Tài liệu Giáo án địa lí lớp 10

®Þa lý 10 gi¸o ¸n tiÕt 1: PhÇn mét: ®Þa lý tù nhiªn Ch¬ng I: B¶n ®å Bµi 1: C¸c phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å I- Môc tiªu: Sau bµi häc, häc sinh cÇn: - Nªu râ ®îc v× sao cÇn cã c¸c phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å kh¸c nhau. - HiÓu râ ®îc mét sè phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å c¬ b¶n. - Ph©n biÖt ®îc mét sè d¹ng líi kinh, vÜ tuyÕn kh¸c nhau cña b¶n ®å. Tõ ®ã biÕt ®îc líi kinh, vÜ tuyÕn ®ã cña phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å nµo. - Th«ng qua phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å, biÕt ®îc khu vùc nµo t¬ng ®èi chÝnh x¸c, khu vùc nµo kÐm chÝnh x¸c. - ThÊy ®îc sù cÇn thiÕt cña b¶n ®å trong häc tËp. II- §å dïng d¹y häc: Qu¶ ®Þa cÇu, mét m¶nh b×a, b¶n ®å thÕ giíi, b¶n ®å ch©u ¸. III- Ph¬ng ph¸p: §µm tho¹i, gîi më, sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan. IV- TiÕn tr×nh d¹y häc: 1- æn ®Þnh líp. 2- Tæ chøc d¹y häc. Gi¸o viªn giíi thiÖu bµi míi. Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh - Ho¹t ®éng 1 (c¸ nh©n): Häc sinh tr×nh bµy sù hiÓu biÕt vÒ b¶n ®å, qu¶ ®Þa cÇu. - Gi¸o viªn: §Ó triÓn khai bÒ mÆt cong cña tr¸i ®Êt lªn mÆt ph¼ng ph¶i cã c¸c phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å. - Gi¸o viªn: Dïng qu¶ ®Þa cÇu, m¶nh b×a m« t¶ ®Ó häc sinh h×nh dung phÐp chiÕu ph¬ng vÞ (®øng, nghiªng, ngang) - Ho¹t ®éng 2 (c¸ nh©n): + Víi phÐp chiÕu ph¬ng vÞ ®øng th× mÆt ph¼ng tiÕp xóc qu¶ ®Þa cÇu ë ®©u ? HÖ thèng kinh, vÜ tuyÕn cã ®Æc ®iÓm g× ? + Khu vùc nµo sÏ chÝnh x¸c ? Néi dung chÝnh 1- Kh¸i niÖm - PhÐp chiÕu h×nh b¶n ®å lµ c¸ch biÓu thÞ mÆt cong cña tr¸i ®Êt lªn mét mÆt ph¼ng ®Ó mçi ®iÓm trªn mÆt cong t¬ng øng víi 1 ®iÓm trªn mÆt ph¼ng. - Do bÒ mÆt tr¸i ®Êt cong, khi thÓ hiÖn ra mÆt ph¼ng c¸c khu vùc kh«ng chÝnh x¸c nh nhau dÉn ®Õn cã c¸c phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å kh¸c nhau. 2- C¸c phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å c¬ b¶n: - PhÐp chiÕu ph¬ng vÞ. - PhÐp chiÕu h×nh nãn. - PhÐp chiÕu h×nh trô. a/ PhÐp chiÕu ph¬ng vÞ: - Lµ ph¬ng ph¸p thÓ hiÖn m¹ng líi kinh, vÜ tuyÕn cña mÆt cÇu lªn mÆt ph¼ng. - Tïy theo vÞ trÝ tiÕp xóc cña mÆt ph¼ng víi qu¶ ®Þa cÇu cã c¸c phÐp chiÕu ph¬ng vÞ kh¸c nhau. - PhÐp chiÕu ph¬ng vÞ ®øng. + MÆt ph¼ng tiÕp xóc qu¶ ®Þa cÇu ë cùc. + Kinh tuyÕn lµ ®êng th¼ng ®ång quy ë cùc. + VÜ tuyÕn lµ c¸c ®êng trßn ®ång t©m ë cùc. + Khu vùc mÆt ph¼ng tiÕp xóc lµ chÝnh x¸c (cùc) b/ PhÐp chiÕu h×nh nãn: _____________________________________________________________ 1 ®Þa lý 10 gi¸o ¸n - Chia líp lµm hai nhãm. - Ho¹t ®éng 3: Nhãm 1 nghiªn cøu phÐp chiÕu h×nh nãn theo c¸c néi dung nh ë phÐp chiÕu ph¬ng vÞ + MÆt chiÕu. + §Æc ®iÓm hÖ thèng kinh, vÜ tuyÕn. + Khu vùc tiÕp xóc. + Dïng vÏ b¶n ®å khu vùc nµo. - Ho¹t ®éng 4: Nhãm 2 nghiªn cøu phÐp chiÕu h×nh trô. Lu ý: Mçi phÐp chiÕu nµy, gi¸o viªn m« t¶ qua b»ng qu¶ ®Þa cÇu vµ m¶nh b×a ®Ó häc sinh h×nh dung. - Lµ c¸ch thÓ hiÖn m¹ng líi kinh, vÜ tuyÕn - Ho¹t ®éng 5 (c¸ nh©n): Gäi ®¹i diÖn cña ®Þa cÇu lªn mÆt chiÕu lµ mÆt nãn, sau nhãm tr¶ lêi. ®ã triÓn khai ra mÆt ph¼ng. - PhÐp chiÕu h×nh nãn ®øng, nghiªng, ngang. - PhÐp chiÕu h×nh nãn ®øng. + H×nh nãn tiÕp xóc víi qu¶ ®Þa cÇu t¹i mét vßng vÜ tuyÕn. + Kinh tuyÕn lµ nh÷ng ®o¹n th¼ng ®ång quy ë ®Ønh h×nh nãn, vÜ tuyÕn lµ nh÷ng cung trßn ®ång t©m ë ®Ønh h×nh nãn. + VÏ b¶n ®å ë c¸c khu vùc vÜ ®é trung b×nh. - B¶n ®å ch©u ¸. c/ PhÐp chiÕu h×nh trô: - Lµ ph¬ng ph¸p thÓ hiÖn m¹ng líi kinh, vÜ tuyÕn cña ®Þa cÇu lªn mÆt chiÕu lµ h×nh trô, sau ®ã triÓn khai ra mÆt ph¼ng. - PhÐp chiÕu h×nh trô ®øng, nghiªng, ngang. - PhÐp chiÕu h×nh trô ®øng. + H×nh trô tiÕp xóc qu¶ ®Þa cÇu theo vßng xÝch ®¹o. + Kinh, vÜ tuyÕn lµ c¸c ®êng th¼ng song song. + Vïng xÝch ®¹o t¬ng ®èi chÝnh x¸c. B¶n ®å thÕ giíi 3- KiÓm tra ®¸nh gi¸: Tõ c¸c phÐp chiÕu ®· häc, gäi 3 häc sinh vÏ hÖ thèng kinh, vÜ tuyÕn cña 3 phÐp chiÕu ®ã. 4- Ho¹t ®éng nèi tiÕp: Lµm c©u hái sau s¸ch gi¸o khoa. ___________________________________________________________ tiÕt 2: Bµi 2: mét sè ph¬ng ph¸p biÓu hiÖn c¸c ®èi tîng ®Þa lý trªn b¶n ®å I- Môc tiªu: Sau bµi häc, häc sinh ph¶i: _____________________________________________________________ 2 gi¸o ¸n ®Þa lý 10 - HiÓu râ mçi ph¬ng ph¸p ®Òu cã thÓ biÓu hiÖn ®îc mét sè ®èi tîng nhÊt ®Þnh trªn b¶n ®å víi nh÷ng ®Æc tÝnh cña nã. - T×m hiÓu kü b¶ng chó gi¶i cña b¶n ®å khi ®äc b¶n ®å qua ®Æc ®iÓm ký hiÖu. II- ThiÕt bÞ d¹y häc: III- Ph¬ng ph¸p d¹y häc: Ph¬ng ph¸p ®µm tho¹i, vÊn ®¸p, sö dông kªnh h×nh s¸ch gi¸o khoa. IV- TiÕn tr×nh d¹y häc: 1- æn ®Þnh líp. 2- Tæ chøc d¹y häc Bµi cò: Nªu kh¸i niÖm cña phÐp chiÕu ph¬ng vÞ, ®Æc ®iÓm hÖ thèng kinh, vÜ tuyÕn, øng dông trong vÏ b¶n ®å nh thÕ nµo ? Bµi míi: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh - Ho¹t ®éng 1 (c¸ nh©n): Nh×n vµo h×nh 2.2: C¸c nhµ m¸y ®iÖn cña ViÖt Nam cã ®Æc ®iÓm g× so víi toµn l·nh thæ ? - Ho¹t ®éng 2 (c¸ nh©n): Dùa vµo h×nh 2.1, nªu c¸c d¹ng ký hiÖu (Gi¸o viªn nªu qua vÒ c¸c d¹ng ký hiÖu nµy) - Ho¹t ®éng 3 (c¸ nh©n): Nh×n h×nh 2.2, ngoµi viÖc biÕt ®îc vÞ trÝ ®èi tîng (nhµ m¸y ®iÖn), chóng ta cßn biÕt ®îc ®Æc ®iÓm g× n÷a ? Nªu cô thÓ. - Ho¹t ®éng 4 (nhãm): Dµnh thêi gian häc sinh t×m hiÓu c¸c ph¬ng ph¸p cßn l¹i. - Chia líp lµm 3 nhãm: Nhãm 1: Ph¬ng ph¸p ký hiÖu ®êng chuyÓn ®éng (h×nh 2.3) Nhãm 2: Ph¬ng ph¸p chÊm ®iÓm (h×nh 2.4) Nhãm 3: Ph¬ng ph¸p b¶n ®å, biÓu ®å (2.5) - Gäi ®¹i diÖn tr¶ lêi, nhãm kh¸c cã thÓ bæ sung thªm Néi dung chÝnh 1- Ph¬ng ph¸p ký hiÖu: a/ §èi tîng biÓu hiÖn: BiÓu hiÖn c¸c ®èi tîng ®îc ph©n bè theo nh÷ng ®iÓm cô thÓ. Ký hiÖu ®îc ®Æt chÝnh x¸c vµo vÞ trÝ ph©n bè cña ®èi tîng. b/ C¸c d¹ng ký hiÖu: - Ký hiÖu h×nh häc. - Ký hiÖu ch÷. - Ký hiÖu tîng h×nh. c/ Kh¶ n¨ng biÓu hiÖn - VÞ trÝ ph©n bè cña ®èi tîng. - Sè lîng, quy m«, chÊt lîng. - §éng lùc ph¸t triÓn cña ®èi tîng. 2- Ph¬ng ph¸p ký hiÖu ®êng chuyÓn ®éng a/ §èi tîng biÓu hiÖn: BiÓu hiÖn sù di chuyÓn cña c¸c ®èi tîng, hiÖn tîng tù nhiªn, KT-XH. b/ Kh¶ n¨ng biÓu hiÖn: - Tèc ®é, khèi lîng cña ®èi tîng. - Híng di chuyÓn. 3- Ph¬ng ph¸p chÊm ®iÓm: a/ §èi tîng biÓu hiÖn: BiÓu hiÖn c¸c ®èi tîng ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu b»ng nh÷ng ®iÓm chÊm cã gi¸ trÞ nh nhau. b/ Kh¶ n¨ng biÓu hiÖn: - Sù ph©n bè cña ®èi tîng. - Sè lîng cña ®èi tîng. 4- Ph¬ng ph¸p b¶n ®å, biÓu ®å: a/ §èi tîng biÓu hiÖn: BiÓu hiÖn c¸c ®èi tîng ph©n bè trong _____________________________________________________________ 3 gi¸o ¸n ®Þa lý 10 nh÷ng ®¬n vÞ ph©n chia l·nh thæ b»ng c¸c biÓu ®å ®Æt trong ®¬n vÞ l·nh thæ ®ã. - Ho¹t ®éng 5: Ta t×m hiÓu ®Æc ®iÓm c¸c b/ Kh¶ n¨ng biÓu hiÖn: ®èi tîng dùa vµo ®©u ? (B¶ng chó gi¶i) - Sè lîng, chÊt lîng cña ®èi tîng. - C¬ cÊu cña ®èi tîng. 3- KiÓm tra ®¸nh gi¸: So s¸nh hai ph¬ng ph¸p ký hiÖu vµ ph¬ng ph¸p ký hiÖu ®êng chuyÓn ®éng 4- DÆn dß, ho¹t ®éng nèi tiÕp: Bµi tËp 1, 2 s¸ch gi¸o khoa. tiÕt 3: Bµi 3: sö dông b¶n ®å trong häc tËp, ®êi sèng I- Môc tiªu: Sau bµi häc, häc sinh cÇn: - Cã kü n¨ng sö dông b¶n ®å, atlat trong häc tËp. - Cã thãi quen sö dông b¶n ®å trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp. II- ThiÕt bÞ d¹y häc: B¶n ®å thÕ giíi, c¸c ch©u lôc. III- TiÕn tr×nh d¹y häc: 1- æn ®Þnh líp. 2- Tæ chøc d¹y häc Bµi cò: Nªu ph¬ng ph¸p chÊm ®iÓm (®èi tîng biÓu hiÖn, kh¶ n¨ng biÓu hiÖn). Nã biÓu hiÖn nh÷ng ®èi tîng cô thÓ nµo ? Giíi thiÖu bµi míi: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung chÝnh I- Vai trß cña b¶n ®å trong häc tËp vµ ®êi sèng 1- Trong häc tËp: - Ho¹t ®éng 1 (c¸ nh©n): Häc sinh nªu Lµ ph¬ng tiÖn ®Ó häc tËp, rÌn luyÖn ý kiÕn vÒ vai trß cña b¶n ®å trong qu¸ c¸c kü n¨ng ®Þa lý t¹i líp, ë nhµ vµ tr×nh häc tËp m«n ®Þa lý ë c¸c líp díi trong kiÓm tra. - Gi¸o viªn tæng hîp c¸c ý kiÕn, sö dông mét sè b¶n ®å minh häa. 2- Trong ®êi sèng: - Ho¹t ®éng 2 (c¸ nh©n): Trong ®êi - B¶ng chØ ®êng. sèng, s¶n xuÊt, nh÷ng ngµnh nµo cÇn - Phôc vô cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt. ®Õn b¶n ®å ®Þa lý ? - Phôc vô cho qu©n sù. II- Sö dông b¶n ®å, atlat trong häc tËp 1- Mét sè vÊn ®Ò cÇn lu ý trong qu¸ tr×nh häc tËp ®Þa lý trªn c¬ së b¶n ®å. Gi¸o viªn ®a ra t×nh huèng cô thÓ, häc sinh lùa chän b¶n ®å. VÝ dô: Häc vÒ tù nhiªn Hoa Kú sÏ ph¶i sö dông b¶n ®å g× ? - Ho¹t ®éng 4: Häc sinh lùa chän. VËy vÊn ®Ò cÇn lu ý ®Çu tiªn lµ g× ? a/ Chän b¶n ®å ph¶i phï hîp víi néi dung cÇn t×m hiÓu. b/ §äc b¶n ®å ph¶i t×m hiÓu tû lÖ, ký hiÖu cña b¶n ®å. - §äc kü b¶ng chó gi¶i. - Ho¹t ®éng 5 (c¸ nh©n): C¨n cø vµo c/ X¸c ®Þnh ®îc ph¬ng híng trªn b¶n _____________________________________________________________ 4 ®Þa lý 10 gi¸o ¸n ®©u sÏ biÕt tû lÖ, ký hiÖu cña b¶n ®å ? ®å. - Ho¹t ®éng 6: T¹i sao ph¶i x¸c ®Þnh ®îc d/ HiÓu ®îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu ph¬ng híng trªn b¶n ®å ? (VÞ trÝ) tè ®Þa lý trong b¶n ®å, atlat. - Gi¸o viªn lÊy vÝ dô: Híng ch¶y cña s«ng liªn quan ®Õn ®Þa h×nh --> t×m hiÓu trong mèi quan hÖ víi ®Þa h×nh. 3- KiÓm tra ®¸nh gi¸: - Häc sinh nªu c¸ch sö dông b¶n ®å trong häc tËp cña b¶n th©n. - Khi sö dông cÇn lu ý nh÷ng vÊn ®Ò g× ? 4- Ho¹t ®éng nèi tiÕp: _________________________________________________________________ tiÕt 4: Bµi 4: thùc hµnh I- Môc tiªu: - Häc sinh ph¶i hiÓu râ mét sè ph¬ng ph¸p biÓu hiÖn c¸c ®èi tîng ®Þa lý trªn b¶n ®å. - NhËn biÕt ®îc nh÷ng ®Æc tÝnh cña ®èi tîng ®Þa lý vµ tõng ph¬ng ph¸t biÓu hiÖn ë c¸c lo¹i b¶n ®å kh¸c nhau. II- §å dïng d¹y häc: - B¶n ®å tù nhiªn ViÖt Nam. - B¶n ®å kinh tÕ chung ViÖt Nam. III- TiÕn tr×nh d¹y häc: 1- æn ®Þnh líp. 2- Bµi cò. 3- Bµi míi. Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh - Ho¹t ®éng 1: Häc sinh ®äc néi dung bµi thùc hµnh. X¸c ®Þnh yªu cÇu - Gi¸o viªn th«ng b¸o l¹i yªu cÇu bµi thùc hµnh - Ho¹t ®éng 2 (nhãm): Gi¸o viªn treo 2 b¶n ®å lªn b¶ng, chia nhãm nghiªn cøu lÇn lît c¸c néi dung, yªu cÇu bµi thùc hµnh, viÕt ra giÊy. - Ho¹t ®éng 3 (c¸ nh©n): Gäi häc sinh lªn b¶ng ®iÒn th«ng tin cho nhãm m×nh. - Ho¹t ®éng 4 (nhãm): C¸c nhãm bæ sung, gi¸o viªn nhËn xÐt, hoµn thµnh bµi thùc hµnh. 4- KiÓm tra ®¸nh gi¸: Cho ®iÓm nh÷ng néi dung trªn. 5- Ho¹t ®éng nèi tiÕp: - Tæng kÕt ch¬ng I. - Bµi tËp s¸ch gi¸o khoa. Néi dung chÝnh 1- Yªu cÇu. Tªn b¶n ®å Néi dung b¶n ®å C¸c PP biÓu hiÖn BiÓu hiÖn ®èi tîng §Æc tÝnh ®èi tîng. Nhãm 1 B¶n ®å TNVN YÕu tè TN PP ®êng C§ Dßng biÓn Híng chØ vµ sè lîng Nhãm 2 _______________________________________________________________________ tiÕt 5: Ch¬ng II: vò trô, hÖ qu¶ _____________________________________________________________ 5 ®Þa lý 10 gi¸o ¸n Bµi 5: c¸c chuyÓn ®éng cña tr¸i ®Êt vò trô, hÖ mÆt trêi vµ tr¸i ®Êt hÖ qu¶ chuyÓn ®éng tù quay quanh trôc cña tr¸i ®Êt I- Môc tiªu: Sau bµi häc, häc sinh cÇn: - NhËn thøc ®îc vò trô lµ v« cïng réng lín. HÖ mÆt trêi, trong ®ã cã tr¸i ®Êt chØ lµ mét bé phËn nhá bÐ trong vò trô. - HiÓu kh¸i qu¸t vÒ hÖ mÆt trêi, tr¸i ®Êt trong hÖ mÆt trêi. - Gi¶i thÝch ®îc c¸c hiÖn tîng, sù lu©n phiªn ngµy - ®ªm, giê trªn tr¸i ®Êt. Sù lÖch híng chuyÓn ®éng cña c¸c vËt thÓ trªn tr¸i ®Êt. - Dùa vµo c¸c h×nh trong s¸ch gi¸o khoa, x¸c ®Þnh híng chuyÓn ®éng cña c¸c hµnh tinh trong hÖ mÆt trêi, vÞ trÝ cña tr¸i ®Êt trong hÖ mÆt trêi. - X¸c ®Þnh ®îc c¸c mói giê, híng lÖch cña c¸c vËt thÓ khi chuyÓn ®éng trªn bÒ mÆt ®Êt. - NhËn thøc ®óng ®¾n quy luËt h×nh thµnh, ph¸t triÓn cña c¸c thiªn thÓ II- ThiÕt bÞ d¹y häc: - Qu¶ ®Þa cÇu, mét c©y nÕn. - B¶n ®å thÕ giíi. III- TiÕn tr×nh lªn líp: 1- æn ®Þnh líp. 2- Bµi cò. 3- Bµi míi. Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung chÝnh I- Kh¸i qu¸t vÒ vò trô, hÖ mÆt trêi, tr¸i ®Êt trong hÖ mÆt trêi. 1- Vò trô: - Ho¹t ®éng 1 (nhãm): Dùa vµo s¸ch gi¸o Lµ kho¶ng kh«ng gian v« tËn chøa c¸c thiªn hµ. khoa (h×nh 5.1), em hiÓu vò trô lµ g× ? - Gi¸o viªn ph©n biÖt thiªn hµ (nhiÒu thiªn thÓ), gi¶i Ng©n Hµ lµ thiªn hµ cã chøa hÖ mÆt trêi. - VËy hÖ mÆt trêi lµ g× ? 2- HÖ mÆt trêi: - Lµ mét tËp hîp c¸c thiªn thÓ n»m trong gi¶i Ng©n Hµ (mÆt trêi, c¸c hµnh tinh, thiªn thÓ vµ c¸c ®¸m bôi khÝ) - Ho¹t ®éng 2: Dùa vµo h×nh 5.2, kÓ - Gåm 9 hµnh tinh: Thñy tinh, Kim tªn c¸c hµnh tinh thuéc hÖ mÆt trêi. tinh, Tr¸i ®Êt, Háa tinh, Méc tinh, Thæ Quü ®¹o chuyÓn ®éng cña chóng. tinh, Thiªn v¬ng tinh, H¶i v¬ng tinh, Diªm v¬ng tinh. - Gi¸o viªn chuÈn kiÕn thøc. - Tr¸i ®Êt lµ hµnh tinh thø mÊy cña hÖ 3- Tr¸i ®Êt trong hÖ mÆt trêi: mÆt trêi ? Ta sang môc 3 - VÞ trÝ thø ba trong hÖ mÆt trêi - Ho¹t ®éng 3: Dùa vµo h×nh 5.2, mét (kho¶ng c¸ch 149,6 triÖu km). em nh¾c l¹i tr¸i ®Êt lµ hµnh tinh thø mÊy - NhËn lîng nhiÖt, ¸nh s¸ng ®¶m b¶o cña hÖ mÆt trêi ? Em nhËn xÐt g× vÒ cho sù sèng. kho¶ng c¸ch nµy ? (Tõ thùc tÕ nªu ra) - Tr¸i ®Êt tù quay quanh trôc, võa chuyÓn - Ho¹t ®éng 4 (nhãm): Tr¸i ®Êt cã mÊy ®éng tÞnh tiÕn xung quanh mÆt trêi. chuyÓn ®éng, chuyÓn ®éng theo híng nµo ? Thêi gian cña c¸c chuyÓn ®éng ? - Gi¸o viªn chuÈn vÒ hai chuyÓn ®éng cña tr¸i ®Êt, m« t¶ b»ng qu¶ ®Þa cÇu ®Ó _____________________________________________________________ 6 ®Þa lý 10 gi¸o ¸n häc sinh h×nh dung. II- HÖ qu¶ chuyÓn ®éng tù quay quanh trôc cña tr¸i ®Êt: - Gi¸o viªn m« t¶ l¹i ho¹t ®éng tù 1- Sù lu©n phiªn ngµy ®ªm quay cña tr¸i ®Êt. Dïng mét ngän nÕn diÔn t¶ hiÖn tîng ngµy - ®ªm. - Ho¹t ®éng 5 (nhãm): V× sao cã hiÖn tîng Do tr¸i ®Êt h×nh cÇu vµ tù quay quanh ngµy ®ªm, sù lu©n phiªn ngµy ®ªm trôc nªn cã hiªn tîng ngµy ®ªm 2- Giê trªn tr¸i ®Êt vµ ®êng chuyÓn ngµy quèc tÕ. - Gi¸o viªn: Do tr¸i ®Êt h×nh cÇu, tù quay quanh trôc --> ë c¸c kinh tuyÕn kh¸c nhau nh×n thÊy mÆt trêi ®é cao kh¸c nhau --> cã giê kh¸c nhau. - Ho¹t ®éng 6: Häc sinh nghiªn cøu - Giê ®Þa ph¬ng: C¸c ®iÓm thuéc c¸c kinh h×nh 5.3, b¶n ®å trªn b¶ng mói giê 0, tuyÕn kh¸c nhau cã giê kh¸c nhau. kinh tuyÕn 1800, ViÖt Nam ë mói giê - Chia tr¸i ®Êt 24 mói giê, mçi mói giê sè mÊy ? c¸ch 150. - Bµi tËp nhá: ë Anh 2h s¸ng ngµy 3/4 - Giê mói: C¸c ®Þa ph¬ng m»m cïng th× ë Cu Ba lµ mÊy giê, ngµy mÊy ? mét mói giê. (BiÕt Cu Ba ë mói giê sè 19). - Giê quèc tÕ: Giê ë mói sè 0. Mói giê 0 - 12 t¨ng 1h qua mçi mói - §êng chuyÓn ngµy quèc tÕ: Kinh giê ; 12 - 24 gi¶m 1h. tuyÕn 1800 (T©y --> §«ng lïi 1 ngµy vµ ngîc l¹i) 3- Sù lÖch híng chuyÓn ®éng cña c¸c vËt thÓ: - Ho¹t ®éng 7: Häc sinh nghiªn cøu - Khi tr¸i ®Êt tù quay quanh trôc, c¸c h×nh 5.4. Cho biÕt b¸n cÇu B¾c vËt thÓ vËt thÓ chuyÓn ®éng trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt chuyÓn ®éng lÖch phÝa nµo ? ë b¸n bÞ lÖch híng so víi híng ban ®Çu. Lùc cÇu Nam ? lµm lÖch híng lµ lùc C«ri«lit. - Gi¸o viªn chuÈn kiÕn thøc, nªu lùc - B¸n cÇu B¾c: VËt chuyÓn ®éng lÖch C«ri«lit, nªu sù lÖch híng cña vËt thÓ vÒ híng bªn ph¶i. ë hai b¸n cÇu. - B¸n cÇu Nam: VËt chuyÓn ®éng lÖch vÒ bªn tr¸i. - Lùc C«ri«lit t¸c ®éng m¹nh ®Õn híng chuyÓn ®éng cña c¸c khèi khÝ dßng biÓn 4- KiÓm tra ®¸nh gi¸: - S¾p xÕp c¸c hµnh tinh theo thø tù xa dÇn mÆt trêi: a/ Kim tinh. b/ Thñy tinh. c/ H¶i v¬ng tinh. d/ Thiªn v¬ng tinh. e/ Diªm v¬ng tinh. g/ Háa tinh. h/ Thæ tinh. i/ Méc tinh. m/ Tr¸i ®Êt. - Tr¸i ®Êt cã nh÷ng chuyÓn ®éng nµo ? Sinh ra hÖ qu¶ g× ? 5- Ho¹t ®éng nèi tiÕp: Bµi tËp trang 21. ___________________________________________________________ tiÕt 6: Bµi 6: hÖ qu¶ chuyÓn ®éng xung quanh _____________________________________________________________ 7 ®Þa lý 10 gi¸o ¸n mÆt trêi cña tr¸i ®Êt I- Môc tiªu: Sau bµi häc, häc sinh cÇn: - Gi¶i thÝch ®îc c¸c hÖ qu¶ chuyÓn ®éng cña tr¸i ®Êt xung quanh mÆt trêi. - ChuyÓn ®éng biÓu kiÕn hµng n¨m cña mÆt trêi, c¸c mïa, ngµy ®ªm dµi ng¾n theo mïa. - Dùa vµo c¸c h×nh vÏ trong s¸ch gi¸o khoa, x¸c ®Þnh ®êng chuyÓn ®éng biÓu kiÕn cña mÆt trêi trong mét n¨m. Gãc chiÕu s¸ng cña tia mÆt trêi trong c¸c ngµy 21/3 ; 22/6 ; 23/9 vµ 22/12. - NhËn thøc ®óng c¸c hiÖn tîng tù nhiªn. II- §å dïng d¹y häc: III- TiÕn tr×nh d¹y häc: 1- æn ®Þnh líp. 2- Bµi cò. - Tr×nh bµy hÖ qu¶ chuyÓn ®éng tù quay quanh trôc cña tr¸i ®Êt. - ë ViÖt Nam lµ 9 giê ngµy 04/02, ë T«r«nt« (Canada) lµ mÊy giê, ngµy mÊy ? BiÕt ViÖt Nam ë mói giê sè 7, T«r«nt« ë mói giê 16 3- Bµi míi: Gi¸o viªn giíi thiÖu: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung chÝnh I- ChuyÓn ®éng biÓu kiÕn hµng n¨m cña mÆt trêi - Gi¸o viªn ®a ra vÝ dô: Buæi s¸ng, - Lµ chuyÓn ®éng nh×n thÊy ®îc nhng buæi chiÒu mÆt trêi ta nh×n thÊy cã vÞ kh«ng cã thËt cña mÆt trêi hµng n¨m trÝ kh¸c nhau --> mÆt trêi kh«ng diÔn ra gi÷a hai chÝ tuyÕn. chuyÓn ®éng, do vËn ®éng cña tr¸i ®Êt --> chuyÓn ®éng nµy lµ chuyÓn ®éng biÓu kiÕn. - Ho¹t ®éng 1: V× sao chóng ta cã ¶o - Do trôc tr¸i ®Êt nghiªng vµ kh«ng ®æi ph¬ng khi chuyÓn ®éng cho ta ¶o gi¸c gi¸c lµ mÆt trêi chuyÓn ®éng ? mÆt trêi chuyÓn ®éng. - Ho¹t ®éng 2: Dùa vµo h×nh 6.1, ho¹t - MÆt trêi lªn thiªn ®Ønh (tia s¸ng mÆt ®éng quay quanh mÆt trêi (m« t¶), khu trêi chiÕu th¼ng gãc víi tiÕp tuyÕn bÒ vùc nµo trªn tr¸i ®Êt ®îc mÆt trêi chiÕu mÆt ®Êt) gi÷a vïng néi chÝ tuyÕn diÔn s¸ng ? Khu vùc nµo cã hiÖn tîng mÆt ra vµo c¸c ngµy: trêi lªn thiªn ®Ønh (®øng ë ®Ønh ®Çu) ? + ChÝ tuyÕn B¾c: 22/6 - Häc sinh nªu ý kiÕn, gi¸o viªn chuÈn + ChÝ tuyÕn Nam: 22/12 + XÝch ®¹o: 21/3 ; 23/9 kiÕn thøc II- C¸c mïa trong n¨m: - Mïa lµ mét phÇn thêi gian cña n¨m cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng vÒ thêi tiÕt vµ khÝ hËu. - Mçi n¨m cã 4 mïa: + Mïa xu©n. + Mïa h¹. + Mïa thu. - Ho¹t ®éng 5: V× sao sinh ra mïa ? + Mïa ®«ng C¸c mïa nãng l¹nh kh¸c nhau ? (Dùa - ë B¾c b¸n cÇu mïa ngîc l¹i Nam b¸n cÇu. Nguyªn nh©n do trôc tr¸i ®Êt vµo h×nh 6.2 th¶o luËn). nghiªng kh«ng ®æi ph¬ng khi chuyÓn ®éng nªn B¾c b¸n cÇu vµ Nam b¸n cÇu lÇn lît ng¶ vÒ phÝa mÆt trêi, nhËn ®îc - Ho¹t ®éng 3: Dùa vµo s¸ch gi¸o khoa h×nh 6.2 häc sinh nªu kh¸i niÖm vÒ mïa. - C¸c mïa trong n¨m. - Ho¹t ®éng 4: Dùa vµo h×nh 6.2 x¸c ®Þnh thêi gian tõng mïa. C¸c ngµy 21/3 ; 22/6 ; 23/9 vµ 22/12. _____________________________________________________________ 8 ®Þa lý 10 gi¸o ¸n lîng nhiÖt kh¸c nhau sinh ra mïa, nãng l¹nh kh¸c nhau. - Ho¹t ®éng 6: H×nh 6.3 cho biÕt ngµy 22/6 nöa cÇu nµo ng¶ vÒ phÝa mÆt trêi ? §é dµi ngµy vµ ®ªm nh thÕ nµo ? - T¬ng tù ngµy 22/12. - Vïng cùc B¾c ngµy 22/6 vµ ngµy 22/12 ®é dµi ngµy ®ªm nh thÕ nµo : - Ho¹t ®éng 7: V× sao cã sù kh¸c nhau vÒ thêi gian c¸c ngµy, ®ªm ? III- Ngµy ®ªm dµi ng¾n theo mïa, theo vÜ ®é - Mïa xu©n, mïa h¹: Ngµy dµi h¬n ®ªm. - Mïa thu, mïa ®«ng: Ngµy ng¾n h¬n ®ªm - XÝch ®¹o ngµy ®ªm dµi b»ng nhau. - Vïng gÇn cùc, vïng cùc cã ngµy ®ªm dµi 24 giê. Vïng cùc cã 6 th¸ng ngµy vµ 6 th¸ng ®ªm. - Nguyªn nh©n do trôc tr¸i ®Êt nghiªng vµ kh«ng ®æi ph¬ng khi chuyÓn ®éng, tïy vÞ trÝ tr¸i ®Êt trªn quü ®¹o mµ ngµy ®ªm dµi ng¾n kh¸c nhau vµ theo mïa. 4- KiÓm tra ®¸nh gi¸: Chän c©u tr¶ lêi ®óng: 1- Khi nµo ®îc gäi lµ mÆt trêi lªn thiªn ®Ønh ? a/ Lóc 12 giê tra hµng ngµy. b/ Khi tia s¸ng mÆt trêi chiÕu th¼ng gãc víi tiÕp tuyÕn ë bÒ mÆt tr¸i ®Êt. c/ Thêi ®iÓm mÆt trêi lªn cao nhÊt trªn bÇu trêi ë mét ®Þa ph¬ng. 2- V× sao mïa h¹ nãng, mïa ®«ng l¹nh ? 5- Ho¹t ®éng nèi tiÕp: Lµm bµi tËp trang 24. ___________________________________________________________ tiÕt 7: Bµi 7: ch¬ng III: cÊu tróc cña tr¸i ®Êt c¸c quyÓn cña líp vá ®Þa lý cÊu tróc cña tr¸i ®Êt, th¹ch quyÓn thuyÕt kiÕn t¹o m¶ng I- Môc tiªu: Gióp häc sinh qua bµi häc nµy: - M« t¶ ®îc cÊu tróc cña tr¸i ®Êt, tr×nh bµy ®îc ®Æc ®iÓm cña mçi líp vá bªn trong tr¸i ®Êt. BiÕt kh¸i niÖm th¹ch quyÓn, ph©n biÖt ®îc vá tr¸i ®Êt vµ th¹ch quyÓn. - Tr×nh bµy ®îc néi dung c¬ b¶n cña thuyÕt kiÕn t¹o m¶ng. - C¸c néi dung trªn, häc sinh biÕt quan s¸t, nhËn xÐt ®îc qua tranh ¶nh. - Kh©m phôc lßng say mª nghiªn cøu cña c¸c nhµ khoa häc ®Ó t×m hiÓu cÊu tróc bªn trong cña tr¸i ®Êt vµ sù vËt, hiÖn tîng cã liªn quan. II- Ph¬ng ph¸p: - Ph¬ng ph¸p ®µm tho¹i gîi më, thuyÕt tr×nh, trùc quan. - Häc sinh lµm viÖc theo nhãm, c¸ nh©n III- TiÕn tr×nh d¹y häc: 1- æn ®Þnh líp. 2- Bµi cò - Kh¸i niÖm mïa, nguyªn nh©n sinh ra c¸c mïa. - T¹i sao mïa thu, mïa h¹ ngµy l¹i dµi h¬n ®ªm ? _____________________________________________________________ 9 ®Þa lý 10 gi¸o ¸n 3- Bµi míi. H§ cña GV vµ HS - Gi¸o viªn nªu qua vÒ ph¬ng ph¸p ®Þa chÊn - Ho¹t ®éng 1: Häc sinh dùa vµo h×nh 7.1 vµ kªnh ch÷ môc I, lµm viÖc theo nhãm t×m th«ng tin ®iÒn vµo s¬ ®å. - Gi¸o viªn chuÈn kiÕn thøc - Ho¹t ®éng 2: Häc sinh nghiªn cøu kªnh ch÷ s¸ch gi¸o khoa nªu kh¸i niÖm th¹ch quyÓn - Ho¹t ®éng 3: Dùa vµo h×nh 7.3 nªu tªn 7 m¶ng kiÕn t¹o. Chóng cã ®Æc ®iÓm g× ? Líp vá tr¸i ®Êt, cøng, máng CÊu tróc cña tr¸i ®Êt Néi dung VáchÝnh ®¹i d¬ng, ®é dµy 5km. CÊu t¹o gåm ®¸ trÇm tÝch, ®¸ bazal Vá lôc ®Þa, 70km. CÊu t¹o: §¸ trÇm tÝch, tÇng granit, tÇng bazal Líp manti 80% thÓ tÝch, 68% KL tr¸i ®Êt TÇng manti díi 700 - 2.900km. VËt chÊt ë tr¹ng th¸i r¾n Nh©n tr¸i ®Êt, ®é dµy 3.470km Nh©n ngoµi: 2.900-5.100km. VËt chÊt ë tr¹ng th¸i láng t0 5000C Nh©n trong: 5.100-6.370km. VËt chÊt ë tr¹ng th¸i r¾n, chøa Ni, Fe TÇng manti trªn 15 - 700km. VËt chÊt ë tr¹ng th¸i qu¸nh dÎo - Th¹ch quyÓn bao gåm vá tr¸i ®Êt vµ phÇn trªn cña líp manti (®Õn ®é s©u 100km) ®îc cÊu t¹o bëi c¸c lo¹i ®¸ kh¸c nhau t¹o thµnh líp vá cøng ë ngoµi cïng cña tr¸i ®Êt. II- ThuyÕt kiÕn t¹o m¶ng: - Vá tr¸i ®Êt trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh cña nã ®· bÞ biÕn d¹ng do c¸c ®øt g·y vµ t¸ch ra mét sè ®¬n vÞ kiÕn t¹o. Mçi ®¬n vÞ lµ mét m¶ng cøng gäi lµ m¶ng kiÕn t¹o. - Cã 7 m¶ng kiÕn t¹o lín. - C¸c m¶ng kiÕn t¹o gåm nh÷ng bé phËn lôc ®Þa næi trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt vµ nh÷ng bé phËn lín cña ®¸y ®¹i d¬ng. - C¸c m¶ng kiÕn t¹o cã thÓ dÞch chuyÓn ®îc trªn líp manti do ho¹t ®éng cña c¸c dßng ®èi lu vËt chÊt qu¸nh dÎo vµ nhiÖt ®é cao trong tÇng manti trªn. - C¸c m¶ng kiÕn t¹o cã nhiÒu c¸ch tiÕp xóc: + TiÕp xóc dån Ðp: H×nh thµnh c¸c d·y nói, vùc s©u. + TiÕp xóc t¸ch d·n: T¹o ra c¸c d·y nói ngÇm ë ®¹i d¬ng. - Nh÷ng vïng tiÕp xóc cña c¸c m¶ng kiÕn t¹o sinh ra nhiÒu ho¹t ®éng ®éng ®Êt, nói löa. 4- §¸nh gi¸: Chän c©u ®óng: 1- Líp manti chiÕm: a/ 80% thÓ tÝch, 68,5% khèi lîng tr¸i ®Êt. b/ 75% thÓ tÝch, 70% khèi lîng tr¸i ®Êt. c/ 68,5% thÓ tÝch, 80% khèi lîng tr¸i ®Êt. 2- Khi hai m¶ng kiÕn t¹o cã tiÕp xóc dån Ðp sÏ t¹o nªn: a/ C¸c ®øt g·y. b/ C¸c vùc, biÓn s©u. c/ C¸c d·y nói cao. d/ C¶ b vµ c. 5- Ho¹t ®éng nèi tiÕp: _____________________________________________________________ 10 gi¸o ¸n ®Þa lý 10 Lµm bµi tËp s¸ch gi¸o khoa. ___________________________________________________________ tiÕt 8: ngµy 23.th¸ng 09 n¨m 2007 Bµi 8: t¸c ®éng cña néi lùc dÉn ®Õn ®Þa h×nh bÒ mÆt tr¸i ®Êt I- Môc tiªu: Gióp häc sinh: - N¾m ®îc kh¸i niÖm néi lùc, nguyªn nh©n sinh ra néi lùc. - Ph©n tÝch ®îc t¸c ®éng cña vËn ®éng theo ph¬ng th¼ng ®øng, ph¬ng n»m ngang ®Õn ®Þa h×nh bÒ mÆt tr¸i ®Êt. - Quan s¸t vµ nhËn biÕt ®îc kÕt qu¶ cña c¸c vËn ®éng kiÕn t¹o ®Õn ®Þa h×nh bÒ mÆt tr¸i ®Êt qua tranh ¶nh. II- Ph¬ng ph¸p d¹y häc: - Ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh, ®µm tho¹i gîi më, ph¬ng ph¸p trùc quan. - Häc sinh lµm viÖc theo c¸ nh©n. III- TiÕn tr×nh lªn líp: 1- æn ®Þnh líp. 2- Bµi cò - CÊu tróc cña vá tr¸i ®Êt, ph©n biÖt vá tr¸i ®Êt víi th¹ch quyÓn. - Néi dung c¬ b¶n cña thuyÕt kiÕn t¹o m¶ng. 3- Bµi míi. Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung chÝnh I- Néi lùc - Gi¸o viªn giíi thiÖu bµi míi: Néi lùc - Néi lùc lµ lùc ph¸t sinh tõ bªn trong cã vai trß quan träng trong viÖc h×nh tr¸i ®Êt. thµnh lôc ®Þa, ®¹i d¬ng vµ c¸c d¹ng ®Þa h×nh. - Ho¹t ®éng 1: Häc sinh nghiªn cøu - Nguån n¨ng lîng sinh ra néi lùc chñ kªnh ch÷ môc I. Nªu kh¸i niÖm néi yÕu lµ nguån n¨ng lîng ë trong lßng ®Êt. lùc, nguyªn nh©n sinh ra néi lùc II- T¸c ®éng cña néi lùc - Ho¹t ®éng 2: Dùa vµo s¸ch gi¸o Th«ng qua c¸c vËn ®éng kiÕn t¹o lµm khoa, vèn hiÓu biÕt, cho biÕt t¸c ®éng cho lôc ®Þa ®îc n©ng lªn hay h¹ cña néi lùc ®Õn ®Þa h×nh bÒ mÆt tr¸i xuèng. C¸c líp ®Êt ®¸ bÞ uèn nÕp hay ®Êt th«ng qua nh÷ng vËn ®éng nµo ? ®øt g·y ? - Gi¸o viªn nªu vÒ t¸c ®éng cña vËn ®éng kiÕn t¹o. Nh÷ng vËn ®éng nµy cã thÓ theo chiÒu th¼ng ®øng hay chiÒu n»m ngang ? - Ho¹t ®éng 3: Häc sinh tr¶ lêi c©u hái 1- VËn ®éng theo ph¬ng th¼ng ®øng + VËn ®éng theo ph¬ng th¼ng ®øng lµ - Lµ vËn ®éng n©ng lªn hay h¹ xuèng cña vá tr¸i ®Êt theo ph¬ng th¼ng ®øng g× ? - DiÔn ra trªn mét diÖn tÝch lín vµ diÔn ra chËm. + KÕt qu¶ ? - Bé phËn lôc ®Þa n¬i nµy ®îc n©ng lªn, n¬i kia bÞ h¹ xuèng sinh ra hiÖn tîng biÓn tiÕn vµ biÓn tho¸i. 2- VËn ®éng theo ph¬ng n»m ngang - Lµm cho vá tr¸i ®Êt bÞ nÐn Ðp ë khu vùc nµy, t¸ch d·n ë khu vùc kia g©y ra hiÖn tîng uèn nÕp, ®øt g·y. _____________________________________________________________ 11 ®Þa lý 10 gi¸o ¸n - Ho¹t ®éng 4: Nghiªn cøu h×nh 8.1, a/ HiÖn tîng uèn nÕp cho biÕt hiÖn tîng uèn nÕp. KÕt qu¶ ? - HiÖn tîng c¸c líp ®¸ bÞ uèn thµnh nÕp nhng kh«ng bÞ ph¸ vì tÝnh liªn tôc do lùc nÐn Ðp theo ph¬ng n»m ngang - KÕt qu¶: + T¹o thµnh c¸c nÕp uèn, c¸c d·y nói uèn nÕp. + ChØ x¶y ra ë vïng ®¸ cã ®é dÎo cao. - Ho¹t ®éng 5: Nghiªn cøu s¸ch gi¸o b/ HiÖn tîng g·y: khoa h×nh 8.3, cho biÕt hiÖn tîng ®øt - HiÖn tîng c¸c líp ®¸ bÞ ®øt g·y do vËn g·y x¶y ra ë vïng nµo ? KÕt qu¶ ? ®éng kiÕn t¹o theo ph¬ng n»m ngang - Kh¸i niÖm ®Þa hµo, ®Þa lòy (rót ra tõ - KÕt qu¶: h×nh 8.3). Tr¶ lêi c©u hái môc b. + §¸ bÞ g·y vµ chuyÓn dÞch ngîc híng - Gi¸o viªn kÕt luËn: VËn ®éng theo + T¹o ra c¸c ®Þa hµo, ®Þa lòy, thung ph¬ng th¼ng ®øng lµm më réng hay lòng. thu hÑp diÖn tÝch lôc ®Þa hay biÓn. VËn + XÈy ra ë vïng ®¸ cøng. ®éng theo ph¬ng n»m ngang sinh ra hiÖn tîng uèn nÕp, ®øt g·y. Liªn quan ®Õn nã lµ ho¹t ®éng ®éng ®Êt hay nói löa. 4- §¸nh gi¸: Häc sinh hoµn thµnh b¶ng sau VËn ®éng kiÕn t¹o Kh¸i niÖm T¸c ®éng cña vËn ®éng ®Õn ®Þa h×nh 5- Ho¹t ®éng nèi tiÕp: Lµm c©u hái s¸ch gi¸o khoa. ___________________________________________________________ tiÕt 8: ngµy 24 th¸ng 09n¨m 2007 Bµi 9: t¸c ®éng cña ngo¹i lùc ®Õn ®Þa h×nh bÒ mÆt tr¸i ®Êt I- Môc tiªu bµi d¹y: Häc sinh cÇn: - HiÓu kh¸i niÖm ngo¹i lùc, nguyªn nh©n sinh ra vµ c¸c t¸c nh©n ngo¹i lùc. - Tr×nh bµy ®îc kh¸i niÖm vÒ qu¸ tr×nh phong hãa. Ph©n biÖt ®îc phong hãa lý häc, phong hãa hãa häc vµ phong hãa sinh häc. - Quan s¸t vµ nhËn xÐt t¸c ®éng cña c¸c qu¸ tr×nh phong hãa ®Õn ®Þa h×nh bÒ mÆt tr¸i ®Êt qua tranh ¶nh, h×nh vÏ. II- ThiÕt bÞ d¹y häc: III- Ph¬ng ph¸p d¹y häc: Ph¬ng ph¸p ®µm tho¹i vÊn ®¸p, ®µm tho¹i gîi më. Ph¬ng ph¸p gi¶i thÝch, minh häa. IV- TiÕn tr×nh lªn líp: 1- æn ®Þnh líp. 2- Bµi cò. _____________________________________________________________ 12 gi¸o ¸n ®Þa lý 10 Tr×nh bµy c¸c vËn ®éng kiÕn t¹o. T¸c ®éng cña chóng ®Õn ®Þa h×nh bÒ mÆt tr¸i ®Êt. 3- Bµi míi. Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung chÝnh I- Ngo¹i lùc: - Ho¹t ®éng 1: Nghiªn cøu s¸ch gi¸o - Ngo¹i lùc lµ lùc cã nguån gèc tõ bªn khoa, nªu kh¸i niÖm ngo¹i lùc. Nguån trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt. n¨ng lîng sinh ra ngo¹i lùc. - Ho¹t ®éng 2: So s¸nh sù kh¸c nhau - Nguån n¨ng lîng sinh ra ngo¹i lùc lµ nguån n¨ng lîng cña bøc x¹ mÆt trêi. gi÷a ngo¹i lùc vµ néi lùc. - Ho¹t ®éng 3: V× sao nguån n¨ng l- - Ngo¹i lùc gåm t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè îng sinh ra ngo¹i lùc lµ nguån n¨ng l- khÝ hËu, c¸c d¹ng níc, sinh vËt vµ con îng tõ bøc x¹ mÆt trêi ? ngêi. II- T¸c ®éng cña ngo¹i lùc: C¸c qu¸ tr×nh ngo¹i lùc bao gåm: Phong hãa bµo mßn, vËn chuyÓn, båi tô. Qu¸ tr×nh phong hãa: - Ho¹t ®éng 4: Kh¸i niÖm qu¸ tr×nh - Lµ qu¸ tr×nh ph¸ hñy vµ lµm biÕn ®æi phong hãa. c¸c lo¹i ®¸ vµ kho¸ng vËt do t¸c ®éng cña sù thay ®æi nhiÖt ®é, níc, «xi, khÝ CO2, c¸c lo¹i axit cã trong thiªn nhiªn vµ sinh vËt. - V× sao qu¸ tr×nh nµy xÈy ra m¹nh - Qu¸ tr×nh phong hãa xÈy ra m¹nh nhÊt ë bÒ mÆt tr¸i ®Êt. nhÊt ë bÒ mÆt tr¸i ®Êt ? a/ Phong hãa lý häc: - Ho¹t ®éng 5: Häc sinh ®äc s¸ch gi¸o - Lµ sù ph¸ hñy ®¸ thµnh c¸c khèi vôn khoa, nghiªn cøu h×nh 9.1. Nªu kh¸i cã kÝch thíc to nhá kh¸c nhau mµ kh«ng niÖm phong hãa lý häc, nguyªn nh©n, lµm biÕn ®æi mµu s¾c, thµnh phÇn kÕt qu¶. kho¸ng vËt vµ hãa häc cña chóng. - T¸c nh©n: - Ho¹t ®éng 6: + Häc sinh suy nghÜ, tr¶ lêi v× sao sù + Sù thay ®æi nhiÖt ®é. thay ®æi cña nhiÖt ®é (sù ®ãng b¨ng + Sù ®ãng b¨ng cña níc. cña níc) lµm ®¸ vì vôn ? + V× sao phong hãa lý häc xÈy ra m¹nh ë miÒn khÝ hËu kh« nãng vµ miÒn khÝ hËu l¹nh ? - Ho¹t ®éng 7: T¬ng tù häc sinh t×m b/ Phong hãa hãa häc: - Lµ qu¸ tr×nh phong hñy ®¸, lµm biÕn hiÓu nh ë phong hãa lý häc. - Gi¸o viªn cñng cè. ®æi thµnh phÇn, tÝnh chÊt hãa häc cña ®¸ Nªu vÝ dô t¸c ®éng cña níc lµm biÕn vµ kho¸ng vËt. ®æi thµnh phÇn hãa häc cña ®¸, - T¸c nh©n: T¸c ®éng cña chÊt khÝ, níc, kho¸ng vËt t¹o ®Þa h×nh Catxt¬. LÊy vÝ nh÷ng kho¸ng chÊt hßa tan trong níc... dô d¹ng ®Þa h×nh nµy ë ViÖt Nam. - KÕt qu¶ c/ Phong hãa sinh häc: - Ho¹t ®éng 8: V× sao rÔ c©y cã thÓ - Lµ sù ph¸ hñy ®¸ vµ kho¸ng vËt díi t¸c lµm cho ®¸ bÞ ph¸ hñy (nghiªn cøu kü ®éng cña sinh vËt: Vi khuÈn, nÊm, rÔ h×nh 9.3) c©y. - KÕt qu¶: + §¸ bÞ ph¸ hñy vÒ mÆt c¬ giíi. + BÞ ph¸ hñy vÒ mÆt hãa häc. 4- §¸nh gi¸: Chän c©u tr¶ lêi ®óng: A/ Qu¸ tr×nh phong hãa lµm biÕn ®æi thµnh phÇn, tÝnh chÊt hãa häc cña ®¸, kho¸ng vËt lµ: 1- Phong hãa lý häc. _____________________________________________________________ 13 ®Þa lý 10 gi¸o ¸n 2- Phong hãa hãa häc. 3- Phong hãa sinh häc. B/ Ngo¹i lùc lµ: 1- Lùc cã nguån gèc tõ bªn trong tr¸i ®Êt. 2- Lùc cã nguån gèc tõ bªn ngoµi, trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt. 3- C¶ 1 vµ 2 5- Ho¹t ®éng nèi tiÕp: ___________________________________________________________ ngµy 30 th¸ng 09 n¨m 2007 tiÕt 10: Bµi 9: t¸c ®éng cña ngo¹i lùc ®Õn ®Þa h×nh bÒ mÆt tr¸i ®Êt (tiÕt 2) I- Môc tiªu: Sau bµi häc, häc sinh cÇn: - Ph©n biÖt ®îc c¸c kh¸i niÖm: Bãc mßn, vËn chuyÓn, båi tô vµ biÕt ®îc t¸c ®éng cña c¸c qu¸ tr×nh nµy ®Õn ®Þa h×nh bÒ mÆt tr¸i ®Êt. - Ph©n biÖt ®îc mèi quan hÖ gi÷a 3 qu¸ tr×nh: Bãc mßn, vËn chuyÓn, båi tô. - Qua tranh ¶nh quan s¸t vµ nhËn xÐt ®îc t¸c ®éng cña 3 qu¸ tr×nh ®Õn ®Þa h×nh bÒ mÆt tr¸i ®Êt II- Ph¬ng tiÖn d¹y häc: III- Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y: - Ph¬ng ph¸p ®µm tho¹i, gîi më, gi¶i thÝch, minh häa, trùc quan. - Häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n. IV- TiÕn tr×nh d¹y häc: 1- æn ®Þnh líp. 2- Bµi cò. Sù kh¸c nhau gi÷a phong hãa lý häc vµ phong hãa hãa häc. 3- Tæ chøc bµi míi. Më bµi: S¶n phÈm cña qu¸ tr×nh phong hãa t¹o vËt liÖu cho qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, båi tô. S¶n phÈm phong hãa chuyÓn vÞ trÝ kh¸c ban ®Çu nhê qu¸ tr×nh bãc mßn. Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung chÝnh 2- Qu¸ tr×nh bãc mßn - Lµ qu¸ tr×nh c¸c t¸c nh©n ngo¹i lùc (níc ch¶y, sãng biÓn, b¨ng hµ, giã) lµm chuyÓn dêi c¸c s¶n phÈm phong hãa khái vÞ trÝ ban ®Çu vèn cã cña nã. - Ho¹t ®éng 1: Quan s¸t h×nh 9.4 ; 9.5 ; - Qu¸ tr×nh bãc mßn cã nhiÒu h×nh 9.6 ; 9.7 vµ kªnh ch÷ môc 2, ph©n biÖt, thøc kh¸c nhau nªu 3 h×nh thøc cña qu¸ tr×nh bãc mßn + X©m thùc: Lµ qu¸ tr×nh bãc mßn do níc ch¶y, sãng, giã... + KÕt qu¶ ®Õn ®Þa h×nh bÒ mÆt tr¸i ®Êt Do níc ch¶y t¹m thêi: Khe, r·nh (t¹o ra nh÷ng d¹ng ®Þa h×nh nµo ?) Do dßng ch¶y thêng xuyªn: S«ng, suèi + Nh÷ng h×nh thøc nµy xÈy ra ë nh÷ng + Mµi mßn: Do t¸c ®éng cña giã, níc vïng nµo ? biÓn t¹o d¹ng ®Þa h×nh: V¸ch biÓn, hµm Õch, bËc thÒm sãng vç. + Thæi mßn: Qu¸ tr×nh bãc mßn do giã. D¹ng ®Þa h×nh: NÊm ®¸, hè tròng. _____________________________________________________________ 14 ®Þa lý 10 gi¸o ¸n 3- Qu¸ tr×nh vËn chuyÓn: - Lµ sù tiÕp tôc cña qu¸ tr×nh bãc mßn. Lµ qu¸ tr×nh di chuyÓn vËt liÖu tõ n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c. - Kho¶ng c¸ch dÞch chuyÓn phô thuéc vµo ®éng n¨ng cña qu¸ tr×nh. 4- Qu¸ tr×nh båi tô: - Ho¹t ®éng 3: T¬ng tù ho¹t ®éng 2 - Lµ sù kÕt thóc cña qu¸ tr×nh vËn cho qu¸ tr×nh båi tô. chuyÓn, tÝch tô c¸c vËt liÖu ph¸ hñy. - C¸c d¹ng ®Þa h×nh cña qu¸ tr×nh båi + NÕu ®éng n¨ng gi¶m dÇn, vËt liÖu sÏ tô t¹o nªn. tÝch tô dÇn trªn ®êng ®i. + NÕu ®éng n¨ng gi¶m ®ét ngét th× vËt liÖu sÏ tÝch tô, ph©n líp theo träng lîng. + Do giã: Cån c¸t, ®ôn c¸t (sa m¹c) + Do níc ch¶y: B·i båi, ®ång b»ng + Do níc biÓn, b·i biÓn - Ho¹t ®éng 4: Nªu quan hÖ gi÷a 3 qu¸ tr×nh: Phong hãa, vËn chuyÓn, båi tô. - Ho¹t ®éng 2: Häc sinh ®äc s¸ch gi¸o khoa, t×m hiÓu kh¸i niÖm qu¸ tr×nh vËn chuyÓn - Quan hÖ cña qu¸ tr×nh nµy víi qu¸ tr×nh bãc mßn. - Ho¹t ®éng 5: NhËn xÐt vÒ qu¸ tr×nh => Néi lùc lµm cho bÒ mÆt tr¸i ®Êt gå néi lùc vµ qu¸ tr×nh ngo¹i lùc ghÒ. Ngo¹i lùc cã xu híng san b»ng gå ghÒ. Chóng lu«n t¸c ®éng ®ång thêi, t¹o ra c¸c d¹ng ®Þa h×nh bÒ mÆt tr¸i ®Êt. 4- §¸nh gi¸: Sù kh¸c nhau gi÷a qu¸ tr×nh vËn chuyÓn vµ båi tô 5- Ho¹t ®éng nèi tiÕp: __________________________________________________ tiÕt 11: ngµy 30 th¸ng 10 n¨m 2007 Bµi 10: thùc hµnh nhËn xÐt vÒ sù ph©n bè c¸c vµnh ®ai ®éng ®Êt, nói löa vµ c¸c vïng nói trÎ trªn b¶n ®å I- Môc tiªu: Sau bµi häc, häc sinh cÇn: - BiÕt ®îc sù ph©n bè c¸c vµnh ®ai ®éng ®Êt, nói löa vµ c¸c vïng nói trÎ trªn thÕ giíi. - NhËn xÐt ®îc mèi quan hÖ gi÷a sù ph©n bè cña c¸c vµnh ®ai ®éng ®Êt, c¸c vïng nói trÎ víi c¸c m¶ng kiÕn t¹o. - X¸c ®Þnh ®îc trªn b¶n ®å c¸c vµnh ®ai ®éng ®Êt, nói löa, vïng nói trÎ. II- Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y: - ThuyÕt tr×nh, gi¶ng gi¶i, vÊn ®¸p. - Häc sinh lµm viÖc theo nhãm. III- TiÕn tr×nh d¹y häc: 1- Bµi cò. 2- Bµi míi. Gi¸o viªn giíi thiÖu bµi míi: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung chÝnh I- Yªu cÇu: - Ho¹t ®éng 1: X¸c ®Þnh c¸c yªu cÇu 1- X¸c ®Þnh c¸c vµnh ®ai ®éng ®Êt, nói _____________________________________________________________ 15 ®Þa lý 10 gi¸o ¸n cña bµi thùc hµnh. löa, c¸c vïng nói trÎ trªn b¶n ®å. 2- Sù ph©n bè c¸c vµnh ®ai ®éng ®Êt, nói löa, nói trÎ. 3- Mèi quan hÖ gi÷a c¸c vµnh ®ai ®éng ®Êt, nói löa, nói trÎ víi c¸c m¶ng kiÕn t¹o cña th¹ch quyÓn. - Ho¹t ®éng 2: Häc sinh lµm viÖc theo nhãm, hoµn thµnh tõng yªu cÇu cña bµi thùc hµnh: + Nªu c¸c vïng cã vµnh ®ai ®éng ®Êt, + C¸c vµnh ®ai ®éng ®Êt: nói löa, nói trÎ. - Gi÷a §¹i T©y D¬ng - §«ng, T©y Th¸i B×nh D¬ng - Khu vùc §Þa Trung H¶i - Trung ¸, T©y ¸. + Vµnh ®ai nói löa: - §«ng, T©y Th¸i B×nh D¬ng (vµnh ®ai löa Th¸i B×nh D¬ng) - Khu vùc §Þa Trung H¶i. + Nói trÎ: - D·y Himalaya (ch©u ¸) - D·y Coocdie, Andet (ch©u Mü) + Sù ph©n bè: + NhËn xÐt vÒ sù ph©n bè. - C¸c vµnh ®ai ®éng ®Êt, nói löa, nói trÎ thêng ph©n bè trïng nhau. - Ph©n bè ë nh÷ng vïng tiÕp xóc cña + Mèi quan hÖ víi c¸c m¶ng kiÕn t¹o c¸c m¶ng kiÕn t¹o, n¬i cã ho¹t ®éng kiÕn t¹o xÈy ra m¹nh. Mét mÆt h×nh thµnh c¸c d·y uèn nÕp, MÆt kh¸c h×nh thµnh c¸c ®øt g·y, vùc th¼m ®¹i d¬ng. MÆt tiÕp xóc gi÷a hai m¶ng chåm lªn nhau lµ vïng cã nhiÒu ®éng ®Êt, nói löa. VÝ dô: Vµnh ®ai löa Th¸i B×nh D¬ng VÝ dô: VÒ c¸c vµnh ®ai ®éng ®Êt, nói löa cô thÓ 4- KiÓm tra ®¸nh gi¸: Häc sinh hoµn thµnh bµi thùc hµnh t¹i líp. 5- Ho¹t ®éng nèi tiÕp: ___________________________________________________________________________ tiÕt 12: ngµy 02 th¸ng 09 n¨m 2007 Bµi 11: khÝ quyÓn, sù ph©n bè nhiÖt ®é kh«ng khÝ trªn tr¸i ®Êt I- Môc tiªu: Sau bµi häc, häc sinh cÇn: - HiÓu râ cÊu t¹o cña khÝ quyÓn, c¸c khèi khÝ vµ tÝnh chÊt cña chóng. C¸c fr«nt, sù di chuyÓn cña c¸c fr«nt vµ t¸c ®éng cña chóng. - Nguån cung cÊp nhiÖt chñ yÕu cho kh«ng khÝ ë tÇng ®èi lu lµ nhiÖt cña bÒ mÆt tr¸i ®Êt do mÆt trêi cung cÊp. - C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn sù thay ®æi nhiÖt ®é kh«ng khÝ. - NhËn biÕt c¸c kiÕn thøc trªn qua h×nh ¶nh, b¶ng thèng kª, b¶n ®å. II- Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y: Ph¬ng ph¸p sö dông tranh ¶nh, b¶n ®å _____________________________________________________________ 16 gi¸o ¸n ®Þa lý 10 III- TiÕn tr×nh d¹y häc: 1- æn ®Þnh líp. 2- Bµi cò. 3- Bµi míi. Gi¸o viªn giíi thiÖu bµi míi Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung chÝnh I- KhÝ quyÓn: - Ho¹t ®éng 1: - Lµ líp kh«ng khÝ bao quanh tr¸i ®Êt + Häc sinh nghiªn cøu s¸ch gi¸o khoa, lu«n chÞu ¶nh hëng cña vò trô, tríc hÕt nªu kh¸i niÖm khÝ quyÓn. lµ mÆt trêi. + Thµnh phÇn, vai trß cña khÝ quyÓn - Thµnh phÇn khÝ quyÓn: KhÝ nit¬ 78,1% ; «xi 20,43%, h¬i níc vµ c¸c khÝ kh¸c 1,47% - Vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña sinh vËt vµ con ngêi. 1- CÊu tróc cña khÝ quyÓn: - Ho¹t ®éng 2: Ph©n nhãm, mçi nhãm Gåm 5 tÇng: nghiªn cøu mét tÇng cña khÝ quyÓn a/ TÇng ®èi lu: - ë xÝch ®¹o cã bÒ dµy 16km, ë cùc + §é cao. + §Æc ®iÓm. 8km. - Kh«ng khÝ chuyÓn ®éng theo chiÒu + Vai trß. th¼ng ®øng, nhiÖt ®é gi¶m theo ®é cao - TËp trung 80% khèi lîng kh«ng khÝ, - Gi¸o viªn bæ sung, cñng cè l¹i 3/4 lîng h¬i níc cña khÝ quyÓn. - H¹t nh©n ngng tô g©y m©y, ma, n¬i diÔn ra sù sèng. b/ TÇng b×nh lu: - Giíi h¹n trªn tÇng ®èi lu ®Õn ®é cao 50km. - Kh«ng khÝ chuyÓn ®éng theo chiÒu ngang, nhiÖt ®é t¨ng. - TÇng «z«n: HÊp thô c¸c tia tö ngo¹i (tia cùc tÝm) b¶o vÖ tr¸i ®Êt. c/ TÇng gi÷a: - Giíi h¹n trªn tÇng b×nh lu ®Õn 80km - Kh«ng khÝ rÊt lo·ng, nhiÖt ®é gi¶m m¹nh. d/ TÇng i-on - Giíi h¹n trªn tÇng gi÷a ®Õn 800km. - Chøa nhiÒu i-on mang ®iÖn tÝch ©m hoÆc d¬ng --> ph¶n håi sãng v« tuyÕn tõ mÆt ®Êt truyÒn lªn. e/ TÇng ngoµi: - §é cao 800km trë lªn. Kh«ng khÝ rÊt lo·ng, chøa chñ yÕu lµ khÝ hªli, khÝ hydr«. 2- C¸c khèi khÝ: - Mçi b¸n cÇu cã 4 khèi khÝ chÝnh: - Ho¹t ®éng 3: Häc sinh nghiªn cøu + Khèi khÝ cùc (rÊt l¹nh): A kü môc 2, tr¶ lêi: + Khèi khÝ «n ®íi (l¹nh): P + Nguyªn nh©n h×nh thµnh c¸c khèi + Khèi khÝ chÝ tuyÕn (rÊt nãng): T khÝ + Khèi khÝ xÝch ®¹o (nãng Èm): E - Ph©n biÖt ra thµnh kiÓu ®¹i d¬ng + X¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c khèi khÝ. _____________________________________________________________ 17 gi¸o ¸n - Ho¹t ®éng 3: Kh¸i niÖm Fr«nt. V× sao ë khèi khÝ chÝ tuyÕn, xÝch ®¹o kh«ng h×nh thµnh fr«ngt thêng xuyªn ? - Ho¹t ®éng 4: Häc sinh quan s¸t ph©n phèi bøc x¹ mÆt trêi (h×nh 11.2) NhËn xÐt: NhiÖt ®é cña bÒ mÆt tr¸i ®Êt, tÇng ®èi lu kÕt qu¶ liªn quan g× ®Õn bøc x¹ mÆt trêi ? ®Þa lý 10 (Èm): m. KiÓu lôc ®Þa (kh«): c + Am ; Ac + Pm ; Pc + Tm ; Tc + Em - C¸c khèi khÝ kh¸c nhau vÒ tÝnh chÊt, lu«n lu«n chuyÓn ®éng, bÞ biÕn tÝnh. 3- Fr«ng (F) - Lµ mÆt tiÕp xóc cña hai khèi khÝ cã nguån gèc kh¸c nhau. - Trªn mçi b¸n cÇu cã hai fr«ng c¨n b¶n + Fr«ng ®Þa cùc (FA) + Fr«ng «n ®íi (FP) II- Sù ph©n bè cña nhiÖt ®é kh«ng khÝ trªn tr¸i ®Êt: 1- Bøc x¹ vµ nhiÖt ®é kh«ng khÝ: - Bøc x¹ mÆt trêi lµ c¸c dßng n¨ng lîng vµ vËt chÊt cña mÆt trêi tíi tr¸i ®Êt - MÆt ®Êt hÊp thô 47%, khÝ quyÓn 19%. - Nguån cung cÊp nhiÖt chñ yÕu cho tr¸i ®Êt lµ bøc x¹n mÆt trêi, nhiÖt cña kh«ng khÝ ë tÇng ®èi lu do nhiÖt ®é bÒ mÆt ®Êt ®îc mÆt trêi ®èt nãng cung cÊp. - Gãc chiÕu lín nhiÖt cµng nhiÒu. 2- Sù ph©n bè nhiÖt ®é cña kh«ng khÝ trªn tr¸i ®Êt. a/ Ph©n bè theo vÜ ®é ®Þa lý: - NhiÖt ®é gi¶m dÇn tõ xÝch ®¹o ®Õn cùc B¾c (vÜ ®é thÊp lªn cao) do cµng lªn vÜ ®é cao, gãc chiÕu s¸ng cña mÆt trêi (gãc nhËp x¹) cµng nhá dÉn ®Õn lîng nhiÖt Ýt. - Biªn ®é nhiÖt l¹i t¨ng dÇn (chªnh lÖch gãc chiÕu s¸ng, thêi gian chiÕu s¸ng) - Ho¹t ®éng 5: Dùa vµo b¶ng 11, nhËn xÐt sù thay ®æi nhiÖt ®é trung b×nh n¨m (BBc) theo vÜ ®é, sù thay ®æi biªn ®é nhiÖt ®é n¨m. - V× sao nhiÖt ®é thay ®æi nh vËy ? (Nhí l¹i kiÕn thøc bµi 6). - T¹i sao vïng chÝ tuyÕn nãng h¬n xÝch ®¹o (ë xÝch ®¹o cã diÖn tÝch biÓn, rõng nhiÒu) b/ Ph©n bè theo lôc ®Þa, ®¹i d¬ng: - NhiÖt ®é trung b×nh n¨m cao nhÊt vµ - Ho¹t ®éng 6: Quan s¸t h×nh 11.3, thÊp nhÊt ®Òu ë lôc ®Þa. nhËn xÐt sù thay ®æi biªn ®é nhiÖt ®é ë + Cao nhÊt 300C (hoang m¹c Sahara) c¸c vÜ tuyÕn kho¶ng 520B + ThÊp nhÊt -30,20C (®¶o Gr¬nlen). - V× sao nhiÖt ®é trung b×nh n¨m cao - §¹i d¬ng cã biªn ®é nhiÖt nhá, lôc nhÊt ë lôc ®Þa chø kh«ng ph¶i ®¹i d¬ng ®Þa cã biªn ®é nhiÖt lín. Do: ? + NhiÖt dung kh¸c nhau. §Êt, níc cã sù hÊp thô nhiÖt kh¸c nhau. + Cµng xa ®¹i d¬ng, biªn ®é nhiÖt n¨m cµng t¨ng do tÝnh chÊt lôc ®Þa t¨ng dÇn. c/ Ph©n bè theo ®Þa h×nh: - NhiÖt ®é kh«ng khÝ thay ®æi theo ®é - Ho¹t ®éng 7: §Þa h×nh cã ¶nh hëng cao, trung b×nh cø 100m gi¶m 0,60C. g× ®Õn nhiÖt ®é kh«ng khÝ. - NhiÖt ®é kh«ng khÝ thay ®æi theo ®é _____________________________________________________________ 18 ®Þa lý 10 gi¸o ¸n - Quan s¸t h×nh 11.4, ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a ®é dèc, híng ph¬i cña sên nói víi gãc nhËp x¹ vµ lîng nhiÖt nhËn ®îc. dèc vµ híng ph¬i sên nói. + Sên cµng dèc gãc nhËp x¹ cµng lín + Híng ph¬i cña sên nói ngîc chiÒu ¸nh s¸ng mÆt trêi, gãc nhËp x¹ lín, lîng nhiÖt nhiÒu. 4- KiÓm tra ®¸nh gi¸: - So s¸nh c¸c tÇng khÝ quyÓn (vÞ trÝ, ®Æc ®iÓm, vai trß) 1- Chän c©u tr¶ lêi ®óng: Trªn mçi b¸n cÇu cã: a/ Trªn mçi b¸n cÇu cã 4 khèi khÝ c¬ b¶n. b/ Trªn mçi b¸n cÇu cã 3 khèi khÝ c¬ b¶n. c/ Trªn mçi b¸n cÇu cã 2 khèi khÝ c¬ b¶n. 2- Khèi khÝ chÝ tuyÕn cã ký hiÖu lµ: a/ A b/ P c/ T d/ E tiÕt 13: ngµy 02 th¸ng10 n¨m 2007 Bµi 12: sù ph©n bè khÝ ¸p, mét sè lo¹i giã chÝnh I- Môc tiªu bµi häc: Häc sinh ph¶i hiÓu râ: - Nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù thay ®æi khÝ ¸p tõ n¬i nµy qua n¬i kh¸c. - Nguyªn nh©n h×nh thµnh mét sè lo¹i giã chÝnh th«ng qua b¶n ®å vµ h×nh vÏ II- Ph¬ng ph¸p: - Ph¬ng ph¸p gi¶ng gi¶i, sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan, tranh ¶nh - Ph¬ng ph¸p th¶o luËn. III- TiÕn tr×nh d¹y häc: 1- æn ®Þnh líp. 2- Bµi cò. Nªu sù thay ®æi nhiÖt ®é theo vÜ ®é ®Þa lý, theo lôc ®Þa, ®¹i d¬ng. Gi¶i thÝch. 3- Bµi míi. Gi¸o viªn më bµi Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung chÝnh I- Sù ph©n bè khÝ ¸p: - KhÝ ¸p lµ søc nÐn cña kh«ng khÝ xuèng mÆt tr¸i ®Êt. - Tïy theo t×nh tr¹ng cña kh«ng khÝ sÏ cã tû träng kh«ng khÝ kh¸c nhau - khÝ ¸p kh¸c nhau. 1- Ph©n bè c¸c ®ai khÝ ¸p trªn tr¸i ®Êt: - Ho¹t ®éng 1 (líp): Nghiªn cøu h×nh C¸c ®ai cao ¸p, ¸p thÊp ph©n bè xen kÏ 15.1, nhËn xÐt sù ph©n bè c¸c ®ai khÝ vµ ®èi xøng qua ®ai ¸p thÊp xÝch ®¹o. ¸p trªn tr¸i ®Êt. - C¸c ®ai ¸p cao, ¸p thÊp tõ xÝch ®¹o ®Õn cùc cã liªn tôc kh«ng ? V× sao ? 2- Nguyªn nh©n thay ®æi khÝ ¸p: - Ho¹t ®éng 2 (nhãm): KhÝ ¸p thay ®æi a/ KhÝ ¸p thay ®æi theo ®é cao. b/ KhÝ ¸p thay ®æi theo nhiÖt ®é. do nh÷ng nguyªn nh©n nµo ? + NhiÖt ®é cao kh«ng khÝ në ra, tû c/ KhÝ ¸p thay ®æi theo ®é Èm. _____________________________________________________________ 19 gi¸o ¸n ®Þa lý 10 träng gi¶m --> khÝ ¸p gi¶m + Kh«ng khÝ chøa nhiÒu h¬i níc --> khÝ ¸p gi¶m II- Mét sè lo¹i giã chÝnh. 1- Giã t©y «n ®íi: - Ho¹t ®éng 3 (c¸ nh©n): Nghiªn cøu - Thæi theo híng t©y (BBC lµ t©y nam, h×nh 12.1, nªu c¸c lo¹i giã trªn tr¸i ®Êt NBC lµ t©y b¾c) ¸p cao cËn nhiÖt ®íi (tªn gäi, híng, tÝnh chÊt) --> ¸p thÊp. - V× sao giã mËu dÞch kh«ng cho ma - Thæi quanh n¨m, mang Èm, ma - Gi¸o viªn chuÈn kiÕn thøc nhiÒu. 2- Giã mËu dÞch: - Thæi tõ ¸p cao cËn nhiÖt ®íi vÒ xÝch ®¹o. - Thæi theo mét híng æn ®Þnh (ë BBC híng ®«ng b¾c, ë NBC híng ®«ng nam). - Thæi quanh n¨m, kh«, Ýt ma. - Ho¹t ®éng 4 (nhãm): Quan s¸t h×nh 14.1 (T 53), h×nh 12.2 ; h×nh 12.3 kÕt hîp kiÕn thøc môc 3, tr×nh bµy: + X¸c ®Þnh trªn b¶n ®å mét sè trung t©m ¸p, híng giã (th¸ng 1 vµ th¸ng 7) - Gi¸o viªn lÊy vÝ dô ë khu vùc Nam ¸, §«ng nam ¸ 3- Giã mïa: - Lµ giã thæi theo mïa, híng giã hai mïa cã chiÒu ngîc nhau. - Thêng cã ë c¸c ®íi nãng, Nam ¸, §«ng nam ¸ vµ mét sè n¬i thuéc vÜ ®é trung b×nh, Trung Quèc, §«ng nam Liªn bang Nga... - Nguyªn nh©n h×nh thµnh giã mïa: + Do sù nãng lªn hoÆc l¹nh ®i kh«ng ®Òu gi÷a lôc ®Þa vµ ®¹i d¬ng theo mïa --> cã sù thay ®æi vïng khÝ ¸p cao vµ khÝ ¸p thÊp ë lôc ®Þa vµ ®¹i d¬ng. + Do chªnh lÖch vÒ nhiÖt ®é vµ khÝ ¸p gi÷a b¸n cÇu b¾c vµ b¸n cÇu nam (vïng nhiÖt ®íi). 4- Giã ®Þa ph¬ng: a/ Giã biÓn vµ giã ®Êt - Giã biÓn, giã ®Êt h×nh thµnh ë vïng ven biÓn, thay ®æi híng theo ngµy vµ ®ªm + Giã biÓn thæi tõ biÓn vµo ban ngµy + Giã ®Êt thæi tõ ®Êt liÒn ra biÓn ban ®ªm - Dùa vµo h×nh 12.4 tr×nh bµy sù h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cña giã biÓn, t¬ng tù víi giã ®Êt - Gi¸o viªn chuÈn kiÕn thøc: Do sù chªnh lÖch nhiÖt ®é gi÷a ®Êt vµ níc ë c¸c vïng ven biÓn. Ban ngµy mÆt ®Êt nãng, nhiÖt ®é cao, kh«ng khÝ në ra vµ trë thµnh khu ¸p thÊp, vïng biÓn trë thµnh khu ¸p cao sinh ra giã thæi vµo ®Êt liÒn. - Ho¹t ®éng 5 (c¸ nh©n): Dùa vµo h×nh 12.5 cho biÕt ¶nh hëng cña giã sên t©y b/ Giã ph¬n: kh¸c giã khi sang sên ®«ng nh thÕ nµo Lµ lo¹i giã kh« nãng khi xuèng nói. ? - Khi lªn cao, nhiÖt ®é kh«ng khÝ gi¶m bao nhiªu ®é/1000m, khi xuèng thÊp t¨ng bao nhiªu ®é/1000m - Gi¸o viªn chuÈn kiÕn thøc. 4- KiÓm tra ®¸nh gi¸: - Nªu nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù thay ®æi khÝ ¸p. - Chän c©u tr¶ lêi ®óng: _____________________________________________________________ 20