Tài liệu Giáo trình công nghệ phần mềm 10 quantriduan

Qu n tr d án ph n m m (10) Nguy n Thanh Bình Khoa Công ngh Thông tin Trư ng ð i h c Bách khoa ð i h c ðà N ng T i sao qu n tr d án ? Qu n tr d án là c n thi t ñ th c hi n ph n m m ñúng ti n ñ gi m chi phí ñ t ñư c m c tiêu Qu n tr d án là r t quan tr ng vì d án ph n m m ph c t p s thay ñ i thư ng xuyên xu t hi n trong quá trình phát tri n c n ñ m b o các ràng bu c • th i gian • chi phí • ng n tài nguyên 2 1 Các ho t ñ ng qu n tr d án L p k ho ch xác ñ nh các ho t ñ ng c n th c hi n L p l ch l p l ch cho các ho t ñ ng, ñ m b o ñúng ti n ñ T ch c ch n l a, ñánh giá, phân công công vi c cho các thành viên ð nh giá ư c lư ng chi phí, nhân l c, ngu n tài nguyên c n thi t 3 Các ho t ñ ng qu n tr d án L nh ñ o ñưa ra các quy t ñ nh ñ m b o s h p tác g a các thành viên trong nhóm Giám sát ki m tra ti n ñ giám sát chi phí/nhân l c Hi u ch nh có các bi n pháp hi u ch nh c n thi t n u d án b ch m tr L p báo cáo vi t các báo cáo, trình bày 4 2 L p k ho ch Qu n lý hi u qu d án ph thu c vào k ho ch ðư c th c hi n trong su t quá trình th c hi n d án L p k ha ch bao g m xác ñ nh: các m c tiêu các ràng bu c các công vi c c n th c hi n ñ ñ t m c tiêu các m c quan tr ng (milestones) các s n ph m t o ra 5 L p k ho ch B tñ u Xác ñ nh các m c tiêu và ràng bu c Th c hi n ñánh giá ban ñ u Xác ñ nh các công vi c, m c quan tr ng, các s n ph m L p l ch cho các công vi c Th c hi n theo l ch C p nh t l i l ch D án k t thúc ? 6 ñ K t thúc s Ki m tra l i các ñánh giá 3 L p k ho ch Xác ñ nh các m c tiêu và ràng bu c Xác ñ nh m c tiêu m c tiêu chung c a d án các ch c năng cơ b n mà ph n m m ph i ñáp ng yêu c u v ch t lư ng Các ràng bu c ngày giao s n ph m nhân s ngân sách cho phép thi t b , ph n c ng phương th c giao ti p v i khách hàng ... 7 L p k ho ch ðánh giá ban ñ u ðánh giá ban ñ u các tham s c a d án c u trúc kích thư c chi phí phân tích các ch c năng c a ph n m m nhân công nhân l c yêu c u 8 4 L p k ho ch Xác ñ nh các công vi c, m c quan tr ng, các s n ph m Các m c quan tr ng (milestones) các bư c hoàn thành quan tr ng c a d án • Ví d : th m ñ nh ñ c t yêu c u, th m ñ nh thi t k các m c quan tr ng cho phép giám sát ñư c ti n ñ Xác ñ nh các s n ph m (delivrables) trong các bư c bàn giao cho khách hàng ñ c t yêu c u nguyên m u thi t k giao di n ngư i dùng ... 9 L p k ho ch Xác ñ nh các công vi c, m c quan tr ng, các s n ph m D án c n ph i chia thành các công vi c (task/activity) Các công vi c không nên quá nh • m i công vi c nên kéo dài kho ng 2 tu n M i công vi c ti p t c ñư c chia thành các công vi c con d dàng x lý M t công vi c con d dàng x lý • • • • có k t qu d dàng ñánh giá d th c hi n d ñánh giá th i gian th c hi n d ñánh giá nhân công, tài nguyên c n thi t 10 5 L p k ho ch Xác ñ nh các công vi c, m c quan tr ng, các s n ph m Chia công vi c M t cách ñơn gi n ñ xác ñ nh và chia công vi c là t o WBS (Work Breakdown Structure) • tương t như m t m c l c Ví d 1. Kh i ñ ng d án 1.1 L p k hoach d án 2. Phân tích yêu c u 2.1 Thu th p yêu c u 2.2 Mô hình hóa yêu c u s d ng UML 3. Thi t k 3.1 Xây d ng các bi u ñ l p 3.2 Xây d ng các bi u ñ tu n t 3.3 Xây d ng các bi u ñ gói 4. Mã hóa 5. Ki m th 11 L p k ho ch Báo cáo k ho ch d án C n ch a các m c (1) Gi i thi u • mô t m c tiêu • ràng bu c T ch c • các thành viên c a nhóm • vai trò c a các thành viên Phân tích r i ro • d báo các r i ro có th • ñ xu t các gi i pháp h n ch r i ro Ngu n tài nguyên c n thi t • ph n c ng • ph n m m 12 6 L p k ho ch Báo cáo k ho ch d án C n ch a các m c (2) Chia công vi c • chia d án thành các công vi c • xác ñ nh các m c quan tr ng • xác ñ nh n i dung các s n ph m giao hàng L ch • mô t ràng bu c các công vi c và th i gian ñ ñ t ñư c các môc quan tr ng • gán công vi c cho các thành viên Giám sát • mô t các báo cáo ñư c t o ra khi nào và như th nào • mô t cơ ch s d ng ñ th c hi n th m ñ nh các công vi c ñã hoàn thành 13 L p l ch L p l ch bao g m các công vi c xác ñ nh ngày quan tr ng • ngày b t ñ u, ngày k t thúc xác ñ nh các giai ño n quan tr ng li t kê các công vi c trong th t th c hi n • ch ra quan h gi a các công vi c ñánh giá ngu n tài nguyên c n thi t ñ hoàn thành m i công vi c • nhân l c, th i gian, ngân sách 14 7 L p l ch Li t kê các công vi c trong th t th c hi n ch ra s ph thu c gi a các công vi c • các công vi c nào có th ti n hành ñ n th i • các công vi c nào ch th c hi n khi công vi c khác k t thúc gi m t i thi u các ph thu c • h n ch s ch m tr th i gian th c hi n d án ph thu c con ñư ng dài nh t trong ñ th công vi c • sơ ñ PERT 15 L p l ch S d ng b ng ñ bi u di n l ch c a d án B ng các giai ño n quan tr ng B ng các công vi c B ng phân công 16 8 L p l ch B ng các giai ño n quan tr ng các giai ño n quan tr ng và ngày có th ñ t ñư c Ngày August 26 October 16 October 26 November 7 November 20 Nov 26 Dec 11 Giai ño n quan tr ng Project Kickoff (with client) Analysis Review System Design Review Internal Object Design Review Project Review (with client) Internal project review Acceptance test (with client) 17 L p l ch B ng các công vi c các công vi c và ngày b t ñ u/ngày k t thúc Ngày Jul 17-Aug 23 Aug 26 - Sep 24 Sep 11-Oct 8 Oct 9 - Oct 26 Oct 28-Nov 7 Nov 8 - Nov 20 Nov 22 - Dec 4 Dec 4 - Dec 10 Dec 11- Dec 18 Công vi c Preplanning Phase Project Planning Requirements Analysis System Design Object Design Implementation & Unit Testing System Integration Testing System Testing Post-Mortem Phase 18 9 L p l ch B ng phân công ai làm gì và th i gian bao lâu Công vi c Phân công Th i gian Ph thu c (ngư i/ngày) 19 T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12 Jane Anne (75%) Jane (80%) Fred Mary Anne Jim Fred Jane Anne Fred Fred (50%) 8 15 15 10 10 5 20 25 15 15 7 10 T1 (M1) T2, T4 (M2) T1, T2 (M3) T1 (M1) T4 (M5) T3, T6 (M4) T5, T7 (M7) T9 (M6) T11 (M8) L p l ch Có th s d ng các sơ ñ ñ xây d ng, phân tích các l ch ph c t p Sơ ñ Gantt • bi u di n quan h th i gian gi a con ngư i và công vi c Sơ ñ PERT • bi u di n ph thu c gi a các công vi c 20 10 L p tài li u Tài li u là c n thi t cho chương trình ñ s d ng chương trình • c n mô t ñ y ñ v chương trình • m c ñích, môi trư ng, thu t toán, vào/ra, th i gian th c thi... ñ tin tư ng chương trình • báo cáo k t qu ki m th • ki m th các ch c năng th c hi n t t • ki m th các tình hu ng không mong ñ i ñ ch nh s a chương trình • mô t ñ y ñ chương trình • c u trúc bên trong • mô t v t ch nh s a 21 L p tài li u 22 11 L p tài li u Nh ng ngư i s d ng khác nhau yêu c u các lo i tài li u khác nhau ngư i s d ng • tài li u hư ng d n s d ng ngư i phát tri n • tài li u phát tri n • chú thích ngư i thi t k • mô hình thi t k ngư i qu n lý • k t qu ki m th 23 L p tài li u C n duy trì s g n k t gi a mã ngu n và tài li u 24 12 L p tài li u V nñ c n duy trì s g n k t gi a mã ngu n và tài li u trong các t p khác nhau Gi i pháp xây d ng tài li u t ñ ng (auto-documentation) • Javadoc, CcDoc, CcpDoc, AutoDoc, DocClass... sinh mã t ñ ng t mô hình thi t k sinh mô hình thi t k t mã ngu n • Rational Rose, Jude, Poseidon, ArgoUML... 25 Qu n lý c u hình ð nh nghĩa C u hình ph n m m bao g m các thành ph n ph n m m xác ñ nh tính ch t cơ b n c a ph n m m m t thành ph n có th • mã ngu n, t p d li u, ñ c t yêu c u, tài li u thi t k , c u hình ph n c ng... 26 13 Qu n lý c u hình ð nh nghĩa Qu n lý c u hình là lĩnh v c c a qu n tr d án nh m ñ nh nghĩa xác ñ nh qu n lý ki m tra c u hình trong su t quá trình phát tri n ph n m m ð nh nghĩa IEEE (Standard 1042) “Software configuration management (SCM) is the discipline of managing and controlling change in the evolution of software systems” 27 Qu n lý c u hình T i sao ? SCM ñ h tr ngư i qu n lý giám sát các thay ñ i trong quá trình phát tri n g m các ho t ñ ng • • • • xây d ng các th c n th c hi n khi có s thay ñ i ghi nh n các thành ph n và yêu c u thay d i ño lư ng chi phí và công s c th c hi n thay ñ i ... SCM ñ h tr ngư i phát tri n cung c p ch c năng và công c h tr ngư i phát tri n th c hi n các thay ñ i g m các ho t ñ ng • • • • qu n lý các ch c năng káhc nhau c a ph n m m xây d ng l i c u hình trư c ñó ghi nh n v t thay ñ i c a c a ph n m m ... 28 14 Qu n lý c u hình L p k ho ch c u hình G m các ho t ñ ng (1) ð nh nghĩa các thành ph n c a c u hình • các lo i tài li u c n qu n lý • ñ c t yêu c u, tài li u thi t k , mã ngu n, báo cáo ki m th ... ð nh nghĩa chính sách qu n lý thay ñ i và qu n lý phiên b n • m c ñính c a chính sách thay ñ i nh m ñ m b o m i phiên b n ñáp ng tiêu chu n ñ t ra • ví d • “không phân ph i s n ph m cho khách hàng n u chưa th c hi n bư c ki m th beta v i ít nh t 1000 ngư i s d ng bên ngoài” 29 Qu n lý c u hình L p k ho ch c u hình G m các ho t ñ ng (2) ð nh nghĩa vai trò và trách nhi m c a các thành viên trong các ho t ñ ng SCM • ngư i qu n lý, ngư i phát tri n... ð nh nghĩa CSDL s d ng ñ ghi thông tin v c u hình ð nh nghĩa các công c s d ng h tr SCM Ch n l a chu n ñ s d ng • Ví d • IEEE 828-1990: Software Configuration Management Plans • IEEE 1042: Guide to Software Configuration Management 30 15 Qu n lý c u hình Qu n lý thay ñ i Ph n m m thư ng xuyên thay ñ i do yêu c uc a ngư i s d ng ngư i phát tri n th trư ng Qu n lý thay ñ i là ghi nh n t t c các s thay ñ i và b o b o r ng chúng ñư c th c hi n v i chi phí th p nh t 31 Qu n lý c u hình Qu n lý phiên b n Thu t ng promotion • m t phiên b n ñư c chuy n giao cho các ngư i phát tri n release • m t phiên b n ñư c chuy n giao cho ngư i s d ng (ngoài nhóm phát tri n) ð t tên các phiên b n r ràng, không nh p nh ng phương pháp ñơn gi n thư ng ñư c s d ng • ñánh s 32 16 Qu n lý c u hình Xây d ng h th ng Biên d ch và k t h p t t c các thành ph n c a m t c u hình thành m t h th ng th c thi ñư c Các cách k t h p khác nhau các thành ph n có th t o nên các h th ng khác nhau Nên s d ng các công c h tr Ví d : Makefile 33 Qu n lý c u hình Xây d ng h th ng Các v n ñ c n lưu ý khi xây d ng h th ng: T t c các thành ph n c n thi t ñ u ñư c s d ng (liên k t) ? Phiên b n thích h p c a m i thành ph n dư c s d ng ? T t c các t p d li u ñã s n sàng ? H th ng ñư c xây d ng cho n n (platform) ñúng ñ n ? • h ñi u hành, c u hình ph n c ng Phiên b n c a trình biên d ch và các công c s d ng là ñúng ñ n ? 34 17 Qu n lý c u hình Công c SCM ñư c h tr b i các công c Có các lo i công c các công c ñ c l p các công c tích h p vào trong các môi trư ng phát tri n 35 Qu n lý c u hình Công c Công c qu n lý phiên b n Ho t ñ ng h tr • ð t tên các phiên b n • t ñ t tên các phiên b n m i • Ghi l i l ch s (v t) thay ñ i • Phát tri n c ng tác • nhi u ngư i có th thay ñ i ñ ng th i m t phiên b n • Ghi nh n các phiên b n: 2 kh năng • Ghi nhân toàn b phiên b n • Ch ghi nh n s khác nhau gi a các phiên b n 36 18 Qu n lý c u hình Công c Công c qu n lý phiên b n RCS (Revision Control System) • mã ngu n m , cũ CVS (Concurrent Version System) • mi n phí, h tr các máy tính s d ng h ñi u hành khác nhau, s d ng t xa Perforce • công c thương m i Subversion • mã ngu n m , ñ y các tính năng c a CVS, t t hơn CVS 37 T ch c d án T ch c d án là r t quan tr ng y u t chính quy t ñ nh cho s thành công Bao g m các ho t ñ ng Ch n nhân s thích h p Ch n c u trúc c a nhóm Ch n kích thư c c a nhóm Xác ñ nh vai trò c a các thành viên trong nhóm Qu n lý giao ti p gi a các thành viên trong nhóm 38 19 T ch c d án Ch n nhân s thích h p Các y u t c n xem xét khi ch n nhân s Kinh nghi m • hi u bi t lĩnh v c ng d ng • kinh nghi m v i môi trư ng phát tri n • hi u bi t v ngôn ng l p trình ðào t o Kh năng • kh năng giao ti p • kh năng thích ng, kh năn h c Thái ñ Tính cách 39 T ch c d án Ch n c u trúc c a nhóm Nhóm không hình th c (egoless team) Nhóm chief-programmer Nhóm phân c p 40 20