Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Môc lôc
PhÇn më ®Çu
Ch-¬ng 1
Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh
nghiÖp s¶n xuÊt
1.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ......3
1.1.1. Vai trß cña tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xu©t s¶n
phÈm x· héi nãi chung vµ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nãi riªng................................3
1.1.2. §Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý CPSX vµ Zsp.....................................................................4
1.2. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp CPSX phôc vô cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm..........................................................................................................................................5
1.2.1. Nguyªn t¾c chung ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm .........................5
1.2.2. NhiÖm vô cña kÕ to¸n vµ néi dung tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh
trong doanh nghiÖp ...................................................................................................................6
1.3. Tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ...................................................................10
1.3.1. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh ........................................................................................................10
1.3.2. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh vµ kú tÝnh gi¸ thµnh................................................................11
1.3.3. KiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang.............................................................................12
1.3.4. C¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh....................................................................................15
1.3.5. Sæ s¸ch kÕ to¸n sö dông ...............................................................................................19
Ch-¬ng 2
Thùc tr¹ng tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i
c«ng ty TNHH ThÕ Anh.
2.2. §Æc ®iÓm t×nh h×nh chung cña c«ng ty TNHH ThÕ Anh. .................................................21
2.2.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty..............................................................21
2.2.2. §Æc ®iÓm m¹ng l-íi tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty TNHH ThÕ Anh..........21
2.2.3. T×nh h×nh lao ®éng vµ tæ chøc bé m¸y cña c«ng ty TNHH ThÕ Anh............................23
2.2.4. §Æc ®iÓm vÒ vèn kinh doanh.........................................................................................24
2.2.5. Tæ chøc h¹ch to¸n, c«ng t¸c kÕ to¸n vµ bé m¸y kÕ to¸n...............................................25
2.2. Thùc tr¹ng tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm t¹i c«ng ty TNHH ThÕ Anh .... ...................................................................................31
2.2.1. C«ng t¸c qu¶n lý chung vÒ s¶n phÈm s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh t¹i c«ng ty TNHH ThÕ
Anh...........................................................................................................................................31
2.2.2. C¸c thñ tôc qu¶n lý vµ chÕ ®é h¹ch to¸n kÕ to¸n ban ®Çu..............................................31
1
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
2.2.3. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo c¸c
®èi t-îng..................................................................................................................................33
2.2.4. C«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña C«ng ty TNHH ThÕ Anh...................................44
2.3- C«ng t¸c ph©n tÝch kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. ..51
2.3.1. Thùc tr¹ng vÒ c«ng t¸c ph©n tÝch ..................................................................................51
2.3.2. C¨n cø vµo tµi liÖu thùc tÕ ta tiÕn hµnh ph©n tÝch
.........................................................52
Ch-¬ng III
Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty TNHH ThÕ Anh.
3.1. NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ chung vÒ thùc tr¹ng tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty TNHH ThÕ Anh. ..........................................54
.....................................................................................................................................................
3.1.1. Nh÷ng -u ®iÓm c¬ b¶n...................................................................................................54
3.1.2. Nh÷ng h¹n chÕ cÇn hoµn thiÖn.......................................................................................56
3.2. Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty TNHH ThÕ Anh. .......................................................59
3.2.1- Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt ®èi víi nhµ n-íc :
3.2.2- Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty TNHH ThÕ Anh:
KÕt luËn ...................................................................................................................................69
Tµi liÖu tham kh¶o .................................................................................................................70
2
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Lêi nãi ®Çu
Ngµy nay, c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu c¬ héi thuËn lîi ®Ó héi nhËp víi
nÒn kinh tÕ thÕ giíi nh-ng ®ång thêi còng ph¶i ®-¬ng ®Çu víi kh«ng Ýt
nh÷ng khã kh¨n do nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng mang l¹i mµ khã kh¨n lín nhÊt cã
lÏ lµ sù c¹nh tranh gay g¾t kh«ng nh÷ng cña c¸c doanh nghiÖp trong n-íc
mµ cßn cña c¶ c¸c doanh nghiÖp n-íc ngoµi. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, nhiÖm
vô cña c¸c doanh nghiÖp lµ ph¶i kh«ng ngõng cè g¾ng nç lùc n©ng cao chÊt
l-îng s¶n phÈm, dÞch vô, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong c«ng t¸c qu¶n lý
doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai chØ tiªu v« cïng
quan träng, ®-îc c¸c nhµ qu¶n lý ®Æc biÖt quan t©m v× nã kh«ng chØ lµ c¨n
cø lËp gi¸ mµ cßn lµ c¨n cø ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp sau mçi chu kú kinh doanh....
ChÝnh v× vËy, tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸
thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa v« cïng to lín ; ®ång thêi lµ kh©u quan träng
nhÊt trong toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n v× thùc chÊt cña h¹ch to¸n qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt chÝnh lµ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh.
MÆt kh¸c , trªn gãc ®é ng-êi sö dông th«ng tin vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh
sÏ gióp cho nhµ qu¶n lý vµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh
h×nh sö dông vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn cã hiÖu qu¶ hay kh«ng, t×nh h×nh thùc
hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh.... tõ ®ã, ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu h¹ thÊp chi
phÝ s¶n xuÊt, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ra c¸c qui ®Þnh phï hîp cho sù
ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh.
C«ng ty TNHH ThÕ Anh lµ mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt lo¹i s¶n phÈm
rÊt lín vÒ sè l-îng v« cïng ®a d¹ng vÒ qui c¸ch, chñng lo¹i, mÉu m·... v×
vËy, còng nh- c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kh¸c, viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét vÊn ®Ò rÊt phøc t¹p .
NhËn thøc ®-îc ®iÒu ®ã, trong thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty , sau khi
t×m hiÓu thùc tÕ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n, ®Æc biÖt lµ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm em ®· quyÕt ®Þnh lùa chän ®Ò tµi:
3
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
“C«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm t¹i C«ng ty TNHH ThÕ Anh ” ®Ó ®i s©u nghiªn cøu.
Víi môc ®Ých vËn dông lý luËn vÒ h¹ch to¸n kÕ to¸n vµo nhu cÇu thùc
tiÔn c«ng t¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c«ng ty TNHH
ThÕ Anh, tõ ®ã ph©n tÝch nh÷ng ®iÓm cßn tån t¹i, ®ãng gãp mét sè ý kiÕn
nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n ®¬n vÞ. KÕt cÊu cña ®Ò tµi ngoµi phÇn më
®Çu vµ kÕt luËn , néi dung ®-îc thÓ hiÖn ë 3 ch-¬ng nh- sau :
Ch-¬ng I: Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty TNHH ThÕ Anh.
Ch-¬ng III: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty TNHH ThÕ
Anh.
Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu , mÆc dï ®· cè g¾ng hÕt søc vµ ®-îc sù
gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c c¸n bé ë phßng kÕ to¸n - tµi vô c«ng ty, ®Æc biÖt
®-îc sù h-íng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o TS TrÇn V¨n Dung vµ c¸c thÇy c«
gi¸o trong tæ kÕ to¸n, nh-ng do thêi gian vµ tr×nh ®é kiÕn thøc cña b¶n th©n
cã h¹n, nhÊt lµ b-íc ®Çu míi tiÕp cËn víi thùc tÕ nªn ch¾c ch¾n cßn cã nhiÒu
thiÕu sãt vµ h¹n chÕ. Em rÊt mong muèn vµ xin ch©n thµnh tiÕp thu nh÷ng ý
kiÕn ®ãng gãp bæ sung nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a ®Ò tµi nghiªn cøu nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o h-íng
dÉn, cña c¸c thÇy c« trong tæ kÕ to¸n vµ c¸c c¸n bé phßng kÕ to¸n - tµi vô
cña c«ng ty TNHH ThÕ Anh ®· gióp em hoµn thµnh bµi kho¸ luËn nµy.
Hµ néi, ngµy 25 th¸ng 05 n¨m 2005
Sinh viªn
§Æng ThÞ Ph-¬ng Hång
4
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Ch-¬ng I
Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c
doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
1.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.1.1.Vai trß cña tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt s¶n phÈm x· héi nãi chung vµ trong
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nãi riªng.
Sù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng-êi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt. NÒn s¶n xuÊt x· héi cña bÊt kú ph-¬ng thøc s¶n xuÊt nµo còng g¾n
liÒn víi sù vËn ®éng vµ tiªu hao cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt: t- liÖu lao ®éng, ®èi t-îng lao ®éng vµ søc lao ®éng. V× thÕ sù h×nh
thµnh nªn c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ tÊt yÕu
kh²ch quan kh«ng phô thuéc v¯o chñ quan cña ngêi s°n xuÊt. Cã thÓ nãi “
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cÇn thiÕt mµ
doanh nghiÖp ph¶i chi ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong mét thêi kú nhÊt
®Þnh v¯ biÓu hiÖn b´ng tiÒn ”.
Chóng ta biÕt r»ng, kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ t¹o ra s¶n phÈm.
S¶n phÈm ®-îc lµm ra ®· kÕt tinh trong nã c¸c kho¶n hao phÝ vËt chÊt, ®Þnh
l-îng hao phÝ vËt chÊt ®Ó t¹o nªn mét hoÆc mét sè s¶n phÈm lµ yªu cÇu cÇn
thiÕt, lµ c¨n cø quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh. VËy chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi l-îng hoÆc mét ®¬n vÞ s¶n
phÈm lao vô, dÞch vô c«ng viÖc do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra vµ hoµn thµnh
chÝnh lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh cã hai chøc n¨ng lµ: chøc n¨ng bï
®¾p vµ lËp gi¸.
Nãi tãm l³i “ Gi² th¯nh s°n phÈm l¯ mét ®³i lîng x²c ®Þnh, biÓu
hiÖn mèi liªn hÖ t-¬ng quan gi÷a hai ®¹i l-îng: chi phÝ s¶n xuÊt ®· bá ra vµ
5
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
kÕt qu° s°n xuÊt ®± ®³t ®îc ”. Tuy nhiªn, chóng ta cÇn ph°i lu ý r»ng
kh«ng ph¶i hÔ cø cã chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh lµ ®· x¸c ®Þnh ngay ®-îc gi¸
thµnh mµ cÇn ph¶i thÊy r»ng gi¸ thµnh lµ chi phÝ ®· kÕt tinh trong mét kÕt
qu¶ s¶n xuÊt ®-îc x¸c ®Þnh theo nh÷ng tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh.
1.1.2. §Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh lµ néi dung quan träng hµng ®Çu
trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
NÕu nh- kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cung cÊp ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin vÒ
c¸c yÕu tè trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh»m nªu râ chi phÝ chi cho viÖc g×, hÕt
bao nhiªu tõ ®ã gióp doanh nghiÖp biÕt tØ träng tõng lo¹i chi phÝ, gi¸m ®èc
dù to¸n chi phÝ lµm c¬ së lËp dù to¸n cho kú sau vµ gióp nhµ n-íc qu¶n lý
doanh nghiÖp còng nh- ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é t¹o ®iÒu kiÖn cho
doanh nghiÖp ho¹t ®éng... th× kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i ph¶n ¸nh
chÝnh x¸c hiÖu qu¶ chi phÝ ®· bá vµo s¶n xuÊt. ChØ tiªu gi¸ thµnh lµ th-íc ®o
møc hao phÝ s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, tõ ®ã lùa chän vµ quyÕt ®Þnh khèi l-îng s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra nh»m ®¹t lîi nhuËn tèi ®a.
Gi¸ thµnh còng lµ mét c«ng cô quan träng cña doanh nghiÖp ®Ó kiÓm
so¸t t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p
tæ chøc kü thuËt. Th«ng qua t×nh h×nh thùc hiÖn gi¸ thµnh, c¸c nhµ l·nh ®¹o
qu¶n lý cã ®-îc nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh sö dông vËt t-, lao ®éng, tiÒn
vèn, t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ chi phÝ bá vµo s¶n xuÊt, t¸c ®éng vµ hiÖu qu¶ thùc
hiÖn c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®Õn s¶n xuÊt, ph¸t hiÖn vµ t×m c¸c nguyªn nh©n
dÉn ®Õn ph¸t sinh chi phÝ kh«ng hîp lý ®Ó cã biÖn ph¸p lo¹i trõ. Gi¸ thµnh
cßn lµ mét c¨n cø quan träng ®Ó doanh nghiÖp x©y dùng chÝnh s¸ch gi¸ c¶
®èi víi tõng lo¹i s¶n phÈm.
Cã thÓ nãi r»ng, muèn h¹ gi¸ thµnh ph¶i qu¶n lý tèt gi¸ thµnh vµ ph¶i
g¾n qu¶n lý gi¸ thµnh víi qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt cÊu thµnh gi¸ thµnh v× chi
6
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, nÕu chi phÝ s¶n xuÊt
t¨ng th× gi¸ thµnh t¨ng vµ ng-îc l¹i vµ ®-îc thÓ hiÖn qua c«ng thøc sau:
Gi¸ thµnh = Chi phÝ s¶n xuÊt + Chi phÝ s¶n xuÊt - Chi phÝ s¶n xuÊt
S¶n phÈm
dë dang ®Çu kú
ph¸t sinh trong kú
dë dang cuèi kú
§Ó t×m ra nguyªn nh©n, nh©n tè ¶nh h-ëng lµm t¨ng, gi¶m gi¸ thµnh,
®ßi hái gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i ®-îc ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, trung thùc, kh¸ch
quan, râ rµng th«ng qua c¸c kho¶n môc chi phÝ cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n
phÈm ®Ó tõ ®ã c¸c nhµ qu¶n lý dÔ dµng ph¸t hiÖn ra vµ lo¹i trõ c¸c chi phÝ
bÊt hîp lý, l·ng phÝ (®Æc biÖt lµ c¸c chi phÝ chñ yÕu )... khai th¸c kh¶ n¨ng
tiÒm tµng trong qu¶n lý. MÆt kh¸c cÇn qu¶n lý chÆt chÏ ®Þnh møc tiªu hao vµ
®¬n gi¸ cña c¸c chi phÝ ®ã.
Bªn c¹nh ®ã, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®óng néi dung, ph¹m vi chi phÝ cÊu
thµnh, thu nhËp th«ng tin theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh còng nh- n¬i g¸nh chÞu chi
phÝ. Bëi lÏ th«ng tin chi phÝ theo kho¶n môc chØ x¸c ®Þnh ®-îc chi phÝ l·ng
phÝ song nã kh«ng gióp cho chóng ta biÕt cÇn tiÕt kiÖm ë bé phËn nµo, ®Þa
®iÓm cô thÓ nµo... h¬n n÷a, th«ng tin vÒ chi phÝ theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh cßn
lµ c¬ së khuyÕn khÝch vËt chÊt thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
§Þnh kú doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh ph©n tÝch chØ tiªu gi¸ thµnh còng
nh- c¸c bé phËn chi phÝ cÊu thµnh ®Ó t×m ra nguyªn nh©n, nh©n tè ¶nh h-ëng
®Ó tõ ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng thÝch hîp.
Tãm l¹i, tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm, ®¶m b¶o x¸c ®Þnh ®óng néi dung, ph¹m vi chi phÝ cÊu thµnh trong
gi¸ thµnh s¶n phÈm, l-îng gi¸ trÞ c¸c yÕu tè chi phÝ ®· ®-îc chuyÓn dÞch vµo
s¶n phÈm ( c«ng viÖc, lao vô ) ®· hoµn thµnh cã ý nghÜa v« cïng quan träng
vµ lµ yªu cÇu cÊp b¸ch cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
1.2. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phôc vô
cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.2.1. Nguyªn t¾c chung ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµo gi¸ thµnh
s¶n phÈm.
7
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, ®Ó ®¶m b¶o h¹ch to¸n ®Çy ®ñ, chÝnh
x¸c chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n cÇn qu¸n triÖt c¸c
nguyªn t¾c sau:
“ X²c ®Þnh gi² th¯nh s°n phÈm v¯ dÞch vô ”:
* Gi¸ thµnh s¶n phÈm cña dÞch vô gåm:
- Chi phÝ vËt t- trùc tiÕp : lµ chi phÝ nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, vËt liÖu sö
dông trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm dÞch vô.
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : gåm tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n
trÝch nép BHXH, BHYT cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm vµ
dÞch vô theo qui ®Þnh cña nhµ n-íc.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ c¸c chi phÝ sö dông trong ho¹t ®éng s¶n
xuÊt chÕ biÕn cña ph©n x-ëng ( bé phËn kinh doanh ) trùc tiÕp t¹o ra s¶n
phÈm vµo dÞch vô nh- chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô lao ®éng nhá, khÊu hao tµi
s¶n cè ®Þnh thuéc ph©n x-ëng ( bé phËn kinh doanh ), tiÒn l-¬ng, c¸c kho¶n
trÝch theo l-¬ng BHXH, BHYT cña nh©n viªn ph©n x-ëng theo qui ®Þnh ( bé
phËn kinh doanh ), chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ph¸t
sinh t¹i ph©n x-ëng.
* Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm vµ dÞch vô ®· tiªu thô gåm:
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dÞch vô ®· tiªu thô.
- Chi phÝ b¸n hµng: lµ toµn bé c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc tiªu thô
s¶n phÈm, dÞch vô bao gåm c¶ chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm.
- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: lµ chi phÝ chi cho bé m¸y qu¶n lý vµ
®iÒu hµnh doanh nghiÖp, c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña
toµn doanh nghiÖp.
1.2.2. NhiÖm vô cña kÕ to¸n vµ néi dung tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp.
§Ó phôc vô tèt c«ng t¸c qu¶n lý, kÕ to¸n cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm
vô sau ®©y :
- C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh, qui tr×nh s¶n xuÊt ®Ó x¸c
®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
8
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- Tæ chøc tËp hîp, kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng
®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt b»ng ph-¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó
cung cÊp nh÷ng th«ng tin cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh theo kho¶n môc chi phÝ vµ
x¸c ®Þnh ®óng s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
- VËn dông ph-¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh nh»m ph¶n ¸nh
chÝnh x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt ra phôc vô cho viÖc ®Þnh gi¸ b¸n cña
s¶n phÈm hµng ho¸ mµ doanh nghiÖp t¹o ra trong mét thêi kú.
- LËp c¸c b¸o c¸o vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm còng nh- chi phÝ, tham gia
ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, ®Ò xuÊt c¸c biÖn
ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
* §èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp CPSX :
Tæ chøc kÕ to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gåm cã hai giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau
vµ cã quan hÖ mËt thiÕt : giai ®o¹n h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt vµ giai
®o¹n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ®¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh qui ®Þnh. Cã thÓ nãi,
viÖc ph©n chia ®ã lµ do sù kh¸c c¬ b¶n vÒ giíi h¹n tËp hîp chi phÝ trong h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt (®èi t-îng tËp hîp chi phÝ) vµ s¶n phÈm hoµn thµnh cÇn
tÝnh gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ ( ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh ).
T¹i ®©y, x¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ x¸c
®Þnh ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ nh»m ®¸p øng yªu cÇu kiÓm so¸t
chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Thùc chÊt nã lµ :
- N¬i ph¸t sinh chi phÝ : ph©n x-ëng, ®éi tr¹i s¶n xuÊt, bé phËn chøc n¨ng.
- N¬i g¸nh chÞu chi phÝ : s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô do doanh nghiÖp
s¶n xuÊt, ®¬n ®Æt hµng, c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
X¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu
kiÖn ®Ó tÝnh gi¸ thµnh theo c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp.
V× trong thùc tÕ, mét ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ bao gåm nhiÒu ®èi
t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ng-îc l¹i mét ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã
thÓ bao gåm nhiÒu ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, mçi quan
hÖ gi÷a hai ®èi t-îng sÏ qui ®Þnh viÖc lùa chän ph-¬ng ph¸p vµ kü thuËt tÝnh
gi¸ thµnh.
9
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
* Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt :
Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ë c¸c ®Þa ®iÓm kh¸c nhau th× cã néi dung
kinh tÕ vµ môc ®Ých kh¸c nhau ®èi víi qóa tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm,
cã chi phÝ chØ liªn quan ®Õn mét ®èi t-îng, cã chi phÝ l¹i liªn quan ®Õn nhiÒu
®èi t-îng chi phÝ. Do vËy cã hai c¸ch tËp hîp chi phÝ vµo c¸c ®èi t-îng.
- TËp hîp trùc tiÕp : ®èi víi chi phÝ chØ liªn quan ®Õn mét ®èi t-îng
chÞu chi phÝ ( th-êng lµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc
tiÕp ).
- TËp hîp chi phÝ gi¸n tiÕp : ®èi víi chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi
t-îng chÞu chi phÝ. Tr-íc hÕt kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®Þa
®iÓm ph¸t sinh chi phÝ tøc lµ theo tæ, ®éi, ph©n x-ëng... Cuèi kú, lùa chän
tiªu chuÈn ph©n bæ phï hîp ®Ó x¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ vµ tÝnh ra chi phÝ
ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng.
Chi phÝ ph©n bæ
=
cho ®èi t-îng i
HÖ sè
x Tiªu chuÈn ph©n bæ
ph©n bæ
cña ®èi t-îng i
Chi phÝ cÇn ph©n bæ
HÖ sè
=
ph©n bæ
Tæng tiªu chuÈn cÇn ph©n bæ
Mçi lo¹i chi phÝ ®-îc lùa chän nh÷ng tiªu chuÈn ph©n bæ kh¸c nhau
cho phï hîp.
VÝ dô: chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp th-êng chän chi phÝ vËt liÖu trùc
tiÕp, giê ch¹y m¸y.
* Chøng tõ kÕ to¸n sö dông :
Chøng tõ gèc liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh lµ c¸c chøng tõ
vÒ c¸c yÕu tè chi phÝ nh- :
- VËt t- : phiÕu xuÊt kho, ho¸ ®¬n mua vËt t- ( ho¸ ®¬n mua hµng hay
ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng ), phiÕu chi, giÊy b¸o Nî ( nÕu mua vÒ dïng ngay ).
- TiÒn l-¬ng : B¶ng thanh to¸n l-¬ng, b¶ng thanh to¸n BHXH, phiÕu
b¸o lµm thªm giê, phiÕu x¸c nhËn s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc hoµn thµnh.
- KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao.
10
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- C¸c kho¶n kh¸c : PhiÕu chi, giÊy b¸o Nî, ho¸ ®¬n ( th«ng th-êng
hoÆc gi¸ trÞ gia t¨ng )...
* Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông :
Tuú theo tõng doanh nghiÖp vËn dông ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån
kho: kiÓm kª ®Þnh kú hay kª khai th-êng xuyªn mµ kÕ to¸n tæ chøc hÖ thèng
cho phï hîp.
- NÕu doanh nghiÖp ¸p dông ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn th× tµi
kho¶n sö dông lµ:
+ Tµi kho¶n 621 : "chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ": ph¶n ¸nh chi
phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm dÞch
vô cña c¸c ngµnh.
+ Tµi kho¶n 622 : "chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp" : ph¶n ¸nh chi phÝ lao
®éng trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
+ Tµi kho¶n 627: " chi phÝ s¶n xuÊt chung" : ph¶n ¸nh chi phÝ phôc vô
s¶n xuÊt kinh doanh chung ph¸t sinh ë c¸c ph©n x-ëng, c«ng tr-êng… phôc
vô s¶n xuÊt s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô gåm : l-¬ng nh©n viªn qu¶n lý ph©n
x-ëng, bé phËn... kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ ®-îc trÝch theo qui ®Þnh
( 19% ), khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho ph©n x-ëng, ®éi, chi phÝ dÞch vô
mua ngoµi vµ c¸c chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña ph©n
x-ëng.
+ Tµi kho¶n 154 : "chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ": sö dông
®Ó tËp hîp toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan ®Õn s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm
vµ cung cÊp sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh.
- NÕu doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph-¬ng ph¸p kiÓm
kª ®Þnh kú.
Ngoµi tµi kho¶n 621, 622, 627 cã néi dung gièng tr-êng hîp trªn, kÕ
to¸n cßn sö dông c¸c tµi kho¶n sau :
+ Tµi kho¶n 154 : ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang.
+ Tµi kho¶n 631 : "gi¸ thµnh s¶n xuÊt ": dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
11
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
1.3. Tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.3.1. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh.
§Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ to¸n gi¸ thµnh còng nhyªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®-îc xem xÐt d-íi nhiÒu gãc
®é, ph¹m vi tÝnh kh¸c nhau.
* Ph©n lo¹i theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc : lµ lo¹i gi¸ thµnh ®-îc tÝnh trªn c¬ së ®Þnh møc
c¸c chi phÝ, ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm råi nã ®-îc x¸c ®Þnh cho mét ®¬n vÞ
s¶n phÈm c¨n cø vµo ®Þnh møc cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hoµn thµnh.
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch : lµ lo¹i gi¸ thµnh ®-îc tÝnh dùa trªn c¬ së chi
phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ khèi l-îng s¶n phÈm, khèi l-îng lao vô, dÞch vô kÕ
ho¹ch mµ doanh nghiÖp dù kiÕn s¶n xuÊt trong mét thêi kú.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ : lµ lo¹i gi¸ thµnh ®-îc x¸c ®Þnh thùc tÕ sau khi tËp
hîp vµ tÝnh gi¸ thµnh trªn c¬ së chi phÝ thùc tÕ mµ doanh nghiÖp bá ra ®Ó s¶n
xuÊt mét khèi l-îng lao vô, dÞch vô hoµn thµnh.
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø
®Ó so s¸nh, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm
cña doanh nghiÖp; cßn gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ th-íc ®o chuÈn ®Ó x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t- lao ®éng, tiÒn vèn trong s¶n xuÊt, gióp ®¸nh gi¸
®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp sö dông trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh. Gi¸ thµnh thùc tÕ l¹i lµ chØ tiªu tæng hîp ph¶n
¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ ¸p dông c¸c
gi¶i ph¸p ®ã, vµ còng lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp ®èi víi Nhµ n-íc.
* C¨n cø vµo ph¹m vi tÝnh to¸n.
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm ( gi¸ thµnh c«ng x-ëng ) : ®-îc tÝnh
to¸n dùa trªn chi phÝ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm tÝnh cho s¶n phÈm lao vô
hoµn thµnh. Nã lµ c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n vµ ®Ó tÝnh lîi nhuËn
gép.
12
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- Gi¸ thµnh toµn bé ( gi¸ thµnh tiªu thô ): lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé
c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh
toµn bé
cña s¶n phÈm
Gi¸ thµnh
=
Chi phÝ b¶o
s¶n xuÊt
Chi phÝ qu¶n lý
+ hiÓm tÝnh cho s¶n + doanh nghiÖp tÝnh cho
cña s¶n phÈm
phÈm tiªu thô
s¶n phÈm tiªu thô
Gi¸ thµnh toµn bé chØ ®-îc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®èi víi nh÷ng s¶n
phÈm ®· tiªu thô vµ lµ c¨n cø ®Ó tÝnh lîi nhuËn tr-íc thuÕ.
Ngoµi ra ®Ó phôc vô cho mét quyÕt ®Þnh cô thÓ, còng theo tiªu thøc
nµy kÕ to¸n qu¶n trÞ cßn chia gi¸ thµnh chi tiÕt thµnh c¸c lo¹i sau ( chi phÝ
th-êng ®-îc chia thµnh biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ ).
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt toµn bé.
Gi¸ thµnh
s¶n xuÊt
BiÕn phÝ
BiÕn phÝ
= trùc tiÕp trong + gi¸n tiÕp trong
toµn bé
s¶n phÈm
s¶n phÈm
§Þnh phÝ
§Þnh phÝ
+ trùc tiÕp trong + gi¸n tiÕp trong
s¶n phÈm
s¶n phÈm
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt theo biÕn phÝ : chØ bao gåm c¸c biÕn phÝ s¶n xuÊt,
kÓ c¶ biÕn phÝ trùc tiÕp vµ biÕn phÝ gi¸n tiÕp. Cßn ®Þnh phÝ ®-îc tÝnh ngay
vµo b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh- c¸c chi phÝ thêi kú
trong niªn ®é.
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cã ph©n bæ hîp lý ®Þnh phÝ.
§-îc x¸c ®Þnh b»ng toµn bé biÕn phÝ vµ phÇn ®Þnh phÝ ®-îc ph©n bæ
trªn c¬ së møc ho¹t ®éng thùc tÕ so víi møc ho¹t ®éng chuÈn.
1.3.2. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh vµ kú tÝnh gi¸ thµnh.
* §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
VÒ thùc chÊt, ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ toµn bé c¸c lo¹i s¶n phÈm,
lao vô, dÞch vô doanh nghiÖp s¶n xuÊt chÕ t¹o vµ thùc hiÖn cÇn tÝnh tæng gi¸
thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ.
§Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cÇn dùa vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc
s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu s¶n phÈm, qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n
phÈm, ®Æc ®iÓm sö dông thµnh phÈm, nöa thµnh phÈm, c¸c yªu cÇu qu¶n lý,
cung cÊp th«ng tin cho viÖc ra quyÕt ®Þnh, kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é h¹ch to¸n.
13
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
NÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× tõng s¶n phÈm, c«ng viÖc lµ
®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t th×
tõng lo¹i s¶n phÈm, tõng ®¬n ®Æt hµng lµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu
doanh nghiÖp cã qui tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p kiÓu chÕ biÕn liªn tôc th× tuú
theo yªu cÇu qu¶n lý, ®Æc ®iÓm sö dông nöa thµnh phÈm(b¸n ra ngoµi, nhËp
kho...) vµ kh¶ n¨ng tÝnh to¸n mµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ chØ lµ thµnh
phÈm hoµn thµnh ë giai ®o¹n cuèi hoÆc bao gåm c¶ thµnh phÈm, nöa thµnh
phÈm ë tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ...§èi víi s¶n phÈm cã qui tr×nh c«ng nghÖ
phøc t¹p kiÓu song song th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ tõng bé phËn,
chi tiÕt hoÆc s¶n phÈm l¾p r¸p hoµn chØnh.
* Kú tÝnh gi¸ thµnh.
Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi kú bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn ph¶i tiÕn
hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi t-îng ®· x¸c ®Þnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng thÓ tÝnh vµo bÊt cø thêi ®iÓm nµo mµ ph¶i
dùa vµo kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh ®óng ®¾n vÒ sè l-îng còng nh- viÖc x¸c ®Þnh
l-îng chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn kÕt qu¶ ®ã. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm
nµy nªn kú tÝnh gi¸ thµnh kh«ng thÓ gièng nhau cho c¸c ngµnh, nghÒ s¶n
xuÊt kh¸c nhau.Tuú theo chu kú s¶n xuÊt dµi hay ng¾n còng nh- ®Æc ®iÓm
s¶n xuÊt s¶n phÈm mµ x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh cho phï hîp ( cuèi th¸ng,
cuèi n¨m hoÆc khi ®· thùc hiÖn hoµn thµnh ®¬n ®Æt hµng, hoµn thµnh h¹ng
môc c«ng tr×nh... ) cô thÓ :
+ NÕu doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu chu kú s¶n xuÊt ng¾n xen
kÏ liªn tôc th× kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp lµ th¸ng ( phï hîp víi kú b¸o c¸o).
+ NÕu doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc hoÆc hµng lo¹t theo
®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng th× kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp lµ thêi ®iÓm kÕt
thóc chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc lo¹t s¶n phÈm s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh (
kh«ng phï hîp víi kú b¸o c¸o ).
1.3.3. KiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang.
14
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
§¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ c«ng viÖc cÇn ph¶i thùc hiÖn tr-íc khi
x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ra trong kú liªn quan
®Õn c¶ s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm lµm dë.
S¶n phÈm dë dang lµ khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc cßn ®ang trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, gia c«ng chÕ biÕn trªn c¸c giai ®o¹n cña c«ng tr×nh c«ng
nghÖ hoÆc ®· hoµn thµnh mét vµi quy tr×nh chÕ biÕn nh-ng vÉn cßn chÕ biÕn
tiÕp míi trë thµnh thµnh phÈm.
§¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ tÝnh to¸n x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n
xuÊt mµ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ph¶i chÞu. Nã cã ý nghÜa quan träng
trong viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm, kh«ng chØ ¶nh h-ëng ®Õn
gi¸ trÞ hµng tån kho trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n mµ cßn ¶nh h-ëng ®Õn lîi
nhuËn trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ khi thµnh phÈm xuÊt b¸n trong kú.
Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, tæ chøc qu¶n lý,
tû träng, møc ®é c¸c yÕu tè chi phÝ ®-a vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n
phÈm mµ kÕ to¸n cã thÓ chän mét trong c¸c ph-¬ng ph¸p sau:
* Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë theo chi phÝ nguyªn vËt
liÖu trùc tiÕp.
Theo ph-¬ng ph¸p nµy s¶n phÈm dë dang cuèi kú chØ ®-îc tÝnh cho
chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cßn hai kho¶n môc lµ chi phÝ nh©n c«ng trùc
tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung ®-îc tÝnh toµn bé vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i
chÞu trong kú.
Chi phÝ vÒ s¶n phÈm lµm dë cuèi kú ®-îc tÝnh theo c«ng thøc:
Gi¸ trÞ
Gi¸ trÞ s¶n phÈm
s¶n phÈm
dë dang
cuèi kú
+
dë dang ®Çu kú
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu
trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú
=
Khèi l-îng
*
Khèi l-îng s¶n phÈm + Khèi l-îng s¶n phÈm
hoµn thµnh trong kú
s¶n phÈm
lµm dë cuèi kú
lµm dë cuèi kú
Tr-êng hîp doanh nghiÖp cã qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p,
chÕ biÕn kiÓu liªn tôc gåm nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ s¶n xuÊt kÕ tiÕp nhau
th× s¶n phÈm dë dang ë giai ®o¹n c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®Çu tiªn tÝnh theo chi
phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp cßn s¶n phÈm lµm dë ë c¸c giai ®o¹n
15
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
c«ng nghÖ sau ph¶i tÝnh theo chi phÝ nöa thµnh phÈm cña giai ®o¹n tr-íc ®ã
chuyÓn sang.
Ph-¬ngph¸p nµy tuy gi¶n ®¬n nh-ng ®é chÝnh x¸c kh«ng cao, nªn nã
chØ thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm tØ
träng lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm ( > 70% ), vµ nguyªn vËt liÖu bá vµo mét
lÇn ngay tõ giai ®o¹n c«ng nghÖ ®Çu tiªn.
* Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo s¶n l-îng hoµn
thµnh t-¬ng ®-¬ng.
Theo ph-¬ng ph¸p nµy ta chØ cÇn dùa theo møc ®é hoµn thµnh vµ sè
l-îng s¶n phÈm dë dang ®Ó qui ®æi s¶n phÈm dë dang thµnh khèi l-îng s¶n
phÈm hoµn thµnh t-¬ng ®-¬ng. Tiªu chuÈn qui ®æi th-êng dùa vµo tiÒn
l-¬ng hay giê c«ng ®Þnh møc. Sau ®ã, tÝnh to¸n x¸c ®Þnh tõng kho¶n môc chi
phÝ cho s¶n phÈm dë dang theo nguyªn t¾c:
- §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt bá vµo mét lÇn ngay tõ ®Çu d©y chuyÒn
c«ng nghÖ ( chi phÝ vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc
tiÕp ) th× tÝnh cho s¶n phÈm dë dang theo c«ng thøc:
Chi phÝ s¶n xuÊt
Chi phÝ
+
dë dang ®Çu kú
Chi phÝ s¶n xuÊt
Sè l-îng s¶n
ph¸t sinh trong kú
phÈm dë dang
s¶n xuÊt =
* cuèi kú qui ®æi
dë dang
Sè l-îng s¶n
+
Sè l-îng s¶n phÈm dë dang cuèi
thµnh s¶n l-îng
cuèi kú
phÈm hoµn
cuèi kú qui ®æi thµnh KLSP
hoµn thµnh
chØnh trong kú
hoµn thµnh t-¬ng ®-¬ng
t-¬ng ®-¬ng
- §èi víi c¸c chi phÝ bá dÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ biÕn nh- chi
phÝ s¶n xuÊt chung, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tÝnh cho s¶n phÈm dë theo
c«ng thøc:
S¶n phÈm dë dang
cuèi kú qui ®æi thµnh =
Sè l-îng
s¶n phÈm x
Tû lÖ chÕ biÕn hoµn thµnh
chi phÝ qu¶n lý doanh
s¶n phÈm hoµn
dë dang
nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm
thµnh t-¬ng ®-¬ng
cuèi kú
tiªu thô
Theo ph-¬ng ph¸p nµy tuy nã cã tÝnh chÝnh x¸c, tÝnh hîp lý cao h¬n
nh-ng ph-¬ng ph¸p nµy l¹i phô thuéc vµo viÖc ®¸nh gi¸ møc ®é hoµn thµnh
16
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
cña s¶n phÈm dë dang trªn c¸c c«ng ®o¹n cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt phøc t¹p,
mang nÆng tÝnh chñ quan ( th-êng víi nh÷ng s¶n phÈm cã khèi l-îng s¶n
phÈm lµm dë ë c¸c kh©u trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt t-¬ng ®èi ®Òu nhau, cã
thÓ coi møc ®é hoµn thµnh chung lµ 50% - cßn gäi lµ ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸
s¶n phÈm dë theo møc ®é hoµn thµnh chung 50% ).
* Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc.
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm ®· x¸c ®Þnh
®-îc ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt hîp lý hoÆc ®· thùc hiÖn theo ph-¬ng ph¸p
tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc.
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n c¨n cø vµo khèi l-îng s¶n phÈm dë
dang ®· x¸c ®Þnh ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ ®Þnh møc cña tõng kho¶n
môc chi phÝ ®Ó tÝnh ra ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt chi phÝ s¶n phÈm dë dang
lµ bao nhiªu, tõ ®ã mµ tËp hîp l¹i cho tõng s¶n phÈm dë dang.
Gi¸ trÞ s¶n phÈm = Sè l-îng s¶n phÈm x §Þnh møc chi phÝ cho
dë dang cuèi kú
dë dang cuèi kú
mét ®¬n vÞ s¶n phÈm.
§Ó ®¶m b¶o møc ®é chÝnh x¸c cao h¬n th× cÇn x¸c ®Þnh møc ®é hoµn
thµnh cña c¸c s¶n phÈm dë dang cuåi kú ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm
dë dang cuèi kú theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc nh-ng cã tÝnh ®Õn møc ®é hoµn
thµnh.
Ph-¬ng ph¸p nµy tÝnh to¸n nhanh, nh-ng kÕt qu¶ cã møc ®é chÝnh x¸c
kh«ng cao v× chi phÝ thùc tÕ kh«ng thÓ ®óng nh- chi phÝ ®Þnh møc ®-îc.
Ngoµi c¸c ph-¬ng ph¸p nªu trªn, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú cßn
®-îc tÝnh theo diÖn tÝch hay s¶n l-îng ch-a thu ho¹ch ( trong n«ng nghiÖp ),
theo khèi l-îng x©y dùng c¬ b¶n dë dang ( trong x©y dùng ).
1.3.4. C¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh.
Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét ph-¬ng ph¸p hay hÖ thèng ph-¬ng
ph¸p ®-îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®¬n vÞ s¶n phÈm, nã mang
tÝnh chÊt thuÇn tuý kinh tÕ kü thuËt tÝnh to¸n chi phÝ cho tõng ®èi t-îng tÝnh
gi¸ thµnh.
17
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
KÕ to¸n trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®-îc tËp hîp theo c¸c ®èi t-îng
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i vËn dông ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh hîp lý,
phï hîp víi ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh , tÝnh chÊt s¶n phÈm, tr×nh
®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp....®Ó ®¸p øng nhu cÇu qu¶n trÞ kinh doanh.
Kh¸i qu¸t cã hai ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh nh- sau:
* Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh c«ng viÖc.
¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm ®¬n chiÕc
hoÆc theo tõng lo¹i hµng riªng biÖt kh¸c nhau vÒ qui tr×nh, nguyªn liÖu hoÆc
kü thuËt, th-êng tiÕn hµnh s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng, mçi ®¬n ®Æt hµng cã
thÓ lµ mét s¶n phÈm, mét lo¹i s¶n phÈm, tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng
tr×nh hoÆc lo¹i c«ng viÖc....
* Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh theo qui
tr×nh s¶n xuÊt.
¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng lo¹i lín, mÆt hµng
s¶n xuÊt æn ®Þnh, kÕ to¸n tuú thuéc vµo qui tr×nh c«ng nghÖ ®Ó tÝnh, cô thÓ
lµ:
- Víi qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, khÐp kÝn, mÆt hµng, s¶n
phÈm Ýt, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o, kÕ to¸n sÏ ¸p dông
ph-¬ng ph¸p gi¶n ®¬n ®Ó tÝnh gi¸ thµnh.
- Tr-êng hîp qui tr×nh c«ng nghÖ gi¶n ®¬n nh-ng kÕt thóc qui tr×nh
võa thu ®-îc s¶n phÈm chÝnh võa thu ®-îc s¶n phÈm phô th× ¸p dông
ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh cã lo¹t trõ chi phÝ s¶n phÈm phô.
- Qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n nh-ng kÕt thóc qui tr×nh l¹i
t¹o ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau th× ¸p dông ph-¬ng ph¸p hÖ sè ®Ó tÝnh gi¸
thµnh.
- NÕu qui tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p kiÓu chÕ biÕn liªn tôc, s¶n phÈm
ph¶i qua nhiÒu giai ®o¹n chÕ biÕn kÕ tiÕp nhau, nöa thµnh phÈm giai ®o¹n
tr-íc l¹i lµ ®èi t-îng tiÕp tôc chÕ biÕn ë giai ®o¹n sau th× ta sÏ tiÕn hµnh tÝnh
gi¸ thµnh theo ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc, cã tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm
18
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
hoÆc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm ( ph-¬ng ph¸p kÕt chuyÓn tuÇn tù
vµ ph-¬ng ph¸p kÕt chuyÓn song song ).
Tuy nhiªn trong ph¹m vi hÑp cña chuyªn ®Ò th× em chØ xin tr×nh bµy
mét sè ph-¬ng ph¸p chñ yÕu cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm t¹i c«ng ty TNHH ThÕ Anh.
+ Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n ( ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp ).
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm hoµn thµnh ®-îc
tÝnh c¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®-îc trong kú ( theo tõng ®èi
t-îng tËp hîp chi phÝ) vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm dë ®Çu kú, gi¸ trÞ s¶n phÈm
lµm dë cuèi kú.
Tæng gi¸ thµnh
= Chi phÝ dë dang + Chi phÝ ph¸t sinh + Chi phÝ dë dang
toµn bé
®Çu kú
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ
s¶n phÈm
trong kú
cuèi kú
Tæng gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm
Khèi l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh
Nh÷ng doanh nghiÖp thuéc ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c, doanh nghiÖp
®iÖn n-íc.... th-êng ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy.
Trong tr-êng hîp kh«ng cã chi phÝ s¶n xuÊt dë dang th× tæng chi phÝ
s¶n xuÊt trong kú = tæng gi¸ thµnh ( Doanh nghiÖp ®iÖn ) ®-îc thÓ hiÖn ë
b¶ng 1 "phiÕu tÝnh gi¸ thµnh "
+ Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè.
Ph-¬ng ph¸p hÖ sè ®-îc ¸p dông trong tr-êng hîp mét qui tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt, cïng sö dông mét lo¹i nguyªn vËt liÖu nh-ng hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt l¹i thu ®-îc ®ång thêi nhiÒu lo¹i kh¸c nhau nh- c«ng nghiÖp ho¸ chÊt, dÇu
má...
Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tËp hîp chung cho toµn qui tr×nh c«ng
nghÖ. §Ó tÝnh ®-îc gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm ph¶i c¨n cø vµo hÖ sè tÝnh
gi¸ thµnh qui ®Þnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm, råi tiÕn hµnh theo c¸c b-íc.
Qui ®æi s¶n l-îng thùc tÕ tõng lo¹i s¶n phÈm theo hÖ sè tÝnh gi¸ thµnh
®Ó lµm tiªu thøc ph©n bæ.
19
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Tæng s¶n l-îng qui ®æi = ( Sli * Hi )
S¶n l-îng qui ®æi s¶n phÈm i
Hi =
Tæng s¶n l-îng qui ®æi
Trong ®ã: SLi: lµ s¶n l-îng thùc tÕ s¶n phÈm i
Hi: lµ hÖ sè qui ®æi s¶n phÈm i
- TÝnh hÖ sè ph©n bæ chi phÝ cña tõng lo¹i s¶n phÈm.
TÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña tõng lo¹i s¶n phÈm ( theo tõng kho¶n môc )
Tæng gi¸ thµnh
s¶n phÈm (i)
theo kho¶n môc
Chi phÝ dë
Chi phÝph¸t
= dang ®Çu kú + sinh trong kú
(kho¶n môc)
(kho¶n môc)
Chi phÝ dë
- dang cuèi kú
HÖ sè
x
(kho¶n môc)
ph©n bæ
s¶n phÈm i
víi i = 1,n : Sè lo¹i s¶n phÈm.
+ Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng.
Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp víi nh÷ng s¶n phÈm cã qu¸ tr×nh
c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p, liªn tôc theo kiÓu song song. Theo ph-¬ng
ph¸p nµy ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng ®¬n ®Æt hµng, ®èi t-îng
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm cña tõng ®¬n ®Æt hµng. §èi víi c¸c chi
phÝ trùc tiÕp (chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp)
ph¸t sinh trong kú liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®¬n ®Æt hµng nµo th× h¹ch to¸n trùc
tiÕp cho ®¬n ®Æt hµng ®ã theo c¸c chøng tõ gèc. §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt
chung, sau khi tËp hîp xong sÏ ph©n bæ cho tõng ®¬n ®Æt hµng theo tiªu
chuÈn phï hîp (giê c«ng s¶n xuÊt, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp).
Gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ ®-îc tÝnh khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh.
Nh÷ng ®¬n ®Æt hµng ®Õn thêi kú b¸o c¸o ch-a hoµn thµnh th× toµn bé chi phÝ
tËp hîp ®-îc theo ®¬n ®Æt hµng ®ã ®Òu ®-îc coi lµ s¶n phÈm dë dang cuèi
kú. Nh÷ng ®¬n ®Æt hµng d· hoµn thµnh th× tæng chi phÝ tËp hîp ®-îc theo
®¬n ®Æt hµng ®ã chÝnh lµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm cña ®¬n ®Æt hµng vµ gi¸
20
- Xem thêm -
.PDF 
88 
179 
66 
