Lêi nãi ®Çu
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t triÓn nh- vò b·o, ®Êt n-íc
®ang trªn ®µ ph¸t triÓn theo con ®-êng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ th×
cµng cÇn nhiÒu c¸c doanh nghiÖp, c¸c c«ng ty. §Ó qu¶n lý ®-îc ph¶i nhê sù
®iÒu hµnh cña Nhµ n-íc vµ kÕ to¸n víi t- c¸ch lµ c«ng cô qu¶n lý ngµy cµng
®-îc khai th¸c tèi ®a søc m¹nh vµ sù uyÓn chuyÓn cña nã nh»m ®iÒu chØnh vÜ
m« vµ kiÓm so¸t sù vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ trong hiÖn thùc phong phó vµ ®a
chiÒu. MÆt kh¸c, kÕ to¸n cßn lµ c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong hÖ thèng
c¸c c«ng cô qu¶n lý vèn, tµi s¶n vµ mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp ®ång thêi nã lµ nguån cung cÊp th«ng tin ®¸ng tin cËy ®Ó Nhµ
n-íc ®iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm còng nh- ph¹m trï kinh tÕ kh¸c cña s¶n xuÊt cã vai
trß to lín trong qu¶n lý vµ s¶n xuÊt. Nã lµ nh©n tè t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn gi¸ c¶
hµng ho¸, ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ th× kh«ng thÓ kh«ng
kÕ ho¹ch ho¸ h¹ch to¸n mäi chi phÝ sao cho ®¹t lîi nhuËn cao nhÊt víi chi phÝ
thÊp nhÊt. V× vËy, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh ®óng ®ñ, chÝnh
x¸c, kÞp thêi lµ nh©n tè quan träng trong quyÕt ®Þnh doanh lîi cho c«ng ty.
B-íc sang mét thÕ kû míi - thÕ kû XXI - thÕ kû cña nh©n lo¹i ph¸t triÓn
cña khoa häc kü thuËt ®Êt n-íc l¹i cµng ph¶i ®æi míi vµ c¸c c«ng tr×nh kiÕn
tróc h¹ tÇng ngµy l¹i x©y dùng nhiÒu. C«ng ty Th¹ch Bµn qua nhiÒu giai ®o¹n
ph¸t triÓn ®· ®øng v÷ng ®-îc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Çy tÝnh c¹nh tranh
nµy. S¶n phÈm cña C«ng ty kh«ng chØ ®-îc biÕt ®Õn ë trong n-íc mµ cßn
ngoµi n-íc. §Ó C«ng ty lín m¹nh vµ ph¸t triÓn nh- hiÖn nay lµ nhê cã sù thay
®æi c¬ chÕ qu¶n lý. §Ó th©m nhËp s¶n phÈm cña m×nh ra ngoµi thÞ tr-êng víi
chÊt l-îng tèt, gi¸ thµnh h¹ vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao th× tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· thùc sù trë thµnh kh©u trung t©m vµ
quan träng cho toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n ë C«ng ty.
NhËn thøc ®-îc tÇm quan träng cña viÖc tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸
thµnh còng nh- hiÓu ®-îc môc ®Ých kinh doanh cña c¸c c«ng ty lµ g× vµ thùc
tÕ ë C«ng ty Th¹ch Bµn em ®· m¹nh d¹n ®i t×m hiÓu vÊn ®Ò nµy. §©y lµ yªu
cÇu kh¸ch quan vµ cã tÝnh thêi sù cÊp b¸ch vµ ®Æc biÖt cã ý nghÜa khi s¶n xuÊt
cña c¸c doanh nghiÖp ®· g¾n chÆt víi c¬ chÕ thÞ tr-êng.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù nhiÖt t×nh chØ b¶o gióp ®ì cña thÇy c«
gi¸o vµ phßng Tµi chÝnh - KÕ to¸n cña C«ng ty Th¹ch Bµn ®· gióp em hoµn
thµnh b¸o c¸o nµy.
Néi dung, kÕt cÊu ®Ò tµi gåm:
PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm.
PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm g¹ch èp l¸t Granit t¹i C«ng ty Th¹ch Bµn.
PhÇn III: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm g¹ch èp l¸t Granit t¹i C«ng ty Th¹ch Bµn.
PhÇn I
C¬ së lý luËn tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt
I. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
1. Chi phÝ s¶n xuÊt:
1.1. B¶n chÊt vµ néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn
cña toµn bé c¸c chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cÇn thiÕt mµ
doanh nghiÖp bá ra cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c
doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã c¸c yÕu tè c¬ b¶n vÒ chi phÝ vµ chi phÝ lao ®éng, chi
phÝ vÒ vËt t- lao ®éng vµ ®èi t-îng lao ®éng. Sù tham gia cña c¸c yÕu tè s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã sù kh¸c nhau vµ nã h×nh thµnh c¸c
kho¶n chi phÝ t-¬ng øng.
Chi phÝ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi sö dông tµi s¶n, vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn.
V× thÕ, qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt thùc chÊt lµ viÖc qu¶n lý, viÖc sö dông hîp lý,
tiÕt kiÖm c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t-... cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh. MÆt kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së t¹o nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm,
lao vô, dÞch vô hoµn thµnh nªn qu¶n lý chÆt chÏ chi phÝ s¶n xuÊt lµ môc tiªu
h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Nh- vËy, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, nÒn kinh tÕ hµng ho¸
th× biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña nh÷ng hao phÝ lao ®éng vËt ho¸ vµ lao ®éng sèng
cÇn thiÕt cña doanh nghiÖp ph¶i chi ra trong mét kú ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh
doanh ®-îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Néi dung cña nã bao gåm c¸c yÕu tè nh-:
chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung,
chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
Do ®ã, viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i ®-îc tiÕn hµnh trong
nh÷ng kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh kh«ng ph©n biÖt s¶n phÈm ®· hoµn thµnh
hay ch-a. §Ó qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc chÆt chÏ,
lµm c¬ së cho viÖc ph©n tÝch qu¸ tr×nh ph¸t sinh chi phÝ s¶n xuÊt h×nh thµnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm còng nh- kÕt cÊu tû träng cña chi phÝ s¶n xuÊt, ng-êi ta
cÇn tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mét sè tiªu thøc kh¸c nhau.
2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu ®Ó h¹ch to¸n chÝnh x¸c
chi phÝ s¶n xuÊt, phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ ®-îc ph©n lo¹i theo nhiÒu tiªu thøc
kh¸c nhau vµ tuú thuéc vµo môc ®Ých yªu cÇu qu¶n lý. Tuy nhiªn, vÒ mÆt h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt th-êng ®-îc ph©n theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau.
2.1. Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ
Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, toµn bé chi phÝ ®-îc chi thµnh 7 yÕu tè chi
phÝ sau:
- YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu
- YÕu tè nhiªn liÖu, ®éng lùc
- YÕu tè tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l-¬ng
- YÕu tè BHXH, BHYT, KDC§
- YÕu tè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
- YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
- YÕu tè chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c.
2.2. Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§Ó thuËn lîi cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh toµn bé chi phÝ ®-îc ph©n theo
kho¶n môc, c¸ch ph©n lo¹i nµy dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ph©n bæ
chi phÝ cho tõng ®èi t-îng. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng x-ëng) ë ViÖt
Nam bao gåm 3 kho¶n môc chi phÝ: - Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung.
Ngoµi ra, khi tÝnh chØ tiªu gi¸ thµnh toµn bé (gi¸ thµnh ®Çy ®ñ) th× chØ
tiªu gi¸ thµnh cßn bao gåm kho¶n môc chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ chi
phÝ b¸n hµng.
2.3. Ph©n lo¹i theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ.
Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc chia thµnh chi phÝ s¶n phÈm
vµ chi phÝ thêi kú.
- Chi phÝ s¶n phÈm: Lµ nh÷ng chi phÝ g¾n liÒn víi c¸c s¶n phÈm ®-îc
s¶n xuÊt ra hoÆc ®-îc mua.
- Chi phÝ thêi kú: Lµ nh÷ng chi phÝ lµm gi¶m lîi tøc trong mét kú. Nã
kh«ng ph¶i lµ mét phÇn gi¸ trÞ s¶n phÈm ®-îc s¶n xuÊt ra hoÆc ®-îc mua nªn
®-îc xem lµ c¸c phÝ tæn cÇn ®-îc khÊu trõ ra tõ lîi tøc cña thêi kú mµ chóng
ph¸t sinh (bao gåm chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp).
2.4. Ph©n lo¹i theo quan hÖ cña chi phÝ vµ khèi l-îng c«ng viÖc s¶n
phÈm hoµn thµnh.
§Ó viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ kiÓm tra chi phÝ thuËn tiÖn ®ång thêi lµm c¨n
cø ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc
ph©n theo quan hÖ víi khèi l-îng c«ng viÖc hoµn thµnh. Theo c¸ch nµy chi phÝ
®-îc chia thµnh biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ.
- BiÕn phÝ: Lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè, vÒ tû lÖ so víi c«ng
viÖc hoµn thµnh (ch¼ng h¹n chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng trùc
tiÕp). Tuy nhiªn, c¸c chi phÝ biÕn ®æi nÕu tÝnh trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm l¹i cã
tÝnh cè ®Þnh.
- §Þnh phÝ: Lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng ®æi vÒ tæng sè, vÒ tû lÖ so víi c«ng
viÖc hoµn thµnh (ch¼ng h¹n chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ thuª mÆt
b»ng, ph-¬ng tiÖn kinh doanh...). C¸c chi phÝ nµy nÕu tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n
phÈm th× l¹i biÕn ®æi nÕu nh- sè l-îng s¶n phÈm thay ®æi.
II. Gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ
lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi l-îng c«ng t¸c, s¶n
phÈm lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh.
1. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch c¨n cø vµo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh
gi¸ thµnh, gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®-îc tÝnh tr-íc khi s¶n xuÊt kinh doanh trªn c¬
së gi¸ thµnh thùc tÕ cña kú tr-íc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n chi phÝ cña kú
kÕ ho¹ch.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm, dÞch vô lµ toµn bé hao phÝ, cña c¸c yÕu tè
dïng ®Ó t¹o ra s¶n phÈm, dÞch vô trong ®ã bao gåm qu¶n lý NVLTT, chi phÝ
nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho s¶n phÈm dÞch vô hoµn
thµnh
Gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt ®-îc tÝnh:
Gi¸ thµnh
s¶n xuÊt thùc tÕ
cña s¶n phÈm
= Chi phÝ
s¶n xuÊt s¶n
phÈm dë dang
®Çu kú
+ Chi phÝ
s¶n xuÊt ph¸t
sinh trong kú
- Chi phÝ s¶n
xuÊt s¶n phÈm dë
dang cuèi kú.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Lµ gi¸ thµnh ®-îc x¸c ®Þnh tr-íc khi b¾t ®Çu s¶n
xuÊt s¶n phÈm vµ ®-îc x©y dùng trªn c¬ së x¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh t¹i
thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong kú kÕ ho¹ch th-êng vµo ngµy ®Çu th¸ng, gi¸ thµnh
®Þnh møc cã thÓ thay ®æi do gi¸ thµnh ®Þnh møc lu«n thay ®æi phï hîp víi sù
thay ®æi cña c¸c ®Þnh møc chi phÝ ®¹t ®-îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm.
- Gi¸ thµnh toµn bé: lµ chi phÝ thùc tÕ cña sè s¶n phÈm, dÞch vô tiªu thô
vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cña mét sè s¶n phÈm dÞch
vô ®ã.
C«ng thøc tÝnh:
Gi¸ thµnh
= Gi¸ thµnh s¶n
+ Chi phÝ b¸n hµng + Chi phÝ QLDN
toµn bé
xuÊt thùc tÕ cña
ph©n bæ cho s¶n
ph©n bæ cho
s¶n phÈm dÞch vô
phÈm, dÞch vô ®·
s¶n phÈm, dÞch
®· tiªu thô
tiªu thô
vô ®· tiªu thô
2. ý nghÜa cña chØ tiªu gi¸ thµnh.
Gi¸ thµnh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi s¶n xuÊt hµng ho¸, ®ã lµ
mét ph¹m trï kinh tÕ kh¸ch quan, ®ång thêi cã ®Æc tÝnh chñ quan trong mét
giíi h¹n nhÊt ®Þnh. Gi¸ thµnh cßn lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt
l-îng toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp. §Ó xem xÐt viÖc qu¶n lý gi¸ thµnh, ng-êi ta c¨n cø chØ tiªu møc
h¹ gi¸ thµnh vµ tû lÖ h¹ gi¸ thµnh. Th«ng qua hai chØ tiªu nµy cã thÓ thÊy ®-îc
tr×nh ®é sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm chi phÝ nguyªn vËt liÖu, kh¶ n¨ng tËn dông
c«ng suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt vµ møc ®é trang bÞ ¸p dông kü thuËt s¶n
xuÊt tiªn tiÕn kÕt qu¶ cña viÖc sö dông hîp lý søc lao ®éng, t¨ng n¨ng suÊt lao
®éng vµ tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ - tµi chÝnh, tr×nh ®é h¹ch to¸n cña doanh
nghiÖp.
3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
VÒ thùc chÊt chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh lµ hai mÆt kh¸c nhau cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt. TÊt c¶ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh vµ chi phÝ tÝnh tr-íc cã
liªn quan ®Õn khèi l-îng s¶n phÈm, lao vô dÞch vô ®· hoµn thµnh trong kú sÏ
t¹o nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nãi c¸ch kh¸c, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ
biÓu toµn bé kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra ë bÊt kÓ kú nµo nh-ng cã
liªn quan ®Õn khèi l-îng c«ng viÖc s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong kú.
S¬ ®å mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
A
B
CPSX dë
CPSX ph¸t sinh trong kú
dang ®Çu kú
Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm
CPSX dë dang cuèi
hoµn thµnh
kú
C
D
Qua s¬ ®å ta thÊy: AC = AB + BD - CD
Tæng gi¸ thµnh = CPSX dë dang + Chi phÝ s¶n xuÊt - Chi phÝ s¶n xuÊt
s¶n phÈm
®Çu kú
ph¸t sinh trong
dë dang cuèi kú
kú
Khi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng nhau hoÆc c¸c
ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng
tæng chi phÝ ph¸t sinh trong kú.
4. ý nghÜa cña c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm
H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét h×nh thøc qu¶n lý kinh tÕ cã kÕ ho¹ch
cña doanh nghiÖp. Nã ®ßi hái ph¶i dïng ®Õn tiÒn tÖ ®Ó ®o l-êng, ®¸nh gi¸ kÕt
qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ, ph¶i bï ®¾p ®-îc nh÷ng chi phÝ bá ra b»ng chÝnh doanh
thu cña m×nh trªn c¬ së tiÕt kiÖm vèn vµ ®¶m b¶o cã l·i. H¹ch to¸n kinh tÕ
thóc ®Èy tiÕt kiÖm thêi gian lao ®éng, ®¶m b¶o tÝch luü, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc
më réng kh«ng ngõng t¸i s¶n xuÊt më réng trªn c¬ së ¸p dông khoa häc c«ng
nghÖ tiªn tiÕn nh»m tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng cao vµ n©ng cao phóc lîi cho
ng-êi lao ®éng.
5. NhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§Ó ®¸p øng ®-îc nh÷ng yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau:
- X¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
- Tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t-îng ®·
x¸c ®Þnh vµ ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ thÝch hîp. - X¸c ®Þnh chÝnh
x¸c chi phÝ vÒ s¶n phÈm lµm dë cuèi kú.
- Thùc hiÖn tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kÞp thêi, chÝnh x¸c theo ®óng ®èi
t-îng tÝnh gi¸ thµnh vµ ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh hîp lý.
-- Thùc hiÖn ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc, dù to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó cã nh÷ng kiÕn nghÞ
®Ò suÊt cho l·nh ®¹o doanh nghiÖp ra c¸c quyÕt ®Þnh thÝch hîp tr-íc m¾t còng
nh- l©u dµi ®èi víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
III. §èi t-îng, ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm
1. §èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt:
§èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp ®-îc x¸c ®Þnh tuú
thuéc vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, vµo yªu cÇu cña
c«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh... Bëi thÕ, ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã
thÓ lµ míi ph¸t sinh chi phÝ nh- ph©n x-ëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt, giai ®o¹n c«ng
nghÖ hoÆc cã thÓ lµ ®èi t-îng chÞu chi phÝ nh- chi tiÕt, bé phËn s¶n phÈm,
nhãm s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng... Nh- vËy, x¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh
n¬i chi phÝ ph¸t sinh vµ n¬i chÞu chi phÝ. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn, ®Þnh h-íng cho toµn bé c«ng t¸c tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt sau nµy. Trªn c¬ së x¸c ®Þnh ®óng, thÝch hîp ®èi t-îng tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt mµ tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu, tæ chøc bé sæ kÕ to¸n phï
hîp ®Ó tõ ®ã ph©n c«ng c«ng t¸c râ rµng cho nh©n viªn kÕ to¸n theo dâi viÖc
thùc hiÖn c«ng t¸c cña m×nh theo ®óng chÕ ®é quy ®Þnh. Cã nhiÒu ph-¬ng
ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau tuú theo ®èi t-îng h¹ch to¸n ë tõng
doanh nghiÖp. Trong thùc tÕ th-êng ¸p dông mét sè ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n
chi phÝ sau:
- H¹ch to¸n chi phÝ theo s¶n phÈm
- H¹ch to¸n chi phÝ theo chi tiÕt hoÆc bé phËn s¶n phÈm
- H¹ch to¸n chi phÝ theo nhãm s¶n phÈm - H¹ch to¸n chi phÝ theo ®¬n
®Æt hµng.
2. §èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
2.1. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh:
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh ®-îc dùa trªn c¸c c¬ së sau:
* §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt:
- Víi s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cuèi
cïng.
- Víi s¶n xuÊt phøc t¹p, ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ b¸n thµnh phÇn ë
tõng b-íc chÕ t¹o hay thµnh phÈm ë b-íc chÕ t¹o cuèi cïng.
* Lo¹i h×nh s¶n xuÊt: §¬n chiÕc, s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá hay s¶n xuÊt
hµng lo¹t víi khèi l-îng lín.
- Víi s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá, ®èi t-îng tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm cña tõng ®¬n.
- §iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng lo¹t khèi l-îng lín, ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh
cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng hay b¸n thµnh phÈm ë tõng b-íc chÕ t¹o.
* Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh.
- Víi tr×nh ®é cao, cã thÓ chi tiÕt ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh ë c¸c gãc ®é
kh¸c nhau.
- Víi tr×nh ®é thÊp, ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ bÞ h¹n chÕ vµ thu
hÑp l¹i. NÕu ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp cïng mét quy tr×nh s¶n xuÊt, cïng
mét lo¹i vËt liÖu nh-ng s¶n xuÊt ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau th× ®èi
t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ quy vÒ mét lo¹i s¶n phÈm gèc (s¶n phÈm tiªu
chuÈn) ®Ó sau ®ã tÝnh ra gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c. §èi t-îng tÝnh gi¸
thµnh lµ s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô nhÊt ®Þnh ®ßi hái
ph¶i x¸c ®Þnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. §¬n vÞ gi¸ thµnh
cña tõng lo¹i s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ph¶i thèng nhÊt vµ phï hîp víi thÞ
tr-êng.
2.2. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét ph-¬ng ph¸p hay hÖ thèng ph-¬ng
ph¸p ®-îc sö dông ®Ó tÝnh tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n
phÈm.
* Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp (cßn gäi lµ ph-¬ng ph¸p gi¶n ®¬n): Ph-¬ng
ph¸p nµy ®-îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp thuéc lo¹i h ×nh s¶n xuÊt gi¶n
®¬n, sè l-îng mÆt hµng Ýt, s¶n xuÊt vµ khèi l-îng lín vµ chu kú s¶n xuÊt ng¾n
nh- c¸c nhµ m¸y ®iÖn, n-íc, c¸c doanh nghiÖp khai th¸c (quÆng, than, gç).
Gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc tÝnh
Tæng gi¸ thµnh
s¶n phÈm
= Tæng chi phÝ s¶n
xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh
trong kú
+ Chªnh lÖch gi¸ trÞ
SPDD ®Çu kú so víi
cuèi kú
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm =
* Ph-¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ: §-îc ¸p dông ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp mµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®-îc thùc hiÖn ë nhiÒu bé phËn s¶n
xuÊt, nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ, ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¸c bé
phËn, chi tiÕt s¶n phÈm hoÆc giai ®o¹n c«ng nghÖ hay bé phËn s¶n xuÊt. Gi¸
thµnh s¶n phÈm ®-îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch céng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c bé
phËn, chi tiÕt s¶n phÈm hay tæng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c giai ®o¹n, bé phËn
s¶n xuÊt t¹o nªn thµnh phÈm.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm = Z1 + Z2 + .... + Zn
Ph-¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ ®-îc ¸p dông phæ biÕn trong c¸c doanh
nghiÖp khai th¸c, dÖt nhuém, c¬ khÝ chÕ t¹o, may mÆc...
* Ph-¬ng ph¸p hÖ sè:
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp mµ trong
cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cïng sö dông mét thø nguyªn liÖu vµ mét l-îng
lao ®éng nh-ng ®ång thêi thu ®-îc nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau vµ chi phÝ
kh«ng tËp hîp riªng cho tõng lo¹i s¶n phÈm mµ ph¶i tËp trung cho c¶ qu¸
tr×nh s¶n xuÊt. Theo ph-¬ng ph¸p nµy, tr-íc hÕt kÕ to¸n c¨n cø vµo hÖ sè quy
®æi ®Ó quy c¸c lo¹i s¶n phÈm vÒ s¶n phÈm gèc, råi tõ ®ã ®-a vµo tæng chi phÝ
liªn quan ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· ®-îc tËp hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
gèc vµ gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm gèc =
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ
= Gi¸ thµnh ®¬n vÞ
x HÖ sè quy ®æi
s¶n phÈm tõng lo¹i
s¶n phÈm gèc
tõng lo¹i s¶n phÈm
Trong ®ã:
Sè l-îng s¶n phÈm quy ®æi =
Tæng gi¸ thµnh =
Gi¸ trÞ s¶n
+ Tæng chi phÝ Gi¸ trÞ s¶n
s¶n xuÊt cña c¸c
phÈm dë dang
ph¸t sinh trong
phÈm dë dang
lo¹i s¶n phÈm
®Çu kú
kú
cuèi kú
* Ph-¬ng ph¸p tû lÖ: §-îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt
nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã quy c¸ch, phÈm chÊt kh¸c nhau nh- may mÆc, dÖt
kim, ®ãng giÇy, c¬ khÝ chÕ t¹o (dông cô, phô tïng...). §Ó gi¶m bít khèi l-îng
h¹ch to¸n, kÕ to¸n th-êng tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo nhãm s¶n
phÈm cïng lo¹i. C¨n cø vµo tû lÖ chi phÝ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ víi chi
phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch (hoÆc ®Þnh møc), kÕ to¸n sÏ tÝnh ra tæng gi¸ thµnh vµ
gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm tõng lo¹i.
Gi¸ thµnh thùc tÕ
= Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
x Tû lÖ
®¬n vÞ s¶n phÈm tõng
(hoÆc ®Þnh møc) ®¬n vÞ
chi phÝ
lo¹i
s¶n phÈm tõng lo¹i
Trong ®ã:
Tû lÖ chi phÝ = x 100
Tæng gi¸ thµnh
= Gi¸ thµnh thùc tÕ
x
Sè l-îng s¶n
thùc tÕ tõng lo¹i s¶n
®¬n vÞ s¶n phÈm tõng
phÈm tõng lo¹i
phÈm
lo¹i
* Ph-¬ng ph¸p lo¹i trõ s¶n phÈm phô:
§èi víi c¸c doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, bªn
c¹nh c¸c s¶n phÈm chÝnh cßn cã thÓ thu ®-îc c¸c s¶n phÈm phô (c¸c doanh
nghiÖp chÕ biÕn ®-êng, r-îu, bia...) ®Ó tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm chÝnh, kÕ to¸n
ph¶i lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô ra khái tæng chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm. Gi¸
trÞ s¶n phÈm phô cã thÓ x¸c ®Þnh theo nhiÒu ph-¬ng ph¸p nh- gi¸ cã thÓ sö
dông ®-îc, gi¸ -íc tÝnh, gi¸ kÕ ho¹ch, gi¸ nguyªn liÖu ban ®Çu...
Tæng
= Gi¸ trÞ
+ Tæng
- Gi¸ trÞ
- Gi¸ trÞ
gi¸ thµnh
s¶n phÈm
chi phÝ ph¸t
s¶n phÈm
s¶n phÈm
s¶n phÈm
chÝnh dë
sinh trong kú
phô thu håi
chÝnh dë
chÝnh
dang ®Çu kú
dang cuèi
kú.
* Ph-¬ng ph¸p liªn hîp: Lµ ph-¬ng ph¸p ¸p dông trong nh÷ng doanh
nghiÖp cã tæ chøc s¶n xuÊt, tÝnh chÊt quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt s¶n
phÈm lµm ra ®ßi hái viÖc tÝnh gi¸ thµnh ph¶i kÕt hîp nhiÒu ph-¬ng ph¸p kh¸c
nhau nh- doanh nghiÖp s¶n xuÊt ho¸ chÊt, dÖt kim, ®ãng giÇy, may mÆc...
Trªn thùc tÕ, kÕ to¸n cã thÓ kÕt hîp ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp víi tæng céng
chi phÝ, tæng céng chi phÝ víi tû lÖ, hÖ sè víi lo¹i trõ s¶n phÈm phô. ..
* Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n b-íc
TÝnh gi¸ thµnh ph©n b-íc theo ph-¬ng ¸n h¹ch to¸n cã b¸n thµnh phÈm:
Ph-¬ng ¸n h¹ch to¸n nµy th-êng ®-îc ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp cã yªu cÇu
h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé cao hoÆc b¸n thµnh phÈm ra ngoµi. §Æc ®iÓm cña
ph-¬ng ¸n h¹ch to¸n nµy lµ khi tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c giai ®o¹n
c«ng nghÖ, gi¸ trÞ b¸n thµnh phÈm cña c¸c b-íc tr-íc chuyÓn sang b-íc sau
®-îc tÝnh theo gi¸ thµnh thùc tÕ vµ ®-îc ph¶n ¸nh theo tõng kho¶n môc chi
phÝ gäi lµ kÕt chuyÓn tuÇn tù. Tr×nh tù tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh theo
ph-¬ng ¸n nµy cã thÓ ph¶n ¸nh qua s¬ ®å sau:
+ Cã tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm
S¬ ®å
+ Ph-¬ng ¸n kh«ng cã b¸n thµnh phÈm
Theo ph-¬ng ¸n nµy, kÕ to¸n kh«ng cÇn tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm
trong tõng giai ®o¹n mµ chØ tÝnh gi¸ thµnh thµnh phÈm hoµn thµnh b»ng c¸ch
tæng céng chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh vµ c¸c chi phÝ chÕ biÕn kh¸c trong
giai ®o¹n c«ng nghÖ.
Cã thÓ ph¶n ¸nh ph-¬ng ¸n nµy qua s¬ ®å sau:
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh cho thµnh
phÈm
Tæng
gi¸
Chi phÝ b-íc 1 tÝnh cho thµnh phÈm
thµnh
s¶n
Chi phÝ b-íc 2 tÝnh cho thµnh phÈm
phÈm
Chi phÝ b-íc... tÝnh cho thµnh phÈm
Chi phÝ b-íc n tÝnh cho thµnh phÈm
4. C¸c h×nh thøc sæ s¸ch:
Víi mçi doanh nghiÖp th× cã mét h×nh thøc tæ chøc sæ kÕ to¸n riªng phï
hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ë ViÖt Nam hiÖn
nay ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp 1 trong 4 h×nh thøc sæ kÕ to¸n sau: * H×nh
thøc NhËt ký chung: §Æc tr-ng c¬ b¶n cña h×nh thøc nµy lµ theo tr×nh tù thêi
gian ph¸t sinh vµ ®Þnh kho¶n kÕ to¸n cña nghiÖp vô ®ã. Sau ®ã lÊy sè liÖu tõ
NhËt ký chung ®Ó ghi vµo sæ c¸i theo tõng nghiÖp vô ph¸t sinh. H×nh thøc nµy
gåm c¸c lo¹i sæ kÕ to¸n chñ yÕu sau:
- Sæ NhËt ký chung
- Sæ C¸i
- C¸c sæ, ThÎ kÕ to¸n chi tiÕt.
* H×nh thøc NhËt ký - Sæ c¸i: Theo h×nh thøc nµy c¸c nghiÖp vô kinh tÕ
ph¸t sinh ®-îc kÕt hîp ghi chÐp theo tr×nh tù thêi gian vµ theo néi dung kinh
tÕ trªn c¬ së NhËt ký - Sæ c¸i. C¨n cø ®Ó ghi NhËt ký - Sæ c¸i lµ chøng tõ gèc
hay b¶ng tæng hîp chøng tõ gèc. H×nh thøc nµy gåm c¸c lo¹i sæ kÕ to¸n sau:
- Sæ NhËt ký - Sæ c¸i
- C¸c sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt.
* H×nh thøc chøng tõ - ghi sæ: Lµ h×nh thøc sæ kÕ to¸n tæng hîp gi÷a
ghi sæ theo thêi gian trªn sæ §¨ng ký chøng tõ Ghi sæ.
- Chøng tõ ghi sæ ®-îc ®¸nh sè hiÖu liªn tôc trong tõng th¸ng hoÆc c¶
n¨m (theo sè thø tù trong sæ §¨ng ký chøng tõ ghi sæ), vµ cã chøng tõ gèc
®Ýnh kÌm ph¶i ®-îc kÕ to¸n tr-ëng duyÖt tr-íc khi ghi sæ kÕ to¸n. Bao gåm:
- Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ
- Sæ c¸i
- C¸c sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt.
* H×nh thøc NhËt ký - Chøng tõ: lµ h×nh thøc tæ chøc sæ kÕ to¸n chung
®Ó tËp hîp vµ hÖ thèng ho¸ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo bªn Cã cña
c¸c tµi kho¶n kÕt hîp víi viÖc ph©n tÝch c¸c nghiÖp vô theo bªn Nî cña c¸c tµi
kho¶n ®èi øng. H×nh thøc nµy bao gåm:
- NhËt ký chøng tõ
- B¶ng kª (sè 4, 5, 6 vµ NhËt ký chøng tõ sè 07)
- Sæ c¸i
- Sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt. 3. Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ
3.1. Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh
nghiÖp thùc hiÖn kÕ to¸n hµng tån kho theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng
xuyªn.
a. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh,
vËt liÖu phô, nhiªn liÖu... ®-îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm.
§èi víi nh÷ng vËt liÖu khi xuÊt dïng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi
t-îng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt (ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt hoÆc s¶n
phÈm, lo¹i s¶n phÈm lao vô...) th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi t-îng ®ã.
Tiªu thøc ph©n bæ th-êng ®-îc sö dông lµ ph©n bæ theo ®Þnh møc tiªu
hao, theo hÖ sè, heo träng l-îng, sè l-îng s¶n phÈm...
Chi phÝ vËt liÖu
= Tæng chi phÝ vËt
x Tû lÖ (hay hÖ sè
ph©n bæ cho tõng ®èi
liÖu ph©n bæ
ph©n bæ)
t-îng
Tû lÖ (hay hÖ sè ph©n bæ) =
* Tµi kho¶n sö dông:
§Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông
TK 621 - Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp.
Tµi kho¶n nµy ®-îc më chi tiªu theo tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ
(ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt).
Bªn Nî: Gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n
phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô.
Bªn cã: - Gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt nhËp kho hay
chuyÓn kú sau.
- KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp vµo TK 154 - Chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh dë dang.
TK 621 kh«ng cã sè d- cuèi kú.
* Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n
- XuÊt kho nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu sö dông trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o
s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô. Nî TK 621 (chi tiÕt theo tõng ®èi
t-îng)
Cã TK 152 (chi tiÕt vËt liÖu): gi¸ trÞ thùc tÕ xuÊt dïng theo tõng lo¹i.
- Tr-êng hîp niªn vËt liÖu vÒ kh«ng nhËp kho mµ xuÊt dïng trùc tiÕp
cho s¶n xuÊt s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô. C¨n cø vµo gi¸ thùc tÕ
xuÊt dïng, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 621
Nî TK 133: ThuÕ VAT ®-îc khÊu trõ
Cã TK 331, 111, 112: VËt liÖu mua ngoµi
Cã TK 411: VËt liÖu nhËn cÊp ph¸t, nhËn liªn doanh
Cã TK 154: VËt liÖu tù s¶n xuÊt hay thuª ngoµi, gia c«ng
Cã TK kh¸c (311, 336, 338): VËt liÖu vay, m-în.
- Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho hay chuyÓn kú sau:
Nî TK 152 Cã TK 621
- Gi¸ trÞ vËt liÖu cßn l¹i kú tr-íc nhËp l¹i kho mµ ®Ó l¹i bé phËn sö dông
sÏ ®-îc kÕ to¸n ghi vµo ®Çu kú sau b»ng bót to¸n:
Nî TK 621
Cã TK 152
- Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp cho tõng ®èi
t-îng tÝnh gi¸ thµnh:
Nî TK 621
Cã TK 152
- Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp cho tõng ®èi
t-îng tÝnh gi¸ thµnh:
Nî TK 154 Cã TK 621
2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (CNCTT)
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n thï lao lao ®éng ph¶i tr¶
(gåm tiÒn l-¬ng chÝnh, l-¬ng phô vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l-¬ng)
cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c
lao vô, dÞch vô. Ngoµi ra, CPNCTT cßn bao gåm c¸c kho¶n ®ãng gãp cho c¸c
quü b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn do ng-êi sö dông lao
®éng chÞu vµ tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh víi sè tiÒn
l-¬ng ph¸t sinh cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt.
* Tµi kho¶n sö dông: §Ó theo dâi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n sö
dông tµi kho¶n 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Tµi kho¶n nµy ®-îc më chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ
Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc
hiÖn lao vô dÞch vô theo tõng ®èi t-îng.
Bªn Cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸
thµnh
TK 622 - cuèi kú kh«ng cã sè d* Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n
- TÝnh ra tæng sè tiÒn c«ng, tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp ph¶i tr¶ trùc tiÕp cho
c«ng nh©n s¶n xuÊt s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô trong kú.
Nî TK 622 Cã TK 334
S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo
ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú
S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph-¬ng
ph¸p kª khai th-êng xuyªn
- TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ quy ®Þnh (phÇn tÝnh vµo chi phÝ
19%0
Nî TK 622
Cã TK 338 (3382, 3383, 3384)
- Víi nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt thêi vô, phÇn tiÒn
l-¬ng tÝnh vµo chi phÝ vµ c¸c kho¶n tiÒn l-¬ng tÝnh tr-íc cña c«ng nh©n s¶n
xuÊt (ngõng s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch)
Nî TK 622 Cã TK 335
- Cuèi kú, kÕt chuyÓn CPNCTT vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh theo tõng
®èi t-îng tËp hîp chi phÝ:
Nî TK 154
Cã TK 622
3. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung:
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt
s¶n phÈm sau CPNVLTT vµ CPNCTT. §©y lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong
ph¹m vi ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. §Ó theo dâi c¸c
kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sö dông TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt
chung. Tµi kho¶n nµy ®-îc më chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng, bé phËn s¶n
xuÊt dÞch vô.
Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh trong kú.
Bªn Cã: C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt
- KÕt chuyÓn (hoÆc ph©n bæ) chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo chi phÝ s¶n
phÈm hay lao vô, dÞch vô.
TK 627 cuèi kú kh«ng cã sè d- vµ ®-îc chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n tuú
thuéc vµo yÕu tè chi phÝ sau:
6271 - Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng
6272 - Chi phÝ vËt liÖu
6273 - Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt
6274 - Chi phÝ khÊu hao TSC§
6277 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
6278 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c.
* Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
- TÝnh ra tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n viªn ph©n x-ëng
Nî TK 627 (6271)
Cã TK 338 (3382, 3383, 3384)
- Chi phÝ vËt liÖu dïng chung ph©n x-ëng
Nî TK 627 (6272)
Cã TK 152
- Chi phÝ c«ng cô, dông cô s¶n xuÊt dïng cho c¸c bé phËn, ph©n x-ëng
Nî TK 627 (6273)
Cã TK 153
- TrÝch khÊu hao TSC§ cña ph©n x-ëng
Nî TK 627 (6274)
Cã TK 214
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi (®iÖn, n-íc, ®iÖn tho¹i, söa ch÷a nhá...)
Nî TK 627 (6277)
Nî TK 133: ThuÕ VAT ®-îc khÊu trõ
Cã TK 111, 112, 331: Gi¸ trÞ mua ngoµi
- C¸c chi phÝ ph¶i tr¶ (trÝch tr-íc) kh¸c tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung
trong kú (chi phÝ söa ch÷a TSC§, chi phÝ ngõng s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch...), gi¸
trÞ c«ng cô nhá
Nî TK 627
Cã TK 335: Chi tiÕt chi phÝ ph¶i tr¶
Cã TK 142: Chi tiÕt chi phÝ tr¶ tr-íc
- C¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c (tiÕp t©n, héi nghÞ...)
Nî TK 627 (6278)
Cã TK lq (111, 112)
- C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung
Nî TK lq (111, 112)
Cã TK 627
- Cuèi kú, tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung theo tiªu thøc phï
hîp cho c¸c ®èi t-îng chÞu chi phÝ.
Nî TK 154
Cã TK 627
* Ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung
Do chi phÝ s¶n xuÊt chung cã liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, lao vô,
dÞch vô trong ph©n x-ëng nªn cÇn thiÕt ph¶i ph©n bæ kho¶n chi phÝ nµy cho
tõng ®èi t-îng (s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô) theo tiªu thøc phï hîp. Trong thùc
tÕ, c¸c tiªu thøc ®-îc sö dông phæ biÕn ®Ó ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung nhph©n bæ theo ®Þnh møc, theo tiÒn l-¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt.
C«ng thøc ph©n bæ
Møc chi phÝ s¶n xuÊt chung ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng = x Tæng chi
phÝ s¶n xuÊt chung cÇn ph©n bæ
4. Tæng chi phÝ s¶n xuÊt, kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang
4.1. Tæng chi phÝ s¶n xuÊt
* Tµi kho¶n sö dông
ViÖc tæng hîp toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®-îc tiÕn hµnh trªn tµi
kho¶n 154 - "Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang". Tµi kho¶n nµy ®-îc më
chi tiÕt theo tõng ngµnh s¶n xuÊt, tõng n¬i ph¸t sinh chi phÝ hay lo¹i s¶n
phÈm, lo¹i lao vô, dÞch vô... cña c¸c bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh, s¶n
xuÊt kinh doanh phô (kÓ c¶ thuª ngoµi gia c«ng chÕ iÕn).
Néi dung ph¶n ¸nh cña TK 154 nh- sau:
Bªn Nî: TËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú (chi phÝ
NVLTT, chi phÝ NCTT, chi phÝ s¶n xuÊt chung).
Bªn Cã: - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ (hay chi phÝ thùc tª) cña s¶n phÈm, lao vô,
dÞch vô hoµn thµnh.
D- Nî: Chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô dë dang ch-a
hoµn thµnh.
* Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n
- Cuèi kú, kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (chi tiÕt theo
tõng ®èi t-îng, ph©n x-ëng, s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô...)
Nî TK 154 Cã TK 621
- Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (chi tiÕt theo ®èi
t-îng)
Nî TK 154
Cã TK 622
- Ph©n bæ (hoÆc kÕt chuyÓn) chi phÝ s¶n xuÊt chung cho tõng s¶n phÈm,
lao vô, dÞch vô (chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng)
Nî TK 154
Cã TK 627
§ång thêi ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n ghi gi¶m chi phÝ
- C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt (vËt t-, s¶n phÈm thiÕu hôt trªn
d©y chuyÒn s¶n xuÊt, s¶n phÈm háng trªn d©y chuyÒn kh«ng söa ch÷a ®-îc),
vËt t- xuÊt dïng kh«ng hÕt, phÕ liÖu thu håi...)
Nî TK lq (152, 138, 334, 111, 112, 154...)
Cã TK 154 (chi tiÕt ®èi t-îng)
- Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm lao vô, dÞch vô hoµn thµnh
Nî TK 155: NhËp kho thµnh phÈm
Nî TK 157: Göi b¸n kh«ng qua kho
Nî TK 632: B¸n trùc tiÕp kh«ng qua kho
Nî TK 152, 153
Cã TK 154
4.2. KiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang:
S¶n phÈm dë dang lµ nh÷ng s¶n phÈm ch-a kÕt thóc giai ®o¹n chÕ biÕn
cßn ®ang n»m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó tÝnh ®-îc gi¸ thµnh s¶n phÈm,
doanh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang
t¹i c¸c bé phËn, ph©n x-ëng hoÆc d©y chuyÒn s¶n xuÊt. Tuú theo ®Æc ®iÓm tæ
chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt cña s¶n phÈm, doanh nghiÖp
cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang sau:
- §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang dùa theo chi phÝ kÕ ho¹ch hoÆc ®Þnh møc.
C¨n cø vµo møc ®é hoµn thµnh vµ chi phÝ ®Þnh møc (hoÆc kÕ ho¹ch) cho tõng
kh©u c«ng viÖc ®Ó x¸c ®Þnh s¶n phÈm dë dang cuèi kú lµ bao nhiªu. Ph-¬ng
ph¸p nµy th-êng ®-îc ¸p dông víi b¸n thµnh phÈm. - Ph-¬ng ph¸p -íc tÝnh
theo s¶n l-îng t-¬ng ®-¬ng:
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, ng-êi ta c¨n cø vµo møc ®é hoµn thµnh cña s¶n
phÈm dë ®Ó -íc tÝnh nã ®¹t bao nhiªu % so víi s¶n phÈm hoµn thµnh. §Ó ®¶m
b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc ®¸nh gi¸, ph-¬ng ph¸p nµy chØ nªn ¸p dông ®Ó
tÝnh c¸c chi phÝ chÕ biÕn, cßn c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ph¶i x¸c
®Þnh theo sè thùc tÕ ®· dïng.
- Ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo 50% theo chi phÝ
chÕ biÕn. Th-êng ®-îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng lo¹i s¶n phÈm mµ chi phÝ chÕ
biÕn chiÕm tû träng thÊp trong tæng chi phÝ:
Gi¸ trÞ s¶n
= Gi¸ trÞ NVL chÝnh n»m
x 50% chi phÝ chÕ
phÈm dë dang
trong SPDD (theo ®Þnh
biÕn so víi thµnh phÈm
møc)
Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo chi phÝ vËt liÖu chÝnh tiªu hao n»m trong s¶n
phÈm dë dang. Theo ph-¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang chØ bao gåm
gi¸ trÞ vËt liÖu chÝnh tiªu hao n»m trong s¶n phÈm dë cßn chi phÝ chÕ biÕn n»m
hÕt trong thµnh phÈm hoµn thµnh trong kú.
Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp hay chi phÝ trùc tiÕp.
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang chØ bao gåm chi phÝ nguyªn
vËt liÖu trùc tiÕp (nguyªn vËt liÖu vµ nh©n c«ng trùc tiÕp) mµ kh«ng tÝnh ®Õn
c¸c chi phÝ kh¸c.
5. C¸c h×nh thøc sæ s¸ch
PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm g¹ch èp l¸t Grant t¹i C«ng ty Th¹ch Bµn
§Æc ®iÓm ho¹t ®éng chung cña C«ng ty
Tªn gäi: C«ng ty Th¹ch Bµn
Ngµy thµnh lËp: 15/02/1959
Trô së: X· Th¹ch Bµn - Gia l©m - Hµ Néi
H×nh thøc së h÷u: Doanh nghiÖp Nhµ n-íc H×nh thøc ho¹t ®éng: H¹ch
to¸n ®éc lËp
LÜnh vùc kinh doanh: S¶n xuÊt kinh doanh, vËt liÖu x©y dùng vµ x©y l¾p
Tæng sè c«ng nh©n viªn (2000): 400
ChÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông t¹i doanh nghiÖp Niªn ®é kÕ to¸n: tõ
01/01/2000 - 31/12/2000
§¬n vÞ sö dông tiÒn tÖ trong ghi chÐp kÕ to¸n: ®ång ViÖt Nam.
H×nh thøc sæ kÕ to¸n ¸p dông: NhËt ký chung.
I. §Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt vµ tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh t¹i C«ng ty Th¹ch Bµn cã ¶nh h-ëng ®Õn c«ng t¸c hÖ thèng chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1. T×m hiÓu sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty Th¹ch Bµn
C«ng ty Th¹ch Bµn lµ doanh nghiÖp nhµ n-íc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh h¹ch to¸n ®éc lËp, tiÒn th©n lµ "C«ng tr-êng g¹ch Th¹ch Bµn" thuéc
"C«ng ty s¶n xuÊt vËt liÖu kiÕn tróc Hµ Néi" ®-îc UBHC thµnh phè Hµ Néi ra
quyÕt ®Þnh thµnh lËp vµo ngµy 15/02/1959, ®-îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè
498/BKT ngµy 05/6/1969 cña Bé KiÕn tróc vµ sau ®ã lµ quyÕt ®Þnh sè
100A/BXD - TCL§ ngµy 24/3/1993 cña Bé X©y dùng, lµ ®¬n vÞ thµnh viªn
cña Tæng C«ng ty Thuû tinh vµ Gèm x©y dùng.
Sau h¬n 40 n¨m ho¹t ®éng C«ng ty ®· ph¸t triÓn qua c¸c giai ®o¹n:
1. Nh÷ng ngµy ®Çu thµnh lËp: tõ th¸ng 2 n¨m 1959 ®Õn th¸ng 7 n¨m
1964, trong nÒn kinh tÕ tËp trung, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt
nung lµ t¹o h×nh thñ c«ng, ph¬i c¸ng che phªn nøa - nung ®èt lß ®øng 3-4 v¹n
viªn/mÎ vµ s¶n l-îng toµn xÝ nghiÖp chØ ®¹t 3-4 sau t¨ng lªn 8 -9 triÖu
viªn/n¨m.
2. Tr-ëng thµnh qua thêi kú chèng Mü: Tõ th¸ng 8 n¨m 1968 ®Õn cuèi
n¨m 1985 trong nÒn kinh tÕ tËp trung, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt
sÐt nung lµ hÖ m¸y gia c«ng chÕ t¹o h×nh FG5, hÖ m¸y cã hót ch©n kh«ng
TiÖp Kh¾c - sÊy tunel kiÓu cò 10 hÇm - nung ®èt lß ®øng c¶i tiÕn 8-10 v¹n
viªn/mÎ vµ s¶n l-îng toµn xÝ nghiÖp t¨ng tõ 14 ®Õn 23 triÖu viªn/n¨m.
V÷ng vµng tr-íc thö th¸ch cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng: tõ ®Çu n¨m 1985
®Õn th¸ng 3 n¨m 1991, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt
g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ hÖ m¸y gia c«ng chÕ biÕn t¹o h×nh FG5, hÖ m¸y cã
hót ch©n kh«ng Bungari - sÊy tunel kiÓu cò 10 hÇm - nung ®èt lß ®øng c¶i tiÕn
8-10 v¹n viªn/mÎ vµ s¶n l-îng toµn xÝ nghiÖp ®¹t 14-16 triÖu viªn/n¨m.
4. §Çu t- vµ ph¸t triÓn (tõ th¸ng 4 n¨m 1991 ®Õn th¸ng 12 n¨m 1994):
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ
bé m¸y gia c«ng chÕ biÕn t¹o h×nh cã hót ch©n kh«ng Bungari - sÊy tunel kiÓu
cò - nung ®èt lß tunel c«ng suÊt 20-25 triÖu viªn/n¨m, xÝ nghiÖp ®· t¨ng s¶n
l-îng tõ 25 lªn 30 triÖu viªn/n¨m. Th¸ng 4/1993, Bé tr-ëng Bé x©y dùng
quyÕt ®Þnh t¸ch xÝ nghiÖp g¹ch ngãi Th¹ch Bµn ra khái liªn hîp c¸c xÝ nghiÖp
g¹ch ngãi sµnh sø thµnh ®¬n vÞ trùc thuéc Bé. Ngµy 20 th¸ng 7 n¨m 1994, ®Ó
phï hîp víi nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Bé
tr-ëng Bé x©y dùng ra quyÕt ®Þnh sè 480/BXD - TCL§ ®æi tªn xÝ nghiÖp g¹ch
ngãi Th¹ch Bµn thµnh C«ng ty Th¹ch Bµn. Trong thêi gian nµy, C«ng ty ®·
b-íc ®Çu tham gia c«ng t¸c x©y l¾p vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch
ngãi ®Êt sÐt nung b»ng lß tunel 5 v-¬n lªn tÇm cao míi (tõ th¸ng 01 n¨m 1995
®Õn nay, th¸ng 9/1999):
- C«ng ty ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
- Víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ t¹o h×nh cã hót ch©n
kh«ng Bunrari - sÊy tunel kiÓu míi - nung ®èt lß tunel c«ng suÊt 20-25 triÖu
viªn/n¨m.
PhÇn II
Thùc tr¹ng c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm g¹ch èp l¸t Granit
t¹i C«ng ty Th¹ch Bµn.
§Æc ®iÓm ho¹t ®éng chung cña c«ng ty
Tªn gäi: C«ng ty Th¹ch Bµn Ngµy thµnh lËp: 15/02/1959
Trô së: x· Th¹ch Bµn - Gia L©m - Hµ Néi H×nh thøc së h÷u: Doanh
nghiÖp Nhµ n-íc
Hµnh thøc ho¹t ®éng: H¹ch to¸n ®éc lËp
LÜnh vùc kinh doanh: S¶n xuÊt kinh doanh vËt liÖu x©y dùng vµ x©y l¾p
Tæng sè c«ng nh©n viªn (2000): 4000
ChÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông t¹i Doanh nghiÖp
Niªn ®é kÕ to¸n| tõ 01/01/2000 - 31/12/2000
§¬n vÞ sö dông tiÒn tÖ trong ghi chÐp kÕ to¸n: §ång ViÖt Nam
H×nh thøc sæ kÕ to¸n ¸p dông: NhËt ký chung
I. §Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt vµ tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh t¹i C«ng ty Th¹ch Bµn cã ¶nh h-ëng ®Õn
c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm.
1. T×m hiÓu sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty Th¹ch Bµn
C«ng ty Th¹ch Bµn lµ mét doanh nghiÖp nhµ n-íc thuéc Tæng C«ng ty
Thuû tinh vµ gèm x©y dùng ®-îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 100A/BXDTCL§ ngµy 24/3/1993 cña Bé tr-ëng Bé X©y dùng.
C«ng ty cã trô së ®ãng t¹i: X· Th¹ch Bµn - Gia L©m - Hµ Néi
Ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh chñ yÕu: S¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, vËt
liÖu trang trÝ néi thÊt, x©y l¾p vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ c¸c c«ng tr×nh vËt liÖu
x©y dùng (g¹ch gèm sø), x©y dùng c¸c c«ng tr×nh d©n dông, kinh doanh vËt tthiÕt bÞ phôc vô ngµnh x©y dùng, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng.
Còng nh- hÇu hÕt c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ quèc doanh, C«ng ty ®· cã mét qu¸
tr×nh ph¸t triÓn kh«ng ngõng ®Ó tån t¹i vµ kh¼ng ®Þnh vai trß cña m×nh. TiÒn
th©n cña C«ng ty lµ "C«ng tr-êng g¹ch Th¹ch Bµn ®-îc thµnh lËp tõ
15/2/1959 thuéc C«ng ty KiÕn tróc Hµ Néi, s¶n xuÊt hoµn toµn thñ c«ng, s¶n
l-îng thÊp tõ 2-3 triÖu viªn s¶n phÈm /n¨m.
Sau h¬n 40 n¨m ho¹t ®éng C«ng ty ®· ph¸t triÓn qua c¸c giai ®o¹n:
1. Nh÷ng ngµy ®Çu thµnh lËp: tõ th¸ng 2/1959 ®Õn ®Çu th¸ng 7/1964,
trong nÒn kinh tÕ tËp trung, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ
t¹o h×nh thñ c«ng, ph¬i c¸ng che phªn nøa, cung ®èt lß ®øng 3-4 v¹n viªn/mÎ
vµ s¶n l-îng toµn xÝ nghiÖp chØ ®¹t 3-4 sau t¨ng lªn 8-9 triÖu viªn/n¨m.
2. Tr-ëng thµnh qua thêi kú chèng Mü: tõ th¸ng 8 n¨m 1968 ®Õn cuèi
n¨m 1985 trong nÒn kinh tÕ tËp trung, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt
sÐt nung lµ hÖ m¸y gia c«ng chÕ biÕn t¹o h×nh EG5, hÖ m¸y cã hót ch©n kh«ng
TiÖp Kh¾c - sÊy tunel kiÓu cò 10 hÇm nung ®èt lß ®øng 8-10 v¹n viªn/ mÎ vµ
s¶n l-îng toµn xÝ nghiÖp t¨ng tõ 14 ®Õn 23 triÖu viªn/n¨m.
3. V÷ng vµng tr-íc thö th¸ch cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng: tõ ®Çu n¨m
1985 ®Õn th¸ng 3 n¨m 1991, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, víi c«ng nghÖ s¶n
xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ hÖ m¸y gia c«ng chÕ biÕn t¹o h×nh EG5, hÖ m¸y
cã hót ch©n kh«ng Bungaria-sÊy tunel kiÓu cò 10 hÇm - nung ®èt lß c¶i tiÕn 810 v¹n viªn/mÎ vµ s¶n l-îng toµn xÝ nghiÖp chØ ®¹t 14-16 triÖu viªn/n¨m.
4. §Çu t- vµ ph¸t triÓn (tõ th¸ng 4 n¨m 1991 ®Õn th¸ng 12 n¨m 1994):
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ
hÖ m¸y gia c«ng chÕ biÕn t¹o h×nh cã hót ch©n kh«ng Bungaria - sÊy tunel
kiÓu míi - nung ®èt lß tunel c«ng suÊt 20-25 triÖu viªn/n¨m, XÝ nghiÖp ®·
t¨ng s¶n l-îng tõ 25 lªn 30 triÖu viªn/n¨m. Th¸ng 4/1993, Bé X©y dùng quyÕt
®Þnh t¸ch XÝ nghiÖp g¹ch ngãi Th¹ch Bµn ra khái liªn hiÖp c¸c XÝ nghiÖp g¹ch
ngãi sµnh sø thµnh ®¬n vÞ trùc thuéc Bé. Ngµy 30 th¸ng 7 n¨m 1994, ®Ó phï
hîp víi nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, Bé tr-ëng
Bé X©y dùng ra quyÕt ®Þnh sè 480/BXD-TCL§ ®æi tªn XÝ nghiÖp G¹ch ngãi
Th¹ch Bµn thµnh C«ng ty Th¹ch Bµn. Trong thêi gian nµy, C«ng ty ®· b-íc
®Çu tham gia c«ng t¸c x©y l¾p vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi
®Êt sÐt nung b»ng lß tunel.
5. V-¬n lªn tÇm cao míi (tõ th¸ng 01 n¨m 1995 ®Õn nay, ®Õn th¸ng 9
n¨m 1999):
- C«ng ty ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
- Víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung lµ hÖ m¸y gia c«ng chÕ
biÕn t¹o h×nh cã hót ch©n kh«ng Bungaria- sÊy tunel kiÓu míi - nung ®èt lß
tunel c«ng suÊt 20-25 triÖu viªn/n¨m. Qua nhiÒu s¸ng kiÕn nh- l¾p qu¹t ®Èy lß
nung tunel, pha than vµo g¹ch méc, lµm nguéi nhanh, C«ng ty ®· t¨ng s¶n
l-îng tõ 30 lªn 38 triÖu viªn/n¨m.
- Tõ n¨m 1993 ®Õn n¨m 1999, C«ng ty ®· tham gia c«ng t¸c x©y l¾p vµ
chuyÓn giao c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung b»ng lß tunel ®-îc 33
nhµ m¸y, gãp phÇn thay ®æi tËn gèc nghÒ lµm g¹ch ë ViÖt Nam.
- Th¸ng 8 n¨m 1995, Thñ t-íng ChÝnh phñ ®· ký quyÕt ®Þnh sè
4265/KTN phª duyÖt dù ¸n ®Çu t- x©y dùng Nhµ m¸y gèm Granit nh©n t¹o
cña C«ng ty Th¹ch Bµn, víi tæng sè vèn ®Çu t- h¬n 100 tû ®ång ViÖt Nam.
Ngµy 21 th¸ng 11 n¨m 1996, mÎ s¶n phÈm Granit ®Çu tiªn cña C«ng ty ra lß.
§Õn nay, sau khi t¸ch d©y chuyÒn s¶n xuÊt g¹ch ngãi ®Êt sÐt nung thµnh c«ng
ty cæ phÇn, doanh thu cña c«ng ty ®· ®¹t trªn 100 tû VN§, s¶n l-îng
1.000.000m2/n¨m. C«ng ty ®ang triÓn khai l¾p ®Æt d©y chuyÒn 2 nhµ m¸y
Granit, ®-a s¶n l-îng toµn c«ng ty lªn 2.000.000m2/n¨m vµo cuèi n¨m 2000.
HiÖn nay, s¶n phÈm granit cña c«ng ty ®· ®-îc tiªu thô trªn toµn quèc, víi 3
chi nh¸nh ë 3 miÒn, h¬n 800 ®¹i lý vµ b-íc ®Çu xuÊt khÈu sang Hµn Quèc,
Ucraina, Lµo.
§Ó phï hîp víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi vµ ®øng v÷ng trong nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng nh÷ng n¨m gÇn ®©y C«ng ty ®· ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ
kinh doanh:
- S¶n xuÊt kinh doanh vËt liÖu x©y dùng, vËt liÖu trang trÝ néi thÊt vµ vËt
t- thiÕt bÞ phôc vô ngµnh x©y dùng, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng.
- Thi c«ng x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh d©n dông vµ c«ng nghiÖp (g¹ch, ngãi,
gèm, sø)
- T- vÊn x©y dùng c¸c c«ng tr×nh vËt liÖu x©y dùng (g¹ch, gèm, sø); tvÊn sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt gåm sø vµ tæ chøc chuyÓn giao c«ng
nghÖ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm gèm sø.
- C¸c ngµnh nghÒ kinh doanh kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Lµ mét trong nh÷ng ®¬n vÞ hµng ®Çu cña ngµnh s¶n xuÊt vËt liÖu x©y
dùng ViÖt Nam, C«ng ty lu«n chó träng ®Çu t- n©ng cao kü thuËt c«ng nghÖ
cho d©y chuyÒn s¶n xuÊt g¹ch èp l¸t granit ®¹t chÊt l-îng cao nhÊt, tho¶ m·n
nh÷ng nhu cÇu t«n chØ "ch÷ tÝn víi kh¸ch hµng".
§Ó thùc hiÖn tèt chØ tiªu ®ã, C«ng ty quyÕt ®Þnh x©y dùng vµ ¸p dông cã
hiÖu qu¶ c¶i tiÕn liªn tôc "HÖ thèng qu¶n lý chÊt l-îng" theo tiªu chuÈn ISO
9002.
BiÓu 1: Mét sè chØ tiªu vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty
§¬n vÞ: triÖu ®ång
ChØ tiªu N¨m
Doanh thu
Lîi nhuËn
TiÒn l-¬ng bq
Nép NS nhµ
n-íc
1998
110.004
250
0,961531
2256
1999
118.116
479
1,031657
7289
2000
135.428,82
6834
1,524000
8881,20
2. §Æc ®iÓm quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm g¹ch èp l¸t granit
Nguyªn vËt liÖu chÝnh ®Ó s¶n xuÊt g¹ch granit lµ ®Êt sÐt, Caolin, Fenspat,
§«lomit ®-îc khai th¸c chñ yÕu ë trong n-íc. Cã mét sè lo¹i vËt liÖu phô
c«ng ty ph¶i nhËp tõ n-íc ngoµi nh- bi nghiÒn, qu¶ l«, ®Üa v¸t c¹nh, ®¸ mµi.
Nguyªn vËt liÖu xuÊt kho vËt t- cho s¶n xuÊt ®-îc ®-a tíi nhµ m¸y b¾t ®Çu
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Nguyªn liÖu sau khi gia c«ng ®-îc chuyÓn lªn
d©y chuyÒn s¶n xuÊt qua hÖ m¸y nghiÒn bi, bÓ hå, sÊy phun, lß nung. S¶n
phÈm sau khi nung ®-îc nhËp kho b¸n thµnh phÈm nhµ m¸y. C¨n cø vµo kÕ
ho¹ch s¶n xuÊt trong kú mét sè s¶n phÈm sau nung qua hÖ m¸y lùa chän mét
phÇn ®-îc ®ãng hép (s¶n phÈm th-êng), mét phÇn ®-îc chuyÓn tíi d©y
chuyÒn v¸t c¹nh, mµi bãng ®Ó tiÕp tôc gia c«ng thµnh s¶n phÈm v¸t c¹nh, cßn
s¶n phÈm mµi bãng ngoµi v¸t c¹nh cßn ®-îc mµi bãng bÒ mÆt nhê ®¸ mµi, qu¶
l« kim c-¬ng. S¶n phÈm v¸t c¹nh, bµi bãng sau khi gia c«ng còng ®-îc ®ãng
hép. S¶n phÈm ®ãng hép sau khi ®-îc bé phËn KCS kiÓm tra chÊt l-îng, ®ãng
dÊu míi ®-îc nhËp kho thµnh phÈm.
S¬ ®å quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹ch èp l¸t granit nh©n t¹o
S¬ ®å 1
Nguyªn vËt liÖu
Si l« ®¬n mµu
Trén hai trôc
N¹p liÖu
Sµng rung
Si l« ®a mµu
M¸y lùa chän
S¶n phÈm ®¹t tiªu
chuÈn®ãng gãi
NhËp kho thµnh
phÈm
NghiÒn bi
BÓ chøa cã khuÊy chËm
SÊy phem
KÕt chøa
Sµng rung(qua
khö tõ)
M¸y Ðp
SÊy ®øng
Tr¸ng men,
engobe
Lß nung
SÊy tunel
M¸y v¸t c¹nh,
mµi bãng
Xe goßng
- Xem thêm -
.PDF 
82 
160 
111 
