Tài liệu Giáo án ngữ văn 11 tuần 2: câu cá mùa thu

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí CÂU CÁ MÙA THU (Thu Điếu) - Nguyễn Khuyến A. Mục tiêu bài học. 1. Kiến thức: - Cảm nhận được vẻ đẹp của cảnh thu điển hình cho mùa thu làng cảnh Việt Nam vùng đồng bằng Bắc Bộ. - Vẻ đẹp tâm hồn thi nhân:Tấm lòng yêu thiên nhiên, quê hương đất nước và tâm trạng thời thế. - Thấy đượcc tài năng thơ Nôm Nguyễn Khuyến: Nghệ thuật tả cảnh, tả tình, gieo vần, sử dụng từ ngữ… - Rèn kỹ năng đọc diễn cảm và phân tích tâm trạng nhân vật trong thơ trữ tình.. 2. Kĩ năng: - Đọc hiểu thơ theo đặc trưng thể loại - Phân tích bình giảng bài thơ. 3. Thái độ: - Giáo dục tình thương yêu quê hương đất nước. B. Chuẩn bị bài học: 1. Giáo viên: 1.1. Dự kiến bp tổ chức hoạt động cảm thụ tác phẩm: - Phương pháp đọc hiểu, đọc diễn cảm, phân tích, bình giảng, kết hợp so sánh bằng hình thức trao đổi, thảo luận nhóm. - Tích hợp phân môn: Làm văn. Tiếng việt. Đọc văn. 1.2. Phương tiện: VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí - SGK, SGV ngữ văn 11. - Giáo án. 2. Học sinh: Chủ động tìm hiểu bài học theo định hướng câu hỏi Sgk và định hướng của giáo viên. C. Hoạt động dạy và học: 1. Ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ. 3. Giới thiệu bài mới. Thu là thơ của đất trời, thơ là thu của lòng người và mùa thu là đề tài quen thuộc của thi nhân từ xưa đên nay. Và nhiều tác giả có những vần thơ nổi tiếng về mùa thu như “ Tiếng thu” (Lưu trọng Lư), Cảm thu, Tiễn thu của (Tản Đà), Đây mùa thu tới (Xuân Diệu),… Và hôm nay ta sẽ đến với cảnh thu điển hình của làng cảnh Việt Nam: mùa thu ở Bắc Bộ qua bài “ Thu điếu” Nguyễn Khuyến. Hoạt động của giáo viên và học sinh Hoạt động 1. Nội dung cần đạt I. Tìm hiểu chung: - Hướng dẫn HS đọc văn bản và 1. Tác giả: tìm hiểu nội dung, nghệ thuật của Nguyễn Khuyến là bậc túc nho tài, có cốt cách bài thơ. thanh cao, có lòng yêu nước thương dân nhưng bất lực trước thời cuộc. - Em hãy giới thiệu đôi nét về chùm ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến? - Được mệnh danh là “ nhà thơ của dân tình làng cảnh Việt Nam”. VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí Định hướng câu trả lời của hs. 2. Sự nghiệp sáng tác: - Nguyễn Khuyến (1835 – Nguyễn Khuyến sáng tác cả thơ, văn, câu đối, 1905 ) hiệu Quế Sơn. nhưng thành công hơn cả là thơ cả thơ chữ Hán và thơ chữ Nôm. - Quê làng Và - Yên Đỗ - Bình Lục - Hà Nam. 3. Vị trí, đề tài, hoàn cảnh sáng tác bài thơ: - Xuất thân trong một gia đình - Vị trí : Bài thơ “ Mùa thu câu cá “ một tong nhà nho nghèo. chùm ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến. - 1864 đỗ đầu kì thi hương. - Đề tài: Viết về đề tài mùa thu – đề tài quen thuộc. - 1871 đỗ đầu kì thi đình nên được gọi là Tam Nguyên Yên - Hoàn cảnh sáng tác: Viết trong thời gian khi Đỗ. Nguyễn khuyến về ở ẩn tại quê nhà. - Nguyễn Khuyến làm quan II. Đọc – hiểu : hơn 10 năm rồi lui về dạy học. 1. Cảnh thu: Hoạt động 2 - Điểm nhìn từ trên thuyền câu → nhìn ra mặt Thảo luận nhóm. ao nhìn lên bầu trời → nhìn tới ngõ vắng → trở về với ao thu. Nhóm 1. Điểm nhìn cảnh thu của tác giả có gì đặc sắc? Từ điểm - Cảnh thu được đón nhận từ gần → cao xa → nhìn ấy nhà thơ đã bao quát cảnh gần. Cảnh sắc thu theo nhiều hướng thật sinh thu như thế nào? động với hình ảnh vừa đối lập vừa cân đối, hài hòa. - Mang nét riêng của cảnh sắc mùa thu của làng quê Bắc bộ: Không khí dịu nhẹ, thanh sơ của cảnh vật: + Màu sắc: Trong veo, sóng biếc, xanh ngắt Nhóm 2. Những từ ngữ hình ảnh + Đường nét, chuyển động: Hơi gợn tí, khẽ nào gợi lên được nét riêng của đưa vèo, mây lơ lửng. cảnh sắc mùa thu? Hãy cho biết VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí đó là cảnh thu ở miền quê nào? → Hình ảnh thơ bình dị, thân thuộc, không chỉ thể hiện cái hồn của cảnh thu mà còn thể hiện cái hồn của cuộc sống ở nông thôn xưa. "Cái thú vị của bài Thu điếu ở các điệu xanh, xanh ao, xanh bờ, xanh sóng, xanh trúc, xanh trời, xanh bèo" ( Xuân Diệu ). Nhóm 3. Hãy nhận xét về không gian thu trong bài thơ qua các - Không gian thu tĩnh lặng, phảng phất buồn: chuyển động, màu sắc, hình ảnh, + Vắng teo âm thanh? + Trong veo Các hình ảnh được miêu tả + Khẽ đưa vèo trong trạng thái ngưng Nhóm 4. Nhan đề bài thơ có liên quan gì đến nội dung của bài thơ + Hơi gợn tí. chuyển động, hoặc chuyển không? Không gian trong bài thơ + Mây lơ lửng động nhẹ, khẽ. góp phần diễn tả tâm trạng như thế nào? - Đặc biệt câu thơ cuối tạo được một tiếng động duy nhất: Cá đâu đớp động dưới chân bèo → không phá vỡ cái tĩnh lặng, mà ngược lại nó càng làm tăng sự yên ắng, tĩnh mịch của cảnh vật → Thủ pháp lấy động nói tĩnh. 2. Tình thu: - Nói chuyện câu cá nhưng thực ra là để đón nhận cảnh thu, trời thu vào cõi lòng. - Em hãy cho biết cách gieo vần + Một tâm thế nhàn: Tựa gối ôm cần trong bài thơ có gì đặc biệt? Cách gieo vần ấy cho ta cảm nhận về + Một sự chờ đợi: Lâu chẳng được. cảnh thu như thế nào? + Một cái chợt tỉnh mơ hồ: Cá đâu đớp động.. - Không gian thu tĩnh lặng như sự tĩnh lặng trong tâm hồn nhà thơ, khiến ta cảm nhận về một nỗi cô đơn, man mác buồn, uẩn khúc VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí trong cõi lòng thi nhân. Hoạt động 3 HS đọc phần ghi nhớ SGK → Nguyễn khuyến có một tâm hồn hồn gắn bó với thiên nhiên đất nước, một tấm lòng yêu nước thầm kín mà sâu sắc. 3. Đặc sắc nghệ thuật. - Cách gieo vần đặc biệt: Vần " eo "(tử vận) khó làm, được tác giả sử dụng một cách thần tình, độc đáo, góp phần diễn tả một không gian vắng lặng, thu nhỏ dần, khép kín, phù hợp với tâm trạng đầy uẩn khúc của nhà thơ. - Lấy động nói tĩnh → nghệ thuật thơ cổ phương Đông. - Vận dụng tài tình nghệ thuật đối. 4. Ý nghĩa văn bản : Vẻ đẹp của bức tranh mùa thu, tình yêu thiên nhiên, đất nước và tâm trạng thời thế của tác giả. III. Tổng kết: Ghi nhớ: Sgk 4. Củng cố: - Đọc thuộc diễn cảm bài thơ. - Trao đổi cặp: Nội dung và nghệ thuật của bài thơ? 5. Dặn dò: - Học thuộc bài thơ, nắm nội dung bài học. VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí - Soạn bài “phân tích đề lập dàn ý trong bài văn nghị luận “.