Lêi më ®Çu
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ n-íc ta cã nhiÒu chuyÓn biÕn do cã sù ®æi
míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tõ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù ®iÒu
tiÕt cña nhµ n-íc. Tr-íc sù c¹nh tranh gay g¾t cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, mèi quan t©m lín
nhÊt vµ lµ hµng ®Çu cña c¸c Doanh nghiÖp lµ Lîi nhuËn: Lîi nhuËn quyÕt ®Þnh sù tån t¹i
hay kh«ng tån t¹i cña Doanh nghiÖp. Tõ t×nh h×nh thùc tÕ, c¸c Doanh nghiÖp ph¶i th-êng
xuyªn ®iÒu tra, tÝnh to¸n, c©n nh¾c ®Ó lùa chän ph-¬ng ¸n kinh doanh tèi -u sao cho víi chi
phÝ bá ra Ýt nhÊt nh-ng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt víi s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao.
§Ó ®¹t ®-îc môc ®Ých nµy ®ßi hái c¸c Doanh nghiÖp ph¶i quan t©m tíi mäi yÕu tè ¶nh
h-ëng tíi s¶n phÈm cña m×nh.
H¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c Doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi
chung vµ trong Doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p nãi riªng ®· vµ ®ang lµ mét vÊn ®Ò ®-îc
nhiÒu nhµ kinh doanh quan t©m. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai chØ tiªu quan
träng trong bÊt kú Doanh nghiÖp nµo, hai chØ tiªu nµy lu«n cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt vµ
kh«ng t¸ch rêi nhau. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hiÖn nay th× vÊn ®Ò tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n
xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa v« cïng to lín trong viÖc n©ng cao lîi nhuËn,
t¨ng tÝch luü cho Doanh nghiÖp, nã lµ tiÒn ®Ò ®¶m b¶o cho sù tån t¹i, cñng cè chç ®øng cña
Doanh nghiÖp trong sù c¹nh tranh gay g¾t cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. §Ó lµm tèt c«ng viÖc
nµy, ®ßi hái c¸c Doanh nghiÖp cÇn tæ chøc c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi, ®óng ®èi t-îng, ®óng chÕ ®é quy ®Þnh vµ
®óng ph-¬ng ph¸p ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ tiÕt kiÖm c¸c kho¶n môc chi phÝ chi
dïng cho s¶n xuÊt.
XuÊt ph¸t tõ nhËn thùc trªn vµ qua thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty XL vµ VTXD 8 em
thÊy r»ng x©y l¾p lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh cña C«ng ty vµ hiÖn nay C«ng ty
®ang dÇn ph¸t huy kh¶ n¨ng vµ -u thÕ cña m×nh trªn thÞ tr-êng nµy. §Ó ®¹t ®-îc lîi nhuËn
cao nhÊt víi chi phÝ bá ra thÊp nhÊt, ®ång thêi s¶n phÈm x©y l¾p ®¹t chÊt l-îng cao th× viÖc
tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p t¹i C«ng ty ®· ®-îc
chó ý vµ ®Æc biÖt coi träng.
V× nh÷ng lý do trªn nªn em ®± lùa chän ®Ò t¯i “Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p t¹i C«ng ty X©y l¾p vµ VËt t- x©y dùng “l¯m
luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh.
Néi dung cña luËn v¨n tèt nghiÖp gåm 3 phÇn
PhÇn 1: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
x©y l¾p trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
PhÇn 2: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
t¹i C«ng ty X©y l¾p vµ VËt t- x©y dùng 8.
PhÇn 3: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý hach to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm X©y l¾p t¹i C«ng ty X©y l¾p vµ VËt t- x©y dùng 8.
PhÇn I
Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y
l¾p trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
I - Chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm, yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý, nhiÖm vô h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong doanh nghiÖp kinh
doanh x©y l¾p.
1. §Æc ®iÓm cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n vµ s¶n phÈm x©y l¾p:
X©y dùng c¬ b¶n (XDCB) lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp cã chøc n¨ng t¸i s¶n
xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã t¹o nªn c¬ së vËt chÊt cho x· héi, t¨ng
tiÒm lùc kinh tÕ vµ quèc phßng cña ®Êt n-íc. H¬n thÕ n÷a, ®Çu t- XDCB g¾n liÒn víi viÖc
øng dông c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i do ®ã gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü
-1-
thuËt ®èi víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt. Nã cã t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi hiÖu qu¶ cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, mét bé phËn lín cña thu nhËp quèc d©n nãi chung vµ
quü tÝch luü nãi riªng víi vèn ®Çu t-, tµi trî cña n-íc ngoµi ®-îc sö dông trong lÜnh vùc
XDCB.
So víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c, XDCB cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt ®Æc
tr-ng, ®-îc thÓ hiÖn rÊt râ ë s¶n phÈm x©y l¾p vµ qu¸ tr×nh s¸ng t¹o ra s¶n phÈm cña ngµnh.
§Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y l¾p lµ cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p, thêi gian sö
dông l©u dµi, cã gi¸ trÞ lín ®ßi hái c¸c nhµ x©y dùng ph¶i dù ®o¸n tr-íc xu h-íng tiÕn bé
x· héi ®Ó tr¸nh bÞ l¹c hËu. Phong c¸ch kiÕn tróc vµ kiÓu d¸ng mét s¶n phÈm cÇn ph¶i phï
hîp víi v¨n ho¸ d©n téc. Trªn thùc tÕ, ®· cã kh«ng Ýt c¸c c«ng tr×nh x©y dùng trë thµnh
biÓu t-îng cña mét quèc gia nh- chïa Mét cét ë Hµ néi, th¸p Ephen ë Pari... vµ do ®ã chÊt
l-îng cña c¸c c«ng tr×nh x©y dùng còng ph¶i ®-îc ®Æc biÖt chó ý. Nã kh«ng chØ ¶nh h-ëng
tíi tuæi thä cña c«ng tr×nh vµ cßn ¶nh h-ëng tíi sù an toµn cho ng-êi sö dông.
S¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh tæng hîp ph¸t huy t¸c dông vÒ mÆt kinh tÕ, chÝnh trÞ,
kÕ to¸n, nghÖ thuËt... Nã rÊt ®a d¹ng nh-ng l¹i mang tÝnh ®éc lËp, mçi mét c«ng tr×nh ®-îc
x©y dùng theo mét thiÕt kÕ, kü thuËt riªng, cã gi¸ trÞ dù to¸n riªng vµ t¹i mét ®Þa ®iÓm nhÊt
®Þnh, n¬i s¶n xuÊt ra s¶n phÈm còng ®ång thêi lµ n¬i sau nµy khi s¶n phÈm hoµn thµnh
®-îc ®-a vµo sö dông vµ ph¸t huy t¸c dông. Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy cã t¸c ®éng lín tíi gi¸ trÞ
s¶n xuÊt ngµnh x©y dùng.
Qu¸ tr×nh tõ khi khëi c«ng cho ®Õn khi hoµn thµnh c«ng tr×nh bµn giao vµ ®-a vµo
sö dông th-êng kÐo dµi. Nã phô thuéc quy m« vµ tÝnh chÊt phøc t¹p vÒ kü thuËt cña tõng
c«ng tr×nh. Qu¸ tr×nh thi c«ng ®-îc chia thµnh nhiÒu giai ®o¹n, mçi giai ®o¹n thi c«ng l¹i
chia thµnh nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau, c¸c c«ng viÖc chñ yÕu diÔn ra ngoµi trêi chÞu t¸c
déng rÊt lín cña c¸c nh©n tè m«i tr-êng xÊu nh- m-a, n¾ng, lò, lôt... ®ßi hái c¸c nhµ x©y
dùng ph¶i gi¸m s¸t chÆt chÏ nh÷ng biÕn ®éng nµy ®Ó h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng ¶nh
h-ëng xÊu cña nã.
S¶n phÈm x©y dùng lµ s¶n phÈm ®¬n chiÕc vµ ®-îc tiªu thô theo c¸ch riªng. C¸c s¶n
phÈm ®-îc coi nh- tiªu thô tr-íc khi ®-îc x©y dùng theo gi¸ trÞ dù to¸n hay gi¸ tho¶ thuËn
víi chñ ®Çu t- (gi¸ ®Êu thÇu) do ®ã tÝnh chÊt hµng ho¸ cña s¶n phÈm x©y l¾p kh«ng ®-îc
thÓ hiÖn râ bëi v× s¶n phÈm x©y l¾p lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt.
2. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¸c lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt trong KD x©y l¾p.
a). Kh¸i niÖm
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp cña ba yÕu tè: t- liÖu lao ®éng, ®èi t-îng lao
®éng vµ søc lao ®éng ®ång thêi còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh tiªu hao cña b¶n th©n c¸c yÕu tè
trªn. Nh- vËy ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ nhµ s¶n xuÊt ph¶i bá ra c¸c chi phÝ vÒ thï lao
lao ®éng, t- liÖu lao ®éng vµ ®èi t-îng lao ®éng.
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn
cña toµn bé hao phÝ lao ®éng vËt ho¸ vµ hao phÝ lao ®éng sèng mµ doanh nghiÖp x©y l¾p
ph¶i tiªu dïng trong mét kú ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p. Thùc chÊt
chi phÝ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch vèn, chuyÓn dÞch c¸c yÕu tè s¶n xuÊt t¹o ra c¸c c«ng tr×nh,
h¹ng môc c«ng tr×nh nhÊt ®Þnh.
CÇn ph©n biÖt gi÷a chi phÝ vµ chi tiªu: Chi phÝ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé
hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra trong mét kú kinh doanh. Tøc lµ nã g¾n liÒn víi
khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong kú. Cßn chi tiªu lµ sù gi¶m ®i ®¬n thuÇn cña c¸c lo¹i
vËt t-, tµi s¶n, tiÒn vèn cña doanh nghiÖp bÊt kÓ nã ®-îc dïng víi môc ®Ých g×.
b). Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p.
Trong doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p, c¸c chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu lo¹i cã
tÝnh chÊt kinh tÕ kh¸c nhau, do ®ã yªu cÇu qu¶n lý ®èi víi tõng lo¹i chi phÝ còng kh¸c
nhau. ViÖc qu¶n lý chi phÝ kh«ng thÓ chØ dùa vµo sè liÖu ph¶n ¸nh tæng hîp chi phÝ s¶n
xuÊt mµ cßn ph¶i c¨n cø vµo tõng lo¹i chi phÝ riªng biÖt ®Ó phôc vô vµ ph©n tÝch toµn bé chi
phÝ s¶n xuÊt hoÆc tõng yÕu tè kinh tÕ ban ®Çu cña chóng theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc
c«ng tr×nh, theo tõng n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ. Do ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù
ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt.
-2-
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch khoa häc cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi c«ng
t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y l¾p. Trªn c¬ së ph©n lo¹i chi
phÝ s¶n xuÊt, c¨n cø vµo néi dung ph¸t sinh chi phÝ, kÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ cho
c¸c ®èi t-îng cã liªn quan. Bªn c¹nh ®ã viÖc ph©n lo¹i cßn gióp doanh nghiÖp kiÓm tra,
ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt trªn doanh thu cña doanh nghiÖp, thóc ®Èy doanh nghiÖp kh«ng
ngõng tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
Tuú theo yªu cÇu qu¶n lý, ®èi t-îng cung cÊp th«ng tin, gi¸c ®é xem xÐt chi phÝ mµ
chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc ph©n lo¹i theo nh÷ng c¸ch sau:
Ph©n lo¹i chi phÝ theo dù to¸n.
Trong x©y dùng c¬ b¶n gi¸ trÞ dù to¸n c«ng tr×nh cã ý nghÜa trong suèt qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh. §Ó lËp dù to¸n c«ng tr×nh ng-êi ta ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt thµnh c¸c
kho¶n sau: chi phÝ x©y l¾p, chi phÝ mua s¾m, chi phÝ kh¸c vµ chi phÝ dù phßng.
C¸ch ph©n lo¹i chi phÝ trªn kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa víi kÕ to¸n mµ cßn cung cÊp
cho nhµ qu¶n lý nh÷ng th«ng tin lµm chuÈn mùc kiÓm tra tiÕn ®é thi c«ng. Vµ dùa vµo ®ã
ng-êi ta bãc t¸ch ra nh÷ng chi phÝ vËt liÖu, nh©n c«ng, chi phÝ m¸y thi c«ng. Do ®ã chóng
ta cã c¸ch ph©n lo¹i thø hai.
Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ.
C¸ch ph©n lo¹i nµy nh»m tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ph©n tÝch c¬ cÊu chi phÝ s¶n
xuÊt trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Theo c¸ch nµy chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc chia thµnh
ba kho¶n môc chÝnh: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ
s¶n xuÊt chung. Nh-ng do ®Æc thï cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n cã chi phÝ vÒ m¸y thi c«ng
lín vµ phøc t¹p nªn ba kho¶n môc trªn ®-îc thay b»ng bèn kho¶n môc chi phÝ sau:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: lµ tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®Ó cÊu
thµnh nªn thùc thÓ c«ng tr×nh nh- vËt liÖu chÝnh (xi m¨ng, thÐp, g¹ch, c¸t, ®¸, sái...), vËt
liÖu phô (s¬n, phô gia, èc vÝt...), vËt kÕt cÊu gi¸ trÞ thiÕt bÞ kÌm theo vËt kiÕn tróc (qu¹t
th«ng giã, thiÕt bÞ vÖ sinh...)
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Lµ toµn bé tiÒn l-¬ng chÝnh, phô cÊp vµ c¸c kho¶n
cã tÝnh chÊt l-¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp tham gia x©y l¾p c«ng tr×nh (c¶ c«ng nh©n trong
vµ ngoµi biªn chÕ). Nã bao gåm tiÒn l-¬ng tr¶ theo thêi gian, tr¶ theo s¶n phÈm, lµm thªm
giê, tiÒn th-ëng th-êng xuyªn vµ v-ît n¨ng suÊt lao ®éng.
Kho¶n môc nµy kh«ng bao gåm kho¶n trÝch 19% BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng
nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng cña c«ng nh©n gi¸n tiÕp (Ban
chØ huy c«ng tr×nh).
- Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: lµ c¸c chi phÝ trùc tiÕp liªn quan tíi viÖc sö dông
m¸y ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm x©y l¾p gåm chi phÝ khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ, tiÒn thuª
m¸y, tiÒn l-¬ng c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng, chi phÝ vÒ nhiªn liÖu, ®éng lùc dïng
cho m¸y thi c«ng.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm:
+ TiÒn l-¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi; Kho¶n trÝch theo l-¬ng nh- BHYT, BHXH,
KPC§ ®-îc tÝnh theo tû lÖ quy ®Þnh (19%) trªn tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n trùc tiÕp x©y
l¾p vµ nh©n viªn qu¶n lý ®éi (thuéc biªn chÕ cña Doanh nghiÖp).
+ Chi phÝ nguyªn vËt liÖu sö dông cho viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt chung cña ®éi.
+ Chi phÝ c«ng cô s¶n xuÊt phôc vô thi c«ng vµ qu¶n lý ®éi.
+ Chi phÝ khÊu hao TSC§ nh- nhµ x-ëng, thiÕt bÞ dïng cho qu¶n lý ®éi.
+ Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi nh- ®iÖn, n-íc, ®iÖn tho¹i....
+Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn liªn quan tíi ho¹t ®éng cña ®éi.
Nh÷ng chi phÝ trong c¸c kho¶n môc chi phÝ trªn ®Òu thuéc ph¹m vi chi phÝ ®-îc
tÝnh trong hîp ®ång x©y dùng cô thÓ.
Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ:
Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ gióp chóng ta gi÷ ®-îc tÝnh nguyªn vÑn cña tõng yÕu
tè còng nh- tõng kho¶n chi phÝ kh«ng kÓ nã ®-îc ph¸t sinh tõ ®©u, cã quan hÖ nh- thÕ nµo
tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
V× vËy h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã t¸c dông lín ®èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n còng nhc«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Doanh nghiÖp ph¶i bá ra bao nhiªu vµ nh÷ng
-3-
lo¹i chi phÝ nµo, lµm c¬ së cho viÖc lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh kú sau, lËp kÕ
ho¹ch tÝnh to¸n nhu cÇu vËt t-, vèn l-u ®éng (nh- tiÒn mÆt).
Theo c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yÕu tè th× nh÷ng chi phÝ cã
tÝnh chÊt kinh tÕ chung ®-îc xÕp chung vµo mét yÕu tè, kh«ng tÝnh ®Õn n¬i ph¸t sinh chi
phÝ vµ dïng vµo môc ®Ých g× trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
§èi víi doanh nghiÖp x©y dùng c¬ b¶n, chi phÝ s¶n xuÊt gåm c¸c yÕu tè sau: yÕu tè
nguyªn vËt liÖu, yÕu tè c«ng cô, dông cô, yÕu tè nhiªn liÖu ®éng lùc, yÕu tè tiÒn l-¬ng vµ
c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng, yÕu tè khÊu hao TSC§, yÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, yÕu
tè kh¸c b»ng tiÒn.
Ph©n lo¹i theo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh
C¨n cø vµo viÖc tham gia cña c¸c chi phÝ vµo ho¹t ®éng kinh doanh, toµn bé chi phÝ
®-îc chia lµm ba lo¹i: chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh, chi phÝ bÊt
th-êng.
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc ph©n ®Þnh chi phÝ ®-îc chÝnh x¸c, phôc vô cho
viÖc tÝnh gi¸ thµnh, x¸c ®Þnh chi phÝ vµ kÕt qu¶ tõng lo¹i ho¹t ®éng kinh doanh ®óng ®¾n
còng nh- viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh nhanh chãng, kÞp thêi
Ph©n lo¹i theo c¸ch øng xö cña chi phÝ
Nh»m môc ®Ých ®¸p øng yªu cÇu lËp kÕ ho¹ch kiÓm so¸t vµ chñ ®éng ®iÒu tiÕt chi
phÝ cña nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp, ph©n lo¹i theo c¸ch øng xö nghÜa lµ khi møc ®é ho¹t
®éng biÕn ®éng th× chi phÝ sÏ biÕn ®éng nh- thÕ nµo. Khi møc ho¹t ®éng kinh doanh thay
®æi, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn thÊy tr-íc chi phÝ sÏ biÕn ®éng nh- thÕ nµo, biÕn
®éng bao nhiªu vµ lo¹i nµo biÕn ®éng ®Ó t-¬ng øng víi biÕn ®éng cña møc ho¹t ®éng.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy tæng chi phÝ cña doanh nghiÖp bao gåm hai lo¹i chi phÝ:
biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ.
Ngoµi hai c¸ch ph©n lo¹i trªn ng-êi ta cßn cã mét sè c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nh- sau:
- Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ngoµi s¶n xuÊt
- Chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp
- Chi phÝ kiÓm so¸t ®-îc vµ chi phÝ kh«ng kiÓm so¸t ®-îc
- Chi phÝ theo thêi kú vµ chi phÝ s¶n phÈm
Tãm l¹i, mçi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt cã ý nghÜa riªng phôc vô cho tõng yªu
cÇu qu¶n lý vµ tõng ®èi t-îng cung cÊp th«ng tin cô thÓ. Nh-ng chóng lu«n bæ sung cho
nhau nh»m qu¶n lý hiÖu qu¶ nhÊt vÒ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong ph¹m vi toµn
doanh nghiÖp trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh.
3. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p vµ c¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
a - Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
§Ó x©y dùng mét c«ng tr×nh hay mét h¹ng môc c«ng tr×nh th× doanh nghiÖp kinh
doanh x©y l¾p ph¶i ®Çu t- vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thi c«ng mét l-îng chi phÝ nhÊt ®Þnh.
Nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp chi ra trong mét qu¸ tr×nh thi c«ng ®ã sÏ tham gia
cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh cña qu¸ tr×nh ®ã.
Nh- vËy, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt (bao gåm chi phÝ
nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ m¸y thi c«ng vµ chi phÝ s¶n
xuÊt chung) tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi l-îng x©y l¾p hoµn
thµnh ®Õn giai ®o¹n qui -íc ®· hoµn thµnh, nghiÖm thu, bµn giao vµ ®-îc chÊp nhËn thanh
to¸n.
Kh¸c víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, ng-êi ta cã thÓ tÝnh to¸n gi¸ thµnh
cho mét lo¹t s¶n phÈm ®-îc s¶n xuÊt ra trong thêi kú vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm, ®ã
lµ mét trong nh÷ng c¬ së quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n ë doanh nghiÖp kinh doanh x©y
l¾p, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh chÊt c¸ biÖt. Mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng
tr×nh hay khèi l-îng x©y l¾p sau khi ®· hoµn thµnh ®Òu cã mét gi¸ thµnh riªng.
H¬n n÷a, khi nhËn thÇu mét c«ng tr×nh x©y dùng th× râ rµng lµ gi¸ b¸n (gi¸ nhËn
thÇu hoÆc gi¸ tróng thÇu) ®· cã ngay tr-íc khi thi c«ng c«ng tr×nh. Nh- vËy, gi¸ b¸n cã
tr-íc khi x¸c ®Þnh ®-îc gi¸ thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh. Do ®ã, gi¸ thµnh thùc tÕ cña c«ng
-4-
tr×nh ®ã chØ quyÕt ®Þnh tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ®¹t ®-îc do thi c«ng c«ng tr×nh ®ã
mµ th«i.
Tuy vËy, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ®Ó ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh,
®-îc sù cho phÐp cña Nhµ n-íc mét sè doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p ®· linh ho¹t, chñ
®éng x©y dùng mét sè c«ng tr×nh (chñ yÕu lµ c«ng tr×nh nh- nhµ ë, v¨n phßng, cöa hµng...)
sau ®ã b¸n l¹i cho c¸c ®èi t-îng cã nhu cÇu sö dông víi gi¸ b¸n hîp lý th× gi¸ thµnh s¶n
phÈm x©y l¾p còng lµ mét nh©n tè quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n.
Tr-íc ®©y ng-êi ta quan niÖm r»ng gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ toµn bé gi¸ trÞ chi phÝ s¶n
xuÊt tÝnh theo sè l-îng vµ lo¹i s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. Nh- vËy, gi¸ thµnh sÏ kh«ng ph¶n
¸nh ®óng ®¾n b¶n chÊt cña nã vµ Ýt nhiÒu mang tÝnh chÊt chñ quan bëi v×:
- TÝnh vµo gi¸ thµnh mét sè kho¶n môc chi phÝ mµ thùc chÊt lµ thu nhËp thuÇn tuý
cña x· héi nh-: BHXH, c¸c kho¶n trÝch nép cho c¬ quan cÊp trªn, thuÕ vèn, thuÕ tµi
nguyªn...
- Mét sè kho¶n môc chi phÝ gi¸n tiÕp ®-îc ph©n bæ vµo gi¸ thµnh cña tõng lo¹i s¶n
phÈm hay tõng s¶n phÈm theo c¸c tiªu thøc phï hîp. ViÖc ph©n bæ nµy mang tÝnh chñ
quan.
b - Ph©n biÖt kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ hai mÆt biÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau nh-ng chóng l¹i kh¸c nhau vÒ
ph¹m vi, giíi h¹n vµ néi dung.
Chi phÝ s¶n xuÊt chØ tÝnh nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong mét thêi kú nhÊt
®Þnh (th¸ng, quÝ, n¨m) cßn gi¸ thµnh l¹i liªn quan ®Õn chi phÝ cña khèi l-îng x©y l¾p dë
dang kú tr-íc chuyÓn sang nh-ng l¹i kh«ng bao gåm chi phÝ thùc tÕ cña khèi l-îng x©y l¾p
dë dang cuèi kú.
- Chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tËp hîp theo tõng thêi kú nhÊt ®Þnh, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm
x©y l¾p lµ chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tÝnh cho mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi
l-îng x©y l¾p hoµn thµnh.
Tuy nhiªn, gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p l¹i cã nh÷ng ®iÓm
gièng nhau: chóng ®Òu lµ chi phÝ ph¶n ¸nh lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh
nghiÖp chi ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p vµ chi phÝ s¶n xuÊt cña
c«ng t¸c x©y l¾p chØ thèng nhÊt vÒ mÆt l-îng trong tr-êng hîp: khi ®èi t-îng tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®-îc hoµn
thµnh trong kú tÝnh gi¸ thµnh hoÆc khèi l-îng x©y l¾p dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng
nhau.
c - B¶n chÊt, chøc n¨ng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
Chi phÝ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm x©y l¾p lu«n ®-îc thÓ hiÖn ë mÆt ®Þnh tÝnh vµ
®Þnh l-îng.
MÆt ®Þnh tÝnh cña chi phÝ ®ã lµ c¸c yÕu tè chi phÝ hiÖn vËt hay b»ng tiÒn tiªu hao
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y dùng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
MÆt ®Þnh l-îng cña chi phÝ thÓ hiÖn møc ®é tiªu hao cô thÓ cña tõng lo¹i chi phÝ
tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm x©y l¾p ®Ó cÊu thµnh nªn thùc thÓ c«ng
tr×nh hoµn thµnh, biÓu hiÖn b»ng th-íc ®o tæng qu¸t lµ th-íc ®o gi¸ trÞ.
Môc ®Ých s¶n xuÊt kinh doanh hay nãi c¸ch kh¸c môc ®Ých bá chi phÝ cña Doanh
nghiÖp lµ t¹o nªn nh÷ng gi¸ trÞ sö dông nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu tiªu dïng cña x· héi.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, c¸c Doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c Doanh nghiÖp
x©y l¾p nãi riªng lu«n quan t©m tíi hiÖu qu¶ chi phÝ bá ra, ®Ó víi chi phÝ bá ra Ýt nhÊt
nh-ng thu ®-îc lîi nhuËn tèi ®a. Trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ phôc vô cho c«ng t¸c
qu¶n lý, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu tho¶ m·n ®¸p øng ®-îc néi dung th«ng tin trªn.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n lu«n chøa hai mÆt kh¸c nhau vèn cã bªn trong cña nã lµ
chi phÝ s¶n xuÊt ®· chi ra vµ l-îng gi¸ trÞ sö dông thu håi ®-îc cÊu thµnh trong khèi l-îng
s¶n phÈm x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh. Nh- vËy, b¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ kÕt
qu¶ sù chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè chi phÝ vµo s¶n phÈm x©y l¾p, c«ng viÖc lao vô
hoµn thµnh.
-5-
Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã hai chøc n¨ng chñ yÕu lµ: Chøc n¨ng th-íc ®o bï ®¾p chi
phÝ vµ chøc n¨ng lËp gi¸.
Toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp chi ra ®Ó hoµn thµnh mét khèi l-îng c«ng t¸c x©y
l¾p, mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ph¶i ®-îc bï ®¾p b»ng chÝnh sè tiÒn thu vÒ do
quyÕt to¸n c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh vµ khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p ®ã. ViÖc bï ®¾p
chi phÝ ®Çu vµo ®ã chØ cã thÓ ®¶m b¶o ®-îc qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n. Môc ®Ých s¶n
xuÊt vµ nguyªn t¾c kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr-êng ®ßi hái c¸c nhµ doanh nghiÖp ph¶i
trang tr¶i, bï ®¾p ®-îc chi phÝ ®Çu vµo ®ång thêi cã lîi nhuËn. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay,
gi¸ b¸n s¶n phÈm x©y l¾p lµ gi¸ nhËn thÇu. Do ®ã gi¸ nhËn thÇu x©y l¾p biÓu hiÖn gi¸ trÞ
c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh... ph¶i ®-îc dùa trªn c¬ së gi¸ thµnh dù to¸n. Th«ng qua
gi¸ b¸n s¶n phÈm x©y l¾p mµ ®¸nh gi¸ møc ®é bï ®¾p chi phÝ vµ hiÖu qu¶ cña chi phÝ.
d - C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p.
§Ó ®¸p øng yªu cÇu cña qu¶n lý trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh- tiªu thô s¶n
phÈm, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm lµ viÖc lµm cÇn thiÕt vµ còng cã ý nghÜa thùc tiÔn
cao. Tuy nhiªn yªu cÇu cña qu¶n lý t¹i nh÷ng thêi ®iÓm vµ ph¹m vi kh¸c nhau sÏ kh¸c
nhau. Do vËy, viÖc ph©n lo¹i gi¸ thµnh sÏ lµ c¬ së ®Ó c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp x¸c
®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh dù to¸n
S¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng cã ®Æc ®iÓm lµ cã gi¸ trÞ lín, thêi gian thi c«ng dµi
vµ mang tÝnh chÊt ®¬n chiÕc, kÕt cÊu phøc t¹p, quy m« lín. Do ®ã, mçi giai ®o¹n thiÕt kÕ cã
mét dù to¸n t-¬ng øng víi møc ®é chÝnh x¸c vµ cô thÓ kh¸c nhau phï hîp víi néi dung
cña mçi giai ®o¹n thiÕt kÕ. C¨n cø vµo gi¸ trÞ dù to¸n cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng
tr×nh, chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®-îc gi¸ thµnh dù to¸n.
Gi¸ thµnh dù to¸n lµ tæng sè chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh mét khèi l-îng s¶n
phÈm x©y l¾p nhÊt ®Þnh. Gi¸ dù to¸n ®-îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ theo
thiÕt kÕ ®-îc duyÖt vµ khung gi¸ quy ®Þnh ¸p dông trong lÜnh vùc XDCB do c¸c cÊp cã
thÈm quyÒn ban hµnh.
KÓ tõ n¨m 1999 theo chÕ ®é míi do cã sù thay ®æi cña thuÕ GTGT nªn gi¸ thµnh dù
to¸n ®-îc tÝnh theo c«ng thøc: Z dù to¸n = T + C + TL
Trong ®ã:
- T: Chi phÝ trùc tiÕp (vËt liÖu, nh©n c«ng, m¸y)
- C: chi phÝ chung
- TL: Thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tr-íc
MÆt kh¸c, ®¬n gi¸ vÒ vËt liÖu, nh©n c«ng, m¸y cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ban
hµnh vµ dùa trªn mÆt b»ng gi¸ c¶ thÞ tr-êng. ChÝnh v× vËy Z dù to¸n kh«ng theo s¸t ®-îc sù
biÕn ®éng thùc tÕ, kh«ng ph¶n ¸nh ®-îc thùc chÊt gi¸ trÞ c«ng tr×nh. Do vËy Doanh nghiÖp
ph¶i lËp gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®Ó dù kiÕn chØ tiªu h¹ gi¸ thµnh.
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch:
Lµ gi¸ thµnh ®-îc x©y dùng tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña Doanh nghiÖp trªn c¬ së
phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh dù to¸n b»ng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý kü thuËt vµ tæ chøc thi c«ng, c¸c
®Þnh møc vµ ®¬n gi¸ ¸p dông trong Doanh nghiÖp x©y l¾p.
Z kÕ ho¹ch = Z dù to¸n - Møc h¹ Z dù to¸n
Gi¸ thµnh thùc tÕ:
Ph¶n ¸nh toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh, bµn giao khèi l-îng c«ng t¸c
x©y l¾p mµ Doanh nghiÖp ®· nhËn thÇu. Gi¸ thµnh nµy bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ theo
®Þnh møc, v-ît ®Þnh møc vµ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh kh«ng cã ®Þnh møc (nh- chi phÝ
ph¸t sinh do thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng, thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt...). Nã ®-îc x¸c ®Þnh
theo sè liÖu kÕ to¸n cung cÊp.
Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ theo kho¶n môc quy ®Þnh thèng nhÊt
cho phÐp tÝnh vµo gi¸ thµnh. Nã ®-îc x¸c ®Þnh vµo cuèi kú kinh doanh. ViÖc so s¸nh gi¸
thùc tÕ víi gi¸ dù to¸n cho phÐp ®¸nh gi¸ tr×nh ®é qu¶n lý vµ sö dông chi phÝ cña Doanh
nghiÖp x©y l¾p nµy so víi Doanh nghiÖp x©y l¾p kh¸c. NÕu so s¸nh gi¸ thùc tÕ víi gi¸ kÕ
-6-
ho¹ch, ta cã thÓ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña Doanh nghiÖp
x©y l¾p trong ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ c¬ së vËt chÊt vµ tr×nh ®é qu¶n lý. Tõ ®ã ®-a ra nh÷ng ý
kiÕn ®ãng gãp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ Doanh nghiÖp trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh.
HiÖn nay trong lÜnh vùc kinh doanh x©y l¾p gi¸ thµnh thùc tÕ ®-îc b¸o c¸o theo hai
chØ tiªu:
- Gi¸ thµnh thùc tÕ khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p: lµ toµn bé chi phÝ bá ra ®Ó tiÕn
hµnh s¶n xuÊt mét khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p nhÊt ®Þnh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh,
th-êng lµ mét quý. ChØ tiªu nµy ®-îc x¸c ®Þnh vµo thêi kú ®ã vµ cã t¸c dông ph¶n ¶nh kÞp
thêi møc gi¸ thµnh trong thi c«ng ®Ó cã biÖn ph¸p gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh: Bao gåm toµn
bé chi phÝ thùc tÕ bá ra ®Ó tiÕn hµnh thi c«ng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh tõ khi khëi
c«ng ®Õn khi hoµn thµnh, bµn giao cho ®¬n vÞ chñ ®Çu t-.
Ngoµi ra s¶n phÈm x©y l¾p cßn cã c¸c lo¹i gi¸ thµnh sau:
+ Gi¸ ®Êu thÇu x©y l¾p: Lµ mét lo¹i gi¸ thµnh dù to¸n mµ chñ ®Çu t- ®-a ra ®Ó c¸c
®¬n vÞ x©y l¾p lµm c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ ®Êu thÇu cña m×nh víi nguyªn t¾c gi¸ ®Êu thÇu c«ng
t¸c x©y l¾p nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ dù to¸n, ®¸p øng môc ®Ých tiÕt kiÖm nguån vèn ®Çu t-.
+ Gi¸ hîp ®ång x©y l¾p: Lµ lo¹i gi¸ thµnh dù to¸n x©y l¾p ghi trong hîp ®ång kinh
tÕ ®-îc ký kÕt gi÷a ®¬n vÞ x©y l¾p vµ chñ ®Çu t- sau khi tho¶ thuËn giao nhËn thÇu. VÒ
nguyªn t¾c gi¸ hîp ®ång x©y l¾p ph¶i nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ ®Êu thÇu c«ng t¸c x©y l¾p.
VÒ viÖc ¸p dông hai lo¹i gi¸ nªu trªn lµ yÕu tè quan träng trong viÖc hoµn thiÖn c¬
chÕ qu¶n lý kinh tÕ trong x©y dùng. Nã thÓ hiÖn tÝnh c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c ®¬n vÞ
x©y l¾p trong c¬ chÕ thÞ tr-êng. Ngoµi ra c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p cßn cã thÓ t¹o thÕ chñ ®éng
trong viÖc ®Þnh gi¸ s¶n phÈm còng nh- tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. §ã lµ yÕu tè c¬ b¶n
®Ó ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ nµy.
4. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ vµ gi¸ thµnh:
Ho¹t ®éng x©y l¾p lµ sù thèng nhÊt hai mÆt cña mét qu¸ tr×nh. Nh- vËy cã thÓ thÊy
chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ vµ cã sù ®éc lËp t-¬ng ®èi
víi nhau. Chi phÝ thÓ hiÖn hao phÝ s¶n xuÊt cßn gi¸ thµnh thÓ hiÖn kÕt qu¶ cña qóa tr×nh
s¶n xuÊt.
VÒ mÆt chÊt: Chóng ®Òu bao gåm c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt
ho¸ mµ Doanh nghiÖp ph¶i bá ra trong qóa tr×nh thi c«ng x©y l¾p.
VÒ mÆt l-îng: Chi phÝ s¶n xuÊt ph¶n ¸nh hao phÝ trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, gi¸
thµnh s¶n phÈm chØ ph¶n ¸nh nh÷ng hao phÝ liªn quan tíi khèi l-îng c«ng viÖc hoµn thµnh,
®-îc bµn giao, ®-îc nghiÖm thu. Gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng bao gåm chi phÝ s¶n xuÊt dë
dang cuèi kú, chi phÝ kh«ng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh chê
ph©n bæ, nh-ng l¹i bao gåm chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú, chi phÝ thùc tÕ ch-a ph¸t sinh
nh-ng ®-îc tÝnh tr-íc trong kú vµ chi phÝ ph¸t sinh trong kú tr-íc nh-ng ph©n bæ cho kú
nµy.
Trong kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt t¹o c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§©y lµ hai b-íc c«ng viÖc liªn tiÕp g¾n bã h÷u c¬ víi nhau, nÕu t¹m tÝnh gi¸ thµnh x©y l¾p
theo ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý ®-îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau:
A
B
C
D
AB: Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú
BD: Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú
AC: Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm
CD: Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú
Tæng gi¸
thµnh
s¶n phÈm =
Chi phÝ s¶n xuÊt
dë dang
+
-7-
Chi phÝ s¶n
ph¸t sinh
xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt dë
- dang cuèi kú
x©y l¾p
®Çu kú
trong kú
Nh- vËy gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï cña s¶n xuÊt hµng ho¸, ph¶n ¸nh gi¸
trÞ thùc cña c¸c kho¶n hao phÝ s¶n xuÊt. Mäi c¸ch tÝnh chñ quan, kh«ng ph¶n ¶nh ®óng c¸c
yÕu tè gi¸ trÞ trong gi¸ thµnh ®Òu cã thÓ dÉn ®Õn viÖc ph¸ vì mèi quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ,
kh«ng x¸c ®Þnh ®-îc hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh«ng thùc hiÖn ®-îc t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ
t¸i s¶n xuÊt më réng.
5 . Yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh Z s¶n phÈm x©y l¾p:
Do ®Æc thï ngµnh XDCB vµ cña s¶n phÈm x©y dùng cho nªn viÖc qu¶n lý vÒ ®Çu tvµ x©y dùng lµ qu¸ tr×nh khã kh¨n, phøc t¹p, nhÊt lµ tõ khi chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung
sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. ViÖc qu¶n lý thi c«ng nãi chung vµ qu¶n lý chi phÝ vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm nãi riªng ph¶i hÕt søc chÆt chÏ.
§èi víi s¶n phÈm x©y l¾p tr-íc khi thi c«ng nhÊt thiÕt ph¶i lËp dù to¸n (dù to¸n
thiÕt kÕ, dù to¸n thi c«ng). Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i th-êng xuyªn ®èi chiÕu víi dù
to¸n ®Ó kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ng sai lÖch. Cã thÓ nãi dù to¸n ®-îc dïng lµm th-íc ®o ®Ó
®¸ng gi¸ c¸c ho¹t ®éng.
Do ph¶i thi c«ng ngoµi trêi nªn c«ng t¸c qu¶n lý viÖc sö dông tµi s¶n, vËt t-, thiÕt bÞ
rÊt phøc t¹p, h¬n n÷a do ¶nh h-ëng thêi tiÕt nªn viÖc hao hôt, mÊt m¸t lµ khã tr¸nh khái.
§iÒu nµy ®ßi hái tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao cña ng-êi sö dông lao ®éng vµ yªu cÇu ng-êi
qu¶n lý ph¶i cã biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp.
S¶n phÈm cã gi¸ trÞ lín, nhu cÇu vÒ vèn lín mµ trong thi c«ng kh«ng ph¶i lóc nµo
còng cã s½n, do ®ã ph¶i sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm trong khi vÉn b¶o ®¶m chÊt l-îng c«ng
tr×nh theo ®óng dù to¸n thiÕt kÕ, yªu cÇu ®¶m b¶o c«ng tr×nh.
TÝnh chÊt phøc t¹p cña ho¹t ®éng ®ßi hái c«ng t¸c qu¶n lý ph¶i x¸c ®Þnh râ tõng
b-íc c«ng viÖc tr¸nh sù chång chÐo c¸c chøc n¨ng g©y tèn kÐm vÒ ng-êi vµ cña. Ng-êi
qu¶n lý cÇn ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng tr¸ch nhiÖm cho tõng bé phËn, thËm chÝ tõng c¸ nh©n
gióp cho ho¹t ®éng tiÕn hµnh tr«i ch¶y.
6 - NhiÖm vô h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh Z s¶n phÈm x©y l¾p:
a - Vai trß cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
KÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi riªng
lµ mét c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ, phôc vô cho ho¹t ®éng qu¶n lý gi¸m s¸t b»ng viÖc thùc hiÖn
quan s¸t ®o l-êng, tÝnh to¸n ghi chÐp c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. KÕ to¸n lµ
ph-¬ng ph¸p ®o l-êng vµ th«ng tin cña nh÷ng ng-êi cã liªn quan, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ qu¶n
lý.
KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cung cÊp nh÷ng th«ng tin sinh
®éng vÒ sù tuÇn hoµn cña tµi s¶n, toµn bé bøc tranh cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tõ kh©u ®Çu tiªn
cung cÊp nguyªn vËt liÖu (vËt t-) cho ®Õn kh©u cuèi lµ tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh ®Òu
®-îc ph¶n ¸nh thËt ®Çy ®ñ vµ sinh ®éng qua th«ng tin kÕ to¸n.
Th«ng tin kÕ to¸n mang tÝnh chÊt hai mÆt lµ chi phÝ vµ kÕt qu¶. Nhê ®ã mµ ng-êi ta
x¸c ®Þnh ®-îc hiÖu qu¶ cña mét thêi kú kinh doanh vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña Doanh
nghiÖp.
Nã cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi viÖc øng dông h¹ch to¸n kinh doanh víi néi dung c¬
b¶n lµ ®éc lËp vÒ tµi chÝnh lÊy thu bï chi. H¬n n÷a th«ng tin kÕ to¸n cã hai ®Æc tr-ng c¬
b¶n lµ th«ng tin vµ kiÓm tra. Th«ng tin vÒ ho¹t ®éng ®ång thêi kiÓm tra vÒ tiÕn ®é, ®¬n gi¸,
®Þnh møc sö dông lao ®éng, vËt t- hay dù to¸n chi phÝ. VÝ dô nh-: Th«ng tin kÕ to¸n trong
sæ kÕ to¸n chi tiÕt vËt t- cung cÊp cho nhµ qu¶n lý møc vËt t- ®· tiªu hao ®ång thêi cho
phÐp kiÓm tra xem møc sö dông nh- thÕ ®· khíp víi dù to¸n hay kh«ng? Hay nãi c¸ch
kh¸c viÖc sö dông cã l·ng phÝ kh«ng?
Mét trong c¸c bÝ quyÕt gióp c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ thµnh c«ng trong viÖc lùa chän
vµ ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh chÝnh x¸c lµ sö dông th«ng tin do kÕ to¸n cung cÊp. Theo
quan ®iÓm truyÒn thèng x-a nay ng-êi ta th-êng so s¸nh gi÷a gi¸ b¸n vµ gi¸ thµnh cña s¶n
-8-
phÈm. Trong ®ã nh©n tè gi¸ b¸n kh«ng do Doanh nghiÖp ®Þnh ®o¹t mµ phô thuéc vµo quan
hÖ cung cÇu trªn thÞ tr-êng (trõ mÆt hµng ®éc quyÒn). Bëi vËy c¸c ho¹t ®éng kinh doanh,
c¸c th-¬ng vô nµo ®ã cã møc lîi nhuËn cao theo c¸ch so s¸nh trªn thÞ tr-êng kh«ng ®-îc
tÝnh ®Õn, thËm chÝ cßn bÞ lo¹i bá. C¸c nhµ qu¶n lý do vËy th-êng ra quyÕt ®Þnh trªn c¬ së
gi¸ thµnh do kÕ to¸n cung cÊp mµ chi phÝ l¹i lµ c¬ së ®Ó t¹o nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n
phÈm. V× vËy viÖc h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa
rÊt lín ®èi víi Doanh nghiÖp, nÕu kh«ng ®-îc tÝnh ®óng tÝnh ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµo gi¸
thµnh sÏ cã thÓ dÉn ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh sai lÇm lµm Doanh nghiÖp ch¼ng nh÷ng
bá lì mÊt thêi c¬ kinh doanh mµ cßn cã thÓ ®i ®Õn ph¸ s¶n. §ång thêi thùc hiÖn tèt c«ng
t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn gi¸m ®èc
c¸c ho¹t ®éng, ph¸t hiÖn vµ kh¾c phôc kÞp thêi c¸c tån t¹i, ph¸t hiÖn tiÒm n¨ng míi ®¶m
b¶o cho Doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ tù h¹ch to¸n kinh doanh trong nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng ë n-íc ta.
H¬n n÷a, XDCB lµ nghµnh s¶n xuÊt t¹o c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn kinh tÕ quèc
d©n, hµng n¨m chiÕm 30% vèn ®Çu t- cña c¶ n-íc. S¶n phÈm cña ngµnh lµ nh÷ng c«ng
tr×nh cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông l©u dµi nªn cã ý nghÜa kinh tÕ quan träng. HiÖn nay
khèi l-îng c«ng viÖc XDCB cña ngµnh t¨ng nhanh vµ song song víi nã lµ vèn ®Çu tXDCB còng t¨ng nhanh. V× vËy viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
x©y l¾p cµng trë nªn cã ý nghÜa quan träng gãp phÇn ®¾c lùc vµo viÖc qu¶n lý, sö dông vèn
mét c¸ch cã hiÖu qu¶, kh¾c phôc t×nh tr¹ng l·ng phÝ, thÊt tho¸t vèn trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt
kinh doanh x©y l¾p qua nhiÒu kh©u. Cã thÓ nãi h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm vèn ®· lµ mét phÇn hµnh c¬ b¶n trong c«ng t¸c kÕ to¸n l¹i cµng cã ý nghÜa quan
träng ®èi víi Doanh nghiÖp x©y l¾p vµ x· héi. Bªn c¹nh ®ã nã còng lµ c¬ së ®Ó Nhµ n-íc
kiÓm so¸t vèn ®Çu t- XDCB vµ thu thuÕ.
b - NhiÖm vô cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh Z s¶n phÈm:
§Ó thùc hiÖn ®-îc môc tiªu phÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm th× ®¬n vÞ kinh doanh x©y l¾p ph¶i sö dông vµo s¶n xuÊt nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau.
§øng trªn gi¸c ®é qu¶n lý, cÇn ph¶i biÕt nguån gèc hay con ®-êng h×nh thµnh cña nã, néi
dung cÊu thµnh cña gi¸ thµnh, ®Ó tõ ®ã biÕt ®-îc nguyªn nh©n c¬ b¶n nµo, nh÷ng nh©n tè
cô thÓ nµo ®· lµm t¨ng hoÆc gi¶m gi¸ thµnh vµ chØ cã trªn c¬ së ®ã, ng-êi qu¶n lý míi ®Ò
ra ®-îc biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó h¹n chÕ lo¹i trõ ¶nh h-ëng cña nh©n tè tiªu cùc t¸c ®éng
nªn vµ ph¸t huy ®-îc møc ®é ¶nh h-ëng cña c¸c nh©n tè tÝch cùc, khai th¸c kh¶ n¨ng,
tiÒm n¨ng trong viÖc qu¶n lý, sö dông nguån vËt t-, lao ®éng vµ tiÒn vèn. Mét trong
nh÷ng biÖn ph¸p quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®-îc, ph¶i kÓ ®Õn biÖn ph¸p qu¶n lý c«ng
cô kÕ to¸n. Bëi vËy ph¶i tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµo gi¸ thµnh míi ®¶m b¶o
ph¸t huy c«ng dông cña c«ng t¸c kÕ to¸n trong qu¶n lý s¶n xuÊt. Do ®ã nhiÖm vô chñ yÕu
cña c«ng t¸c kÕ to¸n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ: x¸c
®Þnh chÝnh x¸c ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi
®iÒu kiÖn thùc tÕ cña Doanh nghiÖp, tho¶ m·n yªu cÇu qu¶n lý ®Æt ra, vËn dông ph-¬ng
ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch khoa häc, hîp lý.
§¶m b¶o cung cÊp mét c¸ch kÞp thêi, chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ c¸c sè liÖu cÇn thiÕt cho
c«ng t¸c qu¶n lý cô thÓ lµ:
- Ph¶n ¶nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi toµn bé chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh cho tõng ®èi
t-îng.
- KiÓm tra t×nh h×nh chi phÝ vÒ vËt t-, lao ®éng, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng vµ c¸c
chi phÝ kh¸c, ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c kho¶n chªnh lÖch so víi ®Þnh møc, c¸c chi phÝ kh¸c
ngoµi kÕ ho¹ch, c¸c kho¶n thiÖt h¹i mÊt m¸t h- háng... trong s¶n xuÊt tõ ®ã ®Ò xuÊt c¸c
biÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ kh¾c phôc kÞp thêi.
- Thùc hiÖn ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó cã nh÷ng kiÕn
nghÞ cho c¸c nhµ qu¶n trÞ Doanh nghiÖp ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp.
- Tæ chøc tËp hîp ph©n bæ tõng läai chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t-îng h¹ch to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh b»ng ph-¬ng ph¸p thÝch hîp, x¸c ®Þnh ®óng gi¸ trÞ s¶n phÈm
dë dang cuèi kú.
-9-
- VËn dông ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh theo ®èi t-îng
thÝch hîp, tÝnh ®óng theo c¸c kho¶n môc ®· quy ®Þnh vµ kú tÝnh gi¸ thµnh ®· x¸c ®Þnh.
- Thùc hiÖn ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm, kÞp thêi cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó phÊn ®Êu kh«ng ngõng tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n
xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
II. §èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong Doanh nghiÖp kinh
doanh x©y l¾p:
1. §èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¨n cø x¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch
to¸n:
Trong c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ
nãi x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt võa lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn võa lµ
c«ng viÖc cã tÝnh chÊt ®Þnh l-îng cho toµn bé kh©u kÕ to¸n nµy.
Bëi v×, c¨n cø vµo ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh, kÕ to¸n tiÕn
hµnh h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cho c¸c ®èi t-îng cã liªn quan, x¸c ®Þnh ph-¬ng ph¸p h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lý, ®ång thêi cung cÊp sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm chÝnh x¸c, kÞp thêi.
§èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong kinh doanh x©y l¾p lµ ph¹m vi giíi h¹n
trong c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p, nh»m phôc vô cho viÖc th«ng tin
kiÓm tra chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Giíi h¹n tËp hîp chi phÝ cã thÓ lµ n¬i ph¸t sinh
chi phÝ, cã thÓ lµ ®èi t-îng chÞu chi phÝ. Thùc chÊt cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi
phÝ lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ ®èi t-îng chÞu chi phÝ.
C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng chÞu chi phÝ:
- §Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt: s¶n xuÊt gi¶n ®¬n hay phøc t¹p, liªn tôc
hay song song.
Trong s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, s¶n phÈm cuèi cïng nhËn ®-îc do qu¸ tr×nh chÕ biÕn liªn
tôc vËt liÖu. §èi t-îng tËp hîp chi phÝ cã thÓ lµ s¶n phÈm hoµn thµnh hay toµn bé qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt. NÕu tÝnh chÊt s¶n xuÊt phøc t¹p, s¶n phÈm ®¹t ®-îc qua nhiÒu b-íc chÕ biÕn, ®èi
t-îng h¹ch to¸n chi phÝ cã thÓ lµ s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm hoÆc c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ
Lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc, s¶n xuÊt hµng lo¹t:
§èi víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng s¶n
phÈm cßn víi s¶n xuÊt hµng lo¹t ®-îc tËp hîp riªng theo tõng l« s¶n phÈm.
- §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt:
NÕu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®-îc tæ chøc theo tõng ®¬n vÞ thi c«ng (c¸c ®éi x©y dùng, tæ
x©y dùng) chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ ®-îc h¹ch to¸n theo tõng ®¬n vÞ. NÕu kh«ng cã viÖc ph©n
chia c¸c bé phËn thi c«ng, ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ cã thÓ lµ ®èi t-îng chÞu phÝ.
- Yªu cÇu h¹ch to¸n chi phÝ vµ tr×nh ®é tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ.
Dùa trªn c¬ së tr×nh ®é vµ yªu cÇu qu¶n lý, kÕ to¸n tiÕn hµnh x¸c ®Þnh ®èi t-îng
h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt.Víi tr×nh ®é qu¶n lý cao ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ ®-îc nh×n
nhËn d-íi nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau. Do ®ã cã thÓ chi tiÕt ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ vµ
n©ng cao chÊt l-îng th«ng tin kÕ to¸n. Ng-îc l¹i, víi tr×nh ®é qu¶n lý thÊp h¬n, ®èi t-îng
h¹ch to¸n cã thÓ bÞ h¹n chÕ vµ thu hÑp. §iÒu ®ã ¶nh h-ëng kh«ng tèt tíi vÊn ®Ò cung cÊp
th«ng tin kÕ to¸n. Trong s¶n xuÊt kinh doanh x©y l¾p, víi tÝnh chÊt phøc t¹p cña qui tr×nh
c«ng nghÖ vµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th-êng ®-îc ph©n chia thµnh
khu vùc, bé phËn thi c«ng c¸c h¹ng môc kh¸c nhau. Trong ®ã mçi bé phËn cã ph-¬ng ¸n tæ
chøc kh¸c nhau, mçi h¹ng môc c«ng tr×nh cã thiÕt kÕ, cÊu t¹o vËt chÊt vµ gi¸ thµnh dù to¸n
riªng. Do vËy, tuú vµo tõng c«ng tr×nh cô thÓ, tr×nh ®é qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp nhÊt
®Þnh, ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ lµ h¹ng môc c«ng tr×nh,
®¬n ®Æt hµng, giai ®o¹n c«ng viÖc hoµn thµnh, bé phËn thi c«ng. Thùc tÕ ë c¸c ®¬n vÞ x©y
l¾p chñ yÕu tËp hîp chi phÝ theo c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, ®¬n ®Æt hµng.
X¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ phï hîp víi thùc tÕ s¶n xuÊt kinh doanh
cña ®¬n vÞ cã ý nghÜa rÊt lín gióp kÕ to¸n chi phÝ tæ chøc hîp lý tõ kh©u h¹ch to¸n ban ®Çu,
tæ chøc tµi kho¶n vµ sæ s¸ch chi tiÕt, tæ chøc h¹ch to¸n theo ®óng ®èi t-îng x¸c ®Þnh.
C¸c ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt.
- 10 -
Kh¸i niÖm: Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét hoÆc mét hÖ thèng c¸c
ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong giíi
h¹n ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ. Nãi c¸ch kh¸c, ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ ®-îc h×nh
thµnh trong sù phô thuéc víi ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ. Víi mçi ®èi t-îng cô thÓ, kÕ to¸n
sÏ x¸c ®Þnh ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n thÝch hîp.
Trong ®¬n vÞ x©y dùng c¸c ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt th-êng ®-îc sö
dông bao gåm:
- Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo c«ng tr×nh vµ h¹ng môc c«ng tr×nh: Ph-¬ng ph¸p
nµy ®-îc sö dông khi ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ cña doanh nghiÖp lµ toµn bé c«ng tr×nh
hay tõng h¹ng môc c«ng tr×nh. Hµng th¸ng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh liªn quan tíi c«ng
tr×nh nµo, kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã theo
ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp.
- Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng: Tr-êng hîp doanh
nghiÖp x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt, c¸c chi phÝ ph¸t sinh
liªn quan tíi ®¬n ®Æt hµng nµo sÏ ®-îc ph©n bæ cho ®¬n ®Æt hµng ®ã. Khi ®¬n ®Æt hµng
hoµn thµnh tæng sè chi phÝ ph¸t sinh theo ®¬n ®Æt hµng kÓ tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn
thµnh lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña ®¬n ®Æt hµng ®ã.
- Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ theo khèi l-îng c«ng viÖc hoµn thµnh: Theo
ph-¬ng ph¸p nµy toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong kú ®-îc tËp hîp cho ®èi t-îng chÞu phÝ.
Gi¸ thµnh thùc tÕ cña khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p hoµn thµnh lµ toµn bé chi phÝ bá ra trong
giai ®o¹n thi c«ng khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p ®ã.
- Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ®¬n vÞ hoÆc theo khu vùc thi c«ng:
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông khi ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ cña Doanh nghiÖp x©y l¾p
lµ c¸c bé phËn, khu vùc thi c«ng. Theo ph-¬ng ph¸p nµy, c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m
vi c¸c bé phËn, khu vùc thi c«ng ®-îc tËp hîp cho c¸c ®èi t-îng chÞu phÝ nh- c«ng tr×nh,
h¹ng môc c«ng tr×nh... Cuèi th¸ng tæng sè chi phÝ ph¸t sinh ë tõng ®¬n vÞ chØ ®-îc so s¸nh
víi dù to¸n ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé. Khi c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc
c«ng tr×nh hoµn thµnh, kÕ to¸n tiÕn hµnh tÝnh gi¸ b»ng c¸c ph-¬ng ph¸p thÝch hîp.
Cho dï c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ¸p dông c¸c ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ nµo,
trªn thùc tÕ, cã mét sè chi phÝ ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng. Do vËy, nhiÖm
vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng chØ lµ tËp hîp trùc tiÕp chi phÝ liªn quan ®Õn mét ®èi
t-îng mµ ph¶i ph©n bæ c¸c kho¶n chi phÝ nµy mét c¸ch chÝnh x¸c vµ hîp lý. Cã thÓ sö dông
c¸c ph-¬ng ph¸p ph©n bæ sau:
ViÖc ph©n bæ nµy ®-îc ¸p dông trong tr-êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã liªn
quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng mµ kh«ng thÓ tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu mét c¸ch riªng lÎ. §Ó
thùc hiÖn ph-¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n cÇn ph¶i lùa chän tiªu thøc ph©n bæ cho c¸c ®èi t-îng
chÞu phÝ. Yªu cÇu ®èi víi tiªu thøc lµ ph¶i x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh h-ëng tíi c¸c ®èi t-îng
mét c¸ch râ rÖt. C¸c tiªu thøc th-êng ®-îc sö dông lµ: khèi l-îng c«ng viÖc thùc hiÖn, chi
phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, sè giê lao ®éng, ®Þnh møc chi phÝ.v.v.
Dùa vµo c¸c tiªu thøc, qu¸ tr×nh ph©n bæ ®-îc tiÕn hµnh theo CT sau:
Ti
T
Ci =
*C
Trong ®ã: Ci: Chi phÝ ph©n bæ cho ®èi t-îng i
C: Tæng chi phÝ tËp hîp cÇn ph©n bæ
Ti: Tiªu thøc ph©n bæ cña ®èi t-îng i
T: Tæng tiªu thøc ph©n bæ
Trong mét sè tr-êng hîp chi phÝ cÇn ph©n bæ nhá kh«ng ¶nh h-ëng ®¸ng kÓ mµ
viÖc x¸c ®Þnh tiªu thøc l¹i phøc t¹p ng-êi ta cã thÓ ¸p dông ph-¬ng ph¸p chia ®Òu ®Ó tiÕt
kiÖm thêi gian vµ c«ng søc. Theo ®ã:
C
Ci =
n
n: Tæng sè ®èi t-îng cÇn ph©n bæ
2. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p.
Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i víi tÝnh chÊt vµ néi dung
kh¸c nhau, ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh còng kh¸c nhau. ViÖc
- 11 -
tËp hîp chi phÝ ®-îc tiÕn hµnh theo mét tr×nh tù hîp lý, khoa häc th× míi cã thÓ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi.Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi chung
vµ trong vµ trong doanh nghiÖp x©y l¾p nãi riªng, tr×nh tù tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt bao
gåm c¸c b-íc sau:
B-íc 1: TËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn tõng ®èi t-îng sö dông.
B-íc 2: TÝnh to¸n, ph©n bæ lao vô cña ngµnh s¶n xuÊt cã liªn quan cho tõng ®èi t-îng
sö dông trªn c¬ së khèi l-îng lao vô phôc vô vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ lao vô phôc vô.
B-íc 3: TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi t-îng cã liªn quan
theo tiªu thøc phï hîp.
B-íc 4: X¸c ®Þnh thiÖt h¹i thùc trong s¶n xuÊt (thiÖt h¹i s¶n phÈm háng, ngõng s¶n
xuÊt) tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú.
Trong chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cã hai ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn vµ ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh
kú. Tuú theo ®Æc ®iÓm, qui m« s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ mµ kÕ to¸n cã thÓ ¸p dông
mét trong hai ph-¬ng ph¸p trªn. Trong giíi h¹n cña luËn v¨n tèt nghiÖp nµy, nÕu h¹ch to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn (KKTX) th× chu tr×nh h¹ch to¸n
nh- sau:
2.1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô,
nhiªn liÖu ... ®-îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm. §èi víi nh÷ng vËt liÖu khi
xuÊt dïng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt (c«ng tr×nh,
h¹ng môc c«ng tr×nh...) th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi t-îng ®ã. Tr-êng hîp vËt liÖu xuÊt
dïng cã liªn quan tíi nhiÒu ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ, kh«ng thÓ tæ chøc h¹ch to¸n riªng
®-îc th× ph¶i ¸p dông ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi t-îng
cã liªn quan. Tiªu thøc ph©n bæ th-êng ®-îc sö dông lµ: ph©n bæ theo ®Þnh møc tiªu hao,
theo hÖ sè, theo träng l-îng, khèi l-îng s¶n phÈm...
C«ng thøc ph©n bæ nh- sau:
Chi phÝ vËt
liÖu ph©n bæ
cho tõng
®èi t-îng
=
Tiªu thøc ph©n
bæ
x
cña tõng
®èi t-îng
Tæng chi phÝ vËt liÖu
cÇn ph©n bæ
Tæng tiªu thøc
ph©n bæ
Tµi kho¶n sö dông: §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ NVL trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông
TK 621 "Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp"
TK nµy ®-îc më chi tiÕt cho tõng ®èi t-îng vµ cã kÕt cÊu nh- sau:
Bªn Nî:
- TrÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn liÖu, vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p
trong kú h¹ch to¸n.
Bªn Cã:
- TrÞ gi¸ NVL trùc tiÕp sö dông kh«ng hÕt ®-îc nhËp l¹i kho.
- KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ trÞ gi¸ nguyªn liÖu, vËt liÖu thùc tÕ sö dông cho ho¹t
®éng x©y l¾p trong kú v¯o TK 154 "Chi phÝ s°n xuÊt kinh doanh dë dang” v¯ chi tiÕt cho
c¸c ®èi t-îng ®Ó tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y l¾p. TK 621 cuèi kú kh«ng cã sè d-.
- 12 -
s¬ ®å sè 1.1
S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
(Theo ph-¬ng ph¸p KKTX vµ tÝnh thuÕ GTGT theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ)
TK 152
TK 621
TK 152
XuÊt vËt liÖu vµo s¶n
TrÞ gi¸ NVL sö dông kh«ng
xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p
hÕt nhËp l¹i kho
TK 331,111,112
TK 154
Mua NVL sö dông ngay
Cuèi kú kÕt chuyÓn trÞ gi¸
(kh«ng qua kho)
NVL sö dông cho x©y l¾p
TK 141 (1413)
Hoµn t¹m øng
2.2.H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ kho¶n tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp
thùc hiÖn khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p vµ c«ng nh©n phôc vô c«ng t¸c x©y l¾p. Chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp bao gåm tiÒn l-¬ng, l-¬ng phô, phô cÊp, th-ëng, ngoµi ra nã cßn bao gåm
tiÒn l-¬ng nghØ phÐp, tiÒn l-¬ng trong thêi gian ngõng viÖc hoÆc huy ®éng lµm nghÜa vô x·
héi nh- tËp qu©n sù, häc tËp. Kho¶n chi nµy kh«ng bao gåm tiÒn l-¬ng nh©n c«ng ®iÒu
khiÓn m¸y thi c«ng, tiÒn l-¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi.... vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT,
KFC§ cña c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p.
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®-îc tÝnh vµo gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
chñ yÕu theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp. Trong tr-êng hîp kho¶n chi phÝ nµy liªn quan tíi
nhiÒu ®èi t-îng chÞu phÝ, kÕ to¸n cã thÓ ph©n bæ cho c¸c ®èi t-îng theo tiªu thøc nh- ®Þnh
møc hao phÝ nh©n c«ng tû lÖ víi khèi l-îng x©y l¾p hoµn thµnh.
Trong XDCB, cã 2 c¸ch tÝnh l-¬ng chñ yÕu ®ã lµ tÝnh l-¬ng theo thêi gian vµ tÝnh
l-¬ng theo c«ng viÖc giao kho¸n.
§Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông TK 622 “Chi
phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”. KÕt cÊu cña TK n¯y nh sau:
Bªn Nî: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tham gia qu¸ tr×nh x©y l¾p bao gåm tiÒn l-¬ng,
th-ëng, phô cÊp...
Bªn Cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo bªn Nî TK 154 "Chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh dë dang". TK 622 cuèi kú kh«ng cã sè d-.
- 13 -
S¬ ®å sè 1.2
S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
TK 622
TK 334,111
TK 154
TiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho
KÕt chuyÓn (ph©n bæ ) chi
c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt
phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
TK 335
TrÝch tr-íc tiÒn
TK: 1413
l-¬ng nghØ phÐp
T¹m øng chi phÝ nh©n c«ng
®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ kho¸n
2.3. H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
Chi phÝ m¸y thi c«ng lµ lo¹i chi phÝ ®Æc thï cña s¶n xuÊt kinh doanh x©y l¾p. Nã
bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn liªô, m¸y mãc, lao ®éng vµ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c phôc
vô cho qu¸ tr×nh sö dông m¸y thi c«ng cña doanh nghiÖp. Do ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña m¸y
thi c«ng trong c«ng t¸c x©y l¾p mµ chi phÝ m¸y thi c«ng ®-îc chia lµm 2 lo¹i:
- Chi phÝ t¹m thêi: lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc l¾p ®Æt, ch¹y thö, di
chuyÓn m¸y thi c«ng. C¸c kho¶n nµy ®-îc ph©n bæ dÇn trong thêi gian sö dông m¸y.
- Chi phÝ th-êng xuyªn: lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh th-êng xuyªn, phôc vô cho
ho¹t ®éng cña m¸y thi c«ng nh-: khÊu hao m¸y, tiÒn l-¬ng c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y,
nhiªn liÖu ®éng lùc ch¹y m¸y, chi phÝ söa ch÷a th-êng xuyªn vµ chi phÝ kh¸c.
Trong chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng kh«ng bao gåm tiÒn l-¬ng nh©n viªn vËn
chuyÓn m¸y, chi phÝ trong thêi gian ngõng s¶n xuÊt.
ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ m¸y thi c«ng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo h×nh thøc tæ chøc sö
dông m¸y. Th«ng th-êng, c¸c doanh nghiÖp sö dông c¸c h×nh thøc sau ®©y:
- NÕu tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt vµ cã ph©n cÊp h¹ch to¸n cho ®éi m¸y cã
tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n riªng, th× viÖc h¹ch to¸n ®-îc tiÕn hµnh t-¬ng tù nh- mét ®éi x©y
l¾p vµ sö dông c¸c TK 621, 622, 627 vµ TK 154.
- NÕu kh«ng tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt; hoÆc cã tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng
riªng biÖt nh-ng kh«ng tæ chøc kÕ to¸n riªng cho ®éi m¸y thi c«ng th× toµn bé chi phÝ sö
dông m¸y (kÓ c¶ chi phÝ th-êng xuyªn vµ t¹m thêi nh- phô cÊp l-¬ng, phô cÊp l-u ®éng
cña xe, m¸y thi c«ng) sÏ sö dông TK 623 "Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng" ®Ó h¹ch to¸n. KÕt
cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK nµy nh- sau:
Bªn Nî:
C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn m¸y thi c«ng (chi phÝ NVL cho m¸y ho¹t ®éng, chi phÝ
tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l-¬ng, tiÒn c«ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp
®iÒu khiÓn m¸y, chi phÝ b¶o d-ìng, söa ch÷a m¸y thi c«ng...)
Bªn Cã:
KÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng vµo bªn Nî TK 154. Tµi kho¶n 623 kh«ng
cã sè d- cuèi kú.
TK 623 cã 6 TK cÊp 2.
TK 6231: Chi phÝ nh©n c«ng (kh«ng cã trÝch BHXH, BHYT, KFC§)
TK 6232: chi phÝ vËt liÖu
TK 6233 Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt
- 14 -
TK 6234: Chi phÝ khÊu hao m¸y mãc thi c«ng
TK 6237: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
TK 6238: Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
S¬ ®å sè 1.3
S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
(Tr-êng hîp kh«ng tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt, thi c«ng hçn hîp võa b»ng m¸y,
võa thñ c«ng)
TK 141 (1413)
TK 623
øng
chitr¶
phÝcho
m¸y
thi
TiÒnT¹m
c«ng
ph¶i
c«ng
c«ng
thùc m¸y
hiÖn gi¸ trÞ kho¸n
nh©n
®iÒu®ÓkhiÓn
TK 154
C¨n cø vµo b¶ng ph©n bæ chi
phÝ sö dông m¸y thi c«ng tÝnh
cho tõng CT, h¹ng môc CT
TK 111,334
Khi xuÊt mua vËt liÖu
phô cho m¸y thi c«ng
TK 152,153,141,111
Chi phÝ khÊu
haom¸y thi c«ng
TK 111,112,331
TK 214
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
2.4. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung:
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
cña ®éi x©y dùng nh-ng kh«ng trùc tiÕp cÊu thµnh thùc thÓ c«ng tr×nh. Chi phÝ s¶n xuÊt
chung bao gåm: l-¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, khÊu hao TSC§, c«ng cô, dông cô phôc vô
cho s¶n xuÊt, dÞch vô mua ngoµi, trÝch BHXH, BHYT, KFC§ trªn tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cña
c«ng nh©n x©y l¾p, nh©n viªn qu¶n lý ®éi vµ nh©n viªn sö dông m¸y thi c«ng.
§Ó h¹ch to¸n kho¶n chi phÝ nµy, kÕ to¸n sö dông TK 627 "Chi phÝ s¶n xuÊt chung"
KÕt cÊu vµ néi dung cña TK 627
Bªn Nî:
C¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú nh- l-¬ng nh©n viªn qu¶n lý
®éi, trÝch BHXH, BHYT, KFC§ trªn l-¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, nh©n viªn sö dông m¸y
thi c«ng vµ c«ng nh©n x©y l¾p; khÊu hao TSC§ dïng cho cho ®éi vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã
liªn quan tíi ho¹t ®éng cña ®éi.
Bªn Cã:
- C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung.
- KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo bªn Nî TK 154.
TK 627 kh«ng cã sè d- cuèi kú vµ cã 6 TK cÊp 2.
TK 6271: Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng
TK 6272: Chi phÝ vËt liÖu
TK 6273: Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt
TK 6274: Chi phÝ khÊu hao TSC§
TK 6278: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
- 15 -
S¬ ®å sè 1.4
S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
(§¬n vÞ tÝnh thuÕ GTGT theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ)
TK 141 (1413)
TK 627
T¹m øng chi phÝ ®Ó thùc hiÖn
TK 111,112,138
C¸c kho¶n ghi gi¶m
chi phÝ s¶n xuÊt chung
gi¸ trÞ kho¸n x©y l¾p
TK 334, 338
TiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n trÝch
XuÊt dïng NVL cho
BHXH, BHYT, KFC§ cña ®éi
®éi x©y dùng
TK 153, 142, 335
XuÊt CCL§ vµ s÷a ch÷a
TK 154
KÕt chuyÓn chi phÝ
s¶n xuÊt chung
TS C§ thuéc ®éi x©y dùng
TK 214
TrÝch khÊu hao TSC§
dïng cho ®éi x©y dùng
TK 111,112,331
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
2.5. Tæng hîp chi phÝ toµn c«ng tr×nh:
Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c«ng t¸c quan träng phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm. Nh- vËy, qu¸ tr×nh tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®-îc tiÕn hµnh theo tõng ®èi
t-îng tËp hîp chi phÝ lµ c¸c c«ng tr×nh, c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh. §Ó tæng hîp chi phÝ s¶n
xuÊt kÕ to¸n sö dông TK 154 "Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang". TK nµy ®-îc më cho
tiÕt cho tõng ®èi t-îng vµ cã kÕt cÊu nh- sau:
Bªn Nî:
C¸c chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö
dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú liªn quan ®Õn gi¸ thµnh s¶n
phÈm x©y l¾p c«ng tr×nh.
Bªn Cã:
- C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt
- Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao.
D- Nî: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cßn dë dang cuèi kú.
- 16 -
S¬ ®å sè 1.5
S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt
TK 621
TK 154
TK 152,111,138
KÕt chuyÓn chi phÝ NVL
C¸c kho¶n ghi gi¶m chi
trùc tiÕp
phÝ s¶n xuÊt
TK 622
TK 632
KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n
Gi¸ thµnh x©y l¾p hoµn
c«ng trùc tiÕp
thµnh bµn giao
TK 623
KÕt chuyÓn chi phÝ sö
dông m¸y thi c«ng
TK 627
KÕt chuyÓn chi phÝ
s¶n xuÊt chung
xuÊt chung
III. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong doanh nghiÖp kinh doanh x©y
l¾p:
1. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh vµ c¨n cø x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh
a - §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh
X¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn trong toµn bé c«ng t¸c tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm cña kÕ to¸n. KÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña doanh
nghiÖp, tÝnh chÊt s¶n xuÊt vµ yªu cÇu qu¶n lý ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch
hîp lý.
Trong kinh doanh x©y l¾p do tÝnh chÊt s¶n xuÊt ®¬n chiÕc mçi s¶n phÈm cã lËp dù
to¸n riªng nªn ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh th«ng th-êng lµ: h¹ng môc c«ng tr×nh, toµn bé c«ng
tr×nh, hay khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p hoµn thµnh.
X¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¬ së ®Ó kÕ to¸n lËp phiÕu tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm, tæ chøc tÝnh gi¸ thµnh theo ®èi t-îng phôc vô cho viÖc kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn
kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó cã kÕ ho¹ch, biÖn ph¸p phÊn
®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong kinh doanh x©y l¾p thêi gian s¶n xuÊt s¶n phÈm kÐo dµi.
Do vËy xÐt vÒ mÆt l-îng th× chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm th-êng kh«ng b»ng
nhau. Chóng chØ thùc sù b»ng nhau khi kh«ng cã gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi
kú.
b - C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm còng dùa trªn c¸c c¬ së nh- x¸c
®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cô thÓ nh- sau:
- Dùa vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
- 17 -
Víi s¶n xuÊt ®¬n chiÕc ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh ë ®©y lµ s¶n phÈm cuèi cïng. Cßn
víi s¶n xuÊt phøc t¹p ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm ë c¸c b-íc chÕ t¹o cuèi cïng
hay b¸n thµnh phÈm ë tõng b-íc chÕ t¹o.
- Dùa vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt.
Víi s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n
phÈm cña tõng ®¬n ®Æt hµng. Cßn ®èi víi s¶n xuÊt hµng lo¹t lín phô thuéc vµo quy tr×nh
c«ng nghÖ s¶n xuÊt mµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cuèi cïng hay b¸n thµnh
phÈm.
- Dùa vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh.
Còng gièng nh- khi x¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. ViÖc x¸c ®Þnh
®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cßn cÇn ph¶i dùa vµo yªu cÇu tr×nh ®é vµ tæ chøc qu¶n lý. Víi tr×nh
®é cao cã thÓ chi tiÕt ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau, ng-îc l¹i nÕu tr×nh
®é thÊp th× ®èi t-îng ®ã cã thÓ bÞ h¹n chÕ vµ thu hÑp l¹i.
2. Kú tÝnh gi¸ thµnh
Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi gian tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸
thµnh nhÊt ®Þnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ mèc thêi gian mµ bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh tæng hîp
sè liÖu thùc tÕ cho c¸c ®èi t-îng. ViÖc x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh phô thuéc rÊt nhiÒu vµo
®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, chu kú s¶n xuÊt vµ h×nh thøc bµn
giao c«ng tr×nh.
- Víi c«ng tr×nh nhá, thêi gian thi c«ng ng¾n (nhá h¬n 12 th¸ng) kú tÝnh gi¸ thµnh
lµ tõ khi khëi c«ng cho ®Õn khi hoµn thµnh c«ng tr×nh.
- Víi nh÷ng c«ng tr×nh lín, thêi gian thi c«ng dµi (h¬n 12 th¸ng) khi nµo cã mét bé
phËn h¹ng môc hoµn thµnh, cã gi¸ trÞ sö dông vµ ®-îc nghiÖm thu, kÕ to¸n tiÕn hµnh tÝnh
gi¸ bé phËn, h¹ng môc ®ã.
- Víi nh÷ng c«ng tr×nh cã thêi gian kÐo dµi nhiÒu n¨m, nh÷ng bé phËn kh«ng t¸ch
ra ®Ó ®-a vµo sö dông ®-îc, khi tõng phÇn viÖc l¾p ®Æt ®¹t ®Õn ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý
theo thiÕt kÕ tÝnh to¸n sÏ tÝnh gi¸ thµnh cho khèi l-îng c«ng t¸c ®-îc hoµn thµnh bµn giao.
Kú tÝnh gi¸ thµnh nµy lµ tõ khi b¾t ®Çu thi c«ng cho ®Õn khi ®¹t ®iÓm dõng kü thuËt.
3. KiÓm kª trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú
S¶n phÈm lµm dë trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p cã thÓ lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc
c«ng tr×nh dë dang, ch-a hoµn thµnh hay khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p dë dang trong kú
ch-a ®-îc chñ ®Çu t- nghiÖm thu, chÊp nhËn thanh to¸n.
§Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang mét c¸ch chÝnh x¸c s¶n phÈm lµm dë cuèi
kú, tøc lµ x¸c ®Þnh sè chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho s¶n phÈm cuèi kú ph¶i chÞu.
Muèn vËy ph¶i tæ chøc kiÓm kª lµ khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p dë dang trong kú
®ång thêi x¸c ®Þnh ®óng ®¾n møc ®é hoµn thµnh theo quy -íc cña tõng giai ®o¹n thi c«ng.
ChÊt l-îng cña c«ng t¸c kiÓm kª lµ khèi l-îng x©y l¾p dë dang cã ¶nh h-ëng ®Õn
tÝnh chÝnh x¸c cña c«ng viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë vµ tÝnh gi¸ thµnh ë c¸c doanh
nghiÖp x©y dùng. Do ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng lµ cã kÕt cÊu phøc t¹p, c«ng t¸c x¸c
®Þnh møc ®é hoµn thµnh cña nã lµ rÊt khã kh¨n nªn khi ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë, kÕ to¸n
cÇn kÕt hîp chÆt chÏ víi bé phËn kü thuËt vµ bé phËn tæ chøc lao ®éng.
Trªn c¬ së kÕt qu¶ kiÓm kª s¶n phÈm lµm dë ®· tæng hîp ®-îc, kÕ to¸n tiÕn hµnh
®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë.
§èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p, th-êng ¸p dông mét trong nh÷ng ph-¬ng ph¸p ®¸nh
gi¸ s¶n phÈm lµm dë nh- sau:
a - Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ dù to¸n
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông trong tr-êng hîp ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh trïng nhau.
Theo ph-¬ng ph¸p nµy chi phÝ thùc tÕ cña khèi l-îng x©y l¾p dë dang cuèi kú ®-îc
x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:
- 18 -
Chi phÝ thùc
tÕ cña khèi
l-îng x©y l¾p
dë dang cuèi
=
kú
Chi phÝ thùc tÕ cña
khèi l-îng x©y l¾p +
dë dang ®Çu kú
Chi phÝ cña khèi
l-îng x©y l¾p hoµn +
thµnh bµn giao thêi
kú theo dù to¸n
Chi phÝ thùc tÕ cña
khèi l-îng x©y l¾p
thùc hiÖn trong kú
Chi phÝ cña khèi
l-îng x©y l¾p dë
dang cuèi kú theo dù
to¸n
x
Chi phÝ cña
khèi l-îng x©y
l¾p dë dang
cuèi kú theo
dù to¸n
b - Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë theo tû lÖ hoµn thµnh t-¬ng ®-¬ng
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, chi phÝ thùc tÕ cña khèi l-îng l¾p ®Æt dë dang cuèi kú ®-îc
x¸c ®Þnh nh- sau:
Chi phÝ thùc tÕ cña
khèi l-îng x©y l¾p +
dë dang ®Çu kú
Chi phÝ thùc tÕ
cña khèi l-îng
x©y l¾p thùc
hiÖn trong kú
Tæng gi¸ trÞ dù to¸n cña c¸c giai ®o¹n x©y
x
dùng theo møc ®é hoµn thµnh
Chi phÝ thùc
tÕ cña khèi
l-îng x©y l¾p
dë dang cuèi
kú
Gi¸ trÞ dù to¸n cña
khèi l-îng x©y l¾p
dë dang cuèi kú
tÝnh theo møc ®é
hoµn thµnh
=
Ngoµi ra ®èi víi mét sè c«ng viÖc nh-: n©ng cÊp, söa ch÷a, hoµn thiÖn hoÆc x©y
dùng c¸c c«ng tr×nh cã gi¸ trÞ nhá, thêi gian thi c«ng ng¾n, theo hîp ®ång bªn chñ ®Çu tthanh to¸n sau khi hoµn thµnh toµn bé th× gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú chÝnh lµ chi phÝ
thùc tÕ ph¸t sinh tõ khi khëi c«ng thi c«ng ®Õn khi ®¸nh gi¸, kiÓm kª.
4. C¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét hay mét hÖ thèng c¸c ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông
®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, khèi l-îng c«ng t¸c x©y l¾p hoµn thµnh. Nã mang tÝnh thuÇn
tuý kü thuËt, tÝnh to¸n chi phÝ cho tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. Trong kinh doanh x©y l¾p,
®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh th-êng lµ h¹ng môc c«ng tr×nh, toµn bé c«ng tr×nh hoÆc khèi l-îng
x©y l¾p hoµn thµnh.
Tuú theo ®Æc ®iÓm cña tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®èi
t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh mµ kÕ to¸n ph¶i lùa chän sö
dông mét hoÆc kÕt hîp nhiÒu ph-¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cho tõng ®èi t-îng.
Trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p, th-êng ¸p dông c¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh
sau:
4.1. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n (ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trùc tiÕp)
Ph-¬ng ph¸p nµy lµ ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®-îc sö dông phæ biÕn trong c¸c
doanh nghiÖp x©y l¾p hiÖn nay v× s¶n xuÊt thi c«ng mang tÝnh chÊt ®¬n chiÕc, ®èi t-îng tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. H¬n n÷a, ¸p dông ph-¬ng ph¸p
nµy cho phÐp cung cÊp kÞp thêi sè liÖu gi¸ thµnh trong mçi kú b¸o c¸o vµ c¸ch tÝnh ®¬n
gi¶n, dÔ dµng thùc hiÖn.
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, tËp hîp tÊt c¶ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trùc tiÕp cho
mét c«ng tr×nh hoÆc h¹ng môc c«ng tr×nh tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh chÝnh lµ gi¸
thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã.
Tr-êng hîp c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ch-a hoµn thµnh toµn bé mµ cã khèi
l-îng x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao th×:
- 19 -
Gi¸ thµnh thùc tÕ khèi
l-îng x©y l¾p hoµn =
thµnh bµn giao
Chi phÝ thùc tÕ
dë dang ®Çu kú +
Chi phÝ thùc
tÕ ph¸t sinh trong kú
Chi phÝ thùc tÕ
dë dang cuèi kú
Trong tr-êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp theo c«ng tr-êng hoÆc c¶ c«ng tr×nh
nh-ng gi¸ thµnh thùc tÕ ph¶i tÝnh riªng cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh. KÕ to¸n cã thÓ c¨n
cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt cña c¶ nhãm hoÆc hÖ sè kinh tÕ kü thuËt ®· quy ®Þnh cho tõng h¹ng
môc c«ng tr×nh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã.
NÕu c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh cã thiÕt kÕ kh¸c nhau, dù to¸n kh¸c nhau nh-ng cïng
thi c«ng trªn mét ®Þa ®iÓm do mét c«ng tr×nh s¶n xuÊt ®¶m nhËn nh-ng kh«ng cã ®iÒu kiÖn
qu¶n lý theo dâi viÖc sö dông c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c nhau cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh th×
tõng lo¹i chi phÝ ®· ®-îc tËp hîp trªn toµn c«ng tr×nh ®Òu ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ cho tõng
h¹ng môc c«ng tr×nh. Khi ®ã gi¸ thµnh thùc tÕ cña tõng h¹ng môc c«ng tr×nh sÏ lµ:
C = Gdt x H
Trong ®ã: H lµ tû lÖ ph©n bæ gi¸ thµnh thùc tÕ
C x 100
Gdt
C
: Tæng chi phÝ thùc tÕ cña c¸c c«ng tr×nh
Gdt
: Tæng dù to¸n cña tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh
Gdti : Gi¸ trÞ dù to¸n cña h¹ng môc c«ng tr×nh
H=
4.2. Ph-¬ng ph¸p tû lÖ:
Trong tr-êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tËp hîp theo ®¬n vÞ thi c«ng, kÕ to¸n cã thÓ
c¨n cø vµo hÖ sè kinh tÕ kü thuËt quy ®Þnh cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh vµ chi phÝ s¶n
xuÊt cho c¶ nhãm ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã.
4.3. Ph-¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ:
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-¬c ¸p dông trong tr-êng hîp c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p thi c«ng
c¸c c«ng tr×nh lín vµ phøc t¹p, qu¸ tr×nh x©y l¾p ®-îc chia ra c¸c bé phËn s¶n xuÊt kh¸c
nhau. §èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ tõng ®éi s¶n xuÊt cßn ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ toµn bé
c«ng tr×nh hoµn thµnh. Theo ph-¬ng ph¸p nµy gi¸ thµnh c«ng tr×nh ®-îc x¸c ®Þnh b»ng
c¸ch tæng céng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh t¹i tõng ®éi, céng víi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang
®Çu kú vµ trõ ®i gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
Z = D§K + C1 + C2 +... + Cn - DCK
Trong ®ã C1, C2,..., Cn lµ chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh t¹i tõng ®éi s¶n xuÊt hoÆc tõng
h¹ng môc c«ng tr×nh.
4.4. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc
Ph-¬ng ph¸p nµy cã môc ®Ých kÞp thêi ph¸t hiÖn ra mäi chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph¸t
sinh v-ît qu¸ ®Þnh møc, tõ ®ã t¨ng c-êng ph©n tÝch vµ kiÓm tra kÕ ho¹ch gi¸ thµnh. Néi
dung cña ph-¬ng ph¸p nµy cô thÓ nh- sau:
C¨n cø vµo ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh, kÕt hîp víi dù to¸n chi phÝ ®-îc duyÖt, kÕ
to¸n tiÕn hµnh tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ®Þnh møc.
So s¸nh chi phÝ ph¸t sinh víi ®Þnh møc ®Ó x¸c ®Þnh sè chªnh lÖch. TËp hîp th-êng
xuyªn vµ ph©n tÝch nh÷ng chªnh lÖch ®ã ®Ó kÞp thêi t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc
nh»m h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Trªn c¬ së tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc, sè chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc, kÕt hîp víi
viÖc theo dâi chÝnh x¸c sè chªnh lÖch so víi ®Þnh møc, kÕ to¸n tiÕn hµnh x¸c ®Þnh gi¸ thùc
tÕ cña s¶n phÈm x©y l¾p theo c«ng thøc.
- 20 -
- Xem thêm -
.PDF 
64 
100 
83 
