Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
Lêi Më ®Çu
HiÖn nay nÒn kinh tÕ n-íc ta lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ho¹t ®éng
theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n-íc, chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ,
kinh doanh ®éc lËp ®· ¸p dông réng r·i trong c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong
m«i tr-êng c¹nh tranh nªn c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó ®øng v÷ng
vµ ph¸t triÓn.
KÕ to¸n lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý, ®iÒu hµnh
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®ång thêi lµ c«ng cô ®¾c lùc
phôc vô cho nhµ n-íc trong c«ng t¸c qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n.
KÕ to¸n cung cÊp bøc tranh toµn c¶nh vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh còng nh- t×nh
h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ m×nh cho c¸c cÊp l·nh ®¹o, c¸c bé phËn
biÕt ®-îc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c b¸o c¸o kÕ to¸n còng gióp cho c¸c
cÊp l·nh ®¹o, c¸c bé phËn bbiÕt ®-îc qu¸ tr×nh kinh doanh cña ®¬n vÞ m×nh cã
hiÖu qu¶ hay kh«ng. §ång thêi th«ng qua nh÷ng b¸o c¸o do phßng tµi chÝnh kÕ
to¸n cung cÊp, Gi¸m ®èc thÊy ®-îc -u, nh-îc ®iÓm cña C«ng ty, thÊy ®-îc
nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tµng cña C«ng ty tõ ®ã ®-a ra nh÷ng biÖn ph¸p phï hîp
n©ng cao hiªô qu¶ trong qu¸ tr×nh kinh doanh ®Ó thu ®-îc lîi nhuËn nhiÒu h¬n
n÷a.
Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ
tù trang tr¶i vµ cã l·i. Bëi vËy h¹ gi¸ thµnh – n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm lµ
môc tiªu hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp.
Muèn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm th× doanh nghiÖp ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p h¹
thÊp chi phÝ s¶n xuÊt th«ng qua viÖc sö dông tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, sö dông
tèi ®a c«ng suÊt m¸y mãc trang thiÕt bÞ vµ kh«ng ngõng nang cao n¨ng suÊt lao
®éng.
Víi vai trß lµ ng-êi trùc tiÕp t¹o ra cña c¶i vËt chÊt phôc vô nhu cÇu x·
héi, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt lu«n t×m mäi biÖn ph¸p tiÕt kiÑm chi phÝ s¶n
xuÊt h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, nh»m thÕ ®øng
v÷ng vµng trong c¹nh tranh.
Tõ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra em chän ®Ò t¯i “Hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ vµ
tÝnh gi¸ thµnh t¹i C«ng ty S«ng §µ 11 – Tæng c«ng ty S«ng §µ “ ®Ó l¯m luËn
v¨n tèt nghiÖp.Tuy nhiªn ,do thêi gian h¹n hÑp vµ tr×nh ®é hiÓu biÕt cßn nhiÒu
h¹n chÕ, em rÊt mong c¸cThÇy c« gi¸o, c¸c c¸n bé kÕ to¸n cña c«ng tygãp ý
1
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
kiÕn chØ b¶o ®Ó em cã thÓ hoµn thiÖn tèt luËn v¨n cña m×nh. trong luËn v¨n nµy
ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕ luËn gåm ba ch-¬ng sau:
Ch-¬ng I: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p(XL), x©y dùng c¬ b¶n(XDCB)
CH¦¥NG II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt(CPSX) vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p(GTSPXL) t¹i c«ng ty S«ng §µ 11.
CH¦¥NG III: Ph-¬ng h-íng vµ gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n
CFSX vµ tÝnh GTSPXL ë c«ng ty S«ng §µ 11.
2
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
Ch-¬ng I
Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n TËP HîP chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong doanh
nghiÖp x©y l¾p, XDCB
I. B¶n chÊt, néi dung kinh tÕ cña CPSX, GTSP trong
doanh nghiÖp x©y l¾p, XDCB.
1. Chi phÝ s¶n xuÊt
1.1 B¶n chÊt néi dung kinh tÒ cña chi phÝ s¶n xuÊt.
Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ qu¸ tr×nh
biÕn ®æi mét c¸ch cã ý thøc vµ cã môc ®Ých c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®Çu vµo thµnh
c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh nhÊt ®Þnh.
Mçi doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt b×nh th-êng t¹o ra s¶n phÈm nhÊt
®iÞnh th× kh«ng cã g× thay thÕ ®-îc lµ ph¶i hµi hoµ 3 yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ trÝnh
s¶n xuÊt, ®ã lµ : T- liÖu lao ®éng, ®èi t-îng lao ®éng vµ lao ®éng sèng. §ång
thêi trong qu¸ tr×nh SX hµng ho¸ còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh tiªu hao cña chÝnh b¶n
th©n c¸c yªó tè trªn.
VËy ®Ó tiÕn hµnh SX s¶n phÈm ng-êi ta ph¶i bá chi phÝ vÒ thï lao lao ®éng
vÒ t- liÖu lao ®éng, ®èi t-îng lao ®éng.V× thÕ h×nh thµnh nªn c¸c CPSX ®Ó t¹o
ra gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ tÊt yÕu kh¸ch quan kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ
chñ quan cña ng-êi s¶n xuÊt.
MÆc dï c¸c lo¹i hao phÝ bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh bao gåm
nhiÒu lo¹i, nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau, trong ®iÒu kiÖn tån t¹i quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ th× chóng vÉn ®-îc biÓu hiÖn d-íi h×nh thøc gi¸ trÞ.
VËy chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ mµ Doanh
nghiÖp ph¶i tiªu dïng trong mét thêi kú ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu
thô s¶n phÈm.
Ngµnh x©y dùng còng nh- c¸c ngµnh kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ x©y
l¾p, x©y dùng c¬ b¶n lµ toµn bé chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸
ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
Thùc chÊt chi phÝ lµ sù dÞch chuyÓn vèn, dÞch chuyÓn cña c¸c yÕu tè s¶n
xuÊt vµo ®èi t-îng tÝnh gi¸ (s¶n phÈm c«ng tr×nh vµ h¹ng môc c«ng tr×nh).
VÒ mÆt l-îng chi phÝ s¶n xuÊt phô thuéc vµo hai yÕu tè:
3
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
- Khèi l-îng søc lao ®éng vµ t- liÖu s¶n xuÊt ®-îc chia ra trong mét thêi kú
nhÊt ®Þnh.
- Gi¸ c¶ t- liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiÒn l-¬ng
cña mét ®¬n vÞ lao ®éng ®· hao phÝ.
1.2 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt:
Trong Doanh nghiÖp x©y dùng, c¸c chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu lo¹i,
nhiÒu kho¶n kh¸c nhau c¶ vÒ néi dung tÝnh chÊt, c«ng dông, vai trß, vÞ trÝ...yªu
cÇu qu¶n lý víi tõng lo¹i chi phÝ còng kh¸c nhau. ViÖc qu¶n lý tµi chÝnh, qu¶n
lý s¶n xuÊt, qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng thÓ chØ dùa vµo sè liÖu ph¶n ¸nh
tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt mµ cßn ph¶i c¨n cø vµo sè liÖu cô thÓ cña tõng lo¹i
chi phÝ riªng biÖt ®Ó phôc vô cho yªu cÇu kiÓm tra vµ ph©m tÝch toµn bé c¸c chi
phÝ hoÆc tõng yÕu tè chi phÝ ban ®Çu cña chóng, theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc
c«ng tr×nh theo tõng n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ. Do ®ã, ph©n lo¹i
chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu ®Ó h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n p¬hÈm x©y l¾p.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch khoa häc vµ thèng nhÊt kh«ng nh÷ng
cã nghÜa quan träng ®èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm mµ cßn lµ tiÒn ®Ò rÊt quan träng cña kÕ ho¹ch ho¸, kiÓm tra
vµ ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt cña toµn Doanh nghiÖp, tõ ®ã kh«ng ngõng tiÕt
kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph¸t huy h¬n n÷a vai trß cña
c«ng t¸c kÕ to¸n ®èi víi sù ph¸t triÓn cña Dãanh nghiÖp.
XuÊt ph¸t tõ c¸c môc ®Ých vµ yªu cÇu cña qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt còng
®-îc ph©n lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt lµ
viÖc s¾p xÕp chi phÝ s¶n xuÊt vµo tõng lo¹i, tõng nhãm kh¸c nhau theo nh÷ng
®Æc tr-ng nhÊt ®Þnh.
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ :
Theo c¸ch nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia ra thµnh 7 yÕu tè :
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu : Bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ c¸c lo¹i ®èi t-îng
lao ®éng lµ nguyªn vËt liÖu chÝnh : g¹ch, c¸t, ®¸, sái, xi m¨ng, s¾t thÐp ; vËt liÖu
phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô thuéc TSC§ v©t liÖu sö dông lu«n chuyÓn nh- :
v¸n kh«n, giµn gi¸o, cèp pha.
- Chi phÝ nh©n c«ng : Lµ toµn bé chi phÝ vÒ tiÒn l-¬ng chÝnh, c¸c kho¶n
kh¸c phô cÊp mang tÝnh chÊt tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn
trong doanh nghiÖp.
- Chi phÝ nhiªn liÖu, ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh SXKD trong kú :
x¨ng, dÇu ..
4
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
- C¸c kho¶n BHXH, BHYT, KPC§ : Lµ c¸c kho¶n ®-îc trÝch theo tû lÖ
quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp l-¬ng ph¶i tr¶ cho CBCNV.
- Chi phÝ khÊu hao TSC§ : Lµ toµn bé sè tiÒn khÊu hao TSC§ ph¶i trÝch
trong kú cña tÊt c¶ c¸c lo¹i TSC§ sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
trong kú cña doanh nghiÖp.
- Chi phÝ dich vô mua ngoµi : Lµ sè tiÒn tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua ngoµi
phôc vô ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp.
- Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c : Lµ toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ph¸t sinh
trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt , kinh doanh ngoµi c¸c yÕu tè trªn.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸ch nµy cã t¸c dông cho biÕt kÕt cÊu, tû
träng tõng lo¹i chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh ®Ó lËp b¶n thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh (phÇn chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh theo yÕu tè) phôc vô cho yªu cÇu th«ng tin vµ qu¶n trÞ doanh
nghiÖp, phôc vô cho viÖc x©y dùng ph©n tÝch ®Þnh møc vèn l-u ®éng, lËp kiÓm
tra vµ ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ , lËp dù to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt, kinh doanh cho kú sau. Nã lµ tµi liÖu quan träng dïng lµm c¨n cø ®Ó x¸c
®Þnh møc tiªu hao vËt chÊt vµ thu nhËp quèc d©n.
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi
phÝ :
Theo c¸c ph©n lo¹i nµy toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp :
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp : Lµ chi phÝ cña c¸c lo¹i vËt liÖu chÝnh,
vËt liÖu phô kÕt cÊu nªn gi¸ trÞ thiÕt bÞ kÌm theo vËt kiÕn tróc .. cÇn thiÕt ®Ó t¹o
nªn s¶n phÈm x©y l¾p .
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : Lµ c¸c kho¶n chi phÝ vÒ l-¬ng chÝnh, c¸c
kho¶n phô cÊp mang tÝnh chÊt tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp tham gia vµo
x©y l¾p c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
- Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng : Lµ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc sö dông
m¸y ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Chi phÝ nµy bao gåm : tiÒn khÊu hao m¸y
mãc thiÕt bÞ, thuª m¸y, tiÒn l-¬ng c«ng nh©n vËn hµnh m¸y thi c«ng, chi phÝ vÒ
nhiªn liÖu ®éng lùc dïng cho m¸y thi c«ng... ®Ó tiÕn hµnh x©y l¾p c¸c c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung : Lµ c¸c chi phÝ liªn quan tíi nhiÒu c«ng tr×nh bao
gåm chi phÝ vÒ tiÒn l-¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng
nh- BHXH, BHYT, KPC§, khÊu hao TSC§ dïng chung cho ®éi, chi phÝ vËt
liÖu, c«ng cô dïng cho qu¶n lý ®éi ..
5
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
- Ngoµi ra khi tÝnh chØ tiªu gi¸ thµnh toµn bé (gi¸ ®Çy ®ñ) th× chØ tiªu gi¸
thµnh cßn bao gåm c¸c kho¶n môc chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh
nghiÖp.
Ph©n lo¹i theo c¸ch nµy gióp doanh nghiÖp theo dâi tõng kho¶n môc chi phÝ
ph¸t sinh tõ ®ã tiÕn hµnh ®èi chiÕu víi gi¸ thµnh dù to¸n cña c«ng tr×nh ®Ó cã
thÓ nhËn biÕt ®-îc tõng kho¶n môc chi phÝ ph¸t sinh ë ®©u, t¨ng hay gi¶m so
víi dù to¸n ®Ó tõ ®ã doanh nghiÖp cã h-íng t×m ra biÖn ph¸p nh»m tiÕt kiÖm
kho¶n môc chi phÝ trªn, h¹ gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p.
Ngoµi hai c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu trªn, phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ
c«ng t¸c kÕ to¸n, chi phÝ s¶n xuÊt , kinh doanh cßn cã thÓ ph©n lo¹i theo c¸c
tiªu thøc kh¸c nh- :
- C¨n cø vµo chøc n¨ng cña chi phÝ ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
: bao gåm chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh,
chi phÝ ho¹t ®éng bÊt th-êng.
- C¨n cø vµo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh víi khèi l-îng
c«ng viÖc hoµnh thµnh, chi phÝ ®-îc chia ra thµnh hai lo¹i : chi phÝ cè ®Þnh vµ
chi phÝ biÕn ®æi.
- C¨n cø vµo c¸ch thøc kÕt cÊu chi phÝ th× toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh ®-îc chia thµnh chi phÝ thêi kú vµ chi phÝ s¶n phÈm.
Mçi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt nµy ®-îc ®¸p øng cho môc ®Ých qu¶n
lý h¹ch to¸n kiÓm tra, kiÓm so¸t chi phÝ ph¸t sinh ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau. Do
vËy c¸c c¸ch ph©n lo¹i ®Òu tån t¹i, bæ sung cho nhau vµ gi÷ vai trß nhÊt ®Þnh
trong qu¶n lý toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong tõng thêi kú
nhÊt ®Þnh.
2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm .
2.1 B¶n chÊt néi dung kinh tÕ cña gi¸ thµnh s¶n phÈm .
C¸c chi phÝ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm lu«n lu«n ®-îc biÓu hiÖn ë mÆt
®Þnh tÝnh vµ mÆt ®Þnh l-îng, ®ã võa lµ môc ®Ých cuèi cïng cña qu¸ tr×nh ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp. §Ó x©y dùng nªn mét c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh .. th× doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng, ph¶i ®Çu t- vµo
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thi c«ng mét l-îng chi phÝ nhÊt ®Þnh. Nh÷ng chi phÝ mµ
doanh nghiÖp bá ra trong qu¸ tr×nh thi c«ng ®ã lu«n lu«n ®-îc biÓu hiÖn ë mÆt
®Þnh tÝnh hay ®Þnh l-îng.
- MÆt ®Þnh tÝnh cña chi phÝ ®ã lµ c¸c chi phÝ hiÖn vËt hay b»ng tiÒn tiªu
hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, thi c«ng c«ng tr×nh hoµn thµnh.
6
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
- MÆt ®Þnh l-îng cña chi phÝ thÓ hiÖn møc ®é tiªu hao cô thÓ cña tõng lo¹i
chi phÝ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , thi c«ng c«ng tr×nh hoµn thµnh ®-îc
thÓ hiÖn b»ng th-íc ®o gi¸ trÞ.
- Môc ®Ých cña s¶n xuÊt kinh doanh hay nãi c¸ch kh¸c môc ®Ých chi phÝ
cña doanh nghiÖp t¹o nªn nh÷ng gi¸ trÞ sö dông nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu
cña x· héi.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, vÊn ®Ò quan t©m tr-íc hÕt ®èi víi
c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ lîi nhuËn - §ã võa lµ nguyªn nh©n, võa
lµ môc ®Ých cuèi cïng cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh trong
doanh nghiÖp. §Ó x©y dùng nªn mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh th× doanh
nghiÖp x©y dùng ph¶i ®Çu t- vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , thi c«ng mét l-îng chi phÝ
nhÊt ®Þnh, ®ång thêi c¸c doanh nghiÖp còng rÊt quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ cña chi
phÝ bá ra Ýt nhÊt, thu ®-îc gi¸ trÞ sö dông lín nhÊt vµ lu«n t×m mäi biÖn ph¸p h¹
thÊp chi phÝ nh»m môc ®Ých thu ®-îc lîi nhuËn tèi ®a.
Nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong qu¸ tr×nh thi c«ng
c«ng tr×nh nµo th× sÏ tham gia cÊu thµnh nªn gi¸ cña c«ng tr×nh ®ã.
Trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh s¶n
phÈm lµ chØ tiªu tho¶ m·n, ®¸p øng c¸c néi dung th«ng tin trªn.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n chøa ®ùng hai mÆt kh¸c nhau vèn cã bªn trong
nã. VËy gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt (bao gåm chi
phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ
s¶n xuÊt chung) tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh khèi l-îng x©y
l¾p hoµn thµnh ®Õn giai ®o¹n quy -íc ®· hoµn thµnh nghiÖm thu, bµn giao vµ
®-îc chÊp nhËn thanh to¸n.
Kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nhiÖp, ë doanh nghiÖp x©y dùng gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh c¸ biÖt, mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
khi ®· hoµn thµnh ®Òu cã mét gi¸ thµnh riªng. H¬n n÷a khi mét doanh nghiÖp
nhËn thÇu mét c«ng tr×nh th× gi¸ b¸n (gi¸ nhËn thÇu) ®· cã ngµy tr-íc khi thi
c«ng c«ng tr×nh ®ã. Do ®ã gi¸ thµnh thùc tÕ cña mét c«ng tr×nh hoµn thµnh,
khèi l-îng c«ng viÖc x©y l¾p hoµn thµnh chØ quyÕt ®Þnh tíi l·i, lç cña doanh
nghiÖp do thùc hiÖn thi c«ng c«ng tr×nh ®ã mµ th«i.
Tuy vËy, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ®Ó ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh ®-îc sù cho phÐp cña Nhµ n-íc, mét sè xÝ nghiÖp ®· linh ho¹t, chñ ®éng
x©y dùng mét sè c«ng tr×nh (chñ yÕu lµ c«ng tr×nh d©n dông nh-: nhµ ë, v¨n
phßng, cöa hµng...) sau ®ã l¹i b¸n l¹i cho c¸c ®èi t-îng cã nhu cÇu sö dông víi
gi¸ hîp lý th× gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p còng lµ mét nh©n tè quan träng ®Ó
x¸c ®Þnh gi¸ b¸n.
7
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao
®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ cã liÖn quan ®Õn c«ng viÖc c«ng tr×nh, h¹ng môc
c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh, dã ®ã nã lµ mét ph¹m trï kinh tÕ kh¸ch quan bëi sù
chuyÓn dÞch cña gi¸ trÞ t- liÖu s¶n xuÊt vµ lao ®éng sèng ®· hao phÝ vµo s¶n
xuÊt lµ cÇn thiÕt tÊt yÕu. MÆt kh¸c gi¸ thµnh lµ mét ®¹i l-îng tÝnh to¸n, lµ chØ
tiªu cã sù biÕn t-íng nhÊt ®Þnh nªn ë ph-¬ng diÖn nµy, gi¸ thµnh Ýt nhiÒu l¹i
mang tÝnh chÊt chñ quan thÓ hiÖn hai khÝa c¹nh.
- TÝnh vµo gi¸ thµnh mét sè kho¶n môc chi phÝ mµ thùc chÊt lµ thu nhËp
thuÇn tuý cña x· héi nh- : BHXH, BHYT, c¸c kho¶n trÝch nép cÊp trªn, thuª
vèn, thuª tµi nguyªn.
- Mét sè kho¶n môc chi phÝ gi¸n tiÕp ®-îc ph©n bæ vµo gi¸ thµnh cña tõng
lo¹i s¶n phÈm hay tõng s¶n phÈm theo c¸c tiªu thøc phï hîp.
2.2 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc c«ng tr×nh hoµn thµnh lµ gi¸ thµnh
s¶n phÈm cuèi cïng cña s¶n phÈm x©y l¾p.
Gi¸ thµnh lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ViÖc t¨ng c-êng n¨ng suÊt lao ®éng,
tiÕt kiÖm vËt t-, hoµn thiÖn kü thuËt thi c«ng, gi¶m thêi gian thi c«ng, sö dông
hîp lý vèn s¶n xuÊt vv.. §Òu ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn møc h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm.
§Ó ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸
thµnh còng nh- yªu cÇu x©y dùng gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
®-îc xem xÐt d-íi nhiÒu gãc ®é, nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. Trong x©y
l¾p, x©y dùng c¬ b¶n cÇn ph©n biÖt c¸c lo¹i gi¸ thµnh nh- sau :
* Theo thêi ®iÓm, nguån sè liÖu ®Ó x¸c ®Þnh, chØ tiªu gi¸ thµnh ®-îc ph©n
thµnh:
+ Gi¸ thµnh dù to¸n:
Gi¸ thµnh dù to¸n lµ gi¸ thµnh ®-îc lËp tr-íc khi s¶n xuÊt , lµ tæng sè chi
phÝ tÝnh to¸n ®Ó hoµn thµnh khèi l-îng x©y l¾p c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
vµ ®· ®-îc x¸c ®Þnh trªn cë së ®Þnh møc vµ khung gi¸ quy ®Þnh cho tõng lo¹i
c«ng viÖc, ¸p dông theo tõng vïng, l·nh thæ.
Do s¶n phÈm x©y dùng cã gi¸ trÞ lín, thêi gian thi c«ng dµi mang tÝnh ®¬n
chiÕc, nªn mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®Òu cã gi¸ trÞ dù to¸n riªng.
C¨n cø vµo gi¸ thµnh dù to¸n cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ta cã
thÓ x¸c ®Þnh ®-îc gi¸ thµnh dù to¸n cña chóng.
Gi¸ thµnh dù to¸n > gi¸ trÞ dù to¸n c«ng tr×nh x©y l¾p ë phÇn lîi nhuËn
®Þnh møc .
8
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
Gi¸ thµnh dù to¸n
cña tõng c«ng
tr×nh, h¹ng môc
c«ng tr×nh
=
Gi¸ trÞ dù to¸n cña
tõng lo¹i c«ng tr×nh,
h¹ng môc c«ng tr×nh
-
L¬i nhuËn
®Þnh møc
Trong ®ã : + Gi¸ trÞ dù to¸n ®-îc x¸c ®Þnh b»ng ph-¬ng ph¸p lËp dù to¸n
theo quy m«, ®Æc ®iÓm, tû lÖ, tÝnh chÊt kü thuËt vµ yªu cÇu
c«ng nghÖ cña x©y dùng.
+ Lîi nhuËn ®Þnh møc vµ l·i suÊt tÝnh theo tû lÖ quy ®Þnh cña
Nhµ n-íc ban hµnh, tû lÖ nµy lµ kh¸c nhau ®èi víi tõng lo¹i
c«ng tr×nh, c«ng t¸c x©y l¾p.
+ Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch c«ng t¸c x©y l¾p :
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®-îc lËp tr-íc khi b-íc vµo s¶n xuÊt kinh doanh . Nã
ph¶n ¸nh tr×nh ®é qu¶n lý gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp . Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
®-îc x¸c ®Þnh xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ ë mçi ®¬n vÞ x©y l¾p trªn c¬
së biÖn ph¸p thi c«ng, c¸c ®Þnh møc, ®¬n gi¸ ¸p dông trong ®¬n vÞ. Mèi quan
hÖ gi÷a gi¸ thµnh kÕ ho¹ch vµ gi¸ thµnh dù to¸n cã thÓ biÓu diÔn qua c«ng thøc
sau:
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
Gi¸ thµnh dù to¸n
Møc h¹ gi¸
=
x©y l¾p
x©y l¾p
thµnh dù to¸n
(tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh )
+ Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng t¸c x©y l¾p :
Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu ®-îc lËp sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n
phÈm trªn c¬ së toµn bé c¸c hao phÝ thùc tÕ liªn quan ®Ó hoµn thµnh c«ng tr×nh,
h¹ng môc c«ng tr×nh, khèi l-îng x©y l¾p mµ ®¬n vÞ ®· nhËn thÇu. Gi¸ thµnh
thùc tÕ c«ng t¸c x©y l¾p ®-îc x¸c ®Þnh theo sè liÖu kÕ to¸n cung cÊp.
§Æc ®iÓm s¶n phÈm x©y dùng lµ thi c«ng kÐo dµi, do vËy ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho
viÖc theo dâi chÆt chÏ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh ng-êi ta ph©n chia gi¸ thµnh thùc
tÕ thµnh : Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p thùc tÕ, vµ gi¸ thµnh c«ng tr×nh hoµn
thµnh vµ h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh.
+ Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p thùc tÕ ph¶n ¸nh gi¸ thµnh cña mét khèi
l-îng c«ng t¸c x©y l¾p ®¹t ®Õn mét thêi ®iÓm kü thuËt nhÊt ®Þnh, nã cho phÐp
chóng ta x¸c ®Þnh kiÓm kª kÞp thêi, s¸t sao vÒ chi phÝ ph¸t sinh vµ ®ång thêi
ph¸t hiÖn ®-îc nh÷ng nguyªn nh©n g©y t¨ng hay gi¶m chi phÝ.
+ Gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh lµ toµn bé chi phÝ
chi ra ®Ó tiÕn hµnh thi c«ng mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh kÓ tõ khi khëi
9
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
c«ng tr×nh cho ®Õn khi kÕt thóc ®-a c«ng tr×nh vµo sö dông vµ ®-îc chñ ®Çu t(bªn A) chÊp nhËn.
Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng t¸c x©y l¾p kh«ng chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ trong
®Þnh møc mµ cßn cã thÓ bao gåm chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh kh«ng cÇn thiÕt nh-:
thiÖt h¹i ph¸ ®i lµm l¹i, thiÖt h¹i ngõng s¶n xuÊt, mÊt m¸t, hao hôt vËt t-, ... do
nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan cña doanh nghiÖp.
* Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ: Gi¸ thµnh ®-îc ph©n thµnh gi¸ thµnh
s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh toµn bé.
+ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt:
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn
viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong lÜnh vùc x©y l¾p, x©y dùng c¬ b¶n (chi
phÝ nguyªn vËt trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi
c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung).
+ Gi¸ thµnh toµn bé (gi¸ thµnh tiªu thô s¶n phÈm)
Gi¸ thµnh tiªu thô s¶n phÈm lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ
ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm x©y l¾p (chi phÝ s¶n
xuÊt, chi phÝ qu¶n lý vµ b¸n hµng).
* Theo ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng:
§Ó ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý vÒ chi phÝ x©y l¾p cßn ®-îc theo
dâi trªn hai chØ tiªu: Gi¸ thµnh cña khèi l-îng hoµn chØnh vµ gi¸ thµnh khèi
l-îng hoµn thµnh quy -íc.
+ Gi¸ thµnh khèi l-îng hoµn chØnh:
Lµ gi¸ thµnh cña nh÷ng CT, HMCT ®· hoµn thµnh, ®¶m b¶o kü thuËt, chÊt
l-îng ®óng thiÕt kÕ vµ hîp ®ång, bµn giao ®-îc chñ ®Çu t- nghiÖm thu vµ chÊp
nhËn thanh to¸n.
ChØ tiªu nµy cho phÐp ta ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ toµn diÖn hiÖu
qu¶ s¶n xuÊt, thi c«ng trän vÑn cho mét CT, HMCT. Tuy nhiªn, chØ tiªu nµy
kh«ng ®¸p øng ®-îc mét c¸ch kÞp thêi c¸c sè liÖu cÇn thiÕt cho viÖc qu¶n lý s¶n
xuÊt vµ gi¸ thµnh trong suèt qu¸ tr×nh thi c«ng c«ng tr×nh. Do ®ã, ®Ó ®¸p øng
®-îc yªu cÇu qu¶n lý vµ ®¶m b¶o s¶n xuÊt kÞp thêi ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh gi¸
thµnh quy -íc .
+ Gi¸ thµnh khèi l-îng hoµn thµnh quy -íc:
Lµ khèi l-îng x©y l¾p ®-îc hoµn thµnh ®Õn giai ®o¹n nhÊt ®Þnh vµ ph¶i
tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau:
. Ph¶i n»m trong thiÕt kÕ vµ ®¶m b¶o chÊt l-îng kü thuËt.
. Khèi l-îng nµy ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc mét c¸ch cô thÓ vµ ®-îc bªn chñ ®Çu
t- nghiÖm thu chÊp nhËn thanh to¸n.
. Ph¶i ®¹t ®Õn ®iÓm dùng ký thuËt hîp lý.
Gi¸ thµnh khèi l-îng hoµn thµnh quy -íc ph¶n ¸nh ®-îc kÞp thêi CPSX
cho ®èi t-îng x©y l¾p trong qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p trong qu¸ tr×nh thi c«ng
x©y l¾p, tõ ®ã gióp Doanh nghiÖp ph©n tÝch kÞp thêi c¸c chi phÝ ®· chi ra cho
tõng ®èi t-îng ®Ó cã biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp vµ cô thÓ. Nh-ng nã l¹i kh«ng
10
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
ph¶n ¸nh ®-îc mét c¸ch toµn diÖn, chÝnh x¸c gi¸ thµnh toµn bé c«ng tr×nh,
h¹ng môc c«ng tr×nh. Do ®ã, ®Ó ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu vÒ qu¶n lý gi¸
thµnh lµ kÞp thêi, chÝnh x¸c, toµn diÖn vµ cã hiÖu qu¶ th× ph¶i sö dông c¶ hai chØ
tiªu trªn.
3 - Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm:
G¾n liÒn víi chi phÝ s¶n xuÊt lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cã thÓ nãi chi phÝ s¶n
xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. CPSX
thÓ hiÖn sù tiªu hao vÒ c¸c chi phÝ trong kú s¶n xuÊt kinh doanh cña Doanh
nghiÖp, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh mÆt kÕt qu¶ thu ®-îc vÒ c¸c lo¹i chi
phÝ ®· bá ra trong kú cña Doanh nghiÖp.
CPSX, GTSP cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, chóng cã thÓ thèng nhÊt
hoÆc kh«ng thèng nhÊt víi nhau. Nã phô thuéc vµo CPSXDD ®Çu kú vµ
CPSXDD cuèi kú.
Cã thÓ ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a CPSX vµ GTSP qua s¬ ®å sau:
Chi phÝ s¶n xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t
Chi phÝ s¶n xuÊt
dë dang ®Çu kú
sinh trong kú
dë dang cuèi kú
A
B
C
D
Trong ®ã: AC: Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c«ng t¸c x©y l¾p thèng nhÊt
trong tr-êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng tr×nh,
h¹ng môc c«ng tr×nh ®-îc hoµn thµnh trong kú tÝnh gi¸ thµnh hoÆc gi¸ trÞ khèi
l-îng c«ng viÖc x©y l¾p dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú ®Òu b»ng nhau.
XÐt vÒ mÆt chÊt th× chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu lµ nh÷ng
hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ®Ó s¶n xuÊt vµ hoµn thµnh s¶n phÈm
x©y l¾p. VÒ mÆt l-îng, nÕu chi phÝ s¶n xuÊt lµ tæng hîp nh÷ng ph¸t sinh trong
mét kú nhÊt ®Þnh th× gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i lµ tæng hîp nh÷ng chi phÝ chi ra
g¾n liÒn víi viÖc s¶n xuÊt vµ hoµn thµnh mét l-îng c«ng viÖc x©y l¾p nhÊt ®Þnh,
®-îc nghiÖm thu bµn giao thanh to¸n, gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng bao hµm khèi
l-îng dë dang cuèi kú, nh÷ng chi phÝ kh«ng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt,
nh÷ng chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra nh-ng ch-a ph©n bæ cho kú sau nh-ng l¹i bao
gåm nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú chuyÓn sang, nh÷ng chi phÝ trÝch
tr-íc vµo gi¸ thµnh nh-ng thùc tÕ ch-a ph¸t sinh vµ nh÷ng chi phÝ cña kú tr-íc
chuyÓn sang ph©n bæ cho kú nµy.
C¨n cø vµo sè liÖu h¹ch to¸n CPSX ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. NÕu coi
nh- tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c«ng viÖc chñ yÕu trong c«ng t¸c kÕ to¸n th×
c«ng t¸c chi phÝ cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc tÝnh chÝnh
x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
4 - Sù cÇn thiÕt ph¶i h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm trong Doanh nghiÖp x©y l¾p, x©y dùng c¬ b¶n.
- §Æc ®iÓm s¶n xuÊt x©y l¾p cã ¶nh h-ëng ®Õn tæ chøc kÕ to¸n:
11
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
X©y dùng c¬ b¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp cã chøc n¨ng t¹o ra
trang thiÕt bÞ TSC§ cho tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, gãp phÇn x©y dùng
c¬ së h¹ tÇng x· héi, v× vËy phÇn lín thu nhËp quèc d©n nãi chung vµ quÜ tÝch
luü nãi riªng cïng víi vèn ®Çu t- tµi trî tõ n-íc ngoµi ®-îc sö dông trong lÜnh
vùc c¬ b¶n.
So víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c, x©y dùng c¬ b¶n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh
tÕ kü thuËt ®Æc tr-ng thÓ hiÖn râ ë s¶n phÈm x©y l¾p vµ qu¸ tr×nh s¸ng t¹o ra s¶n
phÈm. HiÖn nay n-íc ta ®ang tån t¹i c¸c tæ chøc x©y l¾p nh- Tæng c«ng ty,
C«ng ty, XÝ nghiÖp, ®éi x©y dùng thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Tuy c¸c ®¬n vÞ
nµy kh¸c nhau vÒ qui m« s¶n xuÊt, h×nh thøc qu¶n lý nh-ng c¸c ®¬n vÞ nµy ®Òu
lµ nh÷ng tæ chøc nhËn thÇu x©y l¾p. S¶n phÈm x©y l¾p cã ®Æc ®iÓm riªng biÖt
kh¸c víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c vµ ¶nh h-ëng ®Õn c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n.
Qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm x©y l¾p, tõ khëi c«ng x©y dùng ®Õn khi c«ng
tr×nh hoµn thµnh bµn giao ®-a vµo sö dông th-êng dµi, phô thuéc vµo qui m«,
tÝnh chÊt phøc t¹p cña tõng c«ng tr×nh, qu¸ tr×nh thi c«ng x©y dùng nµy ®-îc
chia thµnh nhiÒu giai ®o¹n l¹i bao gåm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau. C¸c c«ng
viÖc nµy chñ yÕu ®-îc thùc hiÖn ngoµi trêi nªn chÞu ¶nh h-ëng lín cña c¸c yÕu
tè nh- n¾ng m-a, giã b·o... Do qu¸ tr×nh vµ ®iÒu kiÖn thi c«ng kh«ng æn ®Þnh,
ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm ®Æt s¶n phÈm vµ theo tõng giai ®o¹n thi c«ng c«ng
tr×nh.
S¶n phÈm x©y l¾p lµ nh÷ng c«ng tr×nh x©y dùng, vËt kiÕn tróc...cã qui m«
lín kÕt cÊu phøc t¹p mang tÝnh ®¬n chiÕc, thêi gian s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p
l©u dµi...§Æc ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n nhÊt thiÕt s¶n
phÈm x©y l¾p ph¶i lËp dù to¸n (dù to¸n thiÕt kÕ, dù to¸n thi c«ng). Qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p ph¶i so s¸nh víi dù to¸n, lÊy dù to¸n lµm th-íc ®o.
Thêi gian sö dông s¶n phÈm x©yl¾p rÊt l©u dµi...do ®ã ®ßi hái viÖc tæ chøc
qu¶n lý vµ h¹ch to¸n sao cho chÊt l-îng c«ng tr×nh ®¶m b¶o ®óng dù to¸n thiÕt
kÕ, b¶o hµnh c«ng tr×nh.
Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y l¾p nªu trªn lµm cho viÖc tæ chøc,
qu¶n lý, h¹ch to¸n trong x©y dùng c¬ b¶n kh¸c víi ngµnh kh¸c: cô thÓ lµ mçi
c«ng tr×nh ®Òu ®-îc thi c«ng theo ®¬n ®Æt hµng riªng, phô thuéc vµo yªu cÇu
cña kh¸ch hµng, yªu cÇu kü thuËt cña c«ng tr×nh ®ã.
- Sù cÇn thiÕt vµ yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
§Ó cã thÓ Ên ®Þnh ®-îc gi¸ b¸n cña s¶n phÈm th× nhÊt thiÕt ng-êi lµm gi¸
ph¶i n¾m râ ®-îc chi phÝ cña m×nh thay ®æi nh- thÕ nµo khi sè l-îng s¶n phÈm
gia t¨ng. V× vËy sù biÕn ®æi chÝnh x¸c gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm ®-a ra thÞ
tr-êng ®Æc biÖt quan träng:
+ Thø nhÊt: Nã lµ c¬ së trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ b¸n v× trong dµi h¹n Doanh
nghiÖp sÏ b¸n s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ tr-êng víi møc gi¸ n»m trong kho¶ng
tõ chi phÝ tíi kh¶ n¨ng ng-êi mua cã thÓ tr¶.
12
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
+ Thø hai: Nã lµ c¨n cø ®Ó DN cã thÓ ®Æt ra c¸c møc gi¸, cã thÓ t¨ng hÆc
gi¶m gi¸ s¶n phÈm cña m×nh trªn c¬ së n¾m v÷ng ®-îc chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra
s¶n phÈm ®ã.
Tõ nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn, viÖc kiÓm so¸t ®-îc chi phÝ lµ rÊt cÇn thiÕt tõ ®ã
t¹o ®iÒu kiÖn cho tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
®-îc thuËn lîi.
H¬n n÷a do ®Æc thï cña ngµnh x©y dùng c- b¶n, cña s¶n phÈm x©y l¾p nhtrªn nªn qu¶n lý vÒ ®Çu t- x©y dùng lµ mét qu¸ tr×nh khã kh¨n phøc t¹p, trong
®ã tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét trong nh÷ng mèi
quan t©m hµng ®Çu, lµ nhiÖm vô quan träng cña Doanh nghiÖp.
HiÖn nay, trong lÜnh vùc x©y dùng c¬ b¶n chñ yÕu ¸p dông ph-¬ng ph¸p
®Êu thÇu, giao nhËn thÇu x©y dùng. V× vËy, ®Ó tróng thÇu, ®-îc thi c«ng mét
c«ng tr×nh th× Doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng ®-îc gi¸ ®Êu thÇu hîp lý cho c«ng
tr×nh ®ã dùa trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc, ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n do Nhµ n-íc
ban hµnh, trªn c¬ së gi¸ c¶ thÞ tr-êng vµ kh¶ n¨ng cña Doanh nghiÖp. MÆt kh¸c
ph¶i ®¶m b¶o kinh doanh cã l·i. §Ó thùc hiÖn ®-îc c¸c yªu cÇu trªn ®ßi hái
ph¶i t¨ng c-êng c«ng t¸c qu¶n lý kÕ to¸n nãi chung, qu¶n lý chi phÝ, gi¸ thµnh
nãi riªng, trong ®ã träng t©m lµ c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm, ®¶m b¶o ph¸t huy tèi ®a t¸c dông cña c«ng t¸c kÕ to¸n ®èi víi
qu¶n lý s¶n xuÊt.
II - Tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm trong c¸c Doanh nghiÖp x©y l¾p, x©y dùng
c¬ b¶n.
1 - §èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm:
§Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y l¾p cã ¶nh h-ëng ®Õn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n
trong ®¬n vÞ x©y l¾p thÓ hiÖn chñ yÕu ë néi dung, ph-¬ng ph¸p tr×nh tù h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, ph©n lo¹i chi phÝ, c¬ cÊu gi¸ thµnh x©y l¾p.
§Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc x¸c ®Þnh
kÞp thêi ®ßi hái c«ng viÖc ®Çu tiªn mµ c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i x¸c ®Þnh ®èi t-îng
h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §©y lµ vÊn ®Ò
cã tÇm quan träng ®Æc biÖt c¶ trong lý luËn còng nh- trong thùc tiÔn h¹ch to¸n
vµ lµ néi dung c¬ b¶n nhÊt cña tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm.
Tæ chøc h¹ch to¸n qu¸ trÝnh s¶n xuÊt trong Doanh nghiÖp x©y l¾p bao gåm
hai giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau vµ cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. §ã lµ giai
®o¹n h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh theo tõng s¶n phÈm, nhãm s¶n
phÈm, theo ®¬n ®Æt hµng, giai ®o¹n c«ng nghÖ, ph©n x-ëng, ®éi...vµ giai ®o¹n
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh theo ®¬n ®Æt hµng ®·
hoµn thµnh, theo ®¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh qui ®Þnh.
Nh- vËy x¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ viÖc x¸c
®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ
13
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
®èi t-îng chÞu chi phÝ. Cßn x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh lµ
viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm, khèi l-îng c«ng viÖc x©y l¾p hoµn thµnh ®ßi hái ph¶i
tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ.
1.1 - §èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt.
§èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng
tr×nh, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc cña h¹ng môc c«ng tr×nh, nhãm c¸c h¹ng môc
c«ng tr×nh, c¸c ®¬n ®Æt hµng...
X¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n CPSX lµ c¨n cø ®Ó më biÓu, kho¶n, sæ chi
tiÕt, tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n ban ®Çu, tËp hîp CPSX theo tõng ®èi t-îng ®Ó
t¨ng c-êng c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ
trong DN. X¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng tËp hîp CPSX vµ gi¶m bít khèi l-îng c«ng
t¸c kÕ to¸n, ®¶m b¶o cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc chÝnh x¸c.
1.2 - §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§èi t-îngtÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
®· hoµn thµnh, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc ®· hoµn thµnh, c¸c khèi l-îng x©y l¾p
cã tÝnh dù to¸n riªng ®· hoµn thµnh. Tõ ®ã x¸c ®Þnh ph-¬ng ph¸p tÝnh GTSPXL
lµm c¨n cø ®Ó kÕ to¸n c¸c phiÕu tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc chÝnh x¸c.
2 - Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n CPSXXL:
2.1: Tæ chøc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph-¬ng ph¸p hoÆc hÖ thèng
ph-¬ng ph¸p sö dông sè liÖu vÒ chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh to¸n ra tæng gi¸ thµnh
vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn
thµnh, giai ®o¹n c«ng viÖc ®· hoµn thµnh, khèi l-îng x©y l¾p cã tÝnh dù to¸n
riªng ®· hoµn thµnh, nã mang tÝnh thuÇn tuý kü thuËt tÝnh to¸n chi phÝ cho tõng
®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
Cïng víi viÖc x¸c ®Þnh ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ta ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc
kú tÝnh gi¸ thµnh.
Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ mèc thêi gian mµ bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh ph¶i tæng
hîp sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. Kú tÝnh
gi¸ thµnh phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm
vµ h×nh thøc nghiÖm thu bµn giao khèi l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh. Cô thÓ kú
tÝnh gi¸ thµnh trong ngµnh x©y l¾p nh- sau:
- §èi víi c¸c XÝ nghiÖp khai th¸c c¸t, ®¸, sái, XÝ nghiÖp s¶n xuÊt cÊu kiÖn
bª t«ng, g¹ch ngãi, v«i...chu kú s¶n xuÊt ng¾n th× kú tÝnh gi¸ thµnh lµ hµng
th¸ng (vµo cuèi mèi th¸ng).
- §èi víi nh÷ng Doanh nghiÖp mµ s¶n phÈm lµ nh÷ng c«ng tr×nh, vËt kiÕn
tróc, th× kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi gian s¶n phÈm x©y l¾p ®-îc coi lµ hoµn thµnh
vµ ®-îc nghiÖm thu bµn giao cho bªn A. HiÖn nay kú tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c
c«ng tr×nh x©y l¾p ®-îc x¸c ®Þnh nh- sau:
+ §èi víi nh÷ng c«ng tr×nh nhá, thêi gian thi c«ng ng¾n (d-íi 12 th¸ng)
th× khi nµo c«ng tr×nh hoµn thµnh toµn bé th× khi ®ã XÝ nghiÖp x©y l¾p míi tÝnh
gi¸ thµnh thùc tÕ cho c«ng tr×nh ®ã.
14
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
+ Víi nh÷ng c«ng tr×nh x©y l¾p cã thêi gian thi c«ng kÐo dµi (trªn 12
th¸ng) th× chØ khi nµo cã mét bé phËn c«ng tr×nh cã gi¸ trÞ sö dông ®-îc
nghiÖm thu bµn giao th× lóc ®ã XÝ nghiÖp x©y l¾p míi tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña
bé phËn ®ã.
+ Víi nh÷ng c«ng tr×nh x©y l¾p cã thêi gian kÐo dµi trong nhiÒu n¨m mµ
kh«ng t¸ch ra ®-îc tõng bé phËn c«ng tr×nh nhá ®-a vµo sö dông th× tõng phÇn
viÖc x©y l¾p lín ®¹t tíi ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý theo thiÕt kÕ kü thuËt cã ghi
trong hîp ®ång giao nhËn thÇu thi c«ng th× sÏ ®-îc bµn giao thanh to¸n vµ XÝ
nghiÖp tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho khèi l-îng bµn giao.
Tuú theo tõng ®Æc ®iÓm cña tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh, mèi quan hÖ
gi÷a ®èi t-îng tËp hîp vµ chi phÝ s¶n xuÊt víi ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh mµ kÕ
to¸n ph¶i lùa chän sö dông mét hoÆc kÕt hîp nhiÒu ph-¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó
tÝnh gi¸ thµnh cho tõng ®èi t-îng.
Trong c¸c Doanh nghiÖp x©y l¾p, th-êng ¸p dông c¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh
gi¸ thµnh sau:
+ Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n (ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trùc
tiÕp):
§©y lµ ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông phæ biÕn trong c¸c Doanh nghiÖp x©y
dùng hiÖn nay v× ®èi t-îng ®-îc tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®èi t-îng chi phÝ
s¶n xuÊt, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o, h¬n n÷a c¸ch tÝnh l¹i dÔ
dµng.
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, tËp hîp tÊt c¶ chi phÝ s¶n xuÊt trùc tÝÕp cho mét
c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh chÝnh lµ
gi¸ thµnh cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh Êy.
* NÕu kh«ng cã chi phÝ s¶n phÈm dë dang th× tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®·
tæng hîp trong kú cho mçi ®èi t-îng còng lµ tæng hîp gi¸ thµnh cña s¶n phÈm
hoµn thµnh t-¬ng øng trong kú.C«ng thøc tÝnh nh- sau:
Z=C
Trong ®ã: Z - lµ tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm.
C - lµ tæng chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp theo ®èi t-îng.
Trong tr-êng hîp chi phÝ s¶n phÈm dë dang th× ta cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ s¶n phÈm
dë dang theo ph-¬ng ph¸p thÝch hîp.
Khi ®ã c«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh sÏ lµ:
C + Ddk - Dck
Z=
Sè l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh
Trong ®ã: Ddk - lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú.
Dck - lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
* Tr-êng hîp c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ch-a hoµn thµnh mµ khèi l-îng
x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao th×:
15
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
Gi¸ thµnh thùc tÕ cña
Chi phÝ thùc
Chi phÝ thùc
Chi phÝ thùc
khèi l-îng x©y l¾p
= tÕ dë dang + tÕ ph¸t sinh - tÕ dë dang
hoµn thµnh bµn giao
®Çu kú
trong kú
cuèi kú
Trong tr-êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt h¹ch to¸n theo c«ng tr-êng hoÆc c¶
c«ng tr-êng nh-ng gi¸ thµnh thùc tÕ ph¶i tÝnh riªng cho tõng h¹ng môc c«ng
tr×nh th× kÕ to¸n cã thÓ c¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt cña c¶ nhãm vµ hÖ sè kinh tÕ
kü thuËt ®· qui ®Þnh cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho
tõng h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã.
NÕu c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh cã thiÕt kÕ kh¸c nhau, dù to¸n kh¸c nhau
nh-ng cïng thi c«ng trªn mét ®Þa ®iÓm do mét ®éi c«ng tr×nh s¶n xuÊt ®¶m
nhiÖm, kh«ng cã ®iÒu kiÖn theo dâi, qu¶n lý riªng c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c nhau th×
chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®-îc ph¶i ®-îc ph©n bæ cho tõng h¹ng môc c«ng
tr×nh theo nh÷ng tiªu chuÈn thÝch hîp víi hÖ sè kinh tÕ kü thuËt quy ®Þnh cho
tõng h¹ng môc c«ng tr×nh.
HÖ sè ph©n bæ ( tû lÖ ph©n bæ gi¸ thµnh thùc tÕ ) ®-îc x¸c ®Þnh nh- sau :
Tæng C
H=
x 100
Tæng Gdt
Trong ®ã :
Tæng C : Tæng chi phÝ thùc tÕ cña c¶ c«ng tr×nh.
Khi ®ã gi¸ thµnh thùc tÕ cña tõng h¹ng môc c«ng tr×nh = Gdt x H
Víi Gdt : Gi¸ trÞ dù to¸n cña h¹ng môc c«ng tr×nh thø i.
Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p, x©y dùng c¬
b¶n cã c¸c c«ng tr×nh lín vµ phøc t¹p, qu¸ tr×nh x©y l¾p cã thÓ thùc hiÖn ë
nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt kh¸c nhau, khèi l-îng tÝnh to¸n lín.
+ Ph-¬ng ph¸p hÖ sè:
Theo ph-¬ng ph¸p nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tËp hîp riªng cho tõng c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. Sau ®ã c¨n cø vµo hÖ sè ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
cho tõng c«ng tr×nh. HÖ sè nµy ®-îc x¸c ®Þnh dùa vµo mèi quan hÖ vÒ chi phÝ
gi÷a c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
+ Ph-¬ng ph¸p tû lÖ :
Theo ph-¬ng ph¸p nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tËp hîp theo tõng nhãm c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cïng lo¹i sau ®ã x¸c ®Þnh tû lÖ gi÷a tæng gi¸ thµnh
thùc tÕ cña nhãm c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã víi tæng gi¸ thµnh kÕ
ho¹ch vµ cuèi cïng c¨n cø vµo gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña tõng lo¹i c«ng tr×nh,
h¹ng môc c«ng tr×nh vµ tû lÖ ë trªn ®Ó x¸c ®Þnh tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña tõng
lo¹i c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh trong nhãm.
+ Ph-¬ng ph¸p liªn hîp:
§©y còng lµ ph-¬ng ph¸p th-êng ®-îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c
doanh gnhiÖp x©y l¾p, x©y dùng c¬ b¶n do cã ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, tÝnh
16
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
chÊt quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt s¶n phÈm lµm ra phøc t¹p nhiÒu giai ®o¹n
c«ng viÖc.
2.2 Tæ chøc h¹ch to¸n CPSXXL:
NhiÖm vô chñ yÕu ®Æt ra cho c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ:
. X¸c ®Þnh hîp lý ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸
thµnh phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc t¹i cña Doanh nghiÖp vµ tho¶ m·n yªu cÇu
qu¶n lý ®Æt ra.
.VËn dông c¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh vµ ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n theo
mét tr×nh tù l«gic: TÝnh to¸n chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, kiÓm tra c¸c kh©u h¹ch to¸n
nh- tiÒn l-¬ng, vËt liÖu, tµi s¶n cè ®Þnhh...
. X¸c ®Þnh sè liÖu cÇn thiÕt cho kÕ to¸n tËp hîp chi phi s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh.
Cô thÓ cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau:
- Ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt thùc hiÖn
ph¸t sinh.
- KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ vËt t-, lao ®éng, sö
dông m¸y mãc thi c«ng vµ c¸c dù to¸n chi phÝ kh¸c, ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c
kho¶n chªnh lÖch so víi ®Þnh møc, c¸c chi phÝ kh¸c ngoµi kÕ ho¹ch, c¸c kho¶n
thiÖt h¹i, mÊt m¸t, h- háng... trong s¶n xuÊt vµ ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p ng¨n
chÆn kÞp thêi.
- TÝnh to¸n chÝnh x¸c vµ kÞp thêi gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p, c¸c s¶n phÈm
vµ lao vô dÞch vô hoµn thµnh cña doanh nghiÖp.
- KiÓm tra vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña Doanh nghiÖp theo tõng
c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng lo¹i s¶n phÈm vµ lao vô, v¹ch ra kh¶
n¨ng vµ biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh mét c¸ch hîp lý vµ cã hiÖu qu¶.
- X¸c ®Þnh ®óng ®¾n vµ bµn giao thanh to¸n kÞp thêi khèi l-îng c«ng t¸c
x©y l¾p ®· hoµn thµnh. §Þnh kú kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ khèi l-îng thi c«ng dë
dang theo nguyªn t¾c quy ®Þnh.
- §¸nh gi¸ ®óng ®¾n kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanhë tõng c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng bé phËn thi c«ng, ®éi, tæ s¶n xuÊt ... trong tõng
thêi kú nhÊt ®Þnh.
- KÞp thêi lËp c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y
l¾p
- Cung cÊp chÝnh x¸c, kÞp thêi c¸c th«ng tin h÷u dông vÒ chi phÝ s¶n suÊt
vµ h¹ gi¸ thµnh phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý cña l·nh ®¹o doanh nghiÖp.
§Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p kÕ to¸n
sö dông c¸c tµi kho¶n chñ yªu sau: TK621, TK622, TK623, TK627, TK154
cïng mét sè tµi kho¶n kh¸c cã liªn quan.
- TK621 - “Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp”:
17
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu thùc tÕ dïng cho s¶n
xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm x©y dùng ph¸t sinh trong kú, cuèi kú kÕt chuyÓn sang
tµi kho¶n tËp hîp tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh.
KÕt cÊu tµi kho¶n:
TK621
TËp hîp chi phÝ
nguyªn vËt liÖu
trùc tiÕp trong kú
KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT
vµo GTSP sau khi ®· ghi
gi¶m vËt liÖu kh«ng dïng
hÕt
- TK622 “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”:
TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n
xuÊt x©y l¾p vµ kÕt chuyÓn chi phÝ ®ã vµo tµi kho¶n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
TK622 ®-îc më chi tiÕt cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ...
KÕt cÊu tµi kho¶n:
TK622
TËp hîp chi phÝ
nh©n c«ng trùc tiÕp
ph¸t sinh trong kú
KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp vµo bªn
nî TK154
- TK623 “Chi phÝ sö dông m¸y”
TK nµy dïng ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ dö dông m¸y thi c«ng phôc vô trùc
tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
TK nµy chØ sö dông ®Ó h¹ch to¸n ®èi víi tr-êng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p thùc
hiÖn x©y l¾p c«ng tr×nh theo ph-¬ng thøc thi c«ng hçn hîp, võa thi c«ng, võa
kÕt hîp b»ng m¸y.
KÕt cÊu tµi kho¶n:
TK623
Chi phÝ cã liªn quan
trùc tiÕp tíi m¸y thi
c«ng
Cuèi kú ph©n bæ vµ kÕt
chuyÓn chi phÝ m¸y thi
c«ng cho ®èi t-îng sö dông
TK623 cã 6 tiÓu kho¶n cÊp II më chi tiÕt theo c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
+ TiÓu kho°n 623.1 “Chi phÝ nh©n c«ng” : Dïng ®Ó ph°n ¸nh l¬ng
chÝnh, l-¬ng phô, phô cÊp l-¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp, tµi kho¶n nµy
kh«ng ph¶n ¸nh khi trÝch BHXH, BHYT, kinh phÝ c«ng ®oµn.
18
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
+ TiÓu kho°n 623.2 “Chi phÝ vËt liÖu” : Dïng ®Ó ph°n ¸nh chi phÝ nhiªn
liÖu, x¨ng, dÇu, ... vËt liÖu kh¸c phôc vô m¸y thi c«ng.
+ TiÓu kho°n 623.3 “Chi phÝ dông cô s°n xuÊt” : Dïng ®Ó ph°n ¸nh dông
cô s¶n xuÊt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña m¸y thi c«ng.
+ TiÓu kho°n 623.4 “Chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng” : Dïng ®Ó ph°n ¸nh
khÊu hao m¸y thi c«ng sö dông vµo ho¹t ®éng x©y l¾p c«ng tr×nh.
+ TiÓu kho°n 623.7 “Chi phÝ dÞch vô mua ngo¯i” Dïng ®Ó ph°n ¸nh chi
phÝ dÞch vô mua ngoµi nh- thuª söa ch÷a m¸y, b¶o hiÓm m¸y thi c«ng, chi phÝ
®iÖn n-íc, tiÒn thuª TSC§, chi phÝ tr¶ cho nhµ thÇu phô.
+ TiÓu kho°n 623.8 “Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c” : Dïng ®Ó ph°n ¸nh c¸c chi
phÝ b»ng tiÒn phôc vô cho ho¹t ®éng cña m¸y thi c«ng, kho¶n chi cho n÷ lao
®éng.
- TK627 “Chi phÝ s°n xuÊt chung”: TK n¯y dïng ®Ó ph°n ¸nh nh÷ng chi
phÝ liªn quan ®Õn viÖc phôc vô, qu¶n lý s¶n xuÊt ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc
hiÖn x©y dùng, l¾p ®Æt .
TK nµy ®-îc më chi tiÕt theo ®èi t-îng, tõng lo¹i ho¹t ®éng, tõng ph©n
x-ëng vµ tõng tæ, ®éi, ...
KÕt cÊu tµi kho¶n:
TK627
TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
chung ph¸t sinh trong kú
- C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ
- KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n
xuÊt chung vµo TK154
TK627 ®-îc më thµnh 6 tiÓu kho¶n cÊp 2 ®Ó theo dâi ph¶n ¸nh riªng néi
dung chi phÝ
+ TK627.1: Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng, tæ ®éi.
+ TK 627.2 : Chi phÝ nguyªn vËt liÖu.
+ TK627.3: Chi phÝ c«ng cô dông cô
+ TK627.4 : Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh.
+ TK627.7 : Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi.
+ TK627.8 : Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c.
- TK154 “Chi phÝ s°n xuÊt kinh doanh dë dang”
TK nµy ®-îc sö dông ®Ó tËp héptµn bé chi phÝ trong kú liªn quan ®Õn chÕ
t¹o s¶n phÈm phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm . Ngoµi ra TK154 cßn
ph¶n ¸nh c¶ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phô, thuª
ngoµi gia c«ng tù chÕ.
19
Kh-¬ng lª th- – K35 – D2
TK154
Tæng hîp c¸c chi phÝ
ph¸t sinh trong kú
- Ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt
- Gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh
D- nî: chi phÝ s¶n xuÊt
kinh doanh cuèi kú
+ Theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn : TK 154 dïng ®Ó tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
+ Theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnhkú: TK 154 chØ dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè kÕt
chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Çu kú vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh dë dang cuèi kú
- TK 631 “Gi¸ th¯nh s°n xuÊt”
TK nµy ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ... trong tr-êng hîp ®în vÞ h¹ch to¸n hµng tån kho
theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
- TK 632 “Gi¸ vèn h¯ng b¸n”
TK n¯y dïng ®Ó kÕt chuyÓn tõ bªn cã TK 154 “chi phÝ s°n xuÊt s°n xuÊt
kinh doanh dë dang” bao gåm c° chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp, chi phÝ m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung vµ ®Ó ®¸nh tÝnh gi¸
thµnh toµn bé s¶n phÈm x©y l¾p.
2.1.1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng lín nhÊt trong chi phÝ s¶n phÈm
x©y dùng. Chi phÝ vËt liÖu cho c«ng tr×nh gåm gi¸ thùc tÕ (chi phÝ thu mua, vËn
chuyÓn ®Õn ch©n c«ng tr×nh , hao hôt trong ®Þnh møc cña qu¸ tr×nh vËn chuyÓn,
b¶o qu¶n) cña vËt liÖu chÝnh (g¹ch, xi m¨ng, c¸t ...) vËt kÕt cÊu (bª t«ng, s¾t,
thÐp ... ) vËt liÖu phô, vËt liÖu sö dông lu©n chuyÓn (cèp pha, dµn gi¸o, v¸n
khu«n ...) vµ c¸c vËt liÖu kh¸c.
Trong x©y dùng c¬ b¶n còng nh- trong c¸c ngµnh kh¸c lµ vËt liÖu sö dông
cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh nµo th× ph¶i tÝnh trùc tiÕp cho c«ng tr×nh,
h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã dùa trªn c¬ së chøng tõ gèc theo gi¸ thùc tÕ cña vËt
liÖu vµ sè l-îng vËt liÖu thùc tÕ ®· sö dông.
Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
TËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp theo tõng ®èi t-îng :
* Khi xuÊt kho nguyªn vËt liÖu cho ho¹t ®éng x©y l¾p
Nî TK 621: chi tiÕt CT,HMCT Gi¸ trÞ NVL thùc tÕ
Cã TK 152: chi tiÕt TK xuÊt dïng
* Nguyªn vËt liÖu mua ngoµi vÒ chuyÓn giao t¹i ch©n c«ng tr×nh ngay
20
- Xem thêm -
.PDF 
29 
111 
104 
