Tài liệu Giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức từ thực tiễn huyện đại lộc, tỉnh quảng nam

PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Để có được "Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân" ở nước ta hiện nay, điều quan trọng hàng đầu là phải xây dựng được một đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức vừa có đức, vừa có tài. Đó là những con người có ý thức và năng lực đấu tranh bảo vệ quan điểm, đường lối của Đảng, nắm vững chính sách và pháp luật của Nhà nước. Để quản lý được Nhà nước và xã hội bằng pháp luật theo tiêu chí của một nhà nước pháp quyền, cán bộ, công chức, viên chức phải được trang bị những kiến thức về nhà nước và pháp luật một cách đầy đủ và kịp thời. Nhưng hiện nay, qua các phương tiện thông tin đại chúng cho thấy: ở nhiều địa phương, đơn vị việc vi phạm pháp luật, làm trái pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức không phải là ít. Trong nhiều nguyên nhân dẫn đến sự vi phạm đó, có một nguyên nhân cơ bản, đó là cán bộ, công chức, viên chức chưa nắm vững kiến thức về nhà nước và pháp luật. Ở huyện Đại Lộc tỉnh Quảng Nam, những năm gần đây, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức nói chung, đào tạo, bồi dưỡng, giáo dục pháp luật nói riêng đã được Cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương quan tâm hơn. Việc mở các lớp đào tạo cán bộ, công chức, viên chức tại huyện và tham gia thi tuyển, cử tuyển cán bộ, công chức, viên chức đi học ở các cơ sở đào tạo chuyên ngành về nhà nước và pháp luật ngày càng nhiều hơn. Là một cán bộ công chức, công tác nhiều năm, qua tiếp xúc, trao đổi và làm việc với nhiều cán bộ, công chức, viên chức ở huyện, đã cho thấy: Còn một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức, viên chức hiểu biết pháp luật rất sơ sài, hời hợt, chưa đảm bảo tính nghiêm minh, chặt chẽ của pháp luật. Xuất phát từ tình hình trên, tôi nhận thấy giáo dục pháp luật cho cán bộ. công chức, viên chức là một yêu cầu khách quan, nhiệm vụ cấp thiết trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa hiện nay, tôi chọn đề tài: "Giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức từ thực tiễn huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam" làm đề tài luận văn tốt nghiệp. Tôi hy vọng sẽ góp một phần nhỏ vào công tác giáo dục pháp luật nói chung và giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức ở huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam nói riêng. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Giáo dục pháp luật là một bộ phận quan trọng có ý nghĩa đặc biệt trong hệ thống giáo dục chung của Đảng và Nhà nước. Nhằm giáo dục đạo đức, ý thức pháp luật, xây dựng các văn bản luật, tổ chức thực hiện tốt pháp luật và góp phần vào việc xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, nhằm phát huy quyền làm chủ của nhân dân và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong thời kỳ mới. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện cũng còn có lúc chưa chú trọng đúng mức giáo dục pháp luật. Một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức chưa nắm vững luật pháp, chưa gương mẫu trong cuộc sống, chưa chấp hành tốt luật pháp nên còn có cán bộ, công chức, viên chức vi phạm pháp luật. Là một cán bộ tôi nhận thức rõ tầm quan trọng của giáo dục pháp luật trong tình hình hiện nay, đối với địa phương là sự đòi hỏi bức thiết. Nhằm áp dụng các kiến thức trong quá trình nghiên cứu, học tập, đồng thời để vận dụng vào tình hình thực tế ở địa phương, góp phần cùng địa phương nâng cao nhận thức về mặt pháp luật, thực hiện đúng phương châm “sống và làm việc theo hiến pháp và pháp luật”. Nhiều công trình nghiên cứu về lĩnh vực này đã được công bố, như: + "Xây dựng ý thức và lối sống theo pháp luật", Đào Trí Úc chủ biên, Hà Nội, 1995; + "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục pháp luật trong công cuộc đổi mới", của Viện Nghiên cứu Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp, Hà Nội, 1995; + "Một số vấn đề giáo dục pháp luật ở miền núi và vùng dân tộc thiểu số", Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996; 2 + Luận án tiến sĩ Luật học của Đinh Xuân Thảo, 1996; + "Giáo dục pháp luật qua hoạt động tư pháp - hình thức đặc thù của giáo dục pháp luật", Luận án tiến sĩ của Dương Thanh Mai, 1996; + "Công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật ở nước ta - Thực trạng và giải pháp", Luận văn thạc sĩ của Hồ Quốc Dũng, 1997; + "Một số vấn đề về giáo dục pháp luật trong giai đoạn hiện nay", của Vụ Phổ biến giáo dục pháp luật, Bộ Tư pháp, Nxb Thanh niên, 1997. Tuy nhiên, có thể nói rằng, cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu một cách đầy đủ và có hệ thống về giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức nói chung và huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam nói riêng. Vì vậy, đây là đề tài đầu tiên nghiên cứu có hệ thống vấn đề này trên địa bàn huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam. 3. Mục đích, nhiệm vụ và phạm vi của luận văn * Mục đích: Qua nghiên cứu, học tập, thông qua các giáo trình, tạp chí, báo chí và các nguồn thông tin đại chúng…mà bản thân rút ra những nội dung cần thiết nhất làm cơ sở cho nghiên cứu, phân tích đề tài và qua khảo sát thực trạng ở Huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam về vấn đề giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức, từ đó tìm ra giải pháp, phương hướng để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ở huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam nói riêng, trên địa bàn cả nước nói chung. * Nhiệm vụ: Để thực hiện được mục đích nghiên cứu ở trên, đề tài cần thực hiện các nhiệm vụ sau: - Nêu cụ thể hơn về vấn đề lý luận về giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức. - Phân tích và đánh giá thực trạng của giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức ở huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam. 3 - Đề xuất các phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức ở huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới. * Đối tượng Trong lý luận giáo dục người ta cho rằng: Đối tượng giáo dục là cá nhân hay tập thể học sinh. Đối tượng giáo dục pháp luật ở đây không chỉ là cá nhân, những nhóm cộng đồng xã hội mà còn bao hàm cả những yếu tố bên trong của họ như: nhận thức, tình cảm, cảm xúc, hành vi cụ thể của họ phù hợp với pháp luật. Từ đó cho thấy đối tượng của giáo dục pháp luật cũng giống như đối tượng của giáo dục nói chung, nó mang tính đồng nhất với đối tượng giáo dục pháp luật. * Phạm vi nghiên cứu của luận văn: - Về nội dung: Thực trạng về giáo dục pháp luật cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ở huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam. - Phạm vi về không gian: Đề tài nghiên cứu được giới hạn trong phạm vi ở huyện huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam. - Phạm vi về thời gian: Công tác giáo dục pháp luật cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ở huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam giai đoạn từ năm 20152020 4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu - Phương pháp luận: Quá trình nghiên cứu đề tài tác giả sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật, các quan điểm của Đảng về xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. - Phương pháp nghiên cứu: + Phương pháp nghiên cứu lý thuyết bằng việc phân tích, tổng hợp, thống kê dựa trên các nguồn tư liệu: những quy định có liên quan từ trung ương đến địa phương và các tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu. 4 + Phương pháp xử lý, phân tích số liệu: Thu thập, phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh các số liệu thu được trong quá trình nghiên cứu để đánh giá, kết luận vấn đề nghiên cứu. 5. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan nhà nước, đơn vị về giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức nói chung và ở huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam nói riêng; từ đó góp phần đưa ra các giải pháp có giá trị thực tiễn mà luận văn nêu ra có thể sử dụng trong giáo dục pháp luật cho riêng từng tổ chức trong hệ thống chính trị ở địa phương. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương: Chương I: Những vấn đề lý luận và pháp lý giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức. Chương II: Thực trạng giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức ở huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam. Chương III: Phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức ở huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam. 5 CHƯƠNG I NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO CÁN BỘ, CÔNG CHỨC, VIÊN CHỨC 1.1 Khái niệm, đặc điểm, vai trò của giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức 1.1.1 Khái niệm giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức Về cơ bản có các quan niệm sau đây: - Thứ nhất, quan niệm cho rằng, pháp luật là qui tắc xử sự có tính bắt buộc chung. Mọi công dân đều phải có nghĩa vụ tuân thủ pháp luật, do đó không cần đặt vấn đề giáo dục pháp luật. - Thứ hai, đồng nhất hoặc coi giáo dục pháp luật là một bộ phận của giáo dục chính trị, tư tưởng, giáo dục đạo đức. Chỉ cần thực hiện tốt quá trìn h giáo dục chính trị tư tưởng, giáo dục đạo đức là mọi người đã có ý thức pháp luật cao, có sự tôn trọng và tuân thủ pháp luật. Vì vậy, việc đào tạo chuyên ngành luật không được Nhà nước chú ý, dẫn đến hậu quả là các cơ sở đào tạo của ngành luật hầu như không có. - Thứ ba, coi giáo dục pháp luật đồng nhất với việc tuyên truyền, giới thiệu, phổ biến các văn bản pháp luật. Các quan niệm nói trên đều mang tính phiến diện, một chiều, chưa thấy hết đặc thù, sự tác động của giáo dục pháp luật, nên đã vô tình hoặc cố ý hạ thấp vai trò, giá trị xã hội của giáo dục pháp luật. Khi tham gia vào các quan hệ pháp luật, con người phải suy nghĩ, lựa chọn cách xử sự thể hiện qua hành vi. Do đó, việc phổ biến văn bản pháp luật mới chỉ là điều kiện cần nhưng chưa đủ để cá nhân hành động phù hợp theo yêu cầu của pháp luật. Điều kiện đủ ở đây là cá nhân phải có ý thức pháp luật đúng đắn, ý thức đó phải được hình thành dưới sự tác động liên tục, thường xuyên của các điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan dẫn đến hành vi hợp pháp của cá nhân "cho nên công bố đạo luật này chưa phải đã là mọi việc đều xong, mà còn phải tuyên truyền, giáo dục lâu dài mới thực hiện được tốt" [32, tr. 244. 6 - Mặc dù, sự hình thành ý thức con người là quá trình ảnh hưởng tác động thống nhất của các điều kiện khách quan và các nhân tố chủ quan, những nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin và cả những nhà lý luận giáo dục đều phân biệt hai mặt của quá trình ấy. Vì vậy, giáo dục pháp luật được hiểu: là hoạt động có định hướng, có tổ chức, có chủ định của chủ thể giáo dục, tác động lên đối tượng giáo dục nhằm hình thành ở họ tri thức pháp luật, tình cảm và hành vi phù hợp với các đòi hỏi của hệ thống pháp luật hiện hành. Điều đó đặt ra cho chúng ta sự cần thiết phải nhận thức ý nghĩa mang tầm chiến lược của giáo dục pháp luật trong suốt cả quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân. Cán bộ, công chức quy định tại Pháp lệnh Cán bộ, công chức là công dân Việt Nam, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước, bao gồm: 1- Những người do bầu cử để đảm nhiệm chức vụ theo nhiệm kỳ trong các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội; 2- Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc được giao nhiệm vụ thường xuyên làm việc trong tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội; 3- Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc giao giữ một công vụ thường xuyên, được phân loại theo trình độ đào tạo, ngành chuyên môn, được xếp vào một ngạch hành chính, sự nghiệp trong các cơ quan nhà nước; mỗi ngạch thể hiện chức và cấp về chuyên môn nghiệp vụ, có chức danh, tiêu chuẩn riêng; 4- Thẩm phán Tòa án nhân dân; kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân; 5- Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc được giao nhiệm vụ thường xuyên làm việc trong các cơ quan, đơn vị thuộc quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; làm việc trong các cơ quan đơn vị thuộc công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp. Tóm lại, giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức là hoạt động có định hướng, có tổ chức, có chủ định dưới nhiều hình thức khác nhau 7 nhằm cung cấp, trang bị cho cán bộ, công chức, viên chức hiểu biết về những vấn đề pháp luật nói chung và những vấn đề pháp luật cụ thể liên quan đến hoạt động công vụ đang được tiến hành nhằm mục đích hình thành ở họ sự hiểu biết pháp luật, tình cảm và hành vi phù hợp với các đòi hỏi của hệ thống pháp luật hiện hành. 1.1.2. Đặc điểm của giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức Quyết định cho sự nghiệp cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của đất nước và của chế độ, là khâu then chốt trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Vì vậy, trong giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức phải gắn chặt với giáo dục chính trị, tư tưởng. Khi thực hiện giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức người giáo dục phải thực sự là "tấm gương sáng", phải là người nắm vững chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Để xây dựng một Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân thì trước hết đòi hỏi đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức phải nắm vững pháp luật, phải giỏi chuyên môn, phải chí công vô tư... 1.1.3 Vai trò của giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức. Giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức ở nước ta trong giai đoạn hiện nay là một trong những việc làm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng nhằm tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa; góp phần làm hình thành ở họ ý thức tôn trọng và tuân thủ pháp luật, phát huy vai trò, hiệu lực của pháp luật trong công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Từ đó, chúng ta có thể khẳng định rằng, giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức là đòi hỏi cấp bách. Cán bộ, công chức, viên chức có vai trò đặc biệt trong giáo dục pháp luật, vì họ vừa là đối tượng tiếp nhận giáo dục pháp luật, đồng thời cũng là chủ thể của giáo dục pháp luật. - Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, quản lý xã hội của cán bộ, công chức, viên chức. 8 - Nâng cao ý thức pháp luật, văn hoá pháp lý của mọi thành viên trong xã hội, trong đó có cán bộ, công chức, viên chức. - Giáo dục đạo đức, lối sống, hình thành nhân cách, rèn luyện hành vi ứng xử cho cán bộ, công chức, viên chức tạo thói quen “sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”. - Quá trình giáo dục pháp luật có tác dụng cung cấp cho cán bộ, công chức, viên chức những thông tin, kiến thức, hiểu biết về pháp luật nói chung, pháp luật liên quan đến công vụ của họ nói riêng, làm hình thành và củng cố ý thức pháp luật nghề nghiệp của đội ngũ này, góp phần rèn luyện các kỹ năng về chuyên môn, nghiệp vụ cho họ. Vì thế, trong quá trình giáo dục pháp luật cần phải chú trọng việc giáo dục, bồi dưỡng tri thức lý luận về pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức. Như vậy, việc giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức ở nước ta hiện nay có vai trò hết sức quan trọng, góp phần nâng cao ý thức pháp luật và trình độ hiểu biết pháp luật cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của tiến trình xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 1.2 Nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức 1.2.1 Nội dung giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức Về nội dung giáo dục pháp luật phải bảo đảm bao quát tất cả các văn bản quy phạm pháp luật được ban hành. * Đối với cán bộ, công chức, viên chức nói chung thì nội dung giáo dục pháp luật bao gồm: Những kiến thức cơ bản về nhà nước và pháp luật, tổ chức bộ máy nhà nước, thực thi pháp luật, cơ chế bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân; Các quyền và nghĩa vụ pháp lý cơ bản của công dân do Hiến pháp và một số đạo luật quy định; Các thủ tục, trình tự pháp lý để bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp và thực hiện các nghĩa vụ của công dân; Hệ thống những khái niệm cơ bản của khoa học pháp lý thường gặp trong thực tiễn; Một số pháp luật thực định liên quan đến hoạt động của cán bộ, công chức, viên chức như: các bộ 9 luật, các đạo luật quan trọng, có phạm vi điều chỉnh rộng, liên quan trực tiếp đến đời sống xã hội như: Bộ luật Hình sự, Bộ luật Dân sự, Luật Đất đai, Luật Khiếu nại, tố cáo, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật tổ chức chính quyền địa phương, luật bảo hiểm, luật ngân sách, Luật giáo dục... * Đối với cán bộ, công chức, viên chức chuyên ngành pháp luật, nội dung giáo dục pháp luật bao gồm: - Những quan điểm, những học thuyết về nhà nước và pháp luật trong lịch sử và hiện tại; - Hệ thống pháp luật quốc gia và quốc tế; - Cung cấp, giải thích các quy phạm pháp luật cụ thể, về những hậu quả pháp lý do việc chấp hành hay vi phạm các quy phạm pháp luật đó, hướng dẫn hành vi xử sự cụ thể; - Cập nhật những thông tin pháp luật mới; - Những quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về pháp luật. 1.2.2 Hình thức giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức Luật phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012 quy định các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật cụ thể như sau: 1. Họp báo, thông cáo báo chí; 2. Phổ biến pháp luật trực tiếp; tư vấn, hướng dẫn tìm hiểu pháp luật; cung cấp thông tin, tài liệu pháp luật; 3. Thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, loa truyền thanh, internet, pa-nô, áp-phích, tranh cổ động; đăng tải trên Công báo; đăng tải thông tin pháp luật trên trang thông tin điện tử; niêm yết tại trụ sở, bảng tin của cơ quan, tổ chức, khu dân cư; 4. Tổ chức thi tìm hiểu pháp luật; 5. Thông qua công tác xét xử, xử lý vi phạm hành chính, hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân và hoạt động khác của các cơ quan trong bộ máy nhà nước; thông qua hoạt động trợ giúp pháp lý, hòa giải ở cơ sở; 10 6. Lồng ghép trong hoạt động văn hóa, văn nghệ, sinh hoạt của tổ chức chính trị và các đoàn thể, câu lạc bộ, tủ sách pháp luật và các thiết chế văn hóa khác ở cơ sở; 7. Thông qua chương trình giáo dục pháp luật trong các cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân; 8. Các hình thức giáo dục pháp luật khác phù hợp với từng đối tượng cụ thể mà các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền có thể áp dụng để bảo đảm cho công tác giáo dục pháp luật đem lại hiệu quả. * Hình thức giáo dục pháp luật mang tính phổ biến, tuyên truyền của giáo dục chính trị tư tưởng như: Phổ biến, nói chuyện pháp luật tại các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị xã hội; Tổ chức các hội nghị, hội thảo về pháp luật; Hoạt động tại các câu lạc bộ pháp luật, tổ chức các cuộc thi tìm hiểu pháp luật trong cán bộ, công chức; Tuyên truyền pháp luật qua báo, tạp chí chuyên ngành; thông qua các chuyên mục tìm hiểu pháp luật, giới thiệu văn bản pháp luật mới của các báo, tạp chí khác; Giáo dục pháp luật thông qua các hình thức văn học nghệ thuật. * Hình thức giáo dục pháp luật chuyên biệt đối với các hoạt động chuyên ngành pháp luật. Hình thức giáo dục pháp luật này được quy định bởi mối quan hệ biện chứng giữa sự tác động giáo dục pháp luật và tác động thực tiễn pháp luật lên ý thức và hành vi của cán bộ, công chức, viên chức. Xuất phát từ nguyên tắc gắn giáo dục pháp luật với thực tiễn công tác và đời sống, các chuyên gia pháp lý đã tìm thấy khả năng hình thành các hình thức giáo dục pháp luật mang tính đặc thù này. Đó là định hướng giáo dục pháp luật cho các hoạt động chuyên sâu trong lĩnh vực ban hành và thực thi pháp luật. Việc tổ chức thực hiện các định hướng đó nhằm hạn chế các tác động tiêu cực và tăng cường các tác động tích cực của thực tiễn pháp luật đối với quá trình hình thành ý thức pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức hoạt động trên lĩnh vực này. 11 * Hình thức quan trọng và cơ bản nhất trong giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức là đào tạo, bồi dưỡng kiến thức pháp luật ở các trường. Từ quan niệm và phân loại giáo dục pháp luật như trên, các chủ thể giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức phải xác định rõ mục đích, yêu cầu, nội dung ngay trong khi xây dựng các chương trình công tác, nghiệp vụ chuyên môn trong từng thời kỳ hoặc trong từng vụ việc. Trên cơ sở đó, chuẩn bị các điều kiện vật chất, điều kiện cán bộ... để tổ chức hình thức giáo dục phù hợp. 1.2.3 Phương pháp giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức Phương pháp giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức là hệ thống các cách thức để tiến hành hoạt động giáo dục pháp luật cho những người đã trưởng thành, đang có vị trí nhất định trong xã hội. Đó là cách thức, biện pháp giúp cán bộ, công chức, viên chức tiếp cận thông tin pháp luật, cách giải thích làm rõ các tư tưởng chính trị pháp lý, các nguyên tắc, các quy phạm pháp luật... Phương pháp sư phạm được coi là phương pháp quan trọng trong giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức. Ngoài phương pháp sư phạm, chủ thể giáo dục pháp luật cần sử dụng nhiều phương pháp khác như: phương pháp tư duy logic, tâm lý, thực hành, giải quyết tình huống... Một nguyên tắc chung nhất khi sử dụng các phương pháp giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức đó là kết hợp lý luận với thực tiễn thi hành pháp luật (thông qua việc xử lý tình huống). 1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức - Bên cạnh việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật hoàn chỉnh, đồng bộ và có tính khả thi cao, Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách pháp luật lãnh đạo, chỉ đạo làm thay đổi căn bản công tác giáo dục pháp luật nói chung và giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức nói riêng 12 như Nghị quyết Đại hội XII, Hiến pháp 2013, Luật phổ biến, giáo dục pháp luật, Luật cán bộ, công chức, Luật viên chức,...Đây là những điều kiện quan trọng bậc nhất có tác động tích cực đến giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức thời gian qua và chắc chắn sẽ tiếp tục được phát huy trong giai đoạn mới. - Nhà nước, xã hội đánh giá đúng vai trò của cán bộ, công chức, viên chức cũng là điều kiện thuận lợi để cán bộ, công chức, viên chức tự xác định được trách nhiệm của mình đối với đất nước, xã hội, gia đình và bản thân từ đó vươn lên, xây dựng ý thức chấp hành pháp luật từ những hành động nhỏ nhất trong cơ quan, đơn vị, gia đình và xã hội. - Xu thế xây dựng một xã hội công bằng, văn minh, tôn trọng quyền con người là những nội dung mà cán bộ, công chức, viên chức được tiếp nhận và định hướng tương đối rõ ràng. Theo đó, chuẩn mực tìm hiểu và chấp hành pháp luật dần đã trở thành phong cách, lẽ sống trong đa số cán bộ, công chức, viên chức hiện nay. Các hành vi lệch chuẩn, vi phạm pháp luật, đạo đức xã hội dần sẽ bị lên án, đào thải, đó là xu thế chung của thời đại, thế giới và Việt Nam. Bên cạnh đó, sự khẳng định của cán bộ, công chức, viên chức và khát vọng làm chủ về mọi mặt cũng là yếu tố tích cực tác động đến giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức. Bởi suy cho cùng, chỉ khi nào cán bộ, công chức, viên chức tự mình thấy cần phải tìm hiểu, chấp hành pháp luật và những lợi ích của nó mang lại thì việc giáo dục pháp luật mới mang lại hiệu quả thực tế và lâu bền. cán bộ, công chức, viên chức tự khẳng định mình, tự hào vị thế và khát vọng sẽ trách nhiệm hơn với chính mình, gia đình, xã hội và đất nước. Đồng thời, cũng chính họ sẽ góp phần hạn chế các hành vi sai trái trong xã hội, khi đó pháp luật sẽ thực sự đi vào cuộc sống, chấp hành pháp luật thực sự là lẽ sống của người dân. - Sự phát triển tột bậc của khoa học công nghệ và mạng xã hội: Trong điều kiện có sự phát triển tột bậc của khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin, các thông tin pháp luật rất nhanh chóng được chuyển tải, lan tỏa rộng 13 khắp và cán bộ, công chức, viên chức là những người nhanh nhạy với công nghệ sẽ có điều kiện thuận lợi nhất để tiếp cận với pháp luật, vận dụng pháp luật nếu có nhận thức và được định hướng đúng đắn. - Hình thức, nội dung giáo dục pháp luật phong phú, đa dạng là yếu tố tác động tích cực đến cán bộ, công chức, viên chức. Hiện nay, bên cạnh các hình thức giáo dục pháp luật truyền thống như tuyên truyền miệng, thông qua giảng dạy trong nhà trường, báo đài, thi tìm hiểu, sách pháp luật, sân khấu hóa...thì các hình thức giáo dục pháp luật mới dần dần được cán bộ, công chức, viên chức tiếp nhận và mang lại hiệu quả như hình thức thi trực tuyến, tọa đàm trực tuyến, tư vấn trực tuyến...Nội dung pháp luật cũng được chắt lọc phù hợp từng đối tượng cũng là yếu tố rất quan trọng. 14 Kết luận Chương I Giáo dục pháp luật là một khâu quan trọng trong quá trình thực hiện pháp luật, có vai trò và ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân trong giai đoạn hiện nay. Đây là một trong những mặt công tác được Đảng và Nhà nước ta luôn dành sự quan tâm, lãnh đạo kể từ khi tiến hành đổi mới đất nước. Mặt khác công tác này ngày được tang cường đáng kể, góp phần thể chế hóa đường lối của Đảng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý điều hành của Nhà nước, đẩy mạnh phát triển kinh tế, giữ vững ổn định chính trị - xã hội của đất nước. Từ việc nghiên cứu các quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước ta về giáo dục pháp luật nói chung, cho cán bộ, công chức, viên chức nói riêng có thể rút ra kết luận: Giáo dục pháp luật cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức là một hoạt động có định hướng, có tổ chức nhằm cung cấp kiến thức pháp luật, bồi dưỡng tình cảm và hành vi hợp pháp cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức nhằm nâng cao ý thức pháp luật đúng đắn, thực hiện hành động phù hợp với các quy định của pháp luật, từ đó tạo ra một ý thức chấp hành, tuân thủ pháp luật theo phương châm “Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”, không ngừng tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong toàn xã hội. Những nội dung lý luận cơ bản được phân tích ở Chương I là cơ sở cho việc phân tích đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp nâng cao công tác giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức trên cả nước nói chung và địa bàn huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam nói riêng được trình bày ở những chương tiếp theo. 15 CHƯƠNG II THỰC TRẠNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO CÁN BỘ, CÔNG CHỨC, VIÊN CHỨC Ở HUYỆN ĐẠI LỘC, TỈNH QUẢNG NAM 2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức ở huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam Huyện Đại Lộc nằm ở phía bắc tỉnh Quảng Nam, có vị trí địa lý: Phía đông giáp thị xã Điện Bàn, đông nam giáp huyện Duy Xuyên, Phía tây giáp huyện Nam Giang, tây bắc giáp huyện Đông Giang, Phía nam giáp huyện Nông Sơn, Phía bắc giáp huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng. Đại Lộc là vùng đất mang tính chất trung du vừa có đồng bằng vừa có rừng núi với diện tích tự nhiên: 587,041 km2. Dân số toàn huyện: 148546 người. Với địa hình cao ở phía Tây-Tây Bắc, thấp dần về phía Đông, có hai con sông lớn là Vu Gia và Thu Bồn với lưu lượng nước lớn bao bọc nên mưa đầu và giữa mùa đông ở Đại Lộc thường gây lụt lội ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống và sản xuất vùng hạ lưu. Do tính đặc thù cơ bản của Huyện Đại Lộc phần lớn người dân làm nông nghiệp, nên trình độ dân trí càn hạn chế, nhất là ý thức tôn trọng, thực hiện pháp luật của người dân ở một số nơi trong huyện chưa cao. Mặt khác, huyện Đại Lộc tỉnh Quảng Nam có 9/18 xã, thị trấn là thuộc miền núi. Đặc biệt các xã vùng xa như Đại Sơn, Đại Hưng, Đại Lãnh, Đại Hồng cách xa trung tâm huyện, việc đi lại và đời sống nhân dân vẫn còn nhiều khó khăn, điều kiện học tập để nâng cao nhận thức về pháp luật của một bộ phận người dân; trong đó có đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức còn nhiều hạn chế. Ngoài ra, kinh phí để đầu tư cho giáo dục pháp luật nói chung, giáo dục pháp luật cho người dân, đặc biệt là đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ở các xã trên địa bàn huyện không nhiều. Chính vì vậy những yếu tố đó đã ảnh hưởng đến chất lượng công tác giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện. 16 Bên cạnh đó, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức hiện nay của huyện mặc dù cũng đã trẻ hóa nhưng hiện đang có nhiều bất cập bởi trình độ chính trị và chuyên môn không đồng đều. Đặc biệt, ở địa phương Hội đồng phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật cấp huyện và tại mỗi xã, thị trấn đã đóng vai trò là lực lượng quan trọng trong việc tổ chức, lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác giáo dục pháp luật trên địa bàn huyện Đại Lộc cho mọi đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân. 2.2 Thực trạng giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức ở Đại Lộc, Quảng Nam Để kịp thời quán triệt Nghị quyết của Đảng và sự chỉ đạo của Chính phủ về giáo dục pháp luật, trong những năm qua, Huyện ủy và UBND huyện Đại Lộc luôn quan tâm lãnh đạo và chỉ đạo giáo dục pháp luật ở địa phương. Để lãnh đạo các cấp, các ngành thực hiện tốt giáo dục pháp luật, Huyện đã xác định rõ ba mục tiêu sau: - Tăng cường sự phối hợp giữa Tư pháp với các ngành, đoàn thể, tổ chức triển khai việc tuyên truyền phổ biến rộng rãi trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân các văn bản pháp luật thiết thực với đời sống xã hội. - Tổ chức biên soạn, in ấn phát hành đề cương tuyên truyền các văn bản luật đến các ngành, các địa phương làm tài liệu để những đơn vị này nhân ra diện rộng. - Tổ chức khảo sát nắm tình hình về giáo dục pháp luật, nhu cầu hiểu biết, khả năng nhận thức về pháp luật trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân để trên cơ sở đó xác định phương pháp và hình thức giáo dục pháp luật phù hợp với từng đối tượng. 2.2.1.Đối tượng giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức, viên chức ở Đại Lộc hiện nay Theo Báo cáo thống kê tình hình cán bộ, công chức, viên chức ngày 30/6/2020 của phòng Nội vụ huyện, tính đến tháng 6/2020, tổng số cán bộ, công chức, viên chức ở huyện Đại Lộc trong cả hệ thống chính trị từ huyện đến xã, thị trấn gồm có 2.518 người. 17 Về độ tuổi - Cán bộ, công chức, viên chức có độ tuổi dưới 30: 632 người, chiếm 25,09%; - Từ 31 đến 50 tuổi: 1.762 người, chiếm 69,69%; - Trên 50 tuổi: 124 người, chiếm: 4,92%. Qua độ tuổi cho thấy đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đã được trẻ hóa, công tác tuyển chọn, xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ kế cận đã được lãnh đạo Huyện Đại Lộc quan tâm đúng mức. Về trình độ Cán bộ, công chức, viên chức có trình độ văn hóa Trung học phổ thông: 2412, chiếm 95,79%, Trung học cơ sở: 106, chiếm 4,21%. Trình độ lý luận chính trị: - Cao cấp: 102 người, chiếm 4,05%; - Trung cấp: 1750 người, chiếm: 69,49%; - Sơ cấp: 276 người, chiếm: 10,96%; - Số chưa qua đào tạo: 390 người, chiếm 15,48%. Qua số liệu cho thấy, số có trình độ lý luận chính trị trung cấp, cao cấp vẫn chưa đảm bảo theo yêu cầu. Trong điều kiện của huyện là vùng đồng bằng nhưng luôn tiềm ẩn những nhân tố gây mất trật tự, an toàn xã hội, an ninh chính trị, bên cạnh đó trình độ lý luận chính trị và quản lý nhà nước của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức theo số liệu trên là chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ đặt ra. Trình độ chuyên môn - Trung cấp: 478 người, tỷ lệ 18,98%; - Cao đẳng: 100 người, tỷ lệ 3,97%; - Đại học: 1.888 người , tỷ lệ : 74,98%; - Sau Đại học: 52 người, tỷ lệ: 20,65%. Tỷ lệ cán bộ, công chức, viên chức có trình độ trung cấp trở lên còn cao, phản ánh tiềm năng phát triển của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức của huyện trong thời gian tới. 18 Về đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ở huyện Đại Lộc theo đánh giá của UBND huyện tại Hội nghị tổng kết tình hình thực hiện Quyết định 2385/QĐ-UBND của UBND tỉnh Quảng Nam tháng 02/2020 - Những ưu điểm cơ bản: + Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức nhất là cán bộ, công chức, viên chức lãnh đạo, quản lý đại bộ phận đã được rèn luyện, thử thách trong chiến tranh cách mạng và thực tiễn xây dựng kinh tế, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có tinh thần độc lập tự chủ, kiên định với lý tưởng và mục tiêu đi lên chủ nghĩa xã hội, quyết tâm thực hiện thành công công cuộc đổi mới của đất nước. + Số cán bộ, công chức, viên chức được đào tạo, bồi dưỡng tương đối cơ bản về lý luận chính trị, quản lý kinh tế, quản lý nhà nước, khoa học kỹ thuật... đã nhạy bén nắm bắt được cái mới, tiếp thu và tích lũy kinh nghiệm mới về kinh tế thị trường, kinh tế đối ngoại, về quản lý nhà nước và quản lý xã hội. + Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong huyện luôn giữ vững và phát huy truyền thống đoàn kết thống nhất, gắn bó với nhân dân, hết lòng phục vụ nhân dân. Chính vì vậy đã giữ được sự ổn định chính trị, ngay cả những lúc khó khăn gian khổ; trước những thử thách của lịch sử vẫn giữ vững niềm tin và quyết tâm thực hiện sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, cùng cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội, theo con đường mà Đảng và Bác Hồ đã chọn. - Bên cạnh những ưu điểm cơ bản nêu trên, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức Đại Lộc còn nhiều hạn chế và yếu kém; bất cập so với yêu cầu của tình hình và nhiệm vụ mới: + Một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức sa sút về phẩm chất, đạo đức và lối sống, đã có những hành vi tiêu cực, lợi dụng chức quyền để thu vén cá nhân làm giàu bất chính, thoái hóa biến chất chạy theo lối sống thực dụng. + Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong huyện hình thành từ nhiều nguồn, nhiều thời kỳ. Số lượng đông nhưng trình độ năng lực hạn chế, vì vậy xảy ra tình trạng vừa thừa, vừa thiếu, không đồng bộ. 19 Phần lớn đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chưa được đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về nhà nước pháp luật. Cán bộ, công chức, viên chức có trình độ, có năng lực tập trung chủ yếu ở các xã đồng bằng, ở cơ sở, vùng miền núi đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức vừa thiếu, vừa yếu. + Công tác cán bộ còn hạn chế về tầm "chiến lược", chậm đổi mới các nhìn nhận, đánh giá, chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển của kinh tế - xã hội. Để xây dựng được một đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đáp ứng yêu cầu mới trong quản lý nhà nước và quản lý xã hội trong giai đoạn hiện nay, đòi hỏi phải có sự lãnh đạo và chỉ đạo chặt chẽ của lãnh đạo huyện, của các cấp các ngành trong cả hệ thống chính trị ở địa phương. 2.2.2 Chủ thể giáo dục pháp luật Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Thực hiện Chỉ thị 32-CT/TW, Quyết định số 13/2003/QĐ-TTg và Quyết định số 212/2004/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nhận thức của các Cấp ủy, chính quyền, Mặt trận và các đoàn thể chính trị từ huyện đến xã trong thời gian qua có sự chuyển biến. Công tác phối hợp trong giáo dục pháp luật đến cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân tiếp tục được đẩy mạnh. UBND huyện đã thường xuyên tăng cường công tác chỉ đạo và xác định nhiệm vụ của các ngành, các cấp trong giáo dục pháp luật là một nhiệm vụ chính trị quan trọng và được xem là một tiêu chuẩn đánh giá hoàn thành nhiệm vụ tại các đơn vị. Trong đó, chú trọng công tác giáo dục pháp luật cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trên địa bàn toàn huyện được triển khai rộng khắp. Việc triển khai thực hiện các văn bản của Thủ tướng Chính phủ và của UBND tỉnh Quảng Nam về giáo dục pháp luật đã được Huyện quan tâm và hằng năm xây dựng kế hoạch giáo dục pháp luật kịp thời. UBND Tỉnh Quảng Nam đã ban hành các văn bản như: 20