Tài liệu Giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện yên khánh, tỉnh ninh bình

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN VĂN ĐỊNH GIẢI PHÁP XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN YÊN KHÁNH, TỈNH NINH BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN VĂN ĐỊNH GIẢI PHÁP XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN YÊN KHÁNH, TỈNH NINH BÌNH Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ HỒNG HUYÊN XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội - 2015 CAM KẾT Tôi cam đoan rằng tôi đã viết luận văn này một cách độc lập và không sử dụng các nguồn thông tin hay tài liệu tham khảo nào khác ngoài những tài liệu và thông tin đã đƣợc liệt kê trong phần thƣ mục tham khảo của luận văn. Những phần trích đoạn hay những nội dung lấy từ các nguồn tham khảo đƣợc liệt kê trong phần danh mục tài liệu tham khảo dƣới dạng những đoạn trích dẫn hay diễn giải trong luận văn kèm theo thông tin về nguồn tham khảo rõ ràng. Bản luận văn này chƣa từng đƣợc xuất bản và vì vậy cũng chƣa đƣợc nộp cho một hội đồng nào khác cũng nhƣ chƣa chuyển cho một bên nào khác có quan tâm đối với nội dung này. MỤC LỤC Trang DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ........................................................ i DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ ii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ......................................................................... iii MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ GIẢI PHÁP XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO ............................................................................................................. 6 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ............................................................. 6 1.1.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước ................................................. 6 1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước ............................................... 10 1.2. Cơ sở lý luận chung về giải pháp xóa đói giảm nghèo ......................... 17 1.2.1. Một số khái niệm liên quan ......................................................... 17 1.2.2. Phương pháp, tiêu chí xác định nghèo đói ................................. 21 1.2.3. Nguyên nhân của nghèo đói ....................................................... 26 1.2.4. Nội dung công tác xóa đói giảm nghèo ...................................... 29 1.3. Kinh nghiệm xóa đói giảm nghèo ở trong nƣớc và ngoài nƣớc và bài học đối với huyện Yên Khánh ..................................................................... 35 1.3.1. Kinh nghiệm xóa đói giảm nghèo ở trong nước và ngoài nước . 35 1.3.2. Bài học đối với công tác xóa đói giảm nghèo của huyện Yên Khánh .................................................................................................... 41 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 44 2.1. Nguồn tài liệu và dữ liệu ....................................................................... 44 2.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................... 44 2.2.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu ............................................... 44 2.2.2. Phương pháp phân tích – tổng hợp ............................................ 45 2.2.3. Phương pháp thống kê mô tả ...................................................... 46 Chƣơng 3: TÌNH HÌNH THỰC HIỆN GIẢI PHÁP XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN YÊN KHÁNH GIAI ĐOẠN 2005-2014 ......................................................................................................................... 47 3.1. Đặc điểm của địa bàn nghiên cứu ......................................................... 47 3.1.1. Đặc điểm tự nhiên ....................................................................... 47 3.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội của huyện .......................... 48 3.2. Thực trạng đói nghèo ở huyện Yên Khánh ........................................... 51 3.2.1. Thực trạng đói nghèo chung của cả huyện................................. 51 3.2.2. Nguyên nhân dẫn đến đói nghèo của huyện Yên Khánh ............ 52 3.3. Tình hình thực hiện các giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh......................................................................................... 55 3.3.1. Tình hình thực hiện nhóm giải pháp tạo điều kiện cho người nghèo phát triển sản xuất, tăng thu nhập ............................................. 55 3.3.2. Tình hình thực hiện nhóm giải pháp tạo điều kiện để người nghèo tiếp cận các dịch vụ xã hội ......................................................... 60 3.3.3. Tình hình thực hiện nhóm giải pháp tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người nghèo .................................................................. 62 3.4. Đánh giá tình hình thực hiện giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh......................................................................................... 63 3.4.1. Thành tựu đạt được ..................................................................... 63 3.4.2. Những tồn tại, hạn chế ................................................................ 64 3.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế ................................... 65 Chƣơng 4: BIỆN PHÁP HOÀN THIỆN GIẢI PHÁP XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN YÊN KHÁNH ĐẾN NĂM 2020, TẦM NHÌN 2025 ...................................................................................................... 67 4.1. Mục tiêu của Đảng và Nhà nƣớc về xóa đói giảm nghèo giai đoạn 2016-2020 .................................................................................................... 67 4.1.1. Mục tiêu của chương trình quốc gia về xóa đói giảm nghèo ..... 67 4.1.2. Mục tiêu xóa đói giảm nghèo của tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2016-2020 ............................................................................................. 70 4.1.3. Mục tiêu xóa đói giảm nghèo của huyện Yên Khánh giai đoạn 2016-2020, tầm nhìn 2025 .................................................................... 72 4.2. Các biện pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh..................................................................... 73 4.2.1. Cần tích hợp chương trình giảm nghèo với Chương trình nông thôn mới ................................................................................................ 73 4.2.2. Tuyên truyền để khơi dậy tinh thần vượt khó của chính người dân......................................................................................................... 75 4.2.3. Thay đổi chính sách hỗ trợ của nhà nước cho người nghèo từ hỗ trợ bằng tiền sang hỗ trợ bằng hiện vật .......................................... 77 4.2.4. Thực hiện cạnh tranh trong giảm nghèo bằng cách hỗ trợ cho người làm tốt nhiều hơn ........................................................................ 78 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 82 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT STT 1 Từ viết tắt ESCAP 2 GDP 3 GTSX 4 MDG 5 SU 6 UBND Nghĩa Tiếng Anh Nghĩa Tiếng Việt Economic and Social Ủy ban kinh tế - xã hội Commission for Asia khu vực Châu Á - Thái and the Pacific Bình Dƣơng Gross Domestic Product Giá trị sản xuất Millennium Mục tiêu phát triển thiên Development Goal niên kỷ Saemaul Undong Phong trào Làng mới Ủy ban nhân dân United Nations 7 UNDP Tổng sản phẩm quốc nội Development Programme Chƣơng trình phát triển Liên Hợp Quốc 8 USD U.S dollar Đô la Mỹ 9 WB World Bank Ngân hàng thế giới i DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng 1 Bảng 3.1 2 Bảng 3.2 3 Bảng 3.3 Nội dung Cơ cấu các ngành kinh tế huyện Yên Khánh Số hộ nghèo tại các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh Ninh Bình năm 2014 Các nguyên nhân dẫn đến đói nghèo của các hộ gia đình trên địa bàn huyện Yên Khánh ii Trang 50 52 54 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ STT Hình 1 Hình 3.1 2 Hình 3.2 3 Hình 3.3 Nội dung Số hộ nghèo ở Yên Khánh so với các huyện, thị xã, thành phố khác trong tỉnh năm 2014 Quy trình xét duyệt cho vay vốn ngƣời nghèo Tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh giai đoạn 2011-2014 iii Trang 52 57 64 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Bƣớc sang thế kỷ XXI, nhân loại đã và đang chứng kiến sự tiến bộ vƣợt bậc trên nhiều lĩnh vực nhƣ khoa học công nghệ, công nghệ thông tin, phòng chống dịch bệnh... nhƣng bên cạnh đó, chúng ta vẫn đang phải đối mặt với một vấn đề vô cùng nhức nhối, đó là nạn đói nghèo. Đói nghèo vẫn còn chiếm một tỷ lệ đáng kể, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển và chính vì vậy, xóa đói giảm nghèo trở trành vấn đề xã hội mang tính toàn cầu và cấp bách hơn bao giờ hết. Trên thế giới hiện nay có có hơn 7 tỷ ngƣời, thì thƣờng xuyên có 2,7 tỷ ngƣời sống dƣới mức 2 USD/ngày, đặc biệt có 1,2 tỷ ngƣời sống dƣới mức 1 USD/ngày. Nhƣ vậy đói nghèo không chỉ làm cho hàng triệu ngƣời không có cơ hội đƣợc hƣởng những thành quả văn minh tiến bộ mà còn gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sự phát triển của loài ngƣời. Nếu đói nghèo không đƣợc giải quyết, thì không một mục tiêu nào mà cộng đồng quốc tế, cũng nhƣ quốc gia đặt ra nhƣ tăng trƣởng kinh tế, cải thiện đời sống, hoà bình ổn định, bảo đảm các quyền con ngƣời... đƣợc thực hiện. Cũng nhƣ các nƣớc trong khu vực và trên thế giới, Việt Nam luôn luôn đặt con ngƣời là vị trí trung tâm của sự phát triển, coi xóa đói giảm nghèo là một trong những mục tiêu cơ bản của chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội. Ngay từ khi thành lập nƣớc (tháng 9/1945), Đảng và Nhà nƣớc Việt Nam đã dành sự quan tâm đặc biệt đến việc trợ giúp ngƣời dân thoát khỏi đói, nghèo và coi đó là một nhiệm vụ quan trọng để ổn định và phát triển đất nƣớc trong suốt chiều dài lịch sử hơn 70 năm qua. Đảng và Nhà nƣớc đã tập trung mọi nguồn lực để thực hiện công cuộc xóa đói, giảm nghèo nhằm nhanh chóng đƣa Việt Nam ra khỏi tình trạng nghèo nàn lạc hậu, kém phát triển. 1 Từ thực tiễn phong trào xóa đói giảm nghèo ở các địa phƣơng, đến năm 1998, Chƣơng trình mục tiêu quốc gia về xóa đói giảm nghèo đƣợc Chính phủ phê duyệt, để lần đầu tiên xóa đói giảm nghèo trở thành một chính sách, đƣa vào quá trình lập kế hoạch thƣờng kỳ và đƣợc thực hiện nhƣ một phần của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội đất nƣớc cũng nhƣ của các địa phƣơng. Theo tính toán của Tổng cục Thống kê, tỷ lệ nghèo đã giảm liên tục từ 58% năm 1993 xuống còn 37,4% năm 1998, 28,9% năm 2002, 16% năm 2006 và 7,80% năm 2013. Ngân hàng Thế giới đánh giá: “Những thành tựu giảm nghèo của Việt Nam là một trong những câu chuyện thành công nhất trong phát triển kinh tế”. Tuy nhiên, công cuộc xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam còn vô cùng gian nan, với những thách thức nhƣ nguy cơ tái nghèo cao, cơ hội về việc làm của ngƣời nghèo ngày càng khó khăn hơn... Thực tế đó đòi hỏi Đảng và Nhà nƣớc Việt Nam tiếp tục tìm tòi những giải pháp hữu hiệu để công tác xóa đói, giảm nghèo thu đƣợc những thành tựu ở tầm cao hơn, thực sự góp phần làm tăng tính ƣu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Hơn 20 năm qua, kể từ ngày tái lập (04/07/1994), huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình đã có sự phát triển về nhiều mặt: kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội, an ninh quốc phòng, xây dựng hệ thống chính trị, đặc biệt công tác an sinh xã hội đƣợc tập trung triển khai mạnh mẽ và phát huy hiệu quả tích cực. Công tác xóa đói, giảm nghèo đạt hiệu quả với nhiều hình thức phong phú, tỷ lệ hộ nghèo giảm dần qua các năm, từ 17,2% (năm 1994 theo tiêu chí cũ) xuống còn 5,2% theo tiêu chí mới năm 2013. Kết quả này đã tạo tiền đề để hộ nghèo cải thiện chất lƣợng cuộc sống, vƣơn lên thoát nghèo. Mặc dù các giải pháp xóa đói giảm nghèo đã mang lại những kết quả đáng khích lệ nhƣng kết quả giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh trong những năm qua chƣa thực sự vững chắc, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh nhƣng không ổn định, tỷ lệ hộ cận nghèo còn cao, tình trạng phát sinh hộ nghèo còn diễn ra hàng năm... Đây 2 là thách thức lớn đối với Đảng bộ và chính quyền địa phƣơng trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới. Vì vậy, việc nghiên cứu, đánh giá đúng thực trạng và nguyên nhân dẫn đến đói nghèo, các giải pháp xóa đói giảm nghèo áp dụng thời gian qua và đề xuất những giải pháp có tính khả thi nhằm thực hiện có hiệu quả chƣơng trình mục tiêu giảm nghèo ở huyện Yên Khánh là một yêu cầu cấp thiết hiện nay. Với lý do đó, đề tài “Giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình” đƣợc học viên lựa chọn làm đề tài cho luận văn thạc sĩ, chuyên ngành Quản lý kinh tế. Từ vấn đề nghiên cứu đƣợc đặt ra nhƣ trên, việc nghiên cứu đề tài này cần phải trả lời cho đƣợc câu hỏi sau: Làm thế nào để hoàn thiện giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh trong thời gian tới? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu đề tài này nhằm đi sâu phân tích đánh giá thực trạng áp dụng giải pháp xóa đói giảm nghèo ở Yên Khánh từ năm 2005 đến nay, chỉ ra những thành tựu đạt đƣợc, những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế đó. Từ đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh trong thời gian tới. Để thực hiện đƣợc mục đích nghiên cứu trên, đề tài phải thực hiện 03 nhiệm vụ sau: Thứ nhất, hệ thống hóa những vấn đề lý luận về giải pháp xóa đói giảm nghèo. Thứ hai, đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng áp dụng giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh từ năm 2005 đến nay, chỉ ra những thành tựu đạt đƣợc, những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế đó. 3 Thứ ba, đề xuất một số biện pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện giải pháp xóa đói giảm nghèo tại huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình trong thời gian tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về mặt nội dung: luận văn nghiên cứu hoạt động áp dụng các giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình, do chính quyền cấp huyện quản lý. - Về mặt không gian: luận văn nghiên cứu hoạt động áp dụng các giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình. - Về mặt thời gian: luận văn nghiên cứu hoạt động áp dụng các giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình trong giai đoạn từ năm 2005 đến nay, và đề xuất một số biện pháp chủ yếu hoàn thiện giải pháp xóa đói giảm nghèo tại huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình đến năm 2020, tầm nhìn 2025. 4. Những đóng góp mới của luận văn Trên cơ sở kế thƣ̀a và phát huy các công trình nghiên cƣ́u trƣớc đây , đề tài tiếp tục nghiên cứu thực trạng áp dụng các giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình với nhƣ̃ng đóng góp chủ yế u sau: Thứ nhất, chỉ ra đƣợc diễn biến nghèo và hoạt động áp dụng các giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh giai đoạn 2005-2014, làm rõ những thành tựu đã đạt đƣợc, những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của những hạn chế đó. Thứ hai, đề xuất đƣợc một số biện pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện giải pháp xóa đói giảm nghèo ở huyện Yên Khánh đến năm 2020, tầm nhìn 2025. 4 5. Bố cục luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục, kết cấu luận văn gồm 4 chƣơng: Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và những vấn đề lý luận và thực tiễn về giải pháp xóa đói giảm nghèo Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu Chƣơng 3: Tình hình thực hiện giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh giai đoạn 2005-2014 Chƣơng 4: Biện pháp hoàn thiện giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Yên Khánh đến năm 2020, tầm nhìn 2025 5 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ GIẢI PHÁP XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước Giảm đói nghèo là một trong 8 MDG (Millennium Development Goal – Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ) đƣợc 189 quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc nhất trí phấn đấu đạt đƣợc vào năm 2015 và đƣợc ghi trong bản Tuyên ngôn Thiên niên kỷ của Liên Hợp Quốc tại Hội nghị thƣợng đỉnh Thiên niên kỷ diễn ra từ ngày 06 đến ngày 08 tháng 9 năm 2000 tại trụ sở Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ở New York, Mỹ. Chính vì vậy mà ở ngoài nƣớc đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về giảm đói nghèo nói chung và xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam nói riêng, điển hình là một số công trình sau: - Michael P. Torado (1998), Economics for a Third World (Kinh tế học cho thế giới thứ ba) - Giới thiệu những nguyên tắc, vấn đề và chính sách về phát triển, đã giới thiệu kết quả nghiên cứu về những nguyên tắc, vấn đề và chính sách phát triển... Cuốn sách đã tập trung vào các vấn đề nhƣ nông nghiệp, nông thôn, về lao động và ảnh hƣởng của nó đến phát triển kinh tế xã hội, những vấn đề về dân số, nghèo đói và tấn công vào nghèo đói và bất công; di cƣ từ nông thôn ra thành thị; nông nghiệp trì trệ và các cơ cấu ruộng đất; nông nghiệp tự cung tự cấp và sự phát triển nông thôn... Những vấn đề trên có thể tạo lập những cơ sở lý thuyết cơ bản cho công tác xóa đói giảm nghèo của nhiều nƣớc trong đó có Việt Nam. - Shanks, Edwin, và Carrie Turk (2002), Policy Recommendations from the Poor, Vietnam Development Information Center, tổng hợp các kết quả điều tra, báo cáo khoa học chuẩn bị cho Nhóm hành động chống nghèo đói (PTE), diễn đàn của các tổ chức chính phủ, các nhà tài trợ và các tổ chức phi 6 chính phủ đƣa ra các khuyến nghị chính sách ban đầu cho việc xây dựng Chiến lƣợc toàn diện về tăng trƣởng và xóa đói giảm nghèo (CPRGS) của Việt Nam. - Arsenio M. Baliscacan, Ernesto M. Pernia, and Gemma Esther B. Estrada (2003), Economic Growth and Poverty Reduction in Vietnam, ERD Working Paper No. 42, ADB: Nghiên cứu cho thấy theo tiêu chuẩn quốc tế, Việt Nam đã đạt đƣợc những thành tựu nổi bật trong công tác xóa đói giảm nghèo nhờ có nhân tố chính là tăng trƣởng kinh tế theo chiều rộng. Điều đó chứng tỏ đƣờng lối đổi mới của Đảng và Nhà nƣớc Việt Nam vào năm 1986 đã góp phần giúp ngƣời nghèo vƣợt nghèo vƣơn lên có thu nhập ổn định mà chƣa có nƣớc đang phát triển ở châu Á nào có thể làm đƣợc trong những thập kỷ gần đây. Nghiên cứu còn cho thấy rằng tốc độ tăng trƣởng càng cao bao nhiêu thì vai trò của các nhân tố phân phối là trực tiếp ảnh hƣởng đến an sinh của ngƣời nghèo càng trở nên ít hơn. Tuy nhiên, các nhân tố phân phối lại này vẫn có thể góp phần đẩy mạnh cả tăng trƣởng và giảm đói nghèo trong dài hạn. - Katsushi S. Mmai, Raghav Gaiha, Ganesh Thapa (2012), Microfinance and Poverty, cho rằng một quốc gia với số lƣợng tổ chức tài chính vi mô nhiều hơn, tổng danh mục cho vay bình quân đầu ngƣời cao hơn có xu hƣớng đạt đƣợc kết quả giảm nghèo đói khả quan hơn. Những kết quả còn cho thấy rằng tài chính vi mô không chỉ làm giảm tỷ lệ đói nghèo mà còn giảm chiều sâu và mức độ nghiêm trọng của nó. Nghiên cứu này rất hữu ích trong việc thêm bằng chứng xác thực về việc các tổ chức tài chính vi mô gặp trở ngại dẫn tới sẽ làm tổn thƣơng ngƣời nghèo. Các tổ chức tài chính vi mô bền vững có thể giúp ngăn ngừa vấn đề của đói nghèo mà nguyên nhân sâu xa của nó là sự phục hồi chậm và sút kém của nền kinh tế toàn cầu. - Nguyen Viet Cuong (2011), “Can Vietnam achieve the millennium dvelopment goal on poverty reduction in high inflation and economic 7 stagnation?”, The Developing Economies, Volume 49, Issue 3, p. 297-320: Báo cáo cho thấy một trong những MDG mà Việt Nam cam kết thực hiện là giảm đói nghèo tổng quát và giảm đói nghèo lƣơng thực. Mặc dù Việt Nam đã đạt đƣợc những thành tựu nổi bật trong công tác xóa đói giảm nghèo thời gian gần đây nhƣng Việt Nam có thể không đạt đƣợc mục tiêu MDG trong lĩnh vực xóa đói giảm nghèo bởi lạm phát cao và kinh tế đình trệ. Bài nghiên cứu sử dụng khảo sát mức sống của các hộ gia đình Việt Nam trong các năm 2002, 2004, 2006 để dự báo tỷ lệ nghèo đói vào năm 2008 và 2010 để kiểm tra xem liệu Việt Nam có đạt mục tiêu MDG trong lĩnh vực xóa đói giảm nghèo hay không. Dự báo còn tính đến lạm phát cao năm 2008 và kinh tế đình trệ giai đoạn 2008-2009, và chỉ ra rằng Việt Nam có thể đạt đƣợc MDG về giảm nghèo tổng quát nhƣng có thể không đạt đƣợc MDG về giảm nghèo lƣơng thực. - Lanjouw, Peter; Marra, Marleen; Nguyen, Cuong (2013), Vietnam's Evolving Poverty Map: Patterns and Implications for Policy, World Bank, Washington, DC, https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/13156: công trình nghiên cứu đã sử dụng các công cụ tính toán theo khu vực nhỏ để cập nhật tình hình đói nghèo tại các tỉnh và quận, huyện, thị xã đến năm 2009. Theo nghiên cứu thì nghèo đói vẫn chiếm tỷ lệ cao nhất ở miền núi phía bắc và miền núi miền trung, những nơi mà đồng bào dân tộc thiểu số chiếm phần lớn dân cƣ. Mặc dù tỷ lệ nghèo đói đã giảm xuống ở hầu hết các tỉnh, quận, huyện, thị xã trong 10 năm qua, những tốc độ giảm nghèo vẫn chƣa đạt đƣợc ở những nơi có nghèo đói ban đầu hoặc mức độ bất bình đẳng. Điều đó làm cho ngƣời nghèo ngày càng nghèo hơn. Vì vậy, cần phải dựa vào điều kiện địa lý cụ thể để đƣa ra các chính sách xóa đói giảm nghèo phù hợp. - Dang, Hai-Anh H.; Lanjouw, Peter F. (2014), Welfare Dynamics Measurement: Two Definitions of a Vulnerability Line and Their Empirical Application, World Bank Group, 8 Washington, DC, https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/18831: Bài nghiên cứu tập trung vào những đối tƣợng dễ bị tổn thƣơng – phân biệt nhóm dân cƣ nghèo đói với nhóm dân cƣ không nghèo đói những vẫn phải đối mặt với nguy cơ tái nghèo. Thông qua việc sử dụng các dữ liệu từ Mỹ, Việt Nam và Ấn Độ, báo cáo cho thấy rằng trong cùng thời điểm này, lƣợng dân cƣ nghèo đã giảm xuống và có thu nhập trung bình đã tăng lên, trong khi ở Mỹ lại có kết quả ngƣợc lại. - Kozel, Valerie (2014), Well Begun but Not Yet Done: Progress and Emerging Challenges for Poverty Reduction in Vietnam, World Bank Group, Washington, DC, https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/20074: Báo cáo đã đƣa ra cái nhìn tổng quan về xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam, trong đó tập trung vào những thành công ấn tƣợng trong tăng trƣởng và xóa đói giảm nghèo nhƣng bên cạnh đó báo cáo cũng chỉ ra rằng những thách thức lớn vẫn còn tồn tại; cập nhật chuẩn nghèo ở Việt Nam; đánh giá thực trạng đói nghèo ở Việt Nam; phân tích, so sánh quy mô đói nghèo ở Việt Nam năm 1999 với năm 2009; đề cập đến công tác xóa đói giảm nghèo cho ngƣời dân tộc thiểu số và đề ra câu hỏi liệu bất bình đẳng có đang ngày càng tăng lên ở Việt Nam và đƣa ra một số gợi ý. - Demombynes, Gabriel; Hoang Vu, Linh (2015), Demystifying Poverty Measurement in Vietnam, World Bank Group, Washington, DC, https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/21691: Nghiên cứu cung cấp các cách đo đói nghèo ở Việt Nam cho những ngƣời không chuyên. Theo nghiên cứu này, Việt Nam có 2 cách để đo đói nghèo, cách tiếp cận theo thu nhập đƣợc Bộ Lao động, Thƣơng Binh và Xã hội sử dụng để phân loại đói nghèo và sử dụng trong các chƣơng trình giảm xóa đói giảm nghèo trong thời gian ngắn. Bên cạng đó, cách tiếp cận dựa trên chi tiêu đƣợc Tổng cục Thống kê và Ngân hàng Thế giới sử dụng để đo lƣờng những thay đổi về đói nghèo trong thời gian dài. Chuẩn đói nghèo của Việt Nam là 1,25 USD/ngày so với 9 chuẩn đói nghèo quốc tế là 2 USD/ngày. Chuẩn đói nghèo quốc gia theo Tổng cục Thống kê là tƣơng tự xét về ngang giá sức mua so với các quốc gia khác có cùng trình đô phát triển. Theo dự báo thì tỷ lệ đói nghèo ở Việt Nam sẽ giảm từ 17,2% năm 2012 xuống còn dƣới 10% vào trƣớc năm 2020, nhƣng hơn 1/3 đồng bào dân tộc thiểu số vẫn ở trong tình trạng đói nghèo. Các nghiên cứu trên đã đƣa ra cái nhìn tổng quát về xóa đói giảm nghèo nói chung và xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam nói riêng. Có thể nói đây là cơ sở lý luận cơ bản để tác giả tham khảo trong việc hoàn thành luận văn và nắm đƣợc tình hình tổng quát nhất về công tác xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước Đói nghèo là vấn đề kinh tế - xã hội dành đƣợc sự quan tâm lớn của cộng đồng xã hội bởi nó tác động đến tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội và đến sự phát triển của một quốc gia, vùng, miền hay của bản thân mỗi ngƣời. Vì vậy đến nay, đã có nhiều công trình nghiên cứu, nhiều chƣơng trình, đề án đề cập đến vấn đề xóa đói giảm nghèo ở trong nƣớc với nhiều góc độ khác nhau. * Dƣới dạng báo cáo, đề án, đề tài - Bộ Lao động, Thƣơng Binh và Xã hội (2003), Báo cáo sơ kết thực hiện chương trình, mục tiêu xóa đói giảm nghèo và việc làm 2001-2003, nhiệm vụ và giải pháp, Hà Nội: Báo cáo đã sơ kết việc thực hiện chƣơng trình, mục tiêu xóa đói giảm nghèo và việc làm trong giai đoạn 2001-2003, rút ra những thành tựu đạt đƣợc và nguyên nhân, những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế đó; từ đó báo cáo sơ kết đề xuất mổ số nhiệm vụ và giải pháp nhằm thực hiện chƣơng trình, mục tiêu xóa đói giảm nghèo trong giai đoạn 2004-2005. - Hafiz A. Pasha & T. Palanivel (2004), Chính sách và tăng trưởng vì người nghèo - Kinh nghiệm châu Á, ADB, cho rằng: việc theo đuổi tăng 10 trƣởng phải đi kèm với nỗ lực đạt đƣợc tăng trƣởng vì ngƣời nghèo thông qua việc tái phân bổ tài sản và thu nhập trong nền kinh tế và điều này có ý nghĩa lớn trong xác định bản chất của chiến lƣợc chống đói nghèo. Thực tế một số quốc gia có tốc độ giảm nghèo hạn chế trong khi thành tích tăng trƣởng kinh tế đầy ấn tƣợng, còn một số khác lại có tốc độ giảm nghèo cao trong khi tăng trƣởng kinh tế là tƣơng đối thấp. - Viện Chủ nghĩa xã hội khoa học (2007), Phát triển kinh tế - xã hội với xóa đói giảm nghèo ở ngoại thành Hà Nội, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội: đề cập đến mối quan hệ giữa phát triển kinh tế - xã hội với nghèo, đói; đặc biệt nhấn mạnh mối quan hệ văn hóa với xóa đói giảm nghèo. * Dƣới dạng sách, bài báo khoa học - Viện Khoa học Xã hội Việt Nam (VASS) (1997), Xóa đói, giảm nghèo với tăng trưởng kinh tế, Nxb. Lao động, Hà Nội: cuốn sách đã trình bày các cơ sở lý luận chung về xóa đói, giảm nghèo, tăng trƣởng kinh tế và chỉ ra vai trò của công tác xóa đói, giảm nghèo với tốc độ tăng trƣởng kinh tế. - Vũ Thị Ngọc Phùng (1999), Tăng trưởng kinh tế, công bằng xã hội và vấn đề xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội: cuốn sách đã đề cập tới vấn đề tăng trƣởng kinh tế, công bằng xã hội và vấn đề xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam và chỉ ra mối quan hệ giữa chúng. - Ngô Quang Minh (1999), Tác động kinh tế của nhà nước góp phần xóa đói giảm nghèo trong quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa ở Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội: cuốn sách đã đề cập đến tác động kinh tế của nhà nƣớc và tác động của nó đối với xóa đói giảm nghèo trong quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa ở Việt Nam. - Viện Khoa học xã hội Việt Nam (VASS) (2001), Giảm nghèo ở Việt Nam: Thành tựu và thách thức, Nxb. Thế giới, Hà Nội: cuốn sách đã đƣa ra 11