Tài liệu Hạch toán chi phí sản xuất kinh doanh và tính giá thành sản phẩm tại công ty đầu tư - xây lắp - thương mại

Lêi nãi ®Çu Trong bÊt kú ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo còng ®ßi hái ph¶i cã qu¶n lý, trong ®ã h¹ch to¸n kÕ to¸n lµ mét trong nh÷ng c«ng cô h÷u hiÖu nhÊt, kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh ë c¸c ®¬n vÞ, còng nh trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña h¹ch to¸n kinh tÕ lµ sù tù trang tr¶i chi phÝ vµ t×m c¸ch thu lîi nhuËn. VËy lµm thÕ nµo ®Ó tÝnh ®îc chi phÝ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh? §iÒu nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc khi h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ vµ tÝnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã vÊn ®Ò hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trë nªn mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng ®èi víi bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng ®ã, trong thêi gian thùc tËp ë c«ng ty §Çu t - X©y l¾p - Th¬ng m¹i Hµ Néi em ®· ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi: "Tæ chøc c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty §Çu t - X©y L¾p - Th¬ng M¹i Hµ Néi" Chuyªn ®Ò cña em bao gåm nh÷ng môc chÝnh sau: Ch¬ng 1: C¬ së lý luËn vÒ c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty §Çu t - X©y l¾p - Th¬ng m¹i Hµ Néi. Ch¬ng 3: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty §Çu t X©y l¾p - Th¬ng m¹i Hµ Néi. 1 MÆc dï trong qu¸ tr×nh thùc tËp, em ®· t×m hiÓu lý luËn vµ thùc tÕ, ®Ó hoµn thµnh ®Ò tµi cña m×nh em ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì cña thÇy gi¸o híng dÉn :Th¹c SÜ Vò Kim Dòng vµ c¸c c« chó trong phßng : Tæ chøc hµnh chÝnh, còng nh c¸c phßng kh¸c cña C«ng ty, nhng do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn trong chuyªn ®Ò cßn nhiÒu thiÕu sãt. Em rÊt mong muèn ®îc chØ b¶o ®Ó n©ng cao kiÕn thøc cña m×nh phôc vô tèt h¬n cho c«ng t¸c thùc tÕ sau nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Sinh viªn TrÇn H÷u Tu©n 2 Ch¬ng I C¬ së lý luËn vÒ c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p. I.ý NGHÜA Vµ TÇM QUAN TRONG CñA VIÖC TËP HîP CHI PHÝ KINH DOANH Vµ TÝNH GI¸ THµNH S¶N PHÈM. 1.ý nghÜa. I.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n. 1.1.1.Kh¸i niÖm chi phÝ. Trong tõ ®iÓn kinh tÕ, ngêi ta ®· ®Þnh nghÜa:”mäi sù tiªu phÝ tÝnh b»ng tiÒn cña mét xÝ nghiÖp ®îc gäi lµ chi phÝ”. Hay cßn cã thÓ kh¸i kh¸i niÖm râ rµng h¬n, ch¼ng h¹n nh:”chi phÝ lµ mét kh¸i niÖm cña kÕ to¸n. Cã chi phÝ giíi h¹n trong xÝ nghiÖp, g¾n víi c¸c môc tiªu cña xÝ nghiÖp vµ chi phÝ ngoµi xÝ nghiÖp, cã c¬ së ë c¸c ho¹t ®éng kh¸c hoÆc c¸c nguyªn nh©n kh¸c. 1.1.2.Kh¸i niÖm chi tiªu. Kosiol, Schuls, Schweitzer, Weber cho r»ng chi tiªu lµ lîng tiÒn mét doanh nghiÖp ®· tr¶ cho mét ngêi, mét nhãm ngêi hoÆc mét tæ chøc nµo ®ã. Víi ý nghÜa ®ã chi tiªu lµ sù gi¶m tiÒn thanh to¸n, gi¶m tiÒn sÐc ë ng©n hµng, bu ®iÖn, t¨ng nî ë c¸c h×nh thøc nî, vay ng¾n h¹n, thay ®æi nî, gi¶m tiÒn kh¸ch nî. 1.1.3.Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ tµi chÝnh. Chi phÝ tµi chÝnh lµ sù gi¶m tµi s¶n rßng, lµ hao phÝ cña mét thêi kú tÝnh to¸n ®îc tËp hîp ë kÕ to¸n tµi chÝnh. Nh vËy chi phÝ tµi chÝnh lµ mét ph¹m trï g¾n liÒn víi chi phÝ vµ chØ xuÊt hiÖn ë bé phËn kÕ to¸n tµi chÝnh. 1.1.4.Kh¸i niÖm chi phÝ kinh doanh. 3 Hummel ®Þnh nghÜa:Chi phÝ kinh doanh lµ sù hao phÝ vËt phÈm hoÆc dÞch vô liªn quan ®Õn viÖc t¹o ra kÕt qu¶ vµ ®¸nh gÝa ®îc. Theo Woehe th×: Chi phÝ kinh doanh lµ sù hao phÝ xÐt trªn ph¬ng diÖn gi¸ trÞ c¸c vËt phÈm vµ dÞch vô ®Ó s¶n xuÊt ®Ó tiªu thô s¶n phÈm còng nh ®Ó duy tr× n¨ng lùc s¶n xuÊt cÇn thiÕt ®Ó duy tr× n¨ng lùc vµ tiªu thô s¶n phÈm ®ã.Dï quan niÖm nh thÕ nµo th× chi chÝ kinh doanh còng mang ba ®Æc trng b¾t buéc:  Ph¶i lµ sù hao phÝ vËt phÈm vµ dÞch vô.  Sù hao phÝ vËt phÈm vµ dÞch vô ph¶i g¾n liÒn vãi kÕt qu¶.  Nh÷ng vËt phÈm vµ dÞch vô hao phÝ ph¶i ®îc ®¸nh gi¸. Chi phÝ kinh doanh lµ mét ph¹m trï g¾n liÒn vãi chi phÝ tµi chÝnh vµ chØ xu¸tt hiÖn ë tÝnh chi phÝ kinh doanh. 1.1.5.Quan hÖ gi÷a chi phÝ tµi chÝnh vµ chi phÝ kinh doanh Tæng chi phÝ tµi chÝnh cña mét thêi kú Chi Chi phÝ tµi chÝnh xÝ nghiÖp cña thêi kú phÝ tµi Chi phÝ tµi chÝnh chÝnh xÝ nghiÖp Chi phÝ cña Chi phÝ cã tÝnh chÊt dÆc tµi chÝnh thêi tµi chÝnh biÖt kh¸c kú ë cña thêi ( vÝ dô : c¸c kú b»ng Ngoµi khÊu hao lÜnh Kh«ng chi phÝ kú cã tÝnh vùc b×nh qu¶n trÞ tÝnh chÊt tµi ho¹t thêng cña kú to¸n chÝnh) ®éng Chi phÝ kinh doanh kh«ng trïng chi phÝ tµi chÝnh Chi phÝ Chi phÝ kinh doanh kinh doanh kh¸c ( bæ vÝ KhÊu sung dô: (vÝ dô: TiÒn hao c«ng cã tÝnh chÊt chñ qu¶n trÞ) cña doanh nghiÖp) phô Chi phÝ tµi chÝnh trung tÝnh cña kú Toµn bé chi phÝ kinh doanh cña kú B¶ng: Quan hÖ gi÷a chi phÝ tµi chÝnh vµ chi phÝ kinh doanh. 1.2. ý nghÜa. 1.2.1.§èi víi c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ : 4 C¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ ( c¸c c¬ quan chñ qu¶n, thuÕ quan, tµi chÝnh, thanh tra,...), c¸c c¬ quan ngiªn cøu, th«ng tÊn b¸o chÝ, c¸c chñ cë h÷u, c¸c chñ nî, c«ng nh©n viªn chøc doanh nghiÖp,... ®îc gäi lµ ®èi tîng bªn ngoµi doanh nghiÖp. C¸c ®èi tîng nµy ®Òu ®øng ngoµi qu¸ tr×nh kinh doanh, cÇn cã c¸c th«ng tin nh»m môc ®Ých kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ d¸nh gi¸ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp .§Ó ®¶m b¶o tÝnh kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c ho¹t ®éng kinh doanh nghiÖp th× c¶ néi dung vµ ph¬ng ph¸p tÝnh ®Òu ph¶i thèng nhÊt theo quy ®Þnh cña Nhµ níc. 1.2.2.B¶n th©n bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp : Bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn cã c¸c thèng tin bªn trong cÇn thiÕt nh lµ mét trong nh÷ng c¬ së quan träng ®Ó ra quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh tõ dµi h¹n, ®Õn trung h¹n vµ ng¾n h¹n. Muèn vËy th«ng tin cÊp cho bé m¸y qu¶n trÞ ph¶i cô thÓ vµ liªn tôc. §èi tîng nµy ®îc quan niÖm lµ dèi tîng bªn trong cña doanh nghiÖp.Hai ®èi tîng kh¸c nhau, ®øng ë hai gãc ®é kh¸c nhau, nh»m vµo c¸c môc ®Ých kh¸c nhau nµy tÊt ph¶i cã nhu cÇu vÒ th«ng tin kh«ng gièng nhau tõ ph¹m vi ph¶n ¸nh, néi dung, thêi gian cung cÊp, chÊt lîng cña th«ng tin,... §©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn cÇn – tøc lµ yªu cÇu kh¸ch quan ph¶i h×nh thµnh hai hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ nh»m phôc vô cho hai ®èi tîng kh¸c nhau lµ ®ãi tîng bªn ngoµi vµ ®èi tîng bªn trong doanh nghiÖp. §iÒu kiÖn ®ñ lµ lµ sù ph¸t triÓn cña khoa häc qu¶n trÞ kinh doanh. Khi khoa häc qu¶n trÞ cha ph¸t triÓn th× c¸c doanh nghiÖp dï ho¹t ®éng trong c¬ chÕ kinh tÕ nµo còng chØ tån t¹i mét hÖ thèng kÕ to¸n truyÒn thèng duy nhÊt, thèng nhÊt lµ kÕ to¸n tµi chÝnh. 2.TÇm quan träng. 2.1.T¹o c¬ së cÇn thiÕt ra quyÕt ®Þnh kinh doanh. NhiÖm vô chñ yÕu cña bé m¸y qu¶n trÞ lµ ph¶i ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn m«i trêng. §ã lµ c¸c quyÕt ®Þnh rÊt ®a d¹ng tõ dµi h¹n ®Õn trung h¹n, ng¾n h¹n vµ c¸c quyÕt ®Þnh ®iÒu hµnh ho¹t ®éng hµng ngµy. Muèn 5 vËy qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh ph¶i ®îc tæ chøc ®Ó cung cÊp c¸c tµi liÖu phï hîp víi yªu c©ï cho viÖc ra tõng lo¹i quyÕt ®Þnh kh¸c nhau. Ph¶i dùa trªn c¬ së nhu cÇu cô thÓ vÒ th«ng tin cho c¸c lo¹i quyÕt ®Þnh kh¸c nhau mµ tæ chøc tÝnh to¸n vµ cung cÊp c¸c sè liÖu vÒ chi phÝ kinh doanh phï hîp. §Ó hoµn thµnh viÖc cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt lµm c¬ së cho c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh, tÝnh chi phÝ kinh doanh kh«ng chØ ph¶i ®îc tiÕn hµnh kh«ng chØ ë gi¸c ®é tÝnh to¸n c¸c sè liÖu thùc tÕ ®· ph¸t sinh trong qu¸ khø vµ hiÖn t¹i mµ quan träng h¬n lµ ph¶i ph©n tÝch tÝnh to¸n ®Ó tÝnh to¸n nã trªn gi¸c ®é kÕ ho¹ch. 2.2.Cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng vµ ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch gi¸ c¶. Thø nhÊt, víi nhiÖm vô ho¹ch ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch gi¸ c¶. NhiÖm vô nµy tuú thuéc vµo c¬ chÕ kinh tÕ cô thÓ. Khoa häc qu¶n trÞ kinh doanh cµng ph¸t triÓn, c¸c nhµ qu¶n trÞ cµng thèng nhÊt cho r»ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng biÓu hiÖn râ rµng nhÊt lµ tÝnh chi phÝ kinh doanh ph¶i t¹o lËt th«ng tin lµm c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n díi cña gi¸ c¶.Th«ng tin chi phÝ kinh doanh cho biÕt trong c¸c ®iÒu kiÖn thÞ trêng x¸c ®Þnh møc gi¸ c¶ tèi thiÓu lµ bao nhiªu nÕu doanh nghiÖp kh«ng bÞ lç vèn hay víi th«ng tin cña tÝnh chi phÝ kinh doanh ngêi ta kh«ng x¸c ®Þnh møc gi¸ c¶ co thÓ ®¹t mµ x¸c ®Þnh gi¸ c¶ tèi thiÓu cÇn ®¹t hoÆc kiÓm tra xem liÖu gi¸ c¶ ®· ®a ra ë mét ®¬n hµnh nµo ®ã cã chÊp nhËn ®îc kh«ng . Thø hai, nhiÖm vô x¸c ®Þnh giíi h¹n trªn cña gi¸ mua vµo. §Ó ®¹t ®îc lîi nhuËn tèi ®a c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ quan t©m ®Õn chÝnh s¸ch gi¸ c¶ s¶n phÈm hµng hãa b¸n ra mµ cµn ph¶i cã chÝnh s¸ch mua hµng sao cho gi¶m thiÓu chi phÝ kinh doanh khi sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo. V× vËy, tÝnh chi phÝ kinh doanh ph¶i cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó ®a ra chÝnh s¸ch gi¸ mua ®oãi víi nguyªn vËt liÖu.ChÝnh s¸ch gi¸ mua nguyªn vËt liÖu lu«n ph¶i g¾n víi chÝnh s¸ch gi¸ c¶ s¶n phÈm b¸n ra vµ ®Òu ph¶i cã th«ng tin vÒ chi phÝ kinh doanh. 6 Thø ba, x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh to¸n ®ãi víi c¸c b¸n thµnh phÈm, s¶n phÈm dë dang vµ c«ng cô tù chÕ. Trong s¶n xuÊt ho¹t ®éng trao ®æi kÕt qu¶ cña c¸c bé phËn kh¸c nhau cho nhau: s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm lµ chñ yÕu. C¸c kÕt qu¶ trao ®æi gi÷a c¸c bé phËn nµy ph¶i ®îc d¸nh gi¸ ®Ó lµm c¬ së ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm c¸c bé phËn, kÕ ho¹ch ho¸ s¶n xuÊt còng nh phôc vô cho c¸c bíc tÝnh to¸n tiÕp theo. ViÖc cung cÊp th«ng tin vÒ chi phÝ kinh doanh s¶n xuÊt s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm ,c¸c c«nh cô tù chÕ cßn lµ c¬ së ®Ó lùa chän quyÕt ®Þnh tù s¶n xuÊt hay mua ngoµi ®«i víi mét sè bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm hay c«ng cô, ®å g¸ l¾p phôc vô s¶n xuÊt,... §Ó ®¸nh gi¸ vµ x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh to¸n ®èi víi s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm vµ c«ng cô tù chÕ sÏ ph¶i triÓn khai c¶ theo hai híng: tÝnh chi phÝ kinh doanh theo lo¹i vµ theo ®iÓm. 2.3.KiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶. KiÓm tra lµ mét chøc n¨ng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng qu¶n trÞ. NhiÕu nhµ qu¶n trÞ cho r»ng thiÕu kiÓm tra coi nh kh«ng qu¶n trÞ. Song cÇn ph¶i nhÊn m¹nh: nÕu chØ kiÓm tra chung chung, thiÕu tÝnh cô thÓ; nÕu kh«ng g¾n ®îc kÕt qu¶ kiÓm tra víi chÕ ®é tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n th× ho¹t ®énh kiÓm tra míi chØ cã tÝnh chÊt h×nh thøc chø cha cã ý nghÜa! Doanh nghiÖp cµng lín vµ phøc t¹p bao nhiªu th× cµng cÇn thiÕt ph¶i kiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶ kh«ng chØ cña toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ ph¶i cña tõng bé phËn cô thÓ trªn d©y truyÒn s¶n xuÊt bÊy nhiªu. TÝnh cÇn thiÕtcña viÖc kiÓm tra nµy kh«ng chØ ë lÜnh vùc s¶n xuÊt mµ ë c¶ lÜnh vùc kh¸c nh: mua hµng, b¸n hµng, qu¶n trÞ vµ c¸c chøc n¨ng ho¹t ®éng kh¸c. Tµi liÖu tham kh¶o: GS. TS Ng« §×nh Giao (chñ biªn ) : Qu¶n trÞ kinh doanh tæng hîp c¸c doanh nghiÖp II. TËp hîp chi phÝ kinh doanh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp. 7 1. TÝnh chi phÝ kinh doanh theo lo¹i. 1.1.Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh. 1.1.1.ChÝ phÝ kinh doanh sö dông lao ®éng. Chi phÝ kinh doanh sö dông lao ®éng bao g«m mäi chi phÝ kinh doanh liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn viÖc sö dông lao ®éng. §ã lµ chi phÝ kinh doanh g¾n víi c«ng viÖc tuyÓn dông lao ®éng, ®µo t¹o, båi dìng nghÒ nghiÖp, tr¶ l¬ng tr¶ thëng cho ngêi lao ®éng, tr¶ b¶o hiÓm c¸c lo¹i theo luËt ®Þnh, chi phÝ kinh doanh cho nhµ ¨n, nhµ trÎ, thÓ thao, quµ tÆng trong c¸c dÞp lÔ héi, chi phÝ kinh doanh sa th¶i lao ®éng,... 1.1.2.Chi phÝ kinh doanh sö dông nguyªn vËt liÖu. Chi phÝ kinh doanh sö dông nguyªn vËt liÖu bao gåm toµn bé hao phÝ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu, vËt liÖu, nhiªn liÖu, vµ c¸c n¨ng lîng cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. 1.1.3.Chi phÝ kinh doanh kh«ng trïng chi phÝ tµi chinh. Thø nhÊt, chi phÝ kinh doanh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh lµ c¸c tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín vµ sö dông l©u bÒn.HiÖn nay níc ta quy ®Þnh nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ tõ 5 triÖu ®ång trë lªn vµ cã thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë lªn. Qóa tr×nh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh hao mßn dÇn theo thêi gian. TÝnh to¸n ®Ó bï ®¾p qu¸ tr×nh gi¶m dÇn gi¸ trÞ hao mßn ®ã ®îc gäi lµ khÊu hao. Chi phÝ kinh doanh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ chi phÝ kinh doanh dîc tÝnh to¸n phï hîp víi thùc tÕ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh vµ chØ ®îc tËp hîp trong tÝnh chi phi kinh doanh. Thø hai, tiÒn tr¶ l·i vèn s¶n xuÊt kinh doanh. TÝnh chÊt tiÒn ®Î ra tiÒn ®ßi hái ph¶i tra vèn cho mäi nguèn vèn kh«ng ph©n biÖt nguån v«n.V× vËy, viÖc tÝnh l·i cho toµn bé vèn s¶n xuÊt kinh doanh cÇn thiÕt trong tÝnh chi phÝ kinh doanh lµ hoµn toµn hiÓn nhiªn. Thø ba, thiÖt h¹i rñi ro bÊt tr¾c. Trong kinh doanh do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau dÉn ®Õn rui ro, bÊt tr¾c g©y ra nh÷ng thiªt h¹i nhÊt ®Þnh. Trong ®ã c¸c rñi ro, bÊt tr¾c chung lµ c¸c rñi ro x¶y ra ë ph¹m vi lín g©y ra c¸c thiÖt h¹i 8 nÆng lÒ nh : lò lôt, h¹n h¸n,... Do c¸c thiÖt h¹i nµy ®îc bï ®¾p b¨ng lîi nhuËn nªn nã kh«ng mang b¶n chÊt cña chi phÝ vµ kh«ng ph¶i lµ chi phÝ kinh doanh. C¸c thiÖt h¹i rñi ro ®¬n lÎ thêng diÔn ra ë quy m« nhá, ph¹m vi hÑp cµ do chñ quan g©y ra, g¾n víi tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n vµ cã thÓ dù b¸o tríc ®îc. Cã thÓ xÈy ra mét trong hai trêng hîp sau : Mét lµ, nÕu doanh nghiÖp mua b¶o hiÓm th× kho¶n tiÒn mua b¶o hiÓm sÏ thuéc chi phÝ kinh doanh dÞch vô thuª ngoµi. Hai lµ nÕu doanh ngiÑp kh«ng mua bao hiÓm th× khi s¶y ra thiÖt h¹i sÏ thuéc lo¹i chi phÝ kinh doanh thiÖt h¹i, rñi ro. Ngoµi ra, cßn mét sè chi phÝ kinh doanh còng ®îc kÓ vµo lo¹i nµy nh chi phÝ kinh doanh thuª mîn tµi s¶n, tiÒn c«ng cña chñ doanh nghiÖp nhá. 1.1.4.Chi phÝ kinh doanh dÞch vô thuª ngoµi vµ c¸c kho¶n ph¶i nép. Chi phÝ kinh doanh dÞch vô thuª ngoµi gåm mäi chi phÝ kinh doanh cho c¸c dÞchvô thuª ngoµi : söa ch÷a tµi s¶n, ®iÖn tho¹i, bu chÝnh, vÖ sinh m«i trêng,... Chi phÝ kinh doanh c¸c kho¶n ph¶i nép gåm c¸c kho¶n thuÕ còng nh c¸c kho¶n ®ãng gãp cho c¸c c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn. 1.2.Ph¬ng ph¸p tËp hîp tõng lo¹i chi phÝ kinh doanh. 1.2.1.TËp hîp chi phÝ kinh doanh sö dông lao ®éng. Thø nhÊt, tËp hîp tiÒn l¬ng, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n b¶o hiÓm theo luËt ®Þnh. TiÒn l¬ng, tiÒn thëng ®îc tËp hîp tõ b¶ng ph©n phèi tiÒn thëng. ViÖc tËp hîp bé phËn tiÒn l¬ng ®îc thùc hiÖn tuú theo h×nh thøc tr¶ l¬ng cô thÓ: nÕu tr¶ l¬ng theo thêi gian sÏ tËp hîp l¬ng theo thêi gian c¨n cø vµo b¶ng chÊm c«ng.NÕu tr¶ l¬ng s¶n phÈm sÏ c¨n cø vµo phiÕu x¸c nhËn s¶n phÈmhoÆc c«ng viÖc hoµn thµnh hoÆc c«ng viÖc giao kho¸n ®Ó thanh to¸n l¬ng s¶n phÈm phï hîp víi møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc cña tõng bé phËn c¸ nh©n ®· tËp hîp. TiÒn thëng cã tÝnh chÊt l¬ng lu«n ®îc theo dâi trong b¶ng l¬ng vµ ®îc tËp hîp b×nh thêng; thanh to¸n tiÒn thëng cßn dùa vµo b¶ng thanh to¸n tiÒn thëng. 9 Ngoµi ra nÕu tæ chøc lµm thªm giê, viÖc tËp hîp tiÒn l¬ng lµm thªm giê ph¶i c¨n cø vµo phiÕu b¸o lµm thªm giê. Bé phËn tiÒn l¬ng tr¶ cho thêi gian nghØ phÐp, nghØ lÔ, nghØ èm cã ®Æc trng c¬ b¶n lµ kh«ng g¾n víi kÕt qu¶ t¹o ra vµ kh«ng diÔn ra ®Òu ®Æn trong n¨m. V× vËy, ®Ó ®¬n gi¶n cã thÓ sö dônh ph¬ng ph¸p íc tÝnh b×nh qu©n theo sè kÕ ho¹ch cho 11 th¸ng ®Çu vµ ph©n bæ toµn bé phÇn thùc tÕ cßn l¹i cho th¸ng 12: NÕu cã QTLKH/n¨m - Quü l¬ng tr¶ cho nghØ phÐp, lÔ èm ®au kÕ ho¹ch n¨m. QTLTT/n¨m - Quü l¬ng tr¶ cho nghØ phÐp, lÔ, èm ®au thùc tÕ c¶ n¨m. QTLTT/th¸ng - Quü l¬ng tr¶ cho nghØ phÐp, lÔ, èm ®au thùc tÕ hµng th¸ng sÏ x¸c ®Þnh ®îc tiÒn l¬ng nghØ phÐp, nghØ lÔ, nghØ èm ®au hµng th¸ng : *TÝnh b×nh qu©n mçi th¸ng trong 11 th¸ng ®Çu trong n¨m lµ: QTLTT/th¸ng = (QTLKH/n¨m)/12. *TÝnh l¬ng cho nghØ phÐp, nghØ lÔ,... cña th¸ng 12 sÏ lµ: 11 QTLTT/th¸ng = QTLTT/n¨m - ∑ QTLTT/th¸ng B¶o hiÓm x· héi la kho¶n tiÒn ph¶i nép hµng th¸ng theo luËt ®Þnh. HiÖn nay b¶o hiÓm x· héi bao gåm hai lo¹i lµ b¶o hiÓm y tÕ vµ b¶o hiÓm x· héi. Møc ®ãng BHXH b»ng 20% tænh quü tiÒn l¬ng. Chi phÝ kinh doanh BHXH th¸ng b»ng 20%tæng quü l¬ng th¸ng.Chi phÝ kinh doanh b¶o hiÓm y tÕ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. Thø hai, tËp hîp c¸c kho¶n kh¸c liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn viÖc sö dông lao ®éng ®îc thùc hiÖn theo chøng tõ ghi chÐp ban ®Çu: Chi phÝ kinh doanh cho ho¹t ®éng cña nhµ ¨n, nhµ trÎ, c©u l¹c bé, th viÖn,... Chi phÝ kinh doanh cho viÖc båi dìng, n©ng cao tay nghÒ cho ngêi lao ®éng ë c¶ ph¹m vi bªn trong vµ bªn ngoµi doanh nghiÖp. Chi phÝ kinh doanh trùc tiÕp cho quµ tÆng sinh nhËt, lÔ kû niÖm,... Khi tËp hîp chi phÝ kinh doanh vÒ sö dông lao ®éng cÇn t¸ch biÖt gi÷a hai lo¹i trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. 10 1.2.2.TËp hîp chi phÝ kinh doanh sö dông nguyªn vËt liÖu. Tu©n thñ nguyªn t¾c b¶o toµn tµi s¶n vÒ mÆt hiÖn vËt ph¶i thùc hiÖn tËp hîp chi phÝ kinh doanh sö dông nguyªn vËt liÖu ë hai bíc t¸ch biÖt: Bíc mét, tËp hîp sè lîng nguyªn vËt liÖu hao phÝ mçi lo¹i. Ph¬ng ph¸p thø nhÊt, ghi chÐp liªn tôc. Dùa vµo c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt hµng ngµy ®Ó x¸c ®Þnh sè lîng nguyªn vËt liÖu hao phÝ mçi lo¹i. Muèn vËy ph¶i chó ý thiÕt kÕ hÖ thèng chøng tõ xuÊt kho néi bé khoa häc, chøa ®ùng ®µy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt. C¸c th«ng tin cÇn ph¶i ph¶n ¸nh bao gåm :ngµy, th¸ng, lo¹i nguyªn vËt liÖu, sè lîng nguyªn vËt liÖu, ®èi tîng sö dông nguyªn vËt liÖu. Dùa vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho, cuèi mçi kú tÝnh to¸n sÏ tËp hîp ®îc sè lîng nguyªn vËt liÖu mçi lo¹i cã ph©n biÖt gi÷a g¾n trùc tiÕp víi g¾n gi¸n tiÕp víi viÖc chÕ biÕn c¸c ®èi tîng cô thÓ. Ph¬ng ph¸p thø hai, kiÓm kª. Theo ph¬ng ph¸p nµy viÖc tËp hîp sè lîng nguyªn vËt liÖu hao phÝ mçi lo¹i dùa vµo sè liÖu ®Çu kú, nhËp trong kú vµ kiÓm kª cuèi kú theo c«ng thøc: NVL TDi = NVL DKi + NVL - NVL Ni CKi Trong ®ã: NVL NVL NVL NVL TDi - lîng tiªu dïng lo¹i nguyªn vËt liÖu i theo d¬n vÞ tÝnh thÝch hîp. DKi : lîng lo¹i nguyªn v¹t liÖu i cã ë ®Çu kú theo tµi liÖu kiÓm kª. Ni : lîng nguyªn vËt liÖu i t¨ng trong kú theo tµi liÖu thèng kª. CKi : lîng nguyªn vËt liÖu i cßn trong kho cuèi kú. Ph¬ng ph¸p thø ba, tÝnh ngîc quy tr×nh s¶n xuÊt. Ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i tËp hîp sè lîng nguyªn vËt liªu hao phÝ mçi lo¹i tõ bíc c«ng viÖc cuèi cïng ®Õn bíc c«ng viÖc ®Çu tiªn. Nã kh«ng cho 11 phÐp tÝnh sè lîng hao phÝ thùc tÕ mµ ph¶i íc lîng theo ®Þnh møc tiªu dïng nguyªn vËt liÖu t¹i mçi bíc c«ng viÖc: 12 NVL TDi =∑ SP . NVL J DMJ Trong ®ã: SP NVL : Sè lîng lo¹i s¶n phÈm j ®îc s¶n xuÊt tõ nguyªn liÖu i. J DMJ : §Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu i ®Ó s¶n xuÊt mét ®¬n vÞ s¶n phÈm j. Sau ®ã, tËp hîp theo tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu tõ bíc c«ng viÖc ®Çu tiªn ®Õn bíc c«ng viÖc cuèi cïng. Bíc hai, ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu hao phÝ. §¸nh gi¸ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu hao phÝ ph¶i theo nguyªn t¾c b¶o toµn tµi s¶n vÒ mÆt hiÖn vËt. Muèn vËy, cã thÓ sö dông gi¸ mua vµo, gi¸ mua l¹i, gi¸ cËp nhËt vµ gi¸ tÝnh to¸n ®Ó ®¸nh gia. §¬n gi¶n nhÊt lµ sö dông gi¸ c¶ tÝnh to¸n. NÕu gi¸ c¶ tÝnh to¸n ®· ®îc c©n nh¾c cÈn thËn trªn cã së chó ý ®Õn c¸c nh©n tè x¶y ra trong t¬ng lai th× sÏ kh¸ s¸t hîp víi thùc tÕ sÏ diÔn ra. Sö dông gi¸ nµy cã lîi thÕ rÊt lín lµ lo¹i bá ®îc viÖc lùa chän thêi ®iÓm d¸nh gi¸ qu¸ cô thÓ, lµm gi¶m khèi lîng tÝnh to¸n vµ ®· lo¹i bá ®îc c¸c yÕu tè ngÉu nhiªn khái yÕu tè gi¸ c¶. §¸nh gi¸ ®îc tiÕn hµnh riªng cho nguyªn vËt liÖu sö dông trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp theo c«ng thøc: CPKD NVLi = NVL TDi . P DGi Trong ®ã: CPKD NVL TDi P DGi NVLi : CPKD lo¹i nguyªn vËt liÖu i. : Lîng tiªu dïng lo¹i nguyªn vËt liÖu i. : §¬n gi¸ nguyªn vËt liÖu i ®îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸. 1.2.3. TËp hîp chi phÝ kinh doanh kh«ng trïng chi phÝ tµi chÝnh. Thø nhÊt, tËp hîp chi phÝ kinh doanh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Ph¬ng ph¸p thø nhÊt, khÊu hao bËc nhÊt. 13 §©y lµ ph¬ng ph¸p ®¬n gi¶n, ®· quen thuéc trong h¹ch to¸n gi¸ thµnh. Nguyªn t¾c lµ tÝnh møc khÊu hao ®Òu nhau cho c¸c thêi kú trong suèt thêi gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh. Tõ ®ã cã: CPKD Khnam = Gtscd + CPKDTL − Gth n Trong ®ã : CPKDKH n¨m : chi phÝ kinh doanh khÊu hao hµng n¨m Gtscd : Gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh theo gÝa mua l¹i CPKDTL : Chi phÝ kinh doanh thanh lý GTH : Gi¸ trÞ thu håi sau thanh lý n : Sè n¨m sö dông theo kÕ ho¹ch CPKD KHthang = CPKD KHnam 12 víi CPKDKHth¸ng chi phÝ kinh doanh khÊu hao hµng th¸ng Ph¬ng ph¸p thø hai; khÊu hao gi¶m dÇn. Nguyªn lý cña ph¬ng ph¸p nµy lµ tÝnh møc khÊu hao ë thêi kú ®Çu sö dông cao nhÊt sau ®ã gi¶m dµn theo thêi gian sö dông cho ®Õn khi ®µo th¶i thiÕt bÞ: C¸ch thø nhÊt, gi÷ tû lÖ khÊu hao kh«ng ®æi. X¸c ®Þnh tû lÖ khÊu hao theo c«ng thøc: p = 100.(1 − n G TH / G TSCD ) Trong ®ã: p : tû lÖ khÊu hao hµng n¨m(%). n : sè n¨m sö dông thiÕt bÞ theo kÕ ho¹ch. Tõ ®ã x¸c ®Þnh chi phÝ kinh doanh hµng n¨m theo c«ng thøc: CPKD KH −nam = p.G KH −nam Trong ®ã : GKH-n¾m : GÝa trÞ tµi s¶n cè ®Þnh khÊu hao hµng n¨m. 14 C¸ch thø hai, gi÷ gi¸ trÞ tÝnh khÊu hao n¨m kh«ng ®æi: GÝa trÞ tµi s¶n cè ®Þnh lµ c¬ së tÝnh khÊu hao hµng n¨m: G KH −nam = GTSCD / N Trong ®ã : N= 1+2+3+4+...+n Trong ®ã : GTSCD- gi¸ trÞ tµi s¶n thiÕt bÞ cÇn tÝnh khÊu hao theo gi¸ mua l¹i. GKH n¨m : gi¸ trÞ tµi s¶n thiÕt bÞ cÇn tÝnh khÊu hao hµng n¨m. N : tæng d·y liªn tiÕp sè n¨m sö dông tµi s¶n thiÕt bÞ. n : sè n¨m sö dông tµi s¶n thiÕt bÞ theo kÕ ho¹ch. X¸c ®Þnh chi phÝ kinh doanh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh hµng n¨m: CPKD KH −nam = G KH −nam .TCL Víi : TCLsè n¨m sö dông cßn l¹i kÓ tõ thêi ®iÓm b¾t ®Çu sö dông tµi s¶n. Ph¬ng ph¸p thø ba, khÊu hao theo kÕt qu¶ thùc tÕ. Cã mét sè tµi s¶n mµ khi sö dông cã thÓ ®iÒu chØnh kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña chóng ë c¶ hai khÝa c¹nh : t¹o ra tèc ®é ho¹t ®éng rÊt kh¸c nhau vµ tèc dé ®¶m nhiÖm c«ng viÖc còng rÊt kh¸c nhau. C¸c tµi s¶n lo¹i nµy cã tèc ®é hao mßn phô thuéc chñ yÕu vµo kªt qu¶ ho¹t ®éng mµ nã ®¹t ®îc: Cã thÓ x¸c ®Þnh chi phÝ kinh doanh theo c«ng thøc sau: CPKD KH −nam = K KH * GTSCD K TSCD Víi : KTSCD-Toµn bé kÕt qu¶ tµi s¶n cè ®Þnh íc tÝnh ®îc. KKH- KÕt qu¶ íc tÝnh ®¹t ®îc cña ky khÊu hao. Thø hai, tËp hîp tiÒn tr¶ l·i vèn s¶n xuÊt kinh doanh TÝnh tiÒn tr¶ l·i cho vèn cè ®Þnh theo ph¬ng ph¸p trung b×nh. TTL = LS * GTB = (G DK + GCK ) / 2 Trong ®ã : TTL- Sè tiÒn l·i ph¶i tr¶ hµng n¨m. LS- L·i suÊt ®îc x¸c dÞnh tõ l·i suÊt ng©n hµng cña kú tÝnh to¸n. GTB-GÝa trÞ trung b×nh cña vèn. 15 GDK-GÝa trÞ vèn cã ë ®Çu kú. GCK- GÝa trÞ vèn cã ë CUèI Kú. TÝnh tiÒn tr¶ l·i cña vèn cè ®Þnh theo gi¸ trÞ cßn l¹i cña vèn. TTL = LS * GCL Trong ®ã : TTL-TiÒn l·i ph¶i tr¶ cho viÖc sö dông vèn cè ®Þnh cña n¨m tÝnh to¸n ; LS- L·i suÊt ®îc tÝnh dùa vµo l·i xuÊt ng©n hµng cña kú tÝnh to¸n ; GCL-GÝa trÞ cßn l¹i cña vèn cè ®Þnh ®îc x¸c ®Þnh ë ®Çu kú tÝnh to¸n. V× vèn lu déng cÇn thiÕt ®îc sö dông cã tÝnh chÊt ng¾n h¹n nªn tèt nhÊt lµ ¸p dông ph¬ng ph¸p trung b×nh ®Ó x¸c ®Þnh tiÒn ph¶i tr¶ l·i: TLS = LS * GTB = LS (G DK + GCK ) / 2 TËp hîp chi phÝ kinh doanh thiÖt h¹i, rñi ro. Ph¶i c¨n cø vµo c¸c chøng tõ, biªn b¶n kiÓm tra, kiÓm kª, ®¸nh gi¸ c¸c thiÖt h¹i, rØ ro g¾n trùc tiÕp víi tõng ®iÓm g©y ra ®Ó tËp hîp c¸c thiÖt h¹i rñi ro ®ã. 1.2.4.TËp hîp chi phÝ kinh doanh dÞch vô thuª ngoµi vµ c¸c kho¶n nép. TËp hîp chi phÝ kinh doanh lo¹i nµy dùa trªn c¸c c¬ së c¸c hîp ®ång, c¸c ho¸ ®¬n chøng tõ thanh to¸n. Khi tËp hîp cÇn chó ý ®Õn tÝnh kh«ng ®ång bé gi÷a thêi h¹n hoµn thµnh dÞch vô theo hîp ®ång vµ thêi h¹n ph¶i tËp hîp. Trong c¸c trêng hîp thêi h¹n tÝnh to¸n qu¸ ng¾n ph¶i t×m c¸ch ph©n bæ thao c¸c tiªu thøc thÝch hîp ®Ó tËp hîp chi phÝ kinh doanh mét c¸ch chÝnh x¸c. Trªn c¬ së sè liÖu tËp hîp hoÆc dù kiÕn hµng n¨m ph¶i íc tÝnh cho tõng kho¶ng thêi gian ng¾n theo con sè b×nh qu©n vÒ thêi gian, hoÆc theo s¶n lîng thùc tÕ ®¹t ®îc ë tõng th¸ng. 1.3.C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn viÖc tËp hîp chi phÝ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp. 1.3.1.Lo¹i chi phÝ kinh doanh. Lo¹i chi phÝ kinh doanh lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cã ¶nh hëng rÊt s©u s¾c ®Õn viÖc tÝnh to¸n chi phÝ kinh doanh trong c¸c doanh nghiªp. Trong mét 16 doanh nghiÖp, cµng nhiÒu lo¹i chi phÝ kinh doanh th× cµng khã kh¨n trong viÖc tÝnh to¸n chi phÝ vµ nã cã thÓ lµ mét trong nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn viÖc tèi thiÓu ho¸ chi phÝ kinh doanh trong doanh nghiÖp. 1.3.2.Quy m« cña c«ng ty. ë viÖt nam hiÖn nay, ®¹i ®a sè lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ho¹t déng trong rÊt nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. V× vËy, quy m« cña doanh nghiÖp lµ lín, võa hay nhá cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn viÖc tÝnh chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Quy m« cµng lín, c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña c«ng ty cµng nhiÒu thi ciÖc tËp hîp chi phÝ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cµng phøc t¹p. 1.4.C¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt. 1.4.1.Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh ®ªr tÝnh to¸n vµ sau ®ã tËp hîp chi phÝ kinh doanh theo lo¹i lµ rËt quan trong. Cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh, c¸c lo¹i chi phÝ kinh doanh chñ yÕu lµ: Theo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh - Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh - Chi phÝ bÊt thêng Theo yÕu tè chi phÝ: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu - Chi phÝ nhiªn liÖu ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong kú ( Trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi). - Chi phÝ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n c«ng. - Chi phÝ vÒ b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ vµ kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng quü l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n c«ng. - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ë c¸c bé phËn tÝnh cho tõng thêi kú. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi 17 - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn cha ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè trªn dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú ( Trî cÊp th«i viÖc, c¸c kho¶n dù phßng...). - Theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm\ - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc - Chi phÝ nh©n c«ng trùc - Chi phÝ s¶n xuÊt chung - Theo chøc n¨ng chi phÝ trong s¶n xuÊt kinh doanh. - Chi phÝ s¶n - Chi phÝ tiªu thô s¶n - Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý: chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, hµnh chÝnh, chi phÝ cho ho¹t ®éng doanh nghiÖp. - Theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ - Chi phÝ s¶n xuÊt gåm c¸c chi phÝ g¾n liÒn víi c¸c s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra hoÆc mua vµo ®Ó b¸n l¹i - Chi phÝ thêi kú gåm nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong kú h¹ch to¸n. Theo quan hÖ cña chi phÝ víi khèi lîng c«ng viÖc, s¶n phÈm hoµn thµnh. - BiÕn phÝ lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè, tû lÖ so víi c«ng viÖc hoµn thµnh - §Þnh phÝ lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng ®æi vÒ tæng sè so víi khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh nhng nÕu tÝnh cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm th× biÕn ®æi nÕu sè lîng s¶n phÈm thay ®æi - Mét sè c¸ch ph©n lo¹i kh¸c: - Theo quan hÖ víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt: Chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp. - Theo kh¶ n¨ng kiÓm so¸t: Chi phÝ kiÓm so¸t ®îc vµ chi phÝ kh«ng kiÓm so¸t ®îc. 18 - Chi phÝ chªnh lÖch lµ chi phÝ cã ®îc do ®em so s¸nh c¸c ph¬ng ¸n kinh doanh, trong trêng hîp ë ph¬ng ¸n nµy nhng chØ cã mét phÇn hay kh«ng cã ë ph¬ng ¸n kh¸c. - Chi phÝ c¬ héi lµ kho¶n lîi nhuËn tiÒm tµng bÞ mÊt ®i khi chän mét ph¬ng ¸n kinh doanh nµy ®Ó thay thÕ mét ph¬ng ¸n kinh doanh kh¸c. - Ngoµi ra, trong qu¶n trÞ ho¹t ®éng doanh nghiÖp, ngêi ta cßn ph©n ra c¸c chi phÝ thÝch ®¸ng vµ kh«ng thÝch ®¸ng, chi phÝ ch×m... 2. TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.1. C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.1.1. C¨n cø vµo sè liÖu ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®îc x¸c ®Þnh tríc khi bíc vµo kinh doanh trªn c¬ së gÝa thµnh thùc tÕ cña n¨m tríc vµ c¸c ®Þnh møc kinh tÕ-kü thuËt cña ngµnh,c¸c chi phÝ ®îc Nhµ níc cho phÐp. Nã ®îc lËp ra trªn c¬ së hao phÝ vËt chÊt vµ gi¸ c¶ kÕ ho¹ch kú kinh doanh. Gi¸ thµnh ®Þnh møc mang ®Æc trng cña gi¸ thµnh kÕ ho¹ch,nhng ®îc x¸c ®Þnh kh«ng ph¶i trªn c¬ së møc kÕ ho¹ch cho c¶ kú kinh doanh mµ trªn c¬ së møc hiÖn hµnh cho tõng giai ®o¹n trong c¶ kú kinh doanh. Gi¸ thµnh thùc tÕ ®îc x¸c ®Þnh thêng vµo cuèi kú kinh doanh.Nã còng bao gåm toµn bé chi phÝ g¾n liÒn víi s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm,nhng ®îc lËp ra trªn c¬ së quy m« vµ gi¸ c¶ thùc tÕ cña chi phÝ ®· ph¸t sinh ,kÓ c¶ chi phÝ do khuyÕt ®iÓm chñ quan cña doanh nghiÖp g©y ra. 2.1.2. Theo ph¹m vi tÝnh to¸n vµ ph¸t sinh chi phÝ: GÝa thµnh ph©n xëng bao gåm tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp,chi phÝ qu¶n lý ph©n xëng vµ chi phÝ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ. Gi¸ thµnh c«ng xëng bao gåm gi¸ thµnh ph©n xëng vµ chi phÝ qu¶ lý doanh nghiÖp Gi¸ thµnh toµn bé bao gåm gi¸ thµnh c«ng xëng vµ chi phÝ tiªu thô. 2.2. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn chó ý khi x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: 19 2.2.1. TÝnh ®óng tÝnh ®ñ chi phÝ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t ®äng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.Nã lµ c«ng cô quan träng ®Ó c¸c nhµ qu¶n lý n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,v× vËy ph¶i tæ chøc tÝnh ®óng ,tÝnh ®ñ chi phÝ vµo gi¸ thµnh cña c¸c lo¹i s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt. TÝnh ®óng lµ tÝnh to¸n chÝnh x¸c vµ h¹ch to¸n ®óng néi dung kinh tÕ cña chi phÝ ®· hao phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. TÝnh ®ñ lµ tÝnh to¸n ®Çy ®ñ mäi hao phÝ ®· bá ra trªn tinh thÇn h¹ch to¸n kinh doanh thùc sù,lo¹i bá mäi yÕu tè bao cÊp ®Ó tÝnh ®Çy ®ñ ®Çu vµo theo chÕ ®é quy ®Þnh. 2.2.2. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi víi c¸c doanh nghiÖp cã lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh lµ tõng s¶n phÈm ,tõng c«ng viÖc . §èi víi c¸c doanh nghiÖp cã lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ tõng lo¹i s¶n phÈm ®· hoµn thµnh theo kho¶n môc vµ trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh gi¸ thµnh b×nh qu©n cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm. NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ ®¬n gi¶n th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh chØ cã thÓ lµ s¶n phÈm ®· hoµn thµnh ë cuèi quy tr×nh s¶n xuÊt NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh chØ cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm ë tõng giai ®o¹n hoÆc thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng. 2.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh. 2.3.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®¬n gi¶n. Thø nhÊt, tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n mét bíc. Theo ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông c«ng thøc ®¬n gi¶n sau: Z SP = ∑CPKD ky Qky Trong ®ã : ZSP : GÝa thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. CPKDky : Chi phÝ kihn doanh cña kú tÝnh to¸n. Qky : S¶n lîng s¶n phÈm trong kú. 20