG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ PHỤC VỤ CHO QUYẾT ĐỊNH QUẢN TRỊ NGẮN HẠN TẠI CÔNG TY TNHH CAO SU MINH THÀNH. ....................................................................................................... 38 2.2.1. Thực trạng về tổ chức hạch toán kế toán và theo dõi, phân tích thông tin kế toán quản trị ......................................................................................................38 2.2.2. Thực trạng về hệ thống báo cáo kế toán quản trị .....................................41 2.3. ĐÁNH GIÁ CHẤT LƢỢNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ PHỤC VỤ CHO QUYẾT ĐỊNH QUẢN TRỊ NGẮN HẠN TẠI CÔNG TY TNHH CAO SU MINH THÀNH. ..................................................... 48 2.3.1. Những kết quả đạt được..............................................................................48 2.3.2. Những hạn chế.............................................................................................49 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ PHỤC VỤ CHO QUYẾT ĐỊNH QUẢN TRỊ NGẮN HẠN TẠI CÔNG TY TNHH CAO SU MINH THÀNH ............................... 53 3.1. Thiết lập kênh thông tin rõ ràng và phù hợp với điều kiện doanh nghiệp ... 53 3.2. Tổ chức hạch toán kế toán và theo dõi, phân loại chi phí theo các phƣơng pháp kế toán hiện đại ................................................................................................ 54 3.3. Nhóm giải pháp về hệ thống báo cáo kế toán quản trị................................... 55 3.4. Nhóm giải pháp về áp dụng mô hình kế toán trách nhiệm trong hệ thống thông tin kế toán quản trị ......................................................................................... 62 3.5. Tăng cƣờng ứng dụng công nghệ thống tin trong kế toán quản trị .............. 67 3.6. Định hƣớng phát triển và kiến nghị về nâng cao quan điểm của ban lãnh đạo công ty TNHH cao su Minh Thành ................................................................. 68 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 69 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 71 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT Ký hiệu STT Nguyên nghĩa 1 DN Doanh nghiệp. 2 KTQT Kế toán quản trị. 3 KTTC Kế toán tài chính. 4 QĐ Quyết định. 5 QL Quốc lộ. 6 SXKD Sản xuất kinh doanh 7 TNHH Trách nhiệm hữu hạn. 8 TP Thành phố. 9 TSCĐ Tài sản cố định. 10 VD Ví dụ. i DANH MỤC CÁC BẢNG Stt Bảng Nội dung 1 Bảng 2.1 2 Bảng 2.2 3 Bảng 2.3 Bảng thông tin chi tiết về xe mới và xe cũ năm 2009 45 4 Bảng 2.4 Bảng báo cáo phân tích sử dụng xe mới so xe cũ 46 5 Bảng 3.1 Bảng các chỉ số phân tích tài chính doanh nghiệp 58 6 Bảng 3.2 Bảng báo cáo định giá 1 sản phẩm A 59 7 Bảng 3.3 8 Bảng 3.4 Bảng báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh năm 2009 và tình hình thực hiện dự án Nam Tiến Bảng phân tích báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh dự án Nam Tiến năm 2009 Bảng báo cáo định giá 1 sản phẩm A có điều chỉnh so đối thủ cạnh tranh Bảng báo cáo phân tích hiệu quả sử dụng tài sản cố định (TSCĐ) mới so với TSCĐ cũ ii Trang 43 44 60 60 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Stt Hình Nội dung Trang 1 Hình 2.1 Cơ cấu tổ chức của công ty TNHH Cao Su Minh Thành 37 2 Hình 3.1 Mô hình kế toán trách nhiệm dựa trên chức năng 61 3 Hình 3.2 Mô hình kế toán trách nhiệm dựa trên quy trình 64 4 Hình 3.3 Mô hình kế toán trách nhiệm dựa trên chiến lƣợc 65 iii LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong điều kiện kinh tế thị trƣờng có sự cạnh tranh và cạnh tranh ngày càng gay gắt thì việc chớp cơ hội kinh doanh phụ thuộc rất lớn vào thời điểm đƣa ra các quyết định và điều đó quyết định sự thành công hay thất bại của doanh nghiệp. Để đƣa ra các quyết định đặc biệt là quyết định ngắn hạn thì nhà quản trị phải có thông tin, trong khi đó thông tin trong và ngoài doanh nghiệp rất đa dạng và phong phú phức tạp từ nhiều nguồn khác nhau. Khả năng cạnh tranh của mỗi sản phẩm trong doanh nghiệp phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố thông tin nhƣ giá cả, chất lƣợng, các biện pháp Marketing, các kênh phân phối trung gian. Chính vì vậy, thông tin về kế toán quản trị (KTQT) trong các doanh nghiệp sản xuất săm lốp, ống cao su, sản phẩm từ cao su đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc giúp nhà quản trị kiểm soát chi phí và nguồn lực một cách tối ƣu để vừa có thể đƣa ra các sản phẩm với giá rẻ, vừa có ngân sách để đầu tƣ cho hoạt động nghiên cứu để phát triển sản phẩm mới, đa dạng hóa cơ cấu sản phẩm sản xuất, lựa chọn các biện pháp Marketing tối ƣu, từ đó tối ƣu hóa đƣợc lợi nhuận. Để đảm bảo thông tin kế toán cung cấp cho nhà quản trị có chất lƣợng ngày càng cao thì cần thiết phải xác định yêu cầu của thông tin kế toán cung cấp, từ đó có thể tổ chức thu thập xử lý thành các thông tin phù hợp và hữu ích cho nhà quản lý. Tuy nhiên, hệ thống kế toán chi phí trong các doanh nghiệp sản xuất trên địa bàn tỉnh hiện nay mới chỉ tập trung vào kế toán tài chính (KTTC) để lập báo cáo tài chính là chủ yếu. Hệ thống kế toán chi phí hƣớng vào việc cung cấp thông tin phục vụ cho việc lập kế hoạch, kiểm soát và đánh giá việc lập kế hoạch trong nội bộ doanh nghiệp còn rất hạn chế. Hệ thống kế toán quản trị còn chƣa đƣợc quan tâm đúng mức, vì vậy tính hữu ích của thông tin của kế toán chƣa đƣợc khai thác triệt. Hệ thống kế toán chi phí hiện nay không thể cung cấp các thông tin phù hợp, kịp thời và tin cậy cho việc ra các quyết định kinh doanh của các nhà quản trị doanh nghiệp. Với hệ thống kế toán chi phí này, các doanh nghiệp sản xuất trên địa bàn 1 tỉnh khó nâng cao đƣợc hiệu quả hoạt động, nâng cao đƣợc năng lực cạnh tranh để có thể đứng vững trong môi trƣờng cạnh tranh mạnh mẽ trong nƣớc, khu vực và trên thế giới. Thực tế, công tác luân chuyển và cung cấp thông tin kế toán quản trị phục vụ cho việc ra quyết định ngắn hạn tại công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH) Cao su Minh Thành đã và đang đƣợc thực hiện, nhƣng vẫn chƣa đạt đƣợc kết quả nhƣ mong muốn, chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu của nhà quản trị. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của công tác tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản trị nên tác giả đã lựa chọn đề tài "Hệ thống thông tin kế toán quản trị trong quyết định ngắn hạn tại công ty TNHH Cao su Minh Thành" . Việc nghiên cứu này giúp các công ty có cùng quy mô và phƣơng thức hoạt động tƣơng tự công ty TNHH Cao su Minh Thành tham khảo để xây dựng và tổ chức đƣợc một hệ thống thông tin kế toán quản trị phục vụ cho việc ra quyết định ngắn hạn khoa học và hiệu quả, đồng thời đóng góp một phần vào khoa học nghiên cứu lĩnh vực tổ chức thông tin kế toán đặc biệt là kế toán quản trị phục vụ cho việc ra quyết định ngắn hạn. 2. Tình hình nghiên cứu Việt Nam đã có nhiều tác giả nghiên cứu về các vấn đề liên quan đến Hệ thống thông tin kế quản và kế toán quản trị, quyết định ngắn hạn. Sau đây là một số công trình nghiên cứu : - « Vai trò của hệ thống thông tin kế toán trong đánh giá hiệu quả hoạt động của công ty cổ phần », Ths.Phạm Ngọc Toàn, tạp chí kế toán số tháng 4/2007. Tác giả đƣa ra ba mô hình quản lý hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp : Mô hình kế toán trách nhiệm dựa trên chức năng, mô hình kế toán trách nhiệm dựa trên quy trình, và mô hình kế toán trách nhiệm dựa trên chiến lƣợc; ba mô hình này đƣợc xây dựng dựa trên hai mô hình chính : mô hình quản lý thông tin phản hồi (feed back control system) và mô hình quản lý thông tin định hƣớng tƣơng lai (feed forward control system). Với mô hình này tác giả đã đƣa ra một phƣơng pháp để xây dựng, hoàn thiện và phát triển khả năng cung cấp thông tin của hệ thống thông 2 tin kế toán, tăng tính chính xác thông qua các phản hồi và tính liên kết chặt chẽ của các bộ phận thành viên của hệ thống. - « Ứng dụng công nghệ thống tin trong doanh nghiệp và vấn đề đặt ra với kế toán”, Ths.Bùi Quang Hùng, Tạp chí Phát triển kinh tế, Số tháng 6/2009, Tr. 5560. Vai trò và nhiệm vụ, quy mô của bộ phận kế toán đã thay đổi khi công nghệ thống tin đƣợc áp dụng vào quá trình hoạt động của doanh nghiệp : « kế toán sẽ chỉ tham gia một cách hạn chế vào quá trình ghi nhận, thu thập dữ liệu, xử lý, cung cấp thông tin mà tập trung nhiêu hơn trong việc phân tích, diễn giải thông tin, và tƣ vấn những quyết định cần thiết cho doanh nghiệp ». - “Hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán quản trị phục vụ kinh doanh – tình huống tại trung tâm bán lẻ - công ty thƣơng mại và XNK Viettel”, Phan Thị Ngọc Tú, Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng, Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Trong bài viết tác giả đã đƣa ra cơ sở lý thuyết về kế toán trách nhiệm, báo cáo bộ phận. Luận văn đã vận dụng thành công vào việc phân tích đánh giá hiệu quả sử dụng hệ thống báo cáo kế toán trách nhiệm tại đơn vị kế toán. - “Hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán quản trị tại Công ty cổ phần may 10”, Nguyễn Thị Kim Dung, Luận văn thạc sĩ hoàn thành năm 2009 đã hệ thống hóa đƣợc các vấn đề lý thuyết liên quan đến hệ thống báo cáo kế toán quản trị, thực trạng vận dụng báo cáo kế toán quản trị tại công ty cổ phần may 10 và đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống này tại công ty cổ phần may 10. 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích của việc nghiên cứu Trên cơ sở phân tích kết quả và hạn chế của hệ thống thông tin kế toán quản trị trong quy trình ra quyết định ngắn hạn tại công ty TNHH Cao su Minh Thành, từ đó đề xuất các chỉnh sửa và hoàn thiện hệ thống này nhằm mở rộng thị phần, tăng lợi nhuận, đáp ứng sự phát triển của công ty trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu : Nghiên cứu cơ sở lý thuyết: đƣa ra cơ sở lý thuyết liên quan vào việc đánh giá hệ thống thông tin kế toán quản trị phục vụ cho quá trình ra quyết định quản trị ngắn hạn trong doanh nghiệp. Ứng dụng lý thuyết vào từng nội dung theo hệ thống thông tin kế toán quản trị phục vụ cho quá trình ra quyết định quản trị ngắn hạn trong doanh nghiệp nhằm chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu của hệ thống hiện tại đang áp dụng trong doanh nghiệp. Đề xuất hoàn thiện, nâng cao hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán quản trị phục vụ cho quá trình ra quyết định quản trị ngắn hạn đang áp dụng trong doanh nghiệp. Để đạt đƣợc mục tiêu nghiên cứu cuối cùng, luận văn hƣớng đến việc trả lời các câu hỏi dƣới đây: 1. Hệ thống thông tin kế toán quản trị có ý nghĩa nhƣ thế nào đối với quá trình ra quyết định ngắn hạn tại doanh nghiệp? 2. Việc cung cấp thông tin kế toán quản trị tại công ty TNHH Cao su Minh Thành đã đáp ứng yêu cầu của nhà quản trị hay chƣa? 3. Cần thực hiện những giải pháp nào để hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán quản trị phục vụ quá trình ra quyết định ngắn hạn tại công ty TNHH cao su Minh Thành? 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu: Đề tài này nghiên cứu hệ thống thông tin kế toán quản trị trong quy trình ra quyết định ngắn hạntại công ty TNHH Cao su Minh Thành nên đối tƣợng nghiên cứu là 4 - Cơ cấu tổ chức kế toán quản trị của công ty và mối quan hệ giữa các bộ phận - Cách thức phân tích, xử lý thông tin kế toán quản trị tại công ty - Hệ thống báo cáo kế toán quản trị hiện tại của công ty Phạm vi nghiên cứu :  Phạm vi về không gian: Nghiên cứu tại công ty TNHH Cao su Minh Thành.  Phạm vi về thời gian: Số liệu đƣợc sử dụng phân tích trong đề tài từ năm 2009 đến năm 2014.  Phạm vi về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu Hệ thống báo cáo kế toán quản trị để cung cấp thông tin kế toán quản trị phục vụ cho quá trình ra quyết định ngắn hạn tại Công ty TNHH Cao su Minh Thành. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu  Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể: Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp : bộ máy kế toán quản trị và các bộ phận ra quyết định sẽ đƣợc phân tích thành các bộ phận riêng biệt theo chức năng và nhiệm vụ của mình, sau đó tổng hợp lại trong mối liên hệ tƣơng tác lẫn nhau để tìm ra quy trình ra quyết định đang thực hiện tại doanh nghiệp. Công ty TNHH Cao su Minh Thành có bộ máy kế toán với cơ cấu tổ chức các bộ phận quản lý đang đƣợc áp dụng phổ biến trong các doanh nghiệp vừa và lớn trên địa bàn thành phố, chính vì vậy tôi lựa chọn công ty để nghiên cứu. + Thu thập tài liệu: Tài liệu sơ cấp đƣợc thu thập qua bảng khảo sát, phỏng vấn, quan sát các đối tƣợng liên quan. Các tài liệu đã đƣợc công bố nhƣ các báo cáo tài chính, các văn bản, quy định,..hoặc các số liệu thực tế tìm hiểu, phân tích đƣợc. Để nghiên cứu chất lƣợng của hệ thống thông tin kế toán tác giả đã dùng nhóm câu hỏi khảo sát, thăm dò ý kiến nhƣ sau: Bảng khảo sát 1: - Đối tƣợng điều tra: bộ phận quản lý gồm: Giám đốc, phó giám đốc, kế toán trƣởng, quản đốc sản xuất. 5 - Mục đích điều tra: Nhằm xác định tính phù hợp, hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán quản trị đang áp dụng tại công ty TNHH cao su Minh Thành: - Quy mô mẫu: 04 Bảng khảo sát 02: - Đối tƣợng điều tra: cán bộ công nhân viên trực tiếp tham gia hệ thống thông tin kế toán quản trị. - Mục đích điều tra: Mục tiêu để đánh giá chất lƣợng dựa trên ý kiến chủ quan của chính những thành viên trực tiếp thực hiện cung cấp thông tin trong hệ thống thông tin kế toán về nguyên nhân tồn tại những bất cập, hiệu quả chƣa cao trong hoạt động cung cấp thông tin phục vụ quá trình ra quyết định ngắn hạn của hệ thống thông tin kế toán quản trị trong công ty TNHH cao su Minh Thành. - Quy mô mẫu: Điều tra 25 phiếu của cán bộ công nhân viên gồm bộ phận kế toán: 3 ngƣời, thủ quỹ: 01 ngƣời, đội lái xe: 4 ngƣời, nhân viên bán hàng: 4 ngƣời, đội trƣởng sản xuất: 4 ngƣời, tổ trƣởng sản xuất: 8 ngƣời, thủ kho: 01 ngƣời. + Xử lý dữ liệu: Từ những số liệu thu thập đƣợc, tiến hành tính toán, phân tích, lập bảng biểu so sánh nhằm phục vụ cho quá trình phân tích tài chính tại công ty. + Các phƣơng pháp khác: Quan sát, thống kê, phân tích số liệu, tham khảo ý kiến chuyên gia,... + Các công cụ hỗ trợ trực tiếp: kỹ thuật phân tích SWOT để đánh giá điểm mạnh điểm yếu của hệ thống hiện tại đang áp dụng trong doanh nghiệp. 6. Những đóng góp của luận văn Trong môi trƣờng hội nhập kinh tế thế giới, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt, đặc biệt là thị trƣờng săm lốp vốn chƣa phải là thế mạnh của Việt Nam cũng nhƣ các sản phẩm cao su thành phẩm và nhựa thành phẩm, vì vậy việc đƣa ra các quyết định nhanh, hiệu quả là rất cấp thiết, việc này đòi hỏi phải có các báo cáo quản trị kịp thời, nhanh chóng và chính xác cao, phù hợp với các quyết định quản trị. Thông 6 qua luận văn, tác giả muốn góp phần hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán quản trị cho doanh nghiệp, giúp lãnh đạo công ty đƣa ra những quyết định chính xác, góp phần phát triển công ty ngày một vững mạnh 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn đƣợc kết cấu thành 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận hệ thống thông tin kế toán quản trị trong quyết định ngắn hạn. Chƣơng 2: Thực trạng hệ thống thông tin kế toán quản trị phục vụ cho quyết định quản trị ngắn hạn trong công ty TNHH Cao Su Minh Thành. Chƣơng 3: Giải pháp hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán quản trị cho quyết định quản trị ngắn hạn tại công ty TNHH Cao Su Minh Thành. 7 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG QUYẾT ĐỊNH NGẮN HẠN 1.1. THÔNG TIN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG DOANH NGHIỆP 1.1.1. Kế toán quản trị Với chức năng chính của kế toán là cung cấp thông tin kinh tế về một tổ chức. Trong các doanh nghiệp, thông tin kế toán không những cần thiết cho ngƣời ra quyết định quản lý ở bên trong doanh nghiệp mà còn cần thiết cho các đối tƣợng ở bên ngoài doanh nghiệp. Do có phạm vi cung cấp và phục vụ thông tin khác nhau nên kế toán doanh nghiệp đƣợc chia thành kế toán tài chính và kế toán quản trị. Khoản 3 điều 4 của Luật kế toán đã định nghĩa: “Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán” [12]. Theo thông tƣ 53/2006/TT-BTC hƣớng dẫn áp dụng kế toán quản trị trong doanh nghiệp ngày 16/6/2006 của Bộ tài chính: “ Kế toán quản trị nhằm cung cấp các thông tin về hoạt động nội bộ của doanh nghiệp, nhƣ: Chi phí của từng bộ phận (trung tâm chi phí), từng công việc, sản phẩm; Phân tích, đánh giá tình hình thực hiện với kế hoạch về doanh thu, chi phí, lợi nhuận; quản lý tài sản, vật tƣ, tiền vốn, công nợ; Phân tích mối quan hệ giữa chi phí với khối lƣợng và lợi nhuận; Lựa chọn thông tin thích hợp cho các quyết định đầu tƣ ngắn hạn và dài hạn; Lập dự toán ngân sách sản xuất, kinh doanh;... nhằm phục vụ việc điều hành, kiểm tra và ra quyết định kinh tế. Kế toán quản trị là công việc của từng doanh nghiệp, Nhà nƣớc chỉ hƣớng dẫn các nguyên tắc, cách thức tổ chức và các nội dung, phƣơng pháp kế toán quản trị chủ yếu tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp thực hiện”. Đối tƣợng nhận thông tin kế toán quản trị là Ban lãnh đạo doanh nghiệp và những ngƣời tham gia quản lý, điều hành hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. 8 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm và tính chất của thông tin kế toán quản trị trong doanh nghiệp Thông tin kế toán quản trị là tập hợp các sự kiện, các sự kiện này sẽ trở thành thông tin hữu ích khi và chỉ khi nó làm thay đổi các quyết định về tƣơng lai của ngƣời nhận nó. Theo thông tƣ 53/2006/TT-BTC hƣớng dẫn áp dụng kế toán quản trị trong doanh nghiệp ngày 16/6/2006 của Bộ tài chính: “Nguyên tắc tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản trị: Việc tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản trị không bắt buộc phải tuân thủ đầy đủ các nguyên tắc kế toán và có thể đƣợc thực hiện theo những quy định nội bộ của doanh nghiệp nhằm tạo lập hệ thống thông tin quản lý thích hợp theo yêu cầu quản lý cụ thể của từng doanh nghiệp. Doanh nghiệp đƣợc toàn quyền quyết định việc vận dụng các chứng từ kế toán, tổ chức hệ thống sổ kế toán, vận dụng và chi tiết hoá các tài khoản kế toán, thiết kế các mẫu báo cáo kế toán quản trị cần thiết phục vụ cho kế toán quản trị của đơn vị” [2, tr.2]. “Doanh nghiệp đƣợc sử dụng mọi thông tin, số liệu của phần kế toán tài chính để phối hợp và phục vụ cho kế toán quản trị” [2, tr.2]. Doanh nghiệp là một tổ chức hoạt động với mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận nên thông tin kinh tế của doanh nghiệp càng đa dạng và phức tạp hơn các tổ chức khác. Về mặt pháp lý, kế toán tài chính mới chỉ quan tâm đến những thông tin mang tính tổng quát, trong khi đó, quá trình quản lý lại đòi hỏi phải đi sâu vào các yếu tố cấu thành những thông tin tổng quát đó. Để đáp ứng yêu cầu này của hoạt động quản lý, kế toán quản trị cần cung cấp các thông tin hết sức cụ thể, chi tiết nhƣ: - Cơ cấu chi phí phát sinh tại một bộ phận của doanh nghiệp. - Các yếu tố cấu thành giá bán của một đơn vị sản phẩm. - Những nguyên nhân ảnh hƣởng đến kết quả hoạt động của từng bộ phận trong tổ chức… Thông tin kế toán quản trị không chỉ là thông tin về quá khứ, hiện tại mà còn bao gồm các thông tin ƣớc tính cho tƣơng lai (kế hoạch, dự toán…) Thông tin kế toán quản trị không chỉ là các thông tin theo thƣớc đo giá trị nhƣ trong kế 9 toán tài chính mà còn bao gồm nhiều loại thông tin theo thƣớc đo hiện vật và thời gian lao động… Đặc điểm thông tin và yêu cầu thông tin: Thông tin kế toán quản trị hƣớng về tƣơng lai, do đó nhiệm vụ của nhà quản trị là lựa chọn các phƣơng án, đề án dự trù cho một sự kiện sắp xẩy ra và quyết định một cách nhạy bén để nắm bắt nhanh cơ hội kinh doanh. Chính vì vậy thông tin kế toán cung cấp cho nhà quản trị thƣờng mang tính linh loạt, kịp thời và mang tính phù hợp với quyết định. Phạm vi thông tin và đặc điểm báo cáo: Kế toán quản trị cung cấp thông tin cụ thể, chi tiết của từng bộ phận, từng khâu công việc trong tiến trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, do đó báo cáo của kế toán quản trị mang tính chất đặc biệt, phù hợp với yêu cầu của nhà quản trị - không lệ thuộc vào các quy định về chế độ báo cáo của nhà nƣớc. Báo cáo của kế toán quản trị đƣợc lập một cách thƣờng xuyên – theo nhu cầu sử dụng thông tin của nhà quản trị. Tính chất của thông tin kế toán quản trị: - Tính chất chung: Thông tin kế toán quản trị cũng là thông tin kế toán nên nó có các tính chất cơ bản của thông tin kế toán đó là: Là thông tin động về tình hình chu chuyển tài sản trong một doanh nghiệp, toàn bộ nội dung về hoạt động sản xuất kinh doanh từ khâu đầu đến khâu cuối cùng đều đƣợc phản ánh sinh động qua các thông tin kế toán. Luôn là những thông tin về hai mặt của mỗi hiện tƣợng, mỗi quá trình nhƣ vốn, các khoản tăng, các khoản giảm, chi phí, kết quả lợi nhuận... Những thông tin này có ý nghĩa rất lớn với việc ứng dụng hạch toán kinh doanh mà nội dung cơ bản là độc lập về tài chính, lấy thu bù chi, kích thích vật chất và trách nhiệm vật chất. Mỗi thông tin kế toán thu đƣợc là kết quả của quá trình có tính 2 mặt: Thông tin kiểm tra và kiểm tra. Vì vậy khi nói đến kế toán cũng nhƣ thông tin kế toán không thể tách rời hai đặc trƣng cơ bản là thông tin và kiểm tra. - Tính chất riêng: Tính chất đặc thù nội bộ của các sự kiện, thông tin kế toán. 10 Tính linh hoạt, thích ứng với sự biến đổi hàng ngày của các sự kiện các quá trình kinh tế. Tính chất phi tiền tệ đƣợc chú trọng nhiều hơn trong các báo cáo quản trị. Tính dự báo (phục vụ cho việc lập kế hoạch). Tính pháp lý đối với tài liệu gốc và tính hƣớng dẫn thông tin trên các báo cáo quản trị. Không có chuẩn mực chung. 1.1.3. Vai trò của thông tin kế toán quản trị trong doanh nghiệp đối với sự quá trình ra quyết định của doanh nghiệp Trong quá trình điều hành doanh nghiệp, các nhà quản trị phải trao đổi cập nhật thông tin kế toán. Họ không thể ra các quyết định mà không có thông tin kế toán. Hơn nữa để hoạt động có hiệu quả các nhà quản trị còn đòi hỏi thông tin kế toán phải đầy đủ, kịp thời, chính xác nhằm thực hiện tốt các chức năng và hoạt động quản trị của mình. Vai trò cung cấp thông tin cho quá trình xây dựng kế hoạch và dự đoán Lập kế hoạch là xây dựng các mục tiêu phải đạt đƣợc và vạch ra các bƣớc thực hiện để đạt đƣợc mục tiêu đó. Các kế hoạch này có thể dài hay ngắn hạn. Kế hoạch mà nhà quản trị thƣờng lập thƣờng có dạng dự toán. Dự toán là sự liên kết các mục tiêu lại với nhau và chỉ rõ cách huy động và sử dụng những nguồn lực sẵn có để đạt các mục tiêu. Trong số các bảng dự toán về lƣu chuyển tiền tệ là quan trọng nhất, vì nếu thiếu tiền do không đƣợc dự trù doanh nghiệp sẽ không có khả năng tạo ra lợi nhuận theo kế hoạch, dù kế hoạch xây dựng rất hợp lý. Do đó, để chức năng lập kế hoạch và dự toán có tính hiệu lực và khả thi cao thì chúng phải dựa trên những thông tin kế toán hợp lý và có cơ sở. Vai trò cung cấp thông tin cho quá trình tổ chức thực hiện Với chức năng thực hiện, nhà quản trị phải biết cách liên kết tốt các yếu tố giữa tổ chức, con ngƣời với nguồn lực lại với nhau sao cho kế hoạch một cách hiệu quả nhất. Để thực hiện tốt chức năng này nhà quản lý cũng cần có nhu cầu rất lớn đối với thông tin kế toán, nhất là thông tin kế toán quản trị. Nhờ có thông tin do kế 11 toán quản trị cung cấp mà nhà quản trị mới có thể đề ra quyết định đúng đắn trong quá trình lãnh đạo hoạt động hàng ngày, phù hợp với mục tiêu chung. Cung cấp thông tin cho quá trình kiểm tra đánh giá Nhà quản trị sau khi lập kế hoạch đầy đủ và hợp lý, tổ chức thực hiện kế hoạch đòi hỏi phải kiểm tra và đánh giá thực hiện nó. Phƣơng pháp thƣờng dùng là so sánh số liệu kế hoạch hoặc dự toán với số liệu thực hiện, để từ đó nhận diện các sai lệch giữa kết quả đạt đƣợc với mục tiêu đã đề ra. Để làm đƣợc điều này nhà quản trị cần đƣợc cung cấp các báo cáo thực hiện, có tác dụng nhƣ một bƣớc phản hồi giúp nhà quản trị có thể nhận diện những vấn đề cần phải điều chỉnh cho hợp lý. Cung cấp thông tin cho quá trình ra quyết định Ra quyết định không phải là một chức năng riêng biệt mà là sự kết hợp cả ba chức năng lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra và đánh giá, tất cả đều đòi hỏi phải có quyết định. Phần lớn những thông tin do kế toán quản trị cung cấp nhằm phục vụ chức năng ra quyết định. Để có thông tin thích hợp, đáp ứng cho nhu cầu thích hợp của quản lý, kế toán quản trị sẽ thực hiện các nghiệp vụ phân tích chuyên môn vì những thông tin này thƣờng không có sẵn. Kế toán quản trị sẽ chọn lọc những thông tin cần thiết, thích hợp rồi tổng hợp, trình bày chúng theo một trình tự dễ hiểu nhất, và giải thích quá trình phân tích đó cho các nhà quản trị. Kế toán quản trị không chỉ giúp các nhà quản trị trong quá trình ra quyết định không chỉ bằng cách cung cấp thông tin thích hợp mà còn bằng cách vận dụng các kỹ thuật phân tích vào những tình huống khác nhau, để từ đó nhà quản trị lựa chọn, ra quyết định thích hợp nhất. Góp phần đổi mới cải tiến công tác quản lý của doanh nghiệp Nguồn lực của doanh nghiệp đƣợc kế toán đo lƣờng, định lƣợng thành các chỉ tiêu kinh tế, biểu hiện dƣới hình thức giá trị nhằm cung cấp thông tin có giá trị cho chức năng kiểm tra và đánh giá. Quá trình kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh là nhằm nhận biết tiến độ thực hiện và phát hiện những nguyên nhân sai lệch giữa kết quả đạt đƣợc so 12