Tài liệu Giáo án tự chọn mon ngữ văn lớp 11

Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB - Toå Ngöõ Vaên Tiết:5 Ngày soạn:15/01/2010 Ngày soạn: /01/2010 Chuû ñeà 3 : HÖÔÙNG DAÃN ÑOÏC - HIEÅU MOÄT SOÁ TAÙC PHAÅM VAÊN HOÏC VIEÄT NAM Baøi 1: CHA TOÂI ( Trích"Ñaëng Dòch Trai ngoân haønh luïc"- Ñaëng Huy Tröù) I. Muïc ñích yeâu caàu: - Giuùp HS hieåu ñöôïc quan nieäm cuûa ngöôøi xöa veà : vieäc ñoã- tröôït trong thi cöû, moái quan heä giöõa danh voïng vôùi ñaïo ñöùc, gia phong . - Nhaän thöùc ñöôïc saâu saéc, ñuùng ñaén vaø caû söï baát caäp trong tö töôûng cuûa Ñaëng Dòch Trai ñoái vôùi thôøi hieän ñaïi. - Naém ñöôïc ñaëc tröng ngheä thuaät cuûa theå töï thuaät - moät theå taøi cuûa kí, ñeå töø ñoù hieåu roõ taâm hoàn vaø nhaân caùch ngöôøi vieát . II. Phöông phaùp : thuyeát giaûng, neâu vaán ñeà, ñaøm thoaïi III. Phöông tieän daïy hoïc : taøi lieäu chuû ñeà töï choïn naâng cao, saùch tham khaûo IV. Caùc böôùc leân lôùp: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS Noäi dung baøi hoïc I. Vaøi neùt veà taùc giaû Ñaëng Huy Tröù: - Sinh naêm 1825 - maát 1874 GV ch HS ñoïc phaàn tieåu daãn vaø neâu - Ngöôøi laøng Thanh Löông - Thöøa Thieân - Hueá nhöõng neùt cô baûn veà taùc giaû. - Xuaát thaân trong moät gia ñình trí thöùc nho hoïc. Baûn thaân ñaõ töøng thi ñoã cöû nhaân (1843), tieán só (1848). Khi thi Ñình, vì phaïm huùy maø oâng bò truaát tieán só vaø caùch traû baèng cöû nhaân. GV giaûng giaûi, thuyeát trình giuùp HS hieåu II. Veà taùc phaåm " Ñaëng Dòch Trai ngoân haønh luïc" - Thuoäc theå loaïi vaên töï thuaät, moät trong nhöõng theå taøi cuûa kí. roõ veà theå loaïi vaên naøy ( theå kí ) - Ghi cheùp veà lôøi noùi vaø vieäc laøm cuûa ngöôøi cha ñaùng kính cuûa taùc giaû laø Ñaëng Dòch Trai. - Taùc phaåm ñöôïc vieát khi taùc giaû ñang coâng caùn ôû Quaûng Ñoâng ( Trung Quoác ) GV thuyeát giaûng giuùp HS hieåu ñöôïc III. Tìm hieåu vaên baûn: nhöõng noäi dung cô baûn cuûa ñoaïn trích. 1. Noäi dung ñoaïn trích Thuaät laïi nhöõng söï vieäc lieân quan ñeán chuyeän thi cöû cuûa GV cho HS nhaéc laïi nhöõng noäi dung caàn chính Ñaëng Huy Tröù- ngöôøi keå chuyeän. Ñoù laø vieäc oâng thi ñoã ghi nhôù. cöû nhaân vaø tieán só. Sau vì phaïm huùy trong kì thi Ñình ñaõ bò truaát danh vò tieán só vaø cöû nhaân. Toaøn boä söï vieäc aáy laïi ñöôïc ñaët trong söï ñaùnh giaù cuûa Ñaëng Dòch Trai , thaân phuï cuûa Ñaëng Huy Tröù. Caùch nhìn cuûa Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB - Trong gia toäc, gia ñình Dòch Trai ñaõ xaûy ra nhöõng söï vieäc quan troïng naøo ? Lieân quan ñeán ai ? Vaø thaùi ñoä cuûa oâng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi naøy nhö theá naøo ? GV cho HS thaûo luaän nhanh ñeå choïn yù ñuùng. -Thaùi ñoä cuûa Ñaëng Dich Trai nhö theá naøo khi naøo khi con bò ñaùnh tröôït tieán só vaø cöû nhaân ? - Caùi cheát cuûa anh trai coù taùc ñoäng nhö theá naøo ñeán taâm tö, tình caûm cuûa Ñaëng Dòch Trai? - Em hieåu nhö theá naøo veà quan nieäm soáng cuûa Ñaëng Dòch Trai ? - Neâu nhöõng thaønh coâng veà ngheä thuaät cuûa ñoaïn trích ? - Toå Ngöõ Vaên ngöôøi cha ñoái vôùi nhöõng söï vieäc lôùn trong cuoäc ñôøi con ñaõ trôû thaønh nhöõng kæ nieäm coù taùc ñoäng saâu saéc vôùi taâm tö, tình caûm vaø quan nieäm soáng cuûa Ñaëng Huy Tröù. Khoâng tröïc tieáp boäc loä nhöõng suy ngaãm, chæ thuaät chuyeän moät caùch khaùch quan, trung thöïc, nhöng qua thaùi ñoä kính yeâu saâu saéc vôùi cha, taùc giaû ñaõ giaùn tieáp theå hieän quan ñieåm cuûa chính mình veà söï thi cöû, ñoã tröôït, veà caùch soáng, caùch öùng xöû ôû ñôøi. 2 Phaân tích ñoaïn trích: a/ Thaùi ñoä, tình caûm cuûa Ñaëng Dòch trai tröôùc nhöõng söï vieäc xaûy ra trong gia ñình, gia toäc : * Ñoái vôùi ngöôøi con trai thi ñoã cöû nhaân naêm Quyù Maõo, ñoã tieán só naêm Ñinh Muøi. - Ñaây laø tin vui nhöng oâng laïi buoàn, lo laéng cho nhaân caùch cuûa con , sôï con kieâu caêng, töï maõn...lo "danh" lôùn hôn "thöïc" khieán con khoâng baùo ñaùp ñöôïc nghóa naëng ôn daøy cuûa thieân töû, toå tieân, gia ñình � quan nieäm ñuùng ñaén cuûa ngöôøi xöa: + Coi troïng vieäc caû hoïc vaø haønh ; taøi vaø ñöùc. + Quan taâm ñeán vieäc con ngöôøi höõu ích cho xaõ hoäi - Nhöõng baøi hoïc ôû ñaây ñöôïc laø moät caùch giaùo duïc saâu saéc, höôùng con ngöôøi ñeán söï hoaøn thieän * Vieäc con bò ñaánh tröôït tieán só vaø cöû nhaân: - Buoàn nhöng vaãn toû ra bình thaûn vaø coi nhö khoâng coù chuyeän gì ñaùng keå vôùi lí leõ : + Khi ngöôøi ta ñaày ñuû laém thì trôøi gaït bôùt ñi cho baèng � duy taâm nhöng thuyeát phuïc. + Duø coù sai laàm, nhöng neáu khoâng thoaùi chí, bieát tu tænh, noå löïc vöôn leân thì ñöùng leân ñöôïc � quan nieäm tích cöïc, ñuùng ñaén . * Ñoái vôùi ngöôøi anh trai- ngöï y Ñaëng Vaên Chöùc: - Nay chaët chaân tay toâi, roùc thòt xöông toâi � thöông xoùt tröôùc söï vieäc qua ñôøi cuûa anh . - Anh ra ñi laø ra ñi maõi maõi � soáng cheát laø khaéc nghieät ñau ñôùn � nhaân baûn � Ñaëng Dòch Trai raát coi troïng tình caûm gia ñình, ñaïo ñöùc gia phong. b/ Neùt ñaëc saéc cuûa ngheä thuaät: - Toân troïng söï thaät khaùch quan cuûa ñôøi soáng. - Thuaät laïi söï thaät ñôøi soáng caù bieät moät caùch sinh ñoäng. - Tính khaùch quan theå hieän qua nhöõng suy ngaãm, trieát lí cuûa taùc giaû tröôùc hieän thöïc. - Thoáng nhaát giöõa mieâu taû vôùi bình luaän. 3. Toång keát: (HS töï laøm ) - Ñoaïn trích coù nhöõng thaønh coâng naøo veà noäi dung vaø ngheä thuaät? 4. Cuûng coá : Noäi dung, quan nieäm soáng cuûa Ñaëng Dòch Trai. Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB - Toå Ngöõ Vaên 5.Daën doø : Hoïc baøi vaø chuaån bò baøi : Tieán só giaáy cuûa Nguyeãn Khuyeán Tiết:6 Ngày soạn:22/01/2010 Ngày soạn: /01/2010 Baøi 2: TIEÁN SÓ GIAÁY ( Nguyeãn Khuyeán) I. Muïc ñích yeâu caàu: Giuùp HS hieåu ñöôïc - Thaùi ñoä chaâm bieám cuûa nhaø thô ñoái vôùi nhöõng tieán só höõu danh voâ thöïc vaø thoaùng töï traøo chua chaùt cuûa moät con ngöôøi thaønh ñaït maø ñaønh baát löïc tröôùc thôøi theá. - Taøi naêng cuûa nhaø thô trong caùch söû duïng ngoân ngöõ, taïo döïng hình aûnh, gioïng ñieäu, ngheä thuaät aån duï ñeå taïo tính ña nghóa cho baøi thô. II. Phöông phaùp : thuyeát giaûng, neâu vaán ñeà, ñaøm thoaïi III. Phöông tieän daïy hoïc : taøi lieäu chuû ñeà töï choïn naâng cao, saùch tham khaûo IV. Caùc böôùc leân lôùp: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS Noäi dung baøi hoïc I. Vaøi neùt veà hoaøn caûnh lòch söû - thôøi Nguyeãn Khuyeán soáng: GV cho HS nhaéc laïi moät soá kieán thöùc cô - Ñau thöông nhuïc nhaõ: XH thöïc daân nöõa phong kieán. baûn veà cuoäc ñôøi cuûa Nguyeãn Khuyeán. - Neàn giaùo duïc nho hoïc suy vi. - Teä naïn mua baùn quan töôùc. GV nhaán maïnh nhöõng neùt chính veà hoaøn II.Tìm hieåu baøi thô: caûnh lòch söû giai ñoaïn naøy. 1. Caûm höùng cuûa baøi thô : Töø nhöõng hình noäm tieán só laøm baèng giaáy- thöù ñoà chôi cho treû em trong dòp trung thu nhaèm khôi gôï ôû traû yù thöùcham - Taùc giaû laáy caûm höùng töø ñaâu ? hoïc vaø phaán ñaáu theo con ñöôøng khoa cöû. 2. Theå thô: - Baøi thô thuoäc theå thô naøo ? Vieát vôùi yù gì - Thaát ngoân baùt cuù Ñöôøng luaät. - Thuoäc loaïi thô vònh vaät, thaám ñöôïm caûm xuùc chaâm bieám, ? pha chuùt töï traøo chua chaùt vôùi ñôøi, vôùi mình. 3. Phaân tích: a/ Hai caâu ñeà:Giôùi thieäu nhaân vaät oâng ngheø - Thaùi ñoä cuûa taùc giaû khi mieâu taû oâng - Côø, bieån, caân ñai � phaåm phuïc cuûa oâng ngheø � thaùi ñoä ngheø ? khaùch quan : - Taùc giaû söû duïng bpnt naøo ñeå mieâu taû - Cuõng (3) : pheùp ñieäp � nhaán maïnh vaø taïo aán töôïng saâu saéc oâng ngheø ? veà söï ñaày ñuû nhöõng yeáu toá hình thöùc beân ngoaøi cuûa oâng ngheø � haøm yù so saùnh. � Nhaân vaät chính khoâng phaûi laø oâng ngheø thaät. - Töø caùch mieâu taû treân, em hieåu nhö theá b/ Hai caâu thöïc:Moâ taû hình aûnh tieán só giaáy naøo veà nhaân vaät chính ? - Maûnh giaáy, thaân giaùp baûn, neùt son- maët vaên khoâi � moâ taû - Taùc giaû söû duïng nhöõng töø ngöõ, hình aûnh cuï theå hôn nhöõng chaát lieäu laøm neân thöù ñoà chôi treû em. Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB - Toå Ngöõ Vaên � Chaâm bieám saâu saéc : nhöõng thöù xoaøng xónh beân ngoaøi aáy laøm neân thaân giaùp baûn. c/ Hai caâu luaän: Phaùt trieån hình töôïng thô - Taám thaân xieâm aùo ...nheï � ñaây laø thöù ñoà chôi baèng giaáy � nhaän xeùt vui ñuøa, hoùm hænh. - Hình töôïng tieán só giaáy ñöôïc taùc giaû tröïc - Caùi giaù khoa danh ...hôøi � ñoà chôi neân mua raát reû � tieáp moâ taû nhö theá naøo ? Thaùi ñoä cuûa nhaø nhöõng tieán só giaáy khoâng ñaùng giaù, ñaùng coi troïng - höõu danh voâ thöïc. thô ? � Laø moät nhaø nho coù hoïc vaán, moät tieán só danh giaù maø sao thaáy mình thaät voâ duïng. d/ Hai caâu keát:Thaùi ñoä cuûa nhaø thô - Ñoà thaät- ñoà chôi : lôøi khen ñoà chôi laøm raát kheùo, gioâng thaät. - Lôøi chaâm bieám : nhöõng trí thöùc rôûm, khoâng coù taøi chæ coù hö - Thaùi ñoä ñaùnh giaû cuûa nhaø thô ? danh � xoùt xa. � Nguyeãn Khuyeán ñaõ ñaït ñeán ñænh cao danh voïng nhöng oâng cuõng yù thöùc ñöôïc söï baát löïc cuûa mình : thaønh ñaït maø khoâng laøm ñöôïc gì cho daân, cho nöôùc. Caûm giaùc veà söï höõu danh voâ thöïc cuûa moät trí thöùc ñoà chôi khieán oâng xoùt xa cho chính söï thaønh ñaït cuûa mình. III. Toång keát: ( HS töï toång keát) 4. Cuûng coá : Noäi dung, ngheä thuaät cuûa baøi thô 5.Daën doø : Hoïc vaø chuaån bò baøi môùi : Ñoång Maãu ( trích " Sôn Haäu" naøo ñeå mieâu taû hình aûnh tieán só giaáy ? Tiết:7 Ngày soạn:2/03/2010 Ngày soạn:5 /03/2010 Baøi 3: ÑOÅNG MAÃU ( Trích "Sôn Haäu") I. Muïc ñích yeâu caàu: Giuùp HS hieåu ñöôïc - Tính caùch maïnh meõ, khí phaùch kieân cöôøng, quyeát lieät cuûa Ñoång Maãu khi saün saøng hi sinh thaân mình ñeå con trai giöõ troïn ñaïo trung nghóa. - Nhöõng neùt ñaëc saéc veà noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa tuoàng coå. II. Phöông phaùp : thuyeát giaûng, neâu vaán ñeà, ñaøm thoaïi III. Phöông tieän daïy hoïc : taøi lieäu chuû ñeà töï choïn naâng cao, saùch tham khaûo IV. Caùc böôùc leân lôùp: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Baøi môùi: GV giôùi thieäu khaùi quaùt veà theå tuoàng Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS Noäi dung baøi hoïc 1. Moät vaøi neùt ñaëc tröng cuûa tuoàng coå : GV giaûng giaûi giuùp HS hieåu ñöôïc nhöõng - Laø loaïi kòch haùt truyeàn thoáng cuûa ngöôøi Vieät. neùt ñaëc tröng cuûa tuoàng coå. - Ñöôïc chia thaønh 2 loaïi : + Tuoàng cung Ñình : mang tính chaát baùc hoïc. Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB GV keå toùm taét ñeå HS hieåu ñöôïc noäi dung cô baûn cuûa vôû tuoàng Sôn Haäu. GV höôùng daãn 1-2 HS keå toùm taét ñoaïn trích . GV cho HS ñoïc sô qua ñoaïn trích. - Em hieåu nhö theá naøo veà hình töôïng Ñoång Maãu ? - Taám loøng vaø khí phaùch cuûa ngöôøi meï ñöôïc theå hieän ôû nhöõng töø ngöõ naøo ? - Nöõng töø ngöõ, caâu noùi naøo cho thaáy roõ Ñoång Maãu laø ngöôøi meï cöùng coûi, laãm lieät ? - ÔÛ Ñoång Maãu hieän leân nhöõng neùt tính - Toå Ngöõ Vaên + Tuoàng Haøi : tuoâng ñoà gaén vôùi sinh hoaït daân gian - Laø loaïi hình saân khaáu, coù söï keát hôïp cuûa nhieàu yeáu toá : phuïc traïng, lôøi haùt, aâm nhaïc... - Noäi dung xoay quanh cuoäc ñaáu tranh giöõa hai phe chính- taø, toát - xaáu... cuoái cuøng chính thaéng taø, toát thaéng xaáu... � nieàm tin vaøo caùi ñeïp, caùi thieän. 2. Tuoàng Sôn Haäu: - Laø vôû tuoàng noåi tieáng ra ñôøi vaøo cuoái theá kæ XVIII. - Goàm 3 hoài, keå laïi cuoäc ñaáu tranh giöõa hai phe chính nghóa vaø phi nghóa ( giöõa moät beân laø Ñoång Kim Laân, Khöông Linh Taù, Phaøn Ñònh Coâng, Ñoång Maãu...vôùi moät beân laø Taï Thieân Laêng, Taï OÂn Ñình, Taï Loâi Phong.... - Toùm taét vôû tuoàng : ( taøi lieäu chuû ñeà töï choïn naâng cao trang 45 ) 3. Toùm taét ñoaïn Ñoång Maãu: Thuoäc hoài 3 trong vôû tuoàng Sôn Haäu Sau khi ñöa ñöôïc thöù phi vaø Hoaøng Töû veà tôùi Sôn Haäu . Ñoång Kim Laân taäp hôïp löïc löôïng taán coâng boïn phaûn nghòch. Anh em hoï Taï coá thuû trong thaønh, cho quaân baét Ñoång Maãu laø meï Kim Laân laøm con tin ñeå uy hieáp Kim Laân. Ñoång Maãu khoâng heà run rôï, baø giaän döõ sæ maéng boïn phaûn loaïn heøn haï, khaúng khaùi keâu goïi con khoâng ñöôïc thoaùi chí, yeáu meàm, thaäm chí saün saøng hi sinh ñeå con coù theå giöõ troïn nieåmtung quaân aùi quoác. 4. Phaân tích ñoaïn trích: * Hình töôïng Ñoång Maãu - Laø moät ngöôøi meï heát möïc thöông yeâu con. Coi con laø moät ñaáng tröôïng phu. - Töï haøo saâu saéc veà taøi naêng, tieát thaùo vaø khí phaùch cuûa Kim Laân. - Khi thaáy con ñau ñôùn, ngaû nghieâng vì chöõ hieáu, baø khuyeân nhuû con tha thieát: + Con haõy ngay cuøng nöôùc cuøng vua. + Chöõ trung aáy naëng hôn chöõ hieáu + Quyeát lieät hôn: Bôù Kim Laân ñeå tao cheát thôøi mi haõy ñaàu Taï taëc � Taám loøng vaø khí khaùch cuûangöôøi meï tröôùc söï soáng cheát cuûa tình maãu töû, laø moät ngöôøi meï cöùng coûi, laãm lieät. + Vaïch maët aâm möu heøn haï cuûa keû thuø : baét ñaëng muï giaø, ñem ra laøm bia ñôõ ñaïn. + Chæ roõ : OÂn Ñình laø töôùng baát taøi, theo ñaûng gian thaàn maø ñaàu loaøi suûng nònh. � Khuyeân con giöõ troïn loøng trung nghóa. Toùm laïi: Ñoång Maãu laø moät ngöôøi meï coù tính caùch, coù taâm Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB caùch cao quí naøo ? - Toå Ngöõ Vaên hoàn vaø lí töôûng soáng. Laø taám göông cho con chaùu noi theo. 4. Cuûng coá : Noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa ñoaïn trích. 5.Daën doø : Hoïc baøi vaø chuaån bò baøi môùi: Ñôøi thöøa Tiết:8 Ngày soạn:2/03/2010 Ngày soạn:5 /03/2010 Baøi 4 : ÑÔØI THÖØA (Nam Cao) I. Muïc ñích yeâu caàu: Giuùp HS hieåu ñöôïc - Taán bi kòch tinh thaàn cuûa ngöôøi trí thöùc ngheøo trong xaõ hoäi cuõ. - Quan ñieåm ngheä thuaät vaø tö töôûng nhaân ñaïo saâu saéc cuûa Nam cao. - Neùt ñaëc saéc cuûa truyeän: ngheä thuaät traàn thuaät, mieâu taû vaø phaân tích taâm lí... II. Phöông phaùp : thuyeát giaûng, neâu vaán ñeà, ñaøm thoaïi III. Phöông tieän daïy hoïc : taøi lieäu chuû ñeà töï choïn naâng cao, saùch tham khaûo IV. Caùc böôùc leân lôùp: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS Noäi dung baøi hoïc I. Xuaát xöù - Ñaïi yù : GV cho HS ñoïc vaø neâu xuaát xöù, ñaáiy cuûa 1. Xuaát xöù: Ñôøi thöøa laø truyeän ngaén xuaát saéc cuûa Nam Cao, truyeän. ñöôïc ñaêng treân tuaàn baùo tieåu thuyeát thöù 7 soá 490, ngaøy 412-1943 . GV cho HS nhaéc laïi xuaát xöù vaø ñaïi yù giuùp 2. Ñaïi yù : Truyeän taäp trung moâ taû taán bi kòch tinh thaàn ñau caùc em ghi nhôù. ñôùn , dai daúng cuûa Vaên Só Hoä : khao khaùt xaây döïng moät söï nghieäp tinh thaàn cao quyù , nhöng chæ vì gaùnh naëng côm aùo maø rôi vaøo tình traïng soáng moät cuoäc soáng voâ nghóa , thöøa...Kieáp soáng "ñôøi thöøa". II. Phaân tích: 1. Bi kòch tinh thaàn cuûa nhaân vaät Hoä; a/ Bi kòch cuûa moät nhaø vaên: - ÔÛ goùc ñoä nhaø vaên, Hoä ñaõ rôi vaøo bi kòch - Khao khaùt khaúng ñònh mình baèng nghieäp vaên chöông :Vieát nhö theá naøo ? nhöõng taùc phaåm coù giaù trò , ñeå ñôøi � naâng cao giaù trò ñôøi soáng cuûa mình � quyeát ñaït tôùi baèng taát caû nghò löïc vaø yù - Nhöõng töø ngöõ, hình aûnh naøo laøm noåi roõ chí . bi kòch tinh thaàn cuûa Hoä ? - Gaùnh naëng côm aùo khieán Hoä phaûi chòu c/soáng voâ ích , buoàn chaùn thaønh kieáp "ñôøi thöøa" � Ñaây laø noãi ñau giaèng xeù tinh thaàn : Khaùt khao ñöôïc soáng coù yù nghóa maø phaûi soáng kieáp ñôøi thöøa . b/ Bi kòch cuûa moät con ngöôøi: cuõng ñau ñôùn khoâng keùm - Bi kòch cuûa moät con ngöôøi trong Hoä dieãn bôûi ñoù laø bi kòch cuûa moät con ngöôøi coi tình thöông laø Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB - Toå Ngöõ Vaên ra nhö theá naøo ? nguyeân taéc cao nhaát: - Khoâng nôõ vöùt boû gia ñình ñeå theo ñuoåi söï nghieäp � löïa choïn gia ñình - moät löïa choïn giaøu tính truyeàn thoáng ñaïo ñöùc - Vaäy Hoä ñaõ rôi vaøo nhöõng bi kòch naøo ? cha oâng � moät söï hi sinh quaù lôùn khieán Hoä ñau ñôùn . Hoä coù yù thöùc roõ bi kòch hay khoâng ? - Hoä ñaõ chaø ñaïp leân leõ soáng tình thöông cuûa chính mình : laøm khoå vôï con - nhöõng ngöôøi ñaùng thöông. 2. Nhöõng thaønh coâng veà ngheä thuaät: - Coát truyeän ñôn giaûn, khung caûnh heïp, nhaân vaät ít haønh ñoäng nhöng vaãn khaùi quaùt ñöôïc nhöõng vaán ñeà cuûa xaõ hoäi vaø coù giaù trò nhaân sinh saâu saéc. - Gioïng vaên töï nhieân, dung dò. - Xaây döïng thaønh coâng tính caùch nhaân vaät Hoä. - Neâu nhöõng thaønh coâng cuûa taùc phaåm? III. Toång keát: Trong " Ñôøi thöøa", Nam Cao phaûn aùnh thaønh coâng tình caûnh ñau khoå beá taéc cuûa ngöôøi trí thöùc ngheøo trong xaõ hoäi cuõ. Qua ñoù phaùt bieåu yù kieán thaät tieán boä veà quan ñieåm ngheä thuaät gaén vôùi nhöõng nguyeân taéc saùng taùc hieän thöïc - nhaân ñaïo . 4. Cuûng coá : Noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa taùc phaåm "Ñôøi thöøa" 5.Daën doø : Hoïc vaø chuaån bò baøi : Nhaät kí trong tuø- Giaûi ñi sôùm Tiết:9 Ngày soạn:10/03/2010 Ngày soạn: /03/2010 Baøi 5: NHAÄT KÍ TRONG TUØ - GIAÛI ÑI SÔÙM ( Trích "Nhaät kí trong tuø"- Hoà Chí Minh)) I. Muïc ñích yeâu caàu: Giuùp HS hieåu ñöôïc - Hoaøn caûnh saùng saùng taùc, giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa taäp "Nhaät kí trong tuø ". - Caùm nhaän ñöôïc veû ñeïp taâm hoàn cuûa Hoà Chí Minh: tình yeâu thieân nhieân, baûn lónh kieân cöôøng vaø tö chaát ngheä só tinh teá. - Veû ñeïp coå ñieån vaø tinh thaàn thôøi ñaïi. Nhöõng ñaëc saéc trong buùt phaùp taû caûnh nguï tình, taû thöïc vaø töôïng tröng . II. Phöông phaùp : giaûng giaûi, neâu vaán ñeà, ñaøm thoaïi III. Phöông tieän daïy hoïc : taøi lieäu chuû ñeà töï choïn naâng cao, saùch tham khaûo IV. Caùc böôùc leân lôùp: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS Noäi dung baøi hoïc A. Nhaät kí trong tuø: GV cho HS nhaéc laïi nhöõng kieán thöùc cô I. Hoaøn caûnh ra ñôøi: "Nhaät kí trong tuø " laø moät taäp nhaät kí baèng thô vieát trong baûn veà taäp Nhaät kí trong tuø maø caùc em Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB hoïc ôû THCS . - Toå Ngöõ Vaên nhaø tuø : töø ngaøy 29/8/1942 ñeán ngaøy 10/9/1943, bò giaûi ñi khaép caùc nhaø lao cuûa 13 huyeän thuoäc tænh Quaûng Taây. II. Giaù trò noäi dung vaø ngheä thaät: GV höôùng daãn HS tìm nhöõng baøi thô minh 1/Giaù trò noäi dung : 2 noäi dung cô baûn. hoïa cho töøng noäi dung - "Nhaät kí trong tuø " phaûn aùnh chaân thöïc boä maët ñen toái cuûa cheá ñoä nhaø tuø vaø moät phaàn xaõ hoäi Trung Quoác thôøi Töôûng Giôùi Thaïch. GV höôùng daãn HS tìm daãn chöùng minh - "Nhaät kí trong tuø " - böùc chaân dung töï hoïa baèng thô cuûa Hoà hoïa. Chí Minh. + Chaân dung ngöôøi tuø coù taâm hoàn yeâu nöôùc vó ñaïi + Chaân dung ngöôøi tuø coù taám loøng yeâu thöông bao la + Chaân dung ngöôøi tuø coù moät tö chaát ngheä só tinh teá, moät trí tueä saéc saûo vaø moät taâm hoàn nhaïy caûm : . Rung caûm tinh teá tröôùc veû ñeïp cuûa thieân nhieân: Caûnh chieàu toái, Ngaém traêng... . Loøng yeâu thöông bao la ñoái vôùi con ngöôøi vaø cuoäc ñôøi : Caâu hoûi, Vaøo nguïc Tónh Taây, Caùi cuøm... Toùm laïi "Nhaät kí trong tuø " chính laø böùc chaân dung cuûa baäc "ñaïi nhaân, ñaïi trí, ñaïi duõng" Hoà Chí Minh. - Em hieåu nhö theá naøo veà theá giôùi ngheä 2/Giaù trò ngheä thaät: "Nhaät kí trong tuø " laø söï hoøa quyeän giöõa maøu saéc coå thuaät cuûa taäp Nhaät kí trong tuø ? ñieån vaø tinh thaàn thôøi ñaïi : - Maøu saéc coå ñieån : buùt phaùp chaám phaù, buùt phaùp taû caûnh nguï tình, hình töôïng nhaân vaät tröõ tình vôùi phong thaùi ung dung nhaøn taûng hoøa hôïp vôùi thieân nhieân, vuõ truï. GV giaûng giaûi cho HS hieåu nhö theá naøo laø - Tinh thaàn thôøi ñaïi : hình töôïng thô khoâng tónh maø luoân vaän tinh thaàn thôøi ñaïi. Nhöõng bieåu hieän trong ñoäng höôùng veà phía söï soáng, aùnh saùng vaø töông lai. Tính daân chuû trong ñeà taøi, chaát lieäu, hình töôïng ngoân ngöõ. thô Baùc. B. Giaûi ñi sôùm: I. Hoaøn caûnh saùng taùc; Khi Baùc bò giaûi töø nhaø lao Long An ñeán nhaø lao Ñoàng - Baøi thô ñöôïc saùng taùc trong hoaøn caûnh Chính sau khi ñaõ bò giam hôn 60 ngaøy vaø ñi boä gaàn 200 Km naøo ? II. Phaân tích baøi thô: a/ Baøi 1: Böùc tranh cuoäc chuyeån lao trong ñeâm toái vôùi hình - Taùc giaû ñaõ söû duïng thuû phaùp ngheä thuaät aûnh ngöôøi tuø ung dung, bình thaûn tröôùc gian truaân. - Hai caâu ñaàu : böùc tranh thieân nhieân naøo ñeå moâ taû böùc tranh thieân nhieân ? + Gaø gaùy : . aâm thanh quen thuoäc, daân daõ . thôøi ñieåm chuyeån lao � khaéc nghieät . laø tín hieäu cuûa bình minh � söï vaän ñoäng cuûa thôøi gian ñem laïi moät döï caûm töôi saùng. + Quaàn tinh : muoân vì tinh tuù - Khoâng gian, vuõ truï ñöôïc moâ taû nhö theá + Uûng nguyeät : ñöa, naâng ñôõ vaàng traêng naøo ? + Thu san : nuùi muøa thu thô moäng huyeàn aûo � tö theá ngaång cao ñaàu, höôùng veà trôøi cao vaø aùnh saùng Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB - Em hieåu nhö theá naøo veà tö theá cuûa ngöôøi ra ñi ? - Toå Ngöõ Vaên ñoàng haønh cuøng traêng sao. - Caâu 3-4 : Hình aûnh con ngöôøi giöõa thieân nhieân; + Chinh nhaân : ngöôøi ñi xa + Dó taïi : ñaõ ôû � tö theá chuû ñoäng cuûa ngöôøi tuø + Ngheânh dieän : ñöa maët ñoùn nhaän nhöõng traän gioù thu laïnh leõo � tö theá bình thaûn tröôùc gian truaân. Ñaây chính laø tinh thaàn theùp, vöôït leân vaø cheá ngöï hoaøn caûnh cuûa ngöôøi tuø coäng saûn Hoà Chí Minh. b/ Baøi 2: Hình töôïng thieân nhieân vaø con ngöôøi khi bình minh ñeán: - Hình töôïng thieân nhieân: Dó thaønh hoàng: ñaõ thaønh maøu hoàng � chuyeån ñoåi ñoät ngoät, kì dieäu : bình minh ñeán vôùi söï aám aùp bao truøm caû vuõ truï. - Hình töôïng con ngöôøi : Haønh nhaân : ngöôøi trong tö theá ung dung ngaém caûnh, nguoàn thi höùng ñaõ coù trong ñeâm toái, giöõa aùnh saùng cuûa traêng - Thaønh coâng cuûa thô vaø caû taäp thô Nhaät sao, nay noàng naøn theâm trong bình minh vaø hieän ra nhö moät kí trong tuø ? thi nhaân daït daøo caûm höùng � nhaø thô ñi treân con ñöôøng thô. C. Toång keát: 4. Cuûng coá : Noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô. 5.Daën doø : Hoïc vaø chuaån bò baøi : Toáng bieät haønh. - Em coù nhaän xeùt gì veà söï bieán ñoåi cuûa thieân nhieân ? Tiết:10 Ngày soạn: /03/2010 Ngày soạn: /03/2010 Baøi 6: TOÁNG BIEÄT HAØNH ( Thaâm Taâm) I. Muïc ñích yeâu caàu: Giuùp HS hieåu ñöôïc - Veû ñeïp cuûa hình töôïng li khaùch vaø tình caûm, thaùi ñoä cuûa ngöôøi ñöa tieãn. - Neùt ñaëc saéc ngheä thuaät cuûa baøi thô. II. Phöông phaùp : thuyeát giaûng, neâu vaán ñeà III. Phöông tieän daïy hoïc : taøi lieäu chuû ñeà töï choïn naâng cao, saùch tham khaûo IV. Caùc böôùc leân lôùp: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS Noäi dung baøi hoïc I. Vaøi neùt veà taùc giaû: (Tlieäu CÑTC) Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB GV cho Hs neâu nhöõng neùt cô baûn veà taùc giaû, taùc phaåm. Vaø höôùng daãn HS töï ghi vaøo vôû. - Em hieåu nhö theá naøo veà theå haønh ? nhöõng taùc giaû naøo coù thô saùng taùc theo theå haønh? - Ngöôøi ñoïc bò huùt vaøo baøi thô bôûi nhöõng yeáu toá naøo ? -Hình töôïng ta vaø li khaùch coù quan heä nhö theá naøo ? - Taùc giaû ñaõ söû duïng thuû phaùp ngheä thuaät naøo ñeå moâ taû ngöôøi ra ñi ? - Tình caûm ñoái vôùi nhöõng ngöôøi thaân ruoät thòt cuûa ngöôøi ra ñi theå hieän nhö theá naøo ? - Thaønh coâng cuûa baøi thô ? - Toå Ngöõ Vaên II. Tìm hieåu baøi thô: 1. Ñeà taøi: - Toáng bieät - chia li - Laøm soáng laïi caùi khoâng khí rieâng cuûa nhieàu baøi thô coå" Hoaøi Thanh , Thi nhaân Vieät Nam. 2. Theå loaïi: Haønh, moät theå coå thi coù töø thôøi Haùn Nguïy Luïc Trieàu ôû Trung Quoác. - Laø theå thô khaù töï do, phoùng khoaùng, khoâng goø boù, lôøi gaàn vôùi lôøi noùi. - Dieãn taû traïng thaùi bi phaãn, bi huøng. 3. Phaân tích baøi thô: a/ Söùc huùt cuûa baøi thô: - Gioïng thô "raén roûi, gaân guoác" - Thaám ñaãm moät noãi buoàn : buoàn maø khoâng bi luïy. - Ngôïi ca moät con ngöôøi töø giaõ nhaø ra ñi thöïc hieän chí lôùn vôùi moät thaùi ñoä döùt khoaùt maø khoâng heà döûng döng vôùi nhöõng ngöôøi thaân ruoät thòt. b/ Hình töôïng li khaùch: - Ta vaø li khaùch gaén boù vôùi nhau nhö hình vôùi boùng töø ñaàu ñeán cuoái baøi thô. + Ñöa ngöôøi : hình töôïng li khaùch ñaõ ñöoqöïc gôïi leân + Li khaùch + chí lôùn � moät ñaùng tröôïng phu + Thaùi ñoä soáng cheát vì nghóa lôùn : "Chí lôùn... khoâng " + YÙ chí saét ñaù : "Moät giaõ gia ñình ...döûng döng" � Buùt phaùp cöôøng ñieäu laøm noåi baät caùi chí lôùn . Coù theå noùi : hình töôïng ngöôøi ra ñi hieän leân cuï theå, soáng ñoäng vaø cuõng chaân thaät, troïn veïn. + Ta bieát ngöôøi buoàn : ñöôïc laëp laïi nhieàu laàn � moät noãi buoàn thöôøng tröïc trong taâm hoàn vaø thôøi gian. Söï daèn loøng ñeán ñau ñôùn cuûa li khaùch. Ngöôøi ñi bò níu keùo töø nhieàu phía : meï giaø, chò, em nhoû � yù chí quyeát taâm cuûa ngöôøi ra ñi Toùm laïi : qua ngoøi buùt cuûa Thaâm taâm, hình töôïng li khaùch hieän ra ñaày maâu thuaãn : chí lôùn vaø tình rieâng . Buùt phaùp ñoái laäp ñaõ laøm noãi baät göông maët tinh thaàn cuûa ngöôøi ra ñi. + Ñi thöïc : khaúng ñònh moät söï thöïc li khaùch ñaõ ra ñi. � Dieãn taû taâm traïng baøng hoaøng söïc tænh, buoàn man maùc vì chí lôùn li khaùch khoâng theå khoâng ra ñi. Moät khi ra ñi coù theå khoâng trôû veà. Gioïng thô döùt khoaùt nhöng khoâng daáu noåi söï ñau ñôùn nhöng daèn loøng döùt aùo ra ñi. 4. Toång keát: - Baøi thô moâ taû thaønh coâng hình töôïng nhaân vaät li khaùch hieän thaân cuûa caùi cao caû. - Baøi thô coøn laøm soáng laïi caùi khoâng khí rieâng cuûa nhieàu baøi thô coå. Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB - Toå Ngöõ Vaên 4. Cuûng coá : Noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô 5.Daën doø : Hoïc vaø chuaån bò baøi : Ñaây muøa thu tôùi Baøi 7: ÑAÂY MUØA THU TÔÙI ( Xuaân Dieäu) I. Muïc ñích yeâu caàu: Giuùp HS hieåu ñöôïc - Neùt ñaëc saéc cuûa baøi thô: caûm xuùc veà muøa thu khieán caûnh thu, tình thu aùnh leân moät maøu saéc hieän ñaïi. - Caùi nhìn treû trung, môùi meû vaø loái dieãn ñaït ñoäc ñaùo veà böùc tranh thu II. Phöông phaùp : thuyeát giaûng, neâu vaán ñeà, ñaøm thoaïi III. Phöông tieän daïy hoïc : taøi lieäu chuû ñeà töï choïn naâng cao, saùch tham khaûo IV. Caùc böôùc leân lôùp: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS Noäi dung baøi hoïc I. Vaøi neùt veà taùc giaû Xuaân Dieäu: ( SGK) GV coù theå thuyeát giaûng vaø ñaøm thoaïi vôùi II. Ñeà taøi muøa thu: - Laø moät thi ñeà quen thuoäc : coå - kim. HS giuùp HS hieåu ñöôïc nhöõng neùt cô baûn - Muøa thu ñoàng nghóa vôùi söï taøn phai, maát maùt. veà taùc giaû Xuaân Dieäu. - Taâm hoàn con ngöôøi veà muøa thu thöôøng buoàn. III. Tìm hieåu baøi thô: 1. Söï keá thöøa vaø caùch taân cuûa Xuaân Dieäu khi moâ taû böùc tranh thu: a/ Keá thöøa: Neùt buoàn man maùc truyeàn thoáng khi taû caûnh GV coù theå ñoïc minh hoïa nhöõng caâu thô thu vôùi nhöõng hình aûnh lieãu : trong thô Nguyeãn Du, Chinh cuûa caùc taùc giaû tröôùc Xuaân Dieäu. phuï ngaâm cuûa Ñaëng Traàn Coân, thô ñôøi Toáng... b/ Caùch taân: Caùch caûm thuï muøa thu. - Hình aûnh lieãu : toaùt leân veû khaùc laï, môùi meû : Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB - Taùc giaû ñaõ söû duïng buùt phaùp naøo ñeå taû hình aûnh lieãu ? - Söï caùch taân cuûa Xuaân Dieäu khi moâ taû caûnh thu coøn ñöôïc theå hieän ôû ñieåm naøo ? - Xuaân Dieäu coøn coù nhöõng tìm toøi saùng taïo nhöõng hình aûnh thô naøo ? - Neùt môùi trong tình thu ñöôïc theå hieän nhö theá naøo ? - Toå Ngöõ Vaên + Lieãu : . Moät hình aûnh thieân nhieân quen thuoäc ( lieãu caûnh) . Nhaân hoùa: nhö daùng ngöôøi ñöùng chòu tang. � Buùt phaùp taû thöïc, lieãu ñöôïc caûm nhaän baèng moät caëp maét " xanh non" , theå hieän tình caûm cuûa nhaø thô. + Hình aûnh lieãu bieán hoùa vaän ñoäng : höôùng vaøo raëng lieãu, taû caän caûnh.... - Baùo tin thu baèng phaän lieãu: tang toùc, u buoàn... � gôïi daùng voùc duyeân daùng, laõng maïn cuûa thieáu nöõ hieän ñaïi. + Muøa thu trong caùi nhìn cuûa Xuaân Dieäu ñeïp, uyeån chuyeån, quí phaùi trong trang phuïc "aùo mô phai" . Mô phai : gôïi veû thu töôi saùng, thanh nheï, moâ taû chính xaùc thôøi ñieåm giao muøa. � Taâm hoàn laõng maïn cuûa nhaø thô. + Hình aûnh hoa, traêng , söông, ngöôøi thieáu nöõ � caûm nhaän môùi meû, treû trung cuûa Xuaân Dieäu tröôùc muøa thu , khaùc caùi nhìn truyeàn thoáng. � Toùm laïi : Caùi nhìn caùch taân cuûa Xuaân Dieäu ñaõ khieán caûnh thu mang veû soáng ñoäng khaùc thöôøng . 2. Neùt môùi trong tình thu: - Caûm thuï baèng taâm traïng phöùc hôïp: + Caûm thuï baèng veû ñeïp neân vui : trang phuïc muøa thu vôùi chieác aùo mô phai sang troïng, quí phaùi. + Caûm nhaän thu ôû söï taøn phai neân buoàn : Töû khí - taøn phai - u uaát, haän. - Caùi toâi coù khaùt voïng ñoàng caûm vôùi ñôøi maø khao khaùt hoøa nhaäp, giao caûm, gaén boù vôùi cuoäc ñôøi. 3. Toång keát: "Ñaây muøa thu tôùi" laø baøi thô taû caûnh thu, tình thu khaù ñaëc saéc cuûa Xuaân Dieäu vôùi nhieàu caùch taân taùo baïo trong xöû lí thi lieäu vaø dieãn ñaït. 4. Cuûng coá : Noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô 5.Daën doø : Hoïc vaø chuaån bò baøi : Thô duyeân Baøi 8: THÔ DUYEÂN ( Xuaân Dieäu) I. Muïc ñích yeâu caàu: Giuùp HS hieåu ñöôïc : - Veû ñeïp cuûa moái töông giao giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi, con ngöôøi vôùi vuõ truï. - Caùi nhìn ñoäc ñaùo vaøo coõi soáng huyeàn dieäu vaø loái dieãn ñaït duyeân daùng, ñoäc ñaùo cuûa baøi thô. II. Phöông phaùp : thuyeát giaûng, neâu vaán ñeà, ñaøm thoaïi III. Phöông tieän daïy hoïc : taøi lieäu chuû ñeà töï choïn naâng cao, saùch tham khaûo Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB IV. Caùc böôùc leân lôùp: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS - Em hieåu nhö theá naøo laø duyeân ? - Vaäy nhan ñeà cuûa baøi thô ñöôïc hieåu theo nghóa naøo ? - Em hieåu nhö theá naøo veà caáu töù ? Baøi thô duyeân coù caáu töù nhö theá naøo ? - Taùc giaû caûm nhaän veà moái töông giao cuûa taïo vaät nhö theá naøo ? GV höôùng daãn HS phaùt hieän nhöõng töø ngöõ, hình aûnh thô. - Taâm hoàn nhaø thô khao khaùt nhöõng gì ? - Taùc giaû ñaõ söû duïng bieän phaùp ngheä thuaät naøo ñeå moâ taû nhöõng khao khaùt ? - Caùi toâi taùo baïo, baát ngôø cuûa nhaø thô ñöôïc theå hieän qua nhöõng töø ngöõ naøo ? - Thaønh coâng cuûa baøi thô - Toå Ngöõ Vaên Noäi dung baøi hoïc I. Nhan ñeà : Thô duyeân: - Duyeân : + Nguyeân nhaân, nguyeân do. + Chæ söï hoøa hôïp vôï choàng + Cô trôøi - moái tình ñònh saün + Chæ söï may maén, neùt ñeïp töï nhieân, phaåm chaát trôøi phuù : coâ gaùi coù duyeân. - Nhan ñeà coù nhieàu taàng nghóa : laø baøi thô veà moái quan heä töông giao, gaén boù töï nhieân giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi vaø giöõa con ngöôøi vôùi vuõ truï. II. Caáu töù : 2 maïch vaän ñoäng; - Tröõ tình, chính luaän - Caûm xuùc vaø lí trí. III. Phaân tích : 1. Caûm nhaän veà moái töông giao huyeàn dieäu cuûa taïo vaät: - Chieàu moäng: chieàu ñeïp nhö moäng, chieàu mang saéc cuûa moäng mô � caûnh vaät böøng leân moät veû ñeïp. - Hoøa thô : Veû ñeïp töông giao giöõa nhöõng vaät neân thô - Caëp chim chuyeàn, caây me, muoân saéc laù nhö giao hoøa khi muøa thu ñeán. � Caûnh soáng ñoäng, coù hoàn. 2. Söï khao khaùt hoøa ñieäu cuûa taâm hoàn: - Caùi toâi khao khaùt giao caûm cuûa nhaø thô: + Loøng ta nghe yù baïn + Laàn ñaàu rung ñoäng noãi thöông yeâu � thoå loä coøn mang neùt duyeân daùng hoïc troø. + Em böôùc ñieàm nhieân... + Anh ñi löõng ñöõng ... � Ñònh meänh bí aån ñaõ gheùp hoï thaønh ñoâi " nhö moät caëp vaàn" giöõa baøi thô dòu daøng coù teân cuoäc ñôøi. + Con coø caùnh phaân vaân + Maây bay gaáp gaáp � nhòp soáng voäi vaøng + Chim giang theâm caùnh � caûm giaùc coâ ñôn + Hoa thaám laïnh � söï ngaén nguûi coâ ñôn cuûa moät kieáp ngöôøi. - Long anh cöôùi long em : taùo baïo, baát ngôø, khaúng ñònh moät taát yeáu cuûa tình caûm. 3. Toång keát: Thô duyeân chöa phaûi laø moät baøi thô tình nhöng ñaõ caét nghóa ñöôïc caùi lí do khieán con ngöôøi ñeán vôùi tình yeâu. Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB - Toå Ngöõ Vaên 4. Cuûng coá : Noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô Thô duyeân 5.Daën doø : Hoïc vaø chuaån bò chuû ñeà 4 : Theå loaïi vaên hoïc Chuû ñeà 4: THEÅ LOAÏI VAÊN HOÏC ( TÖÏ SÖÏ, TRÖÕ TÌNH, KÒCH, NGHÒ LUAÄN) MOÄT SOÁ TRI THÖÙC ÑEÅ ÑOÏC HIEÅU PHAÀN VAÊN HOÏC VIEÄT NAM TÖØ 1900 ÑEÁN 1945 ( 4 Tieát ) MOÄT SOÁ THEÅ LOAÏI VAÊN HOÏC : THÔ, TRUYEÄN ( 2 Tieát ) I. Muïc ñích yeâu caàu: Giuùp HS - Hieåu khaùi quaùt moät soá ñaëc ñieåm cô baûn cuûa theå loaïi : thô, truyeän. - Bieát vaän duïng nhöõng kieán thöùc ñoù vaøo vieäc ñoïc vaên. II. Phöông phaùp : dieãn giaûng, neâu vaán ñeà III. Phöông tieän daïy hoïc : taøi lieäu chuû ñeà töï choïn naâng cao, saùch tham khaûo IV. Caùc böôùc leân lôùp: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa GV & HS Noäi dung baøi hoïc: HÑ 1: Tìm hieåu khaùi nieäm theå loaïi trong I. Khaùi nieäm theå loaïi trong vaên hoïc: vaên hoïc. Theå loaïi: laø khaùi nieäm ñöôïc gheùp töø hai thuaät ngöõ loaïi vaø - Em hieåu nhö theá naøo veà khaùi nieäm theå theå. loaïi ? Loaïi : laø chuûng loaïi, loaïi hình ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh hình - TPVH ñöôïc phaân laøm maáy loaïi chính ? thöùc toå chöùc cuûa taùc phaåm vaên hoïc. TPVH ñöôïc phaân thaønh Ñoù laø nhöõng loaïi naøo ? ba loaïi lôùn: - Theá naøo laø tö söï ? Cho ví duï - Töï söï : hình thöùc duøng lôøi keå vaø lôøi mieâu taû taïo neân coát truyeän nhaèm taùi hieän böùc tranh ñôøi soáng, khaéc hoïa tính caùch - Theá naøo laø tröõ tình ? Cho ví duï. nhaân vaät. - Tröõ tình: hình thöùc boäc loä nhöõng rung ñoäng, caûm xuùc, suy - Theá naøo laø kòch ? Cho ví duï . nghó vaø taâm traïng cuûa caù nhaân tröôùc cuoäc ñôøi. - Kòch : hình thöùc duøng ngoân ngöõ vaø haønh ñoäng cuûa nhaân vaät ñeå dieãn taû nhöõng xung ñoät maâu thuaãn trong dôøi soáng. Theå: laø theå loaïi, kieåu, daïng...moät hieän thöïc hoùa cuûa loaïi. Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB - Toå Ngöõ Vaên Trong moãi loaïi coøn coù caùc theå khaùc nhau. - Loaïi töï söï : coù truyeän, kí - Loaïi tröõ tình : coù thô ca, ngaâm khuùc - Loaïi kòch : coù chính kòch, bi kòch, haøi kòch Ngoaøi ra coøn coù theå loaïi khaùc laønghò luaän . HÑ 2: Tìm hieåu khaùi löôïc veà thô vaø nhöõng löu yù khi ñoïc thô. II. Khaùi löôïc veà thô vaø nhöõng löu yù khi ñoïc thô - Em hieåu nhö theá naøo veà theå loaïi thô ? 1/ Khaùi löôïc veà thô: HS traû lôøi - GV nhaän xeùt a/ Thô : laø saûn phaåm cuûa söï saùng taïo ngheä thuaät ñöôïc coi laø GV thuyeát giaûng xuaát hieän gaàn nhö sôùm nhaát trong ñôøi soáng loaøi ngöôøi. Thô laø theå loaïi tieâu bieåu cho söï tinh tuùy cuûa ngheä thuaät ngoân töø. Thô ñeán vôùi ngöôøi thöôûng thöùc qua caùc baøi thô cuï theå. - Veà hình thöùc beân ngoaøi : Thô laø toå chöùc ngoân ngöõ ñaëc bieät khaùc haún toå chöùc ngoân ngöõ thoâng thöôøng . Moãi baøi thô laø moät chænh theå ñöôïc saép xeáp bôûi caùc doøng ( caâu ) thô theo moät traät töï nhaát ñònh, vöøa gôïi veû ñeïp thò giaùc, vöøa taïo aâm vang baèng söï hieäp vaàn, phoái thanh vöøa gaây aán töôïng vaø haáp daãn cuûa nhaïc ñieäu bôûi caùch ngaét nhòp, vöøa ñaùnh thöùc nhöõng rung ñoäng thaåm mó ôû ngöôøi ñoïc bôûi hình aûnh thô , yù thô qua cô - Thô Vieät Nam töø khi ra ñôøi ñeán nay coù cheá lieân töôûng. Thô phaûi tuaân thuû theo nhöõng caùch thöùc toå nhöõng caùch toå chöùc chính naøo ? chöùc nhaát ñònh . Coù 3 caùch thöùc toå chöùc chính : - Thô caùch luaät ñöôïc vieát nhö theá naøo ? + Thô caùch luaät : vieát theo luaät ñaõ ñònh ra tröôùc Laáy ví duï veà thô caùch luaät . + Thô töï do : khoâng theo luaät, caáu truùc vaø caùc ñôn vò cuù - Thô töï do coù ñieåm naøo khaùc thô caùch phaùp cuûa baøi thô ñöôïc ñònh hình töø saùng taïo rieâng cuûa taùc luaät ? Cho ví duï. giaû. - Thô vaên xuoâi coù ñieåm gì khaùc ? + Thô vaên xuoâi :veà hình thöùc caâu thô coù veû ngoaøi gioáng - Xeùt veà noäi dung beân trong, thô phaûn aùnh moät caâu vaên xuoâi nhöng veà maët caáu truùc vaø cuù phaùp noù ñöôïc ñöôïc ñieàu gì ? taïo ra theo nguyeân taéc cuûa tö duy thô. - Veà noäi dung beân trong : thô thuoäc phaïm truø tröõ tình. Thô laø söï leân tieáng cuûa noäi taâm con ngöôøi tröôùc cuoäc ñôøi qua vieäc boäc loä nhöõng rung ñoäng, xuùc caûm -vaø yù nghó cuûa moät caù nhaân ñöôïc goïi laø caùi toâi tröõ tình. Do ñoù thô coù khaû naêng phoå - Caên cöù vaøo noäi dung bieåu hieän thô ñöôïc bieán roäng vaø saâu, laø phöông tieän lieân keát kì dieäu con ngöôøi chia laøm maáy loaïi ? Neâu ñaëc ñieåm cuûa vôùi con ngöôøi. töøng loaïi thô ? Laáy ví duï . b/ Coù ba loaïi thô : - Thô tröõ tình : boäc loä taâm tö tình caûm, chieâm nghieäm, suy tö cuûa con ngöôøi veà cuoäc ñôøi : Töï tình - Hoà Xuaân Höông - Thô töï söï : noäi dung dieãn taû söï kieän, söï vieäc naøo ñoù song haønh cuøng caûm xuùc, suy ngghó cuûa taùc giaû: Haàu trôøi- Taûn Ñaø. - Thô traøo phuùng : phuû nhaän caùi xaáu baèng loái vieát mæa mai, - Khi ñoïc thô , theo em caàn löu yù nhöõng khoâi haøi, chaâm bieám : Vònh khoa thi Höông- Traàn Teá Xöông gì? 2/ Nhöõng löu yù khi ñoïc thô: - Caàn naém roõ teân baøi thô, taäp thô, teân taùc giaû, naêm xuaát baûn, HS thaûo luaän - Goïi HS ñaïi dieän trình hoaøn caûnh saùng taùc cuûa baøi thô. Ñaây laø nhöõng hieåu bieát ban baøy. ñaàu, raát caàn thieát vì nhöõng tri thöùc naøy coù theå cung caáp cho GV nhaän xeùt . Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB Laáy daãn chöùng minh hoïa. Ñoïc " Ñaây muøa thu tôùi" cuûa Xuaân Dieäu coù theå lieân töôûng, so saùnh vôùi "Thu aåm " cuûa Nguyeãn Khuyeán. (Heát tieát 1 ) HÑ3 : Tìm hieåu khaùi löôïc veà truyeän vaø nhöõng löu yù khi ñoïc truyeän. - Em hieåu nhö theá naøo veà khaùi nieäm truyeän ? - Truyeän haáp daãn ngöôøi ñoïc bôûi nhöõng yeáu toá naøo ? Laáy ví duï veà ngoân ngöõ keå chuyeän. - Xeùt theo kieåu truyeän, truyeän ñöôïc chia laøm maáy loaïi ? - Toå Ngöõ Vaên ngöôøi ñoïc moät thöù chìa khoùa ñeå ñi vaøo baøi thô. - Ñoïc kó baøi thô, caûm nhaän yù thô qua caùc phöông dieän ngoân ngöõ, hình aûnh, nhòp ñieäu. Ñeå caûm nhaän ñöôïc yù thô caàn ñaëc bieät chuù yù phaân tích vaø ñaùnh giaù kó löôõng khaû naêng bieåu hieän yù thô cuûa caùc phöông dieän ngoân ngöõ, hình aûnh, nhòp ñieäu. - Caàn chuù yù nhöõng ñoùng goùp rieâng cuûa taùc giaû baøi thô veà töù thô, caûm höùng, tö töôûng. Noù ñöôïc theå hieän qua nhöõng rung ñoäng, xuùc caûm ñöôïc dieãn ñaït baèng hình aûnh, nhòp ñieäu vaø ngoân ngöõ . Cho neân chæ coù theå baèng caùch lieân töôûng, ñoái chieáu, so saùnh giöõa baøi thô ñang ñoïc vôùi baøi thô khaùc cuûa chính taùc giaû; giöõa thô cuûa taùc giaû vôùi nhieàu nhaø thô cuøng thôøi hoaëc tröôùc ñoù cuøng chung ñeà taøi. - Caàn choïn thôøi ñieåm thích hôïp ñeå ñoïc thô. Ñoù laø khi taâm hoàn ngöôøi ñoïc coù nhu caàu chia seû, thöôûng thöùc caùi ñeïp, hay ñôn giaûn chæ muoán thaáu hieåu con ngöôøi vaø cuoäc ñôøi... III. Khaùi löôïc veà truyeän vaø nhöõng löu yù khi ñoïc truyeän 1/ Khaùi löôïc veà truyeän: a/ Truyeän : laø saûn phaåm cuûa söï saùng taïo ngheä thuaät nhaèm ñaùp öùng caùc nhu caàu nhaän thöùc, thaåm mó vaø giaûi trí cuûa con ngöôøi baèng caùch keå chuyeän. Truyeän coù theå haáp daãn ngöôøi ñoïc bôûi caùi coõi ñôøi soáng vöøa quen thuoäc vöøa laï laãm vôùi nhöõng tình tieát, söï kieän, bieán coá lieân tieáp xaûy ra, gaây caûm giaùc hoài hoäp, caêng thaúng baát ngôø vaø nhöõng aán töôïng ñaëc bieät. Truyeän gaây höùng thuù khi ngöôøi ñoïc theo doõi dieãn bieán cuoäc ñôøi cuûa moät hay nhieàu nhaân vaät coù tính caùch vaø soá phaän gioáng mình hoaëc laïi vôùi mình, trong moái quan heä chaët cheõ vôùi hoaøn caûnh, vôùi moâi tröôøng xung quanh, töø ñoù giuùp hoï hieåu saâu hôn veà tính caùch vaø soá phaän cuûa chuùng. Truyeän coù khi ñi vaøo phaûn aùnh ñôøi soáng taâm tö bí aån vaø teá nhò cuûa con ngöôøi ( Hai ñöùa treû ), coù khi gaây aùm aûnh veà soá phaän, moät cuoäc ñôøi bi thaûm ( Chí Pheøo) nhöng cuõng coù khi taùi hieän nhöõng böùc tranh xaõ hoäi roäng lôùn treân moät chieàu daøi cuûa lòch söû ( Taán troø ñôøi ) Truyeän söû duïng nhieàu hình thöùc ngoân ngöõ nhö ngoân ngöõ cuûa ngöôøi keå chuyeän, ngoân ngöõ nhaân vaät. Ngoân ngöõ cuûa ngöôøi keå chuyeän cuõng ñöôïc söû duïng khaù linh hoaït, coù khi ôû beân ngoaøi ñoùng vai troø daãn daét tình tieát, haønh ñoäng, mieâu taû söï kieän, bieán coá ; coùkhi nhaäp vaøo lôøi nhaân vaät. Ngoân ngöõ truyeän vaø ngoân ngöõ ñôøi soáng cuõng coù moái quan heä gaén boù ñöôïc vaän duïng uyeån chuyeån taïo neân söùc haáp daãn cuûa söï soáng ñoäng vaø chaân thöïc. b/ Caùc loaïi truyeän: - Kieåu töï söï daân gian : coù thaàn thoaïi, truyeàn thuyeát, truyeän Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB - Khi ñoïc truyeän caàn löu yù nhöõng gì ? HS thaûo luaän - Goïi HS ñaïi dieän trình baøy. GV nhaän xeùt . Laáy daãn chöùng minh hoïa. - Toå Ngöõ Vaên coå tích, truyeän cöôøi, truyeän nguï ngoân. - Kieåu töï söï trung ñaïi : coù truyeän vieát baèng chöõ Haùn, truyeän vieát baèng chöõ Noâm - Kieåu töï söï hieän ñaïi : coù truyeän vöøa, truyeän cöôøi, truyeän daøi... 2/ Nhöõng löu yù khi ñoïc truyeän: - Caàn tìm hieåu boái caûnh xaõ hoäi vaø hoaøn caûnh saùng taùc ñeå hieåu saâu hôn noäi dung vaø caùc taàng yù nghóa cuûa truyeän. - Chuù yù caùc yeáu toá thuoäc veà noäi dung cuûa truyeän ( coát truyeän, nhaân vaät, tình tieát ), caùc yeáu toá thuoäc veà hình thöùc cuûa truyeän ( gioïng ñieäu, ngoân ngöõ ) + Veà coát truyeän : ñaây laø heä thoáng söï kieän, bieán coá xaûy ra trong cuoäc ñôøi caùc nhaân vaät coù taùc duïng laøm boäc loä tính caùch vaø soá phaän nhaân vaät. Cho neân naém ñöôïc coát truyeän coøn coù nghóa laø phaûi hieåu ñöôïc caùc söï kieän vaø bieán coá trong truyeän coù yù nghóa nhö theá naøo trong vieäc khaéc hoïa tính caùch nhaân vaät vaø chuyeån taûi thoâng ñieäp cuûa taùc phaåm. + Veà nhaân vaät : laø yeáu toá quan troïng nhaát cuûa taùc phaåm vaên hoïc, nhaân vaät ñöôïc bieåu hieän qua caùc phöông dieän : ngoaïi hình, haønh ñoäng, ngoân ngöõ vaø theá giôùi noäi taâm .Moãi phöông dieän ñeàu goùp phaàn boäc loä nhöõng neùt rieâng trong tính caùch vaø soá phaän cuûa nhaân vaät. + Caùc yeáu toá nhö : tình tieát, ñieåm nhìn, goïng ñieäu, ngoân ngöõ ñeàu laø nôi boäc loä söï haáp daãn cuûa truyeän neáu ta bieát caùch tìm hieåu ñuùng höôùng vaø kó löôõng. - Caàn ñoïc ñi ñoïc laïi truyeän nhieàu laàn ñeå xem xeùt caùc phöông dieän sau : Truyeän ñaët ra vaán ñeà gì ? Vaán ñeà ñoù coù yù nghóa nhö theá naøo ? Ñaâu laø ñoùng goùp ñoäc ñaùo cuûa nhaø vaên veà phöông dieän ngheä thuaät ? 4. Cuûng coá: Naém ñöôïc caùc khaùi nieäm : thô, truyeän vaø caùch ñoïc thô, truyeän 5.Daën doø: Chuaån bò chuû ñeà : theå loaïi vaên hoïc kòch, nghò luaän MOÄT SOÁ THEÅ LOAÏI VAÊN HOÏC : KÒCH, NGHÒ LUAÄN ( 2 Tieát ) I. Muïc ñích yeâu caàu: Giuùp HS - Hieåu khaùi quaùt moät soá ñaëc ñieåm cô baûn cuûa theå loaïi : kòch,nghò luaän. - Bieát vaän duïng nhöõng kieán thöùc ñoù vaøo vieäc ñoïc vaên. II. Phöông phaùp :dieãn giaûng, neâu vaán ñeà III. Phöông tieän daïy hoïc : taøi lieäu chuû ñeà töï choïn naâng cao, saùch tham khaûo IV. Caùc böôùc leân lôùp: 1. Oån ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Baøi môùi: Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB Hoaït ñoäng cuûa GV & HS GV höôùng daãn HS tìm hieåu khaùi löôïc veà kòch vaø nhöõng löu yù khi ñoïc kòch baûn vaên hoïc. -- Em hieåu nhö theá naøo veà khaùi nieäm theå loaïi kòch ? - Ñeå ñeán vôùi ngöôøi ñoïc thì moät vôû kòch ñoøi hoûi coù söï tham gia cuûa nhöõng nhaân toá naøo ? - Dung löôïng hieän thöïc maø kòch phaûn aùnh coù phaïm vi nhö theá naøo ? - Ñaëc ñieåm cuûa kòch laø gì ? - Nhöõng nhaân vaät trong kòch töï xaây döïng tính caùch rieâng cuûa mình thoâng qua yeáu toá naøo ? - Trong kòch thöôøng coù nhöõng loaïi ngoân ngöõ naøo ? - Toå Ngöõ Vaên Noäi dung baøi hoïc: I. Khaùi löôïc veà kòch vaø nhöõng löu yù khi ñoïc kòch baûn vaên hoïc: 1/ Khaùi löôïc veà kòch a. Kòch: laø moät trong ba loaïi hình vaên hoïc. Kòch ñöôïc xem laø moät loaïi hình ngheä thuaät toång hôïp, vöøa thuoäc veà saân khaáu vöøa thuoäc veà vaên hoïc . - Ñeå ñeán vôùi coâng chuùng trong tö caùch moät vôû dieãn, kòch ñoøi hoûi söï tham gia cuûa nhieàu ngöôøi : ñaïo dieãn, dieãn vieân, hoïa só thieát keá mó thuaät, nhaïc coâng, ngöôøi phuï traùch aùnh saùng, aâm thanh. - Trong tö caùch laø moät taùc phaåm vaên hoïc, kòch toàn taïi döôøi daïng kòch baûn vaên hoïc, ñoäc giaû coù theå caûm thuï baèng caùch ñoïc . - Kòch saùng taùc ñeå trình dieãn treân saân khaáu hoaëc ñöa leân maøn aûnh, bò chi phoái bôûi caùc yeáu toá khoâng gian vaø thôøi gian thöïc teá, do ñoù kòch khoù coù theå chöùa ñöïng moät dung löôïng hieän thöïc roäng lôùn nhö trong caùc taùc phaåm thuoäc loaïi hình töï söï, cuõng khoâng mang xu höôùng boäc loä nhöõng rung ñoäng, caûm xuùc vaø suy ngaãm nhö trong caùc taùc phaåm tröõ tình. Kòch khaùm phaù vaø dieãn taû ñôøi soáng baèng vieäc phaùt hieän nhöõng maâu thuaãn vaø xung ñoät " Xung ñoät taïo neân kòch tính"- Bieâlinxki: + Xung ñoät kòch coù theå xaûy ra giöõa caùc maët khaùc nhau trong moät con ngöôøi, giöõa caù nhaân, giöõa caùc nhoùm cho ñeán caùc taäp ñoaøn ngöôøi vôùi nhau hoaëc coù khi giöõa moät taäp ñoaøn ngöôøi vôùi caù nhaân trong moät boái caûnh xaõ hoäi vaø lòch söû mang tính ñaëc thuø. + Kòch tính laø neùt chuû ñaïo. Ñöôïc taïo ra do maâu thuaãn vaø xung ñoät moät khi ñaõ xaûy ra phaùt trieån lieân tuïc, khoâng giaùn ñoaïn, theo chieàu höôùng moãi luùc moät caêng thaúng cho tôùi tình theá ñoøi hoûi phaûi giaûi quyeát baèng moät keát cuïc naøo ñoù. - Quaù trình dieãn beán cuûa xung ñoät kòch ñöôïc cuï theå hoùa baèng haønh ñoäng kòch. Haønh ñoäng kòch laø yeáu toá quan troïng haøng ñaàu cuûa kòch phaåm, ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc nhaân vaät kòch. Trong kòch, caùc nhaân vaät töï xaây döïng neân tính caùch rieâng bieät cuûa mình chuû yeáu qua ngoân ngöõ maø noù theå hieän. - Ngoân ngöõ kòch coù 3 loaïi: + Ngoân ngöõ ñoái thoaïi : caùc nhaân vaät ñoái ñaùp vôùi nhau + Ngoân ngöõ ñoäc thoaïi : lôøi nhaân vaät töï boäc loä taâm tö, tình caûm cuûa mình. + Ngoân ngöõ baøng thoaïi : lôøi nhaân vaät noùi rieâng vôùi khaùn giaû - Ngoân ngöõ kòch laø ngoân ngöõ khaéc hoïa tính caùch, ngoân ngöõ bieåu hieän ñaëc ñieåm, phaåm chaát cuûa nhaân vaät. Laø thöù ngoân ngöõ mang ñaëc tính tranh luaän, bieän baùc, taùc ñoäng tröïc tieáp vaø Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB - Xeùt theo noäi dung, yù nghóa cuûa xung ñoät thì kòch ñöôïc phaân ra laøm maáy loaïi ? GV höôùng daãn HS tìm hieåu caùc loaïi kòch. Laáy ví duï minh hoïa töøng loaïi kòch . - Roâmeâoâ vaø Giuliet - Seáchxpia Aâm möu vaø tình yeâu - Sile ... -Khi ñoïc kòch baûn vaên hoïc caàn löu yù nhöõng gì ? HS traû lôøi GV nhaän xeùt . ( Heát tieát 1) GV höôùng daãn HS tìm hieåu khaùi löôïc veà nghò luaän vaø nhöõng löu yù khi ñoïc vaên nghò luaän. - Em hieåu nhö theá naøo veà theå loaïi nghò luaän ? HS suy nghó traû lôøi GV nhaän xeùt vaø ñöa ra khaùi löôïc veà nghò luaän . - Toå Ngöõ Vaên thuùc ñaåy maâu thuaãn, xung ñoät taêng tieán taïo kòch tính vôùi nhöõng saéc thaùi : taán coâng, phaûn coâng; thaêm doø, laûng traùnh,... - Ngoân ngöõ kòch theå hieän cao ñoä ñaëc tính soáng ñoäng, giaøu chaát thoâng tuïc cuûa ngoân ngöõ ñôøi thöôøng b.Caùc loaïi kòch: - Bi kòch : laø loaïi vôû dieãn phaûn aùnh xung ñoät giöõa caùc nhaân vaät töôi saùng, trong treûo, cao thöôïng, coù phaåm chaát toát ñeïp, coù tinh thaàn höôùng tôùi caùi tieán boä vôøi nhöõng theá löïc ñeân toái, thaâm hieåm, ñoäc aùc. Cuõng coù khi bi kòch xaûy ra ôû söï xung ñoät giöõa lí töôûng vôùi thöïc teá, giöõa khaùt voïng cao ñeïp nhöng quaù rieâng bieät cuûa caù nhaân vôùi quyeàn lôïi thaân thieát cuûa coäng ñoàng. - Haøi kòch : laø loaïi vôû dieãn phaûn aùnh xung ñoät giöõa caù nhaân ôû möùc ñoä khoâng quaù traàm troïng, phaàn lôùn laø töø caùc tình huoáng hieåu nhaàm hoaëc coá tình gaây hieåu nhaàm ñeå taïo neân tieáng cöôøi pheâ phaùn vôùi thaùi ñoä thoaûi maùi, vui veû. - Chính kòch : moät loaïi vôû kòch ôû trung gian giöõa bi kòch vaø haøi kòch trong ñoù phaûn aùnh nhöõng maâu thuaãn, xung ñoät trong cuoäc soáng haèng ngaøy nhaèm höôùng tôùi moät söï khaúng ñònh hoaëc phuû ñònh naøo ñoù tuy vaãn coù luùc söû duïng nhöõng neùt bi haøi, buoàn vui laãn loän. 2/ Nhöõng löu yù khi ñoïc kòch baûn vaên hoïc - Caàn ñoïc kó lôøi giôùi thieäu, tieåu daãn ñeå naém ñöôïc nhöõng tri thöùc caàn thieát vaø nhöõng hieåu bieát chung veà taùc giaû, taùc phaåm, thôøi ñaïi taùc phaåm ra ñôøi, vò trí ñoaïn trích trong taùc phaåm. - Lôøi thoaïi cuûa caùc nhaân vaät caàn ñöôïc ñaëc bieät chuù yù vì lôøi thoaïi cuûa nhaân vaät vöøa boäc loä tính caùch, phaåm chaát, nhöõng yù nghó thaàm kín beân trong cuûa nhaân vaät, vöøa laø yeáu toá thuùc ñaåy maâu thuaãn, xung ñoät. - Caàn chuù yù tìm hieåu tö töôûng, thaùi ñoä cuûa taùc giaû ñoái vôùi thôøi ñaïi ñöôïc bieåu hieän qua xung ñoät, maâu thuaãn trong taùc phaåm. II. Khaùi löôïc veà nghò luaän vaø nhöõng löu yù khi ñoïc vaên nghò luaän 1/ Khaùi löôïc veà nghò luaän a/ Nghò luaän laø moät theå loaïi vaên hoïc duøng laäp luaän, lí leõ, phaùn ñoaùn, chöùng cöù ñeå baøn luaän veà moät vaán ñeà naøo ñoù thuoäc caùc lónh vöïc chính trò, xaõ hoäi, vaên hoïc, ngheä thuaät, trieát hoïc, ñaïo ñöùc...trong ñoù luaän laø baøn baïc, trao ñoåi, toû thaùi ñoä khaúng ñònh hoaëc phuû ñònh, boäc loä chính kieán cuûa ngöôøi vieát veà vaán ñeà ñöôïc baøn tôùi ñuùng hay sai, ñuùng ñeán möùc ñoä naøo, sai ñeán möùc ñoä naøo ; nghò laø ñaùnh giaù, ñeà xuaát yù kieán cuûa caù Giaùo aùn töï choïn : Ngöõ Vaên 11 CB -Xeùt veà noäi dung luaän baøn, theå nghò luaän ñöôïc chia laøm caùc theå nghò luaän naøo ? Laáy ví duï minh hoïa -Khi ñoïc vaên nghò luaän caàn chuù yù nhöõng yeáu toá naøo ? HS thaûo luaän - Goïi HS ñaïi dieän trình baøy. GV nhaän xeùt . - Toå Ngöõ Vaên nhaân ngöôøi vieát veà vaán ñeà, nhaèm thuyeát phuïc ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe tin vaøo leõ phaûi, chaân lí. Veû ñeïp cuûa vaên nghò luaän ñöôïc boäc loä ôû söï saâu saéc cuûa tö töôûng, söï maïch laïc, saùng roõ trong laäp luaän, söï saéc saûo, chaët cheõ trong lí leõ, söï xaùc thöïc trong chuùng cöù, söï chính xaùc, haøm suùc trong ngoân töø. b/ Caùc theå nghò luaän : - Vaên chính luaän : luaän baøn veà caùc vaán ñeà trieát hoïc, chính trò, xaõ hoäi, ñaïo ñöùc ... - Vaên pheâ bình vaên hoïc ngheä thuaät : luaän baøn caùc vaán ñeà thuoäc phaäm truø vaên hoïc vaø ngheä thuaät. 2/ Nhöõng löu yù khi ñoïc vaên nghò luaän - Caàn tìm hieåu tieåu söû, thaân theá söï nghieäp, tö töôûng taùc giaû vaø hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa taùc phaåm ñeå hieåu ñöôïc vì sao taùc giaû laïi quan taâm tôùi vaán ñeà ñoù, taàm quan troïng vaø yù nghóa cuûa vaán ñeà ñöôïc baøn tôùi trong thôøi ñieåm taùc giaû ñöa ra vaø baøn luaän. - Caàn naém ñöôïc heä thoáng luaän ñieåm chính cuûa baøi vieát ñeå hieåu caùch theå hieän quan ñieåm, thaùi ñoä vaø tö töôûng, tình caûm cuûa taùc giaû, ñeå coù theå phaân tích ñöôïc giaù trò cuûa laäp luaän, lí leõ, caùch neâu chuùng cöù, caùch söû duïng ngoân töø; töø ñoù tieán haønh ñaùnh giaù ñöôïc nhöõng ñoùng goùp cô baûn cuûa taùc phaåm veà noäi dung tö töôûng cuõng nhö ngheä thuaät bieåu hieän. - Vaên nghò luaän coøn haáp daãn ôû nhòp ñieäu, ôû hôi vaên, khí vaên, vaø hình aûnh maø taùc giaû söû duïng. Moät baøi vaên nghò luaän ñaëc saéc bao giôø cuõng toaùt leân ôû ñoù veû ñeïp cuûa trí tueä vaø taâm huyeát cuûa taùc giaû. 4. Cuûng coá:Naém ñöôïc caùc khaùi nieäm : kòch, nghò luaän vaø nhöõng löu yù khi ñoïc kòch baûn vaên hoïc, vaên nghò luaän . 5.Daën doø: Chuaån bò chuû ñeà : Bieän phaùp tu töø chôi chöõ trong tieáng Vieät Chuû ñeà 5: BIEÄN PHAÙP TU TÖØ CHÔI CHÖÕ TRONG TIEÁNG VIEÄT (4 Tieát ) I. Muïc ñích yeâu caàu: Giuùp HS - Nhaän thöùc ñöôïc caùc caùch chôi chöõ trong Tieáng Vieät vaø giaù trò tu töø cuûa noù trong hoaït ñoäng giao tieáp noùi chung vaø trong ñôøi soáng vaên hoïc noùi rieâng. - Bieát giaûi maõ nhöõng pheùp chôi chöõ thoâng thöôøng vaø caûm nhaän ñöôïc ñieàu thuù vò cuûa pheùp chôi chöõ, böôùc ñaàu bieát chôi chöõ ôû nhöõng daïng ñôn giaûn. - Boài döôõng loøng yeâu quyù tieáng Vieät, say meâ caùi hay, caùi ñeïp cuûa tieáng Vieät. II. Phöông phaùp :dieãn giaûng, neâu vaán ñeà, thöch haønh