lêi nãi ®Çu
Trong thêi kú ®æi míi,c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· vµ ®ang cã b-íc
ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ h×nh thøc vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.Cho ®Õn
nay cïng víi chÝnh s¸ch më cöa, c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh (SXKD) ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc thiÕt lËp nªn kinh
tÕ thÞ tr-êng vµ ®Èy m¹nh nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng trªn ®µ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn.
Thùc hiÖn h¹ch to¸n trong c¬ chÕ míi ®Ó bï ®¾p nh÷ng chi phÝ bá ra vµ cã l·i.
§Ó thùc hiÖn ®-îc nh÷ng yªu cÇu ®ã, c¸c ®¬n vÞ ph¶i quan t©m tíi tÊt c¶ c¸c
kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tõ khi bá vèn ra tíi khi thu vèn vÒ ®¶m b¶o thu
nhËp cho ®¬n vÞ thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô SXKD ph¶i thùc hiÖn tæng hoµ
nhiÒu biÖn ph¸p, trong ®ã biÖn ph¸p quan träng hµng ®Çu kh«ng thÓ thiÕu
®-îc lµ thùc hiÖn qu¶n lý kinh tÕ trong mäi ho¹t ®éng SXHD cña doanh
nghiÖp. H¹ch to¸n kÕ to¸n lµ mét trong nh÷ng c«ng cô cã hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó
ph¶n ¸nh kh¸ch quan vµ gi¸m ®èc cã hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng SXKD cña
doanh nghiÖp.
Ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ tr-êng cã ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n-íc,
®ång thêi chÞu sù chi phèi cña c¸c quy luËt kh¸ch quan nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
nh- quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh… buéc c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt
ph¶i hÕt søc quan t©m tíi viÖc gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
muèn ®¹t ®-îc nh- vËy, th× ®iÒu ®Çu tiªn lµ doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý
chÆt chÏ chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh to¸n chÝnh x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm th«ng qua
bé phËn kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
ChÝnh v× vËy mµ viÖc tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ ho¹ch tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét yªu cÇu thiÕt yÕu trong nh÷ng vÊn ®Ò thêi thiÕt
yÕu vµ lu«n lµ mét sù ®-îc c¸c doanh nghiÖp quan t©m ®Ó gióp nhµ qu¶n lý
l·nh ®¹o doanh nghiÖp ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ®-îc t×nh h×nh sö dông lao ®éng,
vËt t-, tiÒn vèn cã hiÖu qu¶ hay kh«ng, tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ, t×nh h×nh thùc
hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh nh- nµo?.. Tõ ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh»m
h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh phï
hîp cho sù ph¸t triÓn SXKD vµ yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp .
1
NhËn thøc ®-îc vai trß cña kÕ to¸n, ®Æc biÖt lµ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, trong thêi gian thùc tËp t¹i nhµ m¸y xi
m¨ng S«ng §µ (thuéc C«ng ty VËt t- x©y l¾p vËn t¶i S«ng §µ 12), em ®·
m¹nh d¹n t×m hiÓu nghiªn cøu ®Ò tµi vÒ tæ chøc c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty ®Ó hiÓu râ h¬n vÒ thùc tiÔn c«ng
t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty, ®¸p øng c¸c
yªu cÇu qu¶n lý vµ h¹ch to¸n ë doanh nghiÖp.
Néi dung tãm t¾t cña ®Ò tµi nh- sau:
PhÇn I: Lý luËn vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm.
PhÇn II: T×nh h×nh thùc tÕ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ t×nh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë Nhµ m¸y xi m¨ng S«ng §µ thuéc c«ng
ty x©y l¾p vËt t- vËn t¶i S«ng §µ 12.
PhÇn III: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë nhµ m¸y xi m¨ng S«ng §µ
thuéc c«ng ty x©y l¾p vËt t- vËn t¶i S«ng §µ 12.
MÆc dï rÊt cè g¾ng vµ lu«n lu«n nhËn ®-îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy
c« gi¸o vµ c¸c c« chó, anh chÞ ë phßng kÕ to¸n c«ng ty, song do nhËn thøc vµ
tr×nh ®é cã h¹n nªn luËn v¨n ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng tån t¹i thiÕu
sãt. Em rÊt mong muèn vµ xin ch©n thµnh tiÕp thu ý kiÕn ®ãng gãp bæ xung..
nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a ®Ò tµi nghiªn cøu.
2
Ch-¬ng i:
c¸c vÊn ®Ò chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm
1.1. §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.
.2. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
chñ yÕu.
1.2.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt :
Theo c¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ thÕ giíi "Mäi ho¹t ®éng cña con ng-êi
mµ t¹o ra thubnhËp lµ ho¹t ®éngh s¶n xuÊt ", nªn s¶n phÈm vËt chÊt vµ c¸c
ngµnh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm dÞch vô trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh, doanh nghiÖp ph¶i khai th¸c vµ sö dông c¸c nguån lao ®éng, vËt t-, tµi
s¶n, tiÒn vèn ®Ó thùc hiÖn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, cung cÊp dÞch vô.
Trong qu¸ tr×nh ®ã, doanh nghiÖp ph¶i bá ra c¸c hao phÝ- vÒ lao ®éng sèng vµ
lao ®éng vËt ho¸ cho ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh, chi phÝ bá ra cho ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt.
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng
sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp chi ra ®Ó
tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú.
1.2.2 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt.
1.2.2.1 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ
(yÕu tè chi phÝ)
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã néi dung, tÝnh chÊt
kinh tÕ ban ®Çu gièng nhau th× ®-îc s¾p xÕp vµo cïng mét yÕu tè chi phÝ,
kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë ®Çu vµ dïng vµo môc ®Ých g×.
Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia lµm 5 yÕu tè chi phÝ c¬ b¶n sau:
- Chi phÝ nghuyªn liÖu, vËt liÖu: bao gåm toµn bé gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i
nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ c«ng cô
dông cô xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh trong k× b¸o c¸o.
- Chi phÝ nh©n c«ng: bao gåm toµn bé chi phÝ tr¶ cho ng-êi lao ®éng
(th-êng xuyªn ay t¹m thêi) vÒ tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp, trî
3
cÊp cã tÝnh chÊt l-¬ng trong kú b¸o c¸o,c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng (KPC§,
BHXH, BHYT)
- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnhh: bao gåm chi phÝ khÊu hao toµn bé
tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh tr-íc b¸o
c¸o.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: bao gåm c¸c chi phÝ vÒ nhËn cung cÊp dÞch
vô tõ c¸c ®¬n vÞ kh¸c phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp trong kú b¸o c¸o nh-: ®iÖn, n-íc, ®iÖn tho¹i, vÖ sinh vµ c¸c dÞch vô
kh¸c.
- Chi phÝ b»ng tiÒn: bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ch-a ®-îc
ph¶n ¸nh ë c¸c chØ tiªu trªn, ®· chi b»ng tiÒn trong kú b¸o c¸o nh-: tiÕp kh¸ch
, héi häp, thuª qu¶ng c¸o…
1.2.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng dông kinh tÕ chi phÝ.
(kho¶n môc chi phÝ).
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã cïng môc ®Ých, c«ng
dông ®-îc s¾p xÕp vµo mét kho¶n môc chi phÝ, kh«ng ph©n biÖt néi dung kinh
tÕ cña chi phÝ.
Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt
®-îc chia thµnh 3 kho¶n môc chi phÝ sau:
- Kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : bao gåm c¸c kho¶n pahØ tr¶
cho ng-êi lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô nh-: l-¬ng, c¸c kho¶n
phô cÊp l-¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng (BHXH, BHYT,
KPC§)
- Kho¶n môc chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: bao gåm nh÷ng chi
phÝ ph¸t sinh t¹i bé phËn s¶n xuÊt (ph©n x-ëng, ®éi, tr¹i s¶n xuÊt …) ngoµi 2
kho¶n môc trªn.
Kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm: c¸c néi dung kinh tÕ sau:
+ Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng : gåm c¸c kho¶n tiÒn l-¬ng, c¸c kho¶n
phô cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca cñ nh©n viªn qu¶n lý ph©n
x-ëng, ®éi, bé phËn s¶n xuÊt.
4
+ Chi phÝ vËt liÖu: gåm chi phÝ vËt liÖu dïng chung cho ph©n x-ëng
nh-: vËt liÖu dïng ®Ó söa ch÷a, b¶o d-ìng tµi s¶n cè ®Þnh, vËt liÖu v¨n phßng
ph©n x-ëng vµ nh÷ng vËt liÖu dïng cho nhu cÇu qu¶n lý chung ë ph©n x-ëng.
+ Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt : gåm nh÷ng chi phÝ vÒ c«ng cô dông cô
xuÊt dïng cho ho¹t ®éng qu¶n lý cña ph©n x-ëng nh-: khu«n mÉu, dông cô g¸
l¾p, dông cô cÇm tay, dông cô b¶o hé lao ®éng…
+ Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao
tµi s¶n cè ®Þnh sö dông trong ph©n x-ëng nh-: m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt
ph-¬ng tiÖn vËn tµi, truyÒn dÉn, nhµ c-ëng…
+Chi phÝ dÞch vô m¸u ngoµi: gåm chi phÝ dÞch vô m¸u ngoµi phôc vô
cho ho¹t ®éng cña ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt nh-: chi phÝ söa ch÷a tµi s¶n
cè ®Þnh thuª ngoµi, chi phÝ ®iÖn n-íc, ®iÖn tho¹i, c¸c kho¶n chi phÝ mua vµ sö
dông c¸c tµi liÖu kü thuËt,b»ng s¸ng chÕ, giÊy phÐp chuyÓn giao c«ng nghÖ,
nh·n hiÖu th-¬ng m¹i.. kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn tµi s¶n cè ®Þnh.
+ Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Gåm c¸c chi phÝ b»ng tiÒn ngoµi c¸c chi phÝ
®· kÓ trªn phôc vô cho ho¹t ®éng cña ph©n x-ëng.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng dông kinh tÕ cña chi phÝ cã t¸c
dông phôc vô cho viÖc qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®inh møc, cung cÊp sè
liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc
hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n
xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau.
1.2.2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ víi s¶n l-îng s¶n phÈm
s¶n xuÊt
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt chia 2 lo¹i:
- Chi phÝ biÕn ®æi (biÕn phÝ)lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ l-îng
t-¬ng quan tØ lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong
kú nh-: chi phÝ nguyªn vËt liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
- Chi phÝ cè ®Þnh ( ®Þnh phÝ) lµ nh÷ng chin phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng
sè khi cã sù thay ®æi khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong møc ®é nhÊt ®Þnh
5
nh-: chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh theo ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n, chi phÝ
®iÖn th¾p s¸ng.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông lín trong c«ng t¸c qu¶n trÞ kinh doanh,
ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó
h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh.
1.3. ý nghÜa cña c«ng tac qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n-íc vµ doanh nghiÖp th× chi
phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu quan träng lu«n ®-îc nhµ
n-íc vµ c¸c doanh nghiÖp quan t©m v× chóng g¾n liÒn víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh lu«n ph¶i chÝnh x¸c. KÕ
to¸n víi t- c¸ch lµ c«ng cô qu¶n lý gióp ®¶m b¶o phôc vô th«ng tin cho c«ng
t¸c qu¶n lý kinh tÕ nãi chung vµ nãi riªng ë doanh nghiÖp mang tÇm vÜ m«.
Do ®ã c¸c th«ng tin ph¶i lu«n ®¶m b¶o kÞp thêi, toµn diÖn, khaid qu¸t t×nh
h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, c¸c th«ng tin vÒ c¸c yÕu tè chi phÝ nh»m
gióp nhµ n-íc biÕt ®-îc tØ träng tõng lo¹i chi phÝ, gi¶m ®èc dù to¸n chi phÝ
lµm c¬ së lËp dù to¸n cho kú sau, lµm c¬ së ®Ó ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, chÕ
®é t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng, h¹ thÊp chi phÝ lao ®éng c¸ biÖt
tõ ®ã gãp phÇn h¹ thÊp chi phÝ lao ®éng toµn x· héi.
1.4 Gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.4.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm .
KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ doanh nghiÖp
s¶n xuÊt hoµn thµnh ®-îc s¶n phÈm, cung xÊp dÞch vô cho kh¸ch hµng, ®¸p
øng nhu cÇu cua s¶n xuÊt, tiªu dïng x· héi. Chi phÝ bá ra ®Ó s¶n xuÊt s¶n
phÈm, cung cÊp dÞch vô hoµn thµnh ®-îc gäi lµ gi¸ thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dÞch vô lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho
mét khèi l-îng hay mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô do doanh nghiÖp
s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh trong ®iÒu kiÖn c«ng suÊt b×nh th-êng.
6
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt
l-ìng, lµ c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n vµ x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ
cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt .
VÒ b¶n chÊt, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh gièng nhau: chóng ®Òu lµ hao
phÝ vÒ lao ®éng mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn,
gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm còng cã sù kh¸c nhau:
- Chi phi- s¶n xuÊt lu«n g¾n víi thêi kú ph¸t sinh chi phÝ, cßn gi¸ thµnh
l¹i g¾n víi khèi l-îng s¶n phÈm, dÞch vô ®· hoµn thµnh.
- Chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ kh¸c nhau vÒ khèi l-îng do cã sù
chªnh lÖch vÒ gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt dë dang ®Çu hoÆc cuèi kú.
Gi¸ thµnh; SXSP
=
trÞ gi¸ s¶n phÈm; dë dang ®Çu kú
+
CFSX ph¸t ; sinh trong kú - trÞ gi¸ s¶n phÈm; dë dang cuèi kú - CP lo¹i; trõ
Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ mËt thiÕt:
Chi phÝ s¶n xuÊt trong kyd lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô ®·
hµon thµnh. Sù tiÕt kiÖm hoÆc l·ng phÝ chi phÝ s¶n xuÊt cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp
®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm. C«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh g¾n víi c«ng t¸c qu¶n lý
chi phÝ s¶n xuÊt .
1.4.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.4.2.1. Ph©n lo¹i theo thêi gian vµ cã c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm 3 lo¹i:
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch : lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ
s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n l-îng kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch do bé phËn kÕ
ho¹ch x¸c ®Þnh tr-íc khi tiÕn Hµ Néiµh s¶n xuÊt.
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø ®Ó
ph©n tÝch t×nh hinhd thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së ®Þnh
møc chi phÝ s¶n xuÊt hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm.ViÖc tÝnh
gi¸ thµnh ®Þnh møc ®-îc thùc hiÖn tr-íc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n
phÈm.
7
Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ
th-íc ®o chÝnh x¸c ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t-, lao ®éng vµ
gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, kü thuËt mµ doanh
nghiÖp ®a thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu
chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh tËp hîp ®-îc trong kú tr-íc vµ s¶n l-îng s¶n
phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú tr-íc. Gi¸ thµnh thùc tÕ ®-îc tÝnh to¸n sau
khi kÕt thøc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm
Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
1.4.2.2 Ph©n lo¹i theo ph¹m vi tÝnh to¸n.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy , gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm 2 lo¹i
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng x-ëng): bao gåm chi phÝ nguyªn
vËt liÖu , vËt liÖu ®-îc trùc tiÕp, ch phÝ c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung
tÝnh cho s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô hoµn thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc sö
dông ®Ó ghi sæ kÕ to¸n thµnh phÈm nhËp kho hoÆc giao cho kh¸ch hµng vµ lµ
c¨n cø ®Ó doanh nghiÖp tÝnh gi¸ vèn hµng b¸n, tÝnh l·i gép.
- Gi¸ thµnh toµn bé: bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n hµng,
chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝn cho s¶n phÈm ®ã.
Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm lµ c¨n cø ®Ó xac ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
gi¸ thµnh ; toµn bé = gi¸ thµnh; sx + CP b¸n; hµng + CP qu¶n lý ; DN
1.5. §èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm
1.5.1. §èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
Trong doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh g¾n liÒn víi n¬i diÔn ra
ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm ®-cî s¶n xuÊt. kÕ to¸n cÇn x¸c ®Þnh ®èi
t-îng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tõ ®ã tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt, cung cÊp sè liÖu cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
8
§èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vÞ, giíi h¹n mµ chi phÝ s¶n
xuÊt cÇn ph¶i tËp hîp nh»m ®Ó kiÓm tra, gi¸m s¸t chi phÝ s¶n xuÊt vµ phôc vô
c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Thùc chÊt cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ x¸c
®Þnh n¬i ph¸t sÞnh chi phÝ vµ ®èi t-îng chÞu chi phÝ.
X¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ kh©u ®Çu tiªn cÇn thÕi
cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. X¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt th× míi cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, tæ chøc tèt
c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tõ kh©u ghi chÐp ban ®Çu tæng hîp
sè liÖu, më vµ ghi sæ kÕ to¸n.
C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
- §Æc ®iÓm vµ c«ng dông cña chi phÝ s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
- §Æc ®iÓm c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp
- Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm.
- §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm (®Æc tÝnh kü thuËt, ®Æc ®iÕmö dông, ®Æc ®iÓm
th-¬ng phÈm……..).
- Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh .
§èi víi ngµnh c«ng nghiÖp, ®èi t-îng chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ lo¹i s¶n
phÈm , dÞch vô, nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i, chi tiÕt, bé phËn s¶n phÈm, ph©n
x-ëng, bé phËn, giai ®o¹n c«ng nghÖ, ®¬n ®Æt hµng.
1.5.2. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm .
®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh ra c¸c s¶n phÈm , dich vô do doanh nghiÖp s¶n
xuÊt ra, cÇn ph¶i tÝnh ®-îc tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ.
X¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Ó kÕ to¸n tæ
chøc c¸c thÎ (b¶ng) tÝnh gi¸ thµnh, lùa chän ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch
hîp vµ tiÕn hµnh tÝnh gi¸ thµnh.
C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh vµ ®Æc ®iÓm tæ
chøc s¶n xuÊt , quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, yªu cÇu vµ tr×nh ®é
qu¶n lý cña doanh nghiÖp.
- XÐt vÒ nÆt tæ chøc s¶n xuÊt.
9
+ NÕu tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc (xÝ nghiÖp ®ãng tÇu, c«ng ty XDCB…)
th× tõng s¶n phÈm ,tõng c«ng viÖc lµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
+ NÕu tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t hoÆc s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng.th×
®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng s¶n phÈm hoÆc tõng ®¬n ®Æt hµng.
+ NÕu tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, khèi l-îng s¶n xuÊt ra lín
(dÖt v¶i, b¸nh kÑo…) th× mçi lo¹i s¶n phÈm lµ mét ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
- XÐt vÒ mÆt quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
+NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th× ®èi t-îng tÝnh gi© thµnh
vµ s¶n phÈm hoµn thµnh ë cuèi quy tr×nh s¶n xuÊt.
+ NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu liªn tôc th× ®èi t-în
tÝnh gi¸ thµn vµ thµnh phÈm hoµn thµnh hoÆc cã thÓ nöa thµnh phÈm tù chÕ
biÕn.
+ NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu song song th× ®èi
t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm hoÆc s¶n phÈm l¾p
r¸p hoµn chØnh.
1.6. NhiÖm vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm.
- C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt
s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
- Tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi
t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ b»ng ph-¬ng ph¸p thÝch hîp. Cung cÊp kÞp
thêi nh÷ng sè liÖu, th«ng tin tæng hîp vÒ c¸c ko¶n môc chi phÝ,yÕu tè chi phÝ
®· quy ®Þnh, x¸c ®Þnh ®ung ®¾c trÞ gi¸ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
- VËn dông ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝn to¸n gi¸ thµnh
®¬n vÞ cña c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµh theo ®óng kho¶n môc quy ®Þnh vµ ®óng
ú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· x¸c ®Þnh.
1.7. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt .
1.7.1 Tµi kho¶n kÕ to¸n chñ yÕu sö dông TK621, TK622,TK 627,
TK154 (TK631)
10
10 TK621 - Chi phÝ NL, VL trùc tiÕp.
bªn Nî: trÞ gi¸ thùc tÕ NV, VL xuÊt dïng trùc tiÕp cho h¹ot ®éng s¶n
xuÊt s¶n phÈm, hoÆc thùc hiÖn dÞch vô trong kú h¹ch to¸n
Bªn Cã: - TrÞ gi¸ N, VLsö dông kh«ng hÕt nhËp t¹i kho
- Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh trªm møc b×nh th-êng
®-îc kÕt chuyÓn vµo TK 632 - gi¸ vèn hµng b¸n.
- KÕt chuyªn chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh ë møc b×nh
th-êng vµo bªn Nî TK 154- chi phÝ dë dang (hoÆc bªn Nî TK 631 - gi¸ thµnh
s¶n xuÊt ).
Tk 621 kh«ng cã sè d- cuèi kú vµ ph¶n n¸h chi tiÕt cho tõng ®èi t-îng
tËp hîp chi phÝ.
2. TK 622 - chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Bªn Nî: chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt s¶n phÈm.
Bªn cã: chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trªn møc b×nh th-êng ®-îc kÕt
chuyÓn vµo TK632.
-KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ë møc b×nh th-êng vµo bªn Nî
TK 154(hoÆc bªn nî TK 631) ®Ó tÝnh vµo gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, dÞch vô.
TK 622 kh«ng cã sè d- cuèi kú vµ ®-îc më chi tiÕt cho tõng ®èi t-îng
chÞu chi phÝ.
3. TK. 627 - chi phÝ s¶n xuÊt chung (CHSXC).
Bªn Nî: C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú.
Bªn Cã: C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung
Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ph¸t sinh ë møc b×nh th-êng vµ chi phÝ
s¶n xuÊt chung biÕn ®æi kÕt chuyÓn vµo TK154 .
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang (TK631 - gi¸ thµnh s¶n xuÊt )
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ph¸t sinh trªn møc b×nh th-êng ®-îc
kÕt chuyÓn vµo TK 632 - gi¸ vèn hµng b¸n.
TK627 : chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng cã sè d- cuèi kú
11
TK627 cã 6 cÊp tµi kho¶n cÊp II
TK6271 - chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng
TK6272 - chi phÝ vËt liÖu
TK 6273 - chi phÝ dông cô s¶n xuÊt
TK6274 - chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
TK 6277 - chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
TK6278 - chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn
4. TK154 - chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang
* Bªn Nî:
- kÕt chuyÓn (K/C) chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung.
- KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm, lao vô dë dang cuèi kú.
* Bªn cã:
- Gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi, kho¶n xö lý thiÖt h¹i s¶n phÈm háng kh«ng
tÝnh gi¸ thµnh.
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n phÈm lao vô ®· hoµn thµnh trong l×.
- Gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô, hµng ho¸ gia c«ng song nhËp l¹i kho.
- KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm , lao vô dë dang ®Çu kú
* Sè d- bªn nî:
- Ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm lao vô cßn dë dang cuèi k×
- KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong kú.
* Bªn cã:
- KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm lao vô dë dang cuèi kú vµo
TK154 - chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang.
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao vô hoµn thµnh trong k×.
TK 631 kh«ng cã sè d- cuèi kú.
1.7.2 Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
1.7.2.1 Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp.
Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan trùc tiÕp
®Õn tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt.
12
KÕ to¸n tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu theo ®óng ®èi t-îng, tõ ®ã tËp hîp sè
liÖu tõ c¸c chøng tõ kÕ to¸n theo tõng ®èi t-îng vµ ghi trùc tiÕp vµo tµi kho¶n
cÊp I, II chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng.
1.7.2.2. Ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp.
Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn
nhiÒu ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng thÓ tæ ch-c riªng biÖt.
§Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt cho c¸c ®èi t-îng cã liªn
quan,kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh theo tr×nh tù sau:
+ Tæ chøc fhi chÐp ban ®Çu (ghi chøng tõ gèc) chi phÝ s¶n xuÊt liªn
quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, tõ ®ã tæng hîp
sè liÖu trªn chøng tõ ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, tõ ®ã tæng hîp sè luiªô trªn
chøng tõ kÕ to¸n theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ.
+ Chän tiªu chuÈn ph©n bæ phï hîp víi tõng lo¹i chi phÝ ®Ó tÝnh to¸n
ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt ®· tæng hîp cho c¸c ®èi t-îng liªn quan.
+ X¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ (H)
H=
C
C
=
Tn
T
trong ®ã:
C: tæng chi phÝ ®· tËp hîp cÇn ph©n bæ.
T: Tæng tiªu chuÈn dïng ph©n bæ
Tn: tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi t-îng n
+ TÝnh chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng liªn quan (Cn)
Cn = Tn x H
Trong ®ã :
Cn lµ chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho ®èi t-îng n
S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn.
TK152,153....
TK621
TK154
TK152,138...
Chi phÝ NVL
KÕt chuyÓn, ph©n
NhËp kho vËt liÖu Tù chÕ gia
trùc tiÕp
bæ chi phÝ NVL
c«ng ,phÕ lÖu thu håi
trùc tiÕp
13
TK334,338
TK622
TK155
TK632
S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo
ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú
TK611
TK631
TK154
TK154
KÕt chuyÓn
KÕt chuyÓn
SPLD ®Çu kú
SPLD cuèi kú
14
TK621
TK155
TK632
TK153
TK214
TK111,112,142,335
1.8 C¸c ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm ®ang chÕ t¹o dë dang cuèi
kú.
1.8.1. §¸nh gi¸ s¶n phÈm ®ang chÕ t¹o dë dang cuèi kú theo chi phi
nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
15
Theo ph-¬ng ph¸p nµy th× gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú chØ tÝnh
phÇn chi nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, cßn nh÷ng chi phÝ kh¸c ph¸t sinh trong kú
®Òu ®-îc tÝnh cµo gi¸ thµnh cña s¶n phÈm hoµn thµnh.
C«ng thøc tÝnh nh- sau:
Dck = Lỗi! x Q’d
Trong ®ã: Dck vµ D®k lµ chi phÝ s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ ®Çu kú
+Cn lµ chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh trong k×.
+ Qsp, Qd: lµ s¶n l-îng cñ s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm dë dang
cuèi kú.
Tr-êng hîp doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm
phøc t¹p, chÕ biÕn kiÓu liªn tôc gåm nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ s¶n xuÊt kÕ
tiÕp nhau th× chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm dë dang ë giai ®o¹n c«ng nghÖ ®Çu
tiªn tÝnh theo chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÑu trùc tiÕp, cßn chi phÝ s¶n xuÊt s¶n
phÈm cña giai ®o¹n tr-íc ®ã chuyÓn s¸ng.
1.8.2. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo khèi l-îng s¶n phÈm hoµn
thµnh t-¬ng ®-¬ng.
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, c¨n cø vµo khèi l-îng s¶n phÈm dë dang vµ
møc ®é chÕ biÕn hoµn thanhd cña chóng ®Ó quy ®æi khèi l-îng s¶n phÈm dë
dang ra khèi l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh t-¬ng ®-¬ng. Sau ®ã lÇn l-ît tÝnh
tõng chi phÝ s¶n xuÊt cho s¶n phÈm dë dang cuèi kú nh- sau:
- §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt bá vµo ngay tõ ®Çu qu¸ str×nh s¶n xuÊt nhxchi phÝ nguyªn vËt liÖu (NVL) trùc tiÕp hoÆc chi phÝ vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp
s¶n xuÊt th× tÝnh cho s¶n phÈm dë dang theo c«ng thøc.
Dck = Lỗi! x Q’d (1)
- §èi víi c¸c chi phÝ bá dÇn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt theo møc ®é chÕ biÕn
nh- chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sxx chung th× tÝnh cho s¶n phÈm dë
dang theo c«ng thøc.
Dck = Lỗi! x Q’d
(2)
Trong ®ã: Q’d l¯ khèi lîng s°n phÈm dë dang ®· quy ®æi ra khèi l-îng
s¶n phÈm hoµn thµnh t-¬ng ®-¬ng theo møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh (%HT)
16
Q’d = Qd + %HT
- §èi víi doanh nghiÖp chÕ biÕn phøc t¹p kiÓu liªn tôc th× c¸c kho¶n
môc chi phÝ cña giai ®o¹n tr-íc chuyªn sang giai ®o¹n sau tÝnh cho gi¸ trÞ s¶n
phÈm dë dang cuèi kú cña giai ®o¹n sau theo c«ng thøc 1.
1.8.3. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc.
Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc
chØ ¸p dông thÝch hîp víi nh÷ng s¶n phÈm ®· x©y dùng ®-îc ®Þnh møc chi phÝ
s¶n xuÊt hîp lý hoÆc ®· thùc hiÖn ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc.
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n c¨n cø vµo khèi l-îng s¶n phÈm dë
dang ®· kiÓm kª x¸c ®Þnh ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ ®Þnh møc tõng kho¶n
môc chi phÝ ®· tÝnh ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ®ã cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm ®Ó
tÝnh ra chi phÝ ®Þnh møc cña khèi l-îng s¶n phÈm dë dang cña tõng c«ng ®o¹n
sau ®ã tËp hîp l¹i cho tõng lo¹i s¶n phÈm.
1.9. C¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm øng dông trong c¸c
lo¹i h×nh doanh nghiÖp chñ yÕu.
1.9.1. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n.
ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n cßn gäi alf ph-¬ng ph¸p tÝnh trùc
tiÕp, ®-îc ¸p dông trong tr-êng hîp ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh còng lµ ®èi t-îng
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o.
Tr-êng hîp cuèi kú cã nhiÒu s¶n phÈm dë dang vµ kh«ng æn ®Þnh, cÇn
tæ chøc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo ph-¬ng ph¸p thÝch hîp. Trªn
c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®-îc trong kú vµ chi phÝ cña s¶n
phÈm dë dang ®· x¸c ®Þnh, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh cho tõng
kho¶n môc chi phÝ theo c«ng thøc:
Z= D®k + C - Dck.
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm tÝnh nh- sau:
Z=
Z
Q
Trong ®ã: Z, z: tæng gi¸ thµnh, gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm lao vô thùc tÕ
C: tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trong kú theo tõng ®èi t-îng
17
D®k, Dck: chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú.
Q: S¶n l-îng s¶n phÈm, lao vô hoµn thµnh.
Tr-êng hîp cuèi k× kh«ng cã s¶n phÈm dë dang hoÆc cã nh-ng Ýt vµ æn
®Þnh nªn kh«ng cÇn tÝnh chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang th× tæng chi phÝ s¶n
xuÊt ®· tËp hîp trong k× còng ®ång thêi vµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn
thµnh.
Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh nµy ¸p dông thÝch hîp cho c¸c doanh
nghiÖp s¶n xuÊt cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, khÐp kÝn tõ khi ®-a
nguyªn vËt liÖu vµo cho tíi khi hoµn thµnh s¶n phÈm, mÆt hµng s¶n phÈm Ýt
khèi l-îng, chu lÝ s¶n xuÊt ng¾n nh- c¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh c«ng
nghiÖp khai th¸c, c¸c doanh nghiÖp ®iÖn n-íc.
1.9.2. Ph-¬ng ph¸p céng chi phÝ
Ph-¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp cã quy ®Þnh c«ng
nghÖ phøc t¹p, qu¸ tr×nh chÕ biÕn s¶n phÈm qua nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt vµ cã
s¶n phÈm dë dang nh-: doanh nghiÖp khai th¸c, dÖt, c¬ khÝ, chÕ t¹o…
- §èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ lµ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ cña tõng giai ®o¹n.
- §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm hoµn thµnh ë c¸c b-íc chÕ biÕn,
gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh ë b-íc cuèi cïng lµ tæng chi phÝ ®· ph¸t sinh ë
c¸c b-íc chÕ biÕn vµ tÝnh nh- sau:
NÕu gäi C1 , C2 …. Cn lµ chi phÝ tæng hîp ë tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt:
Z = D®k + C1 + C2 + …+ Cn - Dck
Z = Lỗi!
1.9.3. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh liªn hîp
Lµ kÕt hîp nhiÒu ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh kh¸c nhau nh- kÕt hîp
ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp, ph-¬ng ph¸p hÖ sè, ph-¬ng ph¸p tû lÖ, ph-¬ng ph¸p
céng chi phÝ,… ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh liªn hîp ¸p dông ®èi víi doanh
nghiÖp s¶n xuÊt ho¸ chÊt, dÖt kim, giµy, may mÆc…
1.9.4. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc
¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp x©y dùng ®-îc ®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt
hoµn chØnh
18
Ztt
=
Z®m
Chªnh lÖch do;thay ®æi ®Þnh møc
Chªnh lÖch tho¸t ly;®Þnh møc
1.9.5. Ph-¬ng ph¸p hÖ sè.
Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè ¸p dông ®èi víi nh÷ng doanh
nghiÖp trong cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, còng sö dông mét lo¹i
nghuyªn liÖu, vËt liÖu nh-ng kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®-îc nhiÒu lo¹i s¶n phÈm
kh¸c nhau nh- doanh nghiÖp s¶n xuÊt ho¸ chÊt, c«ng nghiÖp ho¸ dÇu ... khi ®ã
®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt,
cßn ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng lo¹i s¶n phÈm hoµn thµnh.
C¨n cø vµo tiªu chuÈn kü thuËt ®Ó x¸c ®Þnh cho mçi lo¹i s¶n phÈm mét
hÖ sè tÝnh gi¸ thµnh . Trong ®ã lÊy lo¹i s¶n phÈm cã hÖ sè b»ng 1 lµm s¶n
phÈm tiªu chuÈn. C¨n cø vµo s¶n l-îng thùc tÕ hoµn thµnh cña tõng lo¹i s¶n
phÈm vµ hÖ sè tÝnh gi¸ thµnh quy -íc cho tõng lo¹i s¶n phÈm ®Ó tÝnh quy ®æi
s¶n l-îng thùc tÕd ra s¶n l-îng tiÓu chuÈn.
Gäi
Hi lµ hÖ sè tÝnh gi¸ thµnh quy -íc cña s¶n phÈm i.
Qi lµ s¶n l-îng s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n phÈm i.
+ TÝnh quy ®æi s¶n l-îng thùc tÕ ra s¶n l-îng tiªu chuÈn.
Q= Qi x Hi
Trong ®ã Q lµ tæng ss¶n l-îng thùc tÕ hoµn thµnh quy ®æi ra s¶n l-îng
s¶n phÈm tiªu chuÈn.
+ TÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña tõng lo¹i s¶n phÈm
Zi = Lỗi! x QiHi
Zi = Lỗi!
1.9.6. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tØ lÖ
NÕu trong cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu
®-îc lµ nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i víi quy c¸ch, kÝch cì, phÈm cÊp kh¸c nhau
sÏ tÝnh tõng quý, kÝch cì theo tû lÖ. §Ó tÝnh ®-îc gi¸ thµnh tr-íc hÕt ph¶i chän
tiªu chuÈn ph©n bæ gi¸ thµnh. Tiªu chuÈn møc cña s¶n phÈm tÝnh th-o s¶n
l-îng thùc tÕ sau ®ã tÝnh ra tû lÖ gi¸ thµnh cña nhãm s¶n phÈm.
C«ng thøc:
19
* Tû lÖ tÝnh gi¸ thµnh;tõng kho¶n môc = Lỗi!
*
Gi¸ thµnh thùc tÕ;tõng quy c¸ch
Tiªu chuÈn ph©n bæ; cña tõng quy c¸ch; (theo tõng kho¶n môc)
=
x
TØ lÖ tÝnh;gi¸ thµnh tõng;kho¶n môc
1.9.7. Ph-¬ng ph¸p tÝnh lo¹i trõ chi phÝ
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông trong c¸c tr-êng hîp
- Trong cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®ång thêi víi viÖc chÕ
t¹o ra s¶n phÈm chÝnh cßn thu ®-îc s¶n phÈm phô.
- Trong cïng 1 quy tr×nh s¶n xuÊt, kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®-îc s¶n phÈm
®ñ tiªu chuÈn chÊt l-îng quy ®Þnh cßn cã s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a
®-îc, mµ c¸c kho¶n thiÖt h¹i nµy kh«ng ®-îc tÝnh cho s¶n phÈm hoµn thµnh.
Muèn tÝnh ®-îc gi¸ thµnh cña c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh, ph¶i lÊy
tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®-îc tËp hîp lo¹i trõ chi phÝ cña s¶n phÈm phô, chi
phÝ thiÖt h¹i s¶n phÈm háng kh«ng ®-îc tÝnh trong gi¸ thµnh s¶n phÈm, chi phÝ
phôc vô lÉn nhau trong néi bé c¸c ph©n x-ëng phô. C«ng thøc tÝnh lµ:
Z = C + D®k - Dck - Clt
Trong ®ã:
Z: Tæng gi¸ thµnh cña ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh
C: Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tæng hîp
D®k , Dck : CF cña s¶n phÈm dë dang ®Çu k× vµ cuèi k×
Clt: CF cÇn lo¹i trõ ra khái tæng gi¸ thµnh cña c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸
thµnh.
20
- Xem thêm -
.PDF 
52 
115 
69 
