Tài liệu Giáo án đàn ghi ta của lor-ca

1 GV. VÕ PHÚC CHÂU ĐỌC VĂN 12 KẾ HOẠCH BÀI HỌC Tiết... ***** ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA Thanh Thảo A. MỤC TIÊU BÀI HỌC Giúp học sinh: 1. Thấy được vẻ đẹp bi tráng của hình tượng Gar-xi-a Lorca. 2. Hiểu và cảm nhận được mạch cảm xúc và suy tư đa chiều vừa sâu sắc vừa mãnh liệt của tác giả cùng nét độc đáo trong hình thức biểu đạt thơ mang phong cách tượng trưng. B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN 1. SGK, SGV. 2. Kế hoạch bài học. 3. Bài giảng điện tử. C. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các hình thức: gợi tìm, trao đổi thảo luận, trả lời câu hỏi. D. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC 1. Kiểm tra bài cũ. 2. Giới thiệu bài mới “Đàn ghi ta của Lor-ca”. HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT I. GIỚI THIỆU CHUNG * GV cho HS xem chân dung Thanh 1. Vài nét về tác giả: Thảo và quê hương Quảng Ngãi của - Tên thật Hồ Thành Công, quê ở Quảng Ngãi. tác giả. - Ông nổi tiếng với những bài thơ và trường ca mang diện * GV hỏi: “Các em hãy trình bày mạo độc đáo viết về chiến tranh và thời hậu chiến, thể hiện ngắn gọn đề tài chính và đặc điểm nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại. nghệ thuật của thơ Thanh Thảo sau - Sau 1975, ông dành nhiều tâm huyết cho việc đổi mới thơ 1975”. Việt. * HS trả lời + Một mặt, ông tìm kiếm “chất người” ở những nhân cách * GV nhận xét và trình chiếu một số thanh cao, bất khuất, những tâm hồn phóng khoáng, yêu tự thông tin về tác giả. do. + Mặt khác, ông không ngừng tìm tòi thể nghiệm để làm mới hình thức biểu đạt của thơ, ảnh hưởng từ những trường phái thơ tượng trưng, siêu thực trong văn học phương Tây. * GV cho HS xem hình ảnh khối 2. Vài nét về tác phẩm: vuông rubic – những gợi ý cho sự - Trích từ tập thơ “Khối vuông Rubic”, xuất bản năm TỔ VĂN – TRƯỜNG THPT CHUYÊN TIỀN GIANG 1 GV. VÕ PHÚC CHÂU HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT cách tân nghệ thuật của tác giả. 1985. – Bài thơ tiêu biểu cho kiểu tư duy thơ của Thanh * GV trình chiếu một số thông tin về Thảo: tác phẩm. + luôn nhìn cuộc sống ở trạng thái mở, đa chiều; + khước từ khuôn mẫu, lối biểu đạt dễ dãi; + phong cách tượng trưng có màu sắc siêu thực... * GV cho HS nghe một đoạn nhạc 3. Vài nét về Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936): (về Gar-xi-a Lor-ca). - Một thiên tài: nhà thơ, nhạc sĩ, nhà viết kịch, nhà hoạt GV thuyết minh: ca khúc “Nếu tôi động sân khấu người Tây Ban Nha - đại diện cho tinh thần chết, hãy chôn tôi với cây đàn ghi tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật của thế kỷ XX. ta”. Nhạc Thanh Tùng; Lời: Huỳnh - Một nhân cách cao đẹp: nhà thơ hiện đại yêu nhạc dân Phước Liên; Trình bày: Việt Hoàn gian, dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát * GV hỏi: “Cảm thụ của em về giai vọng yêu thương của nhân dân, dám dũng cảm đấu tranh với điệu và nội dung ca khúc” một nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ. * GV nhận xét, giảng thêm, kết hợp - Một số phận đầy oan khuất: kẻ thù tàn nhẫn lén thủ tiêu trình chiếu ảnh, thông tin về nhà thơ. ông, nhiều người không hiểu hết sự hy sinh cao cả của ông. II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN * GV gọi HS đọc diễn cảm bài thơ. 1. Bố cục bài thơ: * GV nhận xét, đọc lại văn bản (có Có thể chia làm 3 đoạn thể dùng phần mềm ghi âm). * Đoạn 1 (6 dòng đầu): hình ảnh Lor-ca người nghệ sĩ tự do * GV cho HS xem một số hình ảnh cùng khát vọng cách tân nghệ thuật. mang bản sắc đất nước Tây Ban Nha * Đoạn 2 (12 dòng kế): cái chết đầy bi phẫn của Lor-ca, khát (cây đàn ghi ta, cảnh đấu bò tót, hoa vọng cách tân nghệ thuật đành dang dở. Li-la, vũ nữ Di Gan) * Đoạn 3 (13 dòng cuối): niềm tin mãnh liệt vào sự bất tử * GV gợi ý cho HS phát hiện bố cục của tiếng đàn Lor-ca. bài thơ. * GV ghi lại bố cục bài thơ * GV gọi HS phát biểu về ý nghĩa 2. Ý nghĩa tựa đề và lời đề từ: tựa đề và lời đề từ. a. Tựa đề “Đàn ghi ta của Lor-ca”: - Đàn ghi ta là niềm tự hào, là một phần hồn của đất nước * GV nhận xét và giải thích thêm: Tây Ban Nha (nên còn được gọi là Tây Ban cầm). “Đàn ghi-ta vốn xuất xứ là một - Đàn ghi ta gắn bó thân thiết với Lor-ca trên những nẻo nhạc cụ có cách đây hơn 5000 năm đường ca hát và sáng tạo. (loại ghi-ta cổ), sau này người Tây → Đàn ghi ta là biểu tượng cho tình yêu của Lor-ca đối với Ban Nha mới cải tiến nó thành đàn đất nước Tây Ban Nha, cho con đường nghệ thuật của tác TỔ VĂN – TRƯỜNG THPT CHUYÊN TIỀN GIANG 1 GV. VÕ PHÚC CHÂU HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT ghi-ta ngày nay. Đàn ghi-ta ngày giả, cho khát vọng cao cả mà Lor-ca nguyện phấn đấu suốt nay có 6 dây, tuy nhiên vẫn tồn tại đời. những loại đàn ghi-ta có 4, 7, 8, 10 b. Lời đề từ: và 12 dây”. Đây là di chúc của nhà thơ, khi tiên cảm về cái chết: - Hãy chôn tôi với cây đàn - phần hồn của đất nước Tây Ban * GV nhấn mạnh lại ý chính Nha → tình yêu Tổ quốc nồng nàn. - Hãy chôn tôi với cây đàn – biểu trưng cho sự nghiệp của Lor-ca → ước nguyện suốt đời theo đuổi sự nghiệp sáng tạo nghệ thuật, mong muốn xóa bỏ ảnh hưởng của bản thân để dọn đường cho thế hệ sau vươn tới. III. PHÂN TÍCH 1. Hình ảnh Lor-ca người nghệ sĩ tự do, khát vọng cách tân nghệ thuật - Chi tiết “tiếng đàn bọt nước” → từ thính giác sang thị giác, thủ pháp lạ hóa → sức hấp dẫn kỳ lạ của tiếng đàn Lor-ca. GV gợi ý và cùng HS khai thác sức mạnh khơi gợi, liên tưởng, tính đa nghĩa của các hình ảnh, chi tiết nghệ thuật - Hình ảnh “Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt” → hình ảnh vừa thực vừa tượng trưng → đấu trường quyết liệt, nơi người nghệ sĩ đương đầu với những thế lực tàn bạo, hà khắc. - Từ ngữ “lang thang, miền đơn độc, yên ngựa mỏi mòn, vầng trăng chuếnh choáng” → cuộc hành trình đơn độc của người nghệ sĩ đang tranh đấu cho tự do và cái mới - Nghệ thuật láy âm “li-la li-la li-la” → gợi hợp âm của tiếng đàn ghi ta, gợi hình ảnh bông hoa buồn của phút chia ly, gợi chuyến đi thăm thẳm và đơn độc của người nghệ sĩ. 2. Cái chết đầy bi phẫn của Lor-ca, khát vọng cách tân nghệ thuật đành dang dở GV gợi ý và cùng HS khai thác sức mạnh khơi gợi, liên tưởng, tính đa nghĩa của các hình ảnh, chi tiết nghệ thuật - Chi tiết “Tây Ban Nha/hát nghêu ngao” - Từ ngữ “kinh hoàng” + hình ảnh “áo choàng bê bết đỏ” - Hình ảnh “Lor-ca bị điệu về bãi bắn/chàng đi như người mộng du” - Điệp ngữ “tiếng ghi ta” + từ ngữ chuyển đổi cảm giác “nâu, lá xanh, tròn bọt nước vỡ tan, ròng ròng/máu chảy” 3. Niềm tin mãnh liệt vào sự bất tử của tiếng đàn Lor-ca GV gợi ý và cùng HS khai thác sức - Ngoa dụ “không ai chôn cất tiếng đàn” TỔ VĂN – TRƯỜNG THPT CHUYÊN TIỀN GIANG 1 GV. VÕ PHÚC CHÂU HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT mạnh khơi gợi, liên tưởng, tính đa - So sánh “Tiếng đàn như cỏ mọc hoang” nghĩa của các hình ảnh, chi tiết nghệ - Hình ảnh tượng trưng “giọt nước mắt vầng trăng/ long lanh thuật trong đáy giếng” - Hình ảnh tượng trưng “đường chỉ tay đã đứt, dòng sông rộng vô cùng, Lor-ca bơi sang ngang/trên chiếc ghi ta màu bạc” - Hình ảnh “chàng ném lá bùa cô gái Di gan, ném trái tim mình” 4. Nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm a. Nghệ thuật tạo không khí (hình ảnh thể hiện nét văn hóa đặc trưng của Tây Ban Nha) GV diễn giải và chốt lại b. Nghệ thuật tạo tính nhạc cho lời thơ c. Những liên tưởng bất ngờ, nhiều so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, phép chuyển đổi cảm giác... IV. CHỦ ĐỀ Bài thơ làm sống lại huyền thoại về Ga-xi-a Lor-ca, một * GV gợi ý cho HS phát biểu chủ đề * GV chốt lại, HS ghi nhận nghệ sĩ tự do và cô đơn, một cái chết đầy oan khuất, một nhân cách cao quý, một tâm hồn bất diệt. Bài thơ cũng thể hiện sự đồng cảm thương tiếc sâu sắc của nhà thơ về một thiên tài nghệ thuật của thế kỷ XX. V. TỔNG KẾT 1. Nội dung: Bài thơ ghi nhận sự thành công của tác giả trong việc làm sống lại huyền thoại về Ga-xi-a Lor-ca nói riêng và những nhân cách thanh cao, bất khuất, những tâm hồn phóng GV chốt lại những nét đặc sắc của khoáng, yêu tự do của nhân loại. bài thơ dựa theo Mục tiêu bài học và phần kiến thức về tác giả 2. Nghệ thuật: Bài thơ là minh chứng cho sự tìm tòi thể nghiệm của tác giả về hình thức biểu đạt của thơ và dấu ấn ảnh hưởng của trường phái thơ tượng trưng, siêu thực trong văn học phương Tây. TỔ VĂN – TRƯỜNG THPT CHUYÊN TIỀN GIANG 1 GV. VÕ PHÚC CHÂU E. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN BÀI TẬP (Theo gợi ý của SGV) TÀI LIỆU THAM KHẢO CHÍNH *** 1. Phan Trọng Luận (tổng chủ biên) (2008), Ngữ văn 12 - tập I, NXB Giáo dục. 2. Phan Trọng Luận (tổng chủ biên) (2008), Bài tập Ngữ văn 12 - tập I, NXB Giáo dục. 3. Phan Trọng Luận (tổng chủ biên) (2008), Ngữ văn 12 SGV - tập I, NXB Giáo dục. 4. Trần Đình Sử (tổng chủ biên) (2008), Ngữ văn 12 Nâng cao - tập I, NXB Giáo dục. 5. Trần Đình Sử (tổng chủ biên) (2008), Bài tập Ngữ văn 12 Nâng cao - tập I, NXB Giáo dục. 6. Trần Đình Sử (tổng chủ biên) (2008), Ngữ văn 12 Nâng cao SGV - tập I, NXB Giáo dục. 7. Phan Trọng Luận (đồng chủ biên) (2008), Hướng dẫn thực hiện chương trình Sách giáo khoa lớp 12, NXB Giáo dục.  TỔ VĂN – TRƯỜNG THPT CHUYÊN TIỀN GIANG