Tài liệu Giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh trung học phổ thông ở thái nguyên hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN --------***------- VŨ THỊ NGỌC PHAN GIÁO DỤC GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở THÁI NGUYÊN HIỆN NAY Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Triết học Mã số: 60.22.03.01 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Văn Phúc Hà Nội - 2014 1 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Văn Phúc. Các nhận định nêu ra trong luận văn là kết quả nghiên cứu nghiêm túc, độc lập của bản thân tác giả luận văn trên cơ sở tìm hiểu, nghiên cứu các tài liệu khoa học đã được công bố. Luận văn đảm bảo tính khách quan, trung thực và khoa học. Học viên Vũ Thị Ngọc Phan 1 MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 Chương 1: GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA GIÁO DỤC GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG CHO HỌC SINH THPT Ở THÁI NGUYÊN HIỆN NAY ............................................. 8 1.1. Khái niệm giá trị và giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc Việt Nam .. 8 1.1.1. Khái niệm giá trị và giá trị đạo đức truyền thống .............................. 8 1.1.2. Một số giá trị đạo đức truyền thống cơ bản của dân tộc Việt Nam ........ Error! Bo 1.2. Điều kiện kinh tế xã hội và tầm quan trọng của giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên ................................ Error! Bo 1.2.1. Đặc điểm kinh tế, xã hội, văn hóa và truyền thống lịch sử của Thái Nguyên ảnh hưởng đến giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT...................................................................................................... Error! Bo 1.2.2. Một số đặc điểm của học sinh THPT và tầm quan trọng của giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên. ......... Error! Bo Tiểu kết chương 1 ............................................................................................... Error! Bo Chương 2: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG CHO HỌC SINH THPT Ở THÁI NGUYÊN HIỆN NAY ............................................................................ Error! Bo 2.1. Thực trạng giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên hiện nay ..................................................................... Error! Bo 2.1.1. Những thành tựu trong giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên ...................................................................... Error! Bo 2.1.2. Những hạn chế và vấn đề đặt ra trong giáo dục đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên hiện nay ...................................... Error! Bo 2.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên hiện nay ........................ Error! Bo 2 2.2.1. Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò quan trọng của đạo đức và giáo dục đạo đức truyền thống trong gia đình, nhà trường và toàn xã hội.. Error! Bo 2.2.2. Kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo dục đạo đức truyền thống cho học sinh THPT.............................................. Error! Bo 2.2.3. Đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân, đa dạng hóa các hình thức giáo dục đạo đức truyền thống cho học sinh THPT...................................................................................................... Error! Bo Tiểu kết chương 2 ............................................................................................... Error! Bo KẾT LUẬN........................................................................................................... Error! Bo DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................... 11 3 DANH MỤC DANH TỪ VIẾT TẮT THPT : Trung học phổ thông THCS : Trung học cơ sở CNH- HĐH : Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa CNXH : Chủ nghĩa xã hội GDCD : Giáo dục công dân 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Công cuộc đổi mới đất nước dưới sự lãnh đạo của Ðảng đã đạt được những thành tựu vô cùng quan trọng làm thay đổi diện mạo của đất nước theo hướng phát triển toàn diện trên mọi lĩnh vực. Bên cạnh những thành tựu đạt được về kinh tế, văn hóa, xã hội... còn có những vấn đề đặt ra không ít những nguy cơ, thách thức cho xã hội cần phải được quan tâm giải quyết. Trong đó, việc gìn giữ và phát huy các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc là một vấn đề đặt ra cho công tác giáo dục nói chung và công tác giáo dục đạo đức cho thế hệ tương lai của đất nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: Người có tài mà không có đức thì là người vô dụng. Người có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó. Ngày nay, phương châm giáo dục đào tạo là “dạy người, dạy chữ, dạy nghề” đã cho thấy vai trò hết sức quan trọng của công tác giáo dục – đào tạo nói chung và giáo dục đạo đức nói riêng. “Tài” và “đức”, “dạy chữ” và “dạy người” có quan hệ mật thiết với nhau, trong đó “đức” chính là cơ sở để phát triển “tài”, “dạy người” là nền tảng để “dạy chữ”, tất cả đều nhằm phát triển và hoàn thiện cá nhân mỗi con người. Ðặc biệt là ở lứa tuổi học sinh, sinh viên – những chủ nhân tương lai của đất nước. Học sinh THPT là lớp thanh niên đang ở độ tuổi trưởng thành (chủ yếu từ 16 – 18 tuổi), đang trong giai đoạn bước ngoặt lớn về phát triển những thuộc tính căn bản của nhân cách, luôn có những hoài bão, ước mơ, lòng nhiệt tình muốn cống hiến. Tuy nhiên, bên cạnh những em học sinh ngoan, tích cực trong công tác học tập, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, phấn đấu trở thành những người có ích cho xã hội, cho đất nước, thì lại có một bộ phận học sinh, sinh viên bị ảnh hưởng từ những mặt trái của cơ chế xã hội, suy thoái về đạo đức và các giá trị nhân văn. 1 Đánh giá th ực tra ̣ng giáo du ̣c và đào ta ̣o , Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ hai khóa VIII đã nhấn mạnh : “Đặc biê ̣t đáng lo ngại là một bộ phận học sinh , sinh viên có tình trạng suy thoái về đạo đức , mờ nhạt về lý tưởng, theo lố i số ng thực dụng, thiế u hoài bão lập thân, lập nghiê ̣p vì tương lai của bản thân và đất nước . Trong những năm tới cần tăng cường giáo dục tư tưởng đạo đức, ý thức công dân, lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh…tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động xã hội, văn hoá, thể thao phù hợp với lứa tuổi và với yêu cầu giáo dục toàn diện [14, 24]. Thái Nguyên là một trong những trung tâm lớn đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng cao của khu vực trung du miền núi phía Bắc và cho cả nước. Nơi đây có hệ thống các trường THPT chất lượng cao, có mạng lưới các trường đào tạo chuyên nghiệp từ đào tạo nghề, trung cấp, cao đẳng đến đại học. Với quy mô và hệ thống giáo dục – đào tạo như vậy, không kể số học sinh, sinh viên trong tỉnh, nhiều học sinh, sinh viên xung quanh khu vực các tỉnh miền núi phía Bắc đã chọn Thái Nguyên là nơi học tập và rèn luyện bản thân, lập thân, lập nghiệp. Tuy nhiên, cũng như tình trạng chung của cả nước, bên cạnh hàng nghìn học sinh của tỉnh hăng say học tập, lao động, góp phần xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh thì cũng có một bộ phận học sinh có lối sống tiêu cực thiếu lành mạnh, sa sút về mặt đạo đức, vi phạm pháp luật,... gây lên nỗi nhức nhối đối với người làm công tác quản lý và cả xã hội. Vì vậy, nghiên cứu đạo đức và công tác giáo dục đạo đức truyền thống sẽ khẳng định vị trí, tầm quan trọng của đạo đức và giáo dục đạo đức truyền thống cho học sinh nói chung và học sinh THPT ở Thái Nguyên nói riêng. Từ đó đưa ra những nhận định về thực trạng đạo đức và công tác giáo dục đạo đức truyền thống hiện nay, đồng thời đề xuất những hướng giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng công tác giáo dục đạo đức truyền thống cho học sinh. 2 Xuất phát từ yêu cầu và ý nghĩa của việc nghiên cứu các vấn đề đạo đức, trong đó có vấn đề giáo dục đạo đức truyền thống, tôi chọn đề tài “Giáo dục đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên hiện nay” làm đề tài luận văn thạc sĩ triết học. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Vấn đề giá trị và giáo dục giá trị đạo đức truyền thống ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu. Dưới đây là những công trình nghiên cứu tiêu biểu: Giáo sư Trần Văn Giàu “Giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam” (Nxb Khoa học Xã hội, 1980). Tác giả đã phân tích nội dung các giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam bao gồm lòng yêu nước, đức tính cần cù, anh hùng, sáng tạo, lạc quan, thương người, vì nghĩa. Nguyễn Trọng Chuẩn “Vấn đề khai thác các giá trị truyền thống vì mục tiêu phát triển” (Tạp chí Triết học, số 2- 1998). Đề cập trong bài viết này, tác giả đã nêu một cách khái quát giá trị truyền thống vì mục tiêu phát triển bền vững. Nguyễn Trọng Chuẩn, Nguyễn Văn Phúc đồng chủ biên “Mấy vấn đề về đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường hiện nay” đã nêu ra một số vấn đề tích cực và tiêu cực về đạo đức trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay. Nguyễn Quang Uẩn- Chủ biên (1995) “Giá trị- Định hướng giá trị nhân cách và giáo dục giá trị” (Chương trình khoa học công nghệ cấp nhà nước KX 07- 04). Tác giả đã đi sâu phân tích tính cấp thiết của việc nghiên cứu vấn đề giá trị cũng như một số nội dung cơ bản lý luận về giá trị và định hướng giá trị. Qua đó tác giả cũng nêu lên những nguyên tắc, nội dung, con đường giáo dục giá trị đạo đức hiện nay ở nước ta. 3 Trần Sỹ Phán “Sinh viên với định hướng giá trị đạo đức” (Tạp chí Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp, tháng 3- 1996). Ở bài viết này, tác giả đặt vấn đề vì sao phải định hướng giá trị đạo đức cho sinh viên và những giá trị đạo đức cần định hướng. “Giá trị truyền thống trước những thách thức của toàn cầu hóa” do Nguyễn Trọng Chuẩn và Nguyễn Văn Huyên đồng chủ biên (Nxb Chính trị quốc gia, 2002) đã đi sâu phân tích giá trị truyền thống Việt Nam và những vấn đề đặt ra trong xu thế toàn cầu hóa. Làm thế nào để giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa. Tác giả Đặng Hữu Toàn với bài “ Giữ gìn và phát huy các giá trị đạo đức truyền thống trong bối cảnh kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay” trong cuốn Mấy vấn đề đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay (Nxb Chính trị quốc gia, 2003) đã phân tích một cách sâu sắc toàn diện về vấn đề giữ gìn và phát huy các giá trị đạo đức trong bối cảnh kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay và giải pháp cho vấn đề này. Tác giả Nguyễn Xuân Thanh có bài “ Một vài giải pháp duy trì và phát huy những giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh trong giai đoạn hiện nay” (Tạp chí Giáo dục, số 111, tháng 4- 2005) đã cho chúng ta một cách nhìn khái quát về các giải pháp chủ yếu để duy trì và phát huy những giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh trong giai đoạn hiện nay. Ngoài ra còn phải kể tới một số cuốn giáo trình đạo đức và đạo đức học Mác – Lênin như cuốn Đạo đức học Mác – Lênin của Nguyễn Ngọc Long, Nguyễn Thế Kiệt (2004), Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội; Giáo trình đạo đức học dùng cho hệ cử nhân chính trị, (2000), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Luận văn thạc sĩ Triết học năm 2012 của Trần Thị Thu Huyền với đề tài “Vấn đề giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho sinh viên ngành sư phạm ở thành phố Hà Nội hiện nay” là một trong những công trình nghiên 4 cứu chuyên biệt về vấn đề giáo dục đạo đức truyền thống cho một lớp đối tượng ở một tỉnh thành cụ thể. Ngoài còn có một số bài viết trên các tạp chí về các vấn đề đạo đức và công tác giáo dục đạo đức cho học sinh THPT như: “Những nguyên nhân chủ yếu của tình trạng suy thoái đạo đức ở nước ta hiện nay” của Nguyễn Thanh Hà đăng trên Tạp chí Triết học số 3 năm 2002; “Thực trạng và một số giải pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THPT” của Phạm Khắc Chương trên Tạp chí Nghiên cứu Giáo dục, số 2, năm 1997. Tóm lại, những vấn đề đạo đức và công tác giáo dục đạo đức cho học sinh, sinh viên đã được nhiều nhà khoa học, nhiều nhà nghiên cứu và quản lý giáo dục quan tâm nghiên cứu. Tuy nhiên, chưa có công trình chuyên biệt nào nghiên cứu trực tiếp về vấn đề công tác giáo dục đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay. Trên cơ sở tiếp thu những thành quả mà các nhà nghiên cứu trước để lại, luận văn tập trung nghiên cứu về một số vấn đề lý luận chung và công tác giáo dục đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở tỉnh Thái Nguyên và đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác giáo dục đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Trên cơ sở hệ thống hóa một số vấn đề lí luận về giá trị đạo đức truyền thống và giáo dục giá trị đạo đức truyền thống, luận văn phân tích thực trạng giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên trong những năm gần đây, từ đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên hiện nay. 5 3.2. Nhiệm vụ Để đạt được mục đích đặt ra, nhiệm vụ của luận văn là: - Luận giải một số vấn đề lý luận về giá trị đạo đức truyền thống, từ đó hệ thống hóa những giá trị đạo đức truyền thống cơ bản của dân tộc Việt Nam. - Xác định rõ tầm quan trọng của giáo dục giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc cho học sinh THPT ở Thái Nguyên. - Phân tích thực trạng giáo dục giá trị đạo đức truyền thống dân tộc cho học sinh THPT trong những năm vừa qua ở Thái Nguyên, nguyên nhân và những vấn đề đặt ra trong giáo dục giá trị đạo đức truyền thống. - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên hiện nay. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của luận văn là công tác giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên từ khi đổi mới. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Nghiên cứu đề tài này, tác giả dựa trên cơ sở lý luận là chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về đạo đức và giáo dục đạo đức, giáo dục giá trị đạo đức truyền thống. Ngoài ra, luận văn có tham khảo, kế thừa thành tựu của các công trình nghiên cứu đã được công bố liên quan đến đề tài. 6 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp luận chung của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; kết hợp các phương pháp: phân tích; tổng hợp; lịch sử-logic; hệ thống hóa; so sánh; phỏng vấn, điều tra xã hội học… 6. Đóng góp của luận văn - Luận văn góp phần luận chứng cho tầm quan trọng của giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT Thái Nguyên. - Luận văn đã đánh giá thực trạng, qua đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục giá trị đạo đức truyền thống trong thời gian tới cho học sinh THPT ở Thái Nguyên. 7. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn - Luận văn góp phần vào việc nghiên cứu một vấn đề cấp thiết nhưng còn ít được quan tâm về mặt lí luận; đó là vấn đề giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT. - Kết quả nghiên cứu của luận văn có ý nghĩa khuyến nghị đối với công tác giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT Thái Nguyên và học sinh THPT nói chung. 8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm có 2 chương và 4 tiết. 7 Chương 1 GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA GIÁO DỤC GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG CHO HỌC SINH THPT Ở THÁI NGUYÊN HIỆN NAY 1.1. Khái niệm giá trị và giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc Việt Nam 1.1.1. Khái niệm giá trị và giá trị đạo đức truyền thống 1.1.1.1. Khái niệm giá trị Khái niệm Giá trị với tư cách là khái niệm của Giá trị học (Axiology) xuất hiện vào nửa cuối thế kỉ XIX ở châu Âu, nhưng tư tưởng về giá trị xuất hiện từ rất sớm, ngay từ thời cổ đại và gắn với Triết học. Ngày nay, khái niệm giá trị được sử dụng trong nhiều môn khoa học như: Đạo đức học, Tâm lý học, Xã hội học, Chính trị học, Kinh tế học, Mỹ học, Triết học…Trong mỗi khoa học cụ thể, khái niệm giá trị được hiểu dưới các góc độ với phạm vi rộng hẹp khác nhau. Các trường phái triết học khác nhau có quan niệm khác nhau về giá trị. Chủ nghĩa duy tâm chủ quan coi giá trị là cái chỉ phụ thuộc vào kinh nghiệm của con người, là biểu hiện thái độ chủ quan của con người đối với khách thể mà người đó đánh giá. Chủ nghĩa duy tâm khách quan coi giá trị chỉ như cái thuộc về khách thể, là đặc tính riêng có của khách thể. Chủ nghĩa tương đối xem giá trị là cái không thuộc về khách thể, cũng không thuộc về chủ thể, mà là một quan hệ, một liên hệ có tính ngẫu nhiên giữa chủ thể và khách thể. Quan niệm Mácxít nhìn nhận giá trị là sự thống nhất giữa khách thể và chủ thể. 8 Theo từ điển Bách khoa toàn thư Xô Viết: Giá trị là một sự khẳng định hay phủ định ý nghĩa của các đối tượng thuộc thế giới xung quanh đối với con người, giai cấp, nhóm hoặc toàn bộ xã hội nói chung. Giá trị được xác định không phải bởi bản tính các thuộc tính tự nhiên mà bởi tính chất cuốn hút của các thuộc tính ấy vào phạm vi hoạt động sống của con người, đáp ứng các hứng thú và nhu cầu, các mối quan hệ xã hội, các chuẩn mực và phương thức đánh giá ý nghĩa nói trên được biểu hiện trong các nguyên tắc và chuẩn mực đạo đức, trong lý tưởng, tâm thế và mục đích. Theo GS.TS. Nguyễn Trọng Chuẩn: "Nói đến giá trị tức là muốn khẳng định mặt tích cực, mặt chính diện, nghĩa là đã bao hàm quan điểm coi giá trị gắn liền với cái đúng, cái tốt, cái hay, cái đẹp, là nói đến khả năng thôi thúc con người nỗ lực hành động và nỗ lực vươn tới" [6, 16]. Như vậy, có thể hiểu, giá trị là khả năng mà một đối tượng nhất định (sự vật, hiện tượng, quá trình) có thể đáp ứng được một nhu cầu nhất định của con người. Giá trị có một số đặc điểm cơ bản sau: Thứ nhất, giá trị là cái có ý nghĩa tích cực đối với con người, góp phần vào sự phát triển của xã hội. Thứ hai, giá trị thể hiện sự đánh giá, lựa chọn của chủ thể, do đó, giá trị có tính định hướng cho hoạt động của con người và xã hội. Thứ ba, giá trị được xác định và biểu hiện trong mối quan hệ của con người với hoạt động thực tiễn, thông qua thực tiễn mà giá trị được khẳng định. Thực tiễn vừa là tiêu chuẩn của chân lý về bản chất khách thể, vừa là tiêu chuẩn của chân lý về giá trị của khách thể trong quan hệ với con người. Thứ tư, giá trị mang tính lịch sử khách quan, tức là sự xuất hiện, tồn tại hay mất đi của một giá trị nào đó không phụ thuộc vào mong muốn chủ quan của con người riêng biệt. Giá trị thay đổi theo yêu cầu của từng thời kỳ lịch sử 9 nhất định mà trong đó con người là chủ thể sống và hoạt động thực tiễn. Nói cách khác, giá trị mang tính khách quan xã hội. Thứ năm, chính vì mang tính khách quan xã hội nên mỗi một thời đại, mỗi cộng đồng dân tộc có những giá trị tiêu biểu, đặc trưng cho thời đại mình, dân tộc mình. Hình thức biểu hiện của giá trị là rất phong phú, đa dạng. Sự phong phú, đa dạng đó phụ thuộc vào sự đa dạng của đối tượng và nhu cầu của con người. Có nhiều cách phân loại giá trị khác nhau dựa trên các nguyên tắc và mục đích khác nhau. Trong luận văn này phân chia giá trị thành hai loại cơ bản: giá trị vật chất và giá trị tinh thần; việc phân chia dựa trên tiêu chí: giá trị đó thỏa mãn nhu cầu vật chất hay nhu cầu tinh thần của con người. 1.1.1.2. Khái niệm giá trị đạo đức truyền thống Giá trị đạo đức là yếu tố quan trọng trong hệ thống giá trị tinh thần của đời sống xã hội. Giá trị đạo đức gắn với nhu cầu điều chỉnh quan hệ lợi ích giữa cá nhân và cộng đồng tạo nên sự thống nhất, hài hòa giữa chúng. Giá trị đạo đức là những chuẩn mực, những khuôn mẫu lí tưởng, những quy tắc ứng xử nhằm chuẩn hóa và điều chỉnh hành vi con người [59, 3]. Để tồn tại và phát triển, xã hội nào cũng cần đến những nguyên tắc, những chuẩn mực quy định hành vi người. Nhưng khác với các phương thức điều chỉnh khác, giá trị đạo đức điều chỉnh hành vi người trên cơ sở tự nguyện, tự giác. Những giá trị đạo đức tiêu biểu bao giờ cũng phản ánh những yêu cầu cơ bản của xã hội. Chúng có nhiệm vụ hướng dẫn và quy định hành vi con người sao cho phù hợp với lợi ích xã hội. Cũng như các giá trị tinh thần khác, giá trị đạo đức không phải là cái nhất thành bất biến. Khi các điều kiện kinh tế - xã hội thay đổi, trước sau, cũng sẽ dẫn đến những thay đổi trong hệ thống các giá trị tinh thần của xã hội, trong đó có những giá trị đạo đức. 10 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Lương Gia Ban (1999) Chủ nghĩa yêu nước trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 2. Ban Chấp hành Đảng bộ Thái Nguyên (2003), Lịch sử Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên tập 1(1936 - 1965), Tỉnh ủy Thái Nguyên xuất bản. 3. Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Bắc Thái (1987), Bắc Thái trong căn cứ địa Việt Bắc, Tỉnh ủy Bắc Thái xuất bản. 4. Ban Tư tư tưởng- Văn hóa Trung ương (2004), Tài liệu nghiên cứu Nghị quyết hội nghị lần thứ X, Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 5. Các giá trị truyền thống và con người Việt Nam hiện nay (1994), Chương trình khoa học công nghệ cấp nhà nước, Đề tài KX 07-02, Hà Nội. 6. Nguyễn Trọng Chuẩn (1998), Vấn đề khai thác các giá trị truyền thống vì mục tiêu phát triển, Tạp chí Triết học, số 2. 7. Nguyễn Trọng Chuẩn, Nguyễn Văn Phúc (đồng chủ biên, 2003), Mấy vấn đề đạo đức trong nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 8. Phạm Khắc Chương (1997), Thực trạng và một số giải pháp giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông,Tạp chí Nghiên cứu Giáo dục, số 2. 9. Công an tỉnh Thái Nguyên (2013 và 6 tháng đầu năm 2014) Báo cáo của phòng cảnh sát điều tra tội phạm và trật tự xã hội. 10. Danh nhân Hồ Chí Minh (2000), tập 2, NXB Lao động, Hà Nội. 11. Đảng cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 11 12. Đảng cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 13. Đảng cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 14. Đảng cộng sản Việt Nam (1997), Văn kiện Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành TW khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 15. Đảng cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành TW khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 16. Đảng cộng sản Việt Nam (2008), Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành TW khóa X, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 17. Lê Quý Đức-Hoàng Chí Bảo (2007), Văn hóa đạo đức ở nước ta hiện nay-Vấn đề và giải pháp, Nxb. Văn hóa thông tin, Hà Nội. 18. Trần Văn Giàu (1980) Giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội. 19. Nguyễn Ngọc Hà (2002), "Những nguyên nhân chủ quan dẫn đến tình trạng suy thoái đạo đức ở nước ta hiện nay", Tạp chí Triết học, số 3. 20. Phạm Minh Hạc (1996), Vấn đề con người trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 21. Nguyễn Hùng Hậu (2015) "Chủ nghĩa yêu nước truyền thống đến chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh", Tạp chí triết học, số 9. 22. Nguyễn Văn Huyên (2003) "Giá trị truyền thống- nhân lõi và sức sống bên trong của sự phát triển đất nước, dân tộc", Tạp chí Triết học, số 4 (8-11). 23. Trần Thị Thu Huyền (2012), Vấn đề giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho sinh viên ngành sư phạm ở thành phố Hà nội hiện nay, Luận văn thạc sĩ Triết học. 24. Vũ Khiêu (1974), Đạo đức mới, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội. 12 25. Nguyễn Thế Kiệt (1996), "Quan hệ giữa đạo đức và kinh tế trong việc định hướng các giá trị đạo đức hiện nay", Tạp chí triết học, số 6. 26. Phan Huy Lê, Vũ Minh Giang (1996), Các giá trị truyền thống và con người Việt Nam hiện nay, Chương trình Khoa học và Công nghệ Nhà nước, Đề tài KX 07-02, Hà Nội. 27. Nguyễn Ngọc Long, Nguyễn Thế Kiệt (2004), Đạo đức học Mác – Lê nin, NXB Lý luận chính trị, Hà Nội. 28. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 3, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 29. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 4, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 30. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 6, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 31. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 8, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 32. Hồ Chí Minh (1996), Toàn tập, tập 10, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 33. Hồ Chí Minh (1996), Toàn tập, tập 11, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 34. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 12, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 35. Nguyễn Xuân Minh (2006), Lịch sử Việt Nam (1945 - 2000), Nxb. Giáo dục, Hà Nội. 36. Nguyễn Xuân Minh (chủ biên), Hoàng Ngọc La, Đỗ Hồng Thái (1994), Tìm hiểu An Toàn Khu Trung ương (ATK) trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945- 1954), Đề tài NCKH cấp bộ, Mã số: B91- 26-09. 37. Nguyễn Xuân Minh: “An Toàn Khu Trung ương ở Việt Bắc trong kháng chiến chống thực dân Pháp (1945- 1954)”, Luận án Phó Tiến sĩ Khoa học Lịch sử, Hà Nội, 1996. 38. Nghị quyết của Bộ chính trị về một số định hướng lớn trong công tác tư tưởng hiện nay (1993). 39. Vũ Ngọc Phan (2002), Tục ngữ, ca dao, dân ca Việt Nam, Nxb. Văn học, Hà Nội. 13 40. Trần Sỹ Phán (1996), “Sinh viên với định hướng giá trị đạo đức”, Tạp chí Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp, số 3. 41. Trần Sỹ Phán (1999), "Vai trò của giáo dục đạo đức với việc hình thành và phát triển nhân cách trong giai đoạn hiện nay", Tạp chí Giáo dục lí luận, số 1. 42. Nguyễn Hồng Phong (1963), Tìm hiểu các dân tộc, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội. 43. Lê Đức Phúc (1995)," Bàn về định hướng giá trị khi nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường", Tạp chí Triết học, số 4. 44. Nguyễn Văn Phúc (1996), "Vai trò của giáo dục đạo đức đối với sự hình thành nhân cách trong cơ chế thị trường", Tạp chí Triết học, số 5. 45. Lê Văn Quán (2007) Văn hóa ứng xử truyền thống của người Việt, Nxb. Văn hóa thông tin, Hà Nội. 46. Nguyễn Duy Quý và Hoàng Chí Bảo (2006) Đạo đức xã hội ở nước ta hiện nay- Vấn đề và giải pháp, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 47. Trương Hữu Quýnh (2012), Đại cương lịch sử Việt Nam, tập 1, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 48. Sở Giáo dục và Đào tạo Thái Nguyên (2012), Báo cáo tổng kết tình hình công tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh Thái Nguyên năm học 2011 - 2012. 49. Sở Giáo dục và Đào tạo Thái Nguyên (2013), Báo cáo tổng kết tình hình công tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh Thái Nguyên năm học 2012 - 2013. 50. Sở Giáo dục và Đào tạo Thái Nguyên (2014), Báo cáo tổng kết tình hình công tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh Thái Nguyên năm học 2013 - 2014. 51. Đoàn Quốc Thái (2010), Bàn thêm về khái niệm "giá trị đạo đức", Tạp chí Triết học, số 12. 52. Nguyễn Thị Thanh (2010), "Tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và công tác giáo dục thanh niên", Tạp chí Lý luận chính trị, số 3. 14 53. Lê Thi (1997), Vai trò của gia đình trong việc xây dựng nhân cách con người Việt Nam, Nxb. Phụ nữ, Hà Nội. 54. Tỉnh đoàn Thái Nguyên (2013) Báo cáo tổng kết Đoàn và phong trào thanh niên. 55. Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên (2008), Địa chí Thái Nguyên, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 56. Trần Ngọc Thêm (1998) Tìm hiểu bản sắc văn hóa Việt Nam, Nxb. Giáo dục, Hà Nội. 57. Trần Ngọc Thêm (2000) Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb. Giáo dục. 58. Trần Ngọc Thêm (2009) Giá trị và sự chuyển đổi của giá trị văn hóa truyền thống Việt Nam, Đề tài KX.03- 14/06-10, TP Hồ Chí Minh- Biên Hòa. 59. Đặng Hữu Toàn (2001), "Hướng các giá trị đạo đức truyền thống theo hệ chuẩn giá trị chân-thiện-mĩ trong bối cảnh toàn cầu hóa, phát triển kinh tế thị trường", Báo cáo tại Hội thảo quốc tế: "Giá trị truyền thống trong bối cảnh toàn cầu hóa", Hà Nội. 60. Ngô Toàn (11/3/2006), Giá trị đạo đức- giá trị bản thân và giá trị xã hội, Xem www.chungta.com 61. Trần Quốc Toản (chủ biên) (2012), Phát triển giáo dục trong điều kiện kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 62. Nguyễn Quang Uẩn-Mạc Văn Trang (1994), Giá trị, định hướng giá trị nhân cách và giáo dục giá trị", Chương trình khoa học-công nghệ cấp Nhà nước KX07-04, Hà Nội 63. Huỳnh Khái Vinh (2001), Một số vấn đề về lối sống đạo đức, chuẩn mực xã hội, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 64. Trần Quốc Vượng (chủ biên) (1998) Cơ sở Văn hóa Việt Nam, Nxb Giáo dục, Hà Nội 65. V. Xukhômlinxki (1995), Hạnh phúc và bất hạnh, Nxb. Phụ nữ, Hà Nội. 15