Tài liệu Hạch toán tài sản cố định hữu hình tại công ty khai thác công trình thuỷ lợi thanh trì

Lêi nãi ®Çu Tµi s¶n cè ®Þnh lµ yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. §èi víi mçi doanh nghiÖp, TSC§ lµ bé phËn c¬ b¶n cña vèn kinh doanh, lµ h×nh th¸i biÓu hiÖn cña vèn cè ®Þnh, nã thÓ hiÖn tr×nh ®é c«ng nghÖ, n¨ng lùc vµ thÕ m¹nh cña doanh nghiÖp trong s¶n xuÊt kinh doanh, ®ång thêi lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó gi¶m bít søc lao ®éng vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. TSC§ g¾n liÒn víi doanh nghiÖp trong mäi thêi kú ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay khi mµ khoa häc kü thuËt trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp th× vai trß cña TSC§ l¹i cµng quan träng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ ®¬n thuÇn ë viÖc cã vµ sö dông TSC§ mµ ®iÒu quan träng lµ ph¶i b¶o toµn, ph¸t triÓn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c TSC§ hiÖn cã. V× vËy c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã chÕ ®é qu¶n lý thÝch ®¸ng, toµn diÖn ®èi víi TSC§ tõ t×nh h×nh t¨ng, gi¶m c¶ vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ ®Õn t×nh h×nh sö dông, hao mßn vµ s÷a ch÷a TSC§, ph¶i sö dông hîp lý, ®Çy ®ñ ph¸t huy hÕt c«ng suÊt cña TSC§ t¹o ®iÒu kiÖn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, thu håi vèn ®Çu t nhanh ®Ó t¸i s¶n xuÊt trang bÞ vµ ®æi míi c«ng nghÖ tõ ®ã gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, tõng bíc c¶i thiÖn ®êi sèng cho ngêi lao ®éng. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm riªng cña TSC§ lµ cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö dông l©u dµi, còng nh vÞ trÝ quan träng cña TSC§ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®ßi hái c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ ngµy cµng ®îc chó träng vµ n©ng cao t¹o ®iÒu kiÖn cñng cè vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý TSC§ cña nhµ níc nãi chung vµ cña doanh nghiÖp nãi riªng, ®ång thêi ph¸t huy ®îc kh¶ n¨ng më réng quy m« s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp th«ng qua trang bÞ TSC§. ViÖc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tèt hay kh«ng ®Òu ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý. ViÖc thùc hiÖn qu¶n lý TSC§ mét c¸ch khoa häc kh«ng nh÷ng gióp cho doanh nghiÖp h¹ch to¸n TSC§ mét c¸ch chÝnh x¸c mµ cßn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§, chèng thÊt tho¸t tµi s¶n. 1 C«ng ty khai th¸c c«ng tr×nh thuû lîi Thanh Tr× lµ mét doanh nghiÖp nhµ níc cã quy m« vµ gi¸ trÞ TSC§ t¬ng ®èi lín. V× vËy, viÖc qu¶n lý chÆt chÏ, chÝnh x¸c, kÞp thêi sè lîng TSC§ hiÖn cã còng nh t×nh h×nh biÕn ®éng TSC§, vèn khÊu hao TSC§ lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu hiÖn nay nh»m gi¶m bít chi phÝ, t¨ng thªm lîi nhuËn cho c«ng ty. Víi mong muèn sö dông nh÷ng kiÕn thøc häc tËp trong nhµ trêng kÕt hîp víi ho¹t ®éng thùc tiÔn cña mét doanh nghiÖp cô thÓ, em chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn h¹ch to¸n TSC§ HH t¹i c«ng ty khai th¸c c«ng tr×nh thuû lîi Thanh Tr×” lµm luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. §Ò tµi cña em gåm 3 phÇn chÝnh: Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp SX Ch¬ng II: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n TSC§ HH t¹i c«ng ty khai th¸c c«ng tr×nh thuû lîi Thanh Tr× Ch¬ng III: Hoµn thiÖn h¹ch to¸n TSC§ HH t¹i c«ng ty khai th¸c c«ng tr×nh thuû lîi Thanh Tr×. Trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i c«ng ty, ®îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c anh chÞ phßng kÕ to¸n tµi chÝnh còng nh sù chØ b¶o cña gi¸o viªn híng dÉn TiÕn sü- NguyÔn ThÞ Lêi ®· gióp em hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Tuy nhiªn gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn cßn cã mét kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh, t×nh h×nh TSC§ trong n¨m Ýt biÕn ®éng b¶n th©n l¹i cha cã nhiÒu kinh nghiÖm trong viÖc qu¶n lý nªn luËn v¨n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ vµ thiÕu sãt. RÊt mong muèn vµ ch©n thµnh tiÕp thu ý kiÕn ®ãng gãp bæ sung cña c¸c anh chÞ phßng kÕ to¸n còng nh nhËn xÐt ®¸nh gi¸ cña gi¸o viªn híng dÉn RÊt ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o vµ c¸c anh chÞ! 2 Ch¬ng I Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n TSC§ h÷u h×nh trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. I.Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh (TSC§HH) 1.1 Kh¸i niÖm tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh (TSC§HH): -TSC§ lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng chñ yÕu cã h×nh th¸i vËt chÊt ( tõng ®¬n vÞ tµi s¶n cã kÕt cÊu ®éc lËp hoÆc lµ mét hÖ thèng gåm nhiÒu chøc n¨ng nhÊt ®Þnh) tho¶ m·n c¸c tiªu chuÈn cña TSC§HH,tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh nhng vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu nh nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ nh÷ng tµi s¶n kh¸c cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö dông l©u dµi theo quy ®Þnh trong chÕ ®é qu¶n lý TSC§HH hiÖn hµnh. Nh vËy, t liÖu lao ®éng lµ tõng tµi s¶n h÷u h×nh cã kÕt cÊu ®éc lËp hoÆc lµ mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn tµi s¶n riªng lÎ liªn kÕt víi nhau ®Ó cïng thùc hiÖn mét hay mét sè chøc n¨ng nhÊt ®Þnh mµ nÕu thiÕu bÊt kú mét bé phËn nµo ®ã th× c¶ hÖ thèng kh«ng thÓ ho¹t ®éng ®îc. Tiªu chuÈn vÒ gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông cña tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ®îc nhµ níc quy ®Þnh tuú theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ trong thêi gian nhÊt ®Þnh. Theo chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§-BTC ngµy 12/12/2003 cña bé trëng bé tµi chÝnh vÒ gi¸ trÞ vµ thêi gian cña tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh hiÖn nay lµ: -Ch¾c ch¾n thu ®îc lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã. -Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy. -Cã thêi gian sö dông tõ mét n¨m trë lªn. -Cã gi¸ trÞ tõ 10.000.000 ®ång (Mêi triÖu ®ång trë lªn). -Trêng hîp mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn tµu s¶n riªng lÎ liªn kÕt víi nhau, trong ®ã mçi bé phËn cÊu thµnh cã thêi gian sö dông kh¸c nhau vµ nÕu thiÕu mét bé phËn nµo ®ã mµ c¶ hÖ thèng vÉn thùc hiÖn chøc n¨ng ho¹t ®éng 3 chÝnh cña nã nhng do yªu cÇu qu¶n lý, sö dông tµi s¶n cè ®Þnh ®ßi hái ph¶i qu¶n lý riªng tõng bé phËn tµi s¶n th× mçi bé phËn tµi s¶n ®ã nÕu cïng tho¶ m·n ®ång thêi bèn tiªu chuÈn cña tµi s¶n cè ®Þnh ®îc coi lµ mét tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ®éc lËp. 1.2. §Æc ®iÓm tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh, tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cã ®Æc ®iÓm: -Tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh tõ khi b¾t ®Çu sö dông cho ®Õn khi lo¹i th¶i vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cña nã. - Trong qu¸ tr×nh tham gia s¶n xuÊt, tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn dÇn vÒ mÆt gi¸ trÞ. PhÇn gi¸ trÞ nµy ®îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th«ng qua con ®êng khÊu hao. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm nµy ®Ó kÕ to¸n qu¶n lý vÒ mÆt gi¸ trÞ. 1.3. Yªu cÇu qu¶n lý TSC§: -Do ®Æc ®iÓm cña TSC§ nh ®· nãi ë trªn, cÇn ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ TSC§ c¶ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ. VÒ hiÖn vËt, cÇn ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ viÖc b¶o qu¶n, sö dông TSC§ ë doanh nghiÖp. VÒ mÆt gi¸ trÞ, cÇn ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ t×nh h×nh hao mßn, viÖc thu håi vèn ®Çu t ban ®Çu ®Ó t¸i s¶n xuÊt TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp. 1.4. NhiÖm vô tæ chøc h¹ch to¸n TSC§. §Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu qu¶n lý, kÕ to¸n TSC§ ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: 1. Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh, tæng hîp sè liÖu mét c¸ch chÝnh x¸c ®Çy ®ñ, kÞp thêi vÒ sè lîng, hiÖn tr¹ng vµ gi¸ trÞ TSC§ hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng gi¶m vµ di chuyÓn TSC§ trong néi bé doanh nghiÖp, viÖc h×nh thµnh vµ thu håi c¸c kho¶n ®Çu t dµi h¹n nh»m gi¸m s¸t chÆt chÏ viÖc mua s¾m, ®Çu t,viÖc b¶o qu¶n vµ sö dông TSC§ ë doanh nghiÖp. 2. Ph¶n ¸nh kÞp thêi gi¸ trÞ hao mßn TSC§ trong qu¸ tr×nh sö dông, t×nh h×nh trÝch lËp vµ sö dông c¸c kho¶n gi¶m gi¸ ®Çu t dµi h¹n, tÝnh to¸n, ph©n bæ chÝnh x¸c sè khÊu hao vµ c¸c kho¶n dù phßng vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. 3. Tham gia lËp kÕ ho¹ch söa ch÷a vµ dù to¸n chi phÝ söa ch÷a TSC§, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c chi phÝ thùc tÕ vÒ TSC§ ph¸t sinh, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch vµ dù to¸n chi phÝ söa ch÷a TSC§. 4 4. Tham gia kiÓm kª, kiÓm tra ®Þnh kú hay bÊt thêng TSC§ vµ c¸c kho¶n ®Çu t dµi h¹n, tham gia ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ khi cÇn thiÕt, tæ chøc ph©n tÝch t×nh h×nh b¶o qu¶n vµ sö dông TSC§ ë doanh nghiÖp. II. Ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ TSC§ 1. Ph©n lo¹i TSC§. TSC§ trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau ®îc sö dông trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau vµ ®îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau. Do vËy ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc qu¶n lý sö dông vµ h¹ch to¸n TSC§ cÇn s¾p xÕp TSC§ theo tõng nhãm vµ theo nh÷ng tiªu thøc ®Æc trng nhÊt ®Þnh. Th«ng thêng cã c¸c c¸ch ph©n lo¹i sau: 1.1. Ph©n lo¹i TSC§ theo h×nh th¸i biÓu hiÖn: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, TSC§ trong doanh nghiÖp bao gåm TSC§HH vµ TSC§VH . *TSC§ h÷u h×nh: Lµ nh÷ng TSC§ cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ ®¶m b¶o ®óng tiªu chuÈn vÒ gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông theo chÕ ®é quy ®Þnh hiÖn hµnh nh nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, vËt kiÕn tróc. *TSC§ V« h×nh: Lµ nh÷ng TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt nhng ph¶n ¸nh mét lîng gi¸ trÞ mµ doanh nghiÖp ®· thùc sù ®Çu t xuÊt ph¸t tõ lîi Ých quyÒn hay ®Æc quyÒn cña doanh nghiÖp ®¹i diÖn cho mét quyÒn hîp ph¸p nµo ®ã vµ ngêi chñ së h÷u ®îc hëng quyÒn lîi kinh tÕ nh chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp, chi phÝ nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, b»ng ph¸t minh,s¸ng chÕ, chi phÝ vÒ lîi thÕ th¬ng m¹i. Ph©n lo¹i theo h×nh thøc nµy gióp cho ngêi qu¶n lý cã mét c¸ch nh×n tæng thÓ c¬ cÊu ®Çu t cña doanh nghiÖp. §©y lµ c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t hoÆc ®iÒu chØnh ph¬ng híng ®Çu t cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. 1.2. Ph©n lo¹i theo quyÒn së h÷u: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, TSC§ cña doanh nghiÖp ®îc chia thµnh TSC§ tù cã vµ TSC§ ®i thuª. 5 * TSC§ tù cã: lµ c¸c TSC§ ®îc x©y dùng, mua s¾m vµ h×nh thµnh tõ nguån vèn ng©n s¸ch cÊp hoÆc cÊp trªn cÊp, nguån vèn vay, nguån vèn liªn doanh, c¸c quü cña doanh nghiÖp vµ c¸c TSC§ ®îc biÕu, tÆng. §©y lµ nh÷ng TSC§ thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp vµ ®îc ph¶n ¸nh trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. * TSC§ thuª ngoµi: Lµ nh÷ng TSC§ ®i thuª ®Ó sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh theo hîp ®ång thuª tµi s¶n. Tuú theo ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång thuª mµ TSC§ ®i thuª ®îc chia thµnh TSC§ thuª tµi chÝnh vµ TSC§ thuª ho¹t ®éng. + TSC§ thuª tµi chÝnh: Lµ TSC§ mµ doanh nghiÖp ®i thuª dµi h¹n vµ ®îc bªn cho thuª trao quyÒn qu¶n lý vµ sö dông trong hÇu hÕt thêi gian tuæi thä cña TSC§ .TiÒn thu vÒ cho thuª ®ñ cho ngêi cho thuª trang tr¶i ®îc chi phÝ cña tµi s¶n céng víi kho¶n lîi nhuËn tõ ®ã. +TSC§ thuª ho¹t ®éng: Lµ nh÷ng tµi s¶n ®¬n vÞ ® i thuª cña ®¬n vÞ kh¸c ®Ó sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh theo hîp ®ång ký kÕt. 1.3.Ph©n lo¹i theo nguån h×nh thµnh: C¨n cø vµo nguån vèn dïng ®Ó ®Çu t, mua s¾m tµi s¶n, TSC§ ®îc chia: -Tµi s¶n ®Çu t, mua s¾m, x©y dùng b»ng nguån vèn tÝn dông. -Tµi s¶n ®Çu t, mua s¾m, x©y dùng b»ng nguån vèn tù bæ sung nh quü ®Çu t ph¸t triÓn, quü phóc lîi. -Tµi s¶n thuéc nguån vèn liªn doanh do c¸c bªn tham gia liªn doanh ®ãng gãp. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã thÓ gióp cho doanh nghiÖp sö dông vµ ph©n phèi vèn khÊu hao chÝnh x¸c, hîp lý nh ®Ó tr¶ tiÒn vay, tr¶ vèn gãp liªn doanh, nép ng©n s¸ch. Ngoµi ra trong kÕ to¸n tµi chÝnh cßn cã c¸c c¸ch ph©n lo¹i TSC§ kh¸c nh»m ®¸p øng c¸c yªu cÇu qu¶n lý cô thÓ cña doanh nghiÖp nh ph©n lo¹i TSC§ theo c«ng dông kinh tÕ, theo t×nh h×nh sö dông. 2.§¸nh gi¸ TSC§: XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý TSC§ trong qu¸ tr×nh sö dông, TSC§ ®îc ®¸nh gi¸ theo 3 lo¹i gi¸: Nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn, gi¸ trÞ cßn l¹i. 2.1§¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸ TSC§: Nguyªn gi¸ TSC§ lµ toµn bé c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó cã TSC§ ®ã vµ ®a TSC§ ®ã vµo vÞ trÝ s½n sµng sö dông. 6 -TSC§HH mua s¾m: Nguyªn gi¸ TSC§ HH mua s¾m bao gåm gi¸ mua ( (-) trõ c¸c kho¶n ®îc chiÕt khÊu th¬ng m¹i), c¸c kho¶n thuÕ ( kh«ng bao gåm c¸c kho¶n thuÕ ®îc hoµn l¹i), vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®a tµi s¶n vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông nh chi phÝ chuÈn bÞ mÆt b»ng, chi phÝ vËn chuyÓn vµ bèc xÕp ban ®Çu, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö ( trõ (-) c¸c kho¶n thu håi vÒ s¶n phÈm, phÕ liÖu do ch¹y thö), chi phÝ chuyªn gia vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c. -TSC§ HH do ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n theo ph¬ng thøc giao thÇu: §èi víi TSC§ HH h×nh thµnh do ®Çu t x©y dùng theo ph¬ng thøc giao thÇu, nguyªn gi¸ lµ gi¸ quyÕt to¸n c«ng tr×nh ®Çu t x©y dùng, c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c vµ lÖ phÝ tríc b¹ ( nÕu cã). -TSC§HH mua tr¶ chËm: Trêng hîp TSC§HH mua s¾m ®îc thanh to¸n theo ph¬ng thøc tr¶ chËm, nguyªn gi¸ TSC§HH ®ã ®îc ph¶n ¸nh theo gi¸ mua tr¶ ngay t¹i thêi ®iÓm mua. Kho¶n chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua tr¶ chËm vµ gi¸ mua tr¶ tiÒn ngay ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ theo kú h¹n thanh to¸n, trõ khi sè chªnh lÖch ®ã ®îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§HH ( vèn ho¸) theo quy ®Þnh cña chuÈn mùc “ chi phÝ ®i vay”. -TSC§ HH tù x©y dùng hoÆc tù chÕ: Nguyªn gi¸ TSC§HH tù x©y dùng lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña TSC§ tù x©y dùng hoÆc tù chÕ céng (+) chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö. Trêng hîp doanh nghiÖp dïng s¶n phÈm do m×nh s¶n xuÊt ra ®Ó chuyÓn thµnh TSC§ th× nguyªn gi¸ lµ chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã céng (+) c¸c chi phÝ trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc ®a TSC§ vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông. Trong c¸c trêng hîp trªn mäi kho¶n l·i néi bé kh«ng ®îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ cña tµi s¶n ®ã. C¸c chi phÝ kh«ng hîp lý nh nguyªn vËt liÖu l·ng phÝ, lao ®éng hoÆc c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c vît qu¸ møc b×nh thêng trong qu¸ tr×nh tù x©y dùng hoÆc tù chÕ kh«ng ®îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§ HH. -TSC§ HH mua díi h×nh thøc trao ®æi: Nguyªn gi¸ TSC§ HH mua díi h×nh thøc trao ®æi víi mét TSC§ HH kh«ng t¬ng tù hoÆc tµi s¶n kh¸c ®îc x¸c ®Þnh theo gi¸ trÞ hîp lý cña c¸c TSC§ HH nhËn vÒ, hoÆc gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n ®em trao ®æi sau khi ®iÓu chØnh c¸c kho¶n tiÒn hoÆc t¬ng ®¬ng tiÒn tr¶ thªm hoÆc thu vÒ. 7 -Nguyªn gi¸ TSC§ HH mua díi h×nh thøc trao ®æi víi mét TSC§ HH t¬ng tù, hoÆc cã thÓ h×nh thµnh do ®îc b¸n ®Ó ®æi lÊy quyÒn së h÷u mét tµi s¶n t¬ng tù ( tµi s¶n t¬ng tù lµ tµi s¶n cã c«ng dông t¬ng tù trong cïng lÜnh vùc kinh doanh). Trong c¶ hai trêng hîp kh«ng cã bÊt kú kho¶n l·i hay lç nµo ®îc ghi nhËn trong qu¸ tr×nh trao ®æi. Nguyªn gi¸ TSC§ nhËn vÒ ®îc tÝnh b»ng gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®em ®i trao ®æi. VÝ dô: ViÖc trao ®æi c¸c TSC§ HH t¬ng tù nh trao ®æi m¸y mãc thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, c¸c c¬ së dÞch vô hoÆc TSC§ HH kh¸c. • C¸c trêng hîp ®Æc biÖt kh¸c: - Nguyªn gi¸ TSC§ HH nhËn cña ®¬n vÞ kh¸c gãp vèn liªn doanh, liªn kÕt lµ gi¸ trÞ vèn gãp ®îc héi ®ång liªn doanh chÊp thuËn (+) céng víi chi phÝ tiÕp nhËn ( nÕu cã). -Nguyªn gi¸ TSC§ HH do ®îc viÖn trî, biÕu tÆng lµ gi¸ thÞ trêng cña TSC§ HH t¬ng ®¬ng. - Nguyªn gi¸ TSC§ HH do ®îc cÊp ph¸t: + CÊp míi: Nguyªn gi¸ TSC§ HH cÊp míi (+) céng víi chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö míi. + Nhµ níc cÊp: Lµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ HH ®îc cÊp (+) céng víi chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö míi. + CÊp trªn cÊp: Lµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ HH ®îc cÊp (+) céng víi gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ (+) céng víi chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö míi. ViÖc ghi sæ TSC§ theo nguyªn gi¸ cho phÐp ®¸nh gi¸ tæng qu¸t n¨ng lùc s¶n xuÊt, tr×nh ®é trang bÞ c¬ së vËt chÊt, kü thuËt vµ quy m« s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. ChØ tiªu nguyªn gi¸ TSC§ HH cßn lµ c¬ së ®Ó tÝnh khÊu hao, theo dâi t×nh h×nh thu håi vèn ®Çu t ban ®Çu vµ x¸c ®Þnh hiÖu suÊt sö dông TSC§ HH. KÕ to¸n TSC§ HH ph¶i triÖt ®Ó t«n träng nguyªn t¾c ghi theo nguyªn gi¸. Nguyªn gi¸ cña tõng TSC§ HH trªn sæ vµ b¸o c¸o kÕ to¸n chØ ®îc x¸c ®Þnh mét lÇn khi t¨ng TSC§ HH vµ kh«ng thay ®æi trong suèt thêi gian tån t¹i cña TSC§ HH ë doanh nghiÖp trõ c¸c trêng hîp sau: 8 • X©y dùng trang bÞ thªm mét sè bé phËn cña TSC§ HH. • C¶i t¹o, n©ng cÊp lµm t¨ng n¨ng lùc ho¹t ®éng vµ kÐo dµi tuæi thä cña TSC§ HH. • Th¸o bít mét sè bé phËn cña TSC§ HH lµm gi¶m nguyªn gi¸ cña TSC§ HH. • Do nhµ níc cho phÐp ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ HH ( t¨ng, gi¶m). 2.2. §¸nh gi¸ theo gi¸ trÞ hao mßn: Lµ phÇn vèn ®Çu t ban ®Çu cña doanh nghiÖp coi nh ®· thu håi t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh nµo ®ã. Gi¸ trÞ hao mßn = Nguyªn gi¸TSC§ HH - Gi¸ trÞ cßn l¹i cñaTSC§ HH 2.3. §¸nh gi¸ theo gi¸ trÞ cßn l¹i: - Lµ phÇn vèn ®Çu t cña doanh nghiÖp cha thu håi ®îc t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh nµo ®ã. - Gi¸ trÞ cßn l¹i ( cßn gäi lµ gi¸ trÞ kÕ to¸n) cña TSC§ HH lµ hiÖu sè gi÷a nguyªn gi¸ TSC§ vµ sè khÊu hao luü kÕ . Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ - KhÊu hao luü kÕ . - Trêng hîp nguyªn gi¸ TSC§ ®îc ®¸nh gi¸ l¹i th× gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ còng ®îc x¸c ®Þnh l¹i. §¸nh gi¸ TSC§ theo gi¸ trÞ cßn l¹i cho biÕt ®îc sè vèn cè ®Þnh hiÖn cã cña ®¬n vÞ, biÕt ®îc hiÖn tr¹ng cña TSC§ cò hay míi ®Ó cã ph¬ng ph¸p ®Çu t cã kÕ ho¹ch bæ sung vµ hiÖn ®¹i ho¸ TSC§. III. H¹ch to¸n chi tiÕt TSC§ HH: 3.1. Chøng tõ, thñ tôc: a). Biªn b¶n giao nhËn TSC§ ( MÉu sè 01: TSC§). -Biªn b¶n giao nhËn TSC§ lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n ghi sæ, thÎ TSC§ nh»m x¸c nhËn viÖc giao nhËn TSC§ sau khi hoµn thµnh x©y dùng, mua s¾m , ®îc cÊp ph¸t, tÆng biÕu, viÖn trî, nhËn vèn gãp liªn doanh ®a vµo sö dông t¹i ®¬n vÞ ( kh«ng dïng trong trêng hîp nhîng b¸n thanh lý hoÆc thõa thiÕu khi kiÓm kª). 9 - Ph¬ng ph¸p ghi: Khi cã tµi s¶n míi ®a vµo sö dông hoÆc ®iÒu chuyÓn tµi s¶n cho ®¬n vÞ kh¸c th× doanh nghiÖp ph¶i lËp héi ®ång giao nhËn gåm cã ®¹i diÖn bªn giao, ®¹i diÖn bªn nhËn vµ mét uû viªn. Biªn b¶n giao nhËn TSC§ ph¶i lËp cho tõng lo¹i. §èi víi TSC§ tõng lo¹i, giao nhËn cïng mét lóc, do cïng mét ®¬n vÞ chuyÓn giao th× cã thÓ lËp chung mét biªn b¶n sau ®ã phßng kÕ to¸n ph¶i sao chôp cho mçi ®èi tîng 01 b¶n ®Ó lu vµo hå s¬ riªng. Hå s¬ nµy gåm cã biªn b¶n giao nhËn TSC§, hîp ®ång ho¸ ®¬n mua TSC§ vµ c¸c chøng tõ liªn quan kh¸c. Hå s¬ ®îc lËp thµnh 02 bé: mét lu ë phßng kü thuËt, mét lu ë phßng kÕ to¸n. b) ThÎ TSC§ ( MÉu 02: TSC§). - dïng ®Ó theo dâi chi tiÕt tõng TSC§ cña ®¬n vÞ, t×nh h×nh thay ®æi nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn ®· trÝch hµng n¨m cña tõng TSC§. - Ph¬ng ph¸p ghi: ThÎ TSC§ gåm 04 phÇn chÝnh: + C¸c chØ tiªu chung vÒ TSC§ nh: Tªn, ký m· hiÖu, quy c¸ch, sè hiÖu. + C¸c chØ tiªu nguyªn gi¸ TSC§: Tõ khi b¾t ®Çu h×nh thµnh TSC§ vµ qua tõng thêi kú do ®¸nh gi¸ l¹i, x©y dùng, trang bÞ thªm hoÆc th¸o bít c¸c bé phËn vµ gi¸ trÞ hao mßn ®· trÝch qua c¸c n¨m. + Ghi sè phô tïng, dông cô ®å nghÒ kÌm theo. + Ghi gi¶m TSC§. ThÎ do kÕ to¸n TSC§ lËp, kÕ to¸n trëng ký x¸c nhËn vµ ®îc lu ë phßng kÕ to¸n trong suèt qu¸ tr×nh sö dông TSC§. c) Biªn b¶n thanh lý TSC§ ( MÉu 03: TSC§). - Dïng ®Ó x¸c nhËn viÖc thanh lý TSC§ vµ lµm c¨n cø ®Ó ghi gi¶m TSC§ Trªn sæ kÕ to¸n. - Ph¬ng ph¸p ghi: Khi cã quyÕt ®Þnh thanh lý TSC§,®¬n vÞ ph¶i lËp ban thanh lý TSC§ gåm cã ®¹i diÖn kü thuËt, kÕ to¸n tµi vô, bé phËn sö dông TSC§.Ban thanh lý TSC§ sÏ tiÕn hµnh viÖc thanh lý tµi s¶n vµ lËp biªn b¶n 10 thanh lý TSC§. Biªn b¶n ph¶i ghi râ kÕt qu¶ thanh lý TSC§ vµ cã ®ñ ch÷ ký, hä tªn cña trëng ban thanh lý, kÕ to¸n trëng vµ thñ trëng ®¬n vÞ. d) Biªn b¶n giao nhËn TSC§ söa ch÷a lín vµ hoµn thµnh ( MÉu 03:TCS§). - Dïng x¸c nhËn viÖc giao nhËn TSC§ sau khi hoµn thµnh viÖc söa ch÷a lín gi÷a bªn cã TSC§ vµ bªn thùc hiÖn s÷a ch÷a TSC§. §©y lµ c¨n cø ghi sæ kÕ to¸n vµ thanh to¸n chi phÝ söa ch÷a TSC§. - Ph¬ng ph¸p ghi: Khi cã TSC§ söa ch÷a lín hoµn thµnh bµn giao ph¶i tiÕn hµnh lËp biªn b¶n giao nhËn gåm ®¹i diÖn bªn thùc hiÖn söa ch÷a vµ ®¹i diÖn bªn cã TSC§ söa ch÷a. Biªn b¶n ph¶n ¸nh néi dung viÖc söa ch÷a vµ ®îc lËp thµnh 02 b¶n. Mçi bªn gi÷ mét b¶n, sau ®ã chuyÓn cho phßng kÕ to¸n ®Ó ghi sæ vµ lu tr÷. e) Biªn b¶n ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ ( MÉu 04: TSC§ ). - Dïng ®Ó x¸c nhËn viÖc ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ vµ lµm c¨n cø ghi sæ kÕ to¸n vÒ chªnh lÖch ( t¨ng, gi¶m ) cña TSC§. - Ph¬ng ph¸p ghi: Khi cã quyÕt ®Þnh ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ ®¬n vÞ ph¶i thµnh lËp héi ®ång ®¸nh gi¸ TSC§. Sau khi ®¸nh gi¸ xong, héi ®ång cã tr¸ch nhiÖm lËp biªn b¶n ghi ®Çy ®ñ c¸c néi dung vµ c¸c thµnh viªn trong héi ®ång ký, ghi râ hä tªn. Biªn b¶n ®îc lËp thµnh 02 b¶n, 01 b¶n lu t¹i phßng kÕ to¸n lµm c¨n cø ghi sæ, 01 b¶n lu cïng hå s¬ kü thuËt cña TSC§. 3.2. H¹ch to¸n chi tiÕt TSC§ HH: - ViÖc chi tiÕt TSC§ nh»m cung cÊp cho qu¶n lý cña doanh nghiÖp c¸c th«ng tin kÞp thêi, chi tiÕt vµ chÝnh x¸c. KÕ to¸n chi tiÕt TSC§ sÏ cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ chØ tiªu quan träng vÒ c¬ cÊu TSC§, t×nh h×nh ph©n lo¹i TSC§ theo ®Þa ®iÓm sö dông, sè lîng vµ t×nh tr¹ng kü thuËt cña TSC§. T×nh h×nh huy ®éng vµ sö dông TSC§ còng nh t×nh h×nh b¶o qu¶n, tr¸ch nhiÖm vËt chÊt cña c¸c bé phËn vµ c¸ nh©n trong viÖc b¶o qu¶n vµ sö dông TSC§. Do ®ã viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ võa ph¶i dùa vµo c¸ch ph©n lo¹i TSC§ võa ph¶i c¨n cø vµo c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, yªu cÇu ph©n cÊp qu¶n lý, chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé ¸p dông trong doanh nghiÖp. - Néi dung chÝnh cña kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ bao gåm: + §¸nh sè ( ghi sè hiÖu ) TSC§. 11 + Tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ ë bé phËn kÕ to¸n vµ t¹i c¸c ®¬n vÞ bé phËn sö dông, qu¶n lý TSC§. MÉu biªn b¶n bµn giao TSC§ MÉu sè: 01- TSC§ §¬n vÞ: Ban hµnh theo Q§ sè 186 TC/C§KT §Þa chØ: Ngµy 14 th¸ng 03 n¨m 1995 cña bé tµi chÝnh Biªn b¶n giao nhËn TSC§ Ngµy....th¸ng...n¨m Sè: Nî: Cã: C¨n cø quyÕt ®Þnh sè, ngµy...th¸ng...n¨m cña vÒ bµn giao TSC§ bµn giao nhËn TSC§: - ¤ng, Bµ ...Chøc vô: ....®¹i diÖn bªn giao - ¤ng, bµ ...Chøc vô: ....®¹i diÖn bªn nhËn - ¤ng, bµ ...Chøc vô: .....®¹i diÖn T T Tªn ký – m· hiÖu Sè hiÖu Níc SX hay x©y dùng N¨m s¶n xuÊt N¨m ®a vµo sö dông C«ng A B C D 1 2 3 * * * * suÊt ®îc tÝnh TÝnh nguyªn gi¸ TSC§ Cíc Gi¸ Chi Nguyªn gi¸ phÝ mua phÝ TS C§ vËn tÝnh ch¹y theo chuy thö Ón SX 4 5 6 7 Hao mßn TSC§ Tû lÖ Sè haom ®· ßn % hao mß n 8 Tµi liÖu kü thuËt kÌm theo 9 10 * §Þa ®iÓm giao nhËn TSC§.... . .. . . X¸c nhËn viÖc giao nhËn TSC§ nh sau: * Dông cô phô tïng kÌm theo TT Tªn quy c¸ch phô tïng §VT Sè lîng Gi¸ trÞ A B C 1 2 Thñ trëng ®¬n vÞ (ký hä tªn, ®ãng dÊu) KÕ to¸n trëngNgêi nhËn (ký hä tªn) (ký hä tªn) Ngêi giao (ký hä tªn) 12 MÉu thÎ TSC§ MÉu sè 02- TSC§ Ban hµnh theo Q§ sè 1141-TC/C§KT Ngµy 1 th¸ng 11 n¨m 1995 cña Bé tµi chÝnh §¬n vÞ: §Þa chØ: ThÎ Tµi s¶n cè ®Þnh Sè:... Ngµy.. .. th¸ng . .. n¨m.. .. .lËp thÎ KÕ to¸n trëng (ký hä tªn) C¨n cø vµo biªn b¶n giao nhËn TSC§ ... .. .sè. .. .ngµy. .. .th¸ng. .. n¨m. .. Tªn, ký hiÖu m· quy c¸ch(cÊp h¹ng) TSC§... .. . .. sè hiÖu TSC§ Níc s¶n xuÊt(x©y dùng) n¨m s¶n xuÊt. . .. . . Bé phËn qu¶n lý sö dông . . ...n¨m ®a vµo sö dông.... . . C«ng suÊt (diÖn tÝch thiÕt kÕ) §×nh chØ sö dông ngµy.. . ..th¸ng... . .n¨m . . .. Lý do ®×nh chØ.... . .. . . Sè hiÖu Chøng tõ A Nguyªn gi¸ TCS§ Ngµy th¸ng n¨m B Gi¸ trÞ hao mßn DiÔn gi¶i Nguyªn gi¸ N¨m C 1 2 Gi¸ trÞ hao mßn 3 Céng dån 4 • Dông cô phô tïng kÌm theo TT Tªn quy c¸ch dông cô phô tïng §VT Sè lîng Gi¸ trÞ A B C 1 2 Ghi gi¶m TSC§ chøng tõ sè:. .. . ngµy . .. ...th¸ng.. .. ...n¨m. .. . Lý do gi¶m:. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . 13 MÉu sæ chi tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh Sæ chi tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh Lo¹i tµi s¶n Ghi t¨ng TSC§ Chøng tõ Tªn Níc Th/ s¶n n¨m Sè Ngµy ®Æc ®a hiÖu th¸ng ®iÓm xuÊt ký vµo hiÖu sö TS dông Sè hiÖu tµi s¶n KhÊu hao Ng/gi¸ KhÊu hao KhÊu tµi s¶n TØ lÖ Møc hao tÝnh khÊu khÊu ®Õn hao hao khi gi¶m Ghi gi¶m Chøng tõ Sè ngµy hiÖu th¸ng Céng IV. H¹ch to¸n tæng hîp TSC§ HH 4.1.H¹ch to¸n t¨ng TCS§ HH: 4.1.1.Tµi kho¶n sö dông: - TK 211” TSC§ HH”: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ biÕn ®éng t¨ng, gi¶m cña toµn bé TSC§ HH cña doanh nghiÖp theo nguyªn gi¸. KÕt cÊu: Bªn nî: - Nguyªn gi¸ TSC§ HH t¨ng do t¨ng TSC§ - §iÒu chØnh t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ Bªn cã: - Nguyªn gi¸ TSC§ gi¶m do TSC§ gi¶m - §iÒu chØnh gi¶m nguyªn gi¸ TSC§ D nî: Nguyªn gi¸ TSC§ HH hiÖn cã ë ®¬n vÞ Tµi kho¶n 211®îc më thµnh c¸c tµi kho¶n cÊp 2: + Tk 211.2: Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc + Tk 211.3: M¸y mãc thiÕt bÞ + TK 211.4: Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn + TK 211.5: ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý + TK 211.6: C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm + TK 211.8: TSC§ kh¸c - TK 214:” Hao mßn TSC§” KÕt cÊu: Bªn nî: Gi¸ trÞ hao mßn cña c¸c TSC§ gi¶m trong kú Bªn cã: Gi¸ trÞ hao mßn cña c¸c TSC§ t¨ng trong kú 14 D ( cã): Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ cña TSC§ hiÖn cã TK 214 cã c¸c tµi kho¶n cÊp 2 sau: + TK 214.1: Hao mßn TSC§ HH + TK 214.2: Hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh + TK 214.3: Hao mßn TSC§ VH - TK 242:” Chi phÝ trÝch tríc dµi h¹n” KÕt cÊu: Bªn nî: Chi phÝ trÝch tríc dµi h¹n ph¸t sinh trong kú Bªn cã: C¸c kho¶n chi phÝ trÝch tríc dµi h¹n ph©n bæ vµo chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú D ( cã): C¸c kho¶n chi phÝ trÝch tríc dµi h¹n cha tÝnh vµo chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña n¨m tµi chÝnh - TK 335:” Chi phÝ ph¶i tr¶” KÕt cÊu: Bªn nî: Chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh Bªn cã: TrÝch tríc chi phÝ D( cã): Chi phÝ ®· trÝch vµo chi phÝ nhng thùc tÕ cha ph¸t sinh Ngoµi ra kÕ to¸n cßn sö dông TK 411 vµ nhiÒu tµi kho¶n liªn quan kh¸c - TK 411:” Nguån vèn kinh doanh” KÕt cÊu: Bªn nî: Nguån vèn kinh doanh gi¶m do tr¶ vèn cho ng©n s¸ch, cho c¸c bªn liªn doanh hoÆc cho cæ ®«ng Bªn cã: Nguån vèn kinh doanh t¨ng do ng©n s¸ch nhµ níc cÊp, c¸c bªn tham gia liªn doanh vµ c¸c cæ ®«ng gãp vèn do bæ sung tõ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc do nhËn quµ , viÖn trî kh«ng hoµn l¹i D( cã): Nguån vèn kinh doanh hiÖn cã ë doanh nghiÖp Ngoµi ra cßn sö dông TK 111” tiÒn mÆt”, TK 112” TiÒn göi ng©n hµng”, TK 331” ph¶i tr¶ ngêi b¸n”, TK 341” vay dµi h¹n”, TK 241” x©y dùng c¬ b¶n dë dang”. Trêng hîp doanh nghiÖp nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, kÕ to¸n sö dông TK 133- ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc khÊu trõ ( TK 1332- thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc khÊu trõ cña TSC§). 15 4.1.2 H¹ch to¸n tæng hîp t¨ng TSC§ HH : a) Trêng hîp t¨ng TSC§ HH do mua s¾m( ®îc khÊu trõ thuÕ GTGT), kÕ to¸n ghi: Nî TK 211: Gi¸ mua kh«ng thuÕ. Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ. Cã TK 111,112,331,341: Tæng gi¸ thanh to¸n. NÕu doanh nghiÖp nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× nguyªn gi¸ TSC§ ®îc tÝnh theo tæng gi¸ thanh to¸n. §ång thêi, c¨n cø vµo kÕ ho¹ch sö dông nguån vèn kÕ to¸n ghi: Nî TK 441 : NÕu mua b»ng nguån vèn x©y dùng c¬ b¶n. Nî TK 414 : NÕu mua b»ng quü ®Çu t ph¸t triÓn. Cã TK 411 : Theo nguyªn gi¸( kh«ng thuÕ). NÕu viÖc x©y dùng, mua s¾m TSC§ ®îc sö dông b»ng nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n , ghi: Cã TK 009( Ghi ®¬n) b) T¨ng do trao ®æi: - Trao ®æi t¬ng tù: Nî TK 2141 : Gi¸ trÞ ®· hao mßn Nî TK 211 : Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ mang ®i trao ®æi Cã TK 211 : Nguyªn gi¸ TSC§ mang ®i trao ®æi - Trao ®æi kh«ng t¬ng tù: + Xo¸ sæ TSC§ mang ®i trao ®æi gåm xo¸ nguyªn gi¸, hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i: Nî TK 214( 2141): Gi¸ trÞ ®· hao mßn Nî TK 811 Cã TK 211 : Gi¸ trÞ cßn l¹i : Nguyªn gi¸ + Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ nhËn trao ®æi: Nî TK 211 : Gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n nhËn trao ®æi Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 131 : Tæng gi¸ thanh to¸n 16 + Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hîp lý ph¶i thu cña TSC§ mang ®i trao ®æi: Nî TK 131: Tæng gi¸ thanh to¸n Cã TK 711: Gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ mang ®i trao ®æi Cã TK 333( 3331) : ThuÕ GTGT ph¶i nép + Thanh to¸n sè tiÒn thõa thiÕu gi÷a hai bªn trao ®æi: • NÕu thiÕu, doanh nghiÖp tr¶ thªm tiÒn: Nî TK 131: Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK 111,112 • NÕu thõa, doanh nghiÖp ®ßi l¹i ghi: Nî TK 111,112: ( Sè tiÒn ®· thu thªm) Cã TK 131: Ph¶i thu cña kh¸ch hµng c) T¨ng do x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh bµn giao: -Tù x©y dùng, ghi : Nî TK 211: Nguyªn gi¸ Cã TK 241(2412) - Thuª ngoµi x©y dùng: • Ph¶n ¸nh sè tiÒn ph¶i tr¶ cho ngêi nhËn thÇu x©y dùng c¬ b¶n: Nî TK 241(2412) : Sè tiÒn ph¶i tr¶ Nî TK 133 Cã TK 331 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ : Tæng gi¸ thanh to¸n • Khi bµn giao c«ng tr×nh hoµn thµnh: Nî TK 211: Nguyªn gi¸ Cã TK 241( 2412) §ång thêi c¨n cø vµo kÕ ho¹ch sö dông nguån vèn, ghi: Nî TK 414,441 Cã TK 411 d) T¨ng do nhËn gãp liªn doanh, liªn kÕt víi ®¬n vÞ kh¸c: Nî TK 211: Nguyªn gi¸( gi¸ tho¶ thuËn) Cã TK 411: Nguyªn gi¸ e) T¨ng do ®îc tµi trî, biÕu tÆng: Nî TK 211: Nguyªn gi¸ Cã TK 711 17 C¸c chi phÝ kh¸c liªn quan trùc tiÕp ®Õn TSC§ HH ®îc tµi trî, biÕu tÆng tÝnh vµo nguyªn gi¸, ghi: Nî TK 211: TSC§ HH Cã TK 111,112,331 f) T¨ng do tù chÕ: - Khi sö dông s¶n phÈm doanh nghiÖp tù chÕ t¹o ®Ó chuyÓn thµnh TSC§ HH sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ghi: Nî TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 155: Thµnh phÈm( nÕu xuÊt kho ra sö dông) Cã TK 154: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang( nÕu s¶n xuÊt xong ®a vµo sö dông ngay kh«ng qua kho) §ång thêi ghi t¨ng TSC§ HH: Nî TK 211: TSC§ HH CãTK 512: Doanh thu néi bé( doanh thu lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm) - Chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö liªn quan ®Õn TSC§ HH, ghi: Nî TK 211: TSC§ HH Cã TK 111,112,331 g) T¨ng do chuyÓn tõ c«ng cô dông cô thµnh TSC§: - ChuyÓn míi, ghi: Nî TK 211: Nguyªn gi¸ Cã TK 153( 1531): Nguyªn gi¸ - ChuyÓn c«ng cô dông cô ®· sö dông: Nî TK 211 Cã Tk 142, 242: Gi¸ trÞ cßn l¹i cha ph©n bæ h) T¨ng do ®îc cÊp ph¸t: - CÊp míi: Nî TK 211 Cã TK 411: Nguyªn gi¸ - CÊp gi¸ sö dông: + CÊp trªn cÊp: Nî TK 211: Nguyªn gi¸ Cã TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Cã TK 411 : Gi¸ trÞ cßn l¹i 18 + Nhµ níc cÊp: Nî TK 211 Cã TK 411: Gi¸ trÞ cßn l¹i 4.2 H¹ch to¸n gi¶m TSC§: a) Gi¶m do thanh lý hoÆc nhîng b¸n TSC§: - Xo¸ sæ TSC§: Nî TK 214( 2141): Gi¶m gi¸ trÞ ®· hao mßn Nî TK 811 : Gi¸ trÞ cßn l¹i Cã TK 211 : Nguyªn gi¸ - Ph¶n ¸nh sè thu, thanh lý nhîng b¸n TSC§: Nî TK 111,112,152: Sè thu kh«ng thuÕ Cã TK 711 : Sè thu kh«ng thuÕ Cã TK 333(3331): VAT ®Çu ra - Ph¶n ¸nh chi phÝ thanh lý nhîng b¸n: Nî TK 811:Chi phÝ vËn chuyÓn, th¸o gì,söa ch÷a Cã TK 111,112.... b) Gi¶m do chuyÓn cho ®¬n vÞ kh¸c theo quyÕt ®Þnh cña cÊp cã thÈm quyÒn: Nî TK 214(2141): Gi¶m gi¸ trÞ ®· hao mßn Nî TK 136( 1361): ChuyÓn cho thµnh viªn( gi¸ trÞ cßn l¹i) Nî TK 411 : ChuyÓn cho ®¬n vÞ kh¸c theo quy ®Þnh nhµ níc Cã TK 211: Nguyªn gi¸ c) Gi¶m do gãp liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c: Nî TK 214(2141): Gi¶m gi¸ trÞ ®· hao mßn Nî TK 128(222): Gi¸ trÞ vèn gãp ®îc chÊp thuËn Nî TK 412 : phÇn chªnh lÖch Cã TK 211 : Nguyªn gi¸ d) Gi¶m do chuyÓn thµnh c«ng cô, dông cô: - Tµi s¶n míi cha sö dông: Nî TK 153(1531): Gi¸ thùc tÕ CãTK 211: nguyªn gi¸ 19 - TSC§ ®· sö dông: Nî TK 214( 2141): Gi¸ trÞ ®· hao mßn Nî TK 142,242: Gi¸ trÞ cßn l¹i Cã TK 211: Nguyªn gi¸ e) Gi¶m do kiÓm kª ph¸t hiÖn thiÕu cha râ nguyªn nh©n: Nî TK 214( 2141): gi¶m gi¸ trÞ ®· hao mßn Nî TK 138( 1381): Gi¸ trÞ cßn l¹i Cã TK211 : Nguyªn gi¸ f) ®iÒu chØnh gi¶m nguyªn gi¸ theo quy ®Þnh cña nhµ níc: Nî TK 412: Cã TK 211: Chªnh lÖch gi¶m nguyªn gi¸ V/ H¹ch to¸n khÊu hao TSC§ HH: 5.1: Hao mßn vµ khÊu hao TCS§ Trong qu¸ tr×nh tham gia vµo s¶n xuÊt, díi t¸c ®éng cña m«i trêng tù nhiªn vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc còng nh tiÕn bé khoa häc kü thuËt, TSC§ bÞ hao mßn. Hao mßn nµy ®îc biÓu hiÖn díi hai d¹ng: Hao mßn h÷u h×nh vµ v« h×nh Hao mßn h÷u h×nh cña TSC§ lµ sù gi¶m dÇn vÒ mÆt gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ do chóng ®îc sö dông trong s¶n xuÊt hoÆc do c¸c yÕu tè tù nhiªn g©y ra. Cßn hao mßn v« h×nh lµ sù gi¶m gi¸ cña TSC§ do sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt ®· s¶n xuÊt ra nh÷ng TSC§ cïng lo¹i cã nhiÒu tÝnh n¨ng víi n¨ng suÊt cao vµ chi phÝ thÊp h¬n. §Ó thu håi l¹i gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§, ngêi ta tiÕn hµnh trÝch khÊu hao b»ng c¸ch chuyÓn phÇn gi¸ trÞ hao mßn nµy vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm ra. XÐt theo khÝa c¹nh chi phÝ, khÊu hao TSC§ lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn phÇn gi¸ trÞ hao mßn TSC§ vµ chóng ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc trÝch khÊu hao TSC§ hiÖn nay ph¶i tu©n thñ theo nguyªn t¾c sau ®©y: - Mäi tµi s¶n sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ TSC§ cña doanh nghiÖp ®Òu ph¶i tiÕn hµnh trÝch khÊu hao. 20