§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lêi më ®Çu
N-íc ta hiÖn nay ®ang trªn con ®-êng ®æi míi nÒn kinh tÕ, c¸c doanh
nghiÖp ®· v-ît qua ®-îc nh÷ng bì ngì ban ®Çu cña mét nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi,
tù tin h¬n khi b-íc vµo s¶n xuÊt kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, chÞu sù chi
phèi ®iÒu tiÕt cña c¸c quy luËt kinh tÕ cña kinh tÕ thÞ tr-êng. Song mçi doanh
nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cÇn ph¶i quan t©m tíi yÕu tè qu¶n lý kinh tÕ
mét c¸ch hiÖu qu¶. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vµ ®Æc biÖt quan träng ®èi
víi c¸c doanh nghiÖp ®ã lµ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm víi môc tiªu tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng lîi
nhuËn vµ doanh thu cho doanh nghiÖp th× kh«ng thÓ kh«ng quan t©m ®Õn vÊn ®Ò
nµy.
Víi chøc n¨ng vèn cã cña nã lµ ph¶n ¸nh toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø ®Ó c¸c nhµ qu¶n trÞ thùc hiÖn qu¶n lý hiÖu
qu¶ trong kinh doanh. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n lµ mèi
quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp còng nh- c¸c c¬ quan chøc n¨ng Nhµ
n-íc thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm cã liªn quan ®Õn hÇu hÕt c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã, ®Ó ®¶m b¶o h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ hµnh s¶n phÈm chÝnh x¸c kÞp thêi, phï hîp víi ®Æc ®iÓm h×nh thµnh vµ ph¸t
sinh chi phÝ ë mçi doanh nghiÖp lµ yªu cÇu cã tÝnh xuyªn suèt trong qu¸ tr×nh
h¹ch to¸n.
Nh©n thøc ®-îc vÊn ®Ò trªn cïng víi thêi gian thùc tËp t¹i Nhµ m¸y ThiÕt BÞ
B-u §iÖn, ®-îc t×m hiÓu thùc tÕ t×nh h×nh h¹ch to¸n còng nh- qu¶n lý s¶n xuÊt
kinh doanh t¹i Nhµ m¸y, cïng víi mong muèn gãp phÇn hoµn thiÖn c«ng t¸c tËp
hîp chi phÝ v¯ tÝnh gi² th¯nh s°n phÈm em ®± lùa chän ®Ò t¯i ‚Hoµn thiÖn c«ng
t¸c h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i Nhµ m¸y
ThiÕt bÞ B-u ®iÖn‛ l¯m luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh .
1
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
LuËn v¨n bao gåm c¸c néi dung chÝnh sau:
PhÇn I : Nh÷ng lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp.
PhÇn II : Thùc tÕ c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm t¹i Nhµ m¸y ThiÕt BÞ B-u §iÖn.
PhÇn III: Ph-¬ng h-íng hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i Nhµ m¸y ThiÕt bÞ B-u ®iÖn.
§Ó hoµn thµnh luËn v¨n tèt nghiÖp nµy em xin ch©n thµnh c¶m ¬n s- gióp
®ì vµ h-íng dÉn tËn t×nh cña ThÇy TrÇn Quý Liªn vµ c¸c c« chó trong phßng kÕ
to¸n cña Nhµ m¸y ThiÕt bÞ B-u §iÖn.
Hµ néi Ngµy 30 th¸ng 5 n¨m 2001
Sinh viªn thùc hiÖn
NguyÔn ThÞ BÝch Nga
2
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
PhÇn I
Nh÷ng lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp.
I.
B¶n chÊt vµ vai trß cña chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp.
1. B¶n chÊt chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.1. Chi phÝ s¶n xuÊt.
Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña to¶n bé hao
phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cÇn thiÕt mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó
tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
X¸c ®Þnh néi dung chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó thÊy ®-îc b¶n chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt lµ
vÊn ®Ò cã ý nghÜa quan träng trong qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c doanh
nghiÖp.
Chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc h×nh thµnh do cã sù chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè
s¶n xuÊt vµo s¶n phÈm s¶n xuÊt ra vµ ®-îc biÓu hiÖn trªn hai mÆt.
VÒ mÆt ®Þnh tÝnh, ®ã lµ b¶n th©n c¸c yÕu tè vÒ vËt chÊt ph¸t sinh vµ tiªu hao
nªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®¹t ®-îc môc ®Ých lµ t¹o nªn s¶n phÈm.
VÒ mÆt ®Þnh l-îng, ®ã lµ møc tiªu hao cô thÓ cña c¸c yÕu tè vËt chÊt tham
gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®-îc biÓu hiÖn qua c¸c th-íc ®o kh¸c nhau mµ
th-íc ®o chñ yÕu lµ th-íc ®o tiÒn tÖ.
§Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã ®Çy
®ñ yÕu tè c¬ b¶n lµ: Lao ®éng, t- liÖu lao ®éng vµ ®èi t-îng lao ®éng. Qu¸ tr×nh
sö dông c¸c yÕu tè c¬ b¶n trong s¶n xuÊt còng ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh doanh
nghiÖp ph¶i chi ra nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt t-¬ng øng: t-¬ng øng víi viÖc sö dông
tµi s¶n cè ®Þnh lµ chi phÝ vÒ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh; t-¬ng øng víi viÖc sö dông
nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu lµ chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu; t-¬ng øng
víi viÖc sö dông lao ®éng lµ tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng, chi phÝ b¶o hiÓm x· héi, b¶o
hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn ... Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ c¬ chÕ
h¹ch to¸n kinh doanh, mäi chi phÝ tiÒn l-¬ng, b¶o hiÓm x· héi, kinh phÝ c«ng
®oµn... lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao phÝ lao ®éng sèng, chi phÝ vÒ khÊu hao tµi
s¶n cè ®Þnh, nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao phÝ lao
®éng vËt ho¸.
3
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt ngoµi nh÷ng ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn s¶n xuÊt
vµ s¶n phÈm hoÆc lao vô, cßn cã nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c cã tÝnh chÊt
s¶n xuÊt, vÝ dô nh- ho¹t ®éng b¸n hµng, ho¹t ®éng qu¶n lý, c¸c ho¹t ®éng mang
tÝnh chÊt sù nghiÖp. Do ®ã, kh«ng ph¶i bÊt cø kho¶n chi phÝ nµo cña doanh
nghiÖp còng ®-îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt mµ chØ nh÷ng kho¶n chi phÝ cho viÖc
tiÕn hµnh s¶n xuÊt míi ®-îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt.
Thùc chÊt chi phÝ s¶n xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp lµ sù chuyÓn dÞch vèn cña doanh
nghiÖp vµo ®èi t-îng tÝnh gi¸ nhÊt ®Þnh, nã lµ vèn cña doanh nghiÖp bá vµo qu¸
tr×nh s¶n xuÊt.
Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¸t sinh th-êng xuyªn trong suèt qu¸
tr×nh tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Nh-ng ®Ó phôc vô cho qu¶n lý vµ
h¹ch to¸n kinh doanh, chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®-îc tÝnh to¸n tËp hîp theo tõng
thêi kú: hµng th¸ng, quý, n¨m phï hîp víi kú b¸o c¸o. ChØ nh÷ng chi phÝ s¶n
xuÊt mµ doanh nghiÖp bá ra trong kú míi ®-îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong
kú.
1.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm.
XuÊt ph¸t tõ môc ®Ýnh s¶n xuÊt vµ nguyªn t¾c kinh doanh trong nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng mäi s¶n phÈm khi ®-îc t¹o ra lu«n ®-îc c¸c doanh nghiÖp quan t©m
®Õn hiÖu qu¶ do nã mang l¹i. §Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô mét s¶n phÈm th× doanh
nghiÖp ph¶i tèn hÕt bao nhiªu chi phÝ, c¸c lo¹i chi phÝ vµ tû träng cña tõng lo¹i
chi phÝ, kh¶ n¨ng ®Ó h¹ thÊp c¸c lo¹i chi phÝ nµy. ChØ tiªu tho¶ m·n ®-îc nh÷ng
th«ng tin mang néi dung trªn chÝnh lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn c¸c chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét
khèi l-îng s¶n phÈm (c«ng viÖc vµ lao vô ) nhÊt ®Þnh hoµn thµnh.
ViÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò gi¸ thµnh s¶n phÈm bao giê còng ph¶i g¾n liÒn hai mÆt
vèn chøa ®ùng bªn trong gi¸ thµnh ®ã lµ:
- Chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ tiªu thô néi dung c¬ b¶n cña gi¸ thµnh.
- L-îng gi¸ trÞ sö dông ®¹t ®-îc biÓu hiÖn thµnh khèi l-îng s¶n phÈm,
h×nh thøc biÓu hiÖn cña c¸c yÕu tè vËt chÊt mang trong nã l-îng chi phÝ tiªu hao
®Ó cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh.
H×nh thøc vµ néi dung cÊu thµnh gi¸ thµnh lµ sù thèng nhÊt thuéc b¶n chÊt
cña gi¸ thµnh. Do vËy, viÖc nghiªn cøu gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng bao giê t¸ch
rêi hai vÊn ®Ò nµy mµ lu«n ®Æt nã trong mèi t-¬ng quan gi÷a c¸c ®¹i l-îng vèn
n»m ngay trong kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh.
4
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã c¸c chøc n¨ng chñ yÕu lµ bï ®¾p chi phÝ, lËp gi¸ vµ lµ
®ßn bÈy kinh tÕ.
Toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra sÏ hoµn thµnh mét khèi l-îng s¶n
phÈm, c«ng viÖc lao vô ph¶i ®-îc bï ®¾p b»ng chÝnh sè tiÒn thô vÒ tiªu thô b¸n
s¶n phÈm. ViÖc bï ®¾p chi phÝ ®Çu vµo míi chØ ®¶m b¶o ®-îc qu¸ tr×nh t¸i s¶n
xuÊt gi¶n ®¬n. Môc ®Ýnh s¶n xuÊt vµ nguyªn t¾c kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ
tr-êng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o trang tr¶i vµ bï ®¾p mäi chi phÝ
®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ cã l·i.
Do vËy, th«ng qua tiªu thô, b¸n s¶n phÈm mµ thùc hiÖn gi¸ trÞ sö dông cña
hµng ho¸. Th«ng qua gi¸ b¸n s¶n phÈm mµ ®¸nh gi¸ møc ®é bï ®¾p chi phÝ vµ
hiÖu qu¶ cña chi phÝ.
2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
§Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý, c«ng t¸c kÕ to¸n phï hîp víi tõng lo¹i chi phÝ
cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo tiªu thøc phï
hîp. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ s¾p xÕp c¸c chi phÝ kh¸c
nhau vµo theo tõng nhãm, tõng tiªu thøc mang ®Æc tr-ng nhÊt ®Þnh.
a.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung vµ tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ.
Theo tiªu thøc nµy th× c¸c chi phÝ gièng nhau ®-îc s¾p xÕp vµo mét yÕu tè,
kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh trong lÜnh vùc ho¹t ®éng nµo, ë ®©u. C¨n cø
vµo tiªu thøc nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc ph©n lo¹i thµnh:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu.
- Chi phÝ nh©n c«ng.
- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi.
- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã -u ®iÓm gióp cho doanh nghiÖp biÕt ®-îc kÕt cÊu, tû
träng cña tõng lo¹i chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra trong kú.
b.
Ph©n lo¹i theo môc ®Ýnh vµ c«ng dông cña chi phÝ.
Mçi yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®Òu cã môc ®Ýnh vµ c«ng
dông nhÊt ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy,
c¨n cø vµo môc ®Ýnh vµ c«ng dông cña chi phÝ trong s¶n xuÊt ®Ó chia ra c¸c
5
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau. Do vËy, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong
k× ®-îc chia lµm c¸c kho¶n môc chi phÝ sau:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Chi phÝ vÒ nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, phô,
nhiªn liÖu sö dông vµo môc ®Ýnh trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm.
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn c«ng, tiÒn trÝch b¶o
hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ vµ kinh phÝ c«ng ®oµn.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung: §©y lµ nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt
chung ë c¸c ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt ngoµi hai kho¶n môc chi phÝ trùc
tiÕp ë trªn bao gåm c¸c kho¶n sau:
+ Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng: TiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp, trÝch
b¶o hiÓm... cho nh©n viªn qu¶n lý ph©n x-ëng, nh©n viªn thèng kª, thñ kho, kÕ
to¸n, tiÕp liÖu, c«ng nh©n vËn chuyÓn, söa ch÷a ë ph©n x-ëng.
+ Chi phÝ vËt liÖu: Chi phÝ vËt liÖu sö dông chung cho ph©n x-ëng nh- vËt liÖu
®Ó söa ch÷a, b¶o d-ìng tµi s¶n cè ®Þnh cña ph©n x-ëng, vËt liÖu v¨n phßng vµ
nh÷ng vËt liÖu dïng cho nhu cÇu qu¶n lý chung ë ph©n x-ëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt.
+ Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: Ph¶n ¸nh chi phÝ c«ng cô, dông cô cho nhu cÇu s¶n
xuÊt chung ë ph©n x-ëng, tæ s¶n xuÊt, nh- khu«n mÉu dông cô gi¸ l¾p, dông cô
b¶o hé lao ®éng...
+ Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Ph¶n ¸nh toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao cña
TSC§ h÷u h×nh, v« h×nh, thuª ngoµi sö dông ë c¸c ph©n x-ëng...
+ Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: lµ chi phÝ vÒ lao vô, dÞch vô mua tõ bªn ngoµi ®Ó
phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung ë ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt nh- chi phÝ
vÒ ®iÖn, n-íc, khÝ nÐn, h¬i, ®iÖn tho¹i ...
+ chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn.
c. Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi qu©n hÖ víi khèi l-îng s¶n phÈm c«ng viÖc lao vô
s¶n xuÊt trong kú: chi phÝ ®-îc chia thµnh biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ.
- BiÕn phÝ (chi phÝ kh¶ biÕn ): Lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè, vµ tû lÖ so
víi khèi l-îng c«ng viÖc hoµn thµnh. Tuy nhiªn, chi phÝ biÕn ®æi tÝnh trªn mét
®¬n vÞ s¶n phÈm l¹i cã tÝnh cè ®Þnh.
- §Þnh phÝ (chi phÝ cè ®Þnh) : Lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng ®æi vÒ tæng sè so víi khèi
luîng c«ng viÖc hoµn thµnh. §Þnh phÝ trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm l¹i thay ®æi.
Ph©n lo¹i theo kho¶n môc nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn tiÖn cho c«ng viÖc lËp kÕ
ho¹ch vµ kiÓm tra chi phÝ, ®ång thêi lµm c¨n cø ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh.
Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu trªn phôc vô trùc tiÕp cho c«ng t¸c qu¶n
lý vµ c«ng t¸c kÕ to¸n, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cßn cã thÓ ®-îc ph©n lo¹i
6
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
theo c¸c tiªu thøc kh¸c nh- c¨n cø vµo ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ vµ mèi qu©n
hÖ víi ®èi t-îng chÞu chi phÝ cã chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp, theo néi
dung cÊu thµnh cña s¶n phÈm cã chi phÝ ®¬n nhÊt vµ chi phÝ tæng hîp.
2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng
nh- yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®-îc xem xÐt d-íi nhiÒu gãc
®é kh¸c nhau.
a. Ph©n lo¹i theo thêi gian vµ nguån sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm th× gi¸
thµnh gåm:
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: ViÖc tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch s¶n phÈm
®-îc tiÕn hµnh tr-íc khi tiÕn hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm do bé
ph©n kÕ ho¹ch thùc hiÖn. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së
chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ ®-îc xem lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp,
lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, kÕ ho¹ch
h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Còng gièng nh- gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc
còng cã thÓ thùc hiÖn ®-îc tr-íc khi s¶n xuÊt t¹o s¶n phÈm dùa vµo c¸c ®Þnh
møc, dù to¸n chi phÝ. Gi¸ thµnh ®Þnh møc ®-îc xem lµ th-íc ®o chÝnh x¸c ®Ó
x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ: Kh¸c víi hai lo¹i gi¸ thµnh trªn, gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n
phÈm, lao vô chØ ®-îc x¸c ®Þnh khi qua qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm ®·
®-îc hoµn thµnh vµ dùa trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh
tËp hîp trong kú.
Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm lµ chØ tiªu tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu
cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt ®Ó
s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cã
¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn thu nhËp cña doanh nghiÖp.
b. Ph©n lo¹i theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt bao gåm:
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng x-ëng ): Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng
chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi
ph©n x-ëng nh- chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ
chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn
thµnh. §©y lµ gi¸ c¨n cø tÝnh to¸n gi¸ vèn hµng b¸n vµ lîi nhuËn gép ë c¸c
doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
7
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- Gi¸ thµnh toµn bé ( gi¸ thµnh tiªu thô ): Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm chØ
®-îc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh khi s¶n phÈm, c«ng viÖc vµ lao vô ®-îc tiªu thô. Nã lµ
c¨n cø tÝnh to¸n vµ x¸c ®Þnh lîi nhuËn tr-íc thuÕ cña doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh
tiªu thô hay gi¸ thµnh ®Çy ®ñ ®-îc tÝnh nh- sau:
Gi¸ thµnh toµn
bé cña s¶n
phÈm tiªu thô.
Gi¸ thµnh s¶n
Chi phÝ
= xuÊt cña s¶n + b¸n hµng
phÈm
+
Chi phÝ qu¶n lý
doanh nghiÖp
3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt biÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt, cã mèi qu©n hÖ chÆt chÏ víi nhau, gièng nhau vÒ chÊt v× ®Òu lµ nh÷ng hao
phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt vµ chÕ t¹o s¶n phÈm. Tuy nhiªn, gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh
s¶n phÈm l¹i kh«ng gièng nhau vÒ l-îng. Sù kh¸c biÖt cña chóng thÓ hiÖn ë chç:
- Chi phÝ s¶n xuÊt lu«n g¾n víi mét thêi k× nhÊt ®Þnh, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm
l¹i g¾n liÒn víi mét lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô nhÊt ®Þnh.
- Trong gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm mét phÇn chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh
(chi phÝ tr¶ tr-íc) hoÆc mét phÇn chi phÝ sÏ ph¸t sinh ë c¸c kú sau, nh÷ng chi
phÝ ®· ghi nhËn lµ chi phÝ cña kú nµy (chi phÝ ph¶i tr¶ ).
- Gi¸ thµnh s¶n phÈm chøa ®ùng c¶ mét phÇn chi phÝ cña kú tr-íc chuyÓn sang
(chi phÝ vÒ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú ).
Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ vµ gi¸ thµnh ®-îc thÓ hiÖn râ nÐt qua s¬ ®å sau:
S¬ ®å sè 1:
Chi phÝ s¶n xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú
dë dang ®Çu kú
B
D
A Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm, C
Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang
dÞch vô hoµn thµnh
cuèi kú
Ta cã : AC = AB + BD - CD
Tæng gi¸ thµnh
s¶n phÈm, dÞch vô =
hoµn thµnh
Chi phÝ s¶n
xuÊt dë
+
dang ®Çu kú
8
Chi phÝ s¶n
Chi phÝ s¶n
xuÊt ph¸t sinh - xuÊt dë dang
trong kú
cuèi kú
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Tãm l¹i, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai yÕu tè cã mèi liªn hÖ
chÆt chÏ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña mét doanh nghiÖp, chóng
gièng nhau ë chç ®Òu lµ chi phÝ (vÒ chÊt ). Tuy nhiªn, cã sù kh¸c nhau vÒ l-îng
do cã yÕu tè s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú còng nh- vÒ s¶n phÈm háng.
Song nÕu trong tr-êng hîp doanh nghiÖp cã s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi
kú b»ng nhau hay kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng
tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú.
4. Yªu cÇu qu¶n lý vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh
s¶n phÈm.
Trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp th× chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét trong nh÷ng
chØ tiªu quan träng lu«n ®-îc c¸c nhµ doanh nghiÖp ®Æc biÖt quan t©m. Th«ng
qua sè liÖu do bé phËn kÕ to¸n tËp hîp ®-îc, c¸c nhµ qu¶n lý cã thÓ lu«n biÕt
®-îc ho¹t ®éng vµ kÕt qu¶ thùc tÕ, tõ ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶, kÞp
thêi nh»m h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh
phï hîp víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp.
ViÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ®óng kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chØ cã
thÓ dùa trªn gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh x¸c. VÒ phÝa m×nh gi¸ thµnh s¶n phÈm
l¹i ph¶i chÞu sù ¶nh h-ëng cña kÕt qu¶ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Do vËy, tæ chøc
tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó ®¶m
b¶o x¸c ®Þnh ®óng néi dung, ph¹m vi chi phÝ cÊu thµnh trong gi¸ thµnh s¶n
phÈm, l-îng gi¸ trÞ c¸c yÕu tè chi phÝ ®· ®-îc chuyÓn dÞch vµo s¶n phÈm cã ý
nghÜa quan träng, vµ cÊp b¸ch. Bëi ta biÕt r»ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, c¸c
quan hÖ s¶n xuÊt kinh doanh, tµi chÝnh, tÝn dông ngµy cµng trë nªn phøc t¹p.
Canh tranh cµng ngµy cµng trë nªn gay g¾t, doanh nghiÖp cã thÓ ®øng v÷ng vµ
ph¸t triÓn trªn thÞ tr-êng ®ßi hái ph¶i ®-îc qu¶n lý ®iÒu hµnh mét c¸ch cã hiÖu
qu¶. ViÖc nµy cã ¶nh h-ëng lín ®Õn hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ, c«ng t¸c kÕ to¸n
chi phÝ kh«ng nh÷ng chØ tu©n theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh mµ cßn phï hîp víi
yªu cÇu qu¶n lý ®Ó cã thÓ ra quyÕt ®Þnh kinh doanh mét c¸ch ®óng ®¾n. §iÒu
nµy cã liªn quan ®Õn yÕu tè thêi gian, tÝnh kÞp thêi, chÝnh x¸c v× th«ng tin cã thÓ
mÆt gi¸ trÞ nÕu cã sù chËm trÔ vµ c¸c quyÕt ®Þnh cã thÓ bÞ sai lÇm do th«ng tin
kh«ng chÝnh x¸c. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu qu¶n lý ®ßi hái kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau:
9
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
- X¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm. §Ó thùc hiÖn tèt kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh
c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp.
- Tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t-îng ®·
x¸c ®Þnh vµ lùa chän ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm thÝch hîp.
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c chi phÝ s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
VËn dông ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh vµ
gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh theo ®óng kho¶n môc quy ®Þnh
vµ ®óng kú tÝnh gi¸ thµnh ®· x¸c ®Þnh. §Þnh kú cung cÊp c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ
s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cho l·nh ®¹o doanh nghiÖp vµ tiÕn hµnh thùc hiÖn ph©n
tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh mùc, dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, t×nh h×nh thùc hiÖn
gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®Ó cã nh÷ng kiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt l·nh ®¹o doanh nghiÖp cã
h-íng gi¶i quyÕt còng nh- ph¸t hiÖn kÞp thêi tiÒm n¨ng vµ ®Ò xuÊt c¸c biÖn
ph¸p cã thÓ thùc hiÖn, nh»m phÊn ®Êu kh«ng ngõng tiÕt kiÖm chi phÝ vµ h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm.
II.
§èi t-îng, ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1. §èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i víi néi dung kinh
tÕ vµ c«ng dông kh¸c nhau, ph¸t sinh ë nh÷ng ®Þa ®iÓm kh¸c nhau. Môc ®Ýnh bá
chi phÝ ra lµ ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cô thÓ. Tõ ®ã c¸c s¶n phÈm ®-îc tiªu thô
mang l¹i lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Nh÷ng s¶n phÈm ®-îc s¶n xuÊt, chÕ t¹o,
thùc hiÖn ë c¸c ph©n x-ëng, bé phËn kh¸c nhau theo quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt cña doanh nghiÖp. Do ®ã, c¸c chi phÝ ph¸t sinh ®-îc tËp hîp theo c¸c yÕu
tè, kho¶n môc chi phÝ ®Ó phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nh- vËy,
viÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt thùc chÊt lµ viÖc x¸c
®Þnh ph¹m vi giíi h¹n s¶n xuÊt mµ chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i tËp hîp.
X¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét kh©u rÊt quan
träng vµ lµ kh©u ®Çu tiªn cÇn thiÕt cña c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt . Bëi chØ
cã thÓ x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch
phï hîp víi ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, qu¸ tr×nh ho¹t
®éng s¶n xuÊt vµ ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh
nghiÖp míi gióp cho tæ chøc tèt nhÊt c«ng viÖc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
10
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ kÕt qu¶ cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt vµ chÕ t¹o s¶n phÈm thu ®-îc tõ nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao
vô ®· hoµn thµnh vµ cÇn ph¶i ®-îc tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. X¸c
®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn trong toµn bé c«ng
viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. X¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i ®-îc dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn sau:
- §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
- Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm.
- §Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, môc ®Ýnh, c«ng dông cña chi phÝ.
- Yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý doanh nghiÖp.
Nh- vËy, dùa vµo c¸c c¨n cø trªn, ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp cã thÓ lµ:
- Toµn bé qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
- Tõng giai ®o¹n, tõng quy tr×nh c«ng nghÖ riªng biÖt, tõng ph©n x-ëng, tæ
®éi s¶n xuÊt.
- Tõng nhãm s¶n phÈm, tõng ®¬n ®Æt hµng, h¹ng môc c«ng tr×nh.
- Tõng bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm.
TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t-îng ®· quy ®Þnh, hîp lý cã t¸c dông
phôc vô tèt cho viÖc t¨ng c-êng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ phôc vô cho c«ng
t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc kÞp thêi vµ ®óng ®¾n.
2. Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
2.1. Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt.
Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph-¬ng ph¸p hay hÖ thèng
c¸c ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt
trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi t-îng chi phÝ. Do vËy, viÖc x¸c ®Þnh ph-¬ng
ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt dùa trªn ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt.
Nãi chung, ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm c¸c ph-¬ng ph¸p
nh- ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo s¶n phÈm, h¹ch to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt theo chi tiÕt bé phËn cña s¶n phÈm, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo
ph©n x-ëng hay theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo
giai ®o¹n c«ng nghÖ cña quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
theo ®¬n ®Æt hµng... Néi dung chñ yÕu cña c¸c ph-¬ng ph¸p nµy lµ kÕ to¸n më
sæ (thÎ) chi tiÕt h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®èi t-îng ®· x¸c ®Þnh, ph¶n
¸nh c¸c chi phÝ ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
®· x¸c ®Þnh, hµng th¸ng, quý tæng hîp chi phÝ theo tõng ®èi t-îng.
11
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
2.2.
Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph-¬ng ph¸p hoÆc lµ mét hÖ
thèng c¸c ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña ®¬n vÞ s¶n phÈm, nã
mang tÝnh thuÇn tuý kü thuËt tÝnh to¸n chi phÝ cho tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
Nãi chung, ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm c¸c ph-¬ng ph¸p sau:
a. Ph-¬ng ph¸p gi¶n ®¬n (trùc tiÕp ).
Theo ph-¬ng ph¸p nµy gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh b»ng c¸ch c¨n cø trùc
tiÕp vµo chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®-îc theo tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt trong kú vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú, cuèi kú ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh
s¶n phÈm vµ theo c«ng thøc sau:
Tæng gi¸ thµnh = S¶n phÈm dë + Chi phÝ s¶n Chi phÝ dë
s¶n phÈm
dang ®Çu kú
xuÊt trong kú
dang cuèi kú
Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã quy
tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, khÐp kÝn tõ khi ®-a nguyªn vËt liÖu vµo cho
tíi khi hoµn thµnh s¶n phÈm, mÆt hµng s¶n xuÊt Ýt, khèi l-îng lín, chu kú s¶n
xuÊt ng¾n, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o nh- mét sè doanh nghiÖp
thuéc ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c, c¸c c«ng ty ®iÖn, n-íc.
b. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n b-íc.
Ph-¬ng ph¸p nµy th-êng ®-îc ¸p dông t¹i c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh
c«ng nghÖ phøc t¹p kiÓu s¶n xuÊt liªn tôc, s¶n phÈm tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n,
nhiªu b-íc nèi tiÕp nhau theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh, mçi b-íc t¹o ra mét lo¹i
b¸n thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm cña b-íc nµy lµ ®èi t-îng chÕ biÕn cña b-íc
tiÕp theo. Do vËy, tuú theo ®Æc ®iÓm, t×nh h×nh cô thÓ mµ ®èi t-îng tÝnh gi¸
thµnh trong c¸c doanh nghiÖp lo¹i h×nh nµy cã thÓ lµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n
c«ng nghÖ cuèi cïng hoÆc b¸n thµnh phÈn ë tõng giai ®o¹n vµ thµnh phÈm ë giai
®o¹n cuèi. ChÝnh v× sù kh¸c nhau vÒ tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh nªn ph-¬ng
ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n b-íc ®-îc chia thµnh :
- Ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc cã tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm.
- Ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm.
Ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc cã tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm.
§Ó tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm hoµn thµnh ë giai ®o¹n c«ng nghÖ cuèi cïng
cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm ë giai ®o¹n tr-íc vµ chi phÝ
b¸n thµnh phÈm giai ®o¹n tr-íc chuyÓn sang giai ®o¹n sau cïng víi chi phÝ cña
giai ®o¹n sau ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm cña giai ®o¹n sau, cø tuÇn tù
nh- vËy cho ®Õn giai ®o¹n cuèi cïng khi tÝnh gi¸ thµnh thµnh phÈm.
12
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Qu¸ tr×nh nµy ®-îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm
ph¶i qua n b-íc:
S¬ ®å 02:
Chi phÝ
nguyªn
vËt liÖu
chÝnh
-
Gi¸ trÞ
Gi¸ thµnh
s¶n
b¸n thµnh
=
phÈm dë
phÈm
dang
b-íc 1
b-íc 1
=
Gi¸ thµnh
b¸n thµnh
phÈm
b-íc 2
+
Chi phÝ
chÕ biÕn
b-íc 1
Chi phÝ
chÕ biÕn
b-íc 2
-
Gi¸ trÞ
s¶n
phÈm dë
dang
b-íc 2
Gi¸ trÞ
s¶n
phÈm dë
dang
b-íc 3
Gi¸ thµnh
BTP
Chi phÝ
... b-íc(n-1) + chÕ biÕn
chuyÓn
b-íc n
b-íc n
Gi¸
thµnh
BTP
b-íc 2
chuyÓn
b-íc 3
-
Gi¸ trÞ
s¶n
phÈm dë
dang
b-íc n
Gi¸ thµnh
BTP b-íc
1 chuyÓn +
b-íc 2
+
=
Chi phÝ
chÕ biÕn b-íc 3
Tæng
gi¸
thµnh
thµnh
phÈm
Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n nµy th-êng ®-îc ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp cã yªu
cÇu h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé cao hoÆc b¸n thµnh phÈm s¶n xuÊt ë c¸c b-ãc cã
thÓ dïng lµm thµnh phÈm b¸n ra ngoµi. Tuy nhiªn trong thùc tÕ ph-¬ng ph¸p
nµy Ýt ®-îc sö dông do tÝnh phøc t¹p cña nã.
Ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc theo ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n kh«ng cã b¸n thµnh
phÈm (kÕt chuyÓn song song ).
Trong tr-êng hîp nµy ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh chØ lµ thµnh phÈm ë b-íc
c«ng nghÖ cuèi cïng. Do ®ã chØ cÇn tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n xuÊt
cña tõng giai ®o¹n n»m trong thµnh phÈm. Sau ®ã tæng céng chi phÝ s¶n xuÊt cña
tõng giai ®o¹n trong s¶n xuÊt s¶n phÈm. Ph-¬ng ph¸p nµy th-êng ¸p dông trong
nh÷ng doanh nghiÖp mµ yªu cÇu h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé kh«ng cao hoÆc b¸n
thµnh phÈm chÕ biÕn ë tõng b-íc kh«ng b¸n ra ngoµi. Tr×nh tù tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc ph¶n ¸nh qua s¬ ®å sau:
13
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
S¬ ®å 03:
Chi phÝ vËt liÖu chÝnh cho thµnh phÈm
Chi phÝ b-íc 1 tÝnh cho thµnh phÈm
Chi phÝ b-íc ... tÝnh cho thµnh phÈm
Chi phÝ b-íc n tÝnh cho thµnh phÈm
Tæng
gi¸
thµnh
s¶n
phÈm
hoµn
thµnh
c. Ph-¬ng ph¸p hÖ sè.
¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
cïng sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo vÒ nguyªn vËt liÖu, nh©n c«ng, m¸y mãc thiÕt
bÞ nh-ng l¹i s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau vÒ chÊt l-îng, cì sè quy
c¸ch … mµ ngay tõ ®Çu kh«ng thÓ h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ cho tõng s¶n phÈm
®-îc.
§èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp theo ®Þa ®iÓm
ph¸t sinh chi phÝ hay ph©n x-ëng cßn ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm tõng
lo¹i theo cì sè chÊt l-îng, chÊt l-îng s¶n phÈm, quy c¸ch s¶n phÈm. Qu¸ tr×nh
h¹ch to¸n ®-îc thùc hiÖn theo c¸c b-íc sau:
B-íc 1: Quy ®æi c¸c s¶n phÈm kh¸c nhau vÒ chÊt l-îng, cì sè quy c¸ch vÒ s¶n
phÈm tiªu chuÈn.
Tæng sè s¶n
Sè l-îng hoµn thµnh
HÖ sè quy ®æi
phÈm tiªu
cña tõng lo¹i
*
cña tõng lo¹i. )
= (
chuÈn
s¶n phÈm.
Trong ®ã: HÖ sè quy ®æi lµ do doanh nghiÖp quy ®Þnh hoÆc nhµ n-íc quy ®Þnh.
B-íc 2: Ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng lo¹i s¶n phÈm:
Chi phÝ ph©n bæ cho
Chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng
Sè s¶n phÈm
tõng lo¹i s¶n phÈm =
kho¶n môc
x
quy ®æi hoÆc
cho tõng kho¶n môc
tõng lo¹i.
sè s¶n phÈm tiªu chuÈn
B-íc 3:
TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho tõng s¶n phÈm tõ ®ã tÝnh ®-îc tæng gi¸
thµnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm vµ tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. Tæng gi¸ thµnh
thùc tÕ cña s¶n phÈm theo kho¶n môc.
14
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Tæng gi¸ thµnh
Gi¸ thµnh ®¬n
vÞ s¶n phÈm
=
Sè l-îng s¶n phÈm ch-a
quy ®æi
d. Ph-¬ng ph¸p tû lÖ.
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp cã cïng quy tr×nh
c«ng nghÖ s¶n xuÊt, cïng sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i s¶n
phÈm kh¸c nhau nh-ng l¹i kh«ng quy ®æi ra s¶n phÈm tiªu chuÈn ®-îc. V×
nh÷ng s¶n phÈm nµy cã gi¸ trÞ sö dông kh¸c nhau ch¼ng h¹n nh- trong chÕ biÕn
gç vµ c¬ khÝ.
Trong lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ chi
phÝ tËp hîp theo ph©n x-ëng hoÆc ®Þa ®iÓm cßn ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n
phÈm hoµn thµnh cña tõng lo¹i. Néi dung cña ph-¬ng ph¸p nµy nh- sau:
- Tr-íc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh doanh nghiÖp tiÕn hµnh lËp kÕ ho¹ch
gi¸ thµnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm.
- Cuèi kú kÕ to¸n c¨n cø vµo sè l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh
tæng gi¸ thµnh tõng lo¹i.
Tæng gi¸
Sè l-îng s¶n
Gi¸ thµnh
thµnh kÕ
phÈm
hoµn
x
®¬n
vÞ s¶n phÈm )
= (
ho¹ch
thµnh thùc tÕ
kÕ ho¹ch
TiÕp ®ã cuèi kú kÕ to¸n tÝnh ®-îc tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña c¸c s¶n phÈm.
Tæng gi¸
thµnh thùc
tÕ
=
Chi phÝ dë
dang ®Çu kú
+
Chi phÝ ph¸t
sinh trong kú
-
Chi phÝ dë
dang cuèi kú
Sau ®ã tÝnh ra ®-îc tû lÖ gi¸ thµnh:
Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ
Tû lÖ
gi¸ thµnh
=
x 100
Tæng gi¸ thµnh
kÕ ho¹ch
Tõ ®ã tÝnh ®-îc gi¸ thµnh thùc tÕ cho tõng s¶n phÈm.
Tæng gi¸ thµnh thùc
tÕ cña tõng s¶n phÈm
=
Tæng gi¸ thµnh
KÕ ho¹ch cña tõng
s¶n phÈm
15
x
Tû lÖ
gi¸ thµnh
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
e. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng.
ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tiÕn hµnh theo tõng ®¬n ®Æt hµng cña
kh¸ch hµng. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm cña tõng ®¬n ®Æt
hµng. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh tuú thuéc theo tÝnh chÊt vµ sè l-îng s¶n phÈm
cña tõng ®¬n ®Æt hµng mµ sÏ ¸p dông c¸c ph-¬ng ph¸p thÝch hîp ch¼ng h¹n:
ph-¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ, ph-¬ng ph¸p hÖ sè, ph-¬ng ph¸p liªn hîp…
ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ë trong c¸c doanh nghiÖp nµy chØ tiÕn hµnh khi ®¬n ®Æt hµng
hoµn thµnh nªn kú tÝnh gi¸ thµnh th-êng kh«ng nhÊt chÝ víi kú b¸o c¸o.
f. Ph-¬ng ph¸p tÝnh lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô.
¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy cho nh÷ng doanh nghiÖp mµ trong cïng mét quy
tr×nh s¶n xuÊt ra hai s¶n phÈm gåm s¶n phÈm chÝnh lµ nhiÖm vô kinh doanh cña
doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm phô kh«ng ph¶i nhiÖm vô kinh doanh cña doanh
nghiÖp. §Ó tÝnh ®óng gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh ph¶i lo¹i trõ gi¸ trÞ cña s¶n phÈm
phô.
Theo ph-¬ng ph¸p nµy th× ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt khèi l-îng
mµ tËp hîp theo ph©n x-ëng hoÆc ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. §èi t-îng tÝnh gi¸
chØ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm phô chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn gç,
thùc phÈm, s¶n phÈm n«ng nghiÖp. Sau ®ã tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh :
Tæng gi¸
thµnh s¶n
phÈm chÝnh
Chi phÝ dë
= dang ®Çu
kú
Chi phÝ
+ ph¸t sinh
trong kú
Chi phÝ
- dë dang
cuèi kú
Gi¸ trÞ
- s¶n phÈm
phô
Trong ®ã : Gi¸ trÞ s¶n phÈm phô ®-îc tÝnh theo hai ph-¬ng ph¸p :
- TÝnh theo gi¸ trÞ -íc tÝnh kh«ng ®iÒu chØnh: c¸ch nµy ®¬n gi¶n nh-ng kh«ng
chÝnh x¸c.
- TÝnh theo gi¸ trÞ thùc tÕ trªn thÞ tr-êng: chÝnh x¸c nh-ng rÊt phøc t¹p.
g. Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ thµnh ®Þnh møc.
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông trªn c¬ së hÖ thèng ®Þnh møc tiªu hao vËt
liÖu, lao ®éng còng nh- cã dù to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt chung (chi phÝ phôc vô vµ
qu¶n lý s¶n xuÊt cho tõng lo¹i s¶n phÈm ®-îc s¶n xuÊt ra), kÕ to¸n x¸c ®Þnh gi¸
thµnh ®Þnh møc cña tõng lo¹i s¶n phÈm . §ång thêi h¹ch to¸n riªng c¸c thay ®æi,
c¸c chªnh lÖch so víi ®Þnh møc ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n phÈm vµ ph©n tÝch
toµn bé chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong kú thµnh 3 lo¹i gåm theo ®Þnh møc, chªnh
lÖch do thay ®æi ®Þnh møc vµ chªnh lÖch so víi ®Þnh møc.
§èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong ph-¬ng ph¸p nµy còng lµ tõng
lo¹i s¶n phÈm, tõng ph©n x-ëng hoÆc giai ®o¹n s¶n xuÊt. §èi t-îng tÝnh gi¸
16
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
thµnh lµ chi tiÕt s¶n phÈm vµ s¶n phÈm hoµn chØnh.
C«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh nh- sau:
Gi¸
thµnh
thùc tÕ
=
Gi¸ thµnh
®Þnh møc
+
-
Chªnh lÖch +
thay ®æi ®Þnh _
møc
Chªnh lÖch do
thùc hiÖn dÞnh
møc
Nãi chung, ph-¬ng ph¸p nµy cho phÐp ph¸t hiÖn mét c¸ch nhanh chãng
nh÷ng kho¶n chªnh lÖch vÒ chi phÝ ph¸t sinh thùc tÕ so víi ®Þnh møc cña tõng
kho¶n môc, theo tõng n¬i ph¸t sinh còng nh- ®èi t-îng chÞu chi phÝ, c¸c nguyªn
nh©n dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi nµy … nh÷ng ph¸t hiÖn nµy cã ®-îc ngay trong
qu¸ tr×nh ph¸t sinh vµ h×nh thµnh c¸c lo¹i chi phÝ, ngay trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Do ®ã gióp cho nhµ qu¶n lý cã nh÷ng c¨n cø ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh h÷u Ých, kÞp
thêi nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ, gi¶m l·ng phÝ, sö dông cã môc ®Ýnh cã hiÖu qu¶
nh»m h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
h. Ph-¬ng ph¸p liªn hîp.
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông trong ®iÒu kiÖn mµ cã cïng mét quy tr×nh s¶n
xuÊt võa t¹o ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm chÝnh vµ cã c¶ s¶n phÈm phô nªn ph¶i kÕt
hîp ph-¬ng ph¸p hÖ sè hoÆc ph-¬ng ph¸p tû lÖ víi ph-¬ng ph¸p lo¹i trõ míi x¸c
®Þnh ®-îc gi¸ thµnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm chÝnh.
III.
Tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm.
A. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph-¬ng
ph¸p kª khai th-êng xuyªn.
1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
* Kh¸i niÖm: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm tÊt c¶ c¸c chi phÝ vÒ
nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu ®-îc sö dông trùc tiÕp cho qu¸
tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm. C¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu nµy cã thÓ xuÊt tõ kho ra ®Ó sö
dông vµ còng cã thÓ mua vÒ ®-a vµo sö dông ngay hoÆc do tù s¶n xuÊt ra vµ ®-a
vµo sö dông ngay.
- Nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh sö dông ®Ó s¶n xuÊt ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm nh-ng
kh«ng thÓ x¸c ®Þnh trùc tiÕp møc tiªu hao thùc tÕ cho tõng lo¹i mµ ph¶i tiÕn
hµnh ph©n bæ theo møc tiªu hao, hÖ sè ph©n bæ ®-îc quy ®Þnh, tû lÖ víi träng
l-îng s¶n phÈm ®-îc s¶n xuÊt …
Møc ph©n bæ chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh dïng cho lo¹i s¶n phÈm ®-îc
x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:
17
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Møc ph©n bæ
chi phÝ nguyªn
vËt liÖu chÝnh =
cho tõng ®åi
t-îng
Tæng trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu
chÝnh thùc tÕ xuÊt sö dông.
Tæng sè khèi l-îng cña c¸c
®èi t-îng ®-îc x¸c ®Þnh theo
mét tiªu thøc nhÊt ®Þnh.
Khèi l-îng cña tõng
x ®èi t-îng ®-îc x¸c
®Þnh theo tiªu thøc
nhÊt ®Þnh
- Chi phÝ vËt liÖu phô, nhiªn liÖu xuÊt sö dông còng cã thÓ liªn quan ®Õn nhiÒu
®èi t-îng chÞu chi phÝ vµ kh«ng thÓ x¸c ®Þnh trùc tiÕp møc sö dông cho tõng ®èi
t-îng. Do ®ã, ®Ó ph©n bæ chi phÝ vËt liÖu phô, nhiªn liÖu cã thÓ chän tiªu chuÈn
ph©n bæ lµ: chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch, chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu
chÝnh, khèi l-îng s¶n phÈm xuÊt ra...
* TK sö dông: TK 621 " Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp".
Néi dung vµ kÕt cÊu nh- sau:
Bªn Nî: - Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm
hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô…
Bªn Cã: - Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu sö dông kh«ng hÕt nhËp kho.
- KÕt chuyÓn chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp.
Cuèi kú TK 621 kh«ng cã sè d-.
* Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n :
(1) Khi tiÕn hµnh xuÊt kho nguyªn vËt liÖu ®Ó sö dông s¶n xuÊt trùc tiÕp s¶n
phÈm, c¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho ®Ó tÝnh trÞ gi¸ gèc vµ tËp hîp ®Ó ghi sæ.
Nî TK 621 : Chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng
Cã TK 152 : Gi¸ thùc tÕ xuÊt kho theo tõng lo¹i.
(2) Tr-êng hîp nguyªn vËt liÖu kh«ng nhËp kho mua vÒ dông ngay cho s¶n xuÊt
trùc tiÕp s¶n phÈm c¨n cø vµo ho¸ ®¬n mua vµ c¸c chøng tõ tr¶ tiÒn liªn
quan ®Ó ghi sæ.
Nî TK 621 : Chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng.
Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®-îc khÊu trõ (nÕu cã )
Cã TK 111, 112, 331: §èi víi vËt liÖu mua vµo.
Cã TK 441: NhËn cÊp ph¸t, nhËn liªn doanh.
Cã TK 154: VËt liÖu thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn.
Cã c¸c TK kh¸c (311, 336, 338 ).
(3) Cuèi kú nÕu cã nguyªn vËt liÖu ch-a sö dông hÕt nhËp l¹i kho hay chuyÓn kú
sau:
Nî TK 152 ( chi tiÕt vËt liÖu).
Cã TK 621 ( chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng).
(4) Cuèi kú tiÕn hµnh kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp theo ®èi
t-îng ®Ó tÝnh gi¸ thµnh:
18
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Nî TK 154 (Chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng ).
Cã TK 621 (Chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng).
Tr-êng hîp gi¸ trÞ vËt liÖu cßn l¹i kú tr-íc kh«ng nhËp kho mµ ®Ó l¹i t¹i bé
phËn sö dông sÏ ®-îc kÕ to¸n ghi vµo ®Çu kú sau b»ng bót to¸n sau:
Nî TK 621 (Chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng ).
Cã TK 152 (Gi¸ thùc tÕ xuÊt dïng kh«ng hÕt kú tr-íc).
ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cã thÓ ®-îc ph¶n ¸nh qua s¬ ®å
sau:
S¬ ®å 04: H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
( ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn)
TK 152
XuÊt kho vËt liÖu
TK 151
Hµng ®i ®-êng kú
tr-íc kiÓm nhËn,
xuÊt dïng trùc tiÕp.
TK 331,111, 112 …
Tæng gi¸ thanh
to¸n cña nguyªn
vËt liÖu sö dông
trùc tiÕp
2.
TK 621
TËp hîp
chi phÝ
vËt liÖu
dïng
trùc tiÕp
chÕ t¹o
s¶n
phÈm .
TK 154
KÕt chuyÓn chi phÝ
Nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
TK 152
VËt liÖu dïng kh«ng hÕt
nhËp kho hay chuyÓn
kú sau.
TK 1331
Gi¸ mua
kh«ng thuÕ
ThuÕ GTGT ®Çu vµo
2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
* Kh¸i niÖm : Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp bao gåm tÊt c¶ c¸c kho¶n chi phÝ liªn
quan ®Õn bé phËn lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm nh-: tiÒn l-¬ng, tiÒn
c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng vÒ BHXH, BHYT vµ KPC§
vµ chi phÝ theo quy ®Þnh.
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chñ yÕu lµ tiÒn l-¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp ®-îc
h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo ®èi t-îng chÞu chi phÝ. Tuy nhiªn, nÕu tiÒn l-¬ng c«ng
nh©n trùc tiÕp liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng chÞu chi phÝ vµ kh«ng x¸c ®Þnh mét
c¸ch trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ theo nh÷ng tiªu thøc
19
§¹i häc kinh tÕ quèc d©n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
phï hîp ch¼ng h¹n nh-: theo ®Þnh møc tiÒn l-¬ng cña c¸c ®èi t-îng, hÖ sè ph©n
bæ ®-îc quy ®Þnh, sè giê hoÆc ngµy c«ng tiªu chuÈn… møc ph©n bæ ®-îc x¸c
®Þnh nh- sau:
Møc ph©n bæ chi
phÝ tiÒn l-¬ng cña
c«ng nh©n trùc tiÕp =
cho tõng ®èi t-îng.
Tæng sè tiÒn l-¬ng c«ng nh©n
trùc tiÕp cña c¸c ®èi t-îng.
Tæng khèi l-îng ph©n bæ theo
tiªu thøc sö dông
Khèi l-îng
ph©n bæ
x cña tõng
®èi t-îng.
Trªn c¬ së tiÒn l-¬ng ®-îc ph©n bæ sÏ tiÕn hµnh trÝch BHXH, BHYT vµ KPC§
theo tû lÖ quy ®Þnh ®Ó tÝnh vµo chi phÝ.
* TK sö dông: TK 622 " Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp"
TK nµy ®-îc sö dông ®Ó tËp hîp tÊt c¶ c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn bé phËn
lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm lao vô (tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n
phô cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng ).
Néi dung vµ kÕt cÊu cña TK 622:
Bªn Nî: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp thùc tÕ ph¸t sinh.
Bªn Cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
TK 622 kh«ng cã sè d- cuèi kú.
* Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n .
(1) TÝnh ra tæng sè tiÒn c«ng, tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp ph¶i tr¶ trùc tiÕp cho c«ng
nh©n s¶n xuÊt s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô trong kú:
Nî TK 622 ( Chi tiÕt theo ®èi t-îng).
Cã TK 334: Tæng sè tiÒn l-¬ng, phô cÊp ph¶i tr¶ cho c«ng
nh©n trùc tiÕp.
( 2) TrÝch BHXH, BHYT vµ KPC§ theo tû lÖ quy ®Þnh, theo quy ®Þnh phÇn trÝch
nµy lµ 19 %.
Nî TK 622
( chi tiÕt theo ®èi t-îng)(19% )
Cã TK 338
( 19%)
TK 3382 ( BHYT trÝch 2%).
TK 3383 (BHXH trÝch 15% ).
TK 3384
( KPC§ trÝch 2%)
20
- Xem thêm -
.PDF 
85 
135 
119 
