LuËn v¨n tèt nghiÖp
-1-
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
Lêi nãi ®Çu
Tõ n¨m 1980, ViÖt Nam b¾t ®Çu b-íc vµo c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ
theo ®Þnh h-íng cña §¶ng vµ Nhµ N-íc. Sù ®æi míi vµ chÝnh s¸ch më cöa ®·
khiÕn nÒn kinh tÕ cã nh÷ng b-íc thay ®æi lín tõ nÒn kÝnh tËp trung quan liªu
bao cÊp chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ N-íc theo
h-íng ®a d¹ng ho¸, ®a ph-¬ng ho¸, më réng c¸c lÜnh vùc kinh doanh vµ c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi.
C¸c doanh nghiÖp nµy víi ý nghÜa lµ tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng
nh»m cung cÊp c¸c hµng hãa, dÞch vô ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu sinh ho¹t cña con
ng-êi vµ nhu cÇu s¶n suÊt kinh doanh cña toµn x· héi. §èi víi c¸c doanh
nghiÖp nµy, tiªu thô lµ giai ®o¹n cùc k× quan träng trong mçi chu k× kinh
doanh v× nã cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh tíi sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña doanh
nghiÖp.
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, tiªu thô lµ nghiÖp vô kinh doanh c¬
b¶n nhÊt chi phèi mäi lo¹i nghiÖp vô kh¸c. C¸c chu k× kinh doanh cã thÓ diÔn
ra liªn tôc, nhÞp nhµng khi c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn tèt kh©u tiªu thô, ®ã
còng lµ c¬ së t¹o ra lîi nhuËn cho doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
NhËn thøc ®-îc tÇm quan trä0ng cña tæ chøc tiªu thô hµng ho¸ nãi chung
vµ h¹ch to¸n tiªu thô nãi riªng. Víi mong muèn tiÕp tôc cñng cè vµ n©ng cao
hiÓu biÕt vÒ h¹ch to¸n l-u chuyÓn hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô. §-îc
sù gióp ®ì tËn t×nh cña TiÕn sü NguyÔn ThÞ Lêi cïng Phßng tµi chÝnh c«ng ty
§iÖn Tö ViÔn Th«ng Qu©n §éi, em ®· chän ®Ò tµi “Hoµn thiÖn c«ng t¸c
h¹ch to¸n l-u chuyÓn hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ t¹i
C«ng ty §iÖn tö ViÔn th«ng Qu©n ®éi“.
LuËn v¨n tèt nghiÖp cña em ®-îc tr×nh bµy theo ba phÇn c¬ b¶n sau:
PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n l-u chuyÓn hµng ho¸
vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh
th-¬ng m¹i.
PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n l-u chuyÓn hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ t¹i C«ng ty §iÖn Tö ViÔn Th«ng Qu©n §éi.
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
-2-
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
PhÇn III: Hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n l-u chuyÓn hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ t¹i C«ng ty §iÖn Tö ViÔn Th«ng Qu©n §éi
(VIETEL).
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
-3-
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
PhÇn I:
c¬ së lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n l-u chuyÓn hµng ho¸ vµ x¸c
®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô trong c¸c ®¬n vÞ
kinh doanh th-¬ng m¹i.
I. §Æc ®iÓm vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n nghiÖp vô l-u
chuyÓn hµng ho¸ trong c¸c ®¬n vÞ kinh doanh
th-¬ng m¹i
1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh th-¬ng m¹i
Th-¬ng m¹i lµ kh©u trung gian nèi liÒn gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Th-¬ng
m¹i bao gåm ph©n phèi vµ l-u th«ng hµng ho¸
§Æc ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a doanh nghÖp kinh doanh th-¬ng m¹i vµ
doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ doanh nghiÖp th-¬ng m¹i kh«ng trùc tiÕp t¹o ra s¶n
phÈm, nã ®ãng vai trß trung gian m«i giíi cho ng-êi s¶n xuÊt vµ ng-êi tiªu
dïng. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ doanh nghiÖp trùc tiÕp t¹o ra cña c¶i vËt chÊt
phôc vô cho nhu cÇu cña x· héi. Doanh ngiÖp th-¬ng m¹i thõa h-ëng kÕt qu¶
cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt, v× thÕ chi phÝ mµ doanh nghiÖp th-¬ng m¹i bá ra
chØ bao gåm: gi¸ ph¶i tr¶ cho ng-êi b¸n vµ c¸c phÝ bá ra ®Ó qu¸ tr×nh b¸n hµng
diÔn ra thuËn tiÖn, ®¹t hiÖu qu¶ cao.
§Æc ®iÓm vÒ ho¹t ®éng: Ho¹t ®éng kinh tÕ chñ yÕu cña doanh nghiÖp
th-¬ng m¹i lµ l-u chuyÓn hµng ho¸. Qu¸ tr×nh l-u chuyÓn hµng ho¸ thùc chÊt
lµ qu¸ tr×nh ®-a hµng ho¸ tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu dïng th«ng qua ho¹t
®éng mua b¸n, trao ®æi s¶n phÈm hµng ho¸ nh»m tho¶ m·n nhu cÇu hµng ho¸
cña ng-êi tiªu dïng.
§Æc ®iÓm vÒ hµng ho¸: Hµng ho¸ trong kinh doanh th-¬ng m¹i gåm c¸c
lo¹i vËt t-, s¶n phÈm cã h×nh th¸i vËt chÊt hay kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt mµ
doanh nghiÖp mua vÒ ®Ó b¸n.
§Æc ®iÓm vÒ ph-¬ng thøc l-u chuyÓn hµng ho¸: Qu¸ tr×nh l-u chuyÓn hµng
ho¸ ®-îc thùc hiÖn theo hai ph-¬ng thøc: b¸n bu«n vµ b¸n lÎ. Trong ®ã b¸n
bu«n lµ ph-¬ng thøc b¸n hµng cho c¸c ®¬n vÞ th-¬ng m¹i, doanh nghiÖp s¶n
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
-4-
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
xuÊt...®Ó thùc hiÖn b¸n ra, ho¨c gia c«ng, chÕ biÕn b¸n ra. §Æc ®iÓm cña hµng
ho¸ b¸n bu«n lµ hµng ho¸ vÉn n»m trong l-u th«ng, ch-a ®i vµo lÜnh vùc tiªu
dïng, do ®ã, gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông hµng ho¸ ch-a ®-îc thùc hiÖn. Cßn b¸n
lÎ lµ ph-¬ng thøc b¸n hµn trùc tiÕp cho ng-êi tiªu dïng hoÆc c¸c tæ chøc ®¬n
vÞ kinh tÕ mua vÒ mang tÝnh chÊt tiªu dïng néi bé.
§Æc ®iÓm vÒ tæ chøc kinh doanh: Tæ chøc kinh doanh th-¬ng m¹i cã thÓ
theo nhiÒu m« h×nh kh¸c nhau nh- tæ chøc b¸n bu«n, b¸n lÎ, c«ng ty kinh
doanh tæng hîp c«ng ty m«i giíi... Ngoµi nhiÖm vô kinh doanh chñ yÕu lµ
mua, b¸n hµng ho¸ th× c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i cßn thùc hiÖn nhiÖm vô
s¶n xuÊt, gia c«ng chÕ biÕn t¹o thªm nguån hµng vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng
kinh doanh.
§Æc ®iÓm vÒ sù vËn ®éng hµng ho¸: Sù vËn ®éng hµng ho¸ trong kinh
doanh th-¬ng m¹i kh«ng gièng nhau, tuú thuéc vµo nguån hµng vµ ngµnh
hµng kh¸c nhau cã sù vËn ®éng kh¸c nhau. Do ®ã, chi phÝ thu mua vµ thêi
gian l-u chuyÓn hµng ho¸ còng kh¸c nhau gi÷a c¸c lo¹i hµng.
2. Kh¸i niÖm, yªu cÇu qu¶n lý hµng ho¸ vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n l-u
chuyÓn hµng ho¸:
2.1. Kh¸i niÖm:
L-u chuyÓn hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh ®-a hµng ho¸ tõ lÜnh vùc s¶n xuÊt ®Õn
lÜnh vùc tiªu dïng th«ng qua c¸c ph-¬ng thøc mua b¸n.
§èi víi doanh nghiÖp kinh doanh th-¬ng m¹i, ho¹t ®éng l-u chuyÓn hµng
ho¸ lµ ho¹t ®éng chñ yÕu cña doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng nµy bao gåm hai qu¸
tr×nh mua hµng vµ b¸n hµng kh«ng qua kh©u s¶n xuÊt chÕ biÕn lµm thay ®æi
h×nh th¸i vËt chÊt cña hµng ho¸. Tµi s¶n trong kinh doanh th-¬ng m¹i ®-îc
vËn ®éng theo c«ng thøc TiÒn – Hµng – TiÒn.
Qu¸ tr×nh mua hµng (T-H) lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn kinh doanh tõ
h×nh th¸i vèn b»ng tiÒn sang h×nh th¸i vèn b»ng hµng ho¸. Qu¸ tr×nh mua hµng
ë doanh nghiÖp ®-îc coi lµ hoµn tÊt khi hµng ho¸ ®· ®-îc kiÓm nhËn nhËp kho
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
-5-
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
hoÆc chuyÓn b¸n th¼ng, doanh nghiÖp ®· thanh to¸n tiÒn hµng hoÆc chÊp nhËn
thanh to¸n.
Qu¸ tr×nh b¸n hµng (H-T) lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn kinh doanh tõ vèn
b»ng hµng ho¸ sang vèn b»ng tiÒn tÖ vµ h×nh thµnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh. Qu¸ tr×nh b¸n hµng ®-îc hoµn tÊt khi hµng ho¸ ®· giao cho ng-êi mua
vµ ®· thu tiÒn hµng hoÆc ®-îc chÊp nhËn thanh to¸n.
Ngoµi nhiÖm vô kinh doanh chñ yÕu lµ mua b¸n hµng ho¸ ra th× c¸c doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i cã thÓ thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt, gia c«ng, chÕ biÕn kÌm
theo ®Ó t¹o ra c¸c nguån hµng vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô
kh¸c.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i th× l-u chuyÓn hµng ho¸ chiÕm tû
träng rÊt lín trong ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. C«ng t¸c qu¶n lý hµng ho¸ vµ
c«ng t¸c kÕ to¸n l-u chuyÓn hµng ho¸ cã vai trß rÊt quan träng trong ho¹t
®éng l-u chuyÓn hµng ho¸ vµ cã ¶nh h-ëng lín ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp.
2.2. Yªu cÇu qu¶n lý hµng ho¸:
Qu¶n lý hµng ho¸ ®ãng vai trß rÊt quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh
th-¬ng m¹i. Qu¶n lý tèt hµng ho¸ th× cã thÓ tr¸nh rñi ro ¶nh h-ëng ®Õn viÖc
tiªu thô hµng ho¸ còng nh- thu nhËp cña toµn doanh nghiÖp. §Ó qu¶n lý hµng
ho¸ tèt th× doanh nghiÖp cÇn ®¶m b¶o qu¶n lý tèt vÒ c¸c mÆt sè l-¬ng, chÊt
l-îng, gi¸ trÞ.
Qu¶n lý vÒ mÆt sè l-îng: ®ã lµ viÖc ph¶n ¸nh th-êng xuyªn t×nh h×nh nhËp
xuÊt hµng ho¸ vÒ mÆt hiÖn vËt ®Ó qua ®ã thÊy ®-îc viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch
mua vµ tiªu thô hµng ho¸, qua ®ã còng ph¸t hiÖn ra nh÷ng hµng ho¸ tån ®äng
l©u ngµy tiªu thô chËm hoÆc kh«ng tiªu thô ®-îc ®Ó cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt,
tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng vèn.
Qu¶n lý vÒ mÆt chÊt l-îng: ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®-îc trªn thÞ tr-êng hiÖn
nay th× hµng ho¸ lóc nµo còng ®¸p øng ®-îc chÊt l-îng tho· m·n nhu cÇu cña
ng-êi tiªu dïng. §ã lµ mét yªu cÇu rÊt cÇn thiÕt cña ho¹t ®éng kinh doanh
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
-6-
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
th-¬ng m¹i, do ®ã, khi mua hµng th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i lùa chän nguån
hµng cã tiªu chuÈn cao vµ ph¶i kiÓm nghiÖm chÊt l-îng khi mua hµng vÒ nhËp
kho. Hµng ho¸ dù tr÷ trong kho lu«n ph¶i kiÓm tra b¶o qu¶n tèt tr¸nh t×nh
tr¹ng h- háng, gi¶m chÊt l-îng lµm mÊt uy tÝn cña doanh nghiÖp.
Qu¶n lý vÒ mÆt gi¸ trÞ: ®¬n vÞ lu«n ph¶i theo dâi gi¸ trÞ hµng ho¸ trong kho,
vµ theo dâi t×nh h×nh biÕn ®éng gi¸ c¶ trªn thÞ tr-êng ®Ó biÕt ®-îc hµng ho¸ cã
gi¸ trÞ t¨ng gi¶m nh- thÕ nµo ®Ó ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ gi¸ trÞ hµng ho¸ tån
kho.
2.3. NhiÖm vô h¹ch to¸n l-u chuyÓn hµng ho¸:
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, c¸c ®¬n vÞ kinh doanh cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t
triÓn ®-îc th× lu«n ph¶i b¸m s¸t t×nh h×nh thÞ tr-êng ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng
kinh doanh cña m×nh cã hiÖu qu¶. §Ó cung cÊp th«ng tin h÷u hiÖu cho nhµ
qu¶n trÞ ra quyÕt ®Þnh th× c«ng t¸c kÕ to¸n lu«n ph¶i ®-îc cËp nhËt nhanh
chãng, chÝnh x¸c. Trong doanh nghiÖp th-¬ng m¹i th× c«ng t¸c kÕ to¸n l-u
chuyÓn hµng ho¸ ®ãng vai trß rÊt quan träng ¶nh h-ëng tíi kÕt qu¶ kinh doanh
cña c«ng ty. §Ó cung cÊp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi th×
c«ng t¸c kÕ to¸n l-u chuyÓn hµng ho¸ trong doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn c¸c
nhiÖm vô sau:
Ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån kho hµng ho¸ c¶
vÒ sè l-îng, gi¸ c¶, chÊt l-îng, t×nh h×nh b¶o qu¶n hµng ho¸ dù tr÷. Ph¶n ¸nh
®Çy ®ñ nghiÖp vô mua, b¸n hµng ho¸.
Qu¶n lý chÆt chÏ t×nh h×nh biÕn ®éng vµ dù tr÷ hµng ho¸, ph¸t hiÖn xö
lý kÞp thêi nh÷ng hµng ho¸ gi¶m chÊt l-îng, gi¸ c¶ vµ khã tiªu thô.
Tæ chøc tèt nghiÖp vô h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸, lu«n lu«n kiÓm tra
t×nh h×nh ghi chÐp ë c¸c kho, quÇy hµng. Thùc hiÖn tèt chÕ ®é kiÓm tra, ®èi
chiÕu sæ s¸ch ghi chÐp vµ kÕt qu¶ kiÓm kª hµng ho¸ ë c¸c kho vµ quÇy hµng.
Lùa chän ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vèn hµng ho¸ xuÊt b¸n cho phï hîp víi
t×nh h×nh ®Æc ®iÓm kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh ®Ó ®¶m bo¶ ®óng chØ
tiªu l·i gép hµng ho¸.
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
-7-
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
Ghi nhËn doanh thu b¸n hµng ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi ph¶n ¸nh kÕt qu¶ mua
b¸n hµng ho¸, tham gia kiÓm kª ®¸nh gi¸ l¹i hµng ho¸.
TÝnh to¸n chÝnh x¸c c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh mua b¸n hµng
ho¸, c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu, c¸c kho¶n thanh to¸n c«ng nî víi nhµ
cung cÊp vµ víi kh¸ch hµng.
X¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô vµ lªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
iI. H¹ch to¸n nghiÖp vô l-u chuyÓn hµng ho¸:
1. Qu¸ tr×nh mua hµng:
1.1. C¸c ph-¬ng thøc mua hµng, thanh to¸n vµ thñ tôc chøng tõ:
Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i cã thÓ mua hµng theo c¸c ph-¬ng thøc sau:
Mua hµng theo ph-¬ng thøc trùc tiÕp: Theo ph-¬ng thøc nµy, c¨n cø
vµo hîp ®ång ®· ký kÕt, doanh nghiÖp cö nh©n viªn thu mua hµng ho¸ mang
giÊy uû nhiÖm nhËn hµng ®Õn ®¬n vÞ b¸n hµng ®Ó nhËn hµng theo quy ®Þnh
cña hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸, hoÆc cã thÓ doanh nghiÖp mua trùc tiÕp t¹i
c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh, t¹i thÞ tr-êng. Sau khi hoµn thµnh thñ tôc
chøng tõ giao nhËn hµng ho¸, nh©n viªn thu mua sÏ vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng
ph-¬ng tiÖn tù cã hoÆc thuª ngoµi, mäi chi phÝ vËn chuyÓn th× do doanh
nghiÖp chÞu.
Mua hµng theo ph-¬ng thøc chuyÓn hµng: C¨n cø vµo hîp ®ång ®· ký
kÕt hoÆc ®¬n ®Æt hµng, bªn b¸n chuyÓn hµng tíi cho bªn mua theo ®Þa ®iÓm
quy ®Þnh tr-íc vµ bªn mua sÏ cö nh©n viªn thu mua ®Õn nhËn hµng. Tr-êng
hîp nµy th× chi phÝ vËn chuyÓn hµng ho¸ cã thÓ do bªn b¸n hoÆc bªn mua chÞu
theo tho¶ thuËn cña hai bªn.
Chøng tõ mua hµng ho¸ cã thÓ kÌm theo qu¸ tr×nh mua hµng ®ã lµ:
Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng (bªn b¸n lËp)
Ho¸ ®¬n b¸n hµng (bªn b¸n lËp)
B¶ng kª mua hµng ho¸
PhiÕu nhËp kho
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
-8-
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
Biªn b¶n kiÓm nhËn hµng ho¸
PhiÕu chi, giÊy b¸o nî, phiÕu thanh to¸n t¹m øng…
1.2. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng ho¸ nhËp kho:
Theo quy ®Þnh, ®èi víi hµng ho¸ nhËp mua trong ho¹t ®éng kinh doanh
th-¬ng m¹i ®-îc tÝnh theo ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ nh»m ®¶m b¶o nguyªn t¾c
gi¸ phÝ. TÝnh gi¸ hµng mua lµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ ghi sæ cña hµng ho¸ mua vµo.
Gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸ mua vµo ®-îc x¸c ®Þnh:
Gi¸ thùc tÕ
Gi¸ mua
cña hµng
= cña hµng
ho¸ mua vµo
ho¸
ThuÕ nhËp khÈu,
+ thuÕ TT§B ph¶i nép (nÕu cã)
Gi¶m
Chi phÝ thu mua
gi¸ hµng + ph¸t sinh trong qu¸
mua
tr×nh mua hµng
Gi¸ mua hµng ho¸ lµ sè tiÒn mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho ng-êi b¸n theo
ho¸ ®¬n:
§èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ
th× gi¸ mua cña hµng ho¸ lµ mua ch-a cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo.
§èi víi doanh nghiÖp nép thuÕ gi¸ trÞ gia tang theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp
vµ ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ kh«ng thuéc ®èi t-îng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng th×
gi¸ mua hµng ho¸ bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo.
Ngoµi ra, ®èi víi tr-êng hîp hµng ho¸ mua vµo tr-íc khi b¸n cÇn ph¶i gia
c«ng chÕ biÕn th× gi¸ mua hµng ho¸ bao gåm toµn bé cho phÝ ph¸t sinh trong
qu¸ tr×nh ®ã.
Gi¶m gi¸ hµng b¸n lµ sè tiÒn mµ ng-êi b¸n gi¶m cho ng-êi mua. Kho¶n
nµy sÏ ghi gi¶m gi¸ mua hµng ho¸. Gi¶m gi¸ hµng mua bao gåm: gi¶m gi¸ ®Æc
biÖt, bít gi¸ vµ håi khÊu.
Chi phÝ thu mua hµng ho¸ lµ chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc thu mua
hµng ho¸ nh- chi phÝ vËn chuyÓn, b«c dì, hao hôt trong ®Þnh møc...
1.3. KÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸:
KÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸ ®-îc thùc hiÖn chi tiÕt ®èi víi c¸c lo¹i hµng ho¸
l-u chuyÓn qua kho c¶ vÒ chØ tiªu gi¸ trÞ lÉn hiÖn vËt. §©y lµ c«ng t¸c qu¶n lý
hµng ho¸ cÇn cã ë c¸c doanh nghiÖp. H¹ch to¸n nhËp- xuÊt- tån hµng ho¸ ph¶i
®-îc ph¶n ¸nh theo gi¸ thùc tÕ.
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
-9-
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
ViÖc h¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho ph¶i ®-îc thùc hiÖn hµng ngµy ë tõng
kho vµ tõng lo¹i vËt t-, hµng ho¸. Cuèi th¸ng, ph¶i tæng hîp sè liÖu ®Ó x¸c
®Þnh gi¸ vèn cña hµng tiªu thô.
HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän mét trong ba ph-¬ng ph¸p ghi
chi tiÕt hµng ho¸ ®ã lµ: ph-¬ng ph¸p thÎ song song, ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu
lu©n chuyÓn, ph-¬ng ph¸p sæ sè d-.
1.3.1. Ph-¬ng ph¸p thÎ song song:
ë kho: Thñ kho sö dông thÎ kho ®Ó ghi chÐp hµng ho¸ nhËp- xuÊt- tån vÒ
mÆt sè l-îng. Hµng ngay, c¨n cø vµo chøng tõ nhËp- xuÊt kho thñ kho ghi
chÐp sè l-îng thùc nhËp, thùc xuÊt vµo c¸c thÎ kho cã liªn quan vµ sau mçi
nghiÖp vô nhËp, xuÊt hoÆc cuèi ngµy thñ kho tÝnh ra sè tån kho cña tõng lo¹i
hµng ho¸ trªn thÎ kho.
ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông sæ chi tiÕt vËt liÖu ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh
nhËp- xuÊt- tån tõng lo¹i hµng ho¸ c¶ vÒ mÆt sè l-îng lÉn gi¸ trÞ. §Þnh kú 3
®Õn 5 ngµy, khi nhËn ®-îc chøng tõ nhËp, xuÊt hµng ho¸ do thñ kho göi lªn,
nh©n viªn kÕ to¸n tiÕn hµnh kiÓm tra vµ ghi vµo sæ chi tiÕt hµng ho¸. Hµng
th¸ng, c¨n cø vµo sæ chi tiÕt hµng ho¸, kÕ to¸n vµo b¶ng tæng hîp nhËp- xuÊttån hµng ho¸. Sè tån trªn sæ chi tiÕt ph¶i khíp víi sè tån trªn thÎ kho.
¦u ®iÓm:
§¬n gi¶n, dÔ hiÓu, dÔ lµm vµ dÔ ®èi chiÕu
Cung cÊp th«ng tin th-êng xuyªn, kÞp thêi cho nhµ qu¶n lý c¶ vÒ hiÖn
vËt lÉn gi¸ trÞ.
VËn dông vµo m¸y vi tÝnh viÖc h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸.
Nh-îc ®iÓm:
Ghi chÐp trïng l¾p gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n, kh«ng thÝch hîp víi
doanh nghiÖp sö dông nhiÒu lo¹i hµng ho¸.
NÕu sö dông qu¸ nhiÒu hµng ho¸ kh«ng ghi chÐp b»ng tay mµ ph¶i sö
dông b»ng m¸y.
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- 10 -
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
Chøng tõ nhËp
Sæ chi tiÕt
hµng ho¸
ThÎ kho
B¶ng tæng
hîp nhËp xuÊt- tån
PhiÕu xuÊt kho
S¬ ®å 1: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ theo ph-¬ng ph¸p thÎ song song.
1.3.2. Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn:
ë kho: thñ kho vÉn më ThÎ kho ®Ó theo dâi sè l-îng hµng ho¸ nhËp, xuÊt
gièng nh- ë ph-¬ng ph¸p thÎ song song.
ë phßng kÕ to¸n: c¨n cø vµo chøng tõ nhËp, xuÊt hµng ho¸ kÕ to¸n ghi vµo
B¶ng kª nhËp, B¶ng kª xuÊt sau ®ã tËp hîp sè liÖu trªn c¸c b¶ng nµy kÕ to¸n
ghi vµo sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. Cuèi th¸ng, kÕ to¸n ®èi chiÕu sè l-îng trªn
sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn víi thÎ kho vµ thñ kho lÊy sè tiÒn cña tõng lo¹i hµng
ho¸ ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp.
¦u ®iÓm:
Tr¸nh ®-îc viÖc ghi trïng l¾p gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n
Cung cÊp ®-îc th«ng tin c¶ vÒ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ cho ng-êi qu¶n lý
Nh-îc ®iÓm: C«ng viÖc kÕ to¸n th-êng dån vµo cuèi th¸ng nªn viÖc
lªn b¸o c¸o kÕ to¸n chËm.
Chøng tõ nhËp
B¶ng kª nhËp
Sæ ®èi
chiÕu lu©n
chuyÓn
ThÎ
kho
Chøng tõ xuÊt
B¶ng kª xuÊt
S¬ ®å 2: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ theo ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu
lu©n chuyÓn.
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- 11 -
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
1.3.3. Ph-¬ng ph¸p sæ sè d-:
Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho doanh nghiÖp dïng tû gi¸ h¹ch to¸n ®Ó h¹ch
to¸n gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËp, xuÊt, tån.
ë kho: Thñ kho vÉn sö dông thÎ kho ®Ó ghi chÐp hµng ho¸ nhËp, xuÊt, tån
vÒ sè l-îng. Cuèi th¸ng, c¨n cø vµo sè l-îng hµng ho¸ tån ghi trªn thÎ kho thñ
kho tiÕn hµnh vµo sæ sè d-. Sæ sè d- do phßng kÕ to¸n lËp vµ cuèi th¸ng göi
cho thñ kho ®Ó ghi sæ.
§Þnh kú, thñ kho ph©n lo¹i chøng tõ nhËp, xuÊt hµng ho¸ ®Ó lËp phiÕu giao
nhËn chøng tõ vµ chuyÓn giao cho phßng kÕ to¸n kÌm theo c¸c chøng tõ nhËp,
xuÊt.
ë phßng kÕ to¸n: Nh©n viªn kÕ to¸n cã tr¸ch nhiÖm theo ®Þnh kú tõ 3 ®Õn 5
ngµy xuèng kho ®Ó kiÓm tra, h-íng dÉn thñ kho ghi chÐp vµ xem xÐt viÖc
ph©n lo¹i chøng tõ. KÕ to¸n thu nhËn phiÕu giao nhËn chøng tõ vµ c¸c chøng
tõ nhËp, xuÊt kho cã liªn quan. C¨n cø vµo chøng tõ nhËp, xuÊt kÕ to¸n ph¶i
®èi chiÕu vµo c¸c chøng tõ cã liªn quan sau ®ã c¨n cø vµo gi¸ h¹ch to¸n mµ
c«ng ty ®ang sö dông ®Ó ghi sè tiÒn vµo phiÕu giao nhËn chøng tõ. Tõ phiÕu
giao nhËn chøng tõ, kÕ to¸n tiÕn hµnh ghi vµo b¶ng luü kÕ nhËp, xuÊt, tån
hµng ho¸. B¶ng nµy ®-îc më riªng cho tõng kho mçi danh ®iÓm hµng ho¸
®-îc ghi trªn mét dßng riªng. Cuèi thµng, kÕ to¸n ph¶i tæng hîp sè tiÒn nhËp,
xuÊt trong th¸ng vµ tÝnh ra sè d- cuèi th¸ng cho tõng lo¹i hµng ho¸ trªn b¶ng
luü kÕ. Sè d- trªn b¶ng luü kÕ sÏ ®-îc ®èi chiÕu víi sæ sè d- cña thÎ kho.
¦u ®iÓm:
Tr¸nh ®-îc viÖc ghi chÐp trïng l¾p gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n
Cung cÊp th«ng tin th-êng xuyÕn gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËp, xuÊt, tån
Nh-îc ®iÓm: NÕu cã nhÇm lÉn, sai sãt khã ph¸t hiÖn ra. C«ng t¸c nµy
®ßi hái nh©n viªn kÕ to¸n vµ thñ kho ph¶i cã tr×nh ®é chuyÓn m«n cao.
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- 12 -
PhiÕu giao nhËn chøng tõ nhËp
PhiÕu nhËp kho
ThÎ kho
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
B¶ng luü kÕ N- X- T
Sæ sè d-
PhiÕu xuÊt kho
PhiÕu giao nhËn chøng tõ xuÊt
S¬ ®å 3: H¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ theo ph-¬ng ph¸p sæ sè d1.4. H¹ch to¸n tæng hîp mét sè nghiÖp vô mua hµng chñ yÕu:
1.4. Theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn
Tµi kho¶n sö dông:
TK 156 “H¯ng ho²”: t¯i kho°n n¯y dïng ®Ó ph°n ²nh gi² trÞ hiÖn cã v¯ t×nh
h×nh t¨ng, gi¶m theo gi¸ thùc tÕ cña c¸c lo¹i hµng ho¸ cña doanh nghiÖp, bao
gåm hµng ho¸ t¹i c¸c kho hµng, quÇy hµng.
TK 156 chi tiÕt thµnh 2 tµi kho¶n cÊp 2:
TK 1561 “Gi² mua h¯ng ho²”: ph°n ²nh gi² trÞ mua thùc tÕ cða h¯ng ho²
t¹i kho.
TK 1562 “Chi phÝ thu mua h¯ng ho²”: ph°n ²nh chi phÝ thu mua h¯ng ho².
TK 151 “H¯ng mua ®ang ®i ®êng”: ph°n ²nh h¯ng ho², vËt t cða doanh
nghiÖp cuèi kú vÉn ®ang trªn ®-êng ®i.
Ngoµi c¸c tµi kho¶n trªn, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n ë giai ®o¹n mua hµng
kÕ to¸n cßn sö dông c¸c tµi kho¶n cã liªn quan nh-: TK 111, 112, 133, 331...
Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n nghiÖp vô mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp
tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ:
Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nghiÖp vô mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp th-¬ng
m¹i tÝnh thuÕ theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ ®-îc kh¸i qu¸t ë s¬ ®å sau:
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- 13 -
TK 111, 112, 141, 331
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
TK 156, 157, 632
Mua hµng ho¸ nhËp kho göi b¸n
Gi¶m gi¸ hµng mua
Tr¶ l¹i hµng, chiÕt khÊu
th-¬ng m¹i
TK 151
HH mua ®i ®-êng
TK 111,112, 331
TK 133
NhËp
hµng
ThuÕ GTGT
ThuÕ GTGT hµng mua
S¬ ®å 4: h¹ch to¸n nghiÖp vô mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸
trÞ gia t¨ng theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ:
Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n nghiÖp vô mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp
tÝnh thuÕ GTGT theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp hay ®èi víi mÆt hµng kh«ng chÞu
thuÕ GTGT:
H¹ch to¸n mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp nµy, vÒ nguyªn t¾c còng
t-¬ng tù nh- c¸c doanh nghiÖp chÞu thuÕ GTGT theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ,
chØ kh¸c, trong gi¸ mua hµng ho¸ cßn bao gåm c¶ thuÕ GTGT
1.4. H¹ch to¸n nghiÖp vô mua hµng theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú:
Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ ph-¬ng ph¸p c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª
thùc tÕ ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho cuèi kú cña vËt t-, hµng ho¸ trªn sæ kÕ to¸n
tæng hîp vµ tõ ®ã tÝnh ra gi¸ trÞ hµng ho¸, vËt t- xuÊt dïng trong kú theo c«ng
thøc:
TrÞ gi¸ vèn
thùc tÕ cña
hµng ho¸ xuÊt
trong kú
=
TrÞ gi¸ vèn
thùc tÕ cña
hµng ho¸ cßn
l¹i ®Çu kú
+
TrÞ gi¸ vèn
thùc tÕ cña
hµng ho¸ t¨ng
thªm trong kú
-
TrÞ gi¸ vèn thùc
tÕ cña hµng ho¸
cßn l¹i cuèi kú
Tµi kho¶n sö dông:
TK 611 “Mua h¯ng”
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- 14 -
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n cßn sö dông c¸c tµi kho¶n
kh¸c nh-: 156, 157, 151, 111, 112, 331, 133...
Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n mua hµng ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh
thuÕ GTGT theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ:
Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nghiÖp vô mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp th-¬ng
m¹i sö dông ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú vµ tÝnh thuÕ theo ph-¬ng ph¸p
khÊu trõ ®-îc kh¸i qu¸t ë s¬ ®å sau:
TK 111,112, 141, 331
TK 133
TK 632
ThuÕ GTGT
TK 6112
Hµng ho¸ mua trong kú
KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n
TK 111,112,331
TK 156,157, 632
KÕt chuyÓn hµng ho¸ tån ®Çu kú
C¸c kho¶n gi¶m gi¸, tr¶ l¹i
hµng mua, chiÕt khÊu…
Hµng ho¸ tån cuèi kú kÕt chuyÓn
S¬ ®å 5: H¹ch to¸n mét sè nghiÖp vô chñ yÕu qu¸ tr×nh mua hµng ë c¸c
doanh nghiÖp sö dông ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú vµ tÝnh thuÕ theo ph-¬ng
ph¸p khÊu trõ.
Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n nghiÖp vô mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp
tÝnh thuÕ GTGT theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp hay ®èi víi mÆt hµng kh«ng chÞu
thuÕ GTGT:
H¹ch to¸n mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp nµy, vÒ nguyªn t¾c còng
t-¬ng tù nh- c¸c doanh nghiÖp chÞu thuÕ GTGT theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ,
chØ kh¸c, trong gi¸ mua hµng ho¸ cßn bao gåm c¶ thuÕ GTGT.
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- 15 -
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
2. Qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸:
2.1. C¸c ph-¬ng thøc tiªu thô hµng ho¸, ph-¬ng thøc thanh to¸n vµ thñ
tôc chøng tõ:
B¸n hµng lµ kh©u cuèi cïng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp th-¬ng m¹i. Th«ng qua b¸n hµng gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña
hµng ho¸ ®-îc thùc hiÖn, vèn cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i ®-îc chuyÓn tõ
h×nh th¸i hiÖn vËt sang h×nh th¸i gi¸ trÞ. Doanh nghiÖp thu håi ®-îc vèn bá ra
bï ®¾p chi phÝ vµ cã nguån tÝch luü ®Ó më réng ho¹t ®éng kinh doanh.
C¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i cã thÓ sö dông c¸c ph-¬ng thøc b¸n hµng
sau:
Ph-¬ng thøc b¸n bu«n: lµ ph-¬ng thøc b¸n hµng cho c¸c ®¬n vÞ s¶n
xuÊt, c¸c ®¬n vÞ th-¬ng m¹i... ®Ó tiÕp tôc b¸n ra hoÆc ®-a vµo s¶n xuÊt, gia
c«ng, chÕ biÕn t¹o ra s¶n phÈm ®Ó b¸n ra. §Æc ®iÓm cña ph-¬ng thøc b¸n hµng
nµy lµ hµng ho¸ vÉn n»m trong lÜnh vùc l-u th«ng chø ch-a ®-a vµo tr¹ng th¸i
tiªu dïng. Hµng ho¸ b¸n ra th-êng víi khèi l-îng lín vµ cã nhiÒu h×nh thøc
thanh to¸n. Trong b¸n bu«n th-êng bao gåm 2 kiÓu:
B¸n bu«n qua kho: lµ ph-¬ng thøc b¸n bu«n hµng ho¸ trong ®ã hµng
ho¸ ®-îc xuÊt kho b¶o qu¶n cña doanh nghiÖp. B¸n bu«n qua kho ®-îc thÓ
hiÖn d-íi hai h×nh thøc:
B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc giao trùc tiÕp: theo h×nh thøc nµy, bªn
mua cö nh©n viªn mua hµng ®Õn kho cña doanh nghiÖp ®Ó nhËn hµng. Sau khi
tiÕn hµnh xong thñ tôc xuÊt kho, bªn mua ký nhËn vµo chøng tõ vµ coi nhhµng ho¸ ®-îc tiªu thô.
B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc chuyÓn hµng: dùa vµo hîp ®ång ®· ký
kÕt bªn b¸n hµng sÏ ®-a hµng tíi ®Þa ®iÓm giao hµng theo quy ®Þnh, bªn mua
sÏ cö nh©n viªn tíi ®Þa ®iÓm giao hµng ®Ó nhËn hµng. Khi bªn mua ký vµo
chøng tõ giao nhËn hµng ho¸ th× coi nh- hµng ho¸ ®· ®-îc tiªu thô. Chi phÝ
vËn chuyÓn hµng ho¸ cã thÓ do bªn b¸n hoÆc bªn mua chÞu tuú theo sù tho¶
thuËn cña hai bªn.
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- 16 -
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng: lµ ph-¬ng thøc mµ hµng ho¸ mua vÒ
kh«ng nhËp kho mµ doanh nghiÖp chuyÓn th¼ng ®Õn cho bªn mua. §©y lµ
ph-¬ng thøc b¸n hµng tiÕt kiÖm v× nã gi¶m ®-îc chi phÝ l-u th«ng vµ t¨ng
nhanh sù vËn ®éng cña hµng ho¸. B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng cã 2 h×nh thøc:
B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng cã tham gia thanh to¸n: theo h×nh thøc nµy,
doanh nghiÖp võa tiÕn hµnh thanh to¸n víi bªn cung cÊp hµng ho¸ vµ bªn mua
hµng. NghÜa lµ ®ång thêi ph¸t sinh 2 nghiÖp vô mua hµng vµ b¸n hµng. B¸n
bu«n vËn chuyÓn th¼ng cã tham gia thanh to¸n cã 2 kiÓu:
Giao tay ba: nghÜa lµ bªn mua cö ng-êi ®Õn nhËn hµng trùc tiÕp t¹i n¬i
cung cÊp. Sau khi ký nhËn ®· giao hµng ho¸ th× hµng ho¸ ®-îc coi nh- ®· tiªu
thô.
Göi hµng: doanh nghiÖp sÏ chuyÓn hµng ®Õn n¬i quy ®Þnh cho bªn mua, vµ
hµng ho¸ ®-îc coi lµ tiªu thô khi bªn mua chÊp nhËn thanh to¸n
B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng kh«ng tham gia thanh to¸n: doanh nghiÖp
chØ lµ bªn trung gian gi÷a bªn cung cÊp vµ bªn mua. Trong tr-êng hîp nµy t¹i
®¬n vÞ kh«ng ph¸t sinh nghiÖp vô mua b¸n hµng ho¸. Tuú theo ®iÒu kiÖn ký
kÕt hîp ®ång mµ ®¬n vÞ ®-îc h-ëng kho¶n tiÒn hoa hång do bªn cung cÊp
hoÆc bªn mua tr¶.
Ph-¬ng thøc b¸n lÎ: lµ h×nh thøc b¸n hµng trùc tiÕp cho ng-êi tiªu
dïng hoÆc c¸c tæ chøc kinh tÕ mua ®Ó tiªu dïng n«Þ bé kh«ng mang tÝnh chÊt
hinh doanh. B¸n lÎ hµng ho¸ lµ giai ®o¹n vËn ®éng cuèi cïng cña hµng tõ n¬i
s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu dïng. B¸n lÎ hµng ho¸ th-êng b¸n ®¬n chiÕc hoÆc khèi
l-îng nhá, gi¸ b¸n th-ëng æn ®Þnh vµ th-êng thanh to¸n ngay b»ng tiÒn mÆt.
B¸n lÎ th-êng cã c¸c h×nh thøc sau:
B¸n lÎ thu tiÒn tËp trung: lµ h×nh thøc b¸n hµng mµ nghiÖp vô thu tiÒn
vµ giao hµng t¸ch rêi nhau. Mçi quÇy hµng cã mét nh©n viªn thu tiÒn riªng
lamg nhiÖm vô thu tiÒn cña kh¸ch, viÕt ho¸ ®¬n cho kh¸ch hµng ®Õn nhËn
hµng ë quÇy hµng do nh©n viªn giao hµng. Cuèi ca, nh©n viªn thu tiÒn sÏ lµm
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- 17 -
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
giÊy nép tiÒn vµ nép tiÒn hµng cho thñ quü. Cßn nh©n viªn giao hµng x¸c ®Þnh
sè l-îng hµng b¸n trong ca ®Ó lËp b¸o c¸o b¸n hµng.
H×nh thøc b¸n lÎ thu tiÒn trùc tiÕp: nh©n viªn b¸n hµng sÏ thu tiÒn trùc
tiÕp vµ giao cho kh¸ch hµng. HÕt ca, nh©n viªn b¸n hµng sÏ nép tiÒn b¸n hµng
cho thñ quü vµ kiÓm kª hµng ho¸ vµ lªn b¸o c¸o b¸n hµng.
H×nh thøc b¸n lÎ tù phôc vô: lµ h×nh thøc mµ kh¸ch hµng tù chän lÊy
hµng ho¸ vµ mang ®Õn bµn tÝnh tiÒn ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng. Nh©n viªn b¸n
hµng sÏ kiÓm hµng vµ tÝnh tiÒn cho kh¸ch hµng.
H×nh thøc b¸n tr¶ gãp: lµ h×nh thøc mµ ng-êi mua cã thÓ thanh to¸n
tiÒn hµng nhiÒu lÇn. Ngoµi sè tiÒn b¸n hµng mµ doanh nghiÖp thu ®-îc theo
gi¸ b¸n th«ng th-êng th× doanh nghiÖp cßn thu ®-îc mét kho¶n l·i do tr¶
chËm.
B¸n hµng tù ®éng: lµ h×nh thøc b¸n lÎ hµng ho¸ mµ trong ®ã c¸c doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i sö dông c¸c m¸y b¸n hµng tù ®éng chuyªn dïng cho mét
hoÆc vµi lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã ®Æt ë c¸c n¬i c«ng céng. Kh¸ch hµng sau khi
mua hµng bá tiÒn vµo m¸y, m¸y sÏ tù ®éng ®Èy hµng ra cho kh¸ch hµng.
Ph-¬ng thøc b¸n hµng ®¹i lý hay ký göi hµng ho¸: lµ ph-¬ng thøc
b¸n hµng mµ trong ®ã doanh nghiÖp giao hµng cho c¬ së ®¹i lý, ký göi sÏ trùc
tiÕp b¸n hµng. Bªn nhËn ®¹i lý sÏ trùc tiÕp b¸n hµng, thanh to¸n tiÒn hµng vµ
®-îc h-ëng hoa hång ®¹i lý b¸n. Sè hµng göi ®¹i lý, ký göi vÉn thuéc quyÒn
së h÷u cña c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i. Sè hµng nµy ®-îc coi lµ tiªu thô khi
doanh nghiÖp nhËn ®-îc th«ng b¸o chÊp nhËn thanh to¸n.
2.2. Ph¹m vi vµ thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hµng b¸n:
Ph¹m vi b¸n hµng ho¸: ®èi víi doanh nghiÖp th-¬ng m¹i th× hµng ho¸ ®-îc
coi lµ tiªu thô vµ ®-îc ghi nhËn doanh thu b¸n hµng ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu
kiÖn sau:
Hµng ho¸ ph¶i th«ng qua qu¸ tr×nh mua, b¸n vµ thanh to¸n theo mét
ph-¬ng thøc nhÊt ®Þnh.
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- 18 -
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
Doanh nghiÖp sÏ mÊt quyÒn së h÷u hµng ho¸ vµ thu ®-îc tiÒn hµng hay
mét lo¹i hµng ho¸ kh¸c hoÆc ®-îc ng-êi mua chÊp nhËn thanh to¸n.
Hµng ho¸ b¸n ra ph¶i lµ hµng ho¸ mµ doanh nghiÖp mua vµo víi môc ®Ých b¸n
ra hoÆc gia c«ng chÕ biÕn ®Ó b¸n.
Ngoµi ra, hµng ho¸ vÉn cã thÓ ®-îc coi lµ b¸n trong tr-êng hîp hµng xuÊt
®Ó ®æi lÊy hµng, xuÊt ®Ó tr¶ l-¬ng th-ëng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn, xuÊt lµm
quµ tÆng, chµo hµng, qu¶ng c¸o, xuÊt tiªu dïng néi bé, phôc vô cho ho¹t ®éng
kinh doanh cña doanh nghiÖp, hµng ho¸ hao hôt tæn thÊt trong kh©u b¸n...
Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hµng b¸n chÝnh lµ thêi ®iÓm ®-îc ghi nhËn doanh thu:
B¸n bu«n qua kho, b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc giao hµng
trùc tiÕp th× thêi ®iÓm ®-îc ghi nhËn doanh thu chÝnh lµ thêi ®iÓm ®¹i diÖn
bªn mua ký nhËn hµng ho¸ vµ thanh to¸n tiÒn hµng hoÆc chÊp nhËn thanh
to¸n.
B¸n bu«n qua kho, b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc chuyÓn
hµng: thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu lµ thêi ®iÓm nh©n viªn bªn mua ký nhËn
®ñ hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n.
B¸n lÎ hµng ho¸: lµ thêi ®iÓm nhËn b¸o c¸o b¸n hµng cña nh©n viªn.
B¸n hµng göi ®¹i lý, ký göi: lµ thêi ®iÓm c¸c c¬ së nhËn ®¹i lý, ký göi
thanh to¸n tiÒn hµng hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc göi th«ng b¸o hµng ®·
b¸n ®-îc.
2.3. Ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ vèn:
§Ó h¹ch to¸n, còng nh- x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô hµng ho¸ kÕ to¸n cÇn
ph¶i x¸c ®Þnh ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vèn hµng ho¸ tiªu thô trong kú.ViÖc x¸c
®Þnh ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vèn hµng ho¸ tiªu thô ë doanh nghiÖp ph¶i t«n
träng nguyªn t¾c nhÊt qu¸n trong kÕ to¸n, tøc lµ ph¶i sö dông ph-¬ng ph¸p
thèng nhÊt trong niªn ®é kÕ to¸n.
Gi¸ mua cña hµng ho¸ tiªu thô xuÊt kho ®-îc tÝnh theo mét trong c¸c
ph-¬ng ph¸p sau ®©y:
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- 19 -
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
Ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh: khi ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy th×
gi¸ mua hµng ho¸ ph¶i ®-îc theo dâi tõng l«, tõng lo¹i hµng vµ theo dâi tõ
kh©u mua ®Õn kh©u b¸n, do ®ã hµng ho¸ xuÊt b¸n thuéc l« nµo th× gi¸ vèn
hµng b¸n chÝnh lµ gi¸ mua cña hµng ho¸ ®ã.
Ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn:
Ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷: lµ ph-¬ng ph¸p tÝnh ®-îc gi¸
vèn cña hµng ho¸ xuÊt b¸n ngµy cuèi kú nªn c¬ së tÝnh gi¸ b×nh qu©n c¶ kú
kinh doanh:
Gi¸ b×nh
qu©n gia
quyÒn
=
Gi¸ thùc tÕ cña hµng tån
®Çu kú
Sè l-îng hµng tån ®Çu kú
+
+
Gi¸ thùc tÕ cña hµng nhËp
trong kú
Sè l-îng hµng nhËp trong kú
Ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp: theo ph-¬ng ph¸p nµy, trÞ
gi¸ vèn cña hµng ho¸ xuÊt tÝnh theo gi¸ b×nh qu©n cña lÇn nhËp tr-íc ®ã víi
nghiÖp vô xuÊt. Nh- vËy sau mçi lÇn nhËp kho ph¶i tÝnh l¹i gi¸ b×nh qu©n cña
®¬n vÞ hµng ho¸ trong kho lµm c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ hµng ho¸ xuÊt kho cho lÇn
nhËp sau ®ã.
Ph-¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n kú tr-íc: ®Ó tÝnh gi¸ vèn hµng ho¸ xuÊt
trong kú ta lÊy sè l-îng hµng ho¸ thùc tÕ xuÊt b¸n trong kú nh©n víi ®¬n gi¸
b×nh qu©n cuèi kú tr-íc.
Ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ nhËp tr-íc, xuÊt tr-íc: lµ ph-¬ng ph¸p ®-îc
dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ hµng ho¸ ®-îc nhËp tr-íc th× sÏ tiªu thô tr-íc. Do ®ã
hµng tån cuèi kú lµ nh÷ng hµng ho¸ nhËp sau. V× vËy, gi¸ vèn hµng ho¸ xuÊt
kho trong kú ®-îc tÝnh theo gi¸ cña hµng ho¸ nhËp tr-íc.
Ph-¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tr-íc: ph-¬ng ph¸p nµy dùa trªn gi¶ ®Þnh
lµ hµng ho¸ nhËp sau sÏ ®-îc tiªu thô tr-íc. Do ®ã, hµng ho¸ tån kho trong kú
sÏ lµ hµng ho¸ mua tr-íc.
Ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh theo trÞ gi¸ hµng tån kho cuèi kú: tÝnh trªn c¬
së gi¸ trÞ mua thùc tÕ lÇn cuèi: theo ph-¬ng ph¸p nµy th× trÞ gi¸ vèn hµng b¸n
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- 20 -
Sinh viªn: NguyÔn V¨n B¾c
sÏ ®-îc tÝnh trªn c¬ së gi¸ hµng cßn l¹i ch-a b¸n t¹i ngµy x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kú
kinh doanh.
Ph-¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n: ®¬n vÞ sÏ sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó tÝnh
gi¸ hµng xuÊt vµ h¹ch to¸n hµng ngµy. Cuèi th¸ng, c¨n cø vµo gi¸ trÞ mua thùc
tÕ vµ gi¸ trÞ h¹ch to¸n cña toµn bé hµng ho¸ lu©n chuyÓn trong th¸ng ®Ó x¸c
®Þnh hÖ sè gi÷a gi¸ trÞ hµng mua thùc tÕ víi gi¸ h¹ch to¸n theo c«ng thøc sau:
HÖ sè gi¸
hµng ho¸
=
TrÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng
ho¸ tån ®Çu kú
+
TrÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸
nhËp kho trong kú
TrÞ gi¸ h¹ch to¸n cña hµng
ho¸ tån kho ®Çu kú
+
TrÞ gi¸ h¹ch to¸n cña hµng ho¸
nhËp kho trong kú
TrÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸
xuÊt kho trong kú
=
TrÞ gi¸ h¹ch to¸n cña hµng
ho¸ xuÊt kho trong kú
x
HÖ sè gi¸ hµng
ho¸
2.4. H¹ch to¸n tæng hîp nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ chñ yÕu:
2.4.1. Tµi kho¶n sö dông:
TK 511 “Doanh thu b²n h¯ng ho² v¯ cung cÊp dÞch vô”: T¯i kho°n n¯y
dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô cña doanh nghiÖp
trong mét kú kÕ to¸n cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tõ c¸c giao dÞch vµ
c¸c nghiÖp vô sau:
B¸n hµng: B¸n s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra vµ b¸n hµng ho¸ mua
vµo.
Cung cÊp dÞch vô: Thùc hiÖn c«ng viÖc ®· tho¶ thuËn theo hîp ®ång trong
mét kú, hoÆc nhiÒu kú kÕ to¸n, nh- cung cÊp dÞch vô vËn t¶i, du lÞch, cho
thuª TSC§ theo ph-¬ng thøc cho thuª ho¹t ®éng....
TK 511 cã c¸c TK cÊp 2 nh- sau:
- TK 5111 “Doanh thu b²n h¯ng ho²”
- TK 5112 “Doanh thu b²n th¯nh phÈm”
- TK 5113 “Doanh thu cung cÊp dÞch vô”
- TK 5114 “Doanh thu trî cÊp, trî gi²”
Khoa kÕ to¸n
Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
- Xem thêm -
.PDF 
87 
246 
100 
