Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
Lêi nãi ®Çu
Ngµy nay, khi nãi ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× vÊn ®Ò hiÖu
qu¶ kinh tÕ lu«n ®-îc c¸c doanh nghiÖp quan t©m vµ chó träng. §©y lµ sù so
s¸nh gi÷a toµn bé chi phÝ bá ra vµ kÕt qu¶ thu l¹i ®-îc. Muèn lµm ®-îc ®iÒu
nµy ®ßi hái mçi chóng ta ph¶i cã tri thøc trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ qu¶n lý.
Tiªu thô hµng ho¸ lµ kh©u cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh, nã cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, nã gãp phÇn
to lín ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng hiÖn nay, kh©u tiªu thô hµng ho¸ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh t¹i
c¸c doanh nghiÖp g¾n liÒn víi thÞ tr-êng, lu«n lu«n vËn ®éng vµ ph¸t triÓn
theo sù biÕn ®éng phøc t¹p cña c¸c doanh nghiÖp.
ChÝnh v× vËy, c«ng t¸c tiªu thô hµng ho¸ lu«n lu«n ®-îc nghiªn cøu,
t×m tßi, bæ xung ®Ó ®-îc hoµn thiÖn h¬n c¶ vÒ lý luËn lÉn thùc tiÔn, nh»m môc
®Ých kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ cña kinh doanh, hiÖu n¨ng qu¶n lý.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thÞ tr-êng n-íc ngoµi lµ mét vÊn ®Ò næi tréi,
vÊn ®Ò quan t©m cña c¸c doanh nghiÖp. Tõ khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa
ViÖt Nam ®· thiÕt lËp ®-îc nhiÒu mèi quan hÖ hîp t¸c th-¬ng m¹i víi nhiÒu
n-íc trªn thÕ giíi. V× vËy, hµng ho¸ cña c¸c n-íc còng ®-îc nhËp khÈu vµo
ViÖt Nam víi khèi l-îng kh¸ lín nªn c«ng t¸c tiªu thô hµng ho¸ cµng cÇn
®-îc hoµn thiÖn h¬n. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trªn thÞ tr-êng, ngoµi viÖc cung
cÊp cho thÞ tr-êng mét khèi l-îng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh víi chÊt l-îng cao,
chñng lo¹i mÉu m· phï hîp, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt c«ng t¸c
h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸.
X©y dùng tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n khoa häc hîp lý lµ mét
trong nh÷ng c¬ së cung cÊp th«ng tin quan träng nhÊt cho viÖc ra quyÕt ®Þnh
chØ ®¹o, ®iÒu hµnh kinh doanh cã hiÖu qu¶. C«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung, h¹ch
to¸n tiªu thô hµng ho¸ nãi riªng ë c¸c doanh nghiÖp ®· ®-îc hoµn thiÖn dÇn
song míi chØ ®¸p øng ®-îc yªu cÇu qu¶n lý ë c¸c doanh nghiÖp víi møc ®é
cßn h¹n chÕ. Bëi vËy, bæ sung vµ hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c kÕ to¸n nãi
1
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
chung, h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ nãi riªng lu«n lµ môc tiªu hµng ®Çu cña
c¸c doanh nghiÖp.
NhËn thøc ®-îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c h¹ch to¸n tiªu thô hµng
ho¸, trong thêi gian thùc tËp t¹i chi nh¸nh c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ®Çu tph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ th-¬ng m¹i T.C.I em ®· ®i s©u t×m hiÓu vµ nghiªn
cøu lý luËn cña c«ng t¸c h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ t¹i chi nh¸nh cña c«ng
ty. Ho¹t ®éng tiªu thô hµng ho¸ cña c«ng ty rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, cïng
víi sè vèn kiÕn thøc häc ®îc trªn ghÕ nh¯ trêng em ®± chän ®Ò t¯i: “Hoµn
thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô
t¹i chi nh¸nh c«ng ty TNHH ®Çu t- ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ th-¬ng
m¹i T.C.I ”.
V× thêi gian thùc tËp ng¾n vµ b¶n th©n cßn bÞ h¹n chÕ nªn chuyªn ®Ò
kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®-îc sù gãp ý, chØ ®¹o
ch©n t×nh cña c« gi¸o ®Ó chuyªn ®Ò cña em ®-îc hoµn thiÖn h¬n.
§Ó lµm ®-îc ®Ò tµi nµy, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h-íng dÉn tËn
t×nh cña c« gi¸o, th¹c sü Ph¹m ThÞ BÝch Chi vµ phßng kÕ to¸n chi nh¸nh c«ng
ty.
Néi dung chÝnh cña chuyªn ®Ò bao gåm 3 phÇn:
PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ
x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh th-¬ng m¹i.
PhÇn II: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu
thô t¹i chi nh¸nh c«ng ty TNHH ®Çu t- ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ th-¬ng m¹i
T.C.I
PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n tiªu thô
hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô t¹i chi nh¸nh c«ng ty TNHH ®Çu t- ph¸t
triÓn c«ng nghiÖp vµ th-¬ng m¹i T.C.I
2
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
PhÇn I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n tiªu thô
hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô trong c¸c
doanh nghiÖp kinh doanh th-¬ng m¹i.
I. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh th-¬ng m¹i cã ¶nh h-ëng
®Õn h¹ch to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸.
C¬ chÕ thÞ tr-êng lµ sù c¹nh tranh gay g¾t, muèn tån t¹i vµ kinh doanh
cã l·i buéc c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh th-¬ng m¹i ph¶i tù t×m
nguån vèn vµ n¬i tiªu thô hµng ho¸. Doanh nghiÖp muèn ®øng v÷ng trªn thÞ
tr-êng, ®-îc thÞ tr-êng chÊp nhËn vÒ chÊt l-îng s¶n phÈm ®iÒu nµy ®-îc
doanh nghiÖp ®Æc biÖt quan t©m, lµm thÕ nµo ®Ó t¨ng l-îng s¶n phÈm tiªu thô
trªn mét thÞ tr-êng réng lín víi ®Çy rÉy nh÷ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng. V× vËy mµ c«ng t¸c h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶
tiªu thô lµ mét trong nh÷ng phÇn hµnh chñ yÕu trong doanh nghiÖp. MÆt kh¸c
hiÖu qu¶ cña kh©u tiªu thô hµng ho¸ kh«ng t¸ch rêi mµ g¾n liÒn víi kÕt qu¶
tiªu thô cña doanh nghiÖp.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi sù ®æi míi kinh tÕ cña ®Êt n-íc th× c¸c
ph-¬ng thøc tiªu thô hµng ho¸ còng ®a d¹ng h¬n, phong phó h¬n. §iÒu nµy
còng gãp phÇn lµm ¶nh h-ëng ®Õn c«ng t¸c h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ trong
doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã lµ nh÷ng chi phÝ míi ph¸t sinh trong nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng còng lµm ¶nh h-ëng ®Õn c«ng t¸c x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô cña
doanh nghiÖp.ChÝnh nh÷ng thay ®æi nµy ®· gãp phÇn ¶nh h-ëng ®Õn c«ng t¸c
h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô cña doanh nghiÖp.
II Sù cÇn thiÕt ph¶i h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ tiªu thô.
1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña hµng ho¸.
a) Kh¸i niÖm hµng ho¸.
3
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
Hµng ho¸ lµ s¶n phÈm ®· kÕt thóc giai ®o¹n cuèi cïng cña mét quy
tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ ®· ®-îc kiÓm tra b¶o ®¶m ®ñ tiªu chuÈn chÊt
l-îng vµ cã thÓ nhËp kho hay ®em b¸n.
b) §Æc ®iÓm cña hµng ho¸.
Hµng ho¸ thùc chÊt kh«ng gièng nhau nh-ng cã cïng ®Æc ®iÓm:
- Hµng ho¸ lµ s¶n phÈm ®· hoµn tÊt ë giai ®o¹n cuèi cïng cña quy tr×nh
c«ng nghÖ ®Ó dïng s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ®ã, hoÆc do c¸c doanh nghiÖp s¶n
xuÊt ra hay do thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn.
- Hµng ho¸ lµ bé phËn ®em ®i tiªu thô chñ yÕu cña c¸c doanh nghiÖp.
2. VÞ trÝ, ý nghÜa cña viÖc tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô.
Tiªu thô lµ mét qu¸ tr×nh lao ®éng nghiÖp vô kü thuËt phøc t¹p cña c¸c
doanh nghiÖp, nh»m tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi còng nh- sù tån
t¹i cña doanh nghiÖp. ChØ cã th«ng tiªu thô th× tÝnh h÷u Ých cña hµng ho¸ míi
®-îc thùc hiÖn, míi ®-îc x¸c ®Þnh vÒ gi¸ trÞ vµ tho¶ m·n nhu cÇu cña ng-êi
tiªu dïng. §ång thêi tiªu thô còng lµ c«ng t¸c x· héi, chÝnh trÞ, nã biÓu hiÖn
quan hÖ gi÷a hµng vµ tiÒn, gi÷a ng-êi mua vµ ng-êi b¸n. ViÖc thóc ®Èy tiªu
thô hµng ho¸ ë doanh nghiÖp lµ c¬ së, ®iÒu kiÖn, tiÒn ®Ò ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt,
kinh doanh vµ tiªu thô hµng ho¸ ë c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ kh¸c trong nÒn kinh tÕ
quèc d©n.
Tiªu thô, nÕu xÐt trªn ph¹m vi toµn x· héi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh t¸i
s¶n xuÊt x· héi. Bëi lÏ, trong 4 kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi cã mèi
quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, mét kh©u cã vÊn ®Ò sÏ ¶nh h-ëng kh«ng tèt tíi c¸c
kh©u kh¸c.
Ngoµi ra tiªu thô cßn gãp phÇn ®iÒu hoµ gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng,
gi÷a kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu, gi÷a hµng vµ tiÒn.... lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o sù ph¸t
triÓn c©n ®èi trong tõng nghµnh, tõng khu vùc còng nh- trong toµn bé nÒn
kinh tÕ quèc d©n.
Tiªu thô lµ vÊn ®Ò cÇn quan t©m h¬n c¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng vµ
ngµy cµng trë nªn quan träng khi kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t triÓn ë giai ®o¹n cao.
Kinh tÕ thÞ tr-êng lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi trong ®ã c¸c quan hÖ kinh tÕ,
4
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
phi kinh tÕ thÞ tr-êng lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi trong ®ã c¸c quan hÖ kinh
tÕ, ph©n phèi s¶n phÈm, ph©n chia lîi Ých ®Òu do c¸c quy luËt cña thÞ tr-êng
®iÒu tiÕt víi ®Æc tr-ng lµ mèi chñ thÓ kinh tÕ theo ®uæi môc ®Ých kinh doanh
cña riªng m×nh nÕu thÊy lîi, cßn vÊn ®Ò b¸n ®-îc hay kh«ng l¹i do thÞ tr-êng
quyÕt ®Þnh. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ c¬ chÕ më, hµng ho¸ bung ra nh- hiÖn
nay, doanh nghiÖp nµo t¹o ®-îc uy tÝn víi kh¸ch hµng, doanh nghiÖp ®ã sÏ
b¸n ®-îc hµng vµ b¸n víi sè l-îng lín, sÏ tiÕp tôc tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Ng-îc
l¹i, doanh nghiÖp sÏ cã nguy c¬ ®i ®Õn ph¸ s¶n, thÊt b¹i trong kinh doanh. Mét
doanh nghiÖp ®-îc coi lµ kinh doanh cã hiÖu qu¶ khi vµ chØ khi toµn bé chi
phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh ®Òu ®-îc bï ®¾p b»ng doanh
thu vµ cã lîi nhuËn. Tõ ®ã doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn ®Ó më réng kinh
doanh,t¨ng doanh thu, më réng thÞ tr-êng kinh doanh,cñng cè vµ kh¼ng ®Þnh
vÞ trÝ cña doanh nghiÖp trªn th-¬ng tr-êng, ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn m¹nh
trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh nh- ngµy nay.
3. C¸c yªu cÇu qu¶n lý tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô.
a. Néi dung yªu cÇu qu¶n lý nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ tiªu thô
- N¾m ch¾c sù vËn ®éng cña tõng nhãm, lo¹i hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh
xuÊt, nhËp vµ tån kho trªn c¸c chØ tiªu sè l-îng, chÊt l-îng vµ gi¸ trÞ, theo dâi
t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch b¸n ra ë tõng cöa hµng, bé phËn kinh doanh xuÊt
ph¸t tõ nguyªn t¾c nhµ qu¶n lý ph¶i biÕt kinh doanh mÆt hµng nµo cã hiÖu qu¶
vµ cã triÓn väng nhÊt. ViÖc qu¶n lý chñ yÕu kÕt thóc khi ng-êi së h÷u hµng
ho¸ ®-îc chuyÓn giao vµ doanh nghiÖp cã doanh thu b¸n hµng.
- N¾m b¾t, theo dâi chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn biÓu gi¸ c¶ hîp lý cho tõng
lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸, tõng ph-¬ng thøc b¸n hµng, tõng ®Þa ®iÓm kinh
doanh. Cã lµm tèt viÖc qu¶n lý gi¸ sÏ gióp hµng ho¸ cña doanh nghiÖp thÝch
øng ®-îc víi thÞ tr-êng, tiªu thô hµng ho¸ ®-îc nhiÒu, ®¸p øng ®-îc nhu cÇu
vµ thÞ hiÕu cña ng-êi tiªu dïng.
- Qu¶n lý, ®«n ®èc thu håi nhanh vµ ®Çy ®ñ tiÒn b¸n hµng cô thÓ lµ
kiÓm tra sè tiÒn thu ®-îc sau khi tiªu thô ®-îc hµng chuyÓn vÒ doanh nghiÖp
5
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
d-íi h×nh thøc nµo, sè l-îng lµ bao nhiªu, chiÒu h-íng ph¸t sinh c¸c kho¶n nî
khã ®ßi nh- thÕ nµo..... kÓ tõ khi doanh nghiÖp ký kÕt hîp ®ång cho ®Õn khi
doanh nghiÖp thùc sù thu ®-îc tiÒn vµ c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh trong kú nhchiÕt khÊu, gi¶m gi¸, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, nhËn tr-íc tiÒn hµng. Sau khi qu¸
tr×nh tiªu thô kÕt thóc cÇn ph¶i qu¶n lý viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh, ®¶m
b¶o tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ kÕt qu¶ kinh doanh ®· ®¹t ®-îc vµ thùc hiÖn nghiªm tóc
c¬ chÕ ph©n phèi lîi nhuËn ( nÕu cã). Thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi Nhµ
n-íc.
b. Néi dung yªu cÇu kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô.
- KÕt hîp h¹ch to¸n tæng hîp víi h¹ch to¸n chi tiÕt. §Ó thùc hiÖn néi
dung nµy cÇn kÕt hîp kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ, kÕ to¸n tµi chÝnh
cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña toµn doanh nghiÖp, ®-îc thÓ
hiÖn cô thÓ trªn hÖ thèng c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña kÕ to¸n vµ nh»m môc ®Ých
cung cÊp th«ng tin cho ®èi t-îng sö dông th«ng tin bªn ngoµi doanh nghiÖp.
Tr¸i l¹i, kÕ to¸n qu¶n trÞ ph¶i cung cÊp nh÷ng sè liÖu kÕ to¸n kÞp thêi, thÝch
hîp, chi tÕt cô thÓ cho ng-êi sö dông th«ng tin trong néi bé doanh nghiÖp mµ
chñ yÕu lµ ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp. KÕ to¸n qu¶n trÞ kh«ng mang tÝnh ph¸p
lÖnh vµ c¸c b¸o c¸o cña nã kh«ng ®-îc phæ biÕn réng r·i ra ngoµi doanh
nghiÖp.
C«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n trong doanh nghiÖp ph¶i ®-îc x©y dùng
theo ®óng yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp gióp cho nhµ qu¶n lý cã thÓ n¾m
b¾t ®-îc qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña mçi bé phËn, ®¸nh gi¸ ®óng hiÖu qu¶ kinh
doanh theo tõng mÆt hµng, nhãm hµng vµ tõng ®Þa ®iÓm kinh doanh.
- C¸c th«ng tin do kÕ to¸n cung cÊp ph¶i ®Çy ®ñ vµ cã Ých cho ng-êi sö
dông th«ng tin. ChÝnh v× vËy h¹ch to¸n qu¸ tr×nh nµy ph¶i dùa trªn c¸c chuÈn
mùc kÕ to¸n hiÖn hµnh, ®ång thêi ph¶i biÕt linh ho¹t trong tõng ®iÒu kiÖn cô
thÓ song kh«ng quªn c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n trong hÖ thèng b¸n hµng.
Trong c«ng t¸c h¹ch to¸n c¸c nghiÖp nªu trªn, nÕu thùc hiÖn tèt c¸c yªu
cÇu ®· tr×nh bµy sÏ gãp phÇn thùc hiÖn tèt chøc n¨ng cña kÕ to¸n. C¸c th«ng
tin mµ kÕ to¸n cung cÊp sÏ trë nªn thÝch hîp, gãp phÇn gióp cho c¸c nhµ qu¶n
6
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
lý ®-a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n cho c«ng t¸c tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c
®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô, t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho viÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp.
4. Vai trß, nhiÖm vô cña kÕ to¸n trong qu¶n lý viÖc tiªu thô hµng ho¸ vµ
x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô.
a. Vai trß cña kÕ to¸n trong qu¶n lý tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ tiªu thô.
KÕ to¸n ®-îc coi lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu nhÊt phôc vô cho c«ng t¸c
qu¶n lý nãi chung vµ trong qu¶n lý hµng ho¸ c¶ hai mÆt hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ,
t×nh h×nh thùc tÕ kÕ to¸n tiªu thô, ®¸nh gi¸ ®óng n¨ng lùc cña doanh nghiÖp
th«ng qua kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Th«ng tin do kÕ to¸n cung cÊp lµ c¨n cø ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu qu¶ cña
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, phï hîp víi c¸c quyÕt ®Þnh tiªu thô hµng ho¸
®· ®-îc thùc thi, tõ ®ã ph©n tÝch vµ ®-a ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý,chiÕn l-îc
kinh doanh phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn thùc tÕ, kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp
nh»m n©ng cao doanh lîi h¬n n÷a.
b. NhiÖm vô cña kÕ to¸n trong qu¶n lý tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ tiªu thô
§Ó thùc hiÖn tèt vai trß nãi trªn, kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ tiªu thô cã nh÷ng nhiÖm vô sau:
- Ph¶n ¸nh vµ ghi chÐp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ kÞp thêi khèi l-îng hµng
ho¸ b¸n ra vµ gi¸ vèn chÝnh x¸c cña chóng nh»m x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ kinh
doanh nãi chung hoÆc tõng lo¹i hµng ho¸, nhãm hµng ho¸, hµng ho¸ riªng lÎ
nãi riªng, c¸c kho¶n chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, còng nhph©n bæ chóng cho c¸c ®èi t-îng cã liªn quan.
- Cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh h×nh tiªu thô gióp cho l·nh ®¹o doanh
nghiÖp qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Th«ng qua
viÖc ghi chÐp h¹ch to¸n qu¸ tr×nh tiªu thô mµ kiÓm tra ®-îc tiÕn ®é thùc hiÖn
kÕ ho¹ch tiªu thô vµ kÕ to¸n lîi nhuËn, c¸c kü thuËt thanh to¸n, c¸c dù to¸n
chi phÝ, qu¶n lý chÆt chÏ tiÒn b¸n hµng, theo dâi qu¸ tr×nh thanh to¸n tiÒn b¸n
hµng vµ tû lÖ thu nhËp cho ng©n s¸ch.
7
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ cña tõng lo¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh trong doanh nghiÖp, ph¶n ¸nh t×nh h×nh ph©n phèi lîi nhuËn.
- LËp vµ göi b¸o c¸o tiªu thô, doanh thu, kÕt qu¶ kinh doanh theo yªu
cÇu qu¶n lý cña ban l·nh ®¹o. §Þnh kú ph©n tÝch kinh tÕ ®èi víi ho¹t ®éng tiªu
thô hµng ho¸, thu nhËp vµ ph©n phèi lîi nhuËn, t- vÊn cho ban l·nh ®¹o lùa
chän ph-¬ng ¸n kinh doanh cã hiÖu qu¶ nhÊt.
§Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô ®ã kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ tiªu thô cÇn thùc tèt c¸c néi dung sau:
Thø nhÊt: Tæ chøc tèt hÖ thèng chøng tõ ghi chÐp ban ®Çu vµ tr×nh tù
lu©n chuyÓn chøng tõ.
Thø hai: KÕ to¸n ph¶i ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ hîp ph¸p ban ®Çu quy ®Þnh
tõng nghiÖp vô tiªu thô, tæ chøc lu©n chuyÓn chøng tõ ghi sæ kÕ to¸n mét c¸ch
khoa häc, hîp lý nh»m ph¶n ¸nh ®-îc c¸c sè liÖu phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n
lý s¶n xuÊt, kinh doanh, tr¸nh ghi chÐp trïng lÆp kh«ng cÇn thiÕt, n©ng cao
hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c kÕ to¸n. C¨n cø vµo c¸c tr-êng hîp hµng ®-îc coi lµ
tiªu thô ®Ó ph¶n ¸nh ®óng ®¾n, kÞp thêi doanh sè b¸n hµng cung cÊp c¸c th«ng
tin cho nhµ qu¶n lý vÒ sè hµng ®· b¸n vµ sè hµng hiÖn cßn trong kho.
Thø ba: B¸o c¸o kÞp thêi, th-êng xuyªn t×nh h×nh tiªu thô hµng ho¸ vµ
thanh to¸n theo tõng lo¹i hµng ho¸, nhãm hµng ho¸, tõng hîp ®ång kinh tÕ,
tõng ®èi t-îng thanh to¸n ... §¶m b¶o yªu cÇu qu¶n lý, gi¸m s¸t hµng b¸n
trªn c¸c yÕu tè: sè l-îng, chÊt l-îng, chñng lo¹i, thêi gian ....§«n ®èc viÖc thu
nhËp tiÒn b¸n hµng vÒ doanh nghiÖp kÞp thêi, tr¸nh bÞ chiÕm dông vèn vµ c¸c
hiÖn t-îng tiªu cùc sö dông tiÒn hµng cho môc ®Ých c¸ nh©n.
Thø t-: Tæ chøc vËn dông tèt hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n, hÖ thèng sæ
s¸ch kÕ to¸n sao cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
HiÖn nay hÖ thèng kÕ to¸n thèng nhÊt ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp
gåm 74 tµi kho¶n tæng hîp vµ 09 tµi kho¶n ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. §èi
víi hÖ thèng c¸c tµi kho¶n chi tiÕt, kÕ to¸n tr-ëng cña doanh nghiÖp cÇn bµn
b¹c vµ x©y dùng ®Ó ghi chÐp kÕ to¸n chi tiÕt theo yªu cÇu qu¶n lý cña doanh
8
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
nghiÖp. Tuú h×nh thøc kÕ to¸n ¸p dông mµ doanh nghiÖp chän sè l-îng vµ kÕt
cÊu sæ kÕ to¸n phï hîp cho viÖc sö dông t¹i doanh nghiÖp.
III. H¹ch to¸n tæng hîp tiªu thô hµng ho¸.
1. Quy tr×nh thùc hiÖn tiªu thô hµng ho¸ vµ c¸c ph-¬ng thøc tiªu thô
hµng ho¸.
a. Quy tr×nh thùc hiÖn tiªu thô hµng ho¸.
Tiªu thô hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh trao ®æi ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ cña hµng
ho¸, tøc lµ chuyÓn ho¸ vèn cña doanh nghiÖp tõ tr¹ng th¸i cña vËt chÊt tiÒn tÖ
vµ h×nh thµnh kÕt qu¶ cña b¸n hµng, trong ®ã doanh nghiÖp giao hµng cho
kh¸ch hµng vµ kh¸ch hµng tr¶ tiÒn cho doanh nghiÖp theo gi¸ tho¶ thuËn.
Th«ng qua qu¸ tr×nh tiªu thô, nhu cÇu cña ng-êi sö dông mét phÇn nµo ®ã
®-îc tho¶ m·n vµ gi¸ trÞ cña hµng ho¸ ®ã ®-îc thùc hiÖn .
Qu¸ tr×nh tiªu thô c¬ b¶n ®-îc chia lµm hai giai ®o¹n :
- Giai ®o¹n thø nhÊt: §¬n vÞ b¸n xuÊt giao hµng cho ®¬n vÞ mua th«ng
qua hîp ®ång kinh tÕ ®· ®-îc ký. §©y lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng cña hµng ho¸
nh-ng ch-a x¸c ®Þnh ®-îc kÕt qu¶ cña viÖc b¸n hµng.
- Giai ®o¹n thø hai: Khi kh¸ch hµng nhËn ®-îc hµng theo ®óng chñng
lo¹i trªn hîp ®ång kinh tÕ, kh¸ch hµng tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn. §Õn
®©y qu¸ tr×nh b¸n hµng kÕt thóc, hµng ho¸ ®-îc coi lµ tiªu thô vµ h×nh thµnh
kÕt qu¶ kinh doanh .
Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh tiªu thô :
- Cã sù tháa thuËn gi÷a ng-êi mua, ng-êi b¸n vÒ sè l-îng, chÊt l-îng
chñng lo¹i cña hµng ho¸ trªn c¬ së hîp ®ång kinh tÕ.
- Cã sù thay ®æi quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông hµng ho¸ tõ ng-êi b¸n
sang ng-êi mua th«ng qua qu¸ tr×nh b¸n hµng.
- Ng-êi b¸n giao cho ng-êi mua mét l-îng hµng ho¸ vµ nhËn ®-îc tiÒn
hoÆc ®-îc chÊp nhËn thanh to¸n. Kho¶n tiÒn nµy ®-îc gäi lµ doanh thu b¸n
hµng, ®-îc dïng ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n chi phÝ ®· bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh vµ h×nh thµnh nªn kÕt qu¶ cña viÖc tiªu thô hµng ho¸ trong kú cña
doanh nghiÖp.
9
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
Tiªu thô hµng ho¸ bao gåm :
- Tiªu thô ra ngoµi: Lµ viÖc b¸n hµng cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c hoÆc c¸ nh©n
trong vµ ngoµi doanh nghiÖp .
- Tiªu thô néi bé: Lµ viÖc b¸n hµng gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cïng
trong tæng c«ng ty, tËp ®oµn ...
Khi tiªu thô hµng ho¸ ®-îc thùc hiÖn th× doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn
nghÜa vô víi Nhµ n-íc theo luËt ®Þnh tÝnh trªn khèi l-îng s¶n phÈm tiªu thô ra
ngoµi doanh nghiÖp hoÆc tiªu thô néi bé .
Gi¸ b¸n ®¬n vÞ s¶n phÈm lµ gi¸ b¸n thùc tÕ ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT, lµ
c¨n cø ®Ó tÝnh doanh thu b¸n hµng thùc hiÖn ®-îc trong kú.
b. C¸c ph-¬ng thøc tiªu thô hµng ho¸.
Cã 4 ph-¬ng thøc tiªu thô hµng ho¸ chñ yÕu.
b1. Ph-¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp :
Tiªu thô trùc tiÕp lµ ph-¬ng thøc giao hµng cho ng-êi mua trùc tiÕp t¹i
kho (hoÆc trùc tiÕp t¹i ph©n x-ëng kh«ng qua kho) cña doanh nghiÖp. Hµng
ho¸ khi bµn giao cho kh¸ch hµng ®-îc kh¸ch hµng tr¶ tiÒn hay chÊp nhËn
thanh to¸n, sè hµng ho¸ nµy chÝnh thøc coi lµ tiªu thô th× khi ®ã doanh nghiÖp
b¸n hµng mÊt quyÒn së h÷u vÒ sè hµng ho¸ ®ã. Ph-¬ng thøc nµy bao gåm b¸n
bu«n, b¸n lÎ:
- B¸n bu«n:
B¸n bu«n lµ qu¸ tr×nh b¸n hµng cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt c¸c ®¬n vÞ kinh
doanh th-¬ng m¹i ®Ó tiÕp tôc ®-a vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, gia c«ng chÕ biÕn t¹o
ra s¶n phÈm míi hoÆc tiÕp tôc ®-îc chuyÓn b¸n. Do ®ã ®èi t-îng cña b¸n
bu«n rÊt ®a d¹ng vµ phong phó cã thÓ lµ c¬ së s¶n xuÊt, ®¬n vÞ kinh doanh
th-¬ng m¹i trong n-íc vµ ngoµi n-íc hoÆc c¸c c«ng ty th-¬ng m¹i t- nh©n.
§Æc tr-ng cña ph-¬ng thøc nµy lµ kÕt thóc nghiÖp vô b¸n hµng, hµng
ho¸ vÉn n»m trong lÜnh vùc l-u th«ng, ch-a ®i vµo lÜnh vùc tiªu dïng. Hµng
b¸n theo ph-¬ng thøc nµy th-êng lµ víi khèi l-îng lín vµ nhiÒu h×nh thøc
thanh to¸n. Do ®ã muèn qu¶n lý tèt th× ph¶i lËp chøng tõ cho tõng lÇn b¸n .
10
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
Khi thùc hiÖn b¸n hµng, bªn mua sÏ cã ng-êi ®Õn nhËn hµng trùc tiÕp
t¹i kho cña doanh nghiÖp. Khi ng-êi nhËn ®· nhËn ®ñ sè hµng vµ ký x¸c nhËn
trªn chøng tõ b¸n hµng th× sè hµng ®ã kh«ng thuéc quyÒn së h÷u cña doanh
nghiÖp n÷a mµ ®-îc coi lµ hµng ®· b¸n. Khi bªn mua tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn
thanh to¸n th× doanh nghiÖp h¹ch to¸n vµo doanh thu vµ doanh nghiÖp ph¶i
thùc hiÖn nghÜa vô Nhµ n-íc.
Chøng tõ kÕ to¸n sö dông lµ ho¸ ®¬n GTGT hoÆc phiÕu xuÊt kho do
doanh nghiÖp lËp, chøng tõ nµy ®-îc lËp thµnh 3 liªn: 1 liªn giao cho ng-êi
nhËn hµng, 2 liªn chuyÓn cho phßng kÕ to¸n ®Ó lµm thñ tôc thanh to¸n.
- B¸n lÎ:
Theo h×nh thøc nµy, hµng ho¸ ®-îc b¸n trùc tiÕp cho ng-êi tiªu dïng,
b¸n lÎ lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh vËn ®éng cña hµng ho¸ tõ n¬i s¶n
xuÊt ®Õn n¬i tiªu dïng. §èi t-îng cña b¸n lÎ lµ mäi c¸ nh©n trong vµ ngoµi
n-íc muèn cã mét gi¸ trÞ sö dông nµo ®ã kh«ng ph©n biÖt giai cÊp, quèc tÞch.
§Æc tr-ng cña ph-¬ng thøc b¸n lÎ lµ kÕt thóc nghiÖp vô b¸n hµng th×
s¶n phÈm rêi khái lÜnh vùc l-u th«ng ®i vµo lÜnh vùc tiªu dïng gi¸ trÞ sö dông
cña s¶n phÈm ®-îc thùc hiÖn. Hµng b¸n lÎ th-êng cã khèi l-îng nhá, vµ thanh
to¸n ngay vµ th-êng b»ng tiÒn mÆt nªn th-êng Ýt lËp chøng tõ cho tõng lÇn
b¸n. B¸n lÎ ®-îc chia lµm 2 h×nh thøc:
+.B¸n lÎ thu håi trùc tiÕp .
+ B¸n lÎ thu håi tËp trung.
b2. Ph-¬ng thøc tiªu thô theo ph-¬ng thøc chuyÓn hµng chê chÊp nhËn.
C¨n cø vµo hîp ®ång ®· ký, ®Õn ngµy giao hµng, doanh nghiÖp sÏ xuÊt
kho ®Ó chuyÓn hµng cho bªn mua b»ng ph-¬ng tiÖn cña m×nh hoÆc ®i thuª
ngoµi ®Õn ®Þa ®iÓm ®· ghi trong hîp ®ång, chi phÝ vËn chuyÓn nµy do bªn nµo
chÞu tuú thuéc vµo sù tho¶ thuËn cña hai bªn vµ ®-îc ghi trong hîp ®ång kinh
tÕ. Hµng göi ®i vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp, khi ng-êi mua
th«ng b¸o ®· ®-îc nhËn hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n th× sè hµng ®ã ®-îc coi
lµ tiªu thô, doanh nghiÖp h¹ch to¸n vµo doanh thu.
11
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
Chøng tõ sö dông trong tr-êng hîp nµy lµ ho¸ ®¬n GTGT hoÆc ho¸ ®¬n
kiªm phiÕu xuÊt kho do doanh nghiÖp lËp, chøng tõ nµy ®-îc lËp thµnh 4 liªn:
1 liªn göi cho ng-êi mua, 2 liªn göi cho phßng kÕ to¸n ®Ó lµm thñ tôc thanh
to¸n, 1 liªn thñ kho gi÷ .
b3. Ph-¬ng thøc b¸n hµng qua c¸c ®¹i lý ( ký göi) .
Hµng ho¸ göi ®¹i lý b¸n vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp vµ
ch-a ®-îc coi lµ tiªu thô. Doanh nghiÖp chØ ®-îc h¹ch to¸n vµo doanh thu khi
bªn nhËn ®¹i lý thanh to¸n tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. Khi b¸n ®-îc hµng
th× doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho ng-êi nhËn ®¹i lý mét kho¶n tiÒn gäi lµ hoa
hång. Kho¶n tiÒn nµy ®-îc coi nh- mét phÇn chi phÝ b¸n hµng vµ ®-îc h¹ch
to¸n vµo tµi kho¶n b¸n hµng .
Doanh nghiÖp cã nghÜa vô nép thuÕ tiªu thô mµ kh«ng ®-îc trõ ®i phÇn
hoa hång tr¶ cho bªn nhËn ®¹i lý.
* C¸c tr-êng hîp hµng ho¸ göi ®i ®-îc coi lµ tiªu thô .
- Hµng ho¸ b¸n xuÊt hiÖn trong ph-¬ng thøc b¸n hµng trùc tiÕp.
- Hµng ho¸ göi b¸n chØ ®-îc coi lµ tiªu thô vµ h¹ch to¸n vµo doanh thu
hµng göi b¸n trong c¸c tr-êng hîp sau :
+ Doanh nghiÖp nhËn ®-îc tiÒn do kh¸ch hµng tr¶.
+ Kh¸ch hµng ®· nhËn ®-îc hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n.
+ Kh¸ch hµng ®· øng tr-íc sè tiÒn mua hµng vÒ sè hµng sÏ chuyÓn ®Õn.
+ Sè hµng göi b¸n ¸p dông ph-¬ng thøc thanh to¸n theo kÕ ho¹ch th«ng
qua ng©n hµng.
b4. Ph-¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp:
Theo ph-¬ng thøc nµy, khi giao hµng cho ng-êi mua th× l-îng hµng
chuyÓn giao ®-îc coi lµ tiªu thô vµ doanh nghiÖp mÊt quyÒn së h÷u l-îng
hµng ®ã. Theo ph-¬ng thøc nµy ng-êi mua sÏ tr¶ tiÒn lµm nhiÒu lÇn theo hîp
®ång ban ®Çu vµ gi¸ b¸n bao giê còng cao h¬n gi¸ b¸n theo ph-¬ng thøc
th«ng th-êng. PhÇn chªnh lÖch nµy chÝnh lµ tiÒn l·i ph¸t sinh do kh¸ch tr¶
chËm, tr¶ nhiÒu lÇn, sè tiÒn l·i nµy ®-îc h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n thu nhËp cña
ho¹t ®éng tµi chÝnh. Doanh nghiÖp b¸n hµng ®-îc ph¶n ¸nh ngay t¹i thêi ®iÓm
12
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
giao hµng cho kh¸ch hµng theo gi¸ b¸n lÎ b×nh th-êng. Ng-êi mua sÏ thanh
to¸n lÇn ®Çu t¹i thêi ®iÓm mua. Sè tiÒn cßn l¹i ng-êi mua chÊp nhËn thanh
to¸n dÇn ë c¸c kú tiÕp theo vµ ph¶i chÞu mét tû lÖ l·i suÊt nhÊt ®Þnh. Th«ng
th-êng sè tiÒn thanh to¸n ë c¸c kú b»ng nhau, trong ®ã mét phÇn lµ doanh thu
gèc mét phÇn lµ l·i suÊt tr¶ chËm.
b5. Ph-¬ng thøc tiªu thô néi bé.
Tiªu thô néi bé lµ viÖc mua b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô
gi÷a c¸c ®¬n vÞ chÝnh víi c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc hay gi÷a c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc
víi nhau trong cïng mét c«ng ty, tËp ®oµn, liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp ...Ngoµi ra,
tiªu thô néi bé cßn bao gåm c¸c kho¶n s¶n phÈm, hµng ho¸ dÞch vô xuÊt biÕn,
t¨ng, xuÊt tr¶ l-¬ng, th-ëng, xuÊt dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
2. C¸c ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng ho¸ tiªu thô.
a. §¸nh gi¸ hµng ho¸ theo gi¸ vèn :
- Gi¸ thµnh hµng ho¸ nhËp kho ®-îc x¸c ®Þnh phï hîp víi tõng nguån
nhËp:
+ Hµng ho¸ do doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ t¹o ®-îc ®¸nh gi¸ theo chi
phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh thùc tÕ bao gåm: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp,
chi phÝ s¶n xuÊt chung.
+ Hµng ho¸ thuª ngoµi gia c«ng, ®-îc ®¸nh gi¸ theo chi phÝ thùc tÕ gia
c«ng gåm: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®em gia c«ng. Chi phÝ thuª ngoµi
gia c«ng vµ c¸c chi phÝ kh¸c liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh gia c«ng nh- chi
phÝ vËn chuyÓn, chi phÝ lµm thñ tôc xuÊt kho nguyªn vËt liÖu ®em gia c«ng,
nhËp kho thµnh phÈm ®Ó hoµn thµnh gia c«ng.
- §èi víi hµng ho¸ xuÊt kho còng ph¶i ®-îc thÓ hiÖn theo gi¸ vèn thùc
tÕ. Hµng ho¸ xuÊt kho còng cã thÓ theo nh÷ng gi¸ thùc tÕ kh¸c nhau ë tõng
thêi ®iÓm trong kú h¹ch to¸n, nªn viÖc h¹ch to¸n x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ hµng
ho¸ xuÊt kho cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph-¬ng ph¸p chñ yÕu sau :
+ Ph-¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n:
13
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt dïng trong kú ®-îc tÝnh
theo gi¸ b×nh qu©n ( b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷, b×nh qu©n cuèi kú tr-íc hoÆc b×nh
qu©n sau mçi lÇn nhËp).
Gi¸ thùc tÕ vËt
liÖu xuÊt dïng
Trong ®ã:
Gi¸ ®¬n vÞ b×nh
qu©n c¶ kú dù tr÷
=
=
Sè l-îng vËt liÖu xuÊt
dïng
x
Gi¸ ®¬n vÞ b×nh
qu©n
Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú
L-îng thùc tÕ vËt liÖu tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú
Ph-¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷ tuy ®¬n gi¶n, dÔ lµm
nh-ng ®é chÝnh x¸c kh«ng cao. H¬n n÷a, c«ng viÖc tÝnh to¸n dån vµo cuèi
th¸ng g©y ¶nh h-ëng ®Õn c«ng t¸c quyÕt to¸n chung.
Gi¸ thùc tÕ ®¬n vÞ tån ®Çu kú (hoÆc cuèi kú tr-íc)
Gi¸ ®¬n vÞ b×nh
=
qu©n cuèi kú tr-íc
L-îng thùc tÕ vËt liÖu tån ®Çu kú (hoÆc cuèi kú tr-íc)
Ph-¬ng ph¸p nµy mÆc dÇu qu¸ ®¬n gi¶n vµ ph¶n ¸nh kÞp thêi t×nh h×nh
biÕn ®éng vËt liÖu trong kú tuy nhiªn kh«ng chÝnh x¸c v× kh«ng tÝnh ®Õn sù
biÕn ®éng cña gi¸ vËt liÖu kú nµy.
Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n
=
sau mçi lÇn nhËp
Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån tr-íc khi nhËp céng sè nhËp
L-îng thùc tÕ vËt liÖu tån tr-íc khi nhËp céng l-îng nhËp
Ph-¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp l¹i kh¾c phôc
nh-îc ®iÓm cña 2 ph-¬ng ph¸p trªn, võa chÝnh x¸c, võa cËp nhËt. Nh-îc ®iÓm
cña ph-¬ng ph¸p nµy lµ tèn nhiÒu c«ng søc, tÝnh to¸n nhiÒu lÇn.
+ Ph-¬ng ph¸p nhËp tr-íc, xuÊt tr-íc (FIFO).
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, gi¶ thiÕt r»ng sè vËt liÖu nhËp tr-íc th× xuÊt
tr-íc, xuÊt hÕt sè nhËp tr-íc míi ®Õn sè nhËp sau theo gi¸ thùc tÕ cña tõng sè
hµng xuÊt. Nãi c¸ch kh¸c, c¬ së cña ph-¬ng ph¸p nµy lµ gi¸ thùc tÕ vËt liÖu
14
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
mua tr-íc sÏ ®-îc dïng lµm gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt tr-íc vµ do vËy gi¸ trÞ vËt
liÖu tån kho cuèi kú sÏ lµ gi¸ thùc tÕ cña sè vËt liÖu mua vµo sau cïng.
Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp trong tr-êng hîp gi¸ c¶ æn ®Þnh hoÆc cã xu h-íng
gi¶m.
+ Ph-¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tr-íc (LIFO).
Ph-¬ng ph¸p nµy gi¶ ®Þnh vËt liÖu mua sau cïng sÏ ®-îc xuÊt tr-íc
tiªn, ng-îc l¹i víi ph-¬ng ph¸p nhËp tr-íc, xuÊt tr-íc ë trªn. Ph-¬ng ph¸p
nhËp sau xuÊt tr-íc thÝch hîp trong tr-êng hîp l¹m ph¸p.
+ Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp:
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, vËt liÖu ®-îc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ theo ®¬n chiÕc
hay tõng l« vµ gi÷ nguyªn tõ lóc nhËp vµo cho ®Õn lóc xuÊt dïng (trõ tr-êng
hîp ®iÒu chØnh). Khi xuÊt vËt liÖu nµo sÏ tÝnh theo gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu ®ã.
Do vËy, ph-¬ng ph¸p nµy cßn cã tªn gäi lµ ph-¬ng ph¸p ®Æc ®iÓm riªng hay
ph-¬ng ph¸p gi¸ trÞ thùc tÕ ®Ých danh vµ th-êng sö dông víi c¸c lo¹i vËt liÖu
cã gi¸ trÞ cao vµ cã tÝnh t¸ch biÖt.
+ Ph-¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n:
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, toµn bé vËt liÖu biÕn ®éng trong kú ®-îc tÝnh
gi¸ h¹ch to¸n (Gi¸ kÕ ho¹ch hoÆc mét lo¹i gi¸ æn ®Þnh tronh kú). Cuèi kú kÕ
to¸n sÏ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh tõ gi¸ h¹ch to¸n sang gi¸ thùc tÕ theo c«ng thøc:
Gi¸ vËt liÖu thùc tÕ xuÊt
Gi¸ h¹ch to¸n vËt liÖu xuÊt
HÖ sè gi¸
=
x
dïng (hoÆc tån kho cuèi kú)
dïng (hoÆc tån kho cuèi kú)
vËt liÖu
HÖ sè gi¸ cã thÓ tÝnh cho tõng lo¹i, tõng nhãm hoÆc tõng thø vËt liÖu
chñ yÕu tuú thuéc vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý.
b. §¸nh gi¸ hµng ho¸ theo gi¸ h¹ch to¸n.
ViÖc ®¸nh gi¸ hµng ho¸ theo gi¸ thùc tÕ ®«i khi kh«ng ®¸p øng ®-îc
yªu cÇu kÞp thêi cña c«ng t¸c kÕ to¸n, bëi v× gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ th-êng
cuèi kú h¹ch to¸n míi x¸c ®Þnh ®-îc mµ c«ng viÖc nhËp xuÊt hµng ho¸ l¹i
diÔn ra th-êng xuyªn v× vËy ng-êi ta cßn sö dông gi¸ h¹ch to¸n.
Gi¸ h¹ch to¸n lµ gi¸ æn ®Þnh trong kú. Nã cã thÓ lµ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
hoÆc gi¸ nhËp kho thèng nhÊt. §¸nh gi¸ hµng ho¸ theo gi¸ h¹ch to¸n ®Õn cuèi
kú ph¶i tÝnh chuyÓn gi¸ h¹ch to¸n sang gi¸ thùc tÕ b»ng c¸ch:
15
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸
xuÊt kho trong kú
HÖ sè gi¸
=
=
TrÞ gi¸ h¹ch to¸n hµng ho¸
xuÊt kho trong kú
x HÖ sè gi¸
TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng
ho¸ tån kho ®Çu kú
+
TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸
nhËp kho trong kú
TrÞ gi¸ h¹ch to¸n hµng
ho¸ tån kho ®Çu kú
+
TrÞ gi¸ h¹ch to¸n hµng
ho¸ nhËp kho trong kú
Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông víi mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nh-ng
th-êng lµ doanh nghiÖp cã lo¹i quy m« lín, khèi l-îng hµng ho¸ tiªu thô
nhiÒu, t×nh h×nh nhËp xuÊt diÔn ra th-êng xuyªn, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ hµng ngµy
khã kh¨n vµ ngay c¶ tronh tr-êng hîp x¸c ®Þnh ®-îc song tèn kÐm nhiÒu chi
phÝ, kh«ng hiÖu qu¶ cho c«ng t¸c kÕ to¸n. Ph-¬ng ph¸p nµy ®ßi hái doanh
nghiÖp ph¶i x©y dùng ®-îc hÖ thèng gi¸ h¹ch to¸n khoa häc, hîp lý.
3. H¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªna.
a. Chøng tõ vµ tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông.
* C¸c chøng tõ kÕ to¸n sö dông.
- Ho¸ ®¬n GTGT.
- Ho¸ ®¬n b¸n hµng.
- Ho¸n ®¬n tù in, chøng tõ ®Æc thï.
- B¶ng kª b¸n lÎ.
- GiÊy b¸o Cã cña ng©n hµng, phiÕu thu...
* C¸c tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông.
- Tµi kho¶n 155 - Thµnh phÈm: Tµi kho¶n nµy ®-îc sö dông ®Ó ph¶n
¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã, t×nh h×nh biÕn ®éng cña c¸c lo¹i thµnh phÈm nhËp kho cña
doanh nghiÖp theo gi¸ thµnh thùc tÕ (gi¸ thµnh c«ng x-ëng thùc tÕ)
Bªn Nî: C¸c NghiÖp vô ghi t¨ng gi¸ thµnh thùc tÕ thµnh phÈm.
Bªn Cã: C¸c NghiÖp lµm gi¶m gi¸ thµnh thùc tÕ thµnh phÈm.
D- Nî: Gi¸ thµnh thùc tÕ thµnh phÈm tån kho.
16
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
- Tµi kho¶n 157 - Hµng göi b¸n: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸
vèn hµng göi b¸n, ký göi, ®¹i lý ( trÞ gi¸ mua cña hµng ho¸; gi¸ thµnh c«ng
x-ëng cña s¶n phÈm, dÞch vô ) ch-a x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. Tµi kho¶n 157 ®-îc
më chi tiÕt theo tõng lo¹i s¶n phÈm dÞch vô, hµng ho¸, tõng lÇn göi hµng, tõ
khi göi ®i cho ®Õn khi ®-îc chÊp nhËn thanh to¸n.. .Néi dung ghi chÐp cña tµi
kho¶n 157 nh- sau:
Bªn Nî: TËp hîp gi¸ vèn s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô ®· chuyÓn ®i b¸n
hoÆc giao cho bªn nhËn ®¹i lý, ký göi nh-ng ch-a ®-îc chÊp nhËn thanh to¸n.
Bªn Cã: +KÕt chuyÓn gi¸ vèn thùc tÕ s¶n phÈm, hµng ho¸ chuyÓn ®i
b¸n, göi ®¹i lý, ký göi vµ gi¸ thµnh dÞch vô ®· ®-îc x¸c ®Þnh
lµ tiªu thô.
+ Gi¸ vèn s¶n phÈm hµng ho¸ kh«ng b¸n ®-îc ®· thu håi(bÞ
ng-êi nhËn ®¹i lý, ký göi tr¶ l¹i) .
Sè d- bªn nî: Gi¸ vèn thùc tÕ s¶n phÈm, hµng ho¸ ®· göi ®i ch-a ®-îc
x¸c ®Þnh lµ tiªu thô.
- Tµi kho¶n 511 - Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô: Tµi kho¶n
nµy ®-îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh tæng sè doanh thu b¸n hµng thùc tÕ cña doanh
nghiÖp vµ c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu. Tõ ®ã x¸c ®Þnh doanh thu thuÇn vÒ
tiªu thô trong kú. Néi dung ghi chÐp cña tµi kho¶n 511 nh- sau:
Bªn Nî: + Sè thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ GTGT tÝnh
theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp ph¶i nép tÝnh theo doanh thu b¸n
hµng thùc tÕ.
+ C¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n, chiÕt khÊu th-¬ng m¹i khi
b¸n hµng vµ doanh thu cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i
+ KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn vµo tµi kho¶n 911.
Bªn Cã: Ph¶n ¸nh tæng sè doanh thu tiªu thô thùc tÕ cña doanh nghiÖp
trong kú.
Tµi kho¶n 511 cuèi kú kh«ng cã sè d-.
Tµi kho¶n nµy ®-îc chi tiÕt thµnh 4 tµi kho¶n cÊp 2 d-íi ®©y:
+ Tµi kho¶n 5111 - Doanh thu b¸n hµng ho¸.
17
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
+ Tµi kho¶n 5112 - Doanh thu b¸n c¸c thµnh phÈm.
+ Tµi kho¶n 5112 - Doanh thu cung cÊp dÞch vô.
+ Tµi kho¶n 5114 - Doanh thu trî cÊp, trî gi¸.
Khi ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng ë bªn cã tµi kho¶n 511, cÇn ph©n biÖt theo
tõng tr-êng hîp sau :
+ Hµng ho¸, s¶n phÈm, dÞch vô thuéc ®èi t-îng chÞu thuÕ GTGT theo
ph-¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, doanh thu b¸n hµng ghi theo gi¸ b¸n ch-a cã thuÕ
GTGT.
+ Hµng ho¸, s¶n phÈm, dÞch vô thuéc ®èi t-îng chÞu thuÕ GTGT theo
ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t-îng chÞu thuÕ tiªu thô
®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, doanh thu b¸n hµng ghi theo gi¸ thanh to¸n víi ng-êi
mua gåm c¶ thuÕ ph¶i chÞu.
- Tµi kho¶n 512 - Doanh thu b¸n hµng néi bé: Tµi kho¶n nµy ®-îc dïng ®Ó
ph¶n ¸nh doanh thu cña sè hµng ho¸, lao vô, dÞch vô, s¶n phÈm tiªu thô néi bé
gi÷a c¸c xÝ nghiÖp trùc thuéc trong cïng mét Tæng c«ng ty, c«ng ty tËp ®oµn...
Tµi kho¶n512 cuèi kú kh«ng cã sè d- vµ ®-îc më chi tiÕt thµnh 3 tµi
kho¶n cÊp 2:
+ Tµi kho¶n 5121 - Doanh thu b¸n hµng ho¸.
+ Tµi kho¶n 5122 - Doanh thu b¸n s¶n phÈm.
+ Tµi kho¶n 5123 - Doanh thu cung cÊp dÞch vô.
(Néi dung ph¶n ¸nh t-¬ng tù nh- tµi kho¶n 511)
- Tµi kho¶n 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó x¸c ®Þnh
gi¸ vèn cña hµng ho¸, s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ®· tiªu thô trong kú. Tµi
kho¶n 632 kh«ng cã sè d- vµ cã thÓ ®-îc më chi tiÕt theo tõng mÆt hµng, tõng
dÞch vô, tõng th-¬ng vô... tuú theo yªu cÇu cung cÊp th«ng tin vµ tr×nh ®é c¸n
bé kÕ to¸n còng nh- ph-¬ng tiÖn tÝnh to¸n cña tõng doanh nghiÖp. Riªng
trong c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i, tµi kho¶n 632 cßn ph¶n ¸nh c¶ phÝ thu
mua ph©n bæ cho hµng tiªu thô trong kú.
Néi dung ghi chÐp tµi kho¶n 632 nh- sau:
18
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
Bªn Nî: + TËp hîp gi¸ vèn cña hµng ®· tiªu thô trong kú( trÞ gi¸ mua
cña hµng ho¸; gi¸ thµnh thùc tÕ cña dÞch vô, s¶n phÈm).
+ PhÝ thu mua ph©n bæ cho hµng ho¸ tiªu thô trong kú.
Bªn cã: + TrÞ gi¸ vèn cña s¶n phÈm, hµng ho¸ ®· b¸n bÞ ng-êi mua tr¶
l¹i.
+ KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn cña s¶n phÈm, dÞch vô, hµng ho¸ ®·
tiªu thô trong kú.
Ngoµi ra trong qu¸ tr×nh h¹ch toan tiªu thô hµng ho¸ kÕ to¸n cßn
ph¶i sö dông mét sè tµi kho¶n sau: TK 333, TK 131, TK 521, Tk 531, TK 532,
TK 111, TK 112...
b. Tr×nh tù h¹ch to¸n
* Ph-¬ng thøc h¹ch to¸n b¸n bu«n: H¹ch to¸n theo s¬ ®å sau.
TK 155
TK 632
TK 511
TK 111, 112
(1)
(2)
TK 3331
(1) XuÊt kho hµng ho¸ theo gi¸ vèn.
(2) Tæng gi¸ thanh to¸n cã thuÕ GTGT.
* Ph-¬ng thøc b¸n lÎ: H¹ch to¸n theo s¬ ®å sau.
TK 155- Kho
TK 155- Cöa hµng
(1)
TK 632
TK 511
TK 111, 112...
(2)
(3)
TK 3331
(1) ChuyÓn hµng xuèng cöa hµng b¸n lÎ.
(2) Gi¸ vèn hµng b¸n ®-îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô.
(3) Tæng gi¸ thanh to¸n cã thuÕ GTGT.
19
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Vò Thanh H-¬ng
* Ph-¬ng thøc tiªu thô hµng ho¸ theo ph-¬ng thøc chuyÓn hµng chê chÊp
nhËn: H¹ch to¸n theo s¬ ®å.
TK 155
TK 157
(1)
TK 632
TK 511
TK 111, 112
(2)
(3)
TK 3331
(1) XuÊt kho hµng ho¸ theo göi ®i b¸n.
(2) Gi¸ vèn hµng göi b¸n ®-îc chÊp nhËn lµ tiªu thô.
(3) Tæng gi¸ thanh to¸n cã thuÕ GTGT.
* Ph-¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp:
TK 511
TK 111, 112
(1)
(4)
TK 33311
TK 511
(2)
(6)
(5)
TK 515
(3)
(1) Doanh thu theo gi¸ b¸n thu tiÒn ngay (kh«ng kÓ thuÕ GTGT).
(2) ThuÕ GTGT ph¶i nép tÝnh trªn gi¸ b¸n thu tiÒn ngay.
(3) Lîi tøc tr¶ chËm.
(4) Sè tiÒn ng-êi mua tr¶ lÇn ®Çu.
(5) Tæng sè tiÒn cßn ph¶i thu cña ng-êi mua.
(6) Thu tiÒn cña ng-êi mua c¸c kú sau.
20
- Xem thêm -
.PDF 
69 
136 
101 
